lǐ xuàn　 diāo róu　 féng wěi　 zhāng mǎi nú　 liú guǐ sī　 bào jì xiáng　 xíng zhì　 liú zhòu　 mǎ jìng dé zi yuán xī
李鉉　刁柔　馮偉　張買奴　劉軌思　鮑季詳　邢峙　劉晝　馬敬德子元熙

zhāng jǐng rén　 quán huì　 zhāng sī bó　 zhāng diāo　 sūn líng huī　 shí yào
張景仁　權會　張思伯　張雕　孫靈暉　石曜

bān gù chēng rú jiā zhě liú, gài chū yú sī tú zhī guān, zhù rén jūn shùn yīn yáng, xíng jiào huà zhě yě. shèng rén suǒ yǐ míng tiān dào, zhèng rén lún, shì yǐ gǔ xiān zhé wáng lǜ yóu sī dào.
班固稱「儒家者流，蓋出於司徒之官，助人君順陰陽，行教化」者也。聖人所以明天道，正人倫，是以古先哲王率由斯道。

gāo zǔ shēng yú biān shuò, zhǎng yú róng mǎ zhī jiān, yīn wèi shì sàng luàn zhī yú, shǔ ěr zhū cán kù zhī jǔ, wén zhāng xián dàng, lǐ lè tóng bēn, xián gē zhī yīn qiě jué, zǔ dòu zhī róng jiāng jǐn. jí zhàng yì jiàn qí, sǎo qīng qū xiàn, yǐ zhèng jūn chén, yǐ qí shàng xià zhì hū yī rén bō yuè, jiǔ dǐng yí, wén wǔ shén qì, gù miǎn sī zài yóu qiě yuán lì zōng zhī, zhòng ān shè jì, qǐ fēi jú míng jiào zhī dì, jiàn rén yì zhī fēng yǔ?
高祖生於邊朔，長於戎馬之間，因魏氏喪亂之餘，屬尒朱殘酷之舉，文章咸盪，禮樂同奔，弦歌之音且絕，俎豆之容將盡。及仗義建旗，掃清區縣，以正君臣，以齊上下；至乎一人播越，九鼎□移，文武神器，顧眄斯在；猶且援立宗支，重安社稷，豈非局名教之地，漸仁義之風與？

shǔ jiāng yì duō yú, róng chē suì jià, suī xiáng xù zhī zhì yǒu suǒ wèi huáng, ér rú yǎ zhī dào jù xíng xīn lǜ. wèi tiān píng zhōng, fàn yáng lú jǐng yù tóng cóng xiōng lǐ yú běn jùn qǐ nì, gāo zǔ miǎn qí zuì, zhì zhī bīn guǎn, yǐ jīng jiào shòu tài yuán gōng yǐ xià. jí jǐng yù zú, yòu yǐ zhào jùn lǐ tóng guǐ jì zhī, èr xián bìng dà méng ēn yù, dài yǐ shū lǐ. tóng guǐ zhī wáng, fù zhēng zhōng shān zhāng diāo bó hǎi lǐ xuàn diāo róu zhōng shān shí yào děng dì wèi zhū zi shī yǒu. jí tiān bǎo dà níng wǔ píng zhī cháo, yì yǐn jìn míng rú, shòu huáng tài zǐ zhū wáng jīng shù.
屬疆埸多虞，戎車歲駕，雖庠序之制有所未遑，而儒雅之道遽形心慮。魏天平中，范陽盧景裕同從兄禮於本郡起逆，高祖免其罪，置之賓館，以經教授太原公以下。及景裕卒，又以趙郡李同軌繼之，二賢並大蒙恩遇，待以殊禮。同軌之亡，復征中山張雕、渤海李鉉、刁柔、中山石曜等遞為諸子師友。及天保、大寧、武平之朝，亦引進名儒，授皇太子諸王經術。

rán yuán zì shǐ jī, jì yú jì shì, wéi jì nán zhī zài chǔ gōng, xìng shí cōng mǐn, pō zì dǐ lì, yǐ chéng qí měi, zì yú duō jiāo zì ào hěn, dòng wéi lǐ dù, rì jiù yuè jiāng, wú wén yān ěr. lòu bīng diāo xiǔ, qì yòng wú chéng, gài yǒu yóu yě. fū dì zi wáng sūn, xìng yín yì, kuàng yì fāng zhī qíng bù dǔ, xié pì zhī lù jìng kāi, zì fēi děi zì shēng zhī, tǐ bāo shàng zhì, ér nèi yǒu shēng sè zhī yú, wài duō quǎn mǎ zhī hǎo, ān néng rù biàn dǔ xíng, chū zé yǒu xián zhě yě. tú yǒu shī fù zhī zī, zhōng wú zuó mo zhī shí. xià zhī cóng huà, rú fēng mí cǎo, shì yǐ shì zhòu zhī mén, hǎn wén qiáng xué. ruò shǐ guì yóu zhī bèi, shì yǐ míng jīng, kě wèi jī shān zhú jiàn, jiā zhī yǐ kuò yǔ, fǔ shí qīng zǐ, duàn kě zhī yān. ér qí shì sī cún, huò shī qí shǒu, shī bǎo yí chéng jiē shǎng xūn jiù, guó xué bó shì tú yǒu xū míng, wéi guó zi yī xué, shēng tú shù shí rén ěr. yù qiú guān zhèng guó zhì, qí kě dé hū? zhòu zi yǐ tōng jīng shì zhě wéi bó líng cuī zi fā guǎng píng sòng yóu qīng ér yǐ, zì wài mò jiàn qí rén.
然爰自始基，暨於季世，唯濟南之在儲宮，性識聰敏，頗自砥礪，以成其美，自余多驕恣傲狠，動違禮度，日就月將，無聞焉爾。鏤冰雕朽，迄用無成，蓋有由也。夫帝子王孫，□性淫逸，況義方之情不篤，邪僻之路競開，自非得自生知，體包上智，而內有聲色之娛，外多犬馬之好，安能入便篤行，出則友賢者也。徒有師傅之資，終無琢磨之實。下之從化，如風靡草，是以世冑之門，罕聞強學。若使貴游之輩，飾以明經，可謂稽山竹箭，加之以括羽，俯拾青紫，斷可知焉。而齊氏司存，或失其守，師、保、疑、丞皆賞勛舊，國學博士徒有虛名，唯國子一學，生徒數十人耳。欲求官正國治，其可得乎？冑子以通經仕者唯博陵崔子發、廣平宋游卿而已，自外莫見其人。

xìng cháo zhāng kuān jiǎn, zhèng wǎng shū kuò, yóu shǒu fú duò, shí shì ér jiǔ. gù héng jīng shòu yè zhī lǚ, biàn yú xiāng yì fù jí cóng huàn zhī tú, bù yuǎn qiān lǐ. fú yīng wú dài, shàn yòu bù juàn. rù lǘ lǐ zhī nèi, qǐ shí wèi zī sāng zǐ zhī yīn, dòng yú qiān shù. yī yàn zhào zhī sú, cǐ yóu shén. qí zhì: zhū jùn bìng lì xué, zhì bó shì zhù jiào shòu jīng, xué shēng jù chà bī chōng yuán, shì liú jí háo fù zhī jiā jiē bù cóng diào. bèi yuán jì fēi suǒ hǎo, fén jí gù bù guān huái, yòu duō bèi zhōu jùn guān rén qū shǐ. zòng yǒu yóu duò, yì bù jiǎn zhì, jiē yóu shàng fēi suǒ hǎo zhī suǒ zhì yě. zhū jùn jù dé chá xiào lián, qí bó shì zhù jiào jí yóu xué zhī tú tōng jīng zhě, tuī zé chōng jǔ. shè cè shí tiáo, tōng bā yǐ shàng, tīng jiǔ pǐn chū shēn, qí yóu yì zhě yì méng chōu zhuó.
幸朝章寬簡，政網疏闊，游手浮惰，十室而九。故橫經受業之侶，遍於鄉邑；負笈從宦之徒，不遠千里。伏膺無怠，善誘不倦。入閭里之內，乞食為資；□桑梓之陰，動逾千數。[一]燕、趙之俗，此□尤甚。齊制：諸郡並立學，置博士助教授經，學生俱差逼充員，士流及豪富之家皆不從調。備員既非所好，墳籍固不關懷，又多被州郡官人驅使。縱有游惰，亦不檢治，皆由上非所好之所致也。諸郡俱得察孝廉，其博士、助教及遊學之徒通經者，推擇充舉。射策十條，通八以上，聽九品出身，其尤異者亦蒙抽擢。

