gāo huáng hòu lǚ shì, shēng huì dì. zuǒ gāo zǔ dìng tiān xià, fù xiōng jí gāo zǔ ér hóu zhě sān rén. huì dì jí wèi, zūn lǚ hòu wèi tài hòu. tài hòu lì dì zǐ lǔ yuán gōng zhǔ nǚ wèi huáng hòu, wú zi, qǔ hòu gōng měi rén zǐ míng zhī yǐ wéi tài zǐ. huì dì bēng, tài zǐ lì wèi huáng dì, nián yòu, tài hòu lín cháo chēng zhì, dà shè tiān xià. nǎi lì xiōng zi lǚ tái chǎn lù tái zi tōng sì rén wéi wáng, fēng zhū lǚ liù rén wéi liè hóu. yǔ zài wài qī chuán.
高皇后吕氏,生惠帝。佐高祖定天下,父兄及高祖而侯者三人。惠帝即位,尊吕后为太后。太后立帝姊鲁元公主女为皇后,无子,取后宫美人子名之以为太子。惠帝崩,太子立为皇帝,年幼,太后临朝称制,大赦天下。乃立兄子吕台、产、禄、台子通四人为王,封诸吕六人为列侯。语在《外戚传》。
yuán nián chūn zhēng yuè, zhào yuē:" qián rì xiào huì huáng dì yán yù chú sān zú zuì yāo yán lìng, yì wèi jué ér bēng. jīn chú zhī."
元年春正月,诏曰:“前日孝惠皇帝言欲除三族罪、妖言令,议未决而崩。今除之。”
èr yuè, cì mín jué, hù yī jí. chū zhì xiào dì lì tián èr qiān dàn zhě yī rén. xià wǔ yuè bǐng shēn, zhào wáng gōng cóng tái zāi. lì xiào huì hòu gōng zi qiáng wèi huái yáng wáng, bù yí wèi héng shān wáng, hóng wèi xiāng chéng hóu, cháo wèi zhǐ hóu, wǔ wèi hú guān hóu. qiū, táo lǐ huá.
二月,赐民爵,户一级。初置孝弟力田二千石者一人。夏五月丙申,赵王宫丛台灾。立孝惠后宫子强为淮阳王,不疑为恒山王,弘为襄城侯,朝为轵侯,武为壶关侯。秋,桃李华。
èr nián chūn, zhào yuē:" gāo huáng dì kuāng chì tiān xià, zhū yǒu gōng zhě jiē shòu fēn dì wèi liè hóu, wàn mín dà ān, mò bù shòu xiū dé. zhèn sī niàn zhì yú jiǔ yuǎn ér gōng míng bù zhe, wáng yǐ zūn dà yì, shī hòu shì. jīn yù chà cì liè hóu gōng yǐ dìng cháo wèi, zāng yú gāo miào, shì shì wù jué, sì zǐ gè xí qí gōng wèi. qí yǔ liè hóu yì dìng zòu zhī." chéng xiàng chén píng yán:" jǐn yǔ jiàng hóu chén bó qǔ zhōu hóu chén shāng yǐng yīn hóu chén yīng ān guó hóu chén líng děng yì: liè hóu xìng de cì cān qián fèng yì, bì xià jiā huì, yǐ gōng cì dìng cháo wèi, chén qǐng zāng gāo miào." zòu kě. chūn zhēng yuè yǐ mǎo, dì zhèn, qiāng dào wǔ dū dào shān bēng. xià liù yuè bǐng xū huì, rì yǒu shí zhī. qiū qī yuè, héng shān wáng bù yí hōng. xíng bā zhū qián.
二年春,诏曰:“高皇帝匡饬天下,诸有功者皆受分弟为列侯,万民大安,莫不受休德。朕思念至于久远而功名不著,亡以尊大谊,施后世。今欲差次列侯功以定朝位,臧于高庙,世世勿绝,嗣子各袭其功位。其与列侯议定奏之。”丞相臣平言:“谨与绛侯臣勃、曲周侯臣商、颍阴侯臣婴、安国侯臣陵等议:列侯幸得赐餐钱奉邑,陛下加惠,以功次定朝位,臣请臧高庙。”奏可。春正月乙卯,地震,羌道、武都道山崩。夏六月丙戌晦,日有蚀之。秋七月,恒山王不疑薨。行八铢钱。
sān nián xià, jiāng shuǐ hàn shuǐ yì, liú mín sì qiān yú jiā. qiū, xīng zhòu jiàn.
