hán qí lín chéng jùn lǐ biāo sūn chǎng gāo dào yuè zhēn chēn gāo cōng
韓麒麟 程駿 李彪孫昶 高道悅 甄琛 高聰
hán qí lín, chāng lí jí chéng rén. zì yún hàn dà sī mǎ zēng zhī hòu yě. fù hú, xiù róng píng yuán èr jùn tài shǒu. qí lín yòu ér hǎo xué, měi zī róng, shàn qí shè. jǐng mù jiān guó, wèi dōng cáo zhǔ shū. wén chéng jí wèi, cì jué yú yáng nán. fù wáng, zài sàng yǒu lǐ. hòu cān zhēng nán mù róng bái yào jūn shì. jìn gōng shēng chéng, shī rén duō shāng. jí chéng kuì, bái yào jiāng kēng zhī. qí lín jiàn yuē: jīn fāng tú jìn qù, yí shì kuān hòu, qíng dí zài qián, ér biàn kēng qí zhòng, kǒng sān qí wèi yì tú yě. bái yào cóng zhī, jiē lìng fù yè, qí rén dà yuè. hòu bái yào biǎo qí lín yǔ fáng fǎ shòu duì wèi jì zhōu cì shǐ. bái yào gōng dōng yáng, qí lín shàng yì zū liù shí wàn hú, bìng gōng zhàn qì xiè, yú shì jūn xū wú fá. jí bái yào bèi zhū, qí lín tíng zhì duō nián.
韓麒麟,昌黎棘城人。自雲漢大司馬增之後也。父瑚,秀容、平原二郡太守。 麒麟幼而好學,美姿容,善騎射。景穆監國,為東曹主書。文成即位,賜爵漁陽男。 父亡,在喪有禮。後參征南慕容白曜軍事。進攻升城,師人多傷。及城潰,白曜將 坑之。麒麟諫曰:「今方圖進趣,宜示寬厚,勍敵在前,而便坑其眾,恐三齊未易 圖也。」白曜從之,皆令復業,齊人大悅。後白曜表麒麟與房法壽對為冀州刺史。 白曜攻東陽,麒麟上義租六十萬斛,並攻戰器械,於是軍須無乏。及白曜被誅,麒 麟停滯多年。
xiào wén shí, bài qí zhōu cì shǐ, jiǎ wèi chāng hóu. zài guān guǎ yú xíng fá, cóng shì liú pǔ qìng shuō qí lín yuē: míng gōng zhàng jié fāng xià, wú suǒ zhǎn lù, hé yǐ shì wēi? qí lín yuē: rén bù fàn fǎ, hé suǒ lù hū? ruò bì xū zhǎn duàn yǐ lì wēi míng, dāng yǐ qīng yīng zhī. pǔ qìng cán jù ér tuì. qí lín yǐ qīn fù zhī rén, wèi jiē tái guān, shì rén shěn yì, nǎi biǎo qǐng shǒu zǎi yǒu què, yí tuī yòng háo wàng, zēng zhì lì yuán, guǎng yán xián zhé, zé huá zú méng róng, liáng cái huò xù, huái dé ān tǔ, shù huò zài zī. cháo yì cóng zhī.
孝文時,拜齊州刺史,假魏昌侯。在官寡於刑罰,從事劉普慶說麒麟曰:「明 公仗節方夏,無所斬戮,何以示威?」麒麟曰:「人不犯法,何所戮乎?若必須斬 斷以立威名,當以卿應之。」普慶慚懼而退。麒麟以親附之人,未階台官,士人沈 抑,乃表請守宰有闕,宜推用豪望,增置吏員,廣延賢哲,則華族蒙榮,良才獲敘, 懷德安土,庶或在茲。朝議從之。
tài hé shí yī nián, jīng dū dà jī, qí lín biǎo chén shí wù yuē:
太和十一年,京都大飢,麒麟表陳時務曰:
gǔ xiān zhé wáng, jīng guó lì zhèng, jī chǔ jiǔ rěn, wèi zhī tài píng. gù gōng jí qiān mǔ, yǐ lǜ bǎi xìng. yòng néng yī shí zī mào, lǐ jiào xìng xíng. dǎi yú zhōng dài, yì chóng sī yè, rù sù zhě yǔ zhǎn dí tóng jué, lì tián zhě yǔ xiào tì jūn shǎng. shí bǎi wáng zhī cháng guǐ, wèi zhèng zhī suǒ xiān. jīn jīng shī rén shù, bù tián zhě duō yóu shí zhī kǒu, sān fēn jū èr. gài yī fū bù gēng, huò shòu qí jī, kuàng yú jīn zhě, dòng yǐ wàn jì? gù qǐng nián shān dōng zāo shuǐ, ér rén yǒu něi zhōng, jīn qiū jīng dōu yù hàn, gǔ jià yǒng guì, shí yóu nóng rén bù quàn, sù wú chǔ jī gù yě.
古先哲王,經國立政,積儲九稔,謂之太平。故躬藉千畝,以率百姓。用能衣 食滋茂,禮教興行。逮於中代,亦崇斯業,入粟者與斬敵同爵,力田者與孝悌均賞。 實百王之常軌,為政之所先。今京師人庶,不田者多;游食之口,三分居二。蓋一 夫不耕,或受其飢,況於今者,動以萬計?故頃年山東遭水,而人有餒終,今秋京 都遇旱,谷價踴貴,實由農人不勸,素無儲積故也。
fú wéi bì xià tiān zòng qīn míng, dào gāo sān wǔ, shàng chuí fù zài zhī zé, xià yǒu dòng něi zhī rén, jiē yóu yǒu sī bù wèi qí zhì, zhǎng lì bù xù qí běn. zì chéng píng rì jiǔ, fēng ráng jī nián, jìng xiāng jīn kuā, jìn chéng chǐ sú. gù lìng gēng zhě rì shǎo, tián zhě rì huāng. gǔ bó qìng yú fǔ kù, bǎo huò yíng yú shì lǐ, yī shí guì yú shì, lì fú yì yú lù. jī hán zhī běn, shí zài yú sī. yú wèi fán zhēn wán zhī wù, jiē yí jìn duàn. jí xiōng zhī lǐ, bèi wèi gé shì, lìng guì jiàn yǒu bié, rén guī pǔ sù. zhì tiān xià nán nǚ, jì kǒu shòu tián. zǎi sī sì shí xún xíng, tái shǐ suì yī àn jiǎn, qín xiāng quàn kè, yán jiā shǎng fá. shù nián zhī zhōng, bì yǒu yíng shàn, suī yù xiōng zāi, miǎn yú liú wáng yǐ.
伏惟陛下天縱欽明,道高三五,上垂覆載之澤,下有凍餒之人,皆由有司不為 其制,長吏不恤其本。自承平日久,豐穰積年,競相矜誇,浸成侈俗。故令耕者日 少,田者日荒。谷帛罄於府庫,寶貨盈於市里,衣食匱於室,麗服溢於路。饑寒之 本,實在於斯。愚謂凡珍玩之物,皆宜禁斷。吉凶之禮,備為格式,令貴賤有別, 人歸樸素。制天下男女,計口受田。宰司四時巡行,台使歲一案檢,勤相勸課,嚴 加賞罰。數年之中,必有盈贍,雖遇凶災,免於流亡矣。
wǎng nián xiào bǐ hù guàn, zū fù qīng shǎo. chén suǒ tǒng qí zhōu, zū sù cái kě gěi fèng, lüè wú rù cāng. suī yú rén wèi lì, ér bù kě zhǎng jiǔ. tuō yǒu róng yì, huò zāo tiān zāi, kǒng gōng gěi zhī fāng, wú suǒ qǔ jì. qǐng jiǎn juàn bù, zēng yì gǔ zū, nián fēng duō jī, suì jiǎn chū zhèn. suǒ wèi sī rén zhī gǔ, jì jī yú guān guān yǒu sù jī, zé rén wú huāng nián yǐ.
往年校比戶貫,租賦輕少。臣所統齊州,租粟才可給俸,略無入倉。雖於人為 利,而不可長久。脫有戎役,或遭天災,恐供給之方,無所取濟。請減絹布,增益 谷租,年豐多積,歲儉出振。所謂私人之谷,寄積於官;官有宿積,則人無荒年矣。
zú guān, yí chì qí zi, bìn yǐ sù guān, shì cóng jiǎn yuē.
卒官,遺敕其子,殯以素棺,事從儉約。
qí lín lì xìng gōng shèn, héng zhì lǜ lìng yú zuò bàng. lín zhōng zhī rì, wéi yǒu fèng juàn shù shí pǐ, qí qīng pín rú cǐ. zèng sàn qí cháng shì yàn jùn gōng, shì yuē kāng. zhǎng zi xìng zōng, zì mào xiān. hǎo xué yǒu wén cái, wèi mì shū zhōng sàn. zú, zèng yú yáng tài shǒu.
麒麟立性恭慎,恆置律令於坐傍。臨終之日,唯有俸絹數十疋,其清貧如此。 贈散騎常侍、燕郡公,諡曰康。長子興宗,字茂先。好學有文才,位秘書中散。卒, 贈漁陽太守。
zi zi xī, zì yuán yōng. shǎo zì xiū zhěng, pō yǒu xué shí, wèi qīng hé wáng yì láng zhōng lìng. chū, zi xī fù yǐ jué ràng dì xiǎn zōng, bù shòu zi xī chéng fù sù huái, zú yì bù xí. jí xiǎn zōng zú, zi xī bié méng cì jué, nǎi yǐ xiān jué ràng dì zhòng mù. xiōng dì yǒu ài rú cǐ. mǔ wáng, jū sàng yǒu lǐ. zi xī wèi yì suǒ juàn yù, suì què wèi, dài qí bì sàng hòu, fù yǐn yòng. jí yuán chā hài yì, jiǔ bù dé zàng. zi xī wèi zhī yōu cuì, píng jū tián yě. měi yán wáng ruò bù dé fù fēng, yǐ lǐ qiān zàng, shì yǐ zhōng shēn bù shì. hòu líng tài hòu fǎn zhèng, yǐ chā wèi shàng shū lìng, jiě qí lǐng jūn. zi xī yǔ yì zhōng dài fū liú dìng xìng xué guān lìng fù líng bīn kè zhāng zi shèn fú què shàng shū, lǐ yì zhī yuān, jí yán yuán chā liú téng wū wǎng. shū zòu, líng tài hòu yì zhī, nǎi yǐn zǐ xī wèi zhōng shū shè rén. hòu suì pōu téng guān, cì chā sǐ. xún xiū guó shǐ. jiàn yì chū, jiān huáng mén, xún wèi zhèng.
子子熙,字元雍。少自修整,頗有學識,為清河王懌郎中令。初,子熙父以爵 讓弟顯宗,不受;子熙成父素懷,卒亦不襲。及顯宗卒,子熙別蒙賜爵,乃以先爵 讓弟仲穆。兄弟友愛如此。母亡,居喪有禮。子熙為懌所眷遇,遂闕位,待其畢喪 後,復引用。及元叉害懌,久不得葬。子熙為之憂悴,屏居田野。每言王若不得復 封,以禮遷葬,誓以終身不仕。後靈太后反政,以叉為尚書令,解其領軍。子熙與 懌中大夫劉定興、學官令傅靈、賓客張子慎伏闕上書,理懌之冤,極言元叉、劉 騰誣誷。書奏,靈太后義之,乃引子熙為中書舍人。後遂剖騰棺,賜叉死。尋修國 史。建義初,兼黃門,尋為正。
zi xī qīng bái zì shǒu, bù jiāo rén shì. yòu shǎo gū, wèi shū xiǎn zōng suǒ fǔ yǎng. jí xiǎn zōng zú, xiǎn zōng zi bó huá yòu yòu, zi xī ài yǒu děng yú tóng shēng. zhǎng yóu gòng jū, chē mǎ zī cái, suí qí fèi yòng, wèi cháng jiàn yú yán sè. yòu shàng shū qiú xī jiē yǔ bó huá, yú shì chú bó huá dōng tài yuán tài shǒu. jí bó huá zài jùn, wèi cì shǐ yuán bì suǒ rǔ. zi xī nǎi qì sù cháo tíng. míng dì zhào qiǎn àn jiǎn, bì suì dà jiàn jié ràng.
子熙清白自守,不交人事。又少孤,為叔顯宗所撫養。及顯宗卒,顯宗子伯華 又幼,子熙愛友等於同生。長猶共居,車馬資財,隨其費用,未嘗見於言色。又上 書求析階與伯華,於是除伯華東太原太守。及伯華在郡,為刺史元弼所辱。子熙乃 泣訴朝廷。明帝詔遣案檢,弼遂大見詰讓。
ěr zhū róng zhī qín gé róng, sòng zhì jīng shī. zhuāng dì yù miàn shù zhī, zi xī yǐ wèi róng jì yuán xiōng, zì zhī bì sǐ, kǒng huò bù xùn, wú yí jiàn zhī. ěr zhū róng wén ér dà nù, qǐng zuì zi xī. zhuāng dì shù ér bù zé. jí xíng gǎo qǐ nì, zhào zi xī wèi láo. gǎo zhà jiàng, zi xī xìn zhī. qiān zhì lè líng, gǎo fù fǎn, zi xī hái. zuò fù tíng wèi, lùn yǐ dà pì, shù sǐ miǎn guān. xiào wǔ chū, lǐng zhù zuò, yǐ fèng cè xūn, fēng lì chéng xiàn zi. tiān píng chū, wèi shì dú, chú guó zi jì jiǔ. zi xī jiǎn sù ān pín, cháng hǎo tuì jìng. qiān yè zhī shǐ, bǎi sī bìng gěi bīng lì, shí yǐ jì jiǔ xián wù, zhǐ gěi èr rén. huò yǒu lìng qí chén qǐng zhě, zi xī yuē: cháo tíng zì bù yǔ jì jiǔ bīng, hé guān hán zi xī shì. lùn zhě gāo zhī. yuán xiàng zhōng, jiā wèi dà jiāng jūn.
爾硃榮之禽葛榮,送至京師。莊帝欲面數之,子熙以為榮既元兇,自知必死, 恐或不遜,無宜見之。爾硃榮聞而大怒,請罪子熙。莊帝恕而不責。及邢杲起逆, 詔子熙慰勞。杲詐降,子熙信之。遷至樂陵,杲復反,子熙還。坐付廷尉,論以大 辟,恕死免官。孝武初,領著作,以奉冊勛,封歷城縣子。天平初,為侍讀,除國 子祭酒。子熙儉素安貧,常好退靜。遷鄴之始,百司並給兵力,時以祭酒閒務,止 給二人。或有令其陳請者,子熙曰:「朝廷自不與祭酒兵,何關韓子熙事。」論者 高之。元象中,加衛大將軍。
xiān shì, zi xī yǔ dì pīng wáng shì wèi qī, gū zhī nǚ yě, shēng èr zi. zi xī shàng wèi hūn, hòu suì yǔ guǎ yù lǐ shì jiān hé ér shēng sān zi. wáng lǐ bù mù, dié xiāng gào yán. zi xī yīn cǐ cán hèn, suì yǐ fā jí. zú, yí jiè bù qiú zèng shì, qí zi bù néng zūn fèng, suì zhì gàn yè. wǔ dìng chū, zèng biāo qí dà jiāng jūn yí tóng sān sī yōu zhōu cì shǐ.
先是,子熙與弟娉王氏為妻,姑之女也,生二子。子熙尚未婚,後遂與寡嫗李 氏奸合而生三子。王、李不穆,迭相告言。子熙因此慚恨,遂以發疾。卒,遺戒不 求贈諡,其子不能遵奉,遂至干謁。武定初,贈驃騎大將軍、儀同三司、幽州刺史。
xìng zōng dì xiǎn zōng, zì mào qīn. gāng zhí, néng miàn zhé tíng zhèng, yì yǒu cái xué. shā mén fǎ fǔ, sān qí chēng qí cōng wù. cháng yǔ xiǎn zōng xiào shì, chāo bǎi yú rén míng, gè dú yī biàn, suí jí fù hū, fǎ fǔ yóu yǒu yī èr chuǎn miù, xiǎn zōng le wú wù cuò. fǎ fǔ tàn yuē: pín dào shēng píng yǐ lái, wéi fú láng ěr.
興宗弟顯宗,字茂親。剛直,能面折廷諍,亦有才學。沙門法撫,三齊稱其聰 悟。嘗與顯宗校試,抄百餘人名,各讀一遍,隨即覆呼,法撫猶有一二舛謬,顯宗 了無誤錯。法撫嘆曰:「貧道生平以來,唯服郎耳。」
tài hé chū, jǔ xiù cái, duì cè jiǎ kē, chú zhù zuò zuǒ láng. hòu jiān zhōng shū shì láng. jì dìng qiān dōu, xiǎn zōng shàng shū:
太和初,舉秀才,對策甲科,除著作佐郎。後兼中書侍郎。既定遷都,顯宗上 書:
yī yuē: qiè wén yú jià jīn xià ruò bù xún sān qí, dāng xìng zhōng shān. qiè yǐ wèi fēi jì yě. hé zhě? dāng jīn yáo yì yí zǎo xī, luò jīng yí sù chéng. shěng fèi zé yáo yì kě jiǎn, bìng gōng zé luò jīng yì jiù. yuàn zǎo hái běi jīng, yǐ shěng zhū zhōu gōng zhàng zhī fèi, zé nán zhōu miǎn zá yáo zhī fán, běi dōu xī fēn xī zhī tàn luò jīng kě yǐ shí jiù, qiān zhě qiān ěr rú guī.
一曰:竊聞輿駕今夏若不巡三齊,當幸中山。竊以為非計也。何者?當今徭役 宜早息,洛京宜速成。省費則徭役可簡,並功則洛京易就。願早還北京,以省諸州 供帳之費,則南州免雜徭之煩,北都息分析之嘆;洛京可以時就,遷者僉爾如歸。
èr yuē: zì gǔ shèng dì bì yǐ jiǎn yuē wèi měi, luàn zhǔ bì yǐ shē chǐ yí huàn. yǎng wéi xiān cháo, jiē bēi gōng shì ér zhì lì yú jīng lüè, gù néng jī yǔ kāi guǎng, yè zuò lóng tài. jīn luò yáng jī zhǐ, wèi míng suǒ yíng, qǔ jī qián dài. fú wéi bì xià sǔn zhī yòu sǔn zhī. qǐng lái běi dōu fù shì, jìng yǐ dì zhái xiāng shàng, jīn yīn qiān xǐ, yí shēn jìn yuē, lìng guì jiàn yǒu jiǎn, wú dé yú zhì. duān guǎng qú lù, tōng lì gōu xù, shǐ sì shǔ yǒu bié, shì shù yì jū, yǒng chuí bǎi shì bù kān zhī fàn.
二曰:自古聖帝必以儉約為美,亂主必以奢侈貽患。仰惟先朝,皆卑宮室而致 力於經略,故能基宇開廣,業祚隆泰。今洛陽基趾,魏明所營,取譏前代。伏惟陛 下損之又損之。頃來北都富室,競以第宅相尚,今因遷徙,宜申禁約,令貴賤有檢, 無得逾制。端廣衢路,通利溝洫,使寺署有別,士庶異居,永垂百世不刊之范。
sān yuē: qiè wén yú jià hái luò yáng, qīng jiāng shù qiān qí, chén shén wèi bì xià bù qǔ yě. fū qiān jīn zhī zǐ, yóu zuò bù chuí táng, kuàng wàn chéng zhī zūn, fù yǒu sì hǎi hū. qīng dào ér xíng, shàng kǒng xián jué zhī shī, kuàng lǚ shè shān hé ér bù jiā sān sī zāi.
三曰:竊聞輿駕還洛陽,輕將數千騎,臣甚為陛下不取也。夫千金之子,猶坐 不垂堂,況萬乘之尊,富有四海乎。清道而行,尚恐銜橛之失,況履涉山河而不加 三思哉。
sì yuē: qiè wéi bì xià ěr tīng fǎ yīn, mù wán fén diǎn, kǒu duì bǎi pì, xīn lǜ wàn jī, guǐ zè ér shí, yè fēn ér qǐn. jiā yǐ xiào sī zhī zhì, yǔ shí ér shēn wén zhāng zhī yè, rì chéng piān juǎn. suī ruì míng suǒ yòng, wèi zú wèi fán, rán fēi suǒ yǐ sè shén yǎng xìng, xī wú jiāng zhī zuò. zhuāng zhōu yǒu yán: xíng yǒu dài ér zhì wú yá, yǐ yǒu dài zhī xíng, yì wú yá zhī zhì, dài yǐ. cǐ yú chén suǒ bù ān yě.
四曰:竊惟陛下耳聽法音,目玩墳典,口對百辟,心慮萬機,晷昃而食,夜分 而寢。加以孝思之至,與時而深;文章之業,日成篇卷。雖睿明所用,未足為煩, 然非所以嗇神養性,熙無疆之祚。莊周有言:「形有待而智無涯,以有待之形,役 無涯之智,殆矣。」此愚臣所不安也。
xiào wén pō nà zhī. xiǎn zōng yòu shàng yán:
孝文頗納之。顯宗又上言:
qián dài qǔ shì, bì xiān zhèng míng, gù yǒu xián liáng fāng zhèng zhī chēng. jīn zhōu jùn gòng chá, tú yǒu xiù xiào zhī míng, ér wú xiù xiào zhī shí. ér cháo tíng dàn jiǎn qí mén wàng, bù fù dàn zuò. rú cǐ zé kě lìng bié gòng mén wàng yǐ xù shì rén, hé jiǎ mào xiù xiào zhī míng yě? fū mén wàng zhě, shì qí fù zǔ zhī yí liè, yì hé yì yú huáng jiā. yì yú shí zhě, xián cái ér yǐ. gǒu yǒu qí cái, suī tú diào nú lǔ zhī jiàn, shèng huáng bù chǐ yǐ wèi chén gǒu fēi qí cái, suī sān hòu zhī yìn, zì zhuì yú zào lì yǐ. yì zhě huò yún: jīn shì děng wú qí cái, bù ruò qǔ shì yú mén. cǐ yì shī yǐ. qǐ kě yǐ shì wú zhōu shào, biàn fèi zǎi xiàng ér bù zhì zāi. dàn dāng xiào qí yǒu cùn zhǎng zhū zhòng zhě, jí xiān xù zhī, zé xián cái wú yí yǐ.
