zēng zǐ yuē: jūn zǐ gōng qí è, qiú qí guò, jiàng qí suǒ bù néng, qù sī yù, cóng shì yú yì, kě wèi xué yǐ.
曾子曰:「君子攻其惡,求其過,彊其所不能,去私慾,從事於義,可謂學矣。
jūn zǐ ài rì yǐ xué, jí shí yǐ xíng, nán zhě fú pì, yì zhě fú cóng, wéi yì suǒ zài. rì dàn jiù yè, xī ér zì xǐng sī, yǐ mò qí shēn, yì kě wèi shǒu yè yǐ.
君子愛日以學,及時以行,難者弗辟,易者弗從,唯義所在。日旦就業,夕而自省思,以歿其身,亦可謂守業矣。
jūn zǐ xué bì yóu qí yè, wèn bì yǐ qí xù, wèn ér bù jué, chéng xián guān sè ér fù zhī, suī bù shuō, yì bù jiàng zhēng yě.
君子學必由其業,問必以其序,問而不決,承閒觀色而復之,雖不說,亦不彊爭也。
jūn zǐ jì xué zhī, huàn qí bù bó yě jì bó zhī, huàn qí bù xí yě, jì xí zhī, huàn qí wú zhī yě jì zhī zhī, huàn qí bù néng xíng yě jì néng xíng zhī, guì qí néng ràng yě jūn zǐ zhī xué, zhì cǐ wǔ zhě ér yǐ yǐ.
君子既學之,患其不博也;既博之,患其不習也,既習之,患其無知也;既知之,患其不能行也;既能行之,貴其能讓也;君子之學,致此五者而已矣。
jūn zǐ bó xué ér càn shǒu zhī, wēi yán ér dǔ xíng zhī, xíng bì xiān rén, yán bì hòu rén, jūn zǐ zhōng shēn shǒu cǐ yì yì.
君子博學而孱守之,微言而篤行之,行必先人,言必後人,君子終身守此悒悒。
xíng wú qiú shù yǒu míng, shì wú qiú shù yǒu chéng shēn yán zhī, hòu rén yáng zhī shēn xíng zhī, hòu rén bǐng zhī jūn zǐ zhōng shēn shǒu cǐ dàn dàn.
行無求數有名,事無求數有成;身言之,後人揚之;身行之,後人秉之;君子終身守此憚憚。
jūn zǐ bù jué xiǎo, bù tiǎn wēi yě xíng zì wēi yě, bù wēi rén rén zhī zhī, zé yuàn yě rén bù zhī, gǒu wú zì zhī yě jūn zǐ zhōng shēn shǒu cǐ wù wù yě.
君子不絕小,不殄微也;行自微也,不微人;人知之,則願也;人不知,苟吾自知也;君子終身守此勿勿也。
jūn zǐ huò zhī wèi huàn, rǔ zhī wèi wèi, jiàn shàn kǒng bù dé yǔ yān, jiàn bù shàn kǒng qí jí jǐ yě, shì gù jūn zǐ yí yǐ zhōng shēn.
君子禍之為患,辱之為畏,見善恐不得與焉,見不善恐其及己也,是故君子疑以終身。
jūn zǐ jiàn lì sī rǔ, jiàn è sī gòu, shì yù sī chǐ, fèn nù sī huàn, jūn zǐ zhōng shēn shǒu cǐ zhàn zhàn yě.
君子見利思辱,見惡思詬,嗜欲思恥,忿怒思患,君子終身守此戰戰也。
jūn zǐ lǜ shèng qì, sī ér hòu dòng, lùn ér hòu xíng, xíng bì sī yán zhī, yán zhī bì sī fù zhī, sī fù zhī bì sī wú huǐ yán, yì kě wèi shèn yǐ.