三年夏,江水、汉水溢,流民四千余家。秋,星昼见。
sì nián xià, shǎo dì zì zhī fēi huáng hòu zi, chū yuàn yán, huáng tài hòu yōu zhī yǒng xiàng. zhào yuē:" fán yǒu tiān xià zhì wàn mín zhě, gài zhī rú tiān, róng zhī rú dì shàng yǒu huān xīn yǐ shǐ bǎi xìng, bǎi xìng xīn rán yǐ shì qí shàng, huān xīn jiāo tōng ér tiān xià zhì. jīn huáng dì jí jiǔ bù yǐ, nǎi shī huò hūn luàn, bù néng jì sì fèng zōng miào, shǒu jì sì, bù kě shǔ tiān xià. qí yì dài zhī." qún chén jiē yuē:" huáng tài hòu wèi tiān xià jì, suǒ yǐ ān zōng miào shè jì shén shēn. dùn shǒu fèng zhào." wǔ yuè bǐng chén, lì héng shān wáng hóng wèi huáng dì.
四年夏,少帝自知非皇后子,出怨言,皇太后幽之永巷。诏曰:“凡有天下治万民者,盖之如天,容之如地;上有欢心以使百姓,百姓欣然以事其上,欢欣交通而天下治。今皇帝疾久不已,乃失惑昏乱,不能继嗣奉宗庙,守祭祀,不可属天下。其议代之。”群臣皆曰:“皇太后为天下计,所以安宗庙、社稷甚深。顿首奉诏。”五月丙辰,立恒山王弘为皇帝。
wǔ nián chūn, nán yuè wáng wèi tuó zì chēng nán wǔ dì. qiū bā yuè, huái yáng wáng qiáng hōng. jiǔ yuè, fā hé dōng shàng dǎng qí tún běi dì.
五年春,南粤王尉佗自称南武帝。秋八月,淮阳王强薨。九月,发河东、上党骑屯北地。
liù nián chūn, xīng zhòu jiàn. xià sì yuè, shè tiān xià. zhì cháng líng lìng èr qiān dàn. liù yuè, chéng cháng líng. xiōng nú kòu dí dào, gōng ā yáng. xíng wǔ fēn qián.
六年春,星昼见。夏四月,赦天下。秩长陵令二千石。六月,城长陵。匈奴寇狄道,攻阿阳。行五分钱。
qī nián dōng shí èr yuè, xiōng nú kòu dí dào, lüè èr qiān yú rén. chūn zhēng yuè dīng chǒu, zhào wáng yǒu yōu sǐ yú dǐ. jǐ chǒu huì, rì yǒu shí zhī, jì. yǐ liáng wáng lǚ chǎn wèi xiàng guó, zhào wáng lù wèi shàng jiàng jūn. lì yíng líng hóu liú zé wèi láng yá wáng. xià wǔ yuè xīn wèi, zhào yuē:" zhāo líng fū rén, tài shàng huáng fēi yě wǔ āi hóu xuān fū rén, gāo huáng dì xiōng zǐ yě. hào shì bù chēng, qí yì zūn hào." chéng xiàng chén píng děng qǐng zūn zhāo líng fū rén yuē zhāo líng hòu, wǔ āi hóu yuē wǔ āi wáng, xuān fū rén yuē zhāo āi hòu, liù yuè, zhào wáng huī zì shā. qiū jiǔ yuè, yàn wáng jiàn hōng. nán yuè qīn dào cháng shā, qiǎn lóng lǜ hóu zào jiāng bīng jī zhī.
七年冬十二月,匈奴寇狄道,略二千余人。春正月丁丑,赵王友幽死于邸。己丑晦,日有蚀之,既。以梁王吕产为相国,赵王禄为上将军。立营陵侯刘泽为琅邪王。夏五月辛未,诏曰:“昭灵夫人,太上皇妃也;武哀侯、宣夫人,高皇帝兄姊也。号谥不称,其议尊号。”丞相臣平等请尊昭灵夫人曰昭灵后,武哀侯曰武哀王,宣夫人曰昭哀后,六月,赵王恢自杀。秋九月,燕王建薨。南越侵盗长沙,遣隆虑侯灶将兵击之。
bā nián chūn, fēng zhōng yè zhě zhāng shì qīng wèi liè hóu. zhū zhōng guān huàn zhě lìng chéng jiē cì jué guān nèi hóu, shí yì. xià, jiāng shuǐ hàn shuǐ yì, liú wàn yú jiā.
八年春,封中谒者张释卿为列侯。诸中官、宦者令、丞皆赐爵关内侯,食邑。夏,江水、汉水溢,流万余家。
qiū qī yuè xīn sì, huáng tài hòu bēng yú wèi yāng gōng. yí zhào cì zhū hóu wáng gè qiān jīn, jiàng xiàng liè hóu xià zhì láng lì gè yǒu chà. dà shè tiān xià.
