yòng quán xū shì dì wèi gāo fāng kě. jīng yǔ quán xiāng duì, jīng shì rì yòng cháng háng dào lǐ, quán yě shì zhèng dāng dào lǐ, dàn fēi kě yǐ cháng xíng, yǔ rì yòng cháng xíng dǐ yì. gōng yáng wèi fǎn jīng ér hé dào, shuō wù le. jì shì fǎn jīng, yān néng hé dào? quán zhǐ shì jì jīng zhī suǒ bù jí zhě yě.
用權須是地位高方可。經與權相對,經是日用常行道理,權也是正當道理,但非可以常行,與日用常行底異。公羊謂「反經而合道」,說誤了。既是反經,焉能合道?權只是濟經之所不及者也。
quán zì nǎi jiù chèng chuí shàng qǔ yì. chèng chuí zhī wèi wù, néng quán qīng zhòng yǐ qǔ píng, gù míng zhī yuē quán. quán zhě, biàn yě. zài héng yǒu xīng liǎng zhī bù qí, quán biàn yí lái yí qù, suí wù yǐ qǔ píng. yì yóu rén zhī yòng quán dù kuí dù shì wù yǐ qǔ qí zhōng xiāng sì.
權字乃就秤錘上取義。秤錘之為物,能權輕重以取平,故名之曰權。權者,變也。在衡有星兩之不齊,權便移來移去,隨物以取平。亦猶人之用權度揆度事物以取其中相似。
jīng suǒ bù jí, xū yòng quán yǐ tōng zhī. rán yòng quán xū shì dì wèi gāo fāng kě, fēi lǐ míng yì jīng biàn chà, què dào hé yòng quán chù yì kàn bu chū. quán suī jīng zhī suǒ bù jí, shí yǔ jīng bù xiāng bèi, jīng qióng zé xū yòng quán yǐ tōng zhī. liǔ zōng yuán wèi quán zhě, suǒ yǐ dá jīng yě, shuō dé yì hǎo. gài jīng dào nà lǐ xíng bù qù, fēi yòng quán bù kě jì. rú jūn chén dìng wèi, jīng yě. jié zhòu bào héng, tiān xià shì zhī wèi dú fū, cǐ shí jūn chén zhī yì yǐ qióng, gù tāng wǔ zhēng fá yǐ tōng zhī, suǒ yǐ xíng quán yě. nán nǚ shòu shòu bù qīn, cǐ jīng yě, sǎo nì ér bù yuán, biàn shì chái láng, gù yuán zhī zhě, suǒ yǐ tōng hū jīng yě. rú wēi bāng bù rù, luàn bāng bù jū, cǐ jīng yě. fú xī zhào, zi yù wǎng, zé quán yě. rán xū shèng rén lǐ míng yì jīng, fāng yòng dé bù chà.
經所不及,須用權以通之。然用權須是地位高方可,非理明義精便差,卻到合用權處亦看不出。權雖經之所不及,實與經不相悖,經窮則須用權以通之。柳宗元謂「權者,所以達經也」,說得亦好。蓋經到那裡行不去,非用權不可濟。如君臣定位,經也。桀紂暴橫,天下視之為獨夫,此時君臣之義已窮,故湯武征伐以通之,所以行權也。男女授受不親,此經也,嫂溺而不援,便是豺狼,故援之者,所以通乎經也。如危邦不入,亂邦不居,此經也。佛肸召,子欲往,則權也。然須聖人理明義精,方用得不差。
quán, zhǐ shì shí cuò zhī yí. jūn zǐ ér shí zhōng, shí zhōng biàn shì quán. tiān dì zhī cháng jīng shì jīng, gǔ jīn zhī tōng yì shì quán.
權,只是時措之宜。「君子而時中」,時中便是權。天地之常經是經,古今之通義是權。
wèn quán yǔ zhōng hé bié? yuē: zhī zhōng rán hòu néng quán, yóu quán rán hòu dé zhòng. zhōng zhě, lǐ suǒ dāng rán ér wú guò bù jí zhě yě. quán zhě, suǒ yǐ dù shì lǐ ér qǔ qí dāng rán, wú guò bù jí zhě yě.
問權與中何別?曰:知中然後能權,由權然後得中。中者,理所當然而無過不及者也。權者,所以度事理而取其當然,無過不及者也。
lùn yǔ cóng gòng xué zhì kě yǔ lì, fāng kě yǔ quán. tiān xià shì dào jīng suǒ bù jí chù, shí yǒu ài, xū shì lǐ míng yì jīng, fāng kě yòng quán. qiě rú wǔ hòu yì táng wèi zhōu, zhāng jiǎn zhī bèi yú wǔ hòu bìng zhōng fú cè zhōng zōng chū lái. hú shì guǎn jiàn shuō wǔ hòu nǎi shè jì zhī zéi, yòu shì tài zōng cái rén, wú fù dào, dāng zhèng dà yì, chēng gāo zǔ tài zōng zhī mìng, fèi wèi shù rén ér cì zhī sǐ. dàn tiān xià qǐ yǒu lì qí zi ér shā qí mǔ? nán xuān wèi cǐ shí dāng bié lì gè xián zōng shì, bù yīng lì zhōng zōng, tā yě zhǐ jiàn dé hòu lái zhōng zōng bù néng fù hé, gù fā cǐ lùn. wén gōng wèi: nán xuān zhī shuō yì wèi shì, xū shì shēn zài dāng shí, qīn jiàn dé rén xīn shì shì shì rú hé. rú rén quán quán zhōng zōng, zhōng zōng yòu wèi yǒu shī dé, rú hé fèi dé? rén xīn zài zhōng zōng, cái fèi biàn luàn. xū shì jiù dāng shí kàn de duān dì, fāng kě quán dù. suǒ yǐ yòng quán jí nán.
