sūn zǐ yuē:" xiàn zhī sǐ dì ér hòu shēng, tóu zhī wáng dì ér hòu cún." yòu yuē:" zá yú lì ér wù kě shēn, zá yú hài ér huàn kě jiě." hé yǐ míng zhī?
孙子曰:“陷之死地而后生,投之亡地而后存。”又曰:“杂于利而务可伸,杂于害而患可解。”何以明之?
hàn jiāng hán xìn gōng zhào, zhào shèng bīng jǐng xíng kǒu. xìn nǎi yǐn bīng wèi zhì jǐng xíng kǒu sān shí lǐ, zhǐ shě. yè bàn chuán fā, xuǎn qīng qí èr qiān rén, chí yī chì zhì, cóng jiān dào bì shān yīn bì ér wàng jiàn zhào jūn. jiè zhī yuē:" zhào jiàn wǒ zǒu, bì kōng bì zhú wǒ, ruò jí rù zhào bì, bá zhào zhì, lì hàn chì zhì." lìng qí pí jiàng chuán cān, yuē:" jīn rì pò zhào huì shí." zhū jiàng jiē mò xìn, yáng yīng yuē:" nuò." xìn wèi jūn lì yuē:" zhào yǐ xiān jù biàn dì wèi bì, qiě bǐ wèi jiàn wǒ dà jiàng qí gǔ, wèi kěn jī qián xíng, kǒng wú zhì zǔ xiǎn ér hái." xìn nǎi shǐ wàn rén xíng chū, bèi shuǐ zhèn. zhào jūn wàng jiàn, dà xiào zhī. tài gōng yuē:" zhì yǔ zhòng tóng, fēi rén shī yě jì yǔ zhòng tóng, fēi guó shì yě. dòng mò shén yú bù yì, shèng mò dà yú bù shí." shǐ zhào jūn shí hán xìn zhī shì, ān dé bài zāi? gù xiào zhī ér bài yě.
汉将韩信攻赵,赵盛兵井陉口。信乃引兵未至井陉口三十里,止舍。夜半传发,选轻骑二千人,持一赤帜,从间道萆山(音蔽)而望见赵军。诫之曰:“赵见我走,必空壁逐我,若疾入赵壁,拔赵帜,立汉赤帜。”令其裨将传餐,曰:“今日破赵会食。”诸将皆莫信,佯应曰:“诺。”信谓军吏曰:“赵已先据便地为壁,且彼未见我大将旗鼓,未肯击前行,恐吾至阻险而还。”信乃使万人行出,倍水阵。赵军望见,大笑之。(太公曰:“智与众同,非人师也;伎与众同,非国士也。动莫神于不意,胜莫大于不识。”使赵军识韩信之势,安得败哉?故笑之而败也。)
píng dàn, xìn jiàn dà jiàng zhī qí gǔ, gǔ xíng chū jǐng xíng kǒu. zhào kāi bì jī zhī, dà zhàn liáng jiǔ. yú shì xìn yǔ zhāng ěr qì qí gǔ, zǒu shuǐ shàng. shuǐ shàng jūn kāi bì rù zhī, fù jí zhàn. zhào kōng bì zhēng hàn qí gǔ, zhú hán xìn zhāng ěr. hán xìn zhāng ěr yǐ rù shuǐ shàng jūn. jūn jiē shū sǐ zhàn, bù kě bài. xìn suǒ chū qí bīng èr qiān qí, gòng hòu zhào kōng bì zhú lì, zé chí rù zhào bì, jiē bá zhào zhì, lì hàn chì zhì liǎng qiān. zhào jūn bù dé xìn děng, yù hái guī bì, bì jiē hàn chì zhì, ér dà jīng tài gōng yuē:" fū liǎng zhèn zhī jiān, chū bǐ zhèn yǐ. zòng zú luàn xíng zhě, suǒ yǐ wéi biàn." cǐ zhī wèi yǐ., yǐ wéi hàn jiē yǐ dé zhào zhǔ jiàng yǐ, suì luàn, dùn zǒu, zhào jiāng suī jī zhǎn zhī, bù néng jìn yě sūn zǐ yuē:" yǐ zhì dài luàn, yǐ jìng dài huā, cǐ zhì xīn zhě." fū zhòng xīn yǐ luàn, suī yǒu liáng jiàng, yì bù néng wéi zhī jì yǐ.. yú shì hàn bīng jiā jī, dà pò zhī, zhǎn chéng ān jūn zhī shuǐ shàng, qín zhào wáng xiē.
