fū xué shī zhě yǐ shí wèi zhǔ, rù mén xū zhèng, lì zhì xū gāo, yǐ hàn wèi jìn shèng táng wèi shī, bù zuò kāi yuán tiān bǎo yǐ xià rén wù. ruò zì tuì qū, jí yǒu xià liè shī mó rù qí fèi fǔ zhī jiān, yóu lì zhì zhī bù gāo yě. xíng yǒu wèi zhì, kě jiā gōng lì lù tóu yī chà, yù wù yù yuǎn, yóu rù mén zhī bù zhèng yě. gù yuē: xué qí shàng, jǐn dé qí zhōng xué qí zhōng, sī wèi xià yǐ. yòu yuē: jiàn guò yú shī, jǐn kān chuán shòu jiàn yǔ shī qí, jiǎn shī bàn dé yě. gōng fū xū cóng shàng zuò xià, bù kě cóng xià zuò shàng, xiān xū shú dú chǔ cí, zhāo xī fēng yǒng, yǐ wèi zhī běn jí dú gǔ shī shí jiǔ shǒu lè fǔ sì piān lǐ líng sū wǔ hàn wèi wǔ yán jiē xū shú dú jí yǐ lǐ dù èr jí zhěn jiè guān zhī, rú jīn rén zhī zhì jīng. rán hòu bó qǔ shèng táng míng jiā yùn niàng xiōng zhōng, jiǔ zhī zì rán wù rù. suī xué zhī bù zhì, yì bù shī zhèng lù. cǐ nǎi shì cóng dǐng zuò lái, wèi zhī xiàng shàng yí lù, wèi zhī zhí jié gēn yuán, wèi zhī dùn mén, wèi zhī dān dāo zhí rù yě.
夫學詩者以識為主，入門須正，立志須高，以漢魏晉盛唐為師，不作開元天寶以下人物。若自退屈，即有下劣詩魔入其肺腑之間，由立志之不高也。行有未至，可加工力；路頭一差，愈騖愈遠，由入門之不正也。故曰：學其上，僅得其中；學其中，斯為下矣。又曰：見過於師，僅堪傳授；見與師齊，減師半德也。工夫須從上做下，不可從下做上，先須熟讀楚詞，朝夕風詠，以為之本；及讀古詩十九首、樂府四篇；李陵、蘇武、漢魏五言皆須熟讀；即以李杜二集枕藉觀之，如今人之治經。然後博取盛唐名家醞釀胸中，久之自然悟入。雖學之不至，亦不失正路。此乃是從頂做來，謂之向上一路，謂之直截根源，謂之頓門，謂之單刀直入也。

shī zhī fǎ yǒu wǔ: yuē tǐ zhì yuē gé lì yuē qì xiàng yuē xìng qù yuē yīn jié. shī zhī pǐn yǒu jiǔ: yuē gāo yuē gǔ yuē shēn yuē yuǎn yuē zhǎng yuē xióng hún yuē piāo yì yuē bēi zhuàng yuē qī wǎn. qí yòng gōng yǒu sān: yuē qí jié yuē jù fǎ yuē zì yǎn. qí dà gài yǒu èr: yuē yōu yóu bù pò yuē chén zhuó tòng kuài. shī zhī jí zhì yǒu yī: yuē rù shén. shī ér rù shén zhì yǐ! jǐn yǐ! miè yǐ jiā yǐ! wéi lǐ dù dé zhī, tā rén dé zhī gài guǎ yě.