fán shì jīng xué zhū shēng, duō chū zì wèi mò dà rú xú zūn míng mén xià. hé běi jiǎng zhèng kāng chéng suǒ zhù zhōu yì. zūn míng yǐ chuán lú jǐng yù jí qīng hé cuī jǐn, jǐng yù chuán quán huì, quán huì chuán guō mào. quán huì zǎo rù jīng dū, guō mào héng zài mén xià jiào shòu. qí hòu néng yán yì zhě duō chū guō mào zhī mén. hé nán jí qīng qí zhī jiān, rú shēng duō jiǎng wáng fǔ sì suǒ zhù zhōu yì, shī xùn gài guǎ. qí shí rú shì, hǎn chuán shàng shū zhī yè, xú zūn míng jiān tōng zhī. zūn míng shòu yè yú tún liú wáng zǒng, chuán shòu fú yáng lǐ zhōu rén jí bó hǎi zhāng wén jìng jí lǐ xuàn quán huì, bìng zhèng kāng chéng suǒ zhù, fēi gǔ wén yě. xià lǐ zhū shēng, lüè bù jiàn kǒng shì zhù jiě. wǔ píng mò, hé jiān liú guāng bó xìn dōu liú shì yuán shǐ dé fèi hán yì shū, nǎi liú yì yān. qí shī lǐ chūn qiū yóu wèi dāng shí suǒ shàng, zhū shēng duō jiān tōng zhī. sān lǐ bìng chū zūn míng zhī mén. xú chuán yè yú lǐ xuàn jǔ tián yuán fèng féng wěi jì xiǎn jìng lǚ huáng lóng xià huái jìng. lǐ xuàn yòu chuán shòu diāo róu zhāng mǎi nú bào jì xiáng xíng zhì liú zhòu xióng ān shēng. ān shēng yòu chuán sūn líng huī guō zhòng jiān dīng shì dé. qí hòu shēng néng tōng lǐ jīng zhě duō shì ān shēng mén rén. zhū shēng jǐn tōng xiǎo dài lǐ, yú zhōu yí lǐ jiān tōng zhě shí èr sān yān. tōng máo shī zhě duō chū yú wèi cháo bó líng liú xiàn zhī. xiàn zhī chuán lǐ zhōu rén, zhōu rén chuán dǒng lìng dù chéng guī zé, guī zé chuán liú jìng hé zhāng sī bó liú guǐ sī. qí hòu néng yán shī zhě duō chū èr liú zhī mén. hé běi zhū rú néng tōng chūn qiū zhě, bìng fú zi shèn suǒ zhù, yì chū xú shēng zhī mén. zhāng mǎi nú mǎ jìng dé xíng zhì zhāng sī bó zhāng diāo liú zhòu bào zhǎng xuān wáng yuán zé bìng dé fú shì zhī jīng wēi. yòu yǒu jì chén dá pān shū dù suī bù chuán xú shì zhī mén, yì wèi tōng jiě. yòu yǒu yáo wén ān qín dào jìng chū yì xué fú shì, hòu gèng jiān jiǎng dù yuán kǎi suǒ zhù. qí hé wài rú shēng jù fú yīng dù shì. qí gōng yáng gǔ liáng èr chuán, rú zhě duō bù cuò huái. lùn yǔ xiào jīng, zhū xué tú mò bù tōng jiǎng. zhū rú rú quán huì lǐ xuàn diāo róu xióng ān shēng liú guǐ sī mǎ jìng dé zhī tú duō zì chū yì shū. suī yuē zhuān mén, yì jiē cū xí yě.
凡是經學諸生，多出自魏末大儒徐遵明門下。河北講鄭康成所注周易。遵明以傳盧景裕及清河崔瑾，景裕傳權會，權會傳郭茂。權會早入京都，郭茂恆在門下教授。其後能言易者多出郭茂之門。河南及青、齊之間，儒生多講王輔嗣所注周易，師訓蓋寡。齊時儒士，罕傳尚書之業，徐遵明兼通之。遵明受業於屯留王總，傳授浮陽李周仁及渤海張文敬及李鉉、權會，並鄭康成所注，非古文也。下里諸生，略不見孔氏註解。武平末，河間劉光伯、信都劉士元始得費甝義疏，乃留意焉。其詩、禮、春秋尤為當時所尚，諸生多兼通之。三禮並出遵明之門。徐傳業於李鉉、沮□、田元鳳、馮偉、紀顯敬、呂黃龍、夏懷敬。李鉉又傳授刁柔、張買奴、鮑季詳、邢峙、劉晝、熊安生。安生又傳孫靈暉、郭仲堅、丁恃德。其後生能通禮經者多是安生門人。諸生盡通小戴禮，於周、儀禮兼通者十二三焉。通毛詩者多出於魏朝博陵劉獻之。獻之傳李周仁，周仁傳董令度、程歸則，歸則傳劉敬和、張思伯、劉軌思。其後能言詩者多出二劉之門。河北諸儒能通春秋者，並服子慎所注，亦出徐生之門。張買奴、馬敬德、邢峙、張思伯、張雕、劉晝、鮑長暄、王元則並得服氏之精微。又有□覬、陳達、潘叔度雖不傳徐氏之門，亦為通解。又有姚文安、秦道靜初亦學服氏，後更兼講杜元凱所注。其河外儒生俱伏膺杜氏。其公羊、穀梁二傳，儒者多不措懷。論語、孝經，諸學徒莫不通講。諸儒如權會、李鉉、刁柔、熊安生、劉軌思、馬敬德之徒多自出義疏。雖曰專門，亦皆粗習也。

jīn xù suǒ lù zhū shēng, huò zhōng yú wèi cháo, huò míng huàn bù dá, zòng néng míng jiā, yòu què qí yóu lái jí suǒ chū jùn guó, bìng lüè cún qí xìng míng ér yǐ. jù qǔ qí yóu tōng xiǎn zhě liè yú rú lín yún. xióng ān shēng míng zài zhōu shǐ, guāng bó shì yuán zhe yú suí shū, zhé bù chóng shù.
今序所錄諸生，或終於魏朝，或名宦不達，縱能名家，又闕其由來及所出郡國，並略存其姓名而已。俱取其尤通顯者列於儒林雲。熊安生名在周史，光伯、士元着於隋書，輒不重述。

lǐ xuàn, zì bǎo dǐng, bó hǎi nán pí rén yě. jiǔ suì rù xué, shū jí jiù piān, yuè yú biàn tōng. jiā sù pín kǔ, cháng chūn xià wù nóng, dōng nǎi rù xué. nián shí liù, cóng fú yáng lǐ zhōu rén shòu máo shī shàng shū, zhāng wǔ liú zi měng shòu lǐ jì, cháng shān fáng shòu zhōu guān yí lǐ, yú yáng xiān yú líng fù shòu zuǒ shì chūn qiū. xuàn yǐ xiāng lǐ wú kě shī zhě, suì yǔ zhōu lǐ yáng yuán yì hé jiān zōng huì zhèn děng jié lǚ yì dà rú xú zūn míng shòu yè. jū xú mén xià wǔ nián, cháng chēng gāo dì. èr shí sān, biàn zì jū, tǎo lùn shì fēi, zhuàn dìng xiào jīng lùn yǔ máo shī sān lǐ yì shū jí sān chuán yì tóng zhōu yì yì lì hé sān shí yú juǎn. yòng xīn jīng kǔ, céng sān dōng bù chù zhěn, měi zhì shuì shí, jiǎ mèi ér yǐ. nián èr shí qī, guī yǎng èr qīn, yīn jiào shòu xiāng lǐ, shēng tú héng zhì shù bǎi. yàn zhào jiān néng yán jīng zhě, duō chū qí mén.
李鉉，字寶鼎，渤海南皮人也。九歲入學，書急就篇，月余便通。家素貧苦，常春夏務農，冬乃入學。年十六，從浮陽李周仁受毛詩、尚書，章武劉子猛受禮記，常山房□受周官、儀禮，漁陽鮮于靈馥受左氏春秋。鉉以鄉里無可師者，遂與州里楊元懿、河間宗惠振等結侶詣大儒徐遵明受業。居徐門下五年，常稱高第。二十三，便自□居，討論是非，撰定孝經、論語、毛詩、三禮義疏及三傳異同、周易義例合三十餘卷。用心精苦，曾三冬不畜枕，每至睡時，假寐而已。年二十七，歸養二親，因教授鄉里，生徒恆至數百。燕、趙間能言經者，多出其門。

nián sān shí liù, dīng fù sàng. fú què, yǐ xiāng lǐ guǎ wén jí, lái yóu jīng shī, dú suǒ wèi jiàn shū. zhōu jǔ xiù cái, chú tài xué bó shì. wǔ dìng zhōng, lǐ tóng guǐ zú hòu, gāo zǔ lìng shì zōng zài jīng miào jiǎn shuò xué, yǐ jiào zhū zi. shì zōng yǐ xuàn yīng zhǐ, zhēng yì jìn yáng. shí zhōng shān shí yào běi píng yáng xuàn běi hǎi wáng xī qīng hé cuī zhān guǎng píng sòng qīn dào jí gōng shū rén hán yì tóng zài dōng guǎn, shī yǒu zhū wáng. xuàn yǐ qù shèng jiǔ yuǎn, wén zì duō yǒu guāi miù, gǎn kǒng zǐ bì yě zhèng míng zhī yán, nǎi kuì rán yǒu kān zhèng zhī yì. yú jiǎng shòu zhī xiá, suì lǎn shuō wén, yuán jí cāng yǎ, shān zhèng liù yì jīng zhù zhōng miù zì, míng yuē zì biàn. xiǎn zǔ shòu chán, cóng jià hái dōu. tiān bǎo chū, zhào xuàn yǔ diàn zhōng shàng shū xíng shào zhōng shū lìng wèi shōu děng cān yì lǐ lǜ, réng jiān guó zi bó shì. shí zhào běi píng tài shǒu sòng jǐng yè xī hé tài shǒu qí guàn huái wén děng cǎo dìng xīn lì, lù shàng shū píng yuán wáng gāo lóng zhī lìng xuàn yǔ tōng zhí cháng shì fáng yán yòu guó zi bó shì diāo róu cān kǎo dé shī. xún zhèng guó zi bó shì. fèi dì zhī zài dōng gōng, xiǎn zǔ zhào xuàn yǐ jīng rù shòu, shén jiàn yōu lǐ. shù nián, bìng zú. tè zèng tíng wèi shǎo qīng. jí hái zàng gù jùn, tài zǐ zhì jì diàn zhī lǐ, bìng shǐ wáng rén jiāng sòng, rú zhě róng zhī. yáng yuán yì èr zōng huì zhèn guān yì jù zhì guó zi bó shì.
年三十六，丁父喪。服闋，以鄉里寡文籍，來游京師，讀所未見書。州舉秀才，除太學博士。武定中，李同軌卒後，高祖令世宗在京妙簡碩學，以教諸子。世宗以鉉應旨，征詣晉陽。時中山石曜、北平陽絢、北海王晞、清河崔瞻、廣平宋欽道及工書人韓毅同在東館，師友諸王。鉉以去聖久遠，文字多有乖謬，感孔子必也正名之言，乃喟然有刊正之意。於講授之暇，遂覽說文，爰及倉、雅，刪正六藝經注中謬字，名曰字辨。顯祖受禪，從駕還都。天保初，詔鉉與殿中尚書邢卲、中書令魏收等參議禮律，仍兼國子博士。時詔北平太守宋景業、西河太守綦毌懷文等草定新曆，錄尚書平原王高隆之令鉉與通直常侍房延佑、國子博士刁柔參考得失。尋正國子博士。廢帝之在東宮，顯祖詔鉉以經入授，甚見優禮。數年，病卒。特贈廷尉少卿。及還葬故郡，太子致祭奠之禮，並使王人將送，儒者榮之。楊元懿、[二]宗惠振官亦俱至國子博士。

