zēng zǐ yuē:" jūn zǐ gōng qí è, qiú qí guò, jiàng qí suǒ bù néng, qù sī yù, cóng shì yú yì, kě wèi xué yǐ.
曾子曰:“君子攻其恶,求其过,彊其所不能,去私欲,从事於义,可谓学矣。
jūn zǐ ài rì yǐ xué, jí shí yǐ xíng, nán zhě fú pì, yì zhě fú cóng, wéi yì suǒ zài. rì dàn jiù yè, xī ér zì xǐng sī, yǐ mò qí shēn, yì kě wèi shǒu yè yǐ.
君子爱日以学,及时以行,难者弗辟,易者弗从,唯义所在。日旦就业,夕而自省思,以殁其身,亦可谓守业矣。
jūn zǐ xué bì yóu qí yè, wèn bì yǐ qí xù, wèn ér bù jué, chéng xián guān sè ér fù zhī, suī bù shuō, yì bù jiàng zhēng yě.
君子学必由其业,问必以其序,问而不决,承閒观色而复之,虽不说,亦不彊争也。
jūn zǐ jì xué zhī, huàn qí bù bó yě jì bó zhī, huàn qí bù xí yě, jì xí zhī, huàn qí wú zhī yě jì zhī zhī, huàn qí bù néng xíng yě jì néng xíng zhī, guì qí néng ràng yě jūn zǐ zhī xué, zhì cǐ wǔ zhě ér yǐ yǐ.
君子既学之,患其不博也;既博之,患其不习也,既习之,患其无知也;既知之,患其不能行也;既能行之,贵其能让也;君子之学,致此五者而已矣。
jūn zǐ bó xué ér càn shǒu zhī, wēi yán ér dǔ xíng zhī, xíng bì xiān rén, yán bì hòu rén, jūn zǐ zhōng shēn shǒu cǐ yì yì.
君子博学而孱守之,微言而笃行之,行必先人,言必后人,君子终身守此悒悒。
xíng wú qiú shù yǒu míng, shì wú qiú shù yǒu chéng shēn yán zhī, hòu rén yáng zhī shēn xíng zhī, hòu rén bǐng zhī jūn zǐ zhōng shēn shǒu cǐ dàn dàn.
行无求数有名,事无求数有成;身言之,后人扬之;身行之,后人秉之;君子终身守此惮惮。
jūn zǐ bù jué xiǎo, bù tiǎn wēi yě xíng zì wēi yě, bù wēi rén rén zhī zhī, zé yuàn yě rén bù zhī, gǒu wú zì zhī yě jūn zǐ zhōng shēn shǒu cǐ wù wù yě.
君子不绝小,不殄微也;行自微也,不微人;人知之,则愿也;人不知,苟吾自知也;君子终身守此勿勿也。
jūn zǐ huò zhī wéi huàn, rǔ zhī wèi wèi, jiàn shàn kǒng bù dé yǔ yān, jiàn bù shàn kǒng qí jí jǐ yě, shì gù jūn zǐ yí yǐ zhōng shēn.
君子祸之为患,辱之为畏,见善恐不得与焉,见不善恐其及己也,是故君子疑以终身。
jūn zǐ jiàn lì sī rǔ, jiàn è sī gòu, shì yù sī chǐ, fèn nù sī huàn, jūn zǐ zhōng shēn shǒu cǐ zhàn zhàn yě.
君子见利思辱,见恶思诟,嗜欲思耻,忿怒思患,君子终身守此战战也。
jūn zǐ lǜ shèng qì, sī ér hòu dòng, lùn ér hòu xíng, xíng bì sī yán zhī, yán zhī bì sī fù zhī, sī fù zhī bì sī wú huǐ yán, yì kě wèi shèn yǐ.
君子虑胜气,思而后动,论而后行,行必思言之,言之必思复之,思复之必思无悔言,亦可谓慎矣。
rén xìn qí yán, cóng zhī yǐ xíng, rén xìn qí xíng, cóng zhī yǐ fù fù yí qí lèi, lèi yí qí nián, yì kě wèi wài nèi hé yǐ.
人信其言,从之以行,人信其行,从之以复;复宜其类,类宜其年,亦可谓外内合矣。
jūn zǐ yí zé bù yán, wèi wèn zé bù yán, liǎng wèn zé bù xíng qí nán zhě.
君子疑则不言,未问则不言,两问则不行其难者。
jūn zǐ huàn nàn chú zhī, cái sè yuǎn zhī, liú yán miè zhī, huò zhī suǒ yóu shēng zì qiān々 yě, shì gù jūn zǐ sù jué zhī.
君子患难除之,财色远之,流言灭之,祸之所由生自孅々也,是故君子夙绝之。
jūn zǐ jǐ shàn, yì lè rén zhī shàn yě jǐ néng, yì lè rén zhī néng yě jǐ suī bù néng, yì bù yǐ yuán rén.
