xiǎn zōng xiào míng huáng dì huì zhuāng, guāng wǔ dì sì zǐ yě. mǔ yīn huáng hòu. dì shēng ér fēng xià, shí suì néng tōng chūn qiū, guāng wǔ qí zhī. jiàn wǔ shí wǔ nián fēng dōng hǎi gōng, shí qī nián jìn jué wèi wáng, shí jiǔ nián lì wèi huáng tài zǐ. shī shì bó shì huán róng, xué tōng shàng shū.
顯宗孝明皇帝諱莊,光武第四子也。母陰皇后。帝生而豐下,十歲能通《春秋》,光武奇之。建武十五年封東海公,十七年進爵為王,十九年立為皇太子。師事博士桓榮,學通《尚書》。
zhōng yuán èr nián èr yuè wù xū, jí huáng dì wèi, nián sān shí. zūn huáng hòu yuē huáng tài hòu.
中元二年二月戊戌,即皇帝位,年三十。尊皇后曰皇太后。
sān yuè dīng mǎo, zàng guāng wǔ huáng dì yú yuán líng. yǒu sī zòu shàng zūn miào yuē shì zǔ.
三月丁卯,葬光武皇帝於原陵。有司奏上尊廟曰世祖。
xià sì yuè bǐng chén, zhào yuē:" yǔ wèi xiǎo zi, fèng chéng shèng yè, sù yè zhèn wèi, bù gǎn huāng níng. xiān dì shòu mìng zhòng xìng, dé móu dì wáng, xié hé wàn bāng, jiǎ yú shàng xià, huái róu bǎi shén, huì yú guān guǎ. zhèn chéng dà yùn, jì tǐ shǒu wén, bù zhī jià sè zhī jiān nán, jù yǒu fèi shī. shèng ēn yí jiè, gù zhòng tiān xià, yǐ yuán yuán wèi shǒu. gōng qīng bǎi liáo, jiāng hé yǐ fǔ zhèn bù dǎi? qí cì tiān xià nán zǐ jué, rén èr jí sān lǎo xiào tì lì tián rén sān jí jué guò gōng chéng, dé yí yǔ zi ruò tóng chǎn tóng chǎn zi jí liú rén wú míng shù yù zì zhàn zhě rén yī jí guān guǎ gū dú dǔ lóng sù, rén shí hú. qí shī xíng jí jùn guó tú, zài zhōng yuán yuán nián sì yuè jǐ mǎo shè qián suǒ fàn ér hòu bǔ xì zhě, xī miǎn qí xíng. yòu biān rén zāo luàn wèi nèi jùn rén qī, zài jǐ mǎo shè qián, yī qiè qiǎn hái biān, zì qí suǒ lè. zhōng èr qiān dàn xià zhì huáng shòu, biǎn zhì shú lùn zhě, xī jiē fù zhì hái shú. fāng jīn shàng wú tiān zǐ, xià wú fāng bó, ruò shè yuān shuǐ ér wú zhōu jí. fū wàn chéng zhì zhòng ér zhuàng zhě lǜ qīng, shí lài yǒu dé zuǒ yòu xiǎo zi. gāo mì hóu yǔ, yuán gōng zhī shǒu dōng píng wáng cāng, kuān bó yǒu móu bìng kě yǐ shòu liù chǐ zhī tuō, lín dà jié ér bù náo. qí yǐ yǔ wèi tài fù, cāng wèi biāo qí jiāng jūn. dà wèi xī gào shì nán jiāo, sī tú fèng ān zǐ gōng, sī kōng fáng jiāng xiào fù tǔ. qí fēng xī wèi jié xiāng hóu, wèi ān xiāng hóu, fáng wèi yáng yì hóu.