前代取士,必先正名,故有賢良方正之稱。今州郡貢察,徒有秀、孝之名,而 無秀、孝之實。而朝廷但檢其門望,不復彈坐。如此則可令別貢門望以敘士人,何 假冒秀、孝之名也?夫門望者,是其父祖之遺烈,亦何益於皇家。益於時者,賢才 而已。苟有其才,雖屠釣奴虜之賤,聖皇不恥以為臣;苟非其才,雖三後之胤,自 墜於皁隸矣。議者或云:今世等無奇才,不若取士於門。此亦失矣。豈可以世無周、 邵,便廢宰相而不置哉。但當校其有寸長銖重者,即先敘之,則賢才無遺矣。
yòu yuē: fū dì huáng suǒ yǐ jū zūn yǐ yù xià zhě, wēi yě zhào shù suǒ yǐ xǐ è yǐ cóng shàn zhě, fǎ yě. shì yǐ yǒu guó yǒu jiā, bì yǐ xíng fǎ wèi zhèng, shēng rén zhī mìng, yú shì ér zài. yǒu zuì bì fá, fá bì dāng gū, zé suī yǐ chuí tà báo xíng, ér rén mò gǎn fàn. yǒu zhì bù xíng, rén dé jiǎo xìng, zé suī cān yí zhī zhū, bù zú yǐ sù. zì tài hé yǐ lái, wèi duō zuò dào qì shì, ér yuǎn jìn sù qīng. yóu cǐ yán zhī, zhǐ jiān zài yú fáng jiǎn, bù zài yán xíng. jīn zhōu jùn mù shǒu, yāo dāng shí zhī míng, xíng yī qiè zhī fǎ tái gé bǎi guān, yì xián yǐ shēn kù wèi wú sī, yǐ rén shù wèi róng dào. dié xiāng dūn lì, suì chéng fēng sú. bì xià jū jiǔ zhòng zhī nèi, shì rén rú chì zǐ bǎi sī fēn wàn wù zhī yào, yù xià rú chóu chóu. shì zé yáo shùn zhǐ yī rén, ér jié zhòu yǐ qiān bǎi, hé qì bù zhì, gài yóu yú cǐ. yí chì shì bǎi guān, yǐ huì yuán yuán zhī mìng.
又曰:夫帝皇所以居尊以御下者,威也;兆庶所以徙惡以從善者,法也。是以 有國有家,必以刑法為政,生人之命,於是而在。有罪必罰,罰必當辜,則雖以捶 撻薄刑,而人莫敢犯。有制不行,人得僥倖,則雖參夷之誅,不足以肅。自太和以 來,未多坐盜棄市,而遠近肅清。由此言之,止奸在於防檢,不在嚴刑。今州郡牧 守,邀當時之名,行一切之法;台閣百官,亦咸以深酷為無私,以仁恕為容盜。迭 相敦厲,遂成風俗。陛下居九重之內,視人如赤子;百司分萬務之要,遇下如仇讎。 是則堯、舜止一人,而桀、紂以千百,和氣不至,蓋由於此。宜敕示百官,以惠元 元之命。
yòu yuē: xī zhōu wáng wèi quǎn róng suǒ zhú, dōng qiān hé luò, hào jīng yóu chēng zōng zhōu, yǐ cún běn yě. guāng wǔ suī yuē zhōng xìng, shí zì cǎo chuàng, xī jīng shàng zhì jīng yǐn, yì bù fèi jiù. jīn bì xià guāng lóng xiān yè, qiān zhái zhōng tǔ, jī gǔ fù lǐ, yú sī wèi shèng. àn chūn qiū zhī yì, yǒu zōng miào wèi zhī dōu, wú wèi zhī yì, cǐ bù kān zhī diǎn yě. kuàng běi dài, zōng miào zài yān, shān líng tuō yān, wáng yè suǒ jī, shèng gōng suǒ zài, qí wèi shén xiāng fú dì, shí yì yuǎn yǐ. jīn biàn tóng zhī jùn guó, chén qiè bù ān. yú wèi dài jīng yí jiàn jī zhì yǐn, yī rú gù shì. chóng běn zhòng jiù, yǐ guāng wàn yè.
又曰:昔周王為犬戎所逐,東遷河洛,鎬京猶稱宗周,以存本也。光武雖曰中 興,實自草創,西京尚置京尹,亦不廢舊。今陛下光隆先業,遷宅中土,稽古復禮, 於斯為盛。按《春秋》之義,有宗廟謂之都,無謂之邑,此不刊之典也。況北代, 宗廟在焉,山陵托焉,王業所基,聖躬所載,其為神鄉福地,實亦遠矣。今便同之 郡國,臣竊不安。愚謂代京宜建畿置尹,一如故事。崇本重舊,以光萬葉。
yòu yuē: fú jiàn luò jīng zhī zhì, jū rén yǐ guān wèi xiàng cóng, bù yī zú lèi. rán guān wèi fēi cháng, yǒu zhāo róng ér xī cuì, zé yì guān lún yú sī shù zhī yì, zāng huò xiǎn yú gāo yú zhī lǐ, wù zhī diān dào, huò zhì yú sī. gǔ zhī shèng wáng, bì lìng sì rén yì jū zhě, yù qí yè dìng ér zhì zhuān. yè dìng zé bù wěi, zhì zhuān zé bù yín, gù ěr mù suǒ xí, bù dū ér jiù fù xiōng zhī jiào, bù sù ér chéng. yǎng wéi tài zǔ dào wǔ huáng dì, chuàng jī bō luàn, rì bù xiá gěi, rán yóu fēn bié shì shù, bù lìng zá jū, jì zuò tú gū, gè yǒu yōu chù. dàn bù shè kē jìn, mǎi mài rèn qíng, fàn guì yì jiàn, cuò jū hún zá. jiǎ lìng yī chù dàn zhēng chuī dí, huǎn wǔ zhǎng gē yī chù yán shī kǔ xùn, sòng shī jiǎng lǐ, xuān lìng tóng chèn, rèn yì suǒ cóng, qí zǒu fù wǔ táng zhě wàn shù, wǎng jiù xué guǎn zhě wú yī. cǐ zé jì zuò bù kě zá jū, shì rén bù yí yì chù zhī míng yàn yě. gù kǒng fù yún lǐ rén zhī měi, mèng mǔ hóng sān xǐ zhī xùn. xián shèng míng huì, ruò cǐ zhī zhòng. jīn lìng jì zuò zhī jiā xí shì rén fēng lǐ, zé bǎi nián nán chéng lìng shì rén ér tóng xiào jì zuò róng tài, zé yī zhāo kě dé. yǐ shì rén tóng chù, zé lǐ jiào yì xìng jì zuò zá jū, zé fēng sú nán gǎi. cháo tíng měi xuǎn jǔ rén shì, zé xiào qí yī hūn yī guān, yǐ wèi shēng jiàng, hé qí mì yě. zhì yú jì zuò guān tú, dé yǔ gāo liáng huá wàng jiē hàn lián méng, hé qí lüè yě. jīn jī gǔ jiàn jí, guāng zhái zhōng qū, fán suǒ xǐ jū, jiē shì gōng dì. fēn bié jì zuò, zài yú yī yán, yǒu hé wèi yí, ér kuī shèng měi?
又曰:「伏見洛京之制,居人以官位相從,不依族類。然官位非常,有朝榮而 夕悴,則衣冠淪於廝豎之邑,臧獲顯於膏腴之里,物之顛倒,或至於斯。古之聖王, 必令四人異居者,欲其業定而志專。業定則不偽,志專則不淫,故耳目所習,不督 而就;父兄之教,不肅而成。仰惟太祖道武皇帝,創基撥亂,日不暇給,然猶分別 士庶,不令雜居,伎作屠沽,各有攸處。但不設科禁,買賣任情,販貴易賤,錯居 渾雜。假令一處彈箏吹笛,緩舞長歌;一處嚴師苦訓,誦《詩》講《禮》,宣令童 齔,任意所從,其走赴舞堂者萬數,往就學館者無一。此則伎作不可雜居,士人不 宜異處之明驗也。故孔父雲里仁之美,孟母弘三徙之訓。賢聖明誨,若此之重。今 令伎作之家習士人風禮,則百年難成;令士人兒童效伎作容態,則一朝可得。以士 人同處,則禮教易興;伎作雜居,則風俗難改。朝廷每選舉人士,則校其一婚一官, 以為升降,何其密也。至於伎作官塗,得與膏梁華望接閈連甍,何其略也。今稽古 建極,光宅中區,凡所徙居,皆是公地。分別伎作,在於一言,有何為疑,而虧盛 美?
yòu yuē: zì nán wěi xiāng chéng, qiè yǒu huái běi, yù shàn zhōng huá zhī chēng, qiě yǐ zhāo yòu biān rén, gù qiáo zhì zhōng zhōu jùn xiàn. zì huáng fēng nán bèi, réng ér bù gǎi, fán yǒu zhòng míng, qí shù shén zhòng, fēi suǒ yǐ jiāng yù wù shì, bì yě zhèng míng zhī wèi yě. yú yǐ wèi kě yī dì lǐ jiù míng, yī jiē lí gé, xiǎo zhě bìng hé, dà zhě fēn zhì. jí zhōng zhōu jùn xiàn, xī yǐ hù shǎo bìng shěng, jīn rén kǒu jì duō, yì kě fù jiù. jūn rén zhě, yǐ tiān xià wèi jiā, bù dé yǒu suǒ sī yě. gù cāng kù chǔ zhù, yǐ qí shuǐ hàn zhī zāi, gōng jūn guó zhī yòng. zhì yú yǒu gōng dé zhě, rán hòu jiā cì. yuán jí mò dài, nǎi chǒng zhī suǒ lóng, cì lài wú xiàn. zì bǐ yǐ lái, yì wèi tài guò. zài cháo zhū guì, shòu lù bù qīng, tǔ běn bèi qǐ luó, pū qiè yàn liáng ròu, ér fù hòu lài lǚ jiā, dòng yǐ qiān jì. ruò fēn cì guān guǎ, shàn jì shí duō. rú bù quān gé, qǐ zhōu jí bù jì fù zhī wèi yě?
又曰:自南偽相承,竊有淮北,欲擅中華之稱,且以招誘邊人,故僑置中州郡 縣。自皇風南被,仍而不改,凡有重名,其數甚眾,非所以疆域物士,必也正名之 謂也。愚以為可依地理舊名,一皆釐革,小者併合,大者分置。及中州郡縣,昔以 戶少並省,今人口既多,亦可復舊。君人者,以天下為家,不得有所私也。故倉庫 儲貯,以俟水旱之災,供軍國之用。至於有功德者,然後加賜。爰及末代,乃寵之 所隆,賜賚無限。自比以來,亦為太過。在朝諸貴,受祿不輕,土本被綺羅,仆妾 厭梁肉,而復厚賚屢加,動以千計。若分賜鰥寡,贍濟實多。如不悛革,豈「周急 不繼富」之謂也?
yòu yuē: zhū sù wèi nèi zhí zhě, yí lìng wǔ guān xí gōng shǐ, wén guān fěng shū chuán. wú lìng shàn qí pú bó zhī jù, yǐ chéng xiè xiá zhī róng, xǐ sǔn cháo yí, wú yì shì shí. rú cǐ zhī lèi, yī yí jìn zhǐ.
又曰:諸宿衛內直者,宜令武官習弓矢,文官諷書傳。無令繕其蒲博之具,以 成褻狎之容,徙損朝儀,無益事實。如此之類,一宜禁止。
dì shàn zhī.
帝善之。
xiào wén céng wèi xiǎn zōng jí chéng líng qiú yuē: zhù zuò zhī rèn, guó shū shì sī. qīng děng zhī wén, zhèn zì wěi xī zhōng shěng zhī pǐn, qīng děng suǒ wén. ruò yù qǔ kuàng gǔ rén, bān mǎ zhī tú, gù zì liáo kuò. ruò qiú zhī dāng shì, wén xué zhī néng, qīng děng yīng tuī cuī xiào bó. yòu wèi xiǎn zōng yuē: xiào qīng cái néng, kě jū zhōng dì. wèi chéng líng qiú yuē: qīng yǔ xiǎn zōng, fù yǒu chà jiàng, kě jū xià shàng. xiǎn zōng yuē: chén cái dì duǎn qiǎn, bǐ yú cuī guāng, shí wèi lóng wò. rán chén qiè wèi bì xià guì gǔ ér jiàn jīn. xī yáng xióng zhe tài xuán jīng, dāng shí bù miǎn fù wèng zhī tán, èr bǎi nián wài, zé yuè zhū zi. jīn chén suǒ zhuàn, suī wèi zú guāng shù dì zài, rán wàn sì zhī hòu, yǎng guān zǔ zōng wēi wēi zhī gōng, shàng dǔ bì xià míng míng zhī dé, yì hé xiè qīn míng yú táng diǎn, shèn huī yú yú shū. dì yuē: jiǎ shǐ zhèn wú kuì yú yú shùn, qīng fù hé rú yáo chén? xiǎn zōng yuē: bì xià qí zōng yáo shùn, gōng qīng níng fēi èr bā zhī chóu. dì yuē: qīng wèi zhù zuò, jǐn míng fèng zhí, wèi shì liáng shǐ yě. xiǎn zōng yuē: chén yǎng zāo míng shí, zhí bǐ wú jù, yòu bù shòu jīn, ān mián měi shí, cǐ yōu yú qiān gù yě. dì shěn zhī. hòu yǔ yuán wài láng cuī yì děng cān dìng cháo yí.
孝文曾謂顯宗及程靈虬曰:「著作之任,國書是司。卿等之文,朕自委悉;中 省之品,卿等所聞。若欲取況古人,班、馬之徒,固自遼闊。若求之當世,文學之 能,卿等應推崔孝伯。」又謂顯宗曰:「校卿才能,可居中第。」謂程靈虬曰: 「卿與顯宗,復有差降,可居下上。」顯宗曰:「臣才第短淺,比於崔光,實為隆 渥。然臣竊謂陛下貴古而賤今。昔揚雄著《太玄經》,當時不免覆甕之譚,二百年 外,則越諸子。今臣所撰,雖未足光述帝載,然萬祀之後,仰觀祖宗巍巍之功,上 睹陛下明明之德,亦何謝欽明於《唐典》,慎徽於《虞書》。」帝曰:「假使朕無 愧於虞舜,卿復何如堯臣?」顯宗曰:「陛下齊蹤堯、舜,公卿寧非二八之儔。」 帝曰:「卿為著作,僅名奉職,未是良史也。」顯宗曰:「臣仰遭明時,直筆無懼, 又不受金,安眠美食,此優於遷、固也。」帝哂之。後與員外郎崔逸等參定朝儀。
dì céng zhào zhū guān yuē: jìn dài yǐ lái, gāo bēi chū shēn, héng yǒu cháng fēn. zhèn yì suǒ wèi kě, fù yǐ wèi bù kě, yí xiào liàng zhī. lǐ chōng yuē: wèi shěn shàng gǔ yǐ lái, zhì guān liè wèi, wèi yù wèi gāo liáng ér dì, wèi yù yì zhèng zàn shí? dì yuē: jù yù wèi rén. chōng yuē: ruò yù wèi rén, bì xià jīn rì hé wèi zhuān chóng mén pǐn, bù yǒu bá cái zhī zhào? dì yuē: gǒu yǒu shū rén zhī jì, bù huàn bù zhī. rán jūn zǐ zhī mén, jiǎ shǐ wú dāng shì zhī yòng zhě, yào zì dé xíng chún dǔ, zhèn shì yǐ yòng zhī. chōng yuē: fù yán lǚ wàng, qǐ kě yǐ mén jiàn jǔ? dì yuē: rú cǐ jì shì zhě xī, kuàng dài yǒu yī liǎng ěr. chōng wèi zhū qīng shì yuē: shì yù qǐng jiù zhū xián. mì shū lìng lǐ biāo yuē: shī lǚ guǎ shǎo, wèi zú wèi yuán, yì yǒu suǒ huái, gǎn bù jǐn yán yú shèng rì. bì xià ruò zhuān yǐ dì wàng, bù shěn lǔ zhī sān qīng, shú ruò sì kē? dì yuē: yóu rú xiàng jiě. xiǎn zōng jìn yuē: bì xià guāng zhái luò yì, bǎi lǐ wéi xīn, guó zhī xìng fǒu, zhǐ cǐ yī xuǎn. qiě yǐ guó shì lùn zhī, bù shěn zhōng mì jiān lìng zhī zǐ, bì wèi mì shū láng, qǐng lái wèi jiān lìng zhě, zi jiē kě wèi bù? dì yuē: qīng hé bù lùn dāng shì gāo yú wèi jiān lìng zhě? xiǎn zōng yuē: bì xià yǐ wù bù kě lèi, bù yīng yǐ guì chéng guì, yǐ jiàn xí jiàn. dì yuē: ruò yǒu gāo míng zhuō ěr, cái jù jùn chū zhě, zhèn yì bù jū cǐ lì. hòu wèi běn zhōu zhōng zhèng.
帝曾詔諸官曰:「近代已來,高卑出身,恆有常分。朕意所為可,復以為不可, 宜校量之。」李沖曰:「未審上古已來,置官列位,為欲為膏梁兒地,為欲益政贊 時?」帝曰:「俱欲為人。」沖曰:「若欲為人,陛下今日何為專崇門品,不有拔 才之詔?」帝曰:「苟有殊人之技,不患不知。然君子之門,假使無當世之用者, 要自德行純篤,朕是以用之。」沖曰:「傅岩、呂望,豈可以門見舉?」帝曰: 「如此濟世者希,曠代有一兩耳。」沖謂諸卿士曰:「適欲請救諸賢。」秘書令李 彪曰:「師旅寡少,未足為援,意有所懷,敢不盡言於聖日。陛下若專以地望,不 審魯之三卿,孰若四科?」帝曰:「猶如向解。」顯宗進曰:「陛下光宅洛邑,百 禮惟新,國之興否,指此一選。且以國事論之,不審中秘監、令之子,必為秘書郎, 頃來為監、令者,子皆可為不?」帝曰:「卿何不論當世膏腴為監、令者?」顯宗 曰:「陛下以物不可類,不應以貴承貴,以賤襲賤。」帝曰:「若有高明卓爾,才 具俊出者,朕亦不拘此例。」後為本州中正。
èr shí yī nián, chē jià nán zhēng, yǐ xiǎn zōng wèi yòu jūn fǔ zhǎng shǐ tǒng jūn. cì zhě yáng, qí shù zhǔ chéng gōng qī qiǎn qí jūn zhǔ hú sōng gāo fǎ yuán děng bìng yǐn mán zéi, lái jī jūn yíng. xiǎn zōng jù zhàn, zhǎn fǎ yuán shǒu. xiǎn zōng zhì xīn yě, dì yuē: hé bù zuò lù bù yě? xiǎn zōng yuē: chén qǐng jiàn zhèn nán jiāng jūn wáng sù huò zéi èr sān, lǘ mǎ shù pǐ, jiē wèi lù bù. chén zài dōng guān, sī měi shěn zhī. jìn suī yǎng píng wēi líng, dé cuī chǒu lǔ, bīng guǎ lì ruò, qín zhǎn bù duō. tuō fù gāo yè zhǎng jiān, xū zhāng gōng jié, yóu ér xiào zhī, qí zuì mí shén. suǒ yǐ liǎn háo juǎn bó, jiě shàng ér yǐ. dì xiào yuē: rú qīng cǐ xūn, chéng hé máo shè, xū zhě yáng píng dìng, jiǎn shěn xiāng chóu. xīn yě píng, yǐ xiǎn zōng wèi zhèn nán guǎng yáng wáng jiā zī yì cān jūn. xiǎn zōng shàng biǎo, pō zì jīn fá, sù qián zhēng xūn. zhào yuē: xiǎn zōng jìn tuì wú jiǎn, kuī wǒ qīng fēng, fù shàng shū tuī liè yǐ wén. jiān shàng shū zhāng yí zòu miǎn xiǎn zōng guān. zhào yǐ bái yī shǒu zī yì, zhǎn qí hòu xiào. xiǎn zōng jì shī yì, yù xìn xiàng luò, nǎi wèi wǔ yán shī zèng yù shǐ zhōng wèi lǐ biāo, yǐ shēn fèn jié. èr shí sān nián zú. xiǎn zōng zhuàn féng shì yàn zhì xiào yǒu chuán gè shí juǎn. jǐng míng chū, zhuī zhě yáng xūn, cì jué zhāng wǔ nán. zi bó huá xí.
二十一年,車駕南征,以顯宗為右軍府長史、統軍。次赭陽,齊戍主成公期遣 其軍主胡松、高法援等並引蠻賊,來擊軍營。顯宗拒戰,斬法援首。顯宗至新野, 帝曰:「何不作露布也?」顯宗曰:「臣頃見鎮南將軍王肅獲賊二三,驢馬數匹, 皆為露布。臣在東觀,私每哂之。近雖仰憑威靈,得摧醜虜,兵寡力弱,禽斬不多。 脫復高曳長縑,虛張功捷,尤而效之,其罪彌甚。所以斂毫卷帛,解上而已。」帝 笑曰:「如卿此勛,誠合茅社,須赭陽平定,檢審相酬。」新野平,以顯宗為鎮南 廣陽王嘉諮議參軍。顯宗上表,頗自矜伐,訴前征勛。詔曰:「顯宗進退無檢,虧 我清風,付尚書推列以聞。」兼尚書張彝奏免顯宗官。詔以白衣守諮議,展其後效。 顯宗既失意,遇信向洛,乃為五言詩贈御史中尉李彪,以申憤結。二十三年卒。顯 宗撰馮氏《燕志》、《孝友傳》各十卷。景明初,追赭陽勛,賜爵章武男。子伯華 襲。
chéng qūn, zì lín jū, běn guǎng píng qū ān rén yě. liù shì zǔ liáng, jìn dōu shuǐ shǐ zhě, zuò shì liú liáng zhōu. zǔ fù zhào, lǚ guāng rén bù shàng shū. jùn shǎo gū pín, jū sàng yǐ xiào chēng. shī shì liú yán míng, xìng jī mǐn hǎo xué, zhòu yè wú juàn. yán míng wèi mén rén yuē: jǔ yī yú ér yǐ sān yú fǎn zhě, cǐ zi yà zhī yě. jùn bái yán míng yuē: jīn míng jiào zhī rú, xián wèi lǎo zhuāng qí yán xū dàn, bù qiè shí yào, bù kě yǐ jīng shì. jùn wèi bù rán. fū lǎo zi zhe bào yī zhī yán, zhuāng shēng shēn xìng běn zhī zhǐ, ruò sī zhě, kě wèi zhì shùn yǐ. rén ruò guāi yī, zé fán wěi shēng shuǎng xìng, zé chōng zhēn sàng. yán míng yuē: qīng nián shàng yòu, yán ruò lǎo chéng, měi zāi. yóu shì shēng yù yì bō. jǔ qú mù jiān zhuó wèi dōng gōng shì jiǎng.