詩之法有五：曰體制、曰格力、曰氣象、曰興趣、曰音節。詩之品有九：曰高、曰古、曰深、曰遠、曰長、曰雄渾、曰飄逸、曰悲壯、曰淒婉。其用工有三：曰其結、曰句法、曰字眼。其大概有二：曰優遊不迫、曰沉着痛快。詩之極致有一：曰入神。詩而入神至矣！盡矣！蔑以加矣！惟李杜得之，他人得之蓋寡也。

chán jiā zhě liú, chéng yǒu xiǎo dà, zōng yǒu nán běi, dào yǒu xié zhèng. xué zhě xū cóng zuì shàng chéng jù zhèng fǎ yǎn, wù dì yī yì, ruò xiǎo chéng chán, shēng wén pì zhī guǒ, jiē fēi zhèng yě. lùn shī rú lùn chán, hàn wèi jìn yǔ shèng táng zhī shī, zé dì yī yì yě. dà lì yǐ hái zhī shī, zé xiǎo chéng chán yě, yǐ luò dì èr yì yǐ wǎn táng zhī shī, zé shēng wén pì zhī guǒ yě. xué hàn wèi jìn yǔ shèng táng shī zhě, lín jì xià yě. xué dà lì yǐ hái zhī shī zhě, cáo dòng xià yě. dà dǐ chán dào wéi zài miào wù, shī dào yì zài miào wù, qiě mèng xiāng yáng xué lì xià hán tuì zhī yuǎn shèn ér qí shī dú chū tuì zhī zhī shàng zhě, yī wèi miào wù ér yǐ. wéi wù nǎi wèi dāng xíng, nǎi wèi běn shǎi. rán wù yǒu qiǎn shēn yǒu fèn xiàn yǒu tòu chè zhī wù, yǒu dàn dé yī zhī bàn jiě zhī wù. hàn wèi shàng yǐ, bù jiǎ wù yě. xiè líng yùn zhì shèng táng zhū gōng, tòu chè zhī wù yě. tā suī yǒu wù zhě, jiē fēi dì yī yì yě. wú píng zhī fēi jiàn yě, biàn zhī fēi wàng yě. tiān xià yǒu kě fèi zhī rén, wú kě fèi zhī yán. shī dào rú shì yě. ruò yǐ wèi bù rán, zé shì jiàn shī zhī bù guǎng, cān shī zhī bù shú ěr. shì qǔ hàn wèi zhī shī ér shú cān zhī, cì qǔ jìn sòng zhī shī ér shú cān zhī, cì qǔ nán běi cháo zhī shī ér shú cān zhī, cì qǔ shěn sòng wáng yáng lú luò chén shí yí zhī shī ér shú cān zhī, cì qǔ kāi yuán tiān bǎo zhū jiā zhī shī ér shú cān zhī, cì dú qǔ lǐ dù èr gōng zhī shī ér shú cān zhī, yòu qǔ dà lì shí cái zǐ zhī shī ér shú cān zhī, yòu qǔ yuán hé zhī shī ér shú cān zhī, yòu jǐn qǔ wǎn táng zhū jiā zhī shī ér shú cān zhī, yòu qǔ běn cháo sū huáng yǐ xià zhū jiā zhī shī ér shú cān zhī, qí zhēn shì fēi zì yǒu bù néng yǐn zhě. tǎng yóu yú cǐ ér wú jiàn yān, zé shì yě hú wài dào, méng bì qí zhēn shí, bù kě jiù yào, zhōng bù wù yě.
禪家者流，乘有小大，宗有南北，道有邪正。學者須從最上乘、具正法眼，悟第一義，若小乘禪，聲聞辟支果，皆非正也。論詩如論禪，漢、魏、晉與盛唐之詩，則第一義也。大曆以還之詩，則小乘禪也，已落第二義矣；晚唐之詩，則聲聞辟支果也。學漢、魏、晉與盛唐詩者，臨濟下也。學大曆以還之詩者，曹洞下也。大抵禪道惟在妙悟，詩道亦在妙悟，且孟襄陽學力下韓退之遠甚、而其詩獨出退之之上者，一味妙悟而已。惟悟乃為當行，乃為本色。然悟有淺深、有分限、有透徹之悟，有但得一知半解之悟。漢、魏尚矣，不假悟也。謝靈運至盛唐諸公，透徹之悟也。他雖有悟者，皆非第一義也。吾評之非僭也，辯之非妄也。天下有可廢之人，無可廢之言。詩道如是也。若以為不然，則是見詩之不廣，參詩之不熟耳。試取漢、魏之詩而熟參之，次取晉、宋之詩而熟參之，次取南北朝之詩而熟參之，次取沈、宋、王、楊、盧、駱、陳拾遺之詩而熟參之，次取開元、天寶諸家之詩而熟參之，次獨取李、杜二公之詩而熟參之，又取大曆十才子之詩而熟參之，又取元和之詩而熟參之，又盡取晚唐諸家之詩而熟參之，又取本朝蘇、黃以下諸家之詩而熟參之，其真是非自有不能隱者。儻猶於此而無見焉，則是野狐外道，蒙蔽其真識，不可救藥，終不悟也。

