strong shěn guān dì sì strong
審官第四
fū shè guān fēn zhí, suǒ yǐ chǎn huà xuān fēng. gù míng zhǔ zhī rèn rén, rú qiǎo jiàng zhī zhì mù, zhí zhě yǐ wèi yuán, qū zhě yǐ wèi lún zhǎng zhě yǐ wèi dòng liáng, duǎn zhě yǐ wèi gǒng jiǎo. wú qū zhí zhǎng duǎn, gè yǒu suǒ shī. míng zhǔ zhī rèn rén, yì yóu shì yě. zhì zhě qǔ qí móu, yú zhě qǔ qí lì yǒng zhě qǔ qí wēi, qiè zhě qǔ qí shèn, wú zhì yú yǒng qiè, jiān ér yòng zhī. gù liáng jiàng wú qì cái, míng zhǔ wú qì shì. bù yǐ yī è wàng qí shàn wù yǐ xiǎo xiá yǎn qí gōng. gē zhèng fēn jī, jǐn qí suǒ yǒu. rán zé hán niú zhī dǐng, bù kě chù yǐ pēng jī bǔ shǔ zhī lí, bù kě shǐ yǐ bó shòu yī jūn zhī qì, bù néng róng yǐ jiāng hàn zhī liú bǎi shí zhī chē, bù kě mǎn yǐ dǒu shāo zhī sù. hé zé? dà fēi xiǎo zhī liàng, qīng fēi zhòng zhī yí.
夫設官分職,所以闡化宣風。故明主之任人,如巧匠之制木,直者以為轅,曲者以為輪;長者以為棟樑,短者以為栱角。無曲直長短,各有所施。明主 之任人,亦由是也。智者取其謀,愚者取其力;勇者取其威,怯者取其慎,無智、愚、勇、怯,兼而用之。故良匠無棄材,明主無棄士。不以一惡忘其善;勿以小瑕掩其功。割政分機,儘其所有。然則函牛之鼎,不可處以烹雞;捕鼠之狸,不可使以搏獸;一鈞之器,不能容以江漢之流;百石之車,不可滿以斗筲之粟。何則?大非小之量,輕非重之宜。
jīn rén zhì yǒu duǎn zhǎng, néng yǒu jù xì. huò yùn bǎi ér shàng shǎo, huò tǒng yī ér wèi duō. yǒu qīng cái zhě, bù kě wěi yǐ zhòng rèn yǒu xiǎo lì zhě, bù kě lài yǐ chéng zhí. wěi rèn zé chéng, bù láo ér huà, cǐ shè guān zhī dāng yě. sī èr zhě zhì luàn zhī yuán.
今人智有短長,能有巨細。或蘊百而尚少,或統一而為多。有輕才者,不可委以重任;有小力者,不可賴以成職。委任責成,不勞而化,此設官之當也。斯二者治亂之源。
lì guó zhì rén, zī gǔ gōng yǐ hé dé xuān fēng dǎo sú, qí míng xián ér jì xīn. liè sù téng tiān, zhù yīn guāng zhī xī zhào bǎi chuān jué dì, tiān míng bó zhī shēn yuán. hǎi yuè zhī shēn lǎng, yóu jiǎ wù ér wèi dà. jūn rén yù xià, tǒng jí lǐ shí, dú yùn fāng cùn zhī xīn, yǐ kuò jiǔ qū zhī nèi, bù zī zhòng lì hé yǐ chéng gōng? bì xū míng zhí shěn xián, zé cái fēn lù. dé qí rén zé fēng xíng huà qià, shī qí yòng zé kuī jiào shāng rén. gù yún zé zhé wéi nán, liáng kě shèn yě!
立國制人,資股肱以合德;宣風導俗,俟明賢而寄心。列宿騰天,助陰光之夕照;百川決地,添溟渤之深源。海月之深朗,猶假物而為大。君人御下,統極理時,獨運方寸之心,以括九區之內,不資眾力何以成功?必須明職審賢,擇材分祿。得其人則風行化洽,失其用則虧教傷人。故云則哲惟難,良可慎也!
strong nà jiàn dì wǔ strong
納諫第五
fū wáng zhě, gāo jū shēn shì, kuī cōng zǔ míng. kǒng yǒu guò ér bù wén, jù yǒu què ér mò bǔ. suǒ yǐ shè táo shù mù, sī xiàn tì zhī móu qīng ěr xū xīn, zhù zhōng zhèng zhī shuō. yán zhī ér shì, suī zài pū lì chú ráo, yóu bù kě qì yě yán zhī ér fēi, suī zài wáng hóu qīng xiàng, wèi bì kě róng. qí yì kě guān, bù zé qí biàn qí lǐ kě yòng, bù zé qí wén. zhì ruò zhé kǎn huái shū, biāo zhī yǐ zuò jiè yǐn jū què zuò, xiǎn zhī yǐ zì fēi. gù zhōng zhě lì qí xīn, zhì zhě jǐn qí cè. chén wú gé qíng yú shàng, jūn néng biàn zhào yú xià.