程逡,字驎駒,本廣平曲安人也。六世祖良,晉都水使者,坐事流涼州。祖父 肇,呂光人部尚書。駿少孤貧,居喪以孝稱。師事劉延明,性機敏好學,晝夜無倦。 延明謂門人曰:「舉一隅而以三隅反者,此子亞之也。」駿白延明曰:「今名教之 儒,咸謂老莊其言虛誕,不切實要,不可以經世。駿為不然。夫老子著抱一之言, 莊生申性本之旨,若斯者,可謂至順矣。人若乖一,則煩偽生;爽性,則沖真喪。」 延明曰:「卿年尚幼,言若老成,美哉。」由是聲譽益播。沮渠牧犍擢為東宮侍講。
tài yán wǔ nián, liáng zhōu píng, qiān yú jīng shī. wèi sī tú cuī hào suǒ zhī. wén chéng jiàn zuò, wèi zhù zuò láng. huáng xìng zhōng, chú gāo mì tài shǒu. shàng shū lǐ fū zòu jùn shí shǐ cái, fāng shēn zhí bǐ, qǐng liú zhī. shū zòu, cóng zhī. xiàn wén lǚ yǐn jùn yǔ lùn yì lǎo yì, gù wèi qún chén yuē: zhèn yǔ cǐ rén yán, yì shén kāi chàng. wèn jùn nián, duì yuē: liù shí yī. dì yuē: xī tài gōng lǎo ér zāo wén wáng, qīng jīn yù zhèn, qǐ fēi zǎo yě. jùn yuē: chén suī cái xiè lǚ wàng, bì xià zūn guò xī bó. jì tiān jiǎ yú nián, jié liù tāo zhī xiào.
太延五年,涼州平,遷於京師。為司徒崔浩所知。文成踐阼,為著作郎。皇興 中,除高密太守。尚書李敷奏駿實史才,方申直筆,請留之。書奏,從之。獻文屢 引駿與論《易》、《老》義,顧謂群臣曰:「朕與此人言,意甚開暢。」問駿年, 對曰:「六十一。」帝曰:「昔太公老而遭文王,卿今遇朕,豈非早也。」駿曰: 「臣雖才謝呂望,陛下尊過西伯。覬天假餘年,竭《六韜》之效。」
yán xìng mò, gāo lì wáng liǎn qiú nà nǚ yú yè tíng, jiǎ jùn sàn qí cháng shì, cì jué ān fēng nán, chí jié rú gāo lì yíng nǚ. jùn zhì píng rǎng chéng. huò quàn liǎn yuē: wèi xī yǔ yàn hūn, jì ér fá zhī, yóu xíng rén jù qí yí xiǎn gù yě. jīn ruò sòng nǚ, kǒng bù yì yú féng shì. liǎn suì miù yán nǚ sàng. jùn yǔ liǎn wǎng fù jīng nián, zé liǎn yǐ yì fāng. liǎn bù shèng qí fèn, suì duàn jùn cóng zhě jiǔ shí, yù bī rǔ zhī, dàn ér bù gǎn hài. huì xiàn wén bēng, nǎi hái. bài mì shū lìng.
延興末,高麗王璉求納女於掖庭,假駿散騎常侍,賜爵安豐男,持節如高麗迎 女。駿至平壤城。或勸璉曰:「魏昔與燕婚,既而伐之,由行人具其夷險故也。今 若送女,恐不異於馮氏。」璉遂謬言女喪。駿與璉往復經年,責璉以義方。璉不勝 其忿,遂斷駿從者酒食,欲逼辱之,憚而不敢害。會獻文崩,乃還。拜秘書令。
chū, qiān shén zhǔ yú tài miào, yǒu sī zòu: jiù shì, miào zhōng zhí shì guān lì jiē cì jué, jīn yí yī jiù. zhào bǎi liáo píng yì, qún chén xián yǐ wèi yí yī jiù shì. jùn dú yǐ wèi bù kě, biǎo yuē: chén wén míng qì wèi dì wáng suǒ guì, shān hé wèi qū xià zhī zhòng, shì yǐ hàn zǔ yǒu yuē, fēi gōng bù hóu. wèi jiàn yù shì yú zōng miào, ér huò shǎng yú jiāng tǔ. suī fù dì wáng zhì zuò, fú xiāng yán xí. rán yī shí ēn zé, qǐ zú wèi zhǎng shì zhī guǐ hū. shū zòu, cóng zhī. wén míng tài hòu wèi qún chén yuē: yán shì, gù dāng zhèng zhí ér zhǔn gǔ diǎn ān kě yī fù zàn shí jiù shì hū! cì jùn yī yī xí, bó èr bǎi pǐ. yòu zhào yuē: jùn lì guān qīng shèn, yán shì měi qiè. mén wú xié huò zhī bīn, shì yǒu huái dào zhī shì. kě cì bó liù bǎi pǐ, jīng qí jiǎn dé. jùn xī sàn zhī qīn jiù.
初,遷神主於太廟,有司奏:舊事,廟中執事官例皆賜爵,今宜依舊。詔百寮 評議,群臣咸以為宜依舊事。駿獨以為不可,表曰:「臣聞名器為帝王所貴,山河 為區夏之重,是以漢祖有約,非功不侯。未見預事於宗廟,而獲賞於疆土。雖復帝 王製作,弗相沿襲。然一時恩澤,豈足為長世之軌乎。」書奏,從之。文明太后謂 群臣曰:「言事,固當正直而准古典;安可依附暫時舊事乎!」賜駿衣一襲,帛二 百匹。又詔曰:「駿歷官清慎,言事每愜。門無挾貨之賓,室有懷道之士。可賜帛 六百匹,旌其儉德。」駿悉散之親舊。
xìng jiè zhí, bù jìng shí róng. tài hé jiǔ nián zhēng yuè bìng dǔ, yí mìng yuē: wú cún shàng jiǎn báo, qǐ kě méi wèi shē hòu zāi. xī wáng sūn luǒ zàng, yǒu gǎn ér rán shì ān qú chú, pō yì jiǎo lì. kě liǎn yǐ shí fú, míng qì cóng gǔ. chū jùn bìng shén, xiào wén wén míng tài hòu qiǎn shǐ zhě gèng wèn qí jí, chì shì yù shī xú jiǎn zhěn shì, cì yǐ tāng yào. lín zhōng, zhào yǐ xiǎo zi gōng chēng wèi zhōng sàn, cóng zi líng qiú wèi zhù zuò zuǒ láng. jí zú, xiào wén wén míng tài hòu shāng xī zhī. cì dōng yuán mì qì cháo fú yī chēng bó sān bǎi pǐ, zèng yǎn zhōu cì shǐ qū ān hóu, shì yuē xiàn. suǒ zuò wén zhāng, zì yǒu jí lù.
性介直,不競時榮。太和九年正月病篤,遺命曰:「吾存尚儉薄,豈可沒為奢 厚哉。昔王孫裸葬,有感而然;士安籧篨,頗亦矯厲。可斂以時服,明器從古。」 初駿病甚,孝文、文明太后遣使者更問其疾,敕侍御師徐謇診視,賜以湯藥。臨終, 詔以小子公稱為中散,從子靈虬為著作佐郎。及卒,孝文、文明太后傷惜之。賜東 園秘器、朝服一稱、帛三百匹,贈兗州刺史、曲安侯,諡曰憲。所作文章,自有集 錄。
lǐ biāo, zì dào gù, dùn qiū wèi guó rén yě, xiào wén cì míng yān. jiā hán wēi, shǎo gū pín, yǒu dà zhì, hǎo xué bù juàn. chū shòu yè yú zhǎng lè jiān bó yáng, bó yáng chēng měi zhī. wǎn yǔ yú yáng gāo yuè běi píng yáng ní děng jiāng yǐn míng shān, bù guǒ ér bà. yuè xiōng lǘ bó xué gāo cái, jiā fù diǎn jí, biāo suì yú yuè jiā shǒu chāo kǒu sòng, bù xiá qǐn shí. jì ér hái xiāng lǐ. píng yuán wáng lù ruì nián jiāng ruò guàn, yǎ yǒu zhì yè. qǔ dōng xú zhōu cì shǐ bó líng cuī jiàn nǚ, lù yóu jì xiāng, wén biāo míng ér yì zhī. xiū shī yǒu zhī lǐ, chēng zhī zhōu jùn suì. suì jǔ xiào lián, zhì jīng shī, guǎn ér shòu yè yān. gāo lǘ chēng zhī cháo guì, lǐ chōng lǐ zhī qí hòu, biāo shēn zōng fù zhī.
李彪,字道固,頓丘衛國人也,孝文賜名焉。家寒微,少孤貧,有大志,好學 不倦。初受業於長樂監伯陽,伯陽稱美之。晚與漁陽高悅、北平陽尼等將隱名山, 不果而罷。悅兄閭博學高才,家富典籍,彪遂於悅家手抄口誦,不暇寢食。既而還 鄉里。平原王陸睿年將弱冠,雅有志業。娶東徐州刺史博陵崔鑒女,路由冀、相, 聞彪名而詣之。修師友之禮,稱之州郡遂。遂舉孝廉,至京師,館而受業焉。高閭 稱之朝貴,李沖禮之其厚,彪深宗附之。
xiào wén chū, wèi zhōng shū jiào xué bó shì. hòu jiǎ sàn qí cháng shì wèi guó zi, shǐ yú qí. qiān mì shū chéng, cān zhe zuò shì. zì chéng dì yǐ lái, zhì yú tài hé, cuī hào gāo yǔn zhù shù guó shū, biān nián xù lù wèi chūn qiū tǐ, yí luò shí shì. biāo yǔ mì shū lìng gāo yòu shǐ zòu cóng qiān gù tǐ, chuàng wèi jì chuán biǎo zhì zhī mù yān.
孝文初,為中書教學博士。後假散騎常侍、衛國子,使於齊。遷秘書丞,參著 作事。自成帝已來,至於太和,崔浩、高允著述國書,編年序錄為《春秋》體,遺 落時事。彪與秘書令高祐始奏從遷、固體,創為紀、傳、表、志之目焉。
biāo yòu biǎo shàng fēng shì qī tiáo, yuē:
彪又表上封事七條,曰:
gǔ xiān zhé wáng zhī wèi zhì yě, zì tiān zǐ yǐ zhì gōng qīng, xià jí bào guān jī tuò, qí gōng shì chē fú, gè yǒu chà pǐn. xiǎo bù dé jiàn dà, jiàn bù dé yú guì. fū rán, gù shàng xià xù ér rén zhì dìng. jīn shí fú huá xiāng jìng, qíng wú cháng shǒu dà wèi xiāo gōng zhī wù, jù zhì fèi lì zhī shì, qǐ bù miù zāi. fū xiāo gōng zhě, jǐn xiù diāo wén shì yě fèi lì zhě, guǎng zhái gāo yǔ, zhuàng zhì lì shì shì yě. qí fáng nán yè hài nǚ gōng zhě, kě shèng yán zāi! hàn wén shí, jiǎ yì shàng shū, yún jīn zhī wáng zhèng kě wèi zhǎng tài xī zhě liù, cǐ jí shì qí yī yě. fū shàng zhī suǒ hǎo, xià bì cóng zhī. gù yuè wáng hǎo yǒng ér shì duō qīng sǐ chǔ wáng hǎo jí ér guó yǒu jī rén. jīn èr shèng gōng xíng jiǎn sù, zhào lìng yīn qín, ér bǎi xìng zhī shē yóu wèi gé zhě, qǐ chǔ yuè zhī rén yì biàn rú bǐ, dà wèi zhī shì nán huà rú cǐ? cǐ gài cháo zhì bù xuān, rén wèi jiàn dé shǐ zhī rán ěr. chén yú yǐ wèi dì zhái chē fú, zì bǎi guān yǐ xià zhì yú shù rén, yí wèi qí děng zhì. shǐ guì bù bī jiàn, bēi bù jiàn gāo, bù kě yǐ chēng qí chǐ yì, yòng wéi jīng diǎn.
古先哲王之為制也,自天子以至公卿,下及抱關擊柝,其宮室車服,各有差品。 小不得僭大,賤不得逾貴。夫然,故上下序而人志定。今時浮華相競,情無常守; 大為消功之物,巨製費力之事,豈不謬哉。夫消功者,錦繡雕文是也;費力者,廣 宅高宇,壯制麗飾是也。其妨男業害女工者,可勝言哉!漢文時,賈誼上疏,雲今 之王政可為長太息者六,此即是其一也。夫上之所好,下必從之。故越王好勇而士 多輕死;楚王好瘠而國有飢人。今二聖躬行儉素,詔令殷勤,而百姓之奢猶未革者, 豈楚、越之人易變如彼,大魏之士難化如此?此蓋朝制不宣,人未見德使之然耳。 臣愚以為第宅車服,自百官以下至於庶人,宜為其等制。使貴不逼賤,卑不僭高, 不可以稱其侈意,用違經典。
qí èr yuē:
其二曰:
yì chēng: zhǔ qì zhě mò ruò zhǎng zi. chuán yuē: tài zǐ fèng zhǒng dí zhī zī shèng. rán zé jì wú zhǔ zé zōng miào wú suǒ xiǎng, zhǒng dí fèi zé shén qì wú suǒ chuán. shèng xián zhī qí rú cǐ, gù chuí gào yǐ wèi zhǎng shì zhī fǎ. xī jī wáng dé sī dào yě, gù huī chóng rú shù yǐ xùn shì dí. shì dí yú shì hū xí chéng yì dé, yòng dà xié yú lí zhēng. shì yǐ shì tǒng lí yuán, zài sì bā bǎi. dǎi yíng shì zhī jūn yú qín yě, fú yǐ yì fāng jiào jué zhǒng zi, zhǒng zi yú shì xí chéng xiōng dé, sì nüè yǐ lín qián shǒu. shì yǐ xiǎng nián bù yǒng, èr shì ér wáng. wáng zhī yǔ xìng, dào zài yú shī fù. gù lǐ yún: zhǒng zi shēng, yīn jǔ yǐ lǐ, shǐ shì fù zhī, yǒu sī qí sù duān miǎn, jiàn yú nán jiāo. míng zhǒng dí zhī zhòng, jiàn hū tiān yě. guò què zé xià, guò miào zé qū, míng xiào jìng zhī dào yě. rán gǔ zhī tài zǐ, zì wèi chì zǐ ér jiào gù yǐ xíng yǐ. cǐ zé yuǎn shì zhī jìng yě. gāo zōng wén chéng huáng dì kǎi shǎo shí shī bù qín jiào, cháng wèi qún chén yuē: zhèn shǐ xué zhī rì, nián shàng yòu chōng, qíng wèi néng zhuān. jì lín wàn jī, bù huáng wēn xí. jīn ér sī zhī, qǐ fēi wéi yǔ zhī jiù, yì yì shī fù zhī bù qín. shàng shū lǐ miǎn guān ér xiè. cǐ zé jìn rì zhī kě jiàn yě. fú wéi tài huáng tài hòu yì zàn gāo zōng, xùn chéng xiǎn zǔ, shǐ wēi wēi zhī gōng, miǎo hū qián wáng. bì xià yòu méng jū huì, shèng jìng rì jī, jí chǔ gōng dàn yù, fù qīn fǔ gào, rì shěng yuè kè, shí láo shén lǜ. jīn chéng yí zhǔn gǔ lì shī fù, yǐ zhào dǎo tài zǐ. zhào dǎo zhèng zé tài zǐ zhèng, tài zǐ zhèng zé huáng jiā qìng, huáng jiā qìng zé rén shì xìng shèn yǐ.
《易》稱:「主器者莫若長子。」《傳》曰:「太子奉冢嫡之粢盛。」然則祭 無主則宗廟無所饗,冢嫡廢則神器無所傳。聖賢知其如此,故垂誥以為長世之法。 昔姬王得斯道也,故恢崇儒術以訓世嫡。世嫡於是乎習成懿德,用大協於黎蒸。是 以世統黎元,載祀八百。逮嬴氏之君於秦也,弗以義方教厥冢子,冢子於是習成凶 德,肆虐以臨黔首。是以饗年不永,二世而亡。亡之與興,道在於師傅。故《禮》 云:「冢子生,因舉以禮,使士負之,有司齊肅端冕,見於南郊。」明冢嫡之重, 見乎天也。「過闕則下,過廟則趨,」明孝敬之道也。然古之太子,自為赤子而教 固以行矣。此則遠世之鏡也。高宗文成皇帝慨少時師不勤教,嘗謂群臣曰:「朕始 學之日,年尚幼沖,情未能專。既臨萬機,不遑溫習。今而思之,豈非唯予之咎, 抑亦師傅之不勤。」尚書李免冠而謝。此則近日之可鑑也。伏惟太皇太后翼贊高 宗,訓成顯祖,使巍巍之功,邈乎前王。陛下幼蒙鞠誨,聖敬日躋,及儲宮誕育, 復親撫誥,日省月課,實勞神慮。今誠宜准古立師傅,以詔導太子。詔導正則太子 正,太子正則皇家慶,皇家慶則人事幸甚矣。
qí sān yuē:
其三曰:
jì yún: guó wú sān nián zhī chǔ, wèi guó fēi qí guó. guāng wǔ yǐ yī mǔ bù shí, zuì jí mù shǒu. shèng rén zhī yōu shì zhòng gǔ, yīn qín rú bǐ míng jūn zhī xù rén quàn nóng, xiāng qiē ruò cǐ. qǐng nián shān dōng jī, qù suì jīng shī jiǎn, nèi wài rén shù, chū rù jiù fēng. jì fèi yíng chǎn, pí kùn nǎi jiā, yòu yú guó tǐ, shí yǒu xū sǔn. ruò xiān duō jī gǔ, ān ér gěi zhī, qǐ yǒu qū dū lǎo ruò, hú kǒu qiān lǐ zhī wài. yǐ jīn kuàng gǔ, chéng kě jù yě. chén yǐ wèi yí xī zhōu jùn cháng diào jiǔ fēn zhī èr, jīng dū dù zhī suì yòng zhī yú, gè lì guān sī. nián fēng dí jī yú cāng, shí jiǎn zé jiā sī zhī èr, tiào zhī yú rén. rú cǐ, rén bì shì tián yǐ mǎi guān juàn, yòu wù zhù cái yǐ qǔ guān sù. nián dēng zé cháng jī, suì xiōng zé zhí gěi. yòu bié lì nóng guān, qǔ zhōu jùn hù shí fēn zhī yī yǐ wèi tún rén. xiāng shuǐ lù zhī yí, liào qǐng mǔ zhī shù, yǐ zāng shú zá wù yú cái shì niú kē gěi, lìng qí sì lì. yī fū zhī tián, suì zé liù shí hú, zhēn qí zhèng kè bìng zhēng shù zá yì. xíng cǐ èr shì, shù nián zhī zhōng, zé gǔ jī ér rén zú, suī zāi bù hài.
《記》云:國無三年之儲,謂國非其國。光武以一畝不實,罪及牧守。聖人之 憂世重谷,殷勤如彼;明君之恤人勸農,相切若此。頃年山東飢,去歲京師儉,內 外人庶,出入就豐。既廢營產,疲睏乃加,又於國體,實有虛損。若先多積穀,安 而給之,豈有驅督老弱,糊口千里之外。以今況古,誠可懼也。臣以為宜析州郡常 調九分之二,京都度支歲用之餘,各立官司。年豐糴積於倉,時儉則加私之二,糶 之於人。如此,人必事田以買官絹,又務貯財以取官粟。年登則常積,歲凶則直給。 又別立農官,取州郡戶十分之一以為屯人。相水陸之宜,料頃畝之數,以贓贖雜物 余財市牛科給,令其肆力。一夫之田,歲責六十斛,甄其正課並征戍雜役。行此二 事,數年之中,則谷積而人足,雖災不害。
chén yòu wén qián dài míng wáng jiē wù huái yuǎn rén, lǐ xián yǐn zhì. gù hàn gāo guò zhào, qiú lè yì zhī zhòu jìn wǔ kuò dìng, jīng wú shǔ zhī yàn. chén wèi yí yú hé biǎo qī zhōu rén zhōng, zhuó qí mén cái, yǐn lìng fù què, yī zhōng zhōu guān bǐ, suí néng xù zhī. yī kě yǐ guǎng shèng cháo jūn xīn jiù zhī yì, èr kě yǐ huái jiāng hàn guī yǒu dào zhī qíng.