君子己善,亦乐人之善也;己能,亦乐人之能也;己虽不能,亦不以援人。
jūn zǐ hǎo rén zhī wéi shàn, ér fú qù yě, è rén zhī wèi bù shàn, ér fú jí yě jí qí guò ér bù bǔ yě, shì qí měi ér bù fá yě, fá zé bù yì, bǔ zé bù gǎi yǐ.
君子好人之为善,而弗趣也,恶人之为不善,而弗疾也;疾其过而不补也,饰其美而不伐也,伐则不益,补则不改矣。
jūn zǐ bù xiān rén yǐ è, bù yí rén yǐ bù xìn bù shuō rén zhī guò, chéng rén zhī měi cún wǎng zhě, zài lái zhě, cháo yǒu guò, xī gǎi, zé yǔ zhī xī yǒu guò, cháo gǎi, zé yǔ zhī.
君子不先人以恶,不疑人以不信;不说人之过,成人之美;存往者,在来者,朝有过,夕改,则与之;夕有过,朝改,则与之。
jūn zǐ yì zé yǒu cháng, shàn zé yǒu lín jiàn qí yī, jì qí èr jiàn qí xiǎo, jì qí dà gǒu yǒu dé yān, yì bù qiú yíng yú rén yě.
君子义则有常,善则有邻;见其一,冀其二;见其小,冀其大;苟有德焉,亦不求盈於人也。
jūn zǐ bù jué rén zhī huān, bù jìn rén zhī lǐ lái zhě bù yù, wǎng zhě bù shèn yě, qù zhī bù bàng, jiù zhī bù lù yì kě wèi zhōng yǐ.
君子不绝人之欢,不尽人之礼;来者不豫,往者不慎也,去之不谤,就之不赂;亦可谓忠矣。
jūn zǐ gōng ér bù nán, ān ér bù shū, xùn ér bù chǎn, kuān ér bù zòng, huì ér bù jiǎn, zhí ér bù jìng, yì kě wèi zhī yǐ.
君子恭而不难,安而不舒,逊而不谄,宽而不纵,惠而不俭,直而不径,亦可谓知矣。
jūn zǐ rù rén zhī guó, bù chēng qí huì, bù fàn qí jìn, bù fú huá sè zhī fú, bù chēng jù tì zhī yán. gù yuē: yǔ qí shē yě níng jiǎn, yǔ qí jù yě níng jù.
君子入人之国,不称其讳,不犯其禁,不服华色之服,不称惧惕之言。故曰:与其奢也宁俭,与其倨也宁句。
kě yán ér bù xìn, níng wú yán yě. jūn zǐ zhōng rì yán, bù zài yóu zhī zhōng xiǎo rén yī yán, zhōng shēn wéi zuì.
可言而不信,宁无言也。君子终日言,不在尤之中;小人一言,终身为罪。
jūn zǐ luàn yán ér fú zhí, shén yán fú zhì yě, dào yuǎn rì yì yún. zhòng xìn fú zhǔ, líng yán fú yǔ, rén yán bù xìn bù hé.
君子乱言而弗殖,神言弗致也,道远日益云。众信弗主,灵言弗与,人言不信不和。
jūn zǐ bù chàng liú yán, bù zhé cí, bù chén rén yǐ qí suǒ néng yán bì yǒu zhǔ, xíng bì yǒu fǎ, qīn rén bì yǒu fāng.
君子不唱流言,不折辞,不陈人以其所能;言必有主,行必有法,亲人必有方。
duō zhī ér wú qīn, bó xué ér wú fāng, hǎo duō ér wú dìng zhě, jūn zǐ fú yǔ yě. jūn zǐ duō zhī ér zé yān, bó xué ér suàn yān, duō yán ér shèn yān.
多知而无亲,博学而无方,好多而无定者,君子弗与也。君子多知而择焉,博学而算焉,多言而慎焉。
bó xué ér wú xíng, jìn jǐ ér bù ràng, hǎo zhí ér jìng, jiǎn ér hǎo rén shì zhě, jūn zǐ bù yǔ yě.
博学而无行,进给而不让,好直而俓,俭而好亻室者,君子不与也。
kuā ér wú chǐ, jiàng ér wú dàn, hǎo yǒng ér rěn rén zhě, jūn zǐ bù yǔ yě.
夸而无耻,彊而无惮,好勇而忍人者,君子不与也。
jí dá ér wú shǒu, hǎo míng ér wú tǐ, fèn nù ér wèi è, zú gōng ér kǒu shèng, ér wú cháng wèi zhě, jūn zǐ fú yǔ yě.
