dào zhī hào hào, hé chù xià shǒu? shèng mén yòng gōng jié mù, qí dà yào yì bù guò yuē zhì zhī lì xíng ér yǐ. zhì zhě, tuī zhī ér zhì qí jí zhī wèi. zhì qí zhī zhě, suǒ yǐ míng wàn lǐ yú xīn, ér shǐ zhī wú suǒ yí yě. lì zhě, miǎn yān ér bù gǎn dài zhī wèi. lì qí xíng zhě, suǒ yǐ fù wàn shàn yú yǐ, ér shǐ zhī wú bù bèi yě. zhī bù zhì, zé zhēn shì zhēn fēi wú yǐ biàn, qí xíng jiāng hé suǒ shì cóng? bì yǒu cuò rèn rén yù zuò tiān lǐ ér bù zì jué zhě yǐ. xíng bù lì, zé suī jīng yì rù shén, yì tú wèi kōng yán, ér shèng dé zhì shàn jìng hé yǒu yú wǒ zāi? cǐ dà xué míng míng dé zhī gōng, bì yǐ gé wù zhì zhī wèi xiān, ér chéng yì zhèng xīn xiū shēn jì qí hòu. zhōng yōng zé shàn gù zhí zhī mù, bì zì fū bó xué shěn wèn jǐn sī míng biàn ér dǔ xíng zhī. ér yán zi chēng fū zǐ xún xún shàn yòu, yì wéi zài yú bó wǒ yǐ wén, yuē wǒ yǐ lǐ ér yǐ, wú tā shuō yě. rán èr zhě yì fēi jié rán pàn xiān hòu wèi èr shì, yóu zhī xíng zhě mù shì zú lǚ, dòng zhé xiāng yīng, gài yì jiāo jìn ér hù xiāng fā yě. gù zhī zhī míng zé xíng yù dá, ér xíng zhī lì zé suǒ zhī yòu yì jīng yǐ. qí suǒ yǐ wèi zhì zhī lì xíng zhī dì zhě, bì yǐ jìng wèi zhǔ. jìng zhě, zhǔ yī wú shì zhī wèi, suǒ yǐ tí sī jǐng shěng cǐ xīn, shǐ zhī xīng xīng, nǎi xīn zhī shēng dào ér shèng xué zhī suǒ yǐ guàn dòng jìng chè zhōng shǐ zhī gōng yě. néng jìng, zé zhōng yǒu hán yǎng ér dà běn qīng míng. yóu shì ér zhì zhī, zé xīn yǔ lǐ xiāng hán, ér wú diān míng zhī huàn. yóu shì ér lì xíng, zé shēn yǔ shì xiāng ān, ér bù fù yǒu hàn gé zhī bìng yǐ. suī rán rén xìng jūn shàn, jūn kě yǔ shì dào, ér xiān yǒu néng cóng shì yú sī zhě, yóu qí yǒu èr bìng: yī zé bìng yú ān cháng xí gù, ér bù néng fèn rán lì zhì, yǐ qiú zì bá èr zé bìng yú piān zhí sī zhǔ, ér bù néng huò rán xū xīn yǐ qiú shí jiàn. gài bì rú mèng zǐ yǐ shùn wèi fǎ yú tiān xià ér wǒ yóu wèi miǎn yǐ xiāng rén zhě wèi yōu, bì qī rú shùn ér hòu yǐ, rán hòu wèi néng lì zhì. bì rú yán zi yǐ néng wèn yú bù néng, yǐ duō wèn yú guǎ, yǒu ruò wú, shí ruò xū, rán hòu wèi néng xū qí xīn. jì néng lì zhì ér bù kěn zì qì, yòu néng xū xīn ér bù gǎn zì shì, rán hòu shèng mén yòng gōng jié mù xún xù ér jìn, rì rì yǒu wéi xīn zhī yì, suī shēng táng rù shì, wéi wú zhī suǒ yù ér wú suǒ zǔ yǐ. cǐ yòu xué zhě suǒ dāng shēn zì jǐng yě.
道之浩浩，何處下手？聖門用工節目，其大要亦不過曰致知力行而已。致者，推之而至其極之謂。致其知者，所以明萬理於心，而使之無所疑也。力者，勉焉而不敢怠之謂。力其行者，所以復萬善於已，而使之無不備也。知不致，則真是真非無以辨，其行將何所適從？必有錯認人慾作天理而不自覺者矣。行不力，則雖精義入神，亦徒為空言，而盛德至善竟何有於我哉？此大學「明明德」之功，必以「格物致知」為先，而「誠意、正心、修身」繼其後。中庸擇善固執之目，必自夫博學、審問、謹思、明辨而篤行之。而顏子稱夫子循循善誘，亦惟在於「博我以文，約我以禮」而已，無他說也。然二者亦非截然判先後為二事，猶之行者目視足履，動輒相應，蓋亦交進而互相發也。故知之明則行愈達，而行之力則所知又益精矣。其所以為致知力行之地者，必以敬為主。敬者，主一無適之謂，所以提撕警省此心，使之惺惺，乃心之生道而聖學之所以貫動靜徹終始之功也。能敬，則中有涵養而大本清明。由是而致知，則心與理相涵，而無顛冥之患。由是而力行，則身與事相安，而不復有捍挌之病矣。雖然人性均善，均可與適道，而鮮有能從事於斯者，由其有二病：一則病於安常習故，而不能奮然立志，以求自拔；二則病於偏執私主，而不能豁然虛心以求實見。蓋必如孟子以舜為法於天下而我猶未免以鄉人者為憂，必期如舜而後已，然後為能立志。必如顏子以能問於不能，以多問於寡，有若無，實若虛，然後為能虛其心。既能立志而不肯自棄，又能虛心而不敢自是，然後聖門用功節目循序而進，日日有惟新之益，雖升堂入室，惟吾之所欲而無所阻矣。此又學者所當深自警也。