diāo róu, zì zi wēn, bó hǎi rén yě. fù zhěng, wèi chē qí jiāng jūn zèng sī kōng. róu shǎo hǎo xué, zōng xí jīng shǐ, yóu liú xīn lǐ yí. xìng qiáng jì, zhì yú shì zú nèi wài, duō suǒ ān xī. chū wèi shì zōng wǎn láng, chū shēn sī kōng xíng cān jūn. sàng mǔ, jū sàng yǐ xiào wén. yǒng ān zhōng, chú zhōng jiān jiāng jūn fèng chē dū wèi, jiā guàn jūn jiāng jūn zhōng sàn dài fū. yuán xiàng zhōng, suí lì dào jìn yáng, gāo zǔ yǐ wèi yǒng ān gōng fǔ zhǎng liú cān jūn, yòu lìng jiào shòu zhū zi. tiān bǎo chū, chú guó zi bó shì zhōng shū shè rén. wèi shōu zhuàn wèi shǐ, qǐ róu děng yǔ tóng qí shì. róu xìng pō zhuān gù, zì shì suǒ wén, shōu cháng suǒ xián dàn.
刁柔，字子溫，渤海人也。父整，魏車騎將軍、贈司空。柔少好學，綜習經史，尤留心禮儀。性強記，至于氏族內外，多所諳悉。初為世宗挽郎，出身司空行參軍。喪母，居喪以孝聞。永安中，除中堅將軍、奉車都尉，加冠軍將軍、中散大夫。元象中，隨例到晉陽，高祖以為永安公府長流參軍，又令教授諸子。天保初，除國子博士、中書舍人。魏收撰魏史，啟柔等與同其事。柔性頗專固，自是所聞，收常所嫌憚。

yòu cān yì lǜ lìng. shí yì zhě yǐ wèi lì wǔ děng jué yì, chéng xí zhě wú dí zǐ, lì dí sūn, wú dí sūn, lì dí zǐ dì, wú dí zǐ dì, lì dí sūn dì. sān róu yǐ wèi wú dí sūn, yīng lì dí céng sūn, bù yīng lì dí zǐ dì. yì yuē: róu àn lǐ lì shì yǐ zhǎng, gù wèi zhǎng zi wèi dí zǐ. dí zǐ sǐ, yǐ dí zǐ zhī zǐ wèi dí sūn, sǐ zé céng xuán yì rán. rán zé dí zǐ zhī míng, běn wèi chuán zhòng. gù sàng fú yuē:" shù zǐ bù wèi zhǎng zi sān nián, bù jì zǔ yǔ mí yě." sì lǐ jì gōng yí zhòng zi zhī sàng:" tán gōng yuē: hé jū, wǒ wèi zhī qián wén. zhòng zi shě qí sūn ér lì qí zi hé yě? wǔ zǐ fú bó zǐ yuē: zhòng zi yì yóu xíng gǔ zhī dào yě, xī zhě wén wáng shè bó yì kǎo ér lì wǔ wáng fā, wēi zǐ shě qí sūn dùn ér lì dì yǎn, zhòng zi yì yóu xíng gǔ zhī dào yě." zhèng zhù yuē:" bó zi wèi qīn zhě huì ěr, liù lì zi fēi yě. wén wáng zhī lì wǔ wáng, quán yě. wēi zǐ dí zǐ sǐ, lì qí dì yǎn, yīn lǐ yě."" zi yóu wèn zhū kǒng zǐ, kǒng zǐ yuē: bù, lì sūn." zhù yuē:" jù zhōu lǐ." rán zé shāng yǐ dí zǐ sǐ, lì dí zǐ zhī mǔ dì, zhōu yǐ dí zǐ sǐ, lì dí zǐ zhī zǐ wèi dí sūn. gù chūn qiū gōng yáng zhī yì, dí zǐ yǒu sūn ér sǐ, zhì jiā qīn qīn xiān lì dì, wén jiā zūn zūn xiān lì sūn. sàng fú yún:" wèi fù hòu zhě wèi chū mǔ wú fú." xiǎo jì yún:" zǔ fù zú ér hòu wèi zǔ mǔ hòu zhě sān nián." wèi chū mǔ wú fú zhě, sàng zhě bù jì gù yě. wèi zǔ mǔ sān nián zhě, dà zōng chuán zhòng gù yě. jīn yì yǐ dí sūn sǐ ér lì dí zǐ mǔ dì, qī dí zǐ mǔ dì zhě zé wèi fù hòu yǐ. dí zǐ mǔ dì běn fēi chéng dí, yǐ wú dí, gù dé wèi fù hòu. zé dí sūn zhī dì, lǐ yì yīng dé wèi fù hòu. zé shì fù zú rán hòu wèi zǔ hòu zhě fú zhǎn, jì dé wèi zǔ fú zhǎn, ér bù dé wèi chuán zhòng zhě, wèi zhī wén yě. ruò yòng shāng jiā qīn qīn zhī yì, běn bù yīng dí zǐ sǐ ér lì dí sūn. bā ruò cóng zhōu jiā zūn zūn zhī wén, qǐ yí shě qí sūn ér lì qí dì? huò wén huò zhì, yú yòng huò yān. xiǎo jì fù yún:" dí fù bù wèi jiù hòu zhě zé gū wèi zhī xiǎo gōng." zhù yún:" wèi fū yǒu fèi jí tā gù ruò sǐ wú zi bù shòu zhòng zhě. xiǎo gōng, shù fù zhī fú. fán fù mǔ yú zi, jiù gū yú fù, jiāng bù chuán zhòng yú dí, jí jiāng suǒ chuán zhòng zhě fēi dí, fú zhī jiē rú zi shù fù yě." yán sǐ wú zi zhě, wèi jué shì wú zi, fēi wèi wú dí zǐ. rú qí yǒu zi, yān dé yún wú hòu? fū suī fèi jí wú zi, fù yóu yǐ dí wèi míng. dí míng jì zài, ér yù fèi qí zi zhě, qí rú lǐ hé! lǐ yǒu sǔn yì, dài xiāng yán gé, bì wèi zōng dí kě dé ér biàn zhě, zé wèi hòu fú zhǎn, yì yí yǒu yīn ér gǎi. qī nián xià zú, shí nián wǔ shí liù. róu zài shǐ guǎn wèi jiǔ, féng lēi chéng zhī jì, zhì cún piān dǎng. wèi shū zhōng yǔ qí nèi wài tōng qīn zhě bìng xū měi guò shí, shēn wèi shí lùn suǒ jī yān.
又參議律令。時議者以為立五等爵邑，承襲者無嫡子，立嫡孫，無嫡孫，立嫡子弟，無嫡子弟，立嫡孫弟。[三]柔以為無嫡孫，應立嫡曾孫，不應立嫡子弟。議曰：柔案禮立適以長，故謂長子為嫡子。嫡子死，以嫡子之子為嫡孫，死則曾、玄亦然。然則嫡子之名，本為傳重。故喪服曰："庶子不為長子三年，不繼祖與禰也。"[四]禮記公儀仲子之喪："檀弓曰：『何居，我未之前聞。仲子舍其孫而立其子何也？』[五]子服伯子曰：『仲子亦猶行古之道也，昔者文王舍伯邑考而立武王發，微子舍其孫盾而立弟衍，仲子亦猶行古之道也。』"鄭注曰："伯子為親者諱耳，[六]立子非也。文王之立武王，權也。微子嫡子死，立其弟衍，殷禮也。""子游問諸孔子，孔子曰：『不，立孫。』"注曰："據周禮。"然則商以嫡子死，立嫡子之母弟，周以嫡子死，立嫡子之子為嫡孫。故春秋公羊之義，嫡子有孫而死，質家親親先立弟，文家尊尊先立孫。喪服云："為父後者為出母無服。"小記云："祖父卒而後為祖母后者三年。"為出母無服者，喪者不祭故也。為祖母三年者，大宗傳重故也。今議以嫡孫死而立嫡子母弟，[七]嫡子母弟者則為父後矣。嫡子母弟本非承嫡，以無嫡，故得為父後。則嫡孫之弟，理亦應得為父後。則是父卒然後為祖後者服斬，既得為祖服斬，而不得為傳重者，未之聞也。若用商家親親之義，本不應嫡子死而立嫡孫。[八]若從周家尊尊之文，豈宜舍其孫而立其弟？或文或質，愚用惑焉。小記復云："嫡婦不為舅後者則姑為之小功。"注云："謂夫有廢疾他故若死無子不受重者。小功，庶婦之服。凡父母於子，舅姑於婦，將不傳重於嫡，及將所傳重者非嫡，服之皆如□子庶婦也。"言死無子者，謂絕世無子，非謂無嫡子。如其有子，焉得雲無後？夫雖廢疾無子，婦猶以嫡為名。嫡名既在，而欲廢其子者，其如禮何！禮有損益，代相沿革，必謂宗嫡可得而變者，則為後服斬，亦宜有因而改。七年夏卒，時年五十六。柔在史館未久，逢勒成之際，志存偏黨。魏書中與其內外通親者並虛美過實，深為時論所譏焉。

féng wěi, zì wěi jié, zhōng shān ān xǐ rén yě. shēn zhǎng bā chǐ, yì guān shén wěi, jiàn zhě sù rán jìng dàn. shǎo cóng lǐ bǎo dǐng yóu xué, lǐ zhòng qí cōng mǐn, héng bié yì shì wèn zhī. duō suǒ tōng jiě, yóu míng lǐ chuán. hòu hái xiāng lǐ, bì mén bù chū jiāng sān shí nián, bù wèn shēng chǎn, bù jiāo bīn kè, zhuān jīng tán sī, wú suǒ bù tōng.
馮偉，字偉節，中山安喜人也。身長八尺，衣冠甚偉，見者肅然敬憚。少從李寶鼎遊學，李重其聰敏，恆別意試問之。多所通解，尤明禮傳。後還鄉里，閉門不出將三十年，不問生產，不交賓客，專精覃思，無所不通。

