lǐ lè yǒu běn yǒu wén. lǐ zhǐ shì zhōng, lè zhǐ shì hé, zhōng hé shì lǐ lè zhī běn. rán běn yǔ wén èr zhě bù kě yī què. lǐ zhī wén, rú yù bó zǔ dòu zhī lèi. lè zhī wén, rú shēng yīn jié zòu zhī lèi. xū shì yǒu zhè zhōng hé, ér yòu wén zhī yǐ yù bó zǔ dòu shēng yīn jié zòu, fāng chéng lǐ lè. bù zhǐ shì piān shǒu zhōng hé dǐ yì sī, biàn kě wèi zhī lǐ lè.
禮樂有本有文。禮只是中，樂只是和，中和是禮樂之本。然本與文二者不可一闕。禮之文，如玉帛俎豆之類。樂之文，如聲音節奏之類。須是有這中和，而又文之以玉帛俎豆、聲音節奏，方成禮樂。不只是偏守中和底意思，便可謂之禮樂。

jiù xīn shàng lùn, lǐ zhǐ shì gè gōng dǐ yì, lè zhǐ shì gè hé dǐ yì, běn shì lǐ miàn yǒu cǐ jìng yǔ hé dǐ yì. rán cǐ yì hé zì ér jiàn? xū yú bīn kè jì sì shí, jiāng zhī yǐ yù bó, yù zhī yǐ biān dòu, bō zhī yú shēng yīn jié zòu jiān, rú cǐ zé nèi wài běn mò xiāng fù, fāng chéng lǐ lè. ruò wài miàn yǒu yù bó zhōng gǔ, ér lǐ miàn wú hé jìng zhī xīn yǐ shí zhī, zé bù chéng lǐ lè. ruò lǐ miàn yǒu hé jìng zhī xīn, ér wài miàn wú yù bó zhōng gǔ yǐ jiāng zhī, yì bù chéng lǐ lè.
就心上論，禮只是個恭底意，樂只是個和底意，本是裡面有此敬與和底意。然此意何自而見？須於賓客祭祀時，將之以玉帛，寓之以籩豆，播之於聲音節奏間，如此則內外本末相副，方成禮樂。若外面有玉帛鐘鼓，而裡面無和敬之心以實之，則不成禮樂。若裡面有和敬之心，而外面無玉帛鐘鼓以將之，亦不成禮樂。

lǐ lè yì bú shì pàn rán èr wù, bù xiāng gān shè. lǐ zhǐ shì gè xù, lè zhǐ shì gè hé. cái yǒu xù biàn shùn ér hé, shī xù biàn guāi ér bù hé. rú liǎng gè yǐ zi, cái xià de shī lún xù, biàn guāi lì bù hé. rú fù zǐ jūn chén xiōng dì fū fù, suǒ yǐ xiāng qiāng xiāng zéi, xiāng zhēng xiāng dòu, xiāng chóu xiāng yuàn, rú bǐ qí bù hé zhě, dōu yuán shì xiān wú gè fù zǐ jūn chén fū fù xiōng dì zhī lǐ, wú qīn yì xù bié, biàn rú cǐ.
禮樂亦不是判然二物，不相干涉。禮只是個序，樂只是個和。才有序便順而和，失序便乖而不和。如兩個椅子，才下得失倫序，便乖戾不和。如父子君臣兄弟夫婦，所以相戕相賊，相爭相鬥，相仇相怨，如彼其不和者，都緣是先無個父子君臣夫婦兄弟之禮，無親義序別，便如此。

lǐ lè wú suǒ bù zài, suǒ wèi míng zé yǒu lǐ lè, yōu zé yǒu guǐ shén, rú hé lí dé? rú dào zéi zhì wú dào, yì xū shàng xià yǒu tǒng shǔ, cǐ biàn shì lǐ dǐ yì. cái yǒu tǒng shǔ, biàn zì xiāng tīng cóng, zì xiāng hè mù, zhè biàn shì lè dǐ yì. yòu rú xíng lù rén, liǎng gè tóng háng, cái yǒu gè zhǎng shǎo cì xù, zhǎng xiān shǎo hòu, biàn xiāng hè shùn ér wú zhēng. qí suǒ yǐ yǒu zhēng dòu zhī xīn, jiē yuán shì wú gè shǎo zhǎng zhī xù. jì zì xiān luàn le, ān dé yǒu hé shùn dǐ yì? yú cǐ yì jiàn lǐ xiān ér lè hòu.
禮樂無所不在，所謂「明則有禮樂，幽則有鬼神」，如何離得？如盜賊至無道，亦須上下有統屬，此便是禮底意。才有統屬，便自相聽從，自相和睦，這便是樂底意。又如行路人，兩個同行，才有個長少次序，長先少後，便相和順而無爭。其所以有爭鬥之心，皆緣是無個少長之序。既自先亂了，安得有和順底意？於此益見禮先而樂後。

rén tú jiàn shēng jiàng tì xí yǒu lèi hū měi guān, kēng qiāng jié zòu yǒu jìn hū mò jié, yǐ wèi lǐ lè ruò wú yì yú rén zhě, yì bù zhī shì huí zēng měi, jiē yóu yú lǐ qì zhī dà bèi, ér hǎo shàn tīng guò, jiē běn yú lè jié zhī sù míng. lǐ yǐ zhì gōng, zé zhuāng jìng bù qī ér zì sù. lè yǐ zhì xīn, zé bǐ zhà bù qī ér zì xiāo. gài jiē yú shì tīng zhě, suǒ yǐ juàn qí ěr mù, ér fēi yǐ yú qí ěr mù xíng yú wǔ dǎo zhě, suǒ yǐ dǎo qí xuè qì, ér fēi yǐ luàn qí xuè qì, zé lǐ lè zhī yòng kě zhī yǐ.
人徒見升降裼襲有類乎美觀，鏗鏘節奏有近乎末節，以為禮樂若無益於人者，抑不知釋回增美，皆由於禮器之大備，而好善聽過，皆本於樂節之素明。禮以治躬，則莊敬不期而自肅。樂以治心，則鄙詐不期而自消。蓋接於視聽者，所以飬其耳目，而非以娛其耳目；形於舞蹈者，所以導其血氣，而非以亂其血氣，則禮樂之用可知矣。