夏四月丙辰,詔曰:"予未小子,奉承聖業,夙夜震畏,不敢荒寧。先帝受命中興,德侔帝王,協和萬邦,假於上下,懷柔百神,惠於鰥、寡。朕承大運,繼體守文,不知稼穡之艱難,懼有廢失。聖恩遺戒,顧重天下,以元元為首。公卿百僚,將何以輔朕不逮?其賜天下男子爵,人二級;三老、孝悌、力田人三級;爵過公乘,得移與子若同產、同產子;及流人無名數欲自占者人一級;鰥、寡、孤、獨、篤癃粟,人十斛。其施刑及郡國徒,在中元元年四月己卯赦前所犯而後捕系者,悉免其刑。又邊人遭亂為內郡人妻,在己卯赦前,一切遣還邊,恣其所樂。中二千石下至黃綬,貶秩贖論者,悉皆復秩還贖。方今上無天子,下無方伯,若涉淵水而無舟楫。夫萬乘至重而壯者慮輕,實賴有德左右小子。高密侯禹,元功之首;東平王蒼,寬博有謀;並可以受六尺之託,臨大節而不撓。其以禹為太傅,蒼為驃騎將軍。大尉憙告諡南郊,司徒奉安梓宮,司空魴將校復土。其封憙為節鄉侯,為安鄉侯,魴為楊邑侯。
qiū jiǔ yuè, shāo dāng qiāng kòu lǒng xī, bài jùn bīng yú yǔn jiē. shè lǒng xī qiú tú, jiǎn zuì yī děng, wù shōu jīn nián zū diào. yòu suǒ fā tiān shuǐ sān qiān rén, yì fù shì suì gèng fù. qiǎn yè zhě zhāng hóng tǎo pàn qiāng yú yǔn wú, hóng jūn dà bài, zhàn mò. dōng shí yī yuè, qiǎn zhōng láng jiāng dòu gù jiān bǔ lǔ jiāng jūn mǎ wǔ děng èr jiāng jūn tǎo shāo dāng qiāng.
秋九月,燒當羌寇隴西,敗郡兵於允街。赦隴西囚徒,減罪一等,勿收今年租調。又所發天水三千人,亦復是歲更賦。遣謁者張鴻討叛羌於允吾,鴻軍大敗,戰歿。冬十一月,遣中郎將竇固監捕虜將軍馬武等二將軍討燒當羌。
shí èr yuè jiǎ yín, zhào yuē:" fāng chūn jiè jié, rén yǐ gēng sāng. qí chì yǒu sī wù shùn shí qì, shǐ wú fán rǎo. tiān xià wáng mìng shū sǐ yǐ xià, tīng dé shú lùn: sǐ zuì rén jiān èr shí pǐ, yòu zhǐ zhì kūn qián chéng dàn chōng shí pǐ, wán chéng dàn chōng zhì sī kòu zuò sān pǐ. qí wèi fā jué, zhào shū dào xiān zì gào zhě, bàn rù shú. jīn xuǎn jǔ bù shí, xié nìng wèi qù, quán mén qǐng tuō, cán lì fàng shǒu, bǎi xìng chóu yuàn, qíng wú gào sù. yǒu sī míng zòu zuì míng, bìng zhèng jǔ zhě. yòu jùn xiàn měi yīn zhēng fā, qīng wèi jiān lì, guǐ zé léi ruò, xiān jí xià pín. qí wù zài jūn píng, wú lìng wǎng kè."
十二月甲寅,詔曰:"方春戒節,人以耕桑。其敕有司務順時氣,使無煩擾。天下亡命殊死以下,聽得贖論:死罪人縑二十匹,右趾至髡鉗城旦舂十匹,完城旦舂至司寇作三匹。其未發覺,詔書到先自告者,半入贖。今選舉不實,邪佞未去,權門請託,殘吏放手,百姓愁怨,情無告訴。有司明奏罪名,並正舉者。又郡縣每因徵發,輕為奸利,詭責羸弱,先急下貧。其務在均平,無令枉刻。"
yǒng píng yuán nián chūn zhēng yuè, dì lǜ gōng qīng yǐ xià cháo yú yuán líng, rú yuán huì yí.
永平元年春正月,帝率公卿已下朝於原陵,如元會儀。
xià wǔ yuè, tài fù dèng yǔ hōng. wù yín, dōng hǎi wáng jiàng hōng, qiǎn sī kōng féng fáng chí jié shì sàng shì, cì shēng lóng máo tóu luán hé, lóng qí.
夏五月,太傅鄧禹薨。戊寅,東海王彊薨,遣司空馮魴持節視喪事,賜升龍旄頭、鑾輅,龍旂。
liù yuè yǐ mǎo, zàng dōng hǎi gōng wáng.
六月乙卯,葬東海恭王。
qiū qī yuè, bǔ lǔ jiāng jūn mǎ wǔ děng yǔ shāo dāng qiāng zhàn, dà pò zhī. mù shì zú shù lǒng yòu, cì qián rén sān wàn.
秋七月,捕虜將軍馬武等與燒當羌戰,大破之。募士卒戍隴右,賜錢人三萬。
bā yuè wù zǐ, xǐ shān yáng wáng jīng wèi guǎng líng wáng, qiǎn jiù guó.