亟达而无守,好名而无体,忿怒而为恶,足恭而口圣,而无常位者,君子弗与也。
qiǎo yán lìng sè, néng xiǎo xíng ér dǔ, nán yú rén yǐ. shì gū jiǔ, hǎo ōu gē xiàng yóu, ér xiāng jū zhě hū? wú wú wàng yān ěr!
巧言令色,能小行而笃,难於仁矣。嗜酤酒,好讴歌巷游,而乡居者乎?吾无望焉耳!
chū rù bù shí, yán yǔ bù xù, ān yì ér lè bào, jù zhī ér bù kǒng, shuō zhī ér bù tīng, suī yǒu shèng rén, yì wú ruò hé yǐ.
出入不时,言语不序,安易而乐暴,惧之而不恐,说之而不听,虽有圣人,亦无若何矣。
lín shì ér bù jìng, jū sāng ér bù āi, jì sì ér bù wèi, cháo tíng ér bù gōng, zé wú wú yóu zhī zhī yǐ.
临事而不敬,居丧而不哀,祭祀而不畏,朝廷而不恭,则吾无由知之矣。
sān shí sì shí zhī xián ér wú yì, jí wú yì yǐ wǔ shí ér bù yǐ shàn wén yǐ qī shí ér wú dé, suī yǒu wēi guò, yì kě yǐ miǎn yǐ.
三十、四十之閒而无蓺,即无蓺矣;五十而不以善闻矣;七十而无德,虽有微过,亦可以勉矣。
qí shǎo bù fěng sòng, qí zhuàng bù lùn yì, qí lǎo bù jiào huì, yì kě wèi wú yè zhī rén yǐ.
其少不讽诵,其壮不论议,其老不教诲,亦可谓无业之人矣。
shǎo chēng bù dì yān, chǐ yě zhuàng chēng wú dé yān, rǔ yě lǎo chēng wú lǐ yān, zuì yě.
少称不弟焉,耻也;壮称无德焉,辱也;老称无礼焉,罪也。
guò ér bù néng gǎi, juàn yě. xíng ér bù néng suì, chǐ yě mù shàn rén ér bù yǔ yān, rǔ yě fú zhī ér bù wèn yān, gù yě shuō ér bù néng, qióng yě xǐ nù yì lǜ, huò yě bù néng xíng ér yán zhī, wū yě fēi qí shì ér jū zhī, jiǎo yě dào yán ér shì qí cí, xū yě wú yì ér shí hòu lù, qiè yě hǎo dào fán yán, luàn yě shā rén ér bù qī yān, zéi yě.
过而不能改,倦也。行而不能遂,耻也;慕善人而不与焉,辱也;弗知而不问焉,固也;说而不能,穷也;喜怒异虑,惑也;不能行而言之,诬也;非其事而居之,矫也;道言而饰其辞,虚也;无益而食厚禄,窃也;好道烦言,乱也;杀人而不戚焉,贼也。
rén yán bù shàn ér bù wéi, jìn yú shuō qí yán shuō qí yán, dài yú yǐ shēn jìn zhī yě dài yú yǐ shēn jìn zhī, dài yú shēn zhī yǐ.
人言不善而不违,近於说其言;说其言,殆於以身近之也;殆於以身近之,殆於身之矣。
rén yán shàn ér sè xǐ yān, jìn yú bù shuō qí yán bù shuō qí yán, dài yú yǐ shēn jìn zhī yě dài yú yǐ shēn jìn zhī, dài yú shēn zhī yǐ.
人言善而色葸焉,近於不说其言;不说其言,殆於以身近之也;殆於以身近之,殆於身之矣。
gù mù zhě, xīn zhī fú yě yán zhě, xíng zhī zhǐ yě zuò yú zhōng, zé bō yú wài yě. gù yuē: yǐ qí jiàn zhě zhàn qí yǐn zhě. gù yuē: tīng qí yán yě, kě yǐ zhī qí suǒ hǎo yǐ.
故目者,心之浮也;言者,行之指也;作於中,则播於外也。故曰:以其见者占其隐者。故曰:听其言也,可以知其所好矣。
guān shuō zhī liú, kě yǐ zhī qí shù yě jiǔ ér fù zhī, kě yǐ zhī qí xìn yǐ guān qí suǒ ài qīn, kě yǐ zhī qí rén yǐ.
观说之流,可以知其术也;久而复之,可以知其信矣;观其所爱亲,可以知其人矣。
lín jù zhī, ér guān qí bù kǒng yě nù zhī, ér guān qí bù hūn yě xǐ zhī, ér guān qí bù wū yě jìn zhū sè, ér guān qí bù yú yě yǐn shí zhī, ér guān qí yǒu cháng yě lì zhī, ér guān qí néng ràng yě jū āi, ér guān qí zhēn yě jū yuē, ér guān qí bù yíng yě qín láo zhī, ér guān qí bù rǎo rén yě.