zhào jùn wáng chū zhèn dìng zhōu, yǐ lǐ yíng jiē, mìng shū sān zhì, xiàn lìng qīn zhì qí mén, yóu cí jí bù qǐ. wáng jiāng mìng jià zhì qǐng, zuǒ shǐ qián hòu xīng chí bào zhī, xiàn lìng yòu zì wèi qí zhěng guān lǚ, bù dé yǐ ér chū. wáng xià tīng shì yíng zhī, zhǐ qí bài fú, fēn jiē ér shàng, liú zhī bīn guǎn, shén jiàn lǐ zhòng. wáng jiāng jǔ chōng xiù cái, gù cí bù jiù. suì yú qǐng hái. wáng zhī qí bù yuàn jū shù, yǐ lǐ fā qiǎn, zèng yí shén hòu, yī wú suǒ nà, wéi shòu shí fú ér yǐ. jí hái, zhōng bù jiāo rén shì, jùn shǒu xiàn lìng měi qīn zhì qí mén. suì shí huò zhì yáng jiǔ, yì cí bù nà. mén tú shù xiū, yī háo bù shòu. gēng ér fàn, cán ér yī, dān shí piáo yǐn, bù gǎi qí lè, jìng yǐ shòu zhōng.
趙郡王出鎮定州，以禮迎接，命書三至，縣令親至其門，猶辭疾不起。王將命駕致請，佐史前後星馳報之，縣令又自為其整冠履，不得已而出。王下廳事迎之，止其拜伏，分階而上，留之賓館，甚見禮重。王將舉充秀才，固辭不就。歲余請還。王知其不願拘束，以禮發遣，贈遺甚厚，一無所納，唯受時服而已。及還，終不交人事，郡守縣令每親至其門。歲時或置羊酒，亦辭不納。門徒束修，一毫不受。耕而飯，蠶而衣，簞食瓢飲，不改其樂，竟以壽終。

zhāng mǎi nú, píng yuán rén yě. jīng yì gāi bó, mén tú qiān yú rén. zhū rú xián tuī zhòng zhī, míng shēng shén shèng. lì tài xué bó shì guó zi zhù jiào, tiān bǎo zhōng zú.
張買奴，平原人也。經義該博，門徒千餘人。諸儒咸推重之，名聲甚盛。歷太學博士、國子助教，天保中卒。

liú guǐ sī, bó hǎi rén yě. shuō shī shén jīng. shǎo shì tóng jùn liú jìng hé, jìng hé shì tóng jùn chéng guī zé, gù qí xiāng qū duō wèi shī zhě. guǐ sī, tiān tǒng zhōng rèn guó zi bó shì.
劉軌思，渤海人也。說詩甚精。少事同郡劉敬和，敬和事同郡程歸則，故其鄉曲多為詩者。軌思，天統中任國子博士。

bào jì xiáng, bó hǎi rén yě. shén míng lǐ, tīng qí lí wén xī jù, zì rán dà lüè kě jiě. jiān tōng zuǒ shì chūn qiū, shǎo shí héng wèi lǐ bǎo dǐng dōu jiǎng, hòu yì zì yǒu tú, zhū rú chēng zhī. tiān tǒng zhōng, zú yú tài xué bó shì. cóng dì zhǎng xuān, jiān tōng lǐ chuán. wǔ píng mò, wèi rèn chéng wáng jiē chéng xiàng yuàn, héng zài jīng jiào shòu guì yóu zǐ dì. qí wáng hòu, guī xiāng lǐ jiǎng jīng, zú yú jiā.
鮑季詳，渤海人也。甚明禮，聽其離文析句，自然大略可解。兼通左氏春秋，少時恆為李寶鼎都講，後亦自有徒□，諸儒稱之。天統中，卒於太學博士。從弟長暄，兼通禮傳。武平末，為任城王湝丞相掾，恆在京教授貴遊子弟。齊亡後，歸鄉里講經，卒於家。

xíng zhì, zì shì jùn, hé jiān mào rén yě. shǎo hǎo xué, dān wán fén diǎn, yóu xué yàn zhào zhī jiān, tōng sān lǐ zuǒ shì chūn qiū. tiān bǎo chū, jùn jǔ xiào lián, shòu sì mén bó shì, qiān guó zi zhù jiào, yǐ jīng rù shòu huáng tài zǐ. zhì fāng zhèng chún hòu, yǒu rú zhě zhī fēng. zǎi jìn tài zǐ shí, yǒu cài yuē" xié hāo", zhì mìng qù zhī, yuē:" cǐ cài yǒu bù zhèng zhī míng, fēi diàn xià suǒ yí shí." xiǎn zǔ wén ér jiā zhī, cì yǐ bèi rù jiān kuàng, bài guó zi bó shì. huáng jiàn chū, chú qīng hé tài shǒu, yǒu huì zhèng, mín lì ài zhī. yǐ nián lǎo xiè bìng guī, zú yú jiā.
邢峙，字士峻，河間鄚人也。少好學，耽玩墳典，遊學燕、趙之間，通三禮、左氏春秋。天保初，郡舉孝廉，授四門博士，遷國子助教，以經入授皇太子。峙方正純厚，有儒者之風。□宰進太子食，有菜曰"邪蒿"，峙命去之，曰："此菜有不正之名，非殿下所宜食。"顯祖聞而嘉之，賜以被褥縑纊，拜國子博士。皇建初，除清河太守，有惠政，民吏愛之。以年老謝病歸，卒於家。

liú zhòu, zì kǒng zhāo, bó hǎi fù chéng rén yě. shǎo gū pín, ài xué, fù jí cóng shī, fú yīng wú juàn. yǔ rú zhě lǐ bǎo dǐng tóng xiāng lǐ, shén xiāng qīn ài, shòu qí sān lǐ. yòu jiù mǎ jìng dé xí fú shì chūn qiū, jù tōng dà yì. hèn xià lǐ shǎo fén jí, biàn zhàng cè rù dōu. zhī tài fǔ shǎo qīng sòng shì liáng jiā duō shū, nǎi zào yān. shì liáng nà zhī. zì yì pī lǎn, zhòu yè bù xī.
劉晝，字孔昭，渤海阜城人也。少孤貧，愛學，負笈從師，伏膺無倦。與儒者李寶鼎同鄉里，甚相親愛，受其三禮。又就馬敬德習服氏春秋，俱通大義。恨下里少墳籍，便杖策入都。知太府少卿宋世良家多書，乃造焉。世良納之。恣意披覽，晝夜不息。

hé qīng chū, hái jì zhōu, jǔ xiù cái rù jīng, jiǔ kǎo cè bù dì. nǎi hèn bù xué shǔ wén, fāng fù jī zhuì cí zǎo, yán shén gǔ zhuō. zhì yī shǒu fù, yǐ" liù hé" wèi míng, zì wèi jué lún, yín fěng bù chuò. nǎi tàn yuē:" rú zhě láo ér shǎo gōng, jiàn yú sī yǐ. wǒ dú rú shū èr shí yú nián ér dá cè bù dì, shǐ xué zuò wén, biàn dé rú shì." céng yǐ cǐ fù chéng wèi shōu, shōu wèi rén yuē:" fù míng liù hé, qí yú yǐ shèn, jí jiàn qí fù, yòu yú yú míng."
河清初，還冀州，舉秀才入京，[九]考策不第。乃恨不學屬文，方復緝綴辭藻，言甚古拙。制一首賦，以"六合"為名，自謂絕倫，吟諷不輟。乃嘆曰："儒者勞而少工，見於斯矣。我讀儒書二十餘年而答策不第，始學作文，便得如是。"曾以此賦呈魏收，收謂人曰："賦名六合，其愚已甚，及見其賦，又愚於名。"

zhòu yòu zhuàn gāo cái bù yù chuán sān piān. zài huáng jiàn dà níng zhī cháo, yòu pín shàng shū, yán yì qiè zhí, duō fēi shì yào, zhōng bù jiàn shōu cǎi. zì wèi bó wù qí cái, yán hǎo jīn dà, měi yún:" shǐ wǒ shù shí juǎn shū xíng yú hòu shì, bù yì qí jǐng zhī qiān sì yě." ér róng zhǐ shū huǎn, jǔ dòng bù lún, yóu shì jìng wú shì jìn. tiān tǒng zhōng, zú yú jiā, nián wǔ shí èr.
晝又撰高才不遇傳三篇。在皇建、大寧之朝，又頻上書，言亦切直，多非世要，終不見收采。自謂博物奇才，言好矜大，每云："使我數十卷書行於後世，不易齊景之千駟也。"而容止舒緩，舉動不倫，由是竟無仕進。天統中，卒於家，年五十二。

mǎ jìng dé, hé jiān rén yě. shǎo hǎo rú shù, fù jí suí dà rú xú zūn míng xué shī lǐ, lüè tōng dà yì ér bù néng jīng. suì liú yì yú chūn qiū zuǒ shì, chén sī yán qiú, zhòu yè bù juàn, jiě yì wèi zhū rú suǒ chēng. jiào shòu yú yàn zhào jiān, shēng tú suí zhī zhě. hé jiān jùn wáng měi yú jiào xué zhuī zhī, jiāng jǔ wèi xiào lián, gù cí bù jiù. nǎi yì zhōu qiú jǔ xiù cái, jǔ xiù cái lì qǔ wén shì, zhōu jiāng yǐ qí chún rú, wú yì tuī jiàn. jìng dé qǐng shì fāng lüè, nǎi cè wèn zhī, suǒ dá wǔ tiáo, jiē yǒu wén lǐ. nǎi xīn rán jǔ sòng zhì jīng. yī xiù cái cè wèn, wéi dé zhòng dì, nǎi qǐng shì jīng yè, wèn shí tiáo bìng tōng. zhuó shòu guó zi zhù jiào, qiān tài xué bó shì.
馬敬德，河間人也。少好儒術，負笈隨大儒徐遵明學詩、禮，略通大義而不能精。遂留意於春秋左氏，沉思研求，晝夜不倦，解義為諸儒所稱。教授於燕、趙間，生徒隨之者□。河間郡王每於教學追之，將舉為孝廉，固辭不就。乃詣州求舉秀才，舉秀才例取文士，州將以其純儒，無意推薦。敬德請試方略，乃策問之，所答五條，皆有文理。乃欣然舉送至京。依秀才策問，唯得中第，乃請試經業，問十條並通。擢授國子助教，遷太學博士。