fū shī yǒu bié cái, fēi guān shū yě shī yǒu bié qù, fēi guān lǐ yě. rán fēi duō dú shū duō qióng lǐ, zé bù néng jí qí zhì, suǒ wèi bù shè lǐ lù bù là yán quán zhě, shàng yě. shī zhě, yín yǒng qíng xìng yě. shèng táng zhū rén wéi zài xìng qù, líng yáng guà jiǎo, wú jī kě qiú. gù qí miào chù tòu chè líng lóng bù kě còu pō, rú kōng zhōng zhī yīn xiāng zhòng zhī sè shuǐ zhōng zhī yuè jìng zhōng zhī xiàng, yán yǒu jǐn ér yì wú qióng. jìn dài zhū gōng nǎi zuò qí tè jiě huì, suì yǐ wén zì wèi shī, yǐ cái xué wèi shī, yǐ yì lùn wèi shī, fū qǐ bù gōng? zhōng fēi gǔ rén zhī shī yě. gài yú yí chàng sān tàn zhī yīn yǒu suǒ qiàn yān. qiě qí zuò duō wù, shǐ shì bù wèn xìng zhì, yòng zì bì yǒu lái lì, yā yùn bì yǒu chū chù, dú zhī fǎn fù zhōng piān, bù zhī zhe dào hé zài qí mò liú shèn zhě, jiào zào nù zhāng, shū shī zhōng hòu zhī fēng, dài yǐ mà lì wèi shī, shī ér zhì cǐ kě wèi yī è yě. rán zé jìn dài zhī shī wú qǔ hū? yuē: yǒu zhī. wú qǔ qí hé yú gǔ rén zhě ér yǐ. guó chū zhī shī shàng yán xí táng rén, wáng huáng zhōu xué bái lè tiān, yáng wén gōng liú zhōng shān xué lǐ shāng yǐn, shèng wén sù xué wéi sū zhōu, ōu yáng gōng xué hán tuì zhī gǔ shī, méi shèng yú xué táng rén qí dàn chù, zhì dōng pō shān gǔ shǐ zì chū jǐ yì yǐ wèi shī. táng rén zhī fēng biàn yǐ. shān gǔ yòng gōng yóu wèi shēn kè, qí hòu fǎ xí shèng xíng hǎi nèi, chēng wèi jiāng xī zōng pài. jìn shì zhào zǐ zhī wēng líng shū bèi dú xǐ jiǎ dǎo yáo hé zhī shī, shāo shāo fù jiù qīng kǔ zhī fēng, jiāng hú shī rén duō xiào qí tǐ, yī shí zì wèi zhī táng zōng, bù zhī zhǐ rù shēng wén pì zhī zhī guǒ, qí shèng táng zhū gōng dà chéng zhèng fǎ yǎn zhě zāi.
夫詩有別材，非關書也；詩有別趣，非關理也。然非多讀書、多窮理，則不能極其至，所謂不涉理路、不落言筌者，上也。詩者，吟詠情性也。盛唐諸人惟在興趣，羚羊掛角，無跡可求。故其妙處透徹玲瓏不可湊泊，如空中之音、相中之色、水中之月、鏡中之象，言有盡而意無窮。近代諸公乃作奇特解會，遂以文字為詩，以才學為詩，以議論為詩，夫豈不工？終非古人之詩也。蓋於一唱三嘆之音有所歉焉。且其作多務，使事不問興致，用字必有來歷，押韻必有出處，讀之反覆終篇，不知着到何在；其末流甚者，叫噪怒張，殊失忠厚之風，殆以罵詈為詩，詩而至此可謂一厄也。然則近代之詩無取乎？曰：有之。吾取其合於古人者而已。國初之詩尚沿襲唐人，王黃州學白樂天，楊文公劉中山學李商隱，盛文肅學韋蘇州，歐陽公學韓退之古詩，梅聖俞學唐人其澹處，至東坡山谷始自出己意以為詩。唐人之風變矣。山谷用工尤為深刻，其後法席盛行海內，稱為江西宗派。近世趙紫芝翁靈舒輩獨喜賈島姚合之詩，稍稍復就清苦之風，江湖詩人多效其體，一時自謂之唐宗，不知止入聲聞辟支之果，其盛唐諸公大乘正法眼者哉。

jiē hū! zhèng fǎ yǎn zhī wú chuán jiǔ yǐ! táng shī zhī shuō wèi chàng, táng shī zhī dào huò yǒu shí ér míng yě. jīn jì chàng qí tǐ yuē táng shī yǐ, zé xué zhě wèi táng shī chéng zhǐ yú shì ěr, dé fēi shī dào zhī zhòng bù xìng xié? gù yǔ bù zì liáng dù, zhé dìng shī zhī zōng zhǐ, qiě jiè chán yǐ wèi yù, tuī yuán hàn wèi yǐ lái, ér jié rán wèi dāng yǐ shèng táng wèi fǎ, hòu shě hàn wèi ér dú yán shèng táng zhě wèi gǔ lǜ zhī tǐ bèi yě suī huò zuì yú shì zhī jūn zǐ bù cí yě.
嗟乎！正法眼之無傳久矣！唐詩之說未唱，唐詩之道或有時而明也。今既唱其體曰唐詩矣，則學者謂唐詩誠止於是耳，得非詩道之重不幸邪？故予不自量度，輒定詩之宗旨，且借禪以為喻，推原漢魏以來，而截然謂當以盛唐為法，（後舍漢魏而獨言盛唐者謂古律之體備也）雖獲罪於世之君子不辭也。