八月戊子,徙山陽王荊為廣陵王,遣就國。
shì suì, liáo dōng tài shǒu jì róng shǐ xiān bēi jī chì shān wū huán, dà pò zhī, zhǎn qí qú shuài. yuè guī gū fù yí pàn, zhōu jùn tǎo píng zhī.
是歲,遼東太守祭肜使鮮卑擊赤山烏桓,大破之,斬其渠帥。越巂姑復夷叛,州郡討平之。
èr nián chūn zhēng yuè xīn wèi, zōng sì guāng wǔ huáng dì yú míng táng, dì jí gōng qīng liè hóu shǐ fú guān miǎn yī shang yù pèi qú jù yǐ xíng shì. lǐ bì, dēng líng tái. shǐ shàng shū lìng chí jié zhào biāo qí jiāng jūn sān gōng yuē:" jīn lìng yuè jí rì, zōng sì guāng wǔ huáng dì yú míng táng, yǐ pèi wǔ dì. lǐ bèi fǎ wù, lè hé bā yīn, yǒng zhǐ fú, wǔ gōng dé, bān shí lìng, chì qún hòu. shì bì, shēng líng tái, wàng yuán qì, chuī shí lǜ, guān wù biàn. qún liáo fān fǔ, zōng shì zi sūn, zhòng jùn fèng jì, bǎi mán gòng zhí, wū huán huì mò xián lái zhù jì, dān yú shì zi gǔ dōu hóu yì jiē péi wèi. sī gù shèng zǔ gōng dé zhī suǒ zhì yě. zhèn yǐ àn lòu, fèng chéng dà yè, qīn zhí guī bì, gōng sì tiān dì. yǎng wéi xiān dì shòu mìng zhòng xìng, bō luàn fǎn zhèng, yǐ níng tiān xià, fēng tài shān, jiàn míng táng, lì bì yōng, qǐ líng tái, huī hóng dà dào, bèi zhī bā jí ér yìn zi wú chéng kāng zhī zhì, qún chén wú lǚ dàn zhī móu, guàn xǐ jìn jué, cù wéi cán. sù xìng wán bǐ, lín shì yì jù, gù' jūn zǐ tǎn dàng dàng, xiǎo rén zhǎng qī qī'. qí lìng tiān xià zì shū sǐ yǐ xià, móu fǎn dà nì, jiē shè chú zhī. bǎi liáo shī yǐn, qí miǎn xiū jué zhí, shùn xíng shí lìng, jìng ruò hào tiān, yǐ suī zhào rén."
二年春正月辛未,宗祀光武皇帝於明堂,帝及公卿列侯始服冠冕、衣裳、玉佩、絇屨以行事。禮畢,登靈台。使尚書令持節詔驃騎將軍、三公曰:"今令月吉日,宗祀光武皇帝於明堂,以配五帝。禮備法物,樂和八音,詠祉福,舞功德,班時令,敕群後。事畢,升靈台,望元氣,吹時律,觀物變。群僚藩輔,宗室子孫,眾郡奉計,百蠻貢職,烏桓、濊貊咸來助祭,單于侍子、骨都侯亦皆陪位。斯固聖祖功德之所致也。朕以暗陋,奉承大業,親執珪璧,恭祀天地。仰惟先帝受命中興,撥亂反正,以寧天下,封泰山,建明堂,立辟雍,起靈台,恢弘大道,被之八極;而胤子無成、康之質,群臣無呂、旦之謀,盥洗進爵,踧惟慚。素性頑鄙,臨事益懼,故'君子坦蕩蕩,小人長戚戚'。其令天下自殊死已下,謀反大逆,皆赦除之。百僚師尹,其勉修厥職,順行時令,敬若昊天,以綏兆人。"
sān yuè, lín bì yōng, chū xíng dà shè lǐ.
三月,臨辟雍,初行大射禮。
qiū jiǔ yuè, pèi wáng fǔ chǔ wáng yīng jì nán wáng kāng huái yáng wáng yán dōng hǎi wáng zhèng lái cháo.