tiān tǒng chū, chú guó zi bó shì. shì zǔ wèi hòu zhǔ zé shī fù, zhào yàn shēn jìn zhī, rù wèi shì jiǎng. qí qī mèng měng shòu jiāng lái xiàng zhī, jìng dé zǒu chāo cóng jí, qī fú dì bù gǎn dòng. jìng dé zhàn zhī yuē:" wú dāng dé dà guān. chāo jí, guò jiǔ qīng yě. ěr fú dì, fū rén yě." hòu zhǔ jì bù hǎo xué, jìng dé shì jiǎng shén shū, shí shí yǐ chūn qiū rù shòu. wǔ píng chū, yóu yǐ shī fù zhī ēn, chāo bài guó zi jì jiǔ, jiā yí tóng sān sī jīn zǐ guāng lù dài fū, lǐng yíng zhōu dà zhōng zhèng, zú. zèng kāi fǔ yíng cāng ān zhōu zhū jūn shì yíng zhōu cì shǐ. qí hòu shì shū zhāng jǐng rén fēng wáng. zhào yàn shēn yún:" hé róng shì shū fēng wáng, shì jiǎng fān wú fēng jué." yú shì yì fēng jìng dé guǎng hàn jùn wáng. zi yuán xī xí.
天統初，除國子博士。世祖為後主擇師傅，趙彥深進之，入為侍講。其妻夢猛獸將來向之，敬德走超叢棘，妻伏地不敢動。敬德占之曰："吾當得大官。超棘，過九卿也。爾伏地，夫人也。"後主既不好學，敬德侍講甚疏，時時以春秋入授。武平初，猶以師傅之恩，超拜國子祭酒，加儀同三司、金紫光祿大夫，領瀛州大中正，卒。贈開府、瀛滄安州諸軍事、瀛州刺史。其後侍書張景仁封王。趙彥深云："何容侍書封王，侍講翻無封爵。"於是亦封敬德廣漢郡王。子元熙襲。

yuán xī zì zhǎng míng, shǎo chuán fù yè, jiān shì wén zǎo. yǐ fù gù, zì qīng zhōu jí cáo cān jūn chāo qiān tōng zhí shì láng, dài zhào wén lín guǎn, zhuǎn zhèng yuán. wǔ píng zhōng, huáng tài zǐ jiāng jiǎng xiào jīng, yǒu sī qǐng zé shī yǒu. dì yuē:" mǎ yuán xī zhèn shī zhī zǐ, wén xué bù è, kě lìng jiào ér." yú shì yǐ xiào jīng rù shòu huáng tài zǐ, rú zhě róng qí shì zài. xìng hé hòu, zài nèi shén dé míng yù, huáng tài zǐ yì qīn jìng zhī. suí kāi huáng zhōng, zú yú qín wáng wén xué.
元熙字長明，少傳父業，兼事文藻。以父故，自青州集曹參軍超遷通直侍郎，待詔文林館，轉正員。武平中，皇太子將講孝經，有司請擇師友。帝曰："馬元熙朕師之子，文學不惡，可令教兒。"於是以孝經入授皇太子，儒者榮其世載。性和厚，在內甚得名譽，皇太子亦親敬之。隋開皇中，卒於秦王文學。

zhāng jǐng rén zhě, jì běi rén yě. yòu gū jiā pín, yǐ xué shū wèi yè, suì gōng cǎo lì, xuǎn bǔ nèi shū shēng. yǔ wèi jùn yáo yuán biāo yǐng chuān hán yì tóng jùn yuán mǎi nú xíng yáng lǐ chāo děng qí míng, shì zōng bìng yǐn wèi bīn kè. tiān bǎo bā nián, shòu tài yuán wáng shào dé shū, chú kāi fǔ cān jūn. hòu zhǔ zài dōng gōng, shì zǔ xuǎn shàn shū rén xìng xíng chún jǐn zhě lìng shì shū, jǐng rén suì bèi yǐn zhuó. xiǎo xīn gōng shèn, hòu zhǔ ài zhī, hū wèi bó shì. lì tài zǐ mén dài fū yuán wài sàn qí cháng shì jiàn yì dài fū. hòu zhǔ dēng zuò, chú tōng zhí sàn qí cháng shì. jí zòu, yù bǐ diǎn chú" tōng" zì, yī suì zhèng cháng shì. zuǒ yòu yǔ yǔ, yóu chēng bó shì.
張景仁者，濟北人也。幼孤家貧，以學書為業，遂工草隸，選補內書生。與魏郡姚元標、潁川韓毅、同郡袁買奴、滎陽李超等齊名，世宗並引為賓客。天保八年，□授太原王紹德書，除開府參軍。後主在東宮，世祖選善書人性行淳謹者令侍書，景仁遂被引擢。小心恭慎，後主愛之，呼為博士。歷太子門大夫、員外散騎常侍、諫議大夫。後主登祚，除通直散騎常侍。及奏，御筆點除"通"字，[一○]遂正常侍。左右與語，猶稱博士。

hú rén hé hóng zhēn yǒu chǒng yú hòu zhǔ, yù de tōng hūn cháo shì, yǐ jǐng rén zài nèi guān wèi shāo gāo, suì wèi qí xiōng zi qǔ jǐng rén dì èr xī zǐ yú zhī nǚ. yīn cǐ biǎo lǐ, ēn yù rì lóng. jǐng rén duō jí, měi qiǎn xú zhī fàn děng zhì liáo, gěi yào wù zhēn xiū, zhōng shǐ wèn jí, xiāng wàng yú dào. shì hòu, yǒu sī héng jiù zhái sòng yù shí.
胡人何洪珍有寵於後主，欲得通婚朝士，以景仁在內官位稍高，遂為其兄子取景仁第二息子瑜之女。因此表里，恩遇日隆。景仁多疾，每遣徐之范等治療，給藥物珍羞，中使問疾，相望於道。是後，□有司恆就宅送御食。

qiān jiǎ yí tóng sān sī yín qīng guāng lù dài fū, shí héng shān xiàn gàn. chē jià huò yǒu xíng xìng, zài dào sù chù, měi sòng bù zhàng wèi zhē fēng hán. jìn wèi yí tóng sān sī, xún jiā kāi fǔ, shì shū yú guān bìng rú gù. měi dàn xū cān, jí zài dōng gōng tíng zhǐ. jí lì wén lín guǎn, zhōng rén dèng zhǎng yóng xī zhǐ, zòu lìng zǒng zhì guǎn shì, chú shì zhōng. sì nián, fēng jiàn ān wáng. hóng zhēn sǐ hòu, zhǎng yóng yóu cún jiù kuǎn, gèng xiāng mí fèng, dé wú zhuì tuì. chú zhōng shū jiān, yǐ jí zú. zèng shì zhōng qí jì děng wǔ zhōu cì shǐ sī kōng gōng.
遷假儀同三司、銀青光祿大夫，食恆山縣干。車駕或有行幸，在道宿處，每送步障為遮風寒。進位儀同三司，尋加開府，侍書、余官並如故。每旦須參，即在東宮停止。及立文林館，中人鄧長顒希旨，奏令總制館事，除侍中。四年，封建安王。洪珍死後，長顒猶存舊款，更相彌縫，得無墜退。除中書監，以疾卒。贈侍中、齊濟等五州刺史、司空公。

jǐng rén chū zì hán wēi, běn wú shí jiàn, yī dàn kāi fǔ shì zhōng fēng wáng. qí qī xìng qí, mò zhī shì zú suǒ chū, róng zhì yīn cí, shì shì yōng lǐ. jì zhào chú wáng fēi, yǔ zhū gōng zhǔ jùn jūn tóng zài cháo yè zhī lì, jiàn zhě wèi qí cán sǒng. zi yú, báo chuán fù yè, gèng wú yú jì, yǐ hóng zhēn gù, zhuó shòu zhōng shū shè rén, zhuǎn gěi shì huáng mén shì láng. zhǎng xī zǐ yù, qǐ jiā yuán wài sàn qí shì láng.
景仁出自寒微，本無識見，一旦開府、侍中、封王。其妻姓奇，莫知氏族所出，容制音辭，事事庸俚。既詔除王妃，與諸公主、郡君同在朝謁之例，見者為其慚悚。子瑜，薄傳父業，更無餘伎，以洪珍故，擢授中書舍人，轉給事黃門侍郎。長息子玉，起家員外散騎侍郎。

jǐng rén xìng běn bēi qiān, jí yòng hú rén xiàng bó zhī shì, zuò zhì tōng xiǎn, zhì cāo pō gǎi, jiàn chéng jiāo ào. liáng mǎ qīng qiú, tú cóng yōng rǒng, gāo mén guǎng yǔ, dāng qú xiàng jiē. zhū zi bù sī qí běn, zì xǔ guì yóu. zì cāng xié yǐ lái, bā tǐ qǔ jìn, yī rén ér yǐ.
景仁性本卑謙，及用胡人、巷伯之勢，坐致通顯，志操頗改，漸成驕傲。良馬輕裘，徒從擁冗，高門廣宇，當衢向街。諸子不思其本，自許貴游。自蒼頡以來，八體取進，一人而已。

quán huì, zì zhèng lǐ, hé jiān mào rén yě. zhì shàng chén yǎ, dòng zūn lǐ zé. shǎo shòu zhèng yì, tàn zé suǒ yǐn, miào jǐn yōu wēi, shī shū sān lǐ, wén yì gāi qià, jiān míng fēng jiǎo, miào shí xuán xiàng. wèi wǔ dìng chū, běn jùn gòng xiào lián, cè jū shàng dì, jiě hè sì mén bó shì. pú shè cuī xiān yǐn wèi guǎn kè, shén jìng zhòng yān, mìng shì zǐ dá ná jǐn shī fù zhī lǐ, huì yīn cǐ wén dá. xiān yù jiàn huì yǔ mǎ jìng dé děng wèi zhū wáng shī, huì xìng tián jìng, bù mù róng shì, chǐ yú zuǒ huàn, yī yī gù cí. xiān yì shí qí yì, suì bà jiàn jǔ. xún bèi shàng shū fú zhuī zhù zuò, xiū guó shǐ, jiān zhī tài shǐ jú shì. huáng jiàn zhōng, zhuǎn jiā zhōng sàn dài fū, yú bìng rú gù.
權會，字正理，河間鄚人也。志尚沉雅，動遵禮則。少受鄭易，探賾索隱，妙盡幽微，詩、書、三禮，文義該洽，兼明風角，妙識玄象。魏武定初，本郡貢孝廉，策居上第，解褐四門博士。僕射崔暹引為館客，甚敬重焉，命世子達拏盡師傅之禮，會因此聞達。暹欲薦會與馬敬德等為諸王師，會性恬靜，不慕榮勢，恥於左宦，[一一]固辭。暹亦識其意，遂罷薦舉。尋被尚書符追著作，修國史，監知太史局事。皇建中，轉加中散大夫，余並如故。