秋七月辛巳,皇太后崩于未央宫。遗诏赐诸侯王各千金,将、相、列侯下至郎吏各有差。大赦天下。
shàng jiàng jūn lù xiàng guó chǎn zhuān bīng bǐng zhèng, zì zhī bèi gāo huáng dì yuē, kǒng wèi dà chén zhū hóu wáng suǒ zhū, yīn móu zuò luàn. shí qí dào huì wáng zǐ zhū xū hóu zhāng zài jīng shī, yǐ lù nǚ wèi fù, zhī qí móu, nǎi shǐ rén gào xiōng qí wáng, lìng fā bīng xī. zhāng yù yǔ tài wèi bó chéng xiàng píng wèi nèi yìng, yǐ zhū zhū lǚ. qí wáng suì fā bīng, yòu zhà láng yá wáng zé fā qí guó bīng, bìng jiāng ér xī. chǎn lù děng qiǎn dà jiàng jūn guàn yīng jiāng bīng jī zhī. yīng zhì xíng yáng, shǐ rén yù qí wáng yǔ lián hé, dài lǚ shì biàn ér gòng zhū zhī.
上将军禄、相国产颛兵秉政,自知背高皇帝约,恐为大臣、诸侯王所诛,因谋作乱。时齐悼惠王子朱虚侯章在京师,以禄女为妇,知其谋,乃使人告兄齐王,令发兵西。章欲与太尉勃、丞相平为内应,以诛诸吕。齐王遂发兵,又诈琅邪王泽发其国兵,并将而西。产、禄等遣大将军灌婴将兵击之。婴至荥阳,使人谕齐王与连和,待吕氏变而共诛之。
tài wèi bó yǔ chéng xiàng píng móu, yǐ qǔ zhōu hóu lì shāng zi jì yú lù shàn, shǐ rén jié shāng lìng jì dài shuō lù yuē:" gāo dì yǔ lǚ hòu gòng dìng tiān xià, liú shì suǒ lì jiǔ wáng, lǚ shì suǒ lì sān wáng, jiē dà chén zhī yì. shì yǐ bù gào zhū hóu wáng, zhū hóu wáng yǐ wéi yí. jīn tài hòu bēng, dì shǎo, zú xià bù jí zhī guó shǒu fān, nǎi wèi shàng jiàng jiāng bīng liú cǐ, wèi dà chén zhū hóu suǒ yí. hé bù sù guī jiāng jūn yìn, yǐ bīng shǔ tài wèi, qǐng liáng wáng yì guī xiàng guó yìn, yǔ dà chén méng ér zhī guó? qí bīng bì bà, dà chén dé ān, zú xià gāo zhěn ér wáng qiān lǐ, cǐ wàn shì zhī lì yě." lù rán qí jì, shǐ rén bào chǎn jí zhū lǚ lǎo rén. huò yǐ wéi bù biàn, jì yóu yù wèi yǒu suǒ jué. lù xìn jì, yǔ jù chū yóu, guò qí gū lǚ xū. xū nù yuē:" rǔ wèi jiāng ér qì jūn, lǚ shì jīn wú chǔ yǐ!" nǎi xī chū zhū yù bǎo qì sàn táng xià, yuē:" wú wéi tā rén shǒu yě!"
太尉勃与丞相平谋,以曲周侯郦商子寄与禄善,使人劫商令寄绐说禄曰:“高帝与吕后共定天下,刘氏所立九王,吕氏所立三王,皆大臣之议。事已布告诸侯王,诸侯王以为宜。今太后崩,帝少,足下不急之国守籓,乃为上将将兵留此,为大臣诸侯所疑。何不速归将军印,以兵属太尉,请梁王亦归相国印,与大臣盟而之国?齐兵必罢,大臣得安,足下高枕而王千里,此万世之利也。”禄然其计,使人报产及诸吕老人。或以为不便,计犹豫未有所决。禄信寄,与俱出游,过其姑吕嬃。嬃怒曰:“汝为将而弃军,吕氏今无处矣!”乃悉出珠玉、宝器散堂下,曰:“无为它人守也!”