臣又聞前代明王皆務懷遠人,禮賢引滯。故漢高過趙,求樂毅之胄;晉武廓定, 旌吳、蜀之彥。臣謂宜於河表七州人中,擢其門才,引令赴闕,依中州官比,隨能 序之。一可以廣聖朝均新舊之義,二可以懷江、漢歸有道之情。
qí sì yuē:
其四曰:
hàn zhì, jiù duàn yù bào zhòng jǐn jì dōng, zhì xiào zhāng shí gǎi jǐn shí yuè, yǐ yù sān wēi. hòu suì hàn, lùn zhě yǐ bù shí yuè duàn yù, yīn qì wēi, yáng qì xiè, yǐ gù zhì hàn, shì xià gōng qīng. shàng shū chén chǒng yuē: dōng zhì yáng qì shǐ méng, gù shí yī yuè yǒu yè gān yún lì zhī yīng, zhōu yǐ wèi chūn. shí èr yuè yáng qì shàng tōng, zhì gòu jī rǔ, yīn yǐ wèi chūn. shí sān yuè yáng qì yǐ zhì, zhé chóng jiē zhèn, xià yǐ wèi chūn. sān wēi chéng zhe, yǐ tōng sān tǒng. sān tǒng zhī yuè duàn yù liú xiě, shì bù jī tiān yì yě. zhāng dì shàn qí yán, zú yǐ shí yuè duàn. jīn jīng dū jí sì fāng duàn yù bào zhòng, cháng jìng jì dōng, bù tuī sān zhèng yǐ yù sān wēi. kuān yòu zhī qíng, měi guò yú xī, zūn zhī diǎn xiàn, yóu huò què rán. jīn qǐ suǒ wèi zhù yáng fā shēng, chuí fèng wēi zhī rén yě? chéng yí yuǎn jī zhōu diǎn, jìn cǎi hàn zhì, tiān xià duàn yù qǐ zì chū qiū, jǐn yú mèng dōng. bù yú sān tǒng zhī chūn, xíng zhǎn jiǎo zhī xíng. rú cǐ zé dào xié yōu xiǎn, rén chuí hòu kūn yǐ.
漢制,舊斷獄報重盡季冬,至孝章時改盡十月,以育三微。後歲旱,論者以不 十月斷獄,陰氣微,陽氣泄,以故致旱,事下公卿。尚書陳寵曰:「冬至陽氣始萌, 故十一月有射干芸荔之應,周以為春。十二月陽氣上通,雉雊雞乳,殷以為春。十 三月陽氣已至,蟄蟲皆震,夏以為春。三微成著,以通三統。三統之月斷獄流血, 是不稽天意也。」章帝善其言,卒以十月斷。今京都及四方斷獄報重,常竟季冬, 不推三正以育三微。寬宥之情,每過於昔,遵之典憲,猶或闕然。今豈所謂助陽發 生,垂奉微之仁也?誠宜遠稽周典,近采漢制,天下斷獄起自初秋,盡於孟冬。不 於三統之春,行斬絞之刑。如此則道協幽顯,仁垂後昆矣。
qí wǔ yuē:
其五曰:
gǔ zhě dà chén yǒu zuò bù lián ér fèi zhě, bù wèi zhī bù lián, nǎi yuē fǔ guǐ bù shì. cǐ jūn zhī suǒ yǐ lǐ guì chén, bù míng yán qí guò yě. chén yǒu dà qiǎn, zé bái guān máo yīng pán shuǐ jiā jiàn, zào shì ér qǐng sǐ, cǐ chén zhī suǒ yǐ zhī zuì ér bù gǎn táo xíng yě. shèng cháo bīn yù dà chén, lǐ chóng gǔ diǎn, zì tài hé jiàng, yǒu fù zuì dāng xiàn dà pì zhě, duō de guī dì zì jǐn. qiǎn zhī rì, shēn chuí yǐn mǐn, yán fā qī lèi, bǎi guān mò bù jiàn, sì hǎi mò bù wén, chéng zú yǐ gǎn jiāng sǐ zhī xīn, wèi qī shǔ zhī qíng. rán ēn fā yú zhōng, wèi zhe yǒng zhì, cǐ yú chén suǒ yǐ gǎn chén mò jiàn.
古者大臣有坐不廉而廢者,不謂之不廉,乃曰簠簋不飾。此君之所以禮貴臣, 不明言其過也。臣有大譴,則白冠氂纓盤水加劍,造室而請死,此臣之所以知罪而 不敢逃刑也。聖朝賓遇大臣,禮崇古典,自太和降,有負罪當陷大辟者,多得歸第 自盡。遣之日,深垂隱愍,言發淒淚,百官莫不見,四海莫不聞,誠足以感將死之 心,慰戚屬之情。然恩發於衷,未著永制,此愚臣所以敢陳末見。
xī hàn wén shí, rén yǒu gào chéng xiàng bó móu fǎn zhě, dǎi xì zhǎng ān yù, dùn rǔ zhī yǔ zào lì tóng. jiǎ yì nǎi shàng shū, jí chén jūn chén zhī yì, bù yí rú shì. fū guì chén zhě, tiān zǐ wèi qí gǎi róng ér tǐ mào zhī, lì rén wèi gòng fǔ fú ér jìng guì zhī. qí yǒu zuì guò, fèi zhī kě yě, cì zhī sǐ kě yě ruò shù fù zhī, shū zhī sī kòu, bàng chī zhī, xiǎo lì lì mà zhī, dài fēi suǒ yǐ lìng zhòng shù jiàn yě. jí jiāng xíng yě, chén zé běi miàn zài bài, guì ér zì cái. tiān zǐ yuē: zi dài fū zì yǒu guò ěr, wú yù zi yǒu lǐ yǐ. shàng bù shǐ rén yì ér xíng zhī yě. xiào wén shēn nà qí yán. shì hòu dà chén yǒu zuì, jiē zì shā bù shòu xíng. zhì xiào wǔ shí, shāo fù xià yù. liáng yóu xiào wén xíng zhī dāng shí, bù wèi yǒng zhì gù ěr. jīn tiān xià yǒu dào, shù rén bù yì zhī shí, ān kě chén gǔ yán yú cháo? qiě kǒng wàn shì zhī hòu, jì tǐ zhī zhǔ yǒu ruò hàn wǔ zhī shì. yān de xíng ēn dāng shí, bù zhe zhǎng shì zhī zhì hū.
昔漢文時,人有告丞相勃謀反者,逮系長安獄,頓辱之與皁隸同。賈誼乃上書, 極陳君臣之義,不宜如是。夫貴臣者,天子為其改容而體貌之,吏人為共俯伏而敬 貴之。其有罪過,廢之可也,賜之死可也;若束縛之,輸之司寇,搒笞之,小吏詈 罵之,殆非所以令眾庶見也。及將刑也,臣則北面再拜,跪而自裁。天子曰:「子 大夫自有過耳,吾遇子有禮矣。上不使人抑而刑之也。」孝文深納其言。是後大臣 有罪,皆自殺不受刑。至孝武時,稍復下獄。良由孝文行之當時,不為永制故耳。 今天下有道,庶人不議之時,安可陳瞽言於朝?且恐萬世之後,繼體之主有若漢武 之事。焉得行恩當時,不著長世之制乎。
qí liù yuē:
其六曰:
xiào jīng chēng fù zǐ zhī dào tiān xìng, gài míng yī tǐ ér tóng qì, kě gòng ér bù yòu lí zhě yě. jí qí yǒu zuì bù xiāng jí zhě, nǎi jūn shàng zhī hòu ēn yě. ér wú qíng zhī rén, fù xiōng xì yù, zǐ dì wú cǎn tì zhī róng zǐ dì jí xíng, fù xiōng wú kuì nǜ zhī sè. yàn ān róng wèi, yóu cóng zì ruò, jūn mǎ réng huá, yì guān yóu shì. níng shì tóng tǐ gòng qì, fēn yōu jūn qī zhī lǐ yě? chén yú yǐ wèi fù xiōng yǒu fàn, yí lìng zǐ dì sù fú ròu tǎn, yì què qǐng zuì zǐ dì yǒu zuò, yí lìng fù xiōng lù bǎn yǐn jiù, qǐ jiě suǒ sī. ruò zhí rèn bì yào, bù yí xǔ zhě, wèi miǎn liú zhī. rú cǐ, zú yǐ dūn lì fán báo, shǐ rén zhī yǒu suǒ chǐ yǐ.
《孝經》稱父子之道天性,蓋明一體而同氣,可共而不右離者也。及其有罪不 相及者,乃君上之厚恩也。而無情之人,父兄系獄,子弟無慘惕之容;子弟即刑, 父兄無愧恧之色。宴安榮位,游從自若,軍馬仍華,衣冠猶飾。寧是同體共氣,分 憂均戚之理也?臣愚以為父兄有犯,宜令子弟素服肉袒,詣闕請罪;子弟有坐,宜 令父兄露板引咎,乞解所司。若職任必要,不宜許者,慰勉留之。如此,足以敦厲 凡薄,使人知有所恥矣。
qí qī yuē:
其七曰:
lǐ yún: chén yǒu dà sàng, jūn sān nián bù hū qí mén. cǐ shèng rén yuán qíng zhì lǐ, yǐ zhōng xiào zǐ zhī qíng yě. zhōu jì líng yí, sàng lǐ shāo wáng, shì yǐ yào sī zhì jí róng, sù guān zuò cì. dǎi hū nüè qín, dài jiē mǐn yǐ. hàn chū, jūn lǚ lǚ xìng, wèi néng zūn gǔ. zhì xuān dì shí, rén dāng cóng jūn tún zhě, zāo dà fù mǔ fù mǔ sǐ, wèi mǎn sān yuè, jiē fú yáo yì. qí cháo chén sàng zhì, wèi yǒu dìng wén. zhì hòu hàn yuán chū zhōng, dà chén yǒu zhòng yōu, shǐ dé qù guān zhōng fú. jì wèi wǔ sūn liú zhī shì, rì xún gān gē, qián shì lǐ zhì, fù fèi bù xíng. jìn shí hóng lú zhèng mò sàng qīn, gù qǐng zhōng fú, wǔ dì gǎn qí xiào chéng, suì zhe lìng yǐ wèi cháng.
《禮》云:臣有大喪,君三年不呼其門。此聖人緣情制禮,以終孝子之情也。 周季陵夷,喪禮稍亡,是以要糹至即戎,素冠作刺。逮乎虐秦,殆皆泯矣。漢初, 軍旅屢興,未能遵古。至宣帝時,人當從軍屯者,遭大父母、父母死,未滿三月, 皆弗徭役。其朝臣喪制,未有定聞。至後漢元初中,大臣有重憂,始得去官終服。 暨魏武、孫、劉之世,日尋干戈,前世禮制,復廢不行。晉時鴻臚鄭默喪親,固請 終服,武帝感其孝誠,遂著令以為常。
shèng wèi zhī chū, bō luàn fǎn zhèng, wèi huáng jiàn zhōng sàng zhī zhì. jīn sì fāng wú yú, bǎi xìng ān yì, chéng shì xiào cí dào qià, lǐ jiào xìng xíng zhī rì yě. rán yú chén suǒ huái, qiè yǒu wèi jǐn. fú jiàn cháo chén dīng dà yōu zhě, jiǎ mǎn fù zhí, yī jǐn chéng xuān, cóng xiào miào zhī sì míng yù chuí ruí, tóng jié qìng zhī yàn. shāng rén zǐ zhī dào, kuī tiān dì zhī jīng. yú wèi rú yǒu zāo fù mǔ sàng zhě, jiē dé zhōng fú. ruò wú qí rén yǒu kuàng guān zhě, zé yōu zhǐ wèi yù, qǐ lìng shì shì. dàn zōng lǐ suǒ sī, chū nà fū zòu ér yǐ, guó zhī jí qìng, yī lìng wú yù. qí jūn róng zhī jǐng, mò cuī cóng yì, suī qiān yú lǐ, shì suǒ yí xíng yě.
聖魏之初,撥亂反正,未遑建終喪之制。今四方無虞,百姓安逸,誠是孝慈道 洽,禮教興行之日也。然愚臣所懷,竊有未盡。伏見朝臣丁大憂者,假滿赴職,衣 錦乘軒,從效廟之祀;鳴玉垂緌,同節慶之宴。傷人子之道,虧天地之經。愚謂如 有遭父母喪者,皆得終服。若無其人有曠官者,則優旨慰喻,起令視事。但綜理所 司,出納敷奏而已,國之吉慶,一令無預。其軍戎之警,墨縗從役,雖愆於禮,事 所宜行也。
dì lǎn ér shàn zhī, xún jiē shī xíng. biāo shāo jiàn lǐ yù. zhào yuē: biāo suī sù fēi qīng dì, dài què huá zī, rán shí xìng yán cōng, xué bó fén jí, gāng biàn zhī cái, pō kān shí yòng. jiān yōu lì zhí, zài xuān cháo měi, ruò bù shǎng yōng xù jī, jiāng hé yǐ quàn jiǎng qín néng. tè qiān mì shū lìng. yǐ cān yì lǜ lìng zhī qín, cì bó wǔ bǎi pǐ, mǎ yī pǐ niú èr tóu. qí nián, jiā yuán wài sàn qí cháng shì, shǐ yú qí.
帝覽而善之,尋皆施行。彪稍見禮遇。詔曰:「彪雖宿非清第,代闕華資,然 識性嚴聰,學博墳籍,剛辯之才,頗堪時用。兼優吏職,載宣朝美,若不賞庸敘績, 將何以勸獎勤能。特遷秘書令。以參議律令之勤,賜帛五百匹,馬一匹、牛二頭。」 其年,加員外散騎常侍,使於齊。
qí qiǎn qí zhǔ kè láng liú huì jiē duì, bìng shè yàn lè. biāo cí lè. jí zuò, biāo yuē: xiàng cí lè zhě, qīng huò wèi xiāng tǐ. wǒ huáng xiào xìng zì tiān, zhuī mù wǎng jí, gù yǒu jīn zhě sàng chú zhī yì. qù sān yuè huì, cháo chén shǐ chú cuī shang, yóu yǐ sù fú cóng shì. péi xiè zài běi, gù yīng jù cǐ. jīn cí lè, xiǎng qīng wú guài. huì dá yán: qǐng wèn wèi cháo sàng lǐ jìng hé suǒ yī? biāo yuē: gāo zōng sān nián, xiào wén yú yuè. jīn shèng shàng zhuī jū yù zhī shēn ēn, gǎn cí xùn zhī hòu dé, bào yú yīn hàn zhī jiān, kě wèi dé lǐ zhī biàn. huì fù wèn: ruò yù zūn gǔ, hé bù zhōng sān nián? biāo yuē: wàn jī bù kě jiǔ kuàng, gù gē zhì mù, fǔ cóng qún yì. fú biàn bù yì sān nián, ér xiàn tóng yī qī, kě wèi shī lǐ? huì yán: tài zāi shū shì, zhuān yǐ lǐ xǔ rén. biāo yuē: shèng cháo zì wèi kuàng dài zhī zhì, hé guān xǔ rén. huì yán: bǎi guān zǒng jǐ tīng yú zhǒng zǎi, wàn jī hé lǜ yú kuàng? biāo yuē: wǔ dì zhī chén, chén bù ruò jūn, gù jūn qīn lǎn qí shì. sān wáng jūn chén zhì děng, gù gòng lǐ jī wù. zhǔ shàng qīn lǎn, gài yuǎn guǐ xuān táng. biāo jiāng hái, qí zhǔ qīn wèi biāo yuē: qīng qián shǐ hái rì, fù ruǎn shī yún: dàn yuàn zhǎng xián xiá, hòu suì fù lái yóu. guǒ rú jīn rì. qīng cǐ hái yě, fù yǒu lái lǐ fǒu? biāo dá: qǐng zhòng fù ruǎn shī yuē: yàn yǎn qīng dōu zhōng, yī qù yǒng yǐ zāi. qí zhǔ wǎng rán yuē: qīng dōu kě ěr, yī qù hé shì! guān qīng cǐ yán, shì chéng zhǎng kuò. zhèn dāng yǐ shū lǐ xiāng sòng. suì qīn zhì láng yá chéng, dēng shān lín shuǐ, mìng qún chén fù shī yǐ sòng bié. qí jiàn zhòng rú cǐ. biāo qián hòu liù dù xián mìng, nán rén qí qí jiǎn bó. hòu wèi yù shǐ zhōng wèi, lǐng zhù zuò láng.
齊遣其主客郎劉繪接對,並設宴樂。彪辭樂。及坐,彪曰:「向辭樂者,卿或 未相體。我皇孝性自天,追慕罔極,故有今者喪除之議。去三月晦,朝臣始除縗裳, 猶以素服從事。裴、謝在北,固應具此。今辭樂,想卿無怪。」繪答言:「請問魏 朝喪禮竟何所依?」彪曰:「高宗三年,孝文逾月。今聖上追鞠育之深恩,感慈訓 之厚德,報於殷、漢之間,可謂得禮之變。」繪復問:「若欲遵古,何不終三年?」 彪曰:「萬機不可久曠,故割至慕,俯從群議。服變不異三年,而限同一期,可謂 失禮?」繪言:「汰哉叔氏,專以禮許人。」彪曰:「聖朝自為曠代之制,何關許 人。」繪言:「百官總己聽於冢宰,萬機何慮於曠?」彪曰:「五帝之臣,臣不若 君,故君親攬其事。三王君臣智等,故共理機務。主上親攬,蓋遠軌軒、唐。」彪 將還,齊主親謂彪曰:「卿前使還日,賦阮詩云:『但願長閒暇,後歲復來游。』 果如今日。卿此還也,復有來理否?」彪答:「請重賦阮詩曰:『宴衍清都中,一 去永矣哉。』」齊主惘然曰:「清都可爾,一去何事!觀卿此言,似成長闊。朕當 以殊禮相送。」遂親至琅邪城,登山臨水,命群臣賦詩以送別。其見重如此。彪前 後六度銜命,南人奇其謇博。後為御史中尉,領著作郎。
biāo jì wèi xiào wén suǒ chǒng, xìng yòu gāng zhí, suì duō hé jiū, yuǎn jìn wèi zhī. háo yòu píng qì. dì cháng hū wèi lǐ shēng, cóng róng wèi qún chén yuē: wú zhī yǒu lǐ shēng, yóu hàn zhī yǒu jí àn. hòu chú sàn qí cháng shì, lǐng yù shǐ zhōng wèi, jiě zhù zuò shì. dì yàn qún chén yú liú huà chí, wèi pú shè lǐ chōng yuē: cuī guāng zhī bó, lǐ biāo zhī zhí, shì wǒ guó dé xián zhī jī.
彪既為孝文所寵,性又剛直,遂多劾糾,遠近畏之。豪右屏氣。帝常呼為李生, 從容謂群臣曰:「吾之有李生,猶漢之有汲黯。」後除散騎常侍,領御史中尉,解 著作事。帝宴群臣於流化池,謂僕射李沖曰:「崔光之博,李彪之直,是我國得賢 之基。」
chē jià nán fá, biāo jiān dù zhī shàng shū, yǔ pú shè lǐ chōng rèn chéng wáng chéng děng cān lǐ liú tái shì. biāo sù xìng gāng háo, yǔ chōng děng yì yì guāi yì, suì xíng yú shēng sè, shū wú jiàng xià zhī xīn. chōng jī qí qián hòu zuì guò, nǎi yú shàng shū shěng jìn zhǐ biāo, shàng biǎo yuē: àn chén biāo xī yú fán pǐn, tè yǐ cái bá, děng wàng qīng huá, sī wén dōng guān, chóu móu ēn juàn, shéng zhí xiàn tái, zuǒ jiā jīn dāng, yòu ěr chán miǎn. dōng shěng. yí gǎn ēn lì jié, zhōng yǐ bào dé. ér qiè míng tiǎn zhí, shēn wèi wéi ào, jīn shì gāo kàng, gōng xíng jiàn yì. zuò yǔ jìn shěng, mào qǔ guān cái, zhé jià chéng huáng, wú suǒ dàn jù. sì zhì ào rán, yú lóng shì tīng. cǐ ér kě rěn, shuí bù kě huái. chén jīn qǐng yǐ jiàn shì miǎn biāo suǒ jū zhí, fù tíng wèi yù. chōng yòu biǎo yuē:
車駕南伐,彪兼度支尚書,與僕射李沖、任城王澄等參理留台事。彪素性剛豪, 與沖等意議乖異,遂形於聲色,殊無降下之心。沖積其前後罪過,乃於尚書省禁止 彪,上表曰:「案臣彪昔於凡品,特以才拔,等望清華,司文東觀,綢繆恩眷,繩 直憲台,左加金璫,右珥蟬冕。東省。宜感恩厲節,忠以報德。而竊名忝職,身為 違傲,矜勢高亢,公行僭逸。坐與禁省,冒取官材,輒駕乘黃,無所憚懼。肆志傲 然,愚聾視聽。此而可忍,誰不可懷。臣今請以見事免彪所居職,付廷尉獄。」沖 又表曰:
chén yǔ biāo xiāng shí yǐ lái, chuí èr shí èr zài. biāo shǐ nán shǐ zhī shí, jiàn qí sè lì cí biàn, chén zhī yú shí, wèi shì bá cuì zhī yī rén. jí biāo guān wèi shēng dá, cān yǔ yán yàn, wén biāo píng zhāng gǔ jīn, shāng lüè rén wù. xìng yán yú shì yán zhī cì, qǐ lùn yú zhòng yīng zhī zhōng shǎng zhōng shí zhèng, fā yán kěn cè, wéi zhí shì yǔ, cí wú yǐn bì. chén suī xià yú, zhé yì qīn qí zhèng zhí. jí qí shǐ jū sī zhí, zhí zhì jìng xíng, qí suǒ dàn hé, yīng xián ér dào. hè hè zhī wēi, zhèn yú xià guó sù sù zhī chēng, zhe zì jīng shī tiān xià gǎi mù, tān bào qiān shǒu. rán shí yǒu sī yú chén yún qí wēi bào zhě, chén yǐ zhí shéng zhī guān, rén suǒ jì jí, fēng bàng zhī jì, yì shēng yīn yáo, xīn bù chéng xìn.