huì cān zhǎng suī fán, jiào shòu bù què. xìng shén rú nuò, shì bù néng yán, jí lín jī dá nán, chóu bào rú xiǎng, dòng bì jī gǔ, cí bù xū fā, yóu shì wèi rú zōng suǒ tuī. ér guì yóu zǐ dì mù qí dé yì zhě, huò jiù qí zhái, huò jì sù lín jiā, zhòu yè chéng xián, shòu qí xué yè. huì xīn rán yǎn shuō, wèi cháng xiè dài.
會參掌雖繁，教授不闕。性甚儒懦，似不能言，及臨機答難，酬報如響，動必稽古，辭不虛發，由是為儒宗所推。而貴遊子弟慕其德義者，或就其宅，或寄宿鄰家，晝夜承閒，受其學業。會欣然演說，未嘗懈怠。

suī míng fēng jiǎo, jiě xuán xiàng, zhì yú sī shì, zhé bù jí yán, xué tú yǒu qǐng wèn zhě, zhōng wú suǒ shuō. měi yún:" cǐ xué kě zhī bù kě yán. zhū jūn bìng guì yóu zǐ dì, bù yóu cǐ jìn, hé fán wèn yě." huì wéi yǒu yī zi, yì bù yǐ cǐ shù jiào zhī, qí jǐn mì yě rú cǐ. céng lìng jiā rén yuǎn xíng, jiǔ ér bù fǎn. qí xíng rén hái, chuí yù zhì zhái, nǎi féng hán xuě, jì xī tā shě. huì fāng chù xué táng jiǎng shuō, hū yǒu xuán fēng piē rán, chuī xuě rù hù. huì nǎi xiào yuē:" xíng rén zhì, hé yì zhōng tíng." suì mìng shǐ rén lìng yì mǒu chù zhuī xún, guǒ rú qí yǔ. měi wèi rén zhàn shì, xiǎo dà bì zhōng. dàn yòng yáo cí tuàn xiàng yǐ biàn jí xiōng, yì zhàn zhī shǔ, dōu bù jīng kǒu.
雖明風角，解玄象，至於私室，輒不及言，學徒有請問者，終無所說。每云："此學可知不可言。諸君並貴遊子弟，不由此進，何煩問也。"會唯有一子，亦不以此術教之，其謹密也如此。曾令家人遠行，久而不反。其行人還，垂欲至宅，乃逢寒雪，寄息他舍。會方處學堂講說，忽有旋風瞥然，吹雪入戶。會乃笑曰："行人至，何意中停。"遂命使人令詣某處追尋，果如其語。每為人占筮，小大必中。但用爻辭、彖象以辯吉凶，易占之屬，都不經口。

huì běn pín shēng, wú pū lì, chū rèn zhù jiào zhī rì, héng chéng lǘ shàng xià. qiě qí zhí shì chù duō, měi xū jīng lì, jí qí tuì shí, fēi wǎn bù guī. céng yè chū chéng dōng mén, zhōng lòu yǐ jǐn, huì wéi dú chéng lǘ. hū yǒu èr rén, yī rén qiān tóu, yī rén suí hòu, yǒu shì xiāng zhù, qí huí dòng qīng piào, yǒu yì shēng rén. jiàn jiàn shī lù, bù yóu běn dào. huì xīn shén guài zhī, suì sòng yì jīng shàng piān, yī juàn bù jǐn, qián hòu èr rén, hū rán lí sàn. huì yì bù jué duò lǘ, yīn ěr mí mèn, zhì míng shǐ jué. fāng zhī duò lǘ zhī chù, nǎi shì guō wài, cái qù jiā shù lǐ.
會本貧生，無仆隸，初任助教之日，恆乘驢上下。且其職事處多，每須經歷，及其退食，非晚不歸。曾夜出城東門，鐘漏已盡，會唯獨乘驢。忽有二人，一人牽頭，一人隨後，有似相助，其回動輕漂，有異生人。漸漸失路，不由本道。會心甚怪之，遂誦易經上篇，一卷不盡，前後二人，忽然離散。會亦不覺墮驢，因爾迷悶，至明始覺。方知墮驢之處，乃是郭外，纔去家數里。

yǒu yī zi, zì zi xí, cōng mǐn jīng qín, yòu yǒu chéng rén zhī liàng. bù xìng xiān wáng, lín sòng zhě wèi qí shāng tòng, huì wéi yī kū ér bà, shí rén shàng qí dá mìng.
有一子，字子襲，聰敏精勤，幼有成人之量。不幸先亡，臨送者為其傷慟，會唯一哭而罷，時人尚其達命。

wǔ píng nián, zì fǔ hái dì, zài lù wú gù mǎ dào, suì bù dé yǔ, yīn ěr bào wáng, shí nián qī shí liù. zhù yì yī bù, xíng yú shì. huì shēng píng wèi mǎ, wèi wàng suǒ zhì, bù dé bù chéng, guǒ yǐ cǐ zhōng.
武平年，自府還第，在路無故馬倒，遂不得語，因爾暴亡，時年七十六。注易一部，行於世。會生平畏馬，位望所至，不得不乘，果以此終。

zhāng sī bó, hé jiān lè chéng rén yě. shàn shuō zuǒ shì chuán, wèi mǎ jìng dé zhī cì. zhuàn kān lì shí juǎn, xíng yú shí. yì zhì máo shī zhāng jù, yǐ èr jīng jiào qí ān wáng kuò. wǔ píng chū, guó zi bó shì.
張思伯，河間樂城人也。善說左氏傳，為馬敬德之次。撰刊例十卷，行於時。亦治毛詩章句，以二經教齊安王廓。武平初，國子博士。

zhāng diāo, yī èr zhōng shān běi píng rén yě. jiā shì pín jiàn, ér kāng kǎi yǒu zhì jié, yǎ hào gǔ xué. jīng lì jué rén, fù qiè cóng shī, bù yuǎn qiān lǐ. tōng wǔ jīng, yóu míng sān chuán, dì zǐ yuǎn fāng jiù yè zhě yǐ bǎi shù, zhū rú fú qí qiáng biàn.
張雕，[一二]中山北平人也。家世貧賤，而慷慨有志節，雅好古學。精力絕人，負篋從師，不遠千里。□通五經，尤明三傳，弟子遠方就業者以百數，諸儒服其強辨。

wèi mò, yǐ míng jīng zhào rù bà fǔ, gāo zǔ lìng yǔ zhū zi jiǎng dú. qǐ jiā tiǎn kòu jiāng jūn, shāo qiān tài wèi zhǎng liú cān jūn dìng zhōu zhǔ bù. cóng shì zōng fù, chú cháng shān fǔ zhǎng liú cān jūn. tiān bǎo zhōng, wèi yǒng ān wáng fǔ cān jūn shì. xiǎn zǔ bēng yú jìn yáng, zhuó jiān cí bù láng zhōng, diǎn sàng shì, cóng zǐ gōng hái yè. gàn míng chū, chú guó zi bó shì. qiān píng yuán tài shǒu, zuò zāng huì shī guān. shì zǔ jí wèi, yǐ jiù ēn chú tōng zhí sàn qí shì láng. láng yá wáng yǎn qiú bó shì jīng rú xué, yǒu sī yǐ diāo yīng xuǎn, shí hào dé rén. xún wèi jīng zhōu cì shǐ. wèi jǐ, bài sàn qí cháng shì, fù wèi yǎn jiǎng. zhí dì shì jiǎng mǎ jìng dé zú, nǎi rù shòu jīng shū. dì shén zhòng zhī, yǐ wèi shì dú, yǔ zhāng jǐng rén bìng bèi zūn lǐ, tóng rù huá guāng diàn, gòng dú chūn qiū. jiā guó zi jì jiǔ, jiǎ yí tóng sān sī, dài zhào wén lín guǎn.
魏末，以明經召入霸府，高祖令與諸子講讀。起家殄寇將軍，稍遷太尉長流參軍、定州主簿。從世宗赴□，除常山府長流參軍。天保中，為永安王府參軍事。顯祖崩於晉陽，擢兼祠部郎中，典喪事，從梓宮還鄴。干明初，除國子博士。遷平原太守，坐贓賄失官。世祖即位，以舊恩除通直散騎侍郎。琅邪王儼求博士精儒學，有司以雕應選，時號得人。尋為涇州刺史。未幾，拜散騎常侍，復為儼講。值帝侍講馬敬德卒，乃入授經書。帝甚重之，以為侍讀，與張景仁並被尊禮，同入華光殿，共讀春秋。加國子祭酒，假儀同三司，待詔文林館。

hú rén hé hóng zhēn dà méng zhǔ shàng qīn chǒng, yǔ zhāng jǐng rén jié wèi hūn gòu. diāo yǐ jǐng rén zōng shì, zì tuō yú hóng zhēn, qīng xīn xiāng lǐ, qíng hǎo rì mì, gōng sī zhī shì, diāo cháng wèi qí zhǐ nán. shí mù tí pó hán zhǎng luán yǔ hóng zhēn tóng shì wéi wò, zhī diāo wèi hóng zhēn móu zhǔ, shén jì è zhī. hóng zhēn yòu zòu diāo jiān guó shǐ. xún chú shì zhōng, jiā kāi fǔ, zòu dù zhī shì, dà bèi wěi rèn, yán duō jiàn cóng. tè zòu shì bù qū, hū wèi bó shì. diāo zì yǐ chū yú wēi jiàn, zhì wèi dà chén, lì jīng zài gōng, yǒu fěi gōng zhī jié, yù lì gōng xiào, yǐ bào cháo ēn, lùn yì yì yáng, wú suǒ huí bì. gōng yē bù jí zhī fèi, dà cún jiǎn shěng, zuǒ yòu zòng zì zhī tú, bì jiā jìn yuē, shù jī qiè chǒng yào, xiàn tì wéi yǐ. shàng yì shēn yǐ zhàng zhī, fāng wěi yǐ cháo zhèng. diāo biàn yǐ chéng qīng wèi jǐ rèn, yì qì shén gāo, cháng zài cháo táng wèi zhèng zi xìn yuē:" xiàng rù shěng zhōng, jiàn xián jiā táng lìng chù fēn jí wú suǒ yǐ, ruò zuò shù xíng bīng zhàng, diāo bù rú yōng, ruò zhì zhǔ yáo shùn, shēn jū jì qì, zé yōng bù rú wǒ." qí jīn dàn rú cǐ.
胡人何洪珍大蒙主上親寵，與張景仁結為婚媾。雕以景仁宗室，自托於洪珍，傾心相禮，情好日密，公私之事，雕常為其指南。時穆提婆、韓長鸞與洪珍同侍帷幄，知雕為洪珍謀主，甚忌惡之。洪珍又奏雕監國史。尋除侍中，加開府，奏度支事，大被委任，言多見從。特□奏事不趨，呼為博士。雕自以出於微賤，致位大臣，勵精在公，有匪躬之節，欲立功效，以報朝恩，論議抑揚，無所迴避。宮掖不急之費，大存減省，左右縱恣之徒，必加禁約，數譏切寵要，獻替帷扆。上亦深倚仗之，方委以朝政。雕便以澄清為己任，意氣甚高，嘗在朝堂謂鄭子信曰："向入省中，見賢家唐令處分極無所以，若作數行兵帳，雕不如邕，若致主堯、舜，身居稷、契，則邕不如我。"其矜誕如此。