bā yuè gēng shēn, píng yáng hóu zhú xíng yù shǐ dài fū shì, jiàn xiàng guó chǎn jì shì. láng zhōng lìng jiǎ shòu shǐ cóng qí lái, yīn shù chǎn yuē:" wáng bù zǎo zhī guó, jīn suī yù xíng, shàng kě dé xié?" jù yǐ guàn yīng yǔ qí chǔ hé cóng zhuàng gào chǎn. píng yáng hóu zhú wén qí yǔ, chí gào chéng xiàng píng tài wèi bó. bó yù rù běi jūn, bù dé rù. xiāng píng hóu jì tōng shàng fú jié, nǎi lìng chí jié jiǎo nèi bó běi jūn. bó fù lìng lì jì diǎn kè liú jiē shuō lù, yuē:" dì shǐ tài wèi shǒu běi jūn, yù lìng zú xià zhī guó, jí guī jiāng yìn, cí qù. bù rán, huò qiě qǐ." lù suì jiě yìn shǔ diǎn kè, ér yǐ bīng shòu tài wèi bó. bó rù jūn mén, xíng lìng jūn zhōng yuē:" wèi lǚ shì yòu tǎn, wèi liú shì zuǒ tǎn." jūn jiē zuǒ tǎn. bó suì jiāng běi jūn. rán shàng yǒu nán jūn, chéng xiàng píng zhào zhū xū hóu zhāng zuǒ bó. bó lìng zhāng jiān jūn mén, lìng píng yáng hóu gào wèi wèi, wú nèi xiàng guó chǎn diàn mén. chǎn bù zhī lù yǐ qù běi jūn, rù wèi yāng gōng yù wèi luàn. diàn mén fú nèi, pái huái wǎng lái. píng yáng hóu chí yǔ tài wèi bó, bó shàng kǒng bù shèng, wèi gǎn sòng yán zhū zhī, nǎi wèi zhū xū hóu zhāng yuē:" jí rù gōng wèi dì." zhāng cóng bó qǐng zú qiān rén, rù wèi yāng gōng yè mén, jiàn chǎn tíng zhōng. bù shí, suì jī chǎn, chǎn zǒu. tiān dà fēng, cóng guān luàn, mò gǎn dòu zhě. zhú chǎn, shā zhī láng zhōng fǔ lì shě cè zhōng.
八月庚申,平阳侯窋行御史大夫事,见相国产计事。郎中令贾寿使从齐来,因数产曰:“王不早之国,今虽欲行,尚可得邪?”具以灌婴与齐、楚合从状告产。平阳侯窋闻其语,驰告丞相平、太尉勃。勃欲入北军,不得入。襄平侯纪通尚符节,乃令持节矫内勃北军。勃复令郦寄、典客刘揭说禄,曰:“帝使太尉守北军,欲令足下之国,急归将印,辞去。不然,祸且起。”禄遂解印属典客,而以兵授太尉勃。勃入军门,行令军中曰:“为吕氏右袒,为刘氏左袒。”军皆左袒。勃遂将北军。然尚有南军,丞相平召朱虚侯章佐勃。勃令章监军门,令平阳侯告卫尉,毋内相国产殿门。产不知禄已去北军,入未央宫欲为乱。殿门弗内,徘徊往来。平阳侯驰语太尉勃,勃尚恐不胜,未敢诵言诛之,乃谓朱虚侯章曰:“急入宫卫帝。”章从勃请卒千人,入未央宫掖门,见产廷中。餔时,遂击产,产走。天大风,从官乱,莫敢斗者。逐产,杀之郎中府吏舍厕中。
zhāng yǐ shā chǎn, dì lìng yè zhě chí jié láo zhāng. zhāng yù duó jié, yè zhě bù kěn, zhāng nǎi cóng yǔ zài, yīn jié xìn chí zhǎn cháng lè wèi wèi lǚ gēng shǐ. hái rù běi jūn, fù bào tài wèi bó. bó qǐ bài hè zhāng, yuē:" suǒ huàn dú chǎn, jīn yǐ zhū, tiān xià dìng yǐ." xīn yǒu, zhǎn lǚ lù, chī shā lǚ xū. fēn bù xī bǔ lǚ nán nǚ, wú shào zhǎng jiē zhǎn zhī.
章已杀产,帝令谒者持节劳章。章欲夺节,谒者不肯,章乃从与载,因节信驰斩长乐卫尉吕更始。还入北军,复报太尉勃。勃起拜贺章,曰:“所患独产,今已诛,天下定矣。”辛酉,斩吕禄,笞杀吕嬃。分部悉捕吕男女,无少长皆斩之。
dà chén xiāng yǔ yīn móu, yǐ wéi shǎo dì jí sān dì wèi wáng zhě jiē fēi xiào huì zi, fù gòng zhū zhī, zūn lì wén dì. yǔ zài zhōu bó gāo wǔ wáng chuán.
大臣相与阴谋,以为少帝及三弟为王者皆非孝惠子,复共诛之,尊立文帝。语在周勃、高五王《传》。
zàn yuē: xiào huì gāo hòu zhī shí, hǎi nèi dé lí zhàn guó zhī kǔ, jūn chén jù yù wú wéi, gù huì dì gǒng jǐ, gāo hòu nǚ zhǔ zhì zhèng, bù chū fáng tà, ér tiān xià yàn rán, xíng fá hǎn yòng, mín wù jià sè, yī shí zī zhí.
赞曰:孝惠、高后之时,海内得离战国之苦,君臣俱欲无为,故惠帝拱己,高后女主制政,不出房闼,而天下晏然,刑罚罕用,民务稼穑,衣食滋殖。