臣與彪相識以來,垂二十二載。彪始南使之時,見其色厲辭辯,臣之愚識,謂 是拔萃之一人。及彪官位升達,參與言宴,聞彪平章古今,商略人物。興言於侍筵 之次,啟論於眾英之中;賞忠識正,發言懇惻,惟直是語,辭無隱避。臣雖下愚, 輒亦欽其正直。及其始居司直,執志徑行,其所彈劾,應弦而倒。赫赫之威,振於 下國;肅肅之稱,著自京師;天下改目,貪暴僉手。然時有私於臣雲其威暴者, 臣以直繩之官,人所忌疾,風謗之際,易生音謠,心不承信。
wǎng nián yǐ hé yáng shì, céng yǔ biāo zài lǐng jūn fǔ gòng tài wèi sī kōng jí lǐng jūn zhū qīng děng jí yuè tíng wèi suǒ wèn qiú tú. shí yǒu rén sù wǎng zhě, èr gōng jí chén shǎo yù tīng cǎi. yǔ lǐ wèi jǐn, biāo biàn zhèn nù, dōng zuò rǎng mèi huī hè, kǒu chēng zéi nú, chì zhà zuǒ yòu. gāo shēng dà hū yuē: nán tái zhōng qǔ wǒ mù shǒu qù, dā nú lē zhé! suī yǒu cǐ yán, zhōng jìng bù qǔ. jí yán: nán tái suǒ wèn, wéi kǒng wǎng huó, zhōng wú wǎng sǐ. shí zhū rén yǐ suǒ wǎng zhì zhòng, yǒu shǒu shí zhě duō, yòu xīn nán biāo, suì gè mò ěr. yīn yuán cǐ shì, chén suì xīn yí yǒu làn, zhī qí wēi nüè. yóu wèi yì duō sǔn shǎo, gù bù yǐ shēn chè, shí shī wèi chén zhī wú bù wén zhī yì. jí qù nián dà jià nán xíng yǐ lái, biāo jiān shàng shū, rì xī gòng shì, shǐ nǎi zhī qí yán yǔ xíng chuǎn, shì jǐ fēi rén, zhuān zì wú jì, zūn shēn hū wù. chén yǔ rèn chéng bēi gōng qū jǐ, qí suǒ yù zhě wú bù qū cóng. yī shì qiú shí, xī yǒu chéng yàn. rú chén liè dé shí, yí jí tóu biāo yú yǒu běi, yǐ chú jiān jiǎo zhī luàn zhèng rú chén liè wú zhèng, yí fàng chén yú sì yì, yǐ xī qīng yíng zhī bái hēi.
往年以河陽事,曾與彪在領軍府共太尉、司空及領軍諸卿等集閱廷尉所問囚徒。 時有人訴枉者,二公及臣少欲聽采。語理未盡,彪便振怒,東坐攘袂揮赫,口稱賊 奴,叱吒左右。高聲大呼曰:「南台中取我木手去,搭奴肋折!」雖有此言,終竟 不取。即言:「南台所問,唯恐枉活,終無枉死。」時諸人以所枉至重,有首實者 多,又心難彪,遂各默爾。因緣此事,臣遂心疑有濫,知其威虐。猶謂益多損少, 故不以申徹,實失為臣知無不聞之義。及去年大駕南行以來,彪兼尚書,日夕共事, 始乃知其言與行舛,是己非人,專恣無忌,尊身忽物。臣與任城卑躬曲己,其所欲 者無不屈從。依事求實,悉有成驗。如臣列得實,宜亟投彪於有北,以除奸矯之亂 政;如臣列無證,宜放臣於四裔,以息青蠅之白黑。
dì zài xuán hù, lǎn biǎo tàn è yuē: hé yì liú jīng rú cǐ yě! yǒu sī chù biāo dà pì dì shù zhī, chú míng ér yǐ.
帝在懸瓠,覽表嘆愕曰:「何意留京如此也!」有司處彪大辟;帝恕之,除名 而已。
biāo xún guī běn xiāng. dì běi xìng yè, biāo yě fú chēng cǎo máo chén, bài yíng yè nán. dì yuē: zhèn yǐ qīng wèi yǐ sǐ. biāo duì yuē: zi zài, huí hé gǎn sǐ. dì yuè, yīn wèi yuē: zhèn qī qīng měi yǐ zhēn sōng wèi zhì, suì hán wèi xīn, qīng yīng bào guó, jǐn xīn wèi yòng, jìn jiàn dàn wén, shū guāi suǒ yǐ. qīng lí cǐ qiǎn, wèi zhèn yǔ qīng? wèi zǎi shì? wèi qīng zì qǔ? biāo yuē: chén qiān yóu jǐ zhì, zuì zì shēn zhāo, shí fēi bì xià héng yǔ chén zuì, yòu fēi zǎi shì wú gū làn chén. chén zuì jì rú cǐ, yí fú dōng gāo zhī xià, bù yīng yuǎn diǎn shǔ chē zhī qīng chén. dàn fú chéng shèng gōng bù yù, chén gān dǎn tú dì, shì yǐ gǎn zhì, fēi xiè zuì ér lái. dì yuē: zhèn yù yòng qīng, yì lǐ pú shè bù dé. dì xún nà sòng biàn zhī yán, jiāng fù cǎi yòng. huì liú tái biǎo zhì, yán biāo yǔ yù shǐ jiǎ shàng wǎng qióng shù rén xún shì, lǐ yǒu wū yì, zòu qǐng shōu biāo. biāo zì yán shì wǎng, dì míng biāo wú cǐ, qiǎn zuǒ yòu wèi miǎn zhī. tīng yǐ niú chē sàn zài, sòng zhī luò yáng. huì shè dé miǎn.
彪尋歸本鄉。帝北幸鄴,彪野服稱草茅臣,拜迎鄴南。帝曰:「朕以卿為已死。」 彪對曰:「子在,回何敢死。」帝悅,因謂曰:「朕期卿每以貞松為志,歲寒為心, 卿應報國,盡心為用,近見彈文,殊乖所以。卿罹此譴,為朕與卿?為宰事?為卿 自取?」彪曰:「臣愆由己至,罪自身招,實非陛下橫與臣罪,又非宰事無辜濫臣。 臣罪既如此,宜伏東皋之下,不應遠點屬車之清塵。但伏承聖躬不豫,臣肝膽塗地, 是以敢至,非謝罪而來。」帝曰:「朕欲用卿,憶李僕射不得。」帝尋納宋弁之言, 將復採用。會留台表至,言彪與御史賈尚往窮庶人恂事,理有誣抑,奏請收彪。彪 自言事枉,帝明彪無此,遣左右慰勉之。聽以牛車散載,送之洛陽。會赦得免。
xuān wǔ jiàn zuò, biāo zì tuō yú wáng sù, yòu yǔ guō zuò cuī guāng liú fāng zhēn chēn xíng luán děng shī shū wǎng lái, dié xiāng chēng zhòng. yīn lùn qiú fù jiù zhí, xiū shǐ guān zhī shì, sù děng xǔ wèi zuǒ yòu. biāo nǎi biǎo yuē:
宣武踐阼,彪自托於王肅,又與郭祚、崔光、劉芳、甄琛、邢巒等詩書往來, 迭相稱重。因論求復舊職,修史官之事,肅等許為左右。彪乃表曰:
wéi wǒ huáng wèi zhī yǎn yǒu zhōng huá yě, suì yuè bǎi líng, nián jǐ shí jì, shǐ guān xù lù, wèi chōng qí shèng. jiā yǐ dōng guān zhōng pǐ, cè xūn yǒu què, měi suí rì luò, shàn yīn yuè xī. gù yàn yuē: yī rì bù shū, bǎi shì huāng wú. zhì yú tài hé zhī shí yī nián, xiān dì, xiān hòu zhào míng rú bó dá zhī shì, yǐ chōng lín gé zhī xuǎn. yú shí wàng chén zhòng duǎn, cǎi chén piàn zhì, lìng chén chū nà, shòu chén chéng zhí, wěi shǔ sī shì, wú suǒ yǔ ràng. gāo zǔ shí zhào chén yuē: píng ěr yǎ zhì, zhèng ěr bǐ duān, shū ér bù fǎ, hòu shì hé guān. chén fèng yǐ zhōu xuán, bù gǎn shī zhuì.
惟我皇魏之奄有中華也,歲越百齡,年幾十紀,史官敘錄,未充其盛。加以東 觀中圮,冊勛有闕,美隨日落,善因月稀。故諺曰:「一日不書,百事荒蕪。」至 於太和之十一年,先帝,先後召名儒博達之士,以充麟閣之選。於時忘臣眾短,采 臣片志,令臣出納,授臣丞職,猥屬斯事,無所與讓。高祖時詔臣曰:「平爾雅志, 正爾筆端,書而不法,後世何觀。」臣奉以周旋,不敢失墜。
fú wéi xiào wén huáng dì chéng tiān dì zhī bǎo, chóng zǔ zōng zhī yè, jǐng gōng wèi jiù, yǎn yān bēng cú, fán bǎi lí méng, ruò wú tiān dì. lài yù bì xià tǐ míng ruì zhī zhēn, yīng bǎo hé zhī liàng, huī dà míng yǐ zhú wù, lǚ jìng gōng yǐ hé bāng. tiān qīng qí qì, dì lè qí jìng, kě wèi zhòng míng dié shèng, yuán shǒu kāng zāi. jì yuē: shàn jī zhě yù rén jì qí xíng, shàn gē zhě yù rén jì qí shēng. gù chuán yuē: wén wáng jī zhī, zhōu gōng chéng zhī. rán xiān huáng zhī mào xūn shèng dá, jīn wáng zhī yì měi dòng jiàn, zhǔn zhī qián dài, qí dé mí huǐ yě. shí zāi shí zāi, kě bù guāng zhāo zāi! hé dé èr yí zhě, xiān huáng zhī táo jūn yě. qí míng rì yuè zhě, xiān huáng zhī dòng zhào yě. lǜ zhōu sì shí zhě, xiān huáng zhī mào gōng yě. hé qì guǐ shén zhě, xiān huáng zhī xuán zhú yě. qiān dōu gǎi yì zhě, xiān huáng zhī dá yě. biàn shì xié hé zhě, xiān huáng zhī jiàn yě. sī tóng shū guǐ zhě, xiān huáng zhī yuǎn yě. shǒu zài sì yí zhě, xiān huáng zhī lüè yě. hǎi wài yǒu jié zhě, xiān huáng zhī wēi yě. lǐ yóu qí yáng zhě, xiān huáng zhī yì yě. zhāng lè dài jiāo zhě, xiān huáng zhī rén yě. luán xìng yōu mò zhě, xiān huáng zhī zhì yě. xiè fá nán jīng zhě, xiān huáng zhī lǐ yě. shēng zhōng gào chéng zhě, xiān huáng zhī sù yě. qīn qián zōng shè zhě, xiān huáng zhī jìng yě. yǎn shí wú què zhě, xiān huáng zhī dé yě. kāi wù chéng wù zhě, xiān huáng zhī zhēn yě. guān hū rén wén zhě, xiān huáng zhī yùn yě. gé bì chuàng xīn zhě, xiān huáng zhī zhì yě. xiào cí dào qià zhě, xiān huáng zhī zhōng yě. xiān huáng yǒu dà gōng èr shí, jiā yǐ qiān zūn ér guāng, wèi ér fú yǒu zhě, kě wèi sì sān huáng ér liù wǔ dì yǐ. chéng yí gōng shū yú zhú sù, shēng bō yú jīn shí.
伏惟孝文皇帝承天地之寶,崇祖宗之業,景功未就,奄焉崩殂,凡百黎萌,若 無天地。賴遇陛下體明睿之真,應保合之量,恢大明以燭物,履靜恭以和邦。天清 其氣,地樂其靜,可謂重明疊聖,元首康哉。《記》曰:「善跡者欲人繼其行,善 歌者欲人繼其聲。」故《傳》曰:「文王基之,周公成之。」然先皇之茂勛聖達, 今王之懿美洞鑒,准之前代,其德靡悔也。時哉時哉,可不光昭哉!合德二儀者, 先皇之陶鈞也。齊明日月者,先皇之洞照也。慮周四時者,先皇之茂功也。合契鬼 神者,先皇之玄燭也。遷都改邑者,先皇之達也。變是協和者,先皇之鑑也。思同 書軌者,先皇之遠也。守在四夷者,先皇之略也。海外有截者,先皇之威也。禮由 岐陽者,先皇之義也。張樂岱郊者,先皇之仁也。鑾幸幽漠者,先皇之智也。燮伐 南荊者,先皇之禮也。升中告成者,先皇之肅也。親虔宗社者,先皇之敬也。兗實 無闕者,先皇之德也。開物成務者,先皇之貞也。觀乎人文者,先皇之蘊也。革弊 創新者,先皇之志也。孝慈道洽者,先皇之衷也。先皇有大功二十,加以謙尊而光, 為而弗有者,可謂四三皇而六五帝矣。誠宜功書於竹素,聲播於金石。
chén qiè wèi shǐ guān zhī dá zhě, dà zé yǔ rì yuè qí qí míng, xiǎo zé yǔ sì shí bìng qí mào, gù néng shēng liú wú qióng, yì zhāo lái yì. shì yǐ jīn shí kě miè, ér fēng liú bù mǐn zhě, qí wéi zài jí hū. yàn yuē: xiāng mén yǒu xiāng, jiāng mén yǒu jiāng. sī bù wéi qí xìng, gài yán xí zhī suǒ de yě. qiè wèi tiān wén zhī guān, tài shǐ zhī zhí, rú yǒu qí rén, yí qí shì yǐ. shì yǐ tán qiān shì shì ér gōng lì, biāo gù shì shì ér míng chéng, cǐ nǎi qián jiàn zhī guǐ zhé, hòu jìng zhī shī guī yě. rán qián dài shǐ guān zhī bù zhōng yè zhě, jiē líng chí zhī shì, bù néng róng shàn. shì yǐ píng zi qù shǐ ér chéng fù, bó jiē wéi gé ér jiù zhì. jìn jiàn jìn zhī shì, yǒu zuǒ láng wáng yǐn, wèi zhù zuò yú yù suǒ huǐ, wáng guān zài jiā. zhòu zé qiáo xīn gōng cuàn, yè zé guān wén shǔ zhuì, jí chéng jìn shū, cún yī dài zhī shì. sī mǎ shào chì shàng shū wéi gěi bǐ zhá ér yǐ. guó zhī dà jí, chéng yú sī jiā, mò shì zhī bì, nǎi zhì rú cǐ. cǐ shǐ guān zhī bù yù shí yě. jīn dà wèi zhī shǐ, zhí zé shēn guì, lù zé qīn róng, yōu zāi yóu zāi, shì gǔ lìng ěr xiū yǐ! ér diǎn mó fú huī zhě, qí yǒu yǐ yě. ér gù zhe zuò yú yáng fù pí běi píng yáng ní hé jiān xíng chǎn guǎng píng sòng biàn chāng lí hán xiǎn zōng bìng yǐ wén cái jiàn jǔ, zhù shù shì tóng, bìng dēng nián bù yǒng, fú zhōng mào jī. qián zhù zuò chéng líng qiú tóng shí yīng jǔ, gòng zhǎng cǐ wù, jīn xǐ tā zhí, guān fēi suǒ sī. wéi zhù zuò cuī guāng yī rén, suī bù yí rèn, rán shì guān liǎng jiān, gù zài shù zhì què.
臣竊謂史官之達者,大則與日月齊其明,小則與四時並其茂,故能聲流無窮, 義昭來裔。是以金石可滅,而風流不泯者,其唯載籍乎。諺曰:「相門有相,將門 有將。」斯不唯其性,蓋言習之所得也。竊謂天文之官,太史之職,如有其人,宜 其世矣。是以談、遷世事而功立,彪、固世事而名成,此乃前鑒之軌轍,後鏡之蓍 龜也。然前代史官之不終業者,皆陵遲之世,不能容善。是以平子去史而成賦,伯 喈違閣而就志。近僭晉之世,有佐郎王隱,為著作虞預所毀,亡官在家。晝則樵薪 供爨,夜則觀文屬綴,集成《晉書》,存一代之事。司馬紹敕尚書唯給筆札而已。 國之大籍,成於私家,末世之弊,乃至如此。此史官之不遇時也。今大魏之史,職 則身貴,祿則親榮,優哉游哉,式穀令爾休矣!而典謨弗恢者,其有以也。而故著 作漁陽傅毗、北平陽尼、河間邢產、廣平宋弁、昌黎韓顯宗並以文才見舉,注述是 同,並登年不永,弗終茂績。前著作程靈虬同時應舉,共掌此務,今徙他職,官非 所司。唯著作崔光一人,雖不移任,然侍官兩兼,故載述致闕。
chén wén zài jí zhī xìng, yóu yú dà yè yǎ sòng chuí jiàn, qǐ yú dé měi. xī shǐ tán jiè qí zi qiān yuē: dāng shì yǒu měi ér bù shū, rǔ zhī zuì yě. shì yǐ jiǔ ér jiàn měi. kǒng míng zài shǔ, bù yǐ shǐ guān liú yì, shì yǐ jiǔ ér shòu jī. shū chēng wú kuàng shù guān, shī yǒu zhí sī qí yōu, chén suī jīn fēi suǒ sī, rán xī tiǎn sī rèn, gù bù yǐ cǎo máo zì shū, gǎn yán jí yú cǐ. yǔ yuē: huàn wèi zhī zhě bù bì zhī, zhī zhī zhě bù dé wèi. chén chéng bù zhī, qiáng yù wèi zhī ěr. qiè xún xiān cháo cì chén míng biāo zhě, yuǎn zé nǐ hàn shǐ zhī shū pí, jìn zé zhǔn jìn shǐ zhī shào tǒng, tuī míng qiú yì, yù bà bù néng. jīn qiú dū xià qǐ yī jìng chù, zōng lǐ guó jí, yǐ zhōng qián zhì. guān gěi shì lì, yǐ chōng suǒ xū. suī bù néng guāng qǐ dà lù, shù bù wèi bǎo shí zhōng rì ěr. jìn zé qī yuè kě jiù, yuǎn zé sān nián yǒu chéng, zhèng běn yùn zhī lín gé, fù èr cáng zhī míng shān.
臣聞載籍之興,由於大業;雅頌垂薦,起於德美。昔史談誡其子遷曰:「當世 有美而不書,汝之罪也。」是以久而見美。孔明在蜀,不以史官留意,是以久而受 譏。《書》稱「無曠庶官,」《詩》有「職思其憂」,臣雖今非所司,然昔忝斯任, 故不以草茅自疏,敢言及於此。語曰:「患為之者不必知,知之者不得為。」臣誠 不知,強欲為之耳。竊尋先朝賜臣名彪者,遠則擬《漢史》之叔皮,近則准《晉史》 之紹統,推名求義,欲罷不能。今求都下乞一靜處,綜理國籍,以終前志。官給事 力,以充所須。雖不能光啟大錄,庶不為飽食終日耳。近則期月可就,遠則三年有 成,正本蘊之麟閣,副貳藏之名山。
shí sī kōng běi hǎi wáng xiáng shàng shū lìng wáng sù xǔ zhī. sù yǐ qí wú lù, pō xiāng zhèn xiǎng. suì zài mì shū shěng, tóng wáng yǐn gù shì, bái yī xiū shǐ.
時司空北海王詳、尚書令王肅許之。肅以其無祿,頗相賑餉。遂在秘書省,同 王隱故事,白衣修史。
xuān wǔ qīn zhèng, cuī guāng biǎo yuē: chén xī wèi biāo suǒ zhì, yǔ zhī tóng yè jī nián, qí zhì lì zhēn qiáng, kǎo shù wú juàn. qǐng lái qì kuò, duō suǒ fèi lí, jìn méng shōu qǐ, hái zōng jué shì. lǎo ér mí lì, shǐ cái rì xīn. ruò kè fù jiù zhí, zhuān gōng bù dài, bì néng zhāo míng chūn qiū, chǎn chéng huáng jí. jì xiān dì hòu wěi, sù lì gāo bān, xiān fù wēi qiān, yīng cóng dí xǐ. yú wèi yí shēn yǐ cháng bó, zhèng wǎn zhù zuò. xuān wǔ bù xǔ. zhào biāo jiān tōng zhí sàn qí cháng shì xíng fén zhōu shì, fēi biāo hǎo yě, gù qǐng bù xíng. zú yú luò yáng.
宣武親政,崔光表曰:「臣昔為彪所致,與之同業積年,其志力貞強,考述無 倦。頃來契闊,多所廢離,近蒙收起,還綜厥事。老而彌厲,史才日新。若克復舊 職,專功不殆,必能昭明《春秋》,闡成皇籍。既先帝厚委,宿歷高班,纖負微愆, 應從滌洗。愚謂宜申以常伯,正綰著作。」宣武不許。詔彪兼通直散騎常侍、行汾 州事,非彪好也,固請不行。卒於洛陽。
shǐ biāo wèi zhōng wèi, hào wèi yán kù. yǐ jiān kuǎn nán dé, nǎi wèi mù shǒu jī qí xié yè, qì jué ér fù shǔ zhě shí yǒu yān. yòu wèi yù fén zhōu pàn hú, dé qí xiōng qú, jiē biān miàn shā zhī. jí biāo bìng, tǐ shàng wǎng wǎng chuāng kuì, tòng dú bèi jí. zèng fén zhōu cì shǐ, shì yuē gāng xiàn. biāo zài mì shū suì yú, shǐ yè jìng wèi jí jiù, rán qū fēn shū tǐ, jiē biāo zhī gōng. shù chūn qiū sān chuán, hé chéng shí juǎn. qí yú zhe shī sòng fù lěi zhāng biǎo bié yǒu jí.