夫王者,高居深視,虧聦阻明。恐有過而不聞,懼有闕而莫補。所以設鞀樹木,思獻替之謀;傾耳虛心,佇忠正之說。言之而是,雖在仆隸芻蕘,猶不可棄也;言之而非,雖在王侯卿相,未必可容。其義可觀,不責其辯;其理可用,不責其文。至若折檻懷疏,標之以作戒;引裾卻坐,顯之以自非。故忠者瀝其心,智者盡其策。臣無隔情於上,君能遍照於下。
hūn zhǔ zé bù rán, shuō zhě jù zhī yǐ wēi quàn zhě qióng zhī yǐ zuì. dà chén xī lù ér mò jiàn, xiǎo chén wèi zhū ér bù yán. zì bào nüè zhī xīn, jí huāng yín zhī zhì. qí wèi yōng sāi, wú yóu zì zhī. yǐ wèi dé chāo sān huáng, cái guò wǔ dì. zhì yú shēn wáng guó miè, qǐ bù bēi zāi! cǐ jù jiàn zhī è yě.
昏主則不然,說者拒之以威;勸者窮之以罪。大臣惜祿而莫諫,小臣畏誅而不言。恣暴虐之心,極荒淫之志。其為雍塞,無由自知。以為德超三皇,材過五帝。至於身亡國滅,豈不悲哉!此拒諫之惡也。
strong qù chán dì liù strong
去讒第六
fū chán nìng zhī tú, guó zhī máo zéi yě. zhēng róng huá yú dàn xī, jìng shì lì yú shì cháo. yǐ qí chǎn yú zhī zī, è zhōng xián zhī zài jǐ shàng jiān xié zhī zhì, yuàn fù guì zhī bù wǒ xiān. péng dǎng xiāng chí, wú shēn ér bù rù bǐ zhōu xiāng xí, wú gāo ér bù shēng. lìng sè qiǎo yán, yǐ qīn yú shàng xiān yì chéng zhǐ, yǐ yuè yú jūn. cháo yǒu qiān chén, zhāo gōng qù guó ér fāng wù gōng wú jiǔ shí, xuān wáng zhōng shēn ér bù zhī.
夫讒佞之徒,國之蟊賊也。爭榮華於旦夕,競勢利於市朝。以其諂諛之姿,惡忠賢之在己上;奸邪之志,怨富貴之不我先。朋黨相持,無深而不入;比周相習,無高而不升。令色巧言,以親於上;先意承旨,以悅於君。朝有千臣,昭公去國而方悟;弓無九石,宣王終身而不知。
yǐ shū jiān qīn, sòng yǒu yī lì zhī huò yǐ xié bài zhèng, chǔ yǒu xì wǎn zhī zhū. sī nǎi àn zhǔ yōng jūn zhī suǒ mí huò, zhōng chén xiào zǐ zhī kě qì yuān. gù cóng lán yù mào, qiū fēng bài zhī wáng zhě yù míng, chán rén bì zhī. cǐ jiān nìng zhī wēi yě. sī èr zhě, wēi guó zhī běn.
以疏間親,宋有伊戾之禍;以邪敗正,楚有郤宛之誅。斯乃暗主庸君之所迷惑,忠臣孝子之可泣冤。故藂蘭欲茂,秋風敗之;王者欲明,讒人蔽之。此奸佞之危也。斯二者,危國之本。
dǐ gōng lì xíng, mò shàng yú zhōng yán bài dé bài xīn, mò yú yú chán nìng. jīn rén yán mào tóng yú mù jì, yóu bù zì zhān, kuàng shì fēi zài yú wú xíng, xī néng zì dǔ? hé zé? shì qí róng zhě, jiē jiě kuī yú míng jìng, xiū qí dé zhě, bù zhī fǎng yú zhé rén. jù zì yōng yú, hé mí zhī shén! liáng yóu nì ěr zhī cí nán shòu, shùn xīn zhī shuō yì cóng. bǐ nán shòu zhě, yào shí zhī kǔ hóu yě cǐ yì cóng zhě, zhèn dú zhī gān kǒu yě! míng wáng nà jiàn, bìng jiù kǔ ér néng xiāo àn zhǔ cóng yú, mìng yīn gān ér zhì yǔn. kě bù jiè zāi! kě bù jiè zāi!
砥躬礪行,莫尚於忠言;敗德敗心,莫逾於讒佞。今人顏貌同於目際,猶不自瞻,況是非在於無形,奚能自睹?何則?飾其容者,皆解窺於明鏡,修其德者,不知訪於哲人。詎自庸愚,何迷之甚!良由逆耳之辭難受,順心之說易從。彼難受者,藥石之苦喉也;此易從者,鴆毒之甘口也!明王納諫,病就苦而能消;暗主從諛,命因甘而致殞。可不誡哉!可不誡哉!