zhǎng luán děng lǜ qí gàn zhèng bù yǐ, yīn tú zhī. huì diāo yǔ shì zhōng cuī jì shū děng jiàn dì xìng jìn yáng, zhǎng luán yīn zèn zhī, gù jù zhū sǐ. lín xíng, dì lìng duàn xiào yán jié zhī. diāo zhì duì yuē:" chén qǐ zì zhū shēng, miù bèi chōu zhuó, jiē shì lěi shì, cháng méng ēn yù, wèi zhì kāi fǔ shì zhōng, guāng chǒng lóng qià. měi sī chén lù, wēi yì shān hǎi, jīn zhě zhī jiàn, chén shí shǒu móu, yì shàn gōng è, wú suǒ táo sǐ. fú yuàn bì xià zhēn ài jīn yù, kāi fā shén míng, shù yǐn jiǎ yì zhī lún, lùn shuō zhì dào, lìng tīng lǎn zhī jiān, wú suǒ yōng bì, zé chén suī sǐ zhī rì, yóu shēng zhī nián." xū xī liú tì, fǔ ér jiù lù, shì zuǒ yòu mò bù lián ér zhuàng zhī, shí nián wǔ shí wǔ. zi dé děng xǐ yú běi biān, nán ān zhī fǎn, dé jí dì dé jiē jù sǐ.
長鸞等慮其干政不已，陰圖之。會雕與侍中崔季舒等諫帝幸晉陽，長鸞因譖之，故俱誅死。臨刑，帝令段孝言詰之。雕致對曰："臣起自諸生，謬被抽擢，接事累世，常蒙恩遇，位至開府、侍中，光寵隆洽。每思塵露，微益山海，今者之諫，臣實首謀，意善功惡，無所逃死。伏願陛下珍愛金玉，開發神明，數引賈誼之倫，論說治道，令聽覽之間，無所擁蔽，則臣雖死之日，猶生之年。"歔欷流涕，俯而就戮，侍□左右莫不憐而壯之，時年五十五。子德□等徙於北邊，南安之反，德□及弟德揭俱死。

dé hé jǐn qiān ràng, shàn yú rén lún, cōng mǐn hǎo xué, pō shè wén shǐ. yǐ dì shī zhī zǐ, zǎo jiàn jīng zhuó. lì yuán wài sàn qí shì láng tài shī fǔ yuàn, rù wèi zhōng shū shè rén, suí lì dài zhào. qí fù zhī lù yě, dé zài diàn tíng zhí shì, mù jiàn kù, hào kū yǔn jué yú dì, jiǔ zhī nǎi sū.
德□和謹謙讓，善於人倫，聰敏好學，頗涉文史。以帝師之子，早見旌擢。歷員外散騎侍郎、太師府掾，入為中書舍人，隨例待詔。其父之戮也，德□在殿庭執事，目見□酷，號哭殞絕於地，久之乃蘇。

sūn líng huī, zhǎng lè wǔ qiáng rén yě. wèi dà rú mì shū jiān huì wèi, líng huī zhī zú céng wáng fù yě. líng huī shǎo míng mǐn, yǒu qì dù. huì wèi yī zi zǎo zú, qí jiā shū jí duō zài yān. líng huī nián qī suì, biàn hǎo xué, rì sòng shù qiān yán, wéi xún tǎo huì wèi shǒu lù zhāng shū, bù qiú shī yǒu. sān lǐ jí sān chuán jiē tōng zōng zhǐ, rán jiù bào jì xiáng xióng ān shēng zhì wèn yí zhì, qí suǒ fā míng, xióng bào wú yǐ yì yě. jǔ jì zhōu cì shǐ xiù cái, yī sān shè cè gāo dì, shòu yuán wài jiāng jūn. hòu yǐ rú shù zhēn míng, zhuó shòu tài xué bó shì. qiān běi xú zhōu zhì zhōng, zhuǎn tóng jùn tài shǒu.
孫靈暉，長樂武強人也。魏大儒秘書監惠蔚，靈暉之族曾王父也。靈暉少明敏，有器度。惠蔚一子早卒，其家書籍多在焉。靈暉年七歲，便好學，日誦數千言，唯尋討惠蔚手錄章疏，不求師友。三禮及三傳皆通宗旨，然就鮑季詳、熊安生質問疑滯，其所發明，熊、鮑無以異也。舉冀州刺史秀才，[一三]射策高第，授員外將軍。後以儒術甄明，擢授太學博士。遷北徐州治中，轉潼郡太守。

tiān tǒng zhōng, chì lìng cháo chén tuī jǔ kě wèi nán yáng wáng chuò shī zhě, lì bù shàng shū wèi jǐn biǎo jiàn zhī, zhēng wèi guó zi bó shì, shòu nán yáng wáng jīng. wáng suī bù hǎo wén xué, yì shén xiāng jìng zhòng, qǐ chú qí fǔ zī yì cān jūn. chuò chú dìng zhōu cì shǐ, réng suí zhī zhèn. chuò suǒ wèi chāng, líng huī wéi mò mò yōu, bù néng jiàn zhǐ. chuò yù yǐ guǎn jì mǎ zi jié wèi zī yì cān jūn, nǎi biǎo qǐng zhuǎn líng huī wèi wáng shī, yǐ zi jié wèi zī yì. cháo tíng yǐ wáng shī sān pǐn, qǐ zòu bù hé. hòu zhǔ yú qǐ xià shǒu dá, yún" dàn yòng zhī", réng shǒu bào nán yáng shū, bìng yī suǒ zòu. rú zhě shén yǐ wèi róng. chuò chú dà jiāng jūn, líng huī yǐ wáng shī lǐng dà jiāng jūn sī mǎ. chuò zhū, tíng fèi. cóng chuò sǐ hòu, měi zhì qī rì jí bǎi rì zhōng, líng huī héng wèi chuò qǐng sēng shè zhāi, zhuǎn jīng háng dào. qí wáng hòu shù nián zú.
天統中，敕令朝臣推舉可為南陽王綽師者，吏部尚書尉瑾表薦之，征為國子博士，授南陽王經。王雖不好文學，亦甚相敬重，啟除其府咨議參軍。綽除定州刺史，仍隨之鎮。綽所為猖□，靈暉唯默默憂□，不能諫止。綽欲以管記馬子結為咨議參軍，乃表請轉靈暉為王師，以子結為咨議。朝廷以王師三品，啟奏不合。後主於啟下手答，雲"但用之"，仍手報南陽書，並依所奏。儒者甚以為榮。綽除大將軍，靈暉以王師領大將軍司馬。綽誅，停廢。從綽死後，每至七日及百日終，靈暉恆為綽請僧設齋，轉經行道。齊亡後數年卒。

zi wàn shòu, cōng shí jī jǐng, bó shè shū, lǐ chuán jù tōng dà yì, yǒu cí zǎo, yóu shén shī yǒng. qí mò, yáng xiū zhī pì wèi kāi fǔ xíng cān jūn. suí fèng cháo qǐng téng wáng wén xué yù zhāng zhǎng shǐ. zú yú dà lǐ sī zhí.
子萬壽，聰識機警，博涉□書，禮傳俱通大義，有辭藻，尤甚詩詠。齊末，陽休之闢為開府行參軍。隋奉朝請、滕王文學、豫章長史。卒於大理司直。

mǎ zi jié zhě, qí xiān fú fēng rén yě. shì jū liáng tǔ, tài hé zhōng rù luò. fù zǔ jù qīng guān. zi jié xiōng dì sān rén, jiē shè wén xué. yáng xiū zhī mù xī yǎn, zi lián zi shàng zi jié yǔ zhū cháo shì gè yǒu shī yán zèng, yáng zǒng wèi yī piān chóu dá, jí shī yún" sān mǎ jù bái méi" zhě yě. zi jié yǐ kāi fǔ xíng cān jūn zhuó wèi nán yáng wáng guǎn jì, suí chuò dìng zhōu. chuò měi chū yóu liè, bì lìng zǐ jié zǒu mǎ cóng qín. zi jié jì rú huǎn, yī chuí mào luò, huò jiào huò tí, lìng qí qū zhī, fēi zhuì mǎ bù zhǐ, chuò yǐ wèi huān xiào. yóu shì jiàn jiàn qīn xiá, qǐ wèi zī yì yún.
馬子結者，其先扶風人也。世居涼土，太和中入洛。父祖俱清官。子結兄弟三人，皆涉文學。陽休之牧西兗，子廉、子尚、子結與諸朝士各有詩言贈，陽總為一篇酬答，即詩云"三馬俱白眉"者也。子結以開府行參軍擢為南陽王管記，隨綽定州。綽每出遊獵，必令子結走馬從禽。子結既儒緩，衣垂帽落，或噭或啼，令騎驅之，非墜馬不止，綽以為歡笑。由是漸見親狎，啟為咨議雲。

shí yào, zì bái yào, zhōng shān ān xǐ rén, yì yǐ rú xué jìn. jū guān zhì qīng jiǎn. wǔ píng zhōng lí yáng jùn shǒu, zhí hú lǜ wǔ dū chū wèi yǎn zhōu cì shǐ, wǔ dū jí chéng xiàng xián yáng wáng shì zǐ, huáng hòu zhī xiōng, xìng shén tān bào. xiān guò xiàn, lìng chéng yǐ xià jù liǎn juàn shù qiān pǐ yǐ yí zhī. jí zhì lí yáng, lìng zuǒ yòu fěng dòng yào jí jùn zhì xià xiàn guān. yào shǒu chí yī jiān ér wèi wǔ dū yuē:" cǐ shì lǎo shí jī zhù, liáo yǐ fèng zèng. zì cǐ lái bìng xū chū yú lì mín, lì mín zhī wù, yī háo bù gǎn zhé fàn." wǔ dū yì zhī yào qīng sù chún rú, xiào ér bù zé. zhe shí zǐ shí juǎn, yán shén qiǎn sú. hòu zhōng yú qiào zhōu cì shǐ. cǐ wài háng shì shǐ què yān.
石曜，字白曜，中山安喜人，亦以儒學進。居官至清儉。武平中黎陽郡守，值斛律武都出為兗州刺史，武都即丞相咸陽王世子，皇后之兄，性甚貪暴。先過□縣，令丞以下聚斂絹數千匹以遺之。及至黎陽，令左右諷動曜及郡治下縣官。曜手持一縑而謂武都曰："此是老石機杼，聊以奉贈。自此來並須出於吏民，吏民之物，一毫不敢輒犯。"武都亦知曜清素純儒，笑而不責。着石子十卷，言甚淺俗。後終於譙州刺史。此外行事史闕焉。

zàn yuē: dà dào jì yǐn, míng jiào shì zūn, yǐ sī jiàn guó, yǐ cǐ lì shēn. dì tú zá bà, rú fēng wèi chún, hé yǐ bù zhuì, hóng zhī zài rén.
贊曰：大道既隱，名教是遵，以斯建國，以此立身。帝圖雜霸，儒風未純，何以不墜，弘之在人。

jiào kān jì
校勘記

yī　 qì sāng zǐ zhī yīn dòng yú qiān shù　 běi shǐ juǎn bā yī rú lín chuán" qiān" zuò" shí", yí běi shǐ shì.
[一]　憩桑梓之陰動踰千數　北史卷八一儒林傳"千"作"十"，疑北史是。