始彪為中尉,號為嚴酷。以奸款難得,乃為木手擊其脅腋,氣絕而復屬者時有 焉。又慰喻汾州叛胡,得其凶渠,皆鞭面殺之。及彪病,體上往往瘡潰,痛毒備極。 贈汾州刺史,諡曰剛憲。彪在秘書歲余,史業竟未及就,然區分書體,皆彪之功。 述《春秋三傳》,合成十卷。其餘著詩頌賦誄章表別有集。
biāo suī yǔ sòng biàn jié guǎn bào jiāo, biàn wèi dà zhōng zhèng, yǔ xiào wén sī yì, yóu yǐ hán dì chù zhī, shū bù yù wēi xiāng yōu jiǎ. biāo yì zhī zhī, bù yǐ wèi hèn. biàn zú, biāo tòng zhī wú yǐ, wèi zhī āi lěi, bèi jǐn xīn suān. guō zuò wèi lì bù, biāo wèi zi zhì qiú guān, zuò nǎi yǐ jiù dì chù zhī. biāo yǐ wèi jīng cháng bó, yòu jiān shàng shū, wèi zuò yīng yǐ guì yóu bá zhī, shēn yòng fèn yuàn, xíng yú yán sè. shí lùn yǐ cǐ fēi zuò. zuò měi yuē: ěr yǔ yì hé zhì yǒu, qǐ néng ráo ěr ér yuàn wǒ hū. rèn chéng wáng chéng yǔ biāo xiān yì bù mù, jí wèi yōng zhōu, biāo yì chéng, wèi zhì qiú qí fǔ liáo. chéng shì rán wèi qǐ, dé wèi liè cáo xíng cān jūn, shí chēng chéng zhī měi.
彪雖與宋弁結管、鮑交,弁為大中正,與孝文私議,猶以寒地處之,殊不欲微 相優假。彪亦知之,不以為恨。弁卒,彪痛之無已,為之哀誄,備盡辛酸。郭祚為 吏部,彪為子志求官,祚乃以舊第處之。彪以位經常伯,又兼尚書,謂祚應以貴游 拔之,深用忿怨,形於言色。時論以此非祚。祚每曰:「爾與義和至友,豈能饒爾 而怨我乎。」任城王澄與彪先亦不穆,及為雍州,彪詣澄,為志求其府寮。澄釋然 為啟,得為列曹行參軍,時稱澄之美。
zhì zì hóng dào, bó xué yǒu cái gàn, nián shí yú, biàn néng shǔ wén. biāo qí zhī, wèi cuī hóng yuē: zi yí yǔ hóng dào wèi èr hóng yú luò yáng. hóng suì yǔ jiāo kuǎn wǎng lái.
志字鴻道,博學有才幹,年十餘,便能屬文。彪奇之,謂崔鴻曰:「子宜與鴻 道為二鴻於洛陽。」鴻遂與交款往來。
biāo yǒu nǚ, yòu ér cōng lìng. biāo měi qí zhī, jiào zhī shū xué, dú sòng jīng chuán. cháng qiè wèi suǒ qīn yuē: cǐ dāng xìng wǒ jiā, qīng cáo róng dé qí lì. biāo wáng hòu, xuān wǔ wén qí míng, zhào wèi jié hǎo. zài gōng cháng jiào dì mèi shū, sòng shòu jīng shǐ. shǐ biāo qí zhì jí jié yú, tè jiā qì ài. gōng sī zuò jí, bì zì chēng yǒng, yóu shì wèi xiào wén suǒ guì. jí biāo wáng hòu, jié yú guǒ rù yē tíng, hòu gōng xián shī zōng zhī. xuān wǔ bēng hòu, wèi bǐ qiū ní, tōng xí jīng yì, fǎ zuò jiǎng shuō, zhū sēng tàn zhòng zhī.
彪有女,幼而聰令。彪每奇之,教之書學,讀誦經傳。嘗竊謂所親曰:「此當 興我家,卿曹容得其力。」彪亡後,宣武聞其名,召為婕好。在宮常教帝妹書,誦 授經史。始彪奇志及婕妤,特加器愛。公私坐集,必自稱詠,由是為孝文所貴。及 彪亡後,婕妤果入掖廷,後宮咸師宗之。宣武崩後,為比丘尼,通習經義,法座講 說,諸僧嘆重之。
zhì lì guān suǒ zài zhe jī. huán shū xìng wài pàn, nán jīng huāng huǐ, lǐng jūn yuán chā jǔ qí cái rèn fǔ dǎo, jué wèi nán jīng zhōu cì shǐ. jiàn yì chū, pàn rù liáng.
志歷官所在著績。桓叔興外叛,南荊荒毀,領軍元叉舉其才任撫導,抉為南荊 州刺史。建義初,叛入梁。
zhì dì yóu, yǒu cái xíng. suí xiōng zhì zài nán jīng zhōu, shǔ ěr zhū zhī luàn, yǔ zhì jù bēn jiāng zuǒ. zi chǎng.
志弟游,有才行。隨兄志在南荊州,屬爾硃之亂,與志俱奔江左。子昶。
chǎng xiǎo míng nà. xìng jùn jí, bù zá jiāo yóu. yòu nián yǐ jiě shǔ wén, yǒu shēng luò xià. shí luò yáng chū zhì míng táng, chǎng nián shí shù suì, wèi míng táng fù, suī yōu qià wèi zú, cái zhì kě guān. jiàn zhě xián yuē yǒu jiā fēng yě. chū yè zhōu wén, zhōu wén shēn qí zhī, hòu jiā zī gěi, lìng rù tài xué. zhōu wén měi jiàn xué shēng, bì wèn cái xíng yú chǎng. chǎng shén qíng qīng wù, yīng duì míng biàn, zhōu wén měi chēng tàn zhī. suī dé gōng lù tōng shèng xuǎn liáo cǎi, qǐng yǐ chǎng wèi sī mǎ, zhōu wén xǔ zhī. chǎng suī nián shào, tōng tè jiā jiē dài, gōng sī zhī shì, xián qǔ jué yān. yòu jiān èr qiān dàn láng zhōng, diǎn yí zhù. lèi qiān dōu guān láng zhōng xiāng zhōu dà zhōng zhèng. chǎng suī chù láng guān, zhōu wén héng yù yǐ shū jì wěi zhī. yú shì yǐ wèi chéng xiàng fǔ jì shì cān jūn zhù zuò láng xiū guó shǐ, zhuǎn dà xíng tái láng zhōng zhōng shū shì láng, yòu zhuǎn huáng mén shì láng, duì lín huáng xiàn bó. cháng wèi yuē: qīng zǔ xī zài zhōng cháo, wèi yù shǐ zhōng wèi qīng cāo shàng zhēn gù, lǐ yīng bù zhuì jiā fēng. dàn gū yǐ zhōng wèi dàn hé zhī guān, ài zēng suǒ zài, gù wèi jí shòu qīng ěr. rán cǐ zhí jiǔ kuàng, wú yǐ yì qīng. nǎi zòu chǎng wèi yù shǐ zhōng wèi, cì xìng yǔ wén shì.
昶小名那。性峻急,不雜交遊。幼年已解屬文,有聲洛下。時洛陽初置明堂, 昶年十數歲,為《明堂賦》,雖優洽未足,才制可觀。見者咸曰有家風也。初謁周 文,周文深奇之,厚加資給,令入太學。周文每見學生,必問才行於昶。昶神情清 悟,應對明辯,周文每稱嘆之。綏德公陸通盛選僚采,請以昶為司馬,周文許之。 昶雖年少,通特加接待,公私之事,咸取決焉。又兼二千石郎中,典儀注。累遷都 官郎中、相州大中正。昶雖處郎官,周文恆欲以書記委之。於是以為丞相府記室參 軍、著作郎、修國史,轉大行台郎中、中書侍郎,又轉黃門侍郎,對臨黃縣伯。嘗 謂曰:「卿祖昔在中朝,為御史中尉;卿操尚貞固,理應不墜家風。但孤以中尉彈 劾之官,愛憎所在,故未即授卿耳。然此職久曠,無以易卿。」乃奏昶為御史中尉, 賜姓宇文氏。
liù guān jiàn, bài nèi shǐ xià dài fū, jìn jué wèi hóu. míng dì chū, xíng yù bó zhōng dài fū. wǔ chéng yuán nián, chú zhōng wài fǔ sī lù. bǎo dìng chū, jìn biāo qí dà jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī, zhuǎn yù zhèng zhōng dài fū. shí yǐ jìn shì qīng yào, shèng xuǎn guó huá, nǎi yǐ chǎng jí ān chāng gōng yuán zé zhōng dōu gōng lù chěng lín zī gōng táng jǐn děng bìng wèi nà yán. xún jìn jué wèi gōng. wǔ nián, chū wèi chāng zhōu cì shǐ. zài zhōu yù jí, qiú rù cháo, zhào xǔ zhī. wèi zhì jīng, zú, zèng xiāng yíng èr zhōu cì shǐ.
六官建,拜內史下大夫,進爵為侯。明帝初,行御伯中大夫。武成元年,除中 外府司錄。保定初,進驃騎大將軍、開府儀同三司,轉御正中大夫。時以近侍清要, 盛選國華,乃以昶及安昌公元則、中都公陸逞、臨淄公唐瑾等並為納言。尋進爵為 公。五年,出為昌州刺史。在州遇疾,求入朝,詔許之。未至京,卒,贈相、瀛二 州刺史。
chǎng, zhōu wén shì yǐ dāng shū yào. bīng mǎ chù fēn, zhuān yǐ wěi zhī zhào cè wén bǐ, jiē chǎng suǒ zuò yě. jí jìn gōng hù zhí zhèng, wěi rèn rú jiù. chǎng cháng yuē: wén zhāng zhī shì, bù zú liú yú hòu shì, jīng bāng zhì huà, shù jí gǔ rén. gù suǒ zuò wén bǐ, le wú gǎo cǎo, wéi liú xīn zhèng shì ér yǐ. yòu yǐ fù zài jiāng nán, shēn yù guān yòu, zì shǎo jí zhōng, bù yǐn jiǔ tīng lè. shí lùn yǐ cǐ chēng yān. zi dān sì.
昶,周文世已當樞要。兵馬處分,專以委之;詔冊文筆,皆昶所作也。及晉公 護執政,委任如舊。昶常曰:「文章之事,不足流於後世,經邦致化,庶及古人。」 故所作文筆,了無藁草,唯留心政事而已。又以父在江南,身寓關右,自少及終, 不飲酒聽樂。時論以此稱焉。子丹嗣。
gāo dào yuè, zì wén xīn, liáo dōng xīn chāng rén yě. zēng zǔ cè, féng bá sàn qí cháng shì xīn chāng hóu. zǔ yù, féng hóng jiàn dé lìng. tài wǔ dōng tǎo, lǜ bù guī mìng, shòu jiàn zhōng jiāng jūn qí jùn jiàn dé èr jùn tài shǒu, cì jué féi rú zi. fù xuán qǐ, wǔ yì tài shǒu, suì jū bó hǎi yóu xiàn.
高道悅,字文欣,遼東新昌人也。曾祖策,馮跋散騎常侍、新昌侯。祖育,馮 弘建德令。太武東討,率部歸命,授建忠將軍、齊郡建德二郡太守,賜爵肥如子。 父玄起,武邑太守,遂居勃海莜縣。
dào yuè shǎo wèi zhōng shū xué shēng shì yù zhǔ wén zhōng sàn. hòu wèi jiàn yì dài fū, zhèng sè dāng guān, bù dàn qiáng yù. chē jià nán zhēng, zhēng bīng qín yōng, dà qī qiū jì yuè jí luò yáng. dào yuè yǐ shǐ zhě shū shì yù shǐ xuē cōng shì yù shǐ zhǔ wén zhōng sàn yuán zhì děng jī wéi qī huì, zòu jǔ qí zuì. yòu zòu jiān zuǒ pú shè lì bù shàng shū rèn chéng wáng chéng, wèi zǒng cháo yòu, rèn shǔ róng jī, bīng shǐ huì fǒu, céng bù jiǎn zòu. shàng shū zuǒ chéng gōng sūn liáng zhí wǎn shū xiá, méng mào mò jǔ. qǐng yǐ jiàn shì miǎn chéng liáng děng suǒ jū guān. shí dào yuè xiōng guān wèi wài bīng láng zhōng, chéng zòu dào yuè yǒu dǎng xiōng zhī fù, xiào wén zhào zé. rán yǐ shì jīng ēn yòu, suì qǐn ér bù lùn. zhào yuē: dào yuè zī xìng zhōng dǔ, bǐng cāo zhēn liàng. jū fǎ shù píng sù zhī guī, chù jiàn zhe bì fàn zhī jié. wáng gōng dàn qí fēng gěng, zhèn shí jiā qí yī zhì, jiǎn è zhī chéng, hé kuì àn bào yě. qí yǐ wèi zhǔ jué xià dài fū, jiàn yì rú gù.
道悅少為中書學生、侍御主文中散。後為諫議大夫,正色當官,不憚強御。車 駕南征,徵兵秦、雍,大期秋季閱集洛陽。道悅以使者書侍御史薛聰、侍御史主文 中散元志等稽違期會,奏舉其罪。又奏兼左僕射、吏部尚書、任城王澄,位總朝右, 任屬戎機,兵使會否,曾不檢奏。尚書左丞公孫良職綰樞轄,蒙冒莫舉。請以見事 免澄、良等所居官。時道悅兄觀為外兵郎中,澄奏道悅有黨兄之負,孝文詔責。然 以事經恩宥,遂寢而不論。詔曰:「道悅資性忠篤,稟操貞亮。居法樹平肅之規, 處諫著必犯之節。王公憚其風鯁,朕實嘉其一至,謇諤之誠,何愧黯、鮑也。其以 為主爵下大夫,諫議如故。」
chē jià xìng yè, yòu jiān yù shǐ zhōng wèi, liú shǒu luò jīng. shí gōng què chū jī, miào kù wèi gòu, chē jià jiāng shuǐ lù xìng yè. yǐ zhào dōu shuǐ huí yíng gòu zhī cái, yǐ zào zhōu jí. dào yuè biǎo jiàn, yǐ wèi què jū yǔ zhī gōng, zuò yóu xī zhī yòng, sǔn hào shū bèi. yòu shēn báo zhī wēi, gǔ jīn gòng shèn. yú shì dì suì cóng lù lù. zhuǎn dào yuè tài zǐ zhōng shù zǐ, zhèng sè lì cháo, yán rán nán fàn, gōng guān shàng xià, xián wèi dàn zhī.
車駕幸鄴,又兼御史中尉,留守洛京。時宮闕初基,廟庫未構,車駕將水路幸 鄴。已詔都水回營構之材,以造舟楫。道悅表諫,以為闕居宇之功,作游嬉之用, 損耗殊倍。又深薄之危,古今共慎。於是帝遂從陸路。轉道悅太子中庶子,正色立 朝,嚴然難犯,宮官上下,咸畏憚之。
tài hé èr shí nián qiū, chē jià xìng zhōng yuè, zhào tài zǐ xún rù jū jīn yōng. ér xún qián móu hái dài, fèn dào yuè qián hòu guī jiàn, suì yú jìn zhōng shā zhī. dì shén jiā bēi xī, zèng sàn qí cháng shì yíng zhōu cì shǐ, bìng qiǎn wáng rén wèi qí qī zǐ, yòu zhào shǐ zhě jiān hù sàng shì. zàng yú jiù yíng, shì yuē zhēn hóu. xuān wǔ yòu zhuī lù zhōng gài, bài zhǎng zi xiǎn zú gěi shì zhōng. xiǎn zú yì yǐ zhōng hòu jiàn chēng, zú yú yòu jūn jiāng jūn.
太和二十年秋,車駕幸中嶽,詔太子恂入居金墉。而恂潛謀還代,忿道悅前後 規諫,遂于禁中殺之。帝甚加悲惜,贈散騎常侍、營州刺史,並遣王人慰其妻子, 又詔使者監護喪事。葬於舊塋,諡曰貞侯。宣武又追錄忠概,拜長子顯族給事中。 顯族亦以忠厚見稱,卒於右軍將軍。
xiǎn zú dì jìng yóu, yǒu fēng dù. xiāo bǎo yín xī zhēng, yǐn wèi biāo qí sī mǎ. jí bǎo yín móu nì, jìng yóu yǔ xíng tái láng zhōng fēng wěi bó děng qián tú yì jǔ, móu xiè jiàn shā. zèng cāng zhōu cì shǐ, tīng yī zi chū shēn. dào yuè zhǎng xiōng sōng, zì kūn lún, wèi jùn tài shǒu.
顯族弟敬猷,有風度。蕭寶夤西征,引為驃騎司馬。及寶夤謀逆,敬猷與行台 郎中封偉伯等潛圖義舉,謀泄見殺。贈滄州刺史,聽一子出身。道悅長兄嵩,字昆 侖,魏郡太守。
sōng dì shuāng, qīng hé tài shǒu. zuò dú huò, jiāng xíng yú shì, yù shè miǎn. shí běi hǎi wáng xiáng wèi lù shàng shū shì, shuāng duō nà jīn bǎo, chú sī kōng zhǎng shǐ. hòu wèi liáng zhōu cì shǐ, zhuān sì tān bào, yǐ zuì miǎn. hòu huò gāo zhào, fù qǐ wèi yōu zhōu cì shǐ. yǐ tān huì bèi hé, zuì wèi pàn, yù shè fù rèn. wèi jǐ ér zú.
嵩弟雙,清河太守。坐黷貨,將刑於市,遇赦免。時北海王詳為錄尚書事,雙 多納金寶,除司空長史。後為涼州刺史,專肆貪暴,以罪免。後貨高肇,復起為幽 州刺史。以貪穢被劾,罪未判,遇赦復任。未幾而卒。
shuāng dì guān, shàng shū zuǒ wài bīng láng zhōng chéng yáng wáng luán sī mǎ. nán zhēng zhě yáng, xiān qū ér mò, shì yuē mǐn.
雙弟觀,尚書左外兵郎中、城陽王鸞司馬。南征赭陽,先驅而歿,諡曰閔。
zhēn chēn, zì sī bó, zhōng shān wú jí rén, hàn tài bǎo hán zhī hòu yě. fù níng, zhōu zhǔ bù. chēn shǎo mǐn wù. guī mén zhī nèi, xiōng dì xì xiá, bù yǐ lǐ fǎ zì jū. xué lǎn jīng shǐ, chēng yǒu dāo bǐ. ér xíng mào duǎn lòu, xiān fēng yí. jǔ xiù cái, rù dōu jī suì, pō yǐ yì qí qì rì, zhì nǎi tōng yè bù zhǐ. shǒu xià cāng tóu, cháng lìng zhí zhú, huò shí shuì dùn, dà jiā qí zhàng, rú cǐ fēi yī. nú hòu bù shèng chǔ tòng, nǎi yuē: láng jūn cí fù mǔ shì huàn, ruò wèi dú shū zhí zhú, bù gǎn cí zuì, nǎi yǐ wéi qí, rì yè bù xī, qǐ shì xiàng jīng zhī yì? ér cì jiā zhàng fá, bù yì fēi lǐ! chēn chàng rán cán gǎn. suì cóng xǔ chì biāo jiǎ shū yán xí, wén jiàn rì yōu. tài hé chū, bài zhōng shū bó shì, qiān jiàn yì dài fū, shí yǒu suǒ chén, yì wèi xiào wén zhī shǎng. xuān wǔ jiàn zuò, yǐ chēn wèi zhōng sàn dài fū, jiān yù shǐ zhōng wèi. chēn biǎo yuē:
甄琛,字思伯,中山毋極人,漢太保邯之後也。父凝,州主簿。琛少敏悟。閨 門之內,兄弟戲狎,不以禮法自居。學覽經史,稱有刀筆。而形貌短陋,鮮風儀。 舉秀才,入都積歲,頗以奕棋棄日,至乃通夜不止。手下倉頭,常令執燭,或時睡 頓,大加其杖,如此非一。奴後不勝楚痛,乃曰:「郎君辭父母仕宦,若為讀書執 燭,不敢辭罪,乃以圍棋,日夜不息,豈是向京之意?而賜加杖罰,不亦非理!」 琛悵然慚感。遂從許赤彪假書研習,聞見日優。太和初,拜中書博士,遷諫議大夫, 時有所陳,亦為孝文知賞。宣武踐阼,以琛為中散大夫,兼御史中尉。琛表曰:
yuè lìng chēng shān lín sǒu zé, yǒu néng qǔ shū shí qín shòu zhě, jiē yě yú jiào dǎo zhī. qí dié xiāng qīn duó zhě, zuì zhī wú shè. cǐ míng dǎo rén ér fú jìn, tōng yǒu wú yǐ xiāng jì yě. zhōu lǐ suī yǒu chuān zé zhī jìn, zhèng suǒ yǐ fáng qí cán jǐn, bì lìng qǔ zhī yǒu shí. sī suǒ wèi zhāng hù zài gōng, gèng suǒ yǐ wèi rén shǒu zhī ěr. jīn zhě tiān wèi qián shǒu shēng yán, guó wèi qián shǒu zhāng hù. jiǎ huò qí lì, yóu shì fù zhuān kǒu yín, bù jí sì tǐ yě. qiě tiān xià fū fù, suì gòng sù bó, sì hǎi zhī yǒu, bèi fèng yī rén jūn guó zhī zī, qǔ gěi bǎi xìng, tiān zǐ yì hé huàn hū pín, ér gǒu jìn yī chí? chén měi guān shàng gǔ ài rén zhī jī, shí dú zhōng yè zhòu shuì zhī shū, wèi cháng bù tàn bǐ yuǎn dà, xī cǐ jìn xiá. jīn wěi bì xiāng chéng, réng chóng guān chán zhī shuì. dà wèi hóng bó, wéi shòu gǔ bó zhī shū. shì shǐ yuǎn fāng wén zhě, mò bù gē dé. yǔ chēng chū nèi zhī lìn, yǒu sī zhī fú shī huì zhī nán, rén jūn zhī huò. fū yǐ fǔ cáng zhī wù, yóu yǐ bù shī ér wèi zāi, kuàng fǔ wài zhī lì, ér kě lìn zhī yú qián shǒu? yuàn chí yán jìn, shǐ pèi rán yuǎn jí. yī zhōu tǐ zhì chuān héng zhī fǎ, shǐ zhī jiān dǎo ér yǐ.