君子慮勝氣,思而後動,論而後行,行必思言之,言之必思復之,思復之必思無悔言,亦可謂慎矣。
rén xìn qí yán, cóng zhī yǐ xíng, rén xìn qí xíng, cóng zhī yǐ fù fù yí qí lèi, lèi yí qí nián, yì kě wèi wài nèi hé yǐ.
人信其言,從之以行,人信其行,從之以復;復宜其類,類宜其年,亦可謂外內合矣。
jūn zǐ yí zé bù yán, wèi wèn zé bù yán, liǎng wèn zé bù xíng qí nán zhě.
君子疑則不言,未問則不言,兩問則不行其難者。
jūn zǐ huàn nán chú zhī, cái sè yuǎn zhī, liú yán miè zhī, huò zhī suǒ yóu shēng zì qiān々 yě, shì gù jūn zǐ sù jué zhī.
君子患難除之,財色遠之,流言滅之,禍之所由生自孅々也,是故君子夙絕之。
jūn zǐ jǐ shàn, yì lè rén zhī shàn yě jǐ néng, yì lè rén zhī néng yě jǐ suī bù néng, yì bù yǐ yuán rén.
君子己善,亦樂人之善也;己能,亦樂人之能也;己雖不能,亦不以援人。
jūn zǐ hǎo rén zhī wèi shàn, ér fú qù yě, è rén zhī wèi bù shàn, ér fú jí yě jí qí guò ér bù bǔ yě, shì qí měi ér bù fá yě, fá zé bù yì, bǔ zé bù gǎi yǐ.
君子好人之為善,而弗趣也,惡人之為不善,而弗疾也;疾其過而不補也,飾其美而不伐也,伐則不益,補則不改矣。
jūn zǐ bù xiān rén yǐ è, bù yí rén yǐ bù xìn bù shuō rén zhī guò, chéng rén zhī měi cún wǎng zhě, zài lái zhě, cháo yǒu guò, xī gǎi, zé yǔ zhī xī yǒu guò, cháo gǎi, zé yǔ zhī.
君子不先人以惡,不疑人以不信;不說人之過,成人之美;存往者,在來者,朝有過,夕改,則與之;夕有過,朝改,則與之。
jūn zǐ yì zé yǒu cháng, shàn zé yǒu lín jiàn qí yī, jì qí èr jiàn qí xiǎo, jì qí dà gǒu yǒu dé yān, yì bù qiú yíng yú rén yě.
君子義則有常,善則有鄰;見其一,冀其二;見其小,冀其大;苟有德焉,亦不求盈於人也。
jūn zǐ bù jué rén zhī huān, bù jǐn rén zhī lǐ lái zhě bù yù, wǎng zhě bù shèn yě, qù zhī bù bàng, jiù zhī bù lù yì kě wèi zhōng yǐ.
君子不絕人之歡,不盡人之禮;來者不豫,往者不慎也,去之不謗,就之不賂;亦可謂忠矣。
jūn zǐ gōng ér bù nán, ān ér bù shū, xùn ér bù chǎn, kuān ér bù zòng, huì ér bù jiǎn, zhí ér bù jìng, yì kě wèi zhī yǐ.
君子恭而不難,安而不舒,遜而不諂,寬而不縱,惠而不儉,直而不徑,亦可謂知矣。
jūn zǐ rù rén zhī guó, bù chēng qí huì, bù fàn qí jìn, bù fú huá sè zhī fú, bù chēng jù tì zhī yán. gù yuē: yǔ qí shē yě níng jiǎn, yǔ qí jù yě níng jù.
君子入人之國,不稱其諱,不犯其禁,不服華色之服,不稱懼惕之言。故曰:與其奢也寧儉,與其倨也寧句。
kě yán ér bù xìn, níng wú yán yě. jūn zǐ zhōng rì yán, bù zài yóu zhī zhōng xiǎo rén yī yán, zhōng shēn wèi zuì.