論語從共學至可與立,方可與權。天下事到經所不及處,實有礙,須是理明義精,方可用權。且如武后易唐為周,張柬之輩於武后病中扶策中宗出來。胡氏管見說武后乃社稷之賊,又是太宗才人,無婦道,當正大義,稱高祖、太宗之命,廢為庶人而賜之死。但天下豈有立其子而殺其母?南軒謂此時當別立個賢宗室,不應立中宗,他也只見得後來中宗不能負荷,故發此論。文公謂:南軒之說亦未是,須是身在當時,親見得人心事勢是如何。如人拳拳中宗,中宗又未有失德,如何廢得?人心在中宗,才廢便亂。須是就當時看得端的,方可權度。所以用權極難。
xiān shēng suǒ biān wén gōng zhú lín jīng shè yǔ lù, yì yǐ hòu lái yán zhī, zé zhōng zōng bù kě lì, yǐ dāng shí yán zhī, zhōng zōng yòu wèi yǒu kě fèi zhī zuì, tiān xià rén xīn jiē zhǔ wàng zhōng zōng, gāo zōng bié wú zi, bù lì zhōng zōng, yòu kǒng shī tiān xià zhī wàng. shì shí chéng gàn yì yǒu zi, dàn rén xīn bù shǔ, ruò zú rán wàng jǔ, shī rén xīn, zuò bù xíng. yòu shì duō zuì nán chù, jīn shēng shù bǎi nián hòu, zhǐ jù shǐ chuán suǒ zài, bù jiàn dé dāng shí shì qíng, yì nán duàn dìng. xū shì shēn zài dāng shí, qīn jiàn nà shí shì qíng rú hé. ruò rén xīn bù zài zhōng zōng, fāng kě bié lì zōng shì ruò rén xīn zài zhōng zōng, zhǐ de lì zhōng zōng.
(先生所編文公竹林精舍語錄,亦以後來言之,則中宗不可立,以當時言之,中宗又未有可廢之罪,天下人心皆矚望中宗,高宗別無子,不立中宗,又恐失天下之望。是時承干亦有子,但人心不屬,若卒然妄舉,失人心,做不行。又事多最難處,今生數百年後,只據史傳所載,不見得當時事情,亦難斷定。須是身在當時,親見那時事情如何。若人心不在中宗,方可別立宗室;若人心在中宗,只得立中宗。
wén zhōng zǐ shuō: quán yì jǔ ér huáng jí lì. shuō dé yì wèi jǐn. quán gù yì jīng zhě rán hòu yòng dé bù chà, rán jīng yì wú yì bù dé. gài hé dāng yòng jīng shí xū yòng jīng, dāng yòng quán shí xū yòng quán, dù cǐ dé yí biàn shì yì, biàn shì èr zhě dōu bù kě wú yì. rú qín wáng shì mín shā tài zǐ jiàn chéng, shì bù dāng yòng quán ér yòng quán zhě yě. wáng wèi bù sǐ yú jiàn chéng ér shì tài zōng, shì dāng shǒu jīng ér bù shǒu jīng zhě yě. zì wèi jìn ér xià, jiē yú guó tǒng wèi jué, ér qī rén gū guǎ, tuō wèi shòu dān, jiē shì dāng yòng jīng ér bù yòng jīng, bù dāng yòng quán ér yòng quán zhě yě. yòu rú jì zhá zhōng yú gù ràng ér bù kěn lì, zú zì luàn qí zōng guó, shì yú shǒu jīng zhōng jiàn yì bù jīng zhě yě. zhāng jiǎn zhī děng wǔ wáng fǎn zhèng, zhōng zōng zhū zhū wǔ ér liú yī wǔ sān sī, zú zì lí huò zhī cǎn, shì yú yòng quán zhōng jiàn yì bù jīng zhě yě.
文中子說:權義舉而皇極立。說得亦未盡。權固義精者然後用得不差,然經亦無義不得。蓋合當用經時須用經,當用權時須用權,度此得宜便是義,便是二者都不可無義。如秦王世民殺太子建成,是不當用權而用權者也。王魏不死於建成而事太宗,是當守經而不守經者也。自魏晉而下,皆於國統未絕,而欺人孤寡,托為受褝,皆是當用經而不用經,不當用權而用權者也。又如季札終於固讓而不肯立,卒自亂其宗國,是於守經中見義不精者也。張柬之等五王反正,中宗誅諸武而留一武三思,卒自罹禍之慘,是於用權中見義不精者也。)