《月令》稱山林藪澤,有能取蔬食禽獸者,皆野虞教導之。其迭相侵奪者,罪 之無赦。此明導人而弗禁,通有無以相濟也。《周禮》雖有川澤之禁,正所以防其 殘盡,必令取之有時。斯所謂鄣護在公,更所以為人守之耳。今者天為黔首生鹽, 國為黔首鄣護。假獲其利,猶是富專口齗,不及四體也。且天下夫婦,歲貢粟帛, 四海之有,備奉一人;軍國之資,取給百姓,天子亦何患乎貧,而苟禁一池?臣每 觀上古愛人之跡,時讀中葉驟稅之書,未嘗不嘆彼遠大,惜此近狹。今偽弊相承, 仍崇關廛之稅。大魏宏博,唯受谷帛之輸。是使遠方聞者,莫不歌德。語稱出內之 吝,有司之福;施惠之難,人君之禍。夫以府藏之物,猶以不施而為災,況府外之 利,而可吝之於黔首?願弛鹽禁,使沛然遠及。依《周體》置川衡之法,使之監導 而已。
zhào fù bā zuò yì kě fǒu yǐ wén. péng chéng wáng xié jiān shàng shū xíng luán děng zòu:
詔付八坐議可否以聞。彭城王勰、兼尚書邢巒等奏:
chēn zhī suǒ liè, dàn kǒng zuò tán zé lǐ gāo, xíng zhī zé shì què, shì yòng chí huí, wèi wèi wèi kě. qiè wéi dà dào jì wǎng, ēn huì shēng yān, xià fèng shàng shī, bēi gāo lǐ mù. héng kǒng cái bù zhōu guó, zé bù hòu rén, gù duō fāng yǐ dá qí qíng, lì fǎ yǐ xíng qí zhì. zhì nǎi qǔ huò shān zé, qīng zài rén zhī gòng lì shuì guān shì, bì shí yī zhī chǔ. shōu cǐ yǔ bǐ, fēi lì jǐ yě huí bǐ jiù cǐ, fēi wèi shēn yě. suǒ wèi jí tiān dì zhī chǎn, huì tiān dì zhī rén, jí zào wù zhī fù, zhèn zào wù zhī pín. jìn cǐ quán chí, bù zhuān tài guān zhī yù qiān cǐ pǐ bó, qǐ wèi hòu gōng zhī zī. jì rùn bù zài jǐ, bǐ wǒ lǐ yī, jī ér sàn zhī, jiāng yān suǒ lìn. rán zì xíng yǐ lái, diǎn sī duō dài, chū rù zhī jiān, shì bù rú fǎ. cǐ nǎi yòng zhī zhě wú fāng, fēi xìng zhī zhě yǒu miù. zhì shǐ cháo tíng shí zhě, tīng yíng qí jiān. jīn ér bà zhī, jù shī qián zhǐ. yí yī qián shì.
琛之所列,但恐坐談則理高,行之則事闕,是用遲回,未謂為可。竊惟大道既 往,恩惠生焉,下奉上施,卑高理睦。恆恐財不賙國,澤不厚人,故多方以達其情, 立法以行其志。至乃取貨山澤,輕在人之貢;立稅關市,裨十一之儲。收此與彼, 非利己也;回彼就此,非為身也。所謂集天地之產,惠天地之人,藉造物之富,賑 造物之貧。禁此泉池,不專太官之御;僉此匹帛,豈為後宮之資。既潤不在己, 彼我理一,積而散之,將焉所吝。然自行以來,典司多怠,出入之間,事不如法。 此乃用之者無方,非興之者有謬。至使朝廷識者,聽營其間。今而罷之,懼失前旨。 宜依前式。
zhào yuē: sī yán zhī shuì, nǎi zì gǔ tōng diǎn, rán xìng zhì lì rén, yì shì huò bù tóng. zhēn chēn zhī biǎo, shí suǒ wèi zhù zhèng pí sú zhě yě. kě cóng qí qián jì, shàng shū yán wèi jìn háo qiáng zhī zhì yě.
詔曰:「司鹽之稅,乃自古通典,然興制利人,亦世或不同。甄琛之表,實所 謂助政毗俗者也。可從其前計,尚書嚴為禁豪強之制也。」
zhào chēn cān bā zuò yì shì, xún zhèng zhōng wèi. qiān shì zhōng, lǐng zhōng wèi. chēn fǔ méi wèi bì, bù néng shéng jiū guì yóu, fán suǒ hé zhě, lǜ duō xià lì. yú shí zhào xiū chǒng guì, chēn qīng shēn shì zhī. chēn fù níng wèi zhōng sàn dài fū, dì sēng lín wèi běn zhōu bié jià, jiē tuō xiū shēn dá. zhì xiū jiān zhà shì lù, míng dāng shōu kǎo, jīn rì nǎi jǔ qí zuì. jí jiān jué xiū biān, yóu xiāng yǐn cè, rán gào rén yuē: zhào xiū xiǎo rén, bèi rú tǔ niú, shū nài biān zhàng. yǒu shí yǐ cǐ fēi zhī. xiū sǐ zhī míng rì, chēn yǔ huáng mén láng lǐ píng yǐ péng dǎng bèi zhào yì shàng shū. jiān shàng shū yuán yīng xíng luán qióng qí ē fù zhī zhuàng. chēn céng bài guān, zhū bīn xī jí, luán nǎi wǎn zhì. chēn wèi luán: hé chù fàng qū lái, jīn wǎn shǐ gù? suī yǐ yán xì, luán biàn sè xián fèn. jí cǐ, dà xiāng tuī qióng. sī tú lù shàng shū shì běi hǎi wáng xiáng děng zòu yuē:
詔琛參八坐議事,尋正中尉。遷侍中,領中尉。琛俛眉畏避,不能繩糾貴游, 凡所劾者,率多下吏。於時趙修寵貴,琛傾身事之。琛父凝為中散大夫,弟僧林為 本州別駕,皆托修申達。至修奸詐事露,明當收考,今日乃舉其罪。及監決修鞭, 猶相隱惻,然告人曰:「趙修小人,背如土牛,殊耐鞭杖。」有識以此非之。修死 之明日,琛與黃門郎李憑以朋黨被召詣尚書。兼尚書元英、邢巒窮其阿附之狀。琛 曾拜官,諸賓悉集,巒乃晚至。琛謂巒:「何處放蛆來,今晚始顧?」雖以言戲, 巒變色銜忿。及此,大相推窮。司徒、錄尚書事、北海王詳等奏曰:
jǐn àn shì zhōng lǐng yù shǐ zhōng wèi zhēn chēn, shēn jū zhí fǎ, jiū tī shì sī. fēng xié xiǎng dú, yóu yí hé jiū, kuàng zhào xiū qīn gōng hài sī, cháo yě qiè chǐ? ér chēn cháng bù chén zòu, fāng gèng wǎng lái, zhōng wài yǐng xiǎng, zhì qí tán yù. lìng bù yī zhī fù, chāo dēng zhèng sì zhī guān qī pǐn zhī dì, yuè zhì sān jiē zhī lù. kuī xiān huáng zhī xuǎn diǎn, chén shèng míng zhī guān rén. yòu yǔ huáng mén láng lǐ píng, xiāng wèi biǎo lǐ. píng xiōng dāo fēng, zhī ér bù yán. jí xiū xìn zhāng, fāng jiā dàn zòu. shēng zé fù qí xíng shì, sǐ zé jiù dì pái zhī. qiè tiān zhī gōng, yǐ wèi jǐ lì, yǎng qī cháo tíng, fǔ wǎng bǎi sī. qí wèi bǐ zhà, yú zī shén yǐ. jǐn yī lǜ kē cóng, qǐng yǐ zhí chú. qí fù zhōng sàn, shí wèi dāo yuè, suī huáng zú dì sūn, wèi yǒu cǐ lì. jì dé bù yǐ lún, qǐng xià shōu duó. lǐ píng péng fù zhào xiū, shì qīn shì zhàng, zī diǎn huáng fēng, chén bǐ zhèng huà, cǐ ér bù jiū, jiāng hé yǐ sù zhěng ā yú, jiǎng lì zhōng gài? qǐng miǎn suǒ jū guān yǐ sù fēng guǐ.
謹案侍中、領御史中尉甄琛,身居直法,糾擿是司。風邪響黷,猶宜劾糾,況 趙修侵公害私,朝野切齒?而琛嘗不陳奏,方更往來,中外影響,致其談譽。令布 衣之父,超登正四之官;七品之弟,越陟三階之祿。虧先皇之選典,塵聖明之官人。 又與黃門郎李憑,相為表里。憑兄叨封,知而不言。及修釁彰,方加彈奏。生則附 其形勢,死則就地排之。竊天之功,以為己力,仰欺朝廷,俯罔百司。其為鄙詐, 於茲甚矣。謹依律科從,請以職除。其父中散,實為叨越,雖皇族帝孫,未有此例。 既得不以倫,請下收奪。李憑朋附趙修,是親是仗,緇點皇風,塵鄙正化,此而不 糾,將何以肅整阿諛,獎厲忠概?請免所居官以肅風軌。
zòu kě. chēn suì miǎn guī běn jùn. zuǒ yòu xiāng lián sǐ chù zhě èr shí yú rén.
奏可。琛遂免歸本郡。左右相連死黜者二十餘人。
shǐ chēn yǐ fù mǔ lǎo, cháng qiú jiě guān fú shì, gù xiào wén shòu yǐ běn zhōu zhǎng shǐ. jí guì dá, bù fù qǐng guī, zhì shì nǎi hái. gōng yǎng shù nián, zāo mǔ yōu. mǔ jù lù cáo shì, yǒu xiào xìng. fū shì qù jiā, lù yú bǎi lǐ, měi dé yú ròu cài guǒ zhēn měi kǒu shí zhě, bì lìng tóng pú zǒu fèng qí mǔ, nǎi hòu shí yān. chēn mǔ fú wèi què, fù sàng fù. chēn yú yíng zhào nèi shǒu zhǒng sōng bǎi, lóng dōng fù jué shuǐ tǔ. xiāng lǎo āi zhī, xián zhù jiā lì. shí yú nián zhōng, fén chéng mù mào. yǔ dì sēng lín shì yǐ tóng jū méi chǐ, zhuān shì chǎn yè, gōng qīn nóng pǔ, shí yǐ yīng quǎn chí zhú zì yú. cháo tíng yǒu dà shì, yóu shàng biǎo chén qíng.
始琛以父母老,常求解官扶侍,故孝文授以本州長史。及貴達,不復請歸,至 是乃還。供養數年,遭母憂。母鉅鹿曹氏,有孝性。夫氏去家,路逾百里,每得魚 肉菜果珍美口實者,必令僮僕走奉其母,乃後食焉。琛母服未闋,復喪父。琛於塋 兆內手種松柏,隆冬負掘水土。鄉老哀之,咸助加力。十餘年中,墳成木茂。與弟 僧林誓以同居沒齒,專事產業,躬親農圃,時以鷹犬馳逐自娛。朝廷有大事,猶上 表陳情。
jiǔ zhī, fù chú sàn qí cháng shì, lǐng gěi shì huáng mén shì láng dìng zhōu dà zhōng zhèng, dà jiàn qīn chǒng. wěi yǐ mén xià shù shì, chū cān shàng shū, rù cè wéi wò. xiào wén shí, chēn jiān zhǔ kè láng, yíng sòng qí shǐ péng chéng liú zuǎn. chēn qīn qí qì mào, cháng tàn yǒng zhī. zuǎn zi xīn wèi qú shān shù zhǔ. xīn sǐ, jiā shǔ rù luò. yǒu nǚ nián wèi èr shí, chēn nǎi nà xīn nǚ wèi qī. hūn rì, zhào gěi chú fèi. chēn suǒ hǎo yuè, xuān wǔ shí diào xì zhī. qiān hé nán yǐn, huáng mén zhōng zhèng rú gù. chēn biǎo yuē:
久之,復除散騎常侍,領給事黃門侍郎、定州大中正,大見親寵。委以門下庶 事,出參尚書,入廁帷幄。孝文時,琛兼主客郎,迎送齊使彭城劉纘。琛欽其器貌, 常嘆詠之。纘子昕為朐山戍主。昕死,家屬入洛。有女年未二十,琛乃納昕女為妻。 婚日,詔給廚費。琛所好悅,宣武時調戲之。遷河南尹,黃門、中正如故。琛表曰:
guó jiā jū dài, huàn duō dào qiè. shì zǔ tài wǔ huáng dì qīn zì fā fèn, guǎng zhì zhǔ sī, lǐ zǎi jiē yǐ xià dài lìng zhǎng jí wǔ děng sàn nán yǒu jīng lüè zhě nǎi dé wèi zhī. yòu duō zhì lì shì, wèi qí yǔ yì. chóng ér zhòng zhī, shǐ dé jìn zhǐ. jīn qiān dōu yǐ lái, tiān xià zhuǎn guǎng sì yuǎn fù huì, shì guò dài dōu. kòu dào gōng xíng, jié hài bù jué. cǐ yóu zhū fāng hùn zá, lí bǐ bù jīng, zhǔ sī àn ruò, bù kān jiǎn chá gù yě. jīn zé yǐn jì fēi nán jīn, lǐ wèi qiān dāo ér gē, yù wàng qīng sù dū yì, bù kě de yě. lǐ zhèng nǎi liú wài sì pǐn, zhí qīng rèn suì, duō shì xià cái. rén huái gǒu qiě, bù néng dū chá, gù shǐ dào dé róng jiān, bǎi fù shī lǐ. biān wài xiǎo xiàn, suǒ lǐng bù guò bǎi hù, ér lìng zhǎng jiē yǐ jiāng jūn jū zhī. jīng yì zhū fāng, dà zhě huò qiān hù wǔ bǎi hù, qí zhōng jiē wáng gōng qīng yǐn, guì shì yīn qī, háo huá pū lì, yìn yǎng jiān tú, gāo mén suì yǔ, bù kě gàn wèn. bǐ zhī biān xiàn, nán yì bù tóng. jīn nán bǐ yì cǐ, shí wèi wèi qiè.
國家居代,患多盜竊。世祖太武皇帝親自發憤,廣置主司,里宰皆以下代令長 及五等散男有經略者乃得為之。又多置吏士,為其羽翼。崇而重之,始得禁止。今 遷都已來,天下轉廣;四遠赴會,事過代都。寇盜公行,劫害不絕。此由諸坊混雜, 厘比不精,主司闇弱,不堪檢察故也。今擇尹既非南金,里尉鉛刀而割,欲望清肅 都邑,不可得也。里正乃流外四品,職輕任碎,多是下才。人懷苟且,不能督察, 故使盜得容奸,百賦失理。邊外小縣,所領不過百戶,而令長皆以將軍居之。京邑 諸坊,大者或千戶、五百戶,其中皆王公卿尹,貴勢姻戚,豪猾仆隸,廕養奸徒, 高門邃宇,不可干問。比之邊縣,難易不同。今難彼易此,實為未愜。
wáng zhě lì fǎ, suí shí cóng yí xiān cháo lì pǐn, bù bì jí dìng. shī ér guān zhī, bù biàn zé gǎi. jīn xián guān jìng rèn, yóu tīng zhǎng jiān, kuàng fán jù yào wù, bù dé jiǎn néng xià lǐng. qǐng qǔ wǔ guān zhōng bā pǐn jiāng jūn yǐ xià gàn yòng zhēn jì zhě, yǐ běn guān fèng xù lǐng lǐ wèi zhī rèn, gè shí qí lù. gāo zhě lǐng liù bù wèi, zhōng zhě lǐng jīng tú wèi, xià zhě lǐng lǐ zhèng. bù ěr, qǐng shǎo gāo lǐ wèi zhī pǐn, xuǎn xià pǐn zhōng yīng qiān zhě, jìn ér wèi zhī. zé dū zé yǒu suǒ, niǎn gǔ kě qīng.
王者立法,隨時從宜;先朝立品,不必即定。施而觀之,不便則改。今閒官靜 任,猶聽長兼,況煩劇要務,不得簡能下領。請取武官中八品將軍以下干用貞濟者, 以本官俸恤領里尉之任,各食其祿。高者領六部尉,中者領經途尉,下者領里正。 不爾,請少高里尉之品,選下品中應遷者,進而為之。則督責有所,輦轂可清。
zhào yuē: lǐ zhèng kě jìn zhì xūn pǐn jīng tú cóng jiǔ pǐn liù bù wèi zhèng jiǔ pǐn zhū zhí zhōng jiǎn qǔ, hé bì xū wǔ rén yě. chēn yòu zòu yǐ yǔ lín wèi yóu jūn, yú zhū fāng xiàng sī chá dào zéi. yú shì jīng yì qīng jìng, hòu jiē zhǒng yān.
詔曰:「里正可進至勛品、經途從九品、六部尉正九品諸職中簡取,何必須武 人也。」琛又奏以羽林為游軍,於諸坊巷司察盜賊。於是京邑清靜,後皆踵焉。
zhuǎn tài zǐ shǎo bǎo, huáng mén rú gù. jí gāo zhào sǐ, chēn yǐ dǎng bù yí fù cān cháo zhèng, chū wèi yíng zhōu cì shǐ, qiān liáng zhōu cì shǐ. yóu yǐ gāo shì zhī nì, bù yù chù zhī yú nèi. jiǔ zhī, wèi lì bù shàng shū. wèi jǐ, chú dìng zhōu cì shǐ. gù cí yuē: bì xià zài dōng gōng, cuī guāng wèi shǎo fù, chén wèi shǎo bǎo, jīn guāng wèi chē qí dà jiāng jūn yí tóng sān sī kāi guó gōng. gù pú shè yóu zhào shí wèi shì zhōng, yǔ chén guān jiē xiāng sì zhào zài shěng wèi pú shè, sǐ zèng chē qí jiāng jūn yí tóng sān sī jì zhōu cì shǐ. chén jīn shì wèi zhēng běi jiāng jūn dìng zhōu cì shǐ. shēng shī bǎo bù rú sǐ yóu zhào. zhào shū wèi qiǎn zhī. chēn jì zhì xiāng, yī jǐn zhòu yóu, dà wèi chēng mǎn zhèng tǐ yán xì, shén wú shēng yù.
轉太子少保,黃門如故。及高肇死,琛以黨不宜復參朝政,出為營州刺史,遷 涼州刺史。猶以高氏之昵,不欲處之於內。久之,為吏部尚書。未幾,除定州刺史。 固辭曰:「陛下在東宮,崔光為少傅,臣為少保,今光為車騎大將軍、儀同三司、 開國公。故僕射游肇時為侍中,與臣官階相似;肇在省為僕射,死贈車騎將軍、儀 同三司、冀州刺史。臣今適為征北將軍、定州刺史。生師保不如死游肇。」詔書慰 遣之。琛既至鄉,衣錦晝游,大為稱滿;政體嚴細,甚無聲譽。
cuī guāng cí sī tú zhī shòu yě, chēn yǔ guāng shū, wài xiāng yì yáng, nèi shí fù huì. guāng yì chuāi qí yì, fù shū yǐ yuè zhī. zhēng wèi chē qí jiāng jūn tè jìn, yòu bài shì zhōng. yǐ qí shuāi lǎo, zhào cì yù fǔ zhàng, cháo zhí zhàng yǐ chū rù. zú, zhào gěi dōng yuán mì qì, zèng sī tú gōng shàng shū zuǒ pú shè, jiā hòu bù gǔ chuī. tài cháng yì shì wén mù, lì bù láng yuán fān zòu yuē:
崔光辭司徒之授也,琛與光書,外相抑揚,內實附會。光亦揣其意,復書以悅 之。征為車騎將軍、特進,又拜侍中。以其衰老,詔賜御府杖,朝直杖以出入。卒, 詔給東園秘器,贈司徒公、尚書左僕射,加後部鼓吹。太常議諡文穆,吏部郎袁翻 奏曰:
àn lǐ, shì zhě xíng zhī jī yě hào zhě gōng zhī biǎo yě chē fú zhě wèi zhī zhāng yě. shì yǐ dà xíng shòu dà míng, xì xíng shòu xì míng. xíng shēng yú jǐ, míng shēng yú rén. gù hé guān rán hòu dìng shì, jiē lèi qí shēng shí měi è, suǒ yǐ wèi jiāng lái quàn jiè shēn suī sǐ, shǐ míng cháng cún yě. fán hōng wáng zhě, shǔ suǒ jí yán dà hóng lú, yí běn jùn dà zhōng zhèng. tiáo qí xíng jī gōng guò, chéng zhōng zhèng yí, yán gōng fǔ, xià tài cháng bù bó shì píng yì, wèi shì liè shàng. shì bù yīng fǎ zhě, bó shì zuò rú xuǎn jǔ bù yǐ shí lùn. ruò xíng zhuàng shī shí, zhōng zhèng zuò rú bó shì. zì gǔ dì wáng, mò bù yīn qín zhòng shèn, yǐ wèi bāo biǎn zhī shí yě. jīn zhī xíng zhuàng, jiē chū zì qí jiā, rèn qí chén zǐ zì yán jūn fù zhī xíng, wú fù shì fēi zhī shì. chén zǐ zhī yù guāng yáng jūn fù, dàn kǔ jī zhī bù gāo, xíng zhī bù měi, shì yǐ jí cí sì yì, wú fù xiàn liàng. guān qí zhuàng yě, zé zhōu kǒng lián lù, yī yán jiē rèn. lùn qí shì yě, suī qióng wén jǐn wǔ, wú huò jiā yān. rán jīn zhī bó shì yǔ gǔ bù tóng, wéi zhī yī qí xíng zhuàng, yòu xiān wèn qí jiā rén zhī yì chén zǐ suǒ qiú, biàn wèi yì shàng. dōu bù fù zhēn zhuó yǔ duó, shāng liáng shì fēi. zhì hào shì zhī jiā, yǔ fàn jiē mò yì zhuān yǐ jí měi wèi chēng, wú fù biǎn jiàng zhī míng. lǐ guān zhī shī, yī zhì yú cǐ. àn zhēn sī tú xíng zhuàng, zhì dé yǔ shèng rén qí zōng, hóng míng gòng dà xián bǐ jī, wén mù zhī shì, hé zú jiā yān. dàn bǐ lái zèng shì, yú lì pǔ zhòng, rú zhēn zhī liú, wú bù fù shì. wèi yí yī shì fǎ, cí huì ài rén yuē xiào, yí shì yuē xiào mù gōng.