可言而不信,寧無言也。君子終日言,不在尤之中;小人一言,終身為罪。
jūn zǐ luàn yán ér fú zhí, shén yán fú zhì yě, dào yuǎn rì yì yún. zhòng xìn fú zhǔ, líng yán fú yǔ, rén yán bù xìn bù hé.
君子亂言而弗殖,神言弗致也,道遠日益雲。眾信弗主,靈言弗與,人言不信不和。
jūn zǐ bù chàng liú yán, bù zhé cí, bù chén rén yǐ qí suǒ néng yán bì yǒu zhǔ, xíng bì yǒu fǎ, qīn rén bì yǒu fāng.
君子不唱流言,不折辭,不陳人以其所能;言必有主,行必有法,親人必有方。
duō zhī ér wú qīn, bó xué ér wú fāng, hǎo duō ér wú dìng zhě, jūn zǐ fú yǔ yě. jūn zǐ duō zhī ér zé yān, bó xué ér suàn yān, duō yán ér shèn yān.
多知而無親,博學而無方,好多而無定者,君子弗與也。君子多知而擇焉,博學而算焉,多言而慎焉。
bó xué ér wú xíng, jìn gěi ér bù ràng, hǎo zhí ér jìng, jiǎn ér hǎo rén shì zhě, jūn zǐ bù yǔ yě.
博學而無行,進給而不讓,好直而俓,儉而好亻室者,君子不與也。
kuā ér wú chǐ, jiàng ér wú dàn, hǎo yǒng ér rěn rén zhě, jūn zǐ bù yǔ yě.
夸而無恥,彊而無憚,好勇而忍人者,君子不與也。
jí dá ér wú shǒu, hǎo míng ér wú tǐ, fèn nù ér wèi è, zú gōng ér kǒu shèng, ér wú cháng wèi zhě, jūn zǐ fú yǔ yě.
亟達而無守,好名而無體,忿怒而為惡,足恭而口聖,而無常位者,君子弗與也。
qiǎo yán lìng sè, néng xiǎo xíng ér dǔ, nán yú rén yǐ. shì gū jiǔ, hǎo ōu gē xiàng yóu, ér xiāng jū zhě hū? wú wú wàng yān ěr!
巧言令色,能小行而篤,難於仁矣。嗜酤酒,好謳歌巷游,而鄉居者乎?吾無望焉耳!
chū rù bù shí, yán yǔ bù xù, ān yì ér lè bào, jù zhī ér bù kǒng, shuō zhī ér bù tīng, suī yǒu shèng rén, yì wú ruò hé yǐ.
出入不時,言語不序,安易而樂暴,懼之而不恐,說之而不聽,雖有聖人,亦無若何矣。
lín shì ér bù jìng, jū sàng ér bù āi, jì sì ér bù wèi, cháo tíng ér bù gōng, zé wú wú yóu zhī zhī yǐ.
臨事而不敬,居喪而不哀,祭祀而不畏,朝廷而不恭,則吾無由知之矣。
sān shí sì shí zhī xián ér wú yì, jí wú yì yǐ wǔ shí ér bù yǐ shàn wén yǐ qī shí ér wú dé, suī yǒu wēi guò, yì kě yǐ miǎn yǐ.
三十、四十之閒而無蓺,即無蓺矣;五十而不以善聞矣;七十而無德,雖有微過,亦可以勉矣。
qí shǎo bù fěng sòng, qí zhuàng bù lùn yì, qí lǎo bù jiào huì, yì kě wèi wú yè zhī rén yǐ.
其少不諷誦,其壯不論議,其老不教誨,亦可謂無業之人矣。
shǎo chēng bù dì yān, chǐ yě zhuàng chēng wú dé yān, rǔ yě lǎo chēng wú lǐ yān, zuì yě.