平旦,信建大将之旗鼓,鼓行出井陉口。赵开壁击之,大战良久。于是信与张耳弃旗鼓,走水上。水上军开壁入之,复疾战。赵空壁争汉旗鼓,逐韩信、张耳。韩信、张耳已入水上军。军皆殊死战,不可败。信所出奇兵二千骑,共候赵空壁逐利,则驰入赵壁,皆拔赵帜,立汉赤帜两千。赵军不得信等,欲还归壁,壁皆汉赤帜,而大惊(太公曰:“夫两阵之间,出俾阵矣。纵卒乱行者,所以为变。”此之谓矣。),以为汉皆已得赵主将矣,遂乱,遁走,赵将虽击斩之,不能禁也(孙子曰:“以治待乱,以静待哗,此治心者。”夫众心已乱,虽有良将,亦不能为之计矣。)。于是汉兵夹击,大破之,斩成安君泜水上,擒赵王歇。
zhū jiàng xiào shǒu lǔ, bì hè, yīn wèn xìn yuē:" bīng fǎ:' yòu bèi shān líng, qián zuǒ shuǐ zé.' jīn zhě jiāng jūn lìng chén děng fǎn bèi shuǐ zhèn, yuē:' pò zhào huì shí.' chén děng bù fú. rán jìng yǐ shèng, cǐ hé shù yě?" xìn yuē:" cǐ zài bīng fǎ zhōng, gù zhū jūn bù chá ěr. bīng fǎ bù yuē:' xiàn zhī sǐ dì ér hòu shēng, zhì zhī wáng dì ér hòu cún' fū chǔ sǐ dì zhě, wèi lì jūn shì dí, yǐ sǐ dì qǔ shèng kě yě. ruò yǐ zhì ruò dāng zhì qiáng, tóu ruò bīng yú sǐ dì, zì yí xiàn yǐ. gù sūn bìn yuē:" bīng kǒng, bù kě jiù." yòu jīng yuē:" dà zhòng xiàn yú hài, rán hòu néng wéi shèng bài." shì zhī sǐ dì zhī jī, bì yòng dà zhòng yǐ.? qiě xìn fēi děi sù fǔ xún shì dài fū yě, suǒ wèi' qū shì rén ér zhàn', qí shì fēi zhì zhī sǐ dì, shǐ rén rén zì wéi zhàn, jīn yǔ zhī shēng dì, jiē zǒu, níng shàng kě dé ér yòng zhī hū?" zhū jiàng yuē:" shàn. fēi suǒ jí yě."
诸将效首虏,毕贺,因问信曰:“兵法:‘右背山陵,前左水泽。’今者将军令臣等反背水阵,曰:‘破赵会食。’臣等不服。然竟以胜,此何术也?”信曰:“此在兵法中,顾诸君不察耳。兵法不曰:‘陷之死地而后生,置之亡地而后存’(夫处死地者,谓力均势敌,以死地取胜可也。若以至弱当至强,投弱兵于死地,自贻陷矣。故孙膑曰:“兵恐,不可救。”又《经》曰:“大众陷于害,然后能为胜败。”是知死地之机,必用大众矣。)?且信非得素抚循士大夫也,所谓‘驱市人而战’,其势非置之死地,使人人自为战,今与之生地,皆走,宁尚可得而用之乎?”诸将曰:“善。非所及也。”
sūn zǐ yuē:" bīng shén xiàn zé bù jù, bù dé yǐ zé dòu." shì gù, qí bīng bù xiū ér jiè, bù qiú ér dé, bù yuē ér qīn, bù lìng ér xìn. tóu zhī wú wǎng zhě, zhū jiàng zhī yǒng yě. cǐ zhī wèi yǐ.
(孙子曰:“兵甚陷则不惧,不得已则斗。”是故,其兵不修而戒,不求而得,不约而亲,不令而信。投之无往者,诸将之勇也。此之谓矣。)
wèi tài zǔ zhēng zhāng xiù, yī zhāo yǐn jūn tuì, xiù zì zhuī zhī. jiǎ xǔ yuē:" bù kě zhuī yě." xiù bù cóng, guǒ bài ér hái. xǔ wèi xiù yuē:" cù gèng zhuī zhī, zhàn bì shèng." xiù shōu sàn zú, fù zhuī tài zǔ, zhàn guǒ shèng. hái, wèn xǔ yuē:" xiù yǐ jīng bīng zhuī tuì jūn, ér gōng yuē bì bài tuì yǐ bài zú jī shèng bīng, ér gōng yuē bì kè. jiē rú gōng zhī yán, hé qí fǎn ér jiē yàn yě." xǔ yuē:" cǐ yì zhī ěr. jūn shì bǎi tú, shì bù yī yě. jiāng jūn suī shàn yòng bīng, fēi cáo gōng dí yě. wèi jūn xīn tuì, cáo gōng bì zì duàn qí hòu, zhuī bīng suī jīng, jiāng jì bù dí, bǐ shì yì ruì, gù zhī bì bài. cáo gōng gōng jiāng jūn wú shī cè, lì wèi jǐn ér hái, bì guó nèi yǒu gù yě. jì pò jiāng jūn, bì qīng jūn sù jìn, liú zhū jiàng duàn hòu, zhū jiàng suī yǒng, yì fēi jiāng jūn dí yě. gù suī yòng bài bīng ér shèng yě." xiù nǎi fú qí néng.
魏太祖征张绣,一朝引军退,绣自追之。贾诩曰:“不可追也。”绣不从,果败而还。诩谓绣曰:“促更追之,战必胜。”绣收散卒,赴追太祖,战果胜。还,问诩曰:“绣以精兵追退军,而公曰必败;退以败卒击胜兵,而公曰必克。皆如公之言,何其反而皆验也。”诩曰:“此易知耳。军势百途,事不一也。将军虽善用兵,非曹公敌也。魏军新退,曹公必自断其后,追兵虽精,将既不敌,彼士亦锐,故知必败。曹公攻将军无失策,力未尽而还,必国内有故也。既破将军,必轻军速进,留诸将断后,诸将虽勇,亦非将军敌也。故虽用败兵而胜也。”绣乃服其能。
cǐ lì hài zhī biàn, gù yuē:" xiàn zhī sǐ dì ér hòu shēng, zá yú hài ér huàn kě jiě." cǐ zhī wèi yě.
此利害之变,故曰:“陷之死地而后生,杂于害而患可解。”此之谓也。