案禮,諡者行之跡也;號者功之表也;車服者位之章也。是以大行受大名,細 行受細名。行生於己,名生於人。故闔棺然後定諡,皆累其生時美惡,所以為將來 勸戒;身雖死,使名常存也。凡薨亡者,屬所即言大鴻臚,移本郡大中正。條其行 跡功過,承中正移,言公府,下太常部博士評議,為諡列上。諡不應法者,博士坐 如選舉不以實論。若行狀失實,中正坐如博士。自古帝王,莫不殷勤重慎,以為褒 貶之實也。今之行狀,皆出自其家,任其臣子自言君父之行,無復是非之事。臣子 之欲光揚君父,但苦跡之不高,行之不美,是以極辭肆意,無復限量。觀其狀也, 則周、孔聯鏕,伊顏接衽。論其諡也,雖窮文盡武,無或加焉。然今之博士與古不 同,唯知依其行狀,又先問其家人之意;臣子所求,便為議上。都不復斟酌與奪, 商量是非。致號諡之加,與泛階莫異;專以極美為稱,無復貶降之名。禮官之失, 一至於此。案甄司徒行狀,至德與聖人齊蹤,鴻名共大賢比跡,文穆之諡,何足加 焉。但比來贈諡,於例普重,如甄之流,無不復諡。謂宜依諡法,慈惠愛人曰孝, 宜諡曰孝穆公。
zì jīn yǐ hòu, míng lēi tài cháng sī tú, yǒu xíng zhuàng rú cǐ, yán cí liú dàng, wú fù jié xiàn zhě, xī qǐng cái liàng, bù tīng wèi shòu. réng zhǒng qián lái zhī shī zhě, jiē fù fǎ sī kē zuì.
自今以後,明勒太常、司徒,有行狀如此,言辭流宕,無復節限者,悉請裁量, 不聽為受。仍踵前來之失者,皆付法司科罪。
zhào cóng zhī. chēn zǔ zài, míng dì qīn sòng, jiàng chē jiù yú, diào fú kū zhī, qiǎn shè rén wèi qí zhū zi.
詔從之。琛祖載,明帝親送,降車就輿,吊服哭之,遣舍人慰其諸子。
chēn xìng qīng jiǎn, hǎo cháo xuè, gù shǎo fēng wàng. rán míng jiě yǒu gàn jù, zài guān qīng bái. zì xiào wén xuān wǔ, xián xiāng zhī dài. míng dì yǐ shī fù zhī yì ér jiā lǐ yān. suǒ zhe wén zhāng, bǐ suì wú dà tǐ, shí yǒu lǐ yì. zhé sì shēng xìng zú fèi xìng huì tōng zī sù sān lùn jí jiā huì èr shí piān, dǔ xué wén yī juàn, pō xíng yú shì.
琛性輕簡,好嘲謔,故少風望。然明解有干具,在官清白。自孝文、宣武,咸 相知待。明帝以師傅之義而加禮焉。所著文章,鄙碎無大體,時有理詣。《磔四聲》、 《姓族廢興》、《會通緇素三論》及《家晦》二十篇,《篤學文》一卷,頗行於世。
chēn zhǎng zi kǎn, zì dào zhèng, wèi mì shū láng. xìng xiǎn báo, duō yǔ dào jié jiāo tōng. suí chēn zài jīng, yǐ jiǔ sè yè sù luò shuǐ tíng shě, ōu jī zhǔ rén. wèi sī zhōu suǒ hé, yān zài zhōu yù. chēn dà yǐ cán kǎi. guǎng píng wáng huái wèi mù, yǔ chēn xiān bù xié, yù jù àn qióng tuī. chēn tuō zuǒ yòu yǐ wén, xuān wǔ chì huái kuān fàng. huái gù zhí zhī, jiǔ nǎi tè zhǐ chū kǎn. zì cǐ shěn fèi, zú jiā.
琛長子侃,字道正,位秘書郎。性險薄,多與盜劫交通。隨琛在京,以酒色夜 宿洛水亭舍,毆擊主人。為司州所劾,淹在州獄。琛大以慚慨。廣平王懷為牧,與 琛先不協,欲具案窮推。琛托左右以聞,宣武敕懷寬放。懷固執之,久乃特旨出侃。 自此沈廢,卒家。
kǎn dì kǎi, zì dé fāng. cū yǒu wén xué, pō gèng lì shì. chēn qǐ chú mì shū láng. xuān wǔ bēng, wèi zàng, kǎi yǔ hé nán yǐn chéng zhāng pǔ huì děng yǐn xì, miǎn guān. hòu shāo qiān shàng shū yí cáo láng. yǒu dāng guān zhī chēng. míng dì mò, dīng yōu zài xiāng, dìng zhōu cì shǐ guǎng yáng wáng shēn zhào kǎi jiān zhǎng shǐ, wěi yǐ zhōu rèn. xún shǔ xiān yú xiū lǐ máo pǔ xián děng lǜ běi zhèn liú rén fǎn yú zhōu xī běi zhī zuǒ rén chéng, tú cūn lüè yě, yǐn xiàng zhōu chéng. zhōu chéng nèi xiān yǒu yàn héng yún sān zhōu bì nán hù, xiū lǐ děng shēng yún, yù jiāng cǐ bèi gòng wèi jǔ dòng. kǎi jiàn rén qíng bù ān, lǜ yǒu biàn qǐ, nǎi zǒu shōu sān zhōu rén zhōng cū bào zhě shā zhī, yǐ wēi wài zéi. jí cì shǐ yuán jiǒng dà dū dū yáng jīn děng zhì, kǎi nǎi hái jiā. hòu xiū lǐ děng fèn kǎi tú hài běi rén, suì jué qí fù mù, zài guān xún chéng, shì xiāng bào fù. xiào zhuāng shí, zhēng wèi zhōng shū shì láng. hòu qí wén xiāng qǔ wèi yí tóng fǔ zī yì cān jūn. zú, zèng biāo qí jiāng jūn mì shū jiān cāng zhōu cì shǐ.
侃弟楷,字德方。粗有文學,頗更吏事。琛啟除秘書郎。宣武崩,未葬,楷與 河南尹丞張普惠等飲戲,免官。後稍遷尚書儀曹郎。有當官之稱。明帝末,丁憂在 鄉,定州刺史廣陽王深召楷兼長史,委以州任。尋屬鮮于修禮、毛普賢等率北鎮流 人反於州西北之左人城,屠村掠野,引向州城。州城內先有燕、恆、雲三州避難戶, 修禮等聲雲,欲將此輩共為舉動。楷見人情不安,慮有變起,乃走收三州人中粗暴 者殺之,以威外賊。及刺史元冏、大都督揚津等至,楷乃還家。後修禮等忿楷屠害 北人,遂掘其父墓,載棺巡城,示相報復。孝莊時,征為中書侍郎。後齊文襄取為 儀同府諮議參軍。卒,贈驃騎將軍、秘書監、滄州刺史。
chēn cóng fù dì mì, zì shū yōng. qīng jǐn shǎo shì yù, pō shè shū shǐ. jí shì sú tān jìng, gān méi róng chǒng, céng wèi fēng fù yǐ jiàn yì. hòu cān zhōng shān wáng yīng jūn shì. yīng zhōng lí bài tuì, xiāng rén sū liáng méi yú zéi zhōng, mì jǐn sī cái yǐ shú zhī. liáng guī, qīng zī bào mì. mì yī jiē bù shòu, yuē: jì jūn zhī rì, běn bù qiú huò, qǐ xiāng shú zhī yì. jí gé róng qīn rǎo hé běi, zhào mì wèi xiāng zhōu xíng tái, yuán shǒu yè chéng. zhuāng dì yǐ mì quán yè xūn, shǎng ān shì xiàn zi. xiào jìng chū, wèi wèi wèi qīng, zài guān yǒu píng zhí zhī yù. chū wèi běi xú zhōu cì shǐ, zú guān. zèng biāo qí jiāng jūn yí tóng sān sī yíng zhōu cì shǐ, shì yuē jìng.
琛從父弟密,字叔雍。清謹少嗜欲,頗涉書史。疾世俗貪競,乾沒榮寵,曾為 《風賦》以見意。後參中山王英軍事。英鍾離敗退,鄉人蘇良沒於賊中,密盡私財 以贖之。良歸,傾資報密。密一皆不受,曰:「濟君之日,本不求貨,豈相贖之意。」 及葛榮侵擾河北,詔密為相州行台,援守鄴城。莊帝以密全鄴勛,賞安市縣子。孝 靜初,為衛尉卿,在官有平直之譽。出為北徐州刺史,卒官。贈驃騎將軍、儀同三 司、瀛州刺史,諡曰靖。
chēn tóng jùn zhāng zuǎn, zì bó yè. zǔ zhēn, zì wén biǎo, mù róng bǎo dù zhī shàng shū. dào wǔ píng zhōng shān, rù wèi, zú yú liáng zhōu cì shǐ, shì yuē mù. zuǎn pō shè jīng shǐ, yǎ yǒu qì shàng, jiāo jié shèng liú. wèi lè líng tài shǒu, zài jùn duō suǒ shòu nà. wén yù shǐ zhì, qì jùn táo zǒu, yú shì chú míng, nǎi zú. tiān píng chū, zèng dìng zhōu cì shǐ. zuǎn shū gǎn, zì chóng rén, yǒu qì yè, bù yīng zhōu jùn zhī mìng.
琛同郡張纂,字伯業。祖珍,字文表,慕容寶度支尚書。道武平中山,入魏, 卒於涼州刺史,諡曰穆。纂頗涉經史,雅有氣尚,交結勝流。為樂陵太守,在郡多 所受納。聞御史至,棄郡逃走,於是除名,乃卒。天平初,贈定州刺史。纂叔感, 字崇仁,有器業,不應州郡之命。
zi xuān guǐ, shǎo gū, shì mǔ yǐ xiào wén. lèi qiān xiāng zhōu fǔ jūn fǔ sī mǎ. xuān guǐ xìng tōng lǜ, qīng cái hào shī. shǔ gé róng wéi chéng, yǔ cì shǐ lǐ shén yǒu gù shǒu xiào, yǐ gōng cì jué zhōng shān gōng. hòu zuò shì sǐ yè. zuǎn cóng dì yuán bīn, wèi fèng cháo qǐng. jí wài shēng gāo áng guì dá, qǐ zèng yíng zhōu cì shǐ.
子宣軌,少孤,事母以孝聞。累遷相州撫軍府司馬。宣軌性通率,輕財好施。 屬葛榮圍城,與刺史李神有固守效,以功賜爵中山公。後坐事死鄴。纂從弟元賓, 位奉朝請。及外生高昂貴達,啟贈瀛州刺史。
gāo cōng, zì sēng zhì, běn bó hǎi rén yě. zēng zǔ guǐ, suí mù róng dé xǐ qīng zhōu, yīn jū běi hǎi zhī jù xiàn. fù fǎ áng, shǎo suí qí chē qí jiāng jūn wáng xuán mó zhēng fá, yǐ gōng zhì yuán wài láng, zǎo zú. cōng shēng ér sàng mǔ, zǔ mǔ wáng fǔ yù zhī. dà jūn gōng kè dōng yáng, cōng xǐ píng chéng, yǔ jiǎng shǎo yóu wèi yún zhōng bīng hù, jiǒng kùn wú suǒ bù wèi. zú zǔ yǔn shì zhī ruò sūn, dà jiā zhōu gěi. cōng shè liè jīng shǐ, pō yǒu wén cái. yǔn jiā zhī, shù chēng qí měi, yán zhī cháo tíng, yóu shì yǔ shǎo yóu tóng bài zhōng shū bó shì. zhuǎn shì láng, wèi gāo yáng wáng yōng fù, shāo wèi xiào wén zhī shǎng. tài hé shí qī nián, jiān yuán wài sàn qí cháng shì, shǐ yú qí. hòu jiān tài zǐ zuǒ lǜ.
高聰,字僧智,本勃海人也。曾祖軌,隨慕容德徙青州,因居北海之劇縣。父 法昂,少隨其車騎將軍王玄謨征伐,以功至員外郎,早卒。聰生而喪母,祖母王撫 育之。大軍攻克東陽,聰徙平城,與蔣少游為雲中兵戶,窘困無所不為。族祖允視 之若孫,大加賙給。聰涉獵經史,頗有文才。允嘉之,數稱其美,言之朝廷,由是 與少游同拜中書博士。轉侍郎,為高陽王雍傅,稍為孝文知賞。太和十七年,兼員 外散騎常侍,使於齊。後兼太子左率。
cōng wēi xí gōng mǎ, nǎi yǐ jiāng lüè zì xǔ. xiào wén ruì yì nán tǎo, zhuān fǎng wáng sù yǐ jūn shì. cōng tuō sù, yuàn yǐ piān bì zì xiào. sù yán yú dì, gù jiǎ cōng fǔ guó jiāng jūn, shòu sù jié dù, tóng yuán wō yáng. cōng zào qiè shǎo wēi zhòng, jí yǔ zéi jiāo, wàng fēng tuì bài. xiào wén shù sǐ, xǐ píng zhōu. xíng jiè yíng zhōu, cì shǐ wáng zhì huò bái tù, jiāng xiàn, tuō cōng wèi biǎo. dì jiàn biǎo, gù wáng sù yuē: zài xià nà de yǒu cǐ cái, lìng zhèn bù zhī. sù yuē: bǐ gāo cōng běi xǐ, huò qí suǒ zhì. dì wù yuē: bì yīng rán yě.
聰微習弓馬,乃以將略自許。孝文銳意南討,專訪王肅以軍事。聰托肅,願以 偏裨自效。肅言於帝,故假聰輔國將軍,受肅節度,同援渦陽。聰躁怯少威重,及 與賊交,望風退敗。孝文恕死,徙平州。行屆瀛州,刺史王質獲白兔,將獻,托聰 為表。帝見表,顧王肅曰:「在下那得有此才,令朕不知。」肅曰:「比高聰北徙, 或其所制。」帝悟曰:「必應然也。」
xuān wǔ chū, cōng fù qiè hái jīng shī, shuō gāo zhào fèi liù fǔ. xuān wǔ qīn zhèng, chú gěi shì huáng mén shì láng, hòu jiā sàn qí cháng shì. jí xìng yè hái, yú hé nèi huái jiè, dì shè shǐ yī lǐ wǔ shí yú bù. shì zhōng gāo xiǎn děng zòu, shèng shì qí jī bì yí biǎo shù, qǐng lēi míng shè gōng, yǒng zhāng shèng yì. suì kān míng shè suǒ, cōng wèi zhī cí. zhào xiū bì jìng, cōng shēn péng fù. jí zhào zhuī zèng xiū fù, cōng wèi bēi wén, chū rù tóng zài, guān shì bēi shí. cōng měi jiàn xiū, yíng sòng jǐn lǐ. cōng yòu wèi xiū zuò biǎo, chén dāng shí pián yí, jiào qí zì ān zhī shù, yóu shì dié xiāng qīn xiá. xiū sǐ, zhēn chēn lǐ píng jiē bèi chù luò, cōng shēn yòng wēi lǜ, ér xiān yǐ shū zōng zhī qíng, qū shì gāo zhào, jìng huò zì miǎn, zhào zhī lì yě. xiū zhī rèn shì, cōng qīng shēn shì zhī jí sǐ, yán bì huǐ è. rú hào zhī chǒng, cōng yòu mèi fù, měi xiāng zhāo mìng, chēng hào cái shí fēi xiū zhī chóu. nǎi yīn hào qǐ qǐng tián zhái, jiē bèi suì xǔ. jí hào jiàn zuì lù, cōng yǐ wèi sǐ zhī wǎn yě. qí báo yú qíng yì jiē rú cǐ.
宣武初,聰復竊還京師,說高肇廢六輔。宣武親政,除給事黃門侍郎,後加散 騎常侍。及幸鄴還,於河內懷界,帝射矢一里五十餘步。侍中高顯等奏,盛事奇蹟 必宜表述,請勒銘射宮,永彰聖藝。遂刊銘射所,聰為之詞。趙修嬖境,聰深朋附。 及詔追贈修父,聰為碑文,出入同載,觀視碑石。聰每見修,迎送盡禮。聰又為修 作表,陳當時便宜,教其自安之術,由是迭相親狎。修死,甄琛、李憑皆被黜落, 聰深用危慮,而先以疏宗之情,曲事高肇,竟獲自免,肇之力也。修之任勢,聰傾 身事之;及死,言必毀惡。茹皓之寵,聰又媚附,每相招命,稱皓才識非修之儔。 乃因皓啟請田宅,皆被遂許。及皓見罪戮,聰以為死之晚也。其薄於情義皆如此。
shì zhōng gāo xiǎn wèi hù jūn, cōng dài jiān qí rèn. xiǎn yǔ xiōng zhào yí cōng jiān gòu ér qiú zhī. cōng jū jiān shí yú xún, chū rù jī yào, yán jí zhēn, wú yuǎn lǜ, jí guì yīn quán, dān yú shēng sè, huì nà zhī yīn, wén yú xiá ěr. zhōng wèi cuī liàng zhī zhào wēi hèn, suì miàn chén cōng zuì, chū wèi bīng zhōu cì shǐ. cōng shàn yú qù jiù, zhī zhào xián zhī, cè shēn chéng fèng, zhào suì dài zhī rú jiù. cōng zài bīng zhōu shù suì, duō bù lǜ fǎ, yòu yǔ tài yuán tài shǒu wáng chūn yǒu xì, zài wèi dà shǐ yù shǐ jǔ zòu. zhào měi yǐ zōng sī xiāng yuán, shì dé qǐn huǎn. xuān wǔ mò, bài sàn qí cháng shì píng běi jiāng jūn.
侍中高顯為護軍,聰代兼其任。顯與兄肇疑聰間構而求之。聰居兼十餘旬,出 入機要,言即真,無遠慮,藉貴因權,耽於聲色,賄納之音,聞於遐邇。中尉崔亮 知肇微恨,遂面陳聰罪,出為并州刺史。聰善於去就,知肇嫌之,側身承奉,肇遂 待之如舊。聰在并州數歲,多不率法,又與太原太守王椿有隙,再為大使御史舉奏。 肇每以宗私相援,事得寢緩。宣武末,拜散騎常侍、平北將軍。
míng dì jiàn zuò, yǐ qí sù fù gāo zhào, chū wèi yōu zhōu cì shǐ. xún yǐ gāo zhào zhī dǎng, yǔ wáng shì yì gāo chuò lǐ xiàn cuī kǎi lán fēn zhī wèi zhōng wèi yuán kuāng suǒ dàn, líng tài hòu bìng tè yuán zhī. cōng suì fèi yú jiā, duàn jué rén shì, wéi xiū yíng yuán guǒ, shì chēng gāo cōng lí, yǐ wèi zhēn yì. yòu wéi yǐ shēng sè zì yú. hòu bài guāng lù dài fū, zú. líng tài hòu wén qí wáng, jiē wǎn liáng jiǔ. zèng qīng zhōu cì shǐ, shì yuē xiàn.
明帝踐阼,以其素附高肇,出為幽州刺史。尋以高肇之黨,與王世義、高綽、 李憲、崔楷、蘭氛之為中尉元匡所彈,靈太后並特原之。聰遂廢於家,斷絕人事, 唯修營園果,世稱高聰梨,以為珍異。又唯以聲色自娛。後拜光祿大夫,卒。靈太 後聞其亡,嗟惋良久。贈青州刺史,諡曰獻。
cōng yǒu jì shí yú rén, yǒu zi wú zi jiē zhù jí wèi qiè, yǐ yuè qí qíng. jí bìng, yù bù shì tā rén, bìng lìng shāo zhǐ tūn tàn, chū jiā wèi ní. cōng suǒ zuò wén bǐ èr shí juǎn. zhǎng zi yún, zì yàn hóng, wèi fǔ guó jiāng jūn zhōng sàn dài fū. hé yīn yù hài, zèng yǎn zhōu cì shǐ.
聰有妓十餘人,有子無子皆注籍為妾,以悅其情。及病,欲不適他人,並令燒 指吞炭,出家為尼。聰所作文筆二十卷。長子云,字彥鴻,位輔國將軍、中散大夫。 河陰遇害,贈兗州刺史。
lùn yuē: hán qí lín yóu cái qì shí yòng, suì jiàn jì yú qí shì. xiǎn zōng yǐ wén xué zì lì, ér shí wù lǚ chén zhì yú shí lù zhī gōng, wèi zhī wén yě. zi xī qīng shàng zì shǒu, róng guò qí qì. chéng jùn cái yè jiàn zhī, gài dāng shí zhī zhǎng cè. lǐ biāo shēng zì wēi zú, jiàn zhuó míng shì, yóu xuān zhòu zhǐ, shēng hài jiāng nán, zhí bǐ lì yán, suì wèi liáng shǐ. dǎi yú zhí shéng zài shǒu, lì qì míng mù, chí jiān wú shù, mò lù cuō tuó. xíng bǎi lǐ zhě bàn yú jiǔ shí, biāo zhī wèi yě. gāo dào yuè jiǎn zhí zhī fēng, jiàn dàn yú shì, chǒu zhèng yí huò, yǒu kě bēi hū! zhēn chēn yǐ xué shàng dāo bǐ, zǎo shù shēng míng shòu yù sān cháo, zhōng zhì chóng zhòng. gāo cōng cái shàng jiàn zhī, míng wèi xiǎn zhe. ér yì guǐ tóng bēn, xián jīng yú wēi fù zhī zhé, xī hū!
論曰:韓麒麟由才器識用,遂見紀於齊士。顯宗以文學自立,而時務屢陳;至 於實錄之功,未之聞也。子熙清尚自守,榮過其器。程駿才業見知,蓋當時之長策。 李彪生自微族,見擢明世,輶軒驟指,聲駭江南,執筆立言,遂為良史。逮於直繩 在手,厲氣明目,持堅無術,末路蹉跎。行百里者半於九十,彪之謂也。高道悅謇 直之風,見憚於世,丑正貽禍,有可悲乎!甄琛以學尚刀筆,早樹聲名;受遇三朝, 終至崇重。高聰才尚見知,名位顯著。而異軌同奔,咸經於危覆之轍,惜乎!