少稱不弟焉,恥也;壯稱無德焉,辱也;老稱無禮焉,罪也。
guò ér bù néng gǎi, juàn yě. xíng ér bù néng suì, chǐ yě mù shàn rén ér bù yǔ yān, rǔ yě fú zhī ér bù wèn yān, gù yě shuō ér bù néng, qióng yě xǐ nù yì lǜ, huò yě bù néng xíng ér yán zhī, wū yě fēi qí shì ér jū zhī, jiǎo yě dào yán ér shì qí cí, xū yě wú yì ér shí hòu lù, qiè yě hǎo dào fán yán, luàn yě shā rén ér bù qī yān, zéi yě.
過而不能改,倦也。行而不能遂,恥也;慕善人而不與焉,辱也;弗知而不問焉,固也;說而不能,窮也;喜怒異慮,惑也;不能行而言之,誣也;非其事而居之,矯也;道言而飾其辭,虛也;無益而食厚祿,竊也;好道煩言,亂也;殺人而不戚焉,賊也。
rén yán bù shàn ér bù wéi, jìn yú shuō qí yán shuō qí yán, dài yú yǐ shēn jìn zhī yě dài yú yǐ shēn jìn zhī, dài yú shēn zhī yǐ.
人言不善而不違,近於說其言;說其言,殆於以身近之也;殆於以身近之,殆於身之矣。
rén yán shàn ér sè xǐ yān, jìn yú bù shuō qí yán bù shuō qí yán, dài yú yǐ shēn jìn zhī yě dài yú yǐ shēn jìn zhī, dài yú shēn zhī yǐ.
人言善而色葸焉,近於不說其言;不說其言,殆於以身近之也;殆於以身近之,殆於身之矣。
gù mù zhě, xīn zhī fú yě yán zhě, xíng zhī zhǐ yě zuò yú zhōng, zé bō yú wài yě. gù yuē: yǐ qí jiàn zhě zhàn qí yǐn zhě. gù yuē: tīng qí yán yě, kě yǐ zhī qí suǒ hǎo yǐ.
故目者,心之浮也;言者,行之指也;作於中,則播於外也。故曰:以其見者占其隱者。故曰:聽其言也,可以知其所好矣。
guān shuō zhī liú, kě yǐ zhī qí shù yě jiǔ ér fù zhī, kě yǐ zhī qí xìn yǐ guān qí suǒ ài qīn, kě yǐ zhī qí rén yǐ.
觀說之流,可以知其術也;久而復之,可以知其信矣;觀其所愛親,可以知其人矣。
lín jù zhī, ér guān qí bù kǒng yě nù zhī, ér guān qí bù hūn yě xǐ zhī, ér guān qí bù wū yě jìn zhū sè, ér guān qí bù yú yě yǐn shí zhī, ér guān qí yǒu cháng yě lì zhī, ér guān qí néng ràng yě jū āi, ér guān qí zhēn yě jū yuē, ér guān qí bù yíng yě qín láo zhī, ér guān qí bù rǎo rén yě.
臨懼之,而觀其不恐也;怒之,而觀其不惛也;喜之,而觀其不誣也;近諸色,而觀其不逾也;飲食之,而觀其有常也;利之,而觀其能讓也;居哀,而觀其貞也;居約,而觀其不營也;勤勞之,而觀其不擾人也。
jūn zǐ zhī yú bù shàn yě, shēn wù wèi, néng yě sè wù wèi, bù kě néng yě. sè yě wù wèi, kě néng yě xīn sī wù wèi, bù kě néng yě.
君子之於不善也,身勿為,能也;色勿為,不可能也。色也勿為,可能也;心思勿為,不可能也。
tài shàng lè shàn, qí cì ān zhī, qí xià yì néng zì qiáng.
太上樂善,其次安之,其下亦能自強。
rén zhě lè dào, zhì zhě lì dào, yú zhě cóng, ruò zhě wèi. bù yú bù ruò, zhí wū yǐ jiàng, yì kě wèi qì mín yǐ.