临惧之,而观其不恐也;怒之,而观其不惛也;喜之,而观其不诬也;近诸色,而观其不逾也;饮食之,而观其有常也;利之,而观其能让也;居哀,而观其贞也;居约,而观其不营也;勤劳之,而观其不扰人也。
jūn zǐ zhī yú bù shàn yě, shēn wù wèi, néng yě sè wù wèi, bù kě néng yě. sè yě wù wèi, kě néng yě xīn sī wù wèi, bù kě néng yě.
君子之於不善也,身勿为,能也;色勿为,不可能也。色也勿为,可能也;心思勿为,不可能也。
tài shàng lè shàn, qí cì ān zhī, qí xià yì néng zì qiáng.
太上乐善,其次安之,其下亦能自强。
rén zhě lè dào, zhì zhě lì dào, yú zhě cóng, ruò zhě wèi. bù yú bù ruò, zhí wū yǐ jiàng, yì kě wèi qì mín yǐ.
仁者乐道,智者利道,愚者从,弱者畏。不愚不弱,执诬以彊,亦可谓弃民矣。
tài shàng bù shēng è, qí cì ér néng sù jué zhī yě, qí xià fù ér néng gǎi yě. fù ér bù gǎi, yǔn shēn fù jiā, dà zhě qīng fù shè jì. shì gù jūn zǐ chū yán yǐ è è, xíng shēn yǐ zhàn zhàn, yì dài miǎn yú zuì yǐ.
太上不生恶,其次而能夙绝之也,其下复而能改也。复而不改,殒身覆家,大者倾覆社稷。是故君子出言以鄂鄂,行身以战战,亦殆勉於罪矣。
shì gù jūn zǐ wèi xiǎo yóu wèi dà yě, jū yóu shì yě, bèi zé wèi wèi bèi yě, ér wù lǜ cún yān?
是故君子为小由为大也,居由仕也,备则未为备也,而勿虑存焉?
shì fù kě yǐ shì jūn, shì xiōng kě yǐ shì shī zhǎng, shǐ zi yóu shǐ chén yě, shǐ dì yóu shǐ chéng sì yě néng qǔ péng yǒu zhě, yì néng qǔ suǒ yǔ cóng zhèng zhě yǐ cì yǔ qí gōng shì, yì yóu qìng shǎng yú guó yě fèn nù qí chén qiè, yì yóu yòng xíng fá yú wàn mín yě.
事父可以事君,事兄可以事师长,使子犹使臣也,使弟犹使承嗣也;能取朋友者,亦能取所予从政者矣;赐与其宫室,亦由庆赏於国也;忿怒其臣妾,亦犹用刑罚於万民也。
shì gù wéi shàn bì zì nèi shǐ yě. nèi rén yuàn zhī, suī wài rén yì bù néng lì yě.
是故为善必自内始也。内人怨之,虽外人亦不能立也。
jū shàng wèi ér bù yín, lín shì ér lì zhě, xiān bù jì yǐ, xiān yōu shì zhě, hòu lè shì xiān lè shì zhě, hòu yōu shì. xī zhě tiān zǐ rì dàn sī qí sì hǎi zhī nèi, zhàn zhàn wéi kǒng bù néng shèng zhū hóu rì dàn shī qí sì fēng zhī nèi, zhàn zhàn wéi kǒng shī sǔn zhī dài fū shì rì dàn sī qí guān, zhàn zhàn wéi kǒng bù néng shèng shù rén rì dàn sī qí shì, zhàn zhàn wéi kǒng xíng fá zhī zhì yě. shì gù lín shì ér lì zhě, xiān bù jì yǐ.
居上位而不淫,临事而栗者,鲜不济矣,先忧事者,后乐事;先乐事者,后忧事。昔者天子日旦思其四海之内,战战唯恐不能胜;诸侯日旦失其四封之内,战战唯恐失损之;大夫士日旦思其官,战战唯恐不能胜;庶人日旦思其事,战战唯恐刑罚之至也。是故临事而栗者,鲜不济矣。
jūn zǐ zhī yú zi yě, ài ér wù miàn yě, shǐ ér wù mào yě, dǎo zhī yǐ dào ér wù qiáng yě.
君子之於子也,爱而勿面也,使而勿貌也,导之以道而勿强也。
gōng zhōng yōng yōng, wài yān sù sù, xiōng dì xī xī, péng yǒu qiē qiē, yuǎn zhě yǐ mào, jìn zhě yǐ qíng.
宫中雍雍,外焉肃肃,兄弟僖僖,朋友切切,远者以貌,近者以情。
yǒu yǐ lì qí suǒ néng, ér yuǎn qí suǒ bù néng, gǒu wú shī qí suǒ shǒu, yì kě yǔ zhōng shēn yǐ."
友以立其所能,而远其所不能,苟无失其所守,亦可与终身矣。”