秋九月,沛王輔、楚王英、濟南王康、淮陽王延、東海王政來朝。
dōng shí yuè rén zǐ, xìng bì yōng, chū xíng yǎng lǎo lǐ. zhào yuē:" guāng wǔ huáng dì jiàn sān cháo zhī lǐ, ér wèi jí lín xiǎng. miǎo miǎo xiǎo zi, shǔ dāng shèng yè. jiān mù chūn jí chén, chū xíng dà shè lìng yuè yuán rì, fù jiàn bì yōng. zūn shì sān lǎo, xiōng shì wǔ gēng, ān chē ruǎn lún, gōng suī zhí shòu. hóu wáng shè jiàng, gōng qīng zhuàn zhēn, zhèn qīn tǎn gē, zhí jué ér chàn. zhù gěng zài qián, zhù yē zài hòu. shēng gē lù míng, xià guǎn xīn gōng, bā yì jù xiū, wàn wǔ yú tíng. zhèn gù báo dé, hé yǐ kè dāng? yì chén fù chéng, shī cì bǐ jǐ, yǒng niàn cán jiù, wú wàng jué xīn. sān lǎo lǐ gōng, nián qí xué míng. wǔ gēng huán róng, shòu zhèn shàng shū. shī yuē:' wú dé bù bào, wú yán bù chóu.' qí cì róng jué guān nèi hóu, shí yì wǔ qiān hù. sān lǎo wǔ gēng jiē yǐ èr qiān dàn lù yǎng zhōng jué shēn. qí cì tiān xià sān lǎo jiǔ rén yī shí, ròu sì shí jīn. yǒu sī qí cún qí dié, xù yòu gū, huì guān guǎ, chēng zhèn yì yān."
冬十月壬子,幸辟雍,初行養老禮。詔曰:"光武皇帝建三朝之禮,而未及臨饗。眇眇小子,屬當聖業。間暮春吉辰,初行大射;令月元日,復踐辟雍。尊事三老,兄事五更,安車軟輪,供綏執授。侯王設醬,公卿饌珍,朕親袒割,執爵而顫。祝哽在前,祝噎在後。升歌《鹿鳴》,下管《新宮》,八佾具修,萬舞於庭。朕固薄德,何以克當?《易》陳負乘,《詩》刺彼己,永念慚疚,無忘厥心。三老李躬,年耆學明。五更桓榮,授朕《尚書》。《詩》曰:'無德不報,無言不酬。'其賜榮爵關內侯,食邑五千戶。三老、五更皆以二千石祿養終厥身。其賜天下三老酒人一石,肉四十斤。有司其存耆耋,恤幼孤,惠鰥寡,稱朕意焉。"
zhōng shān wáng yān shǐ jiù guó.
中山王焉始就國。
jiǎ zǐ, xī xún shòu, xìng zhǎng ān, cí gāo miào, suì yǒu shì yú shí yī líng. lì lǎn guǎn yì, huì jùn xiàn lì, láo cì zuò lè.
甲子,西巡狩,幸長安,祠高廟,遂有事於十一陵。歷覽館邑,會郡縣吏,勞賜作樂。
shí yī yuè jiǎ shēn, qiǎn shǐ zhě yǐ zhōng láo cí xiāo hé huò guāng. dì yè líng yuán, guò shì qí mù. jìn xìng hé dōng, suǒ guò cì èr qiān dàn lìng zhǎng yǐ xià zhì yú yuàn shǐ, gè yǒu chà. guǐ mǎo, chē jià hái gōng.
十一月甲申,遣使者以中牢祠蕭何、霍光。帝謁陵園,過式其墓。進幸河東,所過賜二千石、令長已下至於掾史,各有差。癸卯,車駕還宮。
shí èr yuè, hù qiāng xiào wèi dòu lín xià yù sǐ.
十二月,護羌校尉竇林下獄死。
shì suì, shǐ yíng qì yú wǔ jiāo. shào fǔ yīn jiù zi fēng shā qí qī lì yì gōng zhǔ, jiù zuò zì shā.
是歲,始迎氣於五郊。少府陰就子豐殺其妻酈邑公主,就坐自殺。
sān nián chūn zhēng yuè guǐ sì, zhào yuē:" zhèn fèng jiāo sì, dēng líng tái, jiàn shǐ guān, zhèng yí dù. fū chūn zhě, suì zhī shǐ yě. shǐ dé qí zhèng, zé sān shí yǒu chéng. bǐ zhě shuǐ hàn bù jié, biān rén shí guǎ, zhèng shī yú shàng, rén shòu qí jiù, yǒu sī qí miǎn shùn shí qì, quàn dū nóng sāng, qù qí míng yù, yǐ jí máo zéi xiáng xíng shèn fá, míng chá dān cí, sù yè fěi xiè, yǐ chēng zhèn yì."