仁者樂道,智者利道,愚者從,弱者畏。不愚不弱,執誣以彊,亦可謂棄民矣。
tài shàng bù shēng è, qí cì ér néng sù jué zhī yě, qí xià fù ér néng gǎi yě. fù ér bù gǎi, yǔn shēn fù jiā, dà zhě qīng fù shè jì. shì gù jūn zǐ chū yán yǐ è è, xíng shēn yǐ zhàn zhàn, yì dài miǎn yú zuì yǐ.
太上不生惡,其次而能夙絕之也,其下復而能改也。復而不改,殞身覆家,大者傾覆社稷。是故君子出言以鄂鄂,行身以戰戰,亦殆勉於罪矣。
shì gù jūn zǐ wèi xiǎo yóu wèi dà yě, jū yóu shì yě, bèi zé wèi wèi bèi yě, ér wù lǜ cún yān?
是故君子為小由為大也,居由仕也,備則未為備也,而勿慮存焉?
shì fù kě yǐ shì jūn, shì xiōng kě yǐ shì shī zhǎng, shǐ zi yóu shǐ chén yě, shǐ dì yóu shǐ chéng sì yě néng qǔ péng yǒu zhě, yì néng qǔ suǒ yǔ cóng zhèng zhě yǐ cì yǔ qí gōng shì, yì yóu qìng shǎng yú guó yě fèn nù qí chén qiè, yì yóu yòng xíng fá yú wàn mín yě.
事父可以事君,事兄可以事師長,使子猶使臣也,使弟猶使承嗣也;能取朋友者,亦能取所予從政者矣;賜與其宮室,亦由慶賞於國也;忿怒其臣妾,亦猶用刑罰於萬民也。
shì gù wèi shàn bì zì nèi shǐ yě. nèi rén yuàn zhī, suī wài rén yì bù néng lì yě.
是故為善必自內始也。內人怨之,雖外人亦不能立也。
jū shàng wèi ér bù yín, lín shì ér lì zhě, xiān bù jì yǐ, xiān yōu shì zhě, hòu lè shì xiān lè shì zhě, hòu yōu shì. xī zhě tiān zǐ rì dàn sī qí sì hǎi zhī nèi, zhàn zhàn wéi kǒng bù néng shèng zhū hóu rì dàn shī qí sì fēng zhī nèi, zhàn zhàn wéi kǒng shī sǔn zhī dài fū shì rì dàn sī qí guān, zhàn zhàn wéi kǒng bù néng shèng shù rén rì dàn sī qí shì, zhàn zhàn wéi kǒng xíng fá zhī zhì yě. shì gù lín shì ér lì zhě, xiān bù jì yǐ.
居上位而不淫,臨事而栗者,鮮不濟矣,先憂事者,後樂事;先樂事者,後憂事。昔者天子日旦思其四海之內,戰戰唯恐不能勝;諸侯日旦失其四封之內,戰戰唯恐失損之;大夫士日旦思其官,戰戰唯恐不能勝;庶人日旦思其事,戰戰唯恐刑罰之至也。是故臨事而栗者,鮮不濟矣。
jūn zǐ zhī yú zi yě, ài ér wù miàn yě, shǐ ér wù mào yě, dǎo zhī yǐ dào ér wù qiáng yě.
君子之於子也,愛而勿面也,使而勿貌也,導之以道而勿強也。
gōng zhōng yōng yōng, wài yān sù sù, xiōng dì xī xī, péng yǒu qiē qiē, yuǎn zhě yǐ mào, jìn zhě yǐ qíng.
宮中雍雍,外焉肅肅,兄弟僖僖,朋友切切,遠者以貌,近者以情。
yǒu yǐ lì qí suǒ néng, ér yuǎn qí suǒ bù néng, gǒu wú shī qí suǒ shǒu, yì kě yǔ zhōng shēn yǐ.
友以立其所能,而遠其所不能,苟無失其所守,亦可與終身矣。」