èr　 yáng yuán yì　 zhū běn" yáng" zuò" yáng", jù běi shǐ juǎn bā yī jí shàng wén gǎi.
[二]　楊元懿　諸本"楊"作"陽"，據北史卷八一及上文改。

sān　 wú dí zǐ dì lì dí sūn dì　 zhū běn" sūn" shàng yǒu" zi" zì. běi shǐ juǎn èr liù diāo róu chuán wú. àn cǐ jù yì wèi dí zǐ wú dì zé lì dí sūn zhī dì, zhū běn yǎn" zi" zì. jīn jù běi shǐ shān.
[三]　無嫡子弟立嫡孫弟　諸本"孫"上有"子"字。北史卷二六刁柔傳無。按此句意謂嫡子無弟則立嫡孫之弟，諸本衍"子"字。今據北史刪。

sì　 gù sàng fú yuē shù zǐ bù wèi zhǎng zi sān nián bù jì zǔ yǔ mí yě　 àn yí lǐ sàng fú chuán wú" yǔ mí" èr zì," bù jì zǔ yǔ mí" shì lǐ jì sàng fú xiǎo jì yǔ, dàn yǐn hào bù néng fēn kāi.
[四]　故喪服曰庶子不為長子三年不繼祖與禰也　按儀禮喪服傳無"與禰"二字，"不繼祖與禰"是禮記喪服小記語，但引號不能分開。

wǔ　 zhòng zi shě qí sūn ér lì qí zi hé yě　 zhū běn xià" zi" zì zuò" dì", běi shǐ juǎn èr liù jí cè fǔ juǎn wǔ bā sān liù jiǔ bā qī yè zuò" zi". àn lǐ jì tán gōng shàng yuán shì" zi" zì, jīn jù běi shǐ cè fǔ gǎi.
[五]　仲子舍其孫而立其子何也　諸本下"子"字作"弟"，北史卷二六及冊府卷五八三六九八七頁作"子"。按禮記檀弓上原是"子"字，今據北史、冊府改。

liù　 zhèng zhù yuē bó zi wèi qīn zhě huì ěr　 zhū běn" bó" zuò" zhòng", cè fǔ tóng shàng juǎn yè zuò" bó". àn lǐ jì tán gōng shàng zhèng zhù yuán shì" bó" zì, jīn jù cè fǔ gǎi.
[六]　鄭注曰伯子為親者諱耳　諸本"伯"作"仲"，冊府同上卷頁作"伯"。按禮記檀弓上鄭注原是"伯"字，今據冊府改。

qī　 jīn yì yǐ dí sūn sǐ ér lì dí zǐ mǔ dì　 zhū běn" sūn" shàng yǒu" zi" zì, běi shǐ juǎn èr liù wú. àn shàng wén míng shuō" yì zhě yǐ wèi wú dí sūn, lì dí zǐ dì", zhū běn yǎn" zi" zì, jīn jù běi shǐ shān.
[七]　今議以嫡孫死而立嫡子母弟　諸本"孫"上有"子"字，北史卷二六無。按上文明說"議者以為無嫡孫，立嫡子弟"，諸本衍"子"字，今據北史刪。

bā　 běn bù yīng dí zǐ sǐ ér lì dí sūn　 zhū běn" sūn" shàng yǒu" zi" zì. nán běn jí cè fǔ tóng shàng juǎn yè wú. běi shǐ juǎn èr liù zuò" běn bù yīng shě dí zǐ ér lì dí sūn", yì wú xià" zi" zì. àn shàng wén shuō" shāng yǐ dí zǐ sǐ lì dí zǐ zhī mǔ dì", suǒ yǐ zhè lǐ fǎn bó yì zhě, shuō rú yòng shāng zhì, nà jiù bù gāi dí zǐ sǐ, bù lì dí zǐ zhī mǔ dì ér lì dí sūn. nán běn jí cè fǔ shì, jīn jù shān xià" zi" zì. běi shǐ" shě dí zǐ" xià dāng tuō" zhī mǔ dì" sān zì.
[八]　本不應嫡子死而立嫡孫　諸本"孫"上有"子"字。南本及冊府同上卷頁無。北史卷二六作"本不應舍嫡子而立嫡孫"，亦無下"子"字。按上文說"商以嫡子死立嫡子之母弟"，所以這裡反駁議者，說如用商制，那就不該嫡子死，不立嫡子之母弟而立嫡孫。南本及冊府是，今據刪下"子"字。北史"舍嫡子"下當脫"之母弟"三字。

jiǔ　 hé qīng chū hái jì zhōu jǔ xiù cái rù jīng　 àn xià wén yún:" zài huáng jiàn dà níng zhī cháo, yòu pín shàng shū." hé qīng yuán nián shì wǔ liù èr zài huáng jiàn wǔ liù dà níng wǔ liù yī zhī hòu, ér zài qián, shí jiān diān dào. běi shǐ juǎn bā yī liú zhòu chuán bù jì nián hào, ér zhòu shàng shū zài gāo yǎn jí wèi hòu, yě jiù shì huáng jiàn dà níng jiān. yí" hé qīng" jì nián wù.
[九]　河清初還冀州舉秀才入京　按下文云："在皇建、大寧之朝，又頻上書。"河清元年是五六二在皇建五六○大寧五六一之後，而□在前，時間顛倒。北史卷八一劉晝傳不記年號，而□晝上書在高演即位後，也就是皇建、大寧間。疑"河清"紀年誤。

yī　 yù bǐ diǎn chú tōng zì　 yù lǎn juǎn èr èr sì yī liù wǔ yè" tōng" xià yǒu" zhí" zì. àn shàng wén shuō" chú tōng zhí sàn qí cháng shì", jīng diǎn chú hòu" suì zhèng cháng shì", jí zhèng chú sàn qí cháng shì, zé diǎn chú zhě yīng shì" tōng zhí" èr zì, zhè lǐ" tōng" xià dāng tuō" zhí" zì.
[一○]　御筆點除通字　御覽卷二二四一○六五頁"通"下有"直"字。按上文說"除通直散騎常侍"，經點除後"遂正常侍"，即正除散騎常侍，則點除者應是"通直"二字，這裡"通"下當脫"直"字。

yī yī　 chǐ yú zuǒ huàn　 zhū běn" zuǒ huàn" zuò" shì huàn", bǎi nà běn zuò" zuǒ" běi shǐ juǎn bā yī quán huì chuán bǎi nà běn zuò" zuǒ huàn", diàn běn zuò" zuǒ guān". àn hàn shū juǎn yī sì zhū hóu wáng biǎo" zuò zuǒ guān zhī lǜ", fú qián zhù" shì yú zhū hóu wèi zuǒ guān". quán huì bù yuàn wèi zhū wáng shī, zhèng shì chǐ yú zuǒ guān. zuǒ huàn tóng jí zuǒ guān." shì" zì é, jīn cóng bǎi nà běn.
[一一]　恥於左宦　諸本"左宦"作"仕宦"，百衲本作"左□"；北史卷八一權會傳百衲本作"左宦"，殿本作"左官"。按漢書卷一四諸侯王表"作左官之律"，服虔注"仕於諸侯為左官"。權會不願為諸王師，正是恥於左官。左宦□同即左官。"仕"字訛，今從百衲本。

yī èr　 zhāng diāo　 běi shǐ juǎn bā yī zuò" zhāng diāo wǔ", xù zuò" zhāng diāo" běn shū juǎn bā hòu zhǔ jì bǔ wǔ píng sì nián shí yuè zuò" zhāng diāo hǔ", tōng zhì juǎn yī liù qí běn jì zuò" zhāng diāo hǔ". qián shì kǎo yì juǎn sān yī juàn sì dōu yǒu shuō. qí rén běn míng diāo hǔ" diāo" tōng yòng, běn shū hé běi shǐ bì táng huì huò qù" hǔ" zì, huò gǎi" hǔ" zuò" wǔ". qí zuò" diāo hǔ" zhě hòu rén suǒ gǎi.
[一二]　張雕　北史卷八一作"張雕武"，序作"張雕"；本書卷八後主紀補武平四年十月作"張雕虎"，通志卷一六齊本紀作"張雕虎"。錢氏考異卷三一、卷四○都有說。其人本名雕虎"雕"通用，本書和北史避唐諱或去"虎"字，或改"虎"作"武"。其作"雕虎"者後人所改。

yī sān　 jǔ jì zhōu cì shǐ xiù cái　 běi shǐ juǎn bā yī sūn líng huī chuán" jì zhōu" xià wú" cì shǐ" èr zì. àn wén yì huò yǎn" cì shǐ" èr zì, huò shì" jì zhōu cì shǐ jǔ xiù cái" zhī wù dào.
[一三]　舉冀州刺史秀才　北史卷八一孫靈暉傳"冀州"下無"刺史"二字。按文義或衍"刺史"二字，或是"冀州刺史舉秀才"之誤倒。