三年春正月癸巳,詔曰:"朕奉郊祀,登靈台,見史官,正儀度。夫春者,歲之始也。始得其正,則三時有成。比者水旱不節,邊人食寡,政失於上,人受其咎,有司其勉順時氣,勸督農桑,去其螟蜮,以及蝥賊;詳刑慎罰,明察單辭,夙夜匪懈,以稱朕意。"
èr yuè jiǎ yín, tài wèi zhào xī sī tú lǐ miǎn. bǐng chén, zuǒ féng yì guō dān wèi sī tú. jǐ wèi, nán yáng tài shǒu yú yán wèi tài wèi. jiǎ zǐ, lì guì rén mǎ shì wèi huáng hòu, huáng zǐ dá wèi huáng tài zǐ. cì tiān xià nán zǐ jué, rén èr jí sān lǎo xiào tì lì tián rén sān jí liú rén wú míng shù yù zhàn zhě rén yī jí guān guǎ gū dú dǔ lóng pín bù néng zì cún zhě sù, rén wǔ hú.
二月甲寅,太尉趙憙、司徒李免。丙辰,左馮翊郭丹為司徒。己未,南陽太守虞延為太尉。甲子,立貴人馬氏為皇后,皇子炟為皇太子。賜天下男子爵,人二級;三老、孝悌、力田人三級;流人無名數欲占者人一級;鰥、寡、孤、獨、篤、癃、貧不能自存者粟,人五斛。
xià sì yuè xīn yǒu, fēng huáng zǐ jiàn wèi qiān shèng wáng, xiàn wèi guǎng píng wáng.
夏四月辛酉,封皇子建為千乘王,羨為廣平王。
liù yuè dīng mǎo, yǒu xīng bèi yú tiān chuán běi.
六月丁卯,有星孛於天船北。
qiū bā yuè wù chén, gǎi dà lè wèi dà yǔ lè. rén shēn huì, rì yǒu shí zhī. zhào yuē:" zhèn fèng chéng zǔ yè, wú yǒu shàn zhèng. rì yuè báo shí, huì bèi jiàn tiān, shuǐ hàn bù jié, jià sè bù chéng, rén wú sù chǔ, xià shēng chóu diàn. suī sù yè qín sī, ér zhì néng bù dǎi. xī chǔ zhuāng wú zāi, yǐ zhì jiè jù lǔ āi huò dà, tiān bù jiàng qiǎn. jīn zhī dòng biàn, tǎng shàng kě jiù. yǒu sī miǎn sī jué zhí, yǐ kuāng wú dé. gǔ zhě qīng shì xiàn shī, bǎi gōng zhēn jiàn. qí yán shì zhě, mí yǒu suǒ huì."
秋八月戊辰,改大樂為大予樂。壬申晦,日有蝕之。詔曰:"朕奉承祖業,無有善政。日月薄蝕,彗孛見天,水旱不節,稼穡不成,人無宿儲,下生愁墊。雖夙夜勤思,而智能不逮。昔楚莊無災,以致戒懼;魯哀禍大,天不降譴。今之動變,儻尚可救。有司勉思厥職,以匡無德。古者卿士獻詩,百工箴諫。其言事者,靡有所諱。"
dōng shí yuè, zhēng jì guāng wǔ miào, chū zòu wén shǐ wǔ xíng wǔ dé zhī wǔ.
冬十月,蒸祭光武廟,初奏《文始》、《五行》、《武德》之舞。
jiǎ zǐ, chē jià cóng huáng tài hòu xìng zhāng líng, guān jiù lú. shí èr yuè wù chén, zhì zì zhāng líng.
甲子,車駕從皇太后幸章陵,觀舊廬。十二月戊辰,至自章陵。
shì suì, qǐ běi gōng jí zhū guān fǔ. jīng shī jí jùn guó qī dà shuǐ.
是歲,起北宮及諸官府。京師及郡國七大水。
sì nián chūn èr yuè xīn hài, zhào yuē:" zhèn qīn gēng jí tián, yǐ qí nóng shì. jīng shī dōng wú sù xuě, chūn bù yù mù, fán láo qún sī, jī jīng dǎo qiú. ér bǐ zài dé shí yǔ, sù mài rùn zé. qí cì gōng qīng bàn zòu. yǒu sī miǎn zūn shí zhèng, wù píng xíng fá."
四年春二月辛亥,詔曰:"朕親耕藉田,以祈農事。京師冬無宿雪,春不燠沐,煩勞群司,積精禱求。而比再得時雨,宿麥潤澤。其賜公卿半奏。有司勉遵時政,務平刑罰。"
qiū jiǔ yuè wù yín, qiān shèng wáng jiàn hōng.
秋九月戊寅,千乘王建薨。
dōng shí yuè yǐ mǎo, sī tú guō dān sī kōng féng fáng miǎn. bǐng chén, hé nán yǐn fàn qiān wèi sī tú, tài pú fú gōng wèi sī kōng.
冬十月乙卯,司徒郭丹、司空馮魴免。丙辰,河南尹范遷為司徒,太僕伏恭為司空。
shí èr yuè, líng xiāng hóu liáng sōng xià yù sǐ.
十二月,陵鄉侯梁松下獄死。
wǔ nián chūn èr yuè gēng xū, biāo qí jiāng jūn dōng píng wáng cāng bà guī fān láng yá wáng jīng jiù guó.
五年春二月庚戌,驃騎將軍東平王蒼罷歸藩;琅邪王京就國。
dōng shí yuè, xíng xìng yè. yǔ zhào wáng xǔ huì yè. cháng shān sān lǎo yán yú dì yuē:" shàng shēng yú yuán shì, yuàn méng yōu fù." zhào yuē:" fēng pèi jì yáng, shòu mìng suǒ yóu, jiā ēn bào dé, shì qí yí yě. jīn yǒng píng zhī zhèng, bǎi xìng yuàn jié, ér lì rén qiú fù, lìng rén kuì xiào. zhòng nì cǐ xiàn zhī quán quán, qí fù yuán shì xiàn tián zū gèng fù liù suì, láo cì xiàn yuàn shǐ, jí mén lán zǒu zú." zhì zì yè.
冬十月,行幸鄴。與趙王栩會鄴。常山三老言於帝曰:"上生於元氏,願蒙優復。"詔曰:"豐、沛、濟陽,受命所由,加恩報德,適其宜也。今永平之政,百姓怨結,而吏人求復,令人愧笑。重逆此縣之拳拳,其復元氏縣田租更賦六歲,勞賜縣掾史,及門闌走卒。"至自鄴。
shí yī yuè, běi xiōng nú kòu wǔ yuán shí èr yuè kòu yún zhōng, nán dān yú jī què zhī.
十一月,北匈奴寇五原;十二月;寇雲中,南單于擊卻之。
shì suì, fā qiǎn biān rén zài nèi jùn zhě, cì zhuāng qián rén èr wàn.
是歲,發遣邊人在內郡者,賜裝錢人二萬。
liù nián chūn zhēng yuè, pèi wáng fǔ chǔ wáng yīng dōng píng wáng cāng huái yáng wáng yán láng yá wáng jīng dōng hǎi wáng zhèng zhào wáng xū běi hǎi wáng xìng qí wáng shí lái cháo.
六年春正月,沛王輔、楚王英、東平王蒼、淮陽王延、琅邪王京、東海王政、趙王盱、北海王興、齊王石來朝。
èr yuè, wáng luò shān chū bǎo dǐng, lú jiāng tài shǒu xiàn zhī. xià sì yuè jiǎ zǐ, zhào yuē:" xī yǔ shōu jiǔ mù zhī jīn, zhù dǐng yǐ xiàng wù, shǐ rén zhī shén jiān, bù féng è qì. zāo dé zé xìng, qiān yú shāng zhōu zhōu dé jì shuāi, dǐng nǎi lún wáng. xiáng ruì zhī jiàng, yǐ yīng yǒu dé. fāng jīn zhèng huà duō pì, hé yǐ zhì zī? yì yuē dǐng xiàng sān gōng, qǐ gōng qīng fèng zhí dé qí lǐ xié? tài cháng qí yǐ yuè jì zhī rì, chén dǐng yú miào, yǐ bèi qì yòng. cì sān gōng bó wǔ shí pǐ, jiǔ qīng èr qiān dàn bàn zhī. xiān dì zhào shū, jìn rén shàng shì yán shèng, ér jiān zhě zhāng zòu pō duō fú cí, zì jīn ruò yǒu guò chēng xū yù, shàng shū jiē yí yì ér bù xǐng, shì bù wèi chǎn zi chī yě."
二月,王雒山出寶鼎,廬江太守獻之。夏四月甲子,詔曰:"昔禹收九牧之金,鑄鼎以象物,使人知神奸,不逢惡氣。遭德則興,遷於商、周;周德既衰,鼎乃淪亡。祥瑞之降,以應有德。方今政化多僻,何以致茲?《易》曰鼎象三公,豈公卿奉職得其理邪?太常其以礿祭之日,陳鼎於廟,以備器用。賜三公帛五十匹,九卿、二千石半之。先帝詔書,禁人上事言聖,而間者章奏頗多浮詞,自今若有過稱虛譽,尚書皆宜抑而不省,示不為諂子蚩也。"
dōng shí yuè, xíng xìng lǔ, cí dōng hǎi gōng wáng líng huì pèi wáng fǔ chǔ wáng yīng jì nán wáng kāng dōng píng wáng cāng huái yáng wáng yán láng yá wáng jīng dōng hǎi wáng zhèng.
冬十月,行幸魯,祠東海恭王陵;會沛王輔、楚王英、濟南王康、東平王蒼、淮陽王延、琅邪王京、東海王政。
shí èr yuè, hái, xìng yáng chéng, qiǎn shǐ zhě cí zhōng yuè. rén wǔ, chē jià hái gōng. dōng píng wáng cāng láng yá wáng jīng cóng jià lái cháo huáng tài hòu.
十二月,還,幸陽城,遣使者祠中嶽。壬午,車駕還宮。東平王蒼、琅邪王京從駕來朝皇太后。
qī nián chūn zhēng yuè guǐ mǎo, huáng tài hòu yīn shì bēng. èr yuè gēng shēn, zàng guāng liè huáng hòu.
七年春正月癸卯,皇太后陰氏崩。二月庚申,葬光烈皇后。
qiū bā yuè wù chén, běi hǎi wáng xìng hōng.
秋八月戊辰,北海王興薨。
shì suì, běi xiōng nú qiǎn shǐ qǐ hé qīn.
是歲,北匈奴遣使乞和親。
bā nián chūn zhēng yuè jǐ mǎo, sī tú fàn qiān hōng.
八年春正月己卯,司徒范遷薨。
sān yuè xīn mǎo, tài wèi yú yán wèi sī tú, wèi wèi zhào xī xíng tài wèi shì.
三月辛卯,太尉虞延為司徒,衛尉趙憙行太尉事。
qiǎn yuè qí sī mǎ zhèng zhòng bào shǐ běi xiōng nú. chū zhì dù liáo jiāng jūn, tún wǔ yuán màn bǎi.
遣越騎司馬鄭眾報使北匈奴。初置度遼將軍,屯五原曼柏。
qiū, jùn guó shí sì yǔ shuǐ.
秋,郡國十四雨水。
dōng shí yuè, běi gōng chéng.
冬十月,北宮成。
bǐng zǐ, lín bì yōng, yǎng sān lǎo wǔ gēng. lǐ bì, zhào sān gōng mù jùn guó zhōng dōu guān sǐ zuì xì qiú, jiǎn zuì yī děng, wù chī, yì dù liáo jiāng jūn yíng, tún shuò fāng wǔ yuán zhī biān xiàn qī zǐ zì suí, biàn zhàn zhe biān xiàn fù mǔ tóng chǎn yù xiāng dài zhě, zì tīng zhī. qí dà nì wú dào shū sǐ zhě, yī qiè mù xià cán shì. wáng mìng zhě lìng shú zuì gè yǒu chà. fán xǐ zhě, cì gōng nǔ yī liáng.
丙子,臨辟雍,養三老、五更。禮畢,詔三公募郡國中都官死罪繫囚,減罪一等,勿笞,詣度遼將軍營,屯朔方、五原之邊縣;妻子自隨,便占著邊縣;父母同產欲相代者,恣聽之。其大逆無道殊死者,一切募下蠶室。亡命者令贖罪各有差。凡徙者,賜弓弩衣糧。
rén yín huì, rì yǒu shí zhī, jì. zhào yuē:" zhèn yǐ wú dé, fèng chéng dà yè, ér xià yí rén yuàn, shàng dòng sān guāng. rì shí zhī biàn, qí zāi yóu dà, chūn qiū tú chèn suǒ wèi zhì qiǎn. yǒng sī jué jiù, zài yǔ yī rén. qún sī miǎn xiū zhí shì, jí yán wú huì." yú shì zài wèi zhě jiē shàng fēng shì, gè yán dé shī. dì lǎn zhāng, shēn zì yǐn jiù, nǎi yǐ suǒ shàng bān shì bǎi guān. zhào yuē:" qún liáo suǒ yán, jiē zhèn zhī guò. rén yuān bù néng lǐ, lì xiá bù néng jìn ér qīng yòng rén lì, shàn xiū gōng yǔ, chū rù wú jié, xǐ nù guò chà. xī yīng mén shī shǒu, guān suī cì shì fēi péng suí fēng, wēi zǐ suǒ tàn. yǒng lǎn qián jiè, sǒng rán jīng jù. tú kǒng báo dé, jiǔ ér zhì dài ěr."
壬寅晦,日有食之,既。詔曰:"朕以無德,奉承大業,而下貽人怨,上動三光。日食之變,其災尤大,《春秋》圖讖所為至譴。永思厥咎,在予一人。群司勉修職事,極言無諱。"於是在位者皆上封事,各言得失。帝覽章,深自引咎,乃以所上班示百官。詔曰:"群僚所言,皆朕之過。人冤不能理,吏黠不能禁;而輕用人力,繕修宮宇,出入無節,喜怒過差。昔應門失守,《關睢》刺世;飛蓬隨風,微子所嘆。永覽前戒,竦然兢懼。徒恐薄德,久而致怠耳。"
běi xiōng nú kòu xī hé zhū jùn.
北匈奴寇西河諸郡。
jiǔ nián chūn sān yuè xīn chǒu, zhào jùn guó sǐ zuì qiú jiǎn zuì, yǔ qī zǐ yì wǔ yuán shuò fāng zhàn zhe, suǒ zài sǐ zhě jiē cì qī fù ruò nán tóng chǎn yī rén fù zhōng shēn qí qī wú fù xiōng dú yǒu mǔ zhě, cì qí mǔ qián liù wàn, yòu fù qí kǒu suàn.
九年春三月辛丑,詔郡國死罪囚減罪,與妻子詣五原、朔方占著,所在死者皆賜妻父若男同產一人復終身;其妻無父兄獨有母者,賜其母錢六萬,又復其口算。
xià sì yuè jiǎ chén, zhào jùn guó yǐ gōng tián cì pín rén gè yǒu chà. lìng sī lì xiào wèi bù cì shǐ suì shàng mò shòu zhǎng lì shì shì sān suì yǐ shàng lǐ zhuàng yóu yì zhě gè yī rén, yǔ jì xié shàng. jí yóu bù zhèng lǐ zhě, yì yǐ wén.
夏四月甲辰,詔郡國以公田賜貧人各有差。令司隸校尉、部刺史歲上墨綬長吏視事三歲已上理狀尤異者各一人,與計偕上。及尤不政理者,亦以聞。
shì suì, dà yǒu nián. wèi sì xìng xiǎo hòu kāi lì xué xiào, zhì wǔ jīng shī.
是歲,大有年。為四姓小侯開立學校,置《五經》師。
shí nián chūn èr yuè, guǎng líng wáng jīng yǒu zuì, zì shā, guó chú.
十年春二月,廣陵王荊有罪,自殺,國除。
xià sì yuè wù zǐ, zhào yuē:" xī suì wǔ gǔ dēng yǎn, jīn zī cán mài shàn shōu, qí dà shè tiān xià. fāng shèng xià zhǎng yǎng zhī shí, dàng dí sù è, yǐ bào nóng gōng. bǎi xìng miǎn wù sāng jià, yǐ bèi zāi hài. lì jìng jué zhí, wú lìng qiān duò.
夏四月戊子,詔曰:"昔歲五穀登衍,今茲蠶麥善收,其大赦天下。方盛夏長養之時,蕩滌宿惡,以報農功。百姓勉務桑稼,以備災害。吏敬厥職,無令愆墮。
rùn yuè jiǎ wǔ, nán xún shòu, xìng nán yáng, cí zhāng líng. rì běi zhì, yòu cí jiù zhái. lǐ bì, zhào xiào guān dì zǐ zuò yǎ lè, zòu lù míng, dì zì yù xūn chí hé zhī, yǐ yú jiā bīn. hái, xìng nán dùn, láo xiǎng sān lǎo guān shǔ.
閏月甲午,南巡狩,幸南陽,祠章陵。日北至,又祠舊宅。禮畢,召校官弟子作雅樂,奏《鹿鳴》,帝自御塤篪和之,以娛嘉賓。還,幸南頓,勞饗三老、官屬。
dōng shí yī yuè, zhēng huái yáng wáng yán huì píng yú, zhēng pèi wáng fǔ huì suī yáng.
冬十一月,征淮陽王延會平輿,征沛王輔會睢陽。
shí èr yuè jiǎ wǔ, chē jià hái gōng.
十二月甲午,車駕還宮。
shí yī nián chūn zhēng yuè, pèi wáng fǔ chǔ wáng yīng jì nán wáng kāng dōng píng wáng cāng huái yáng wáng yán zhōng shān wáng yān láng yá wáng jīng dōng hǎi wáng zhèng lái cháo.
十一年春正月,沛王輔、楚王英、濟南王康、東平王蒼、淮陽王延、中山王焉、琅邪王京、東海王政來朝。
qiū qī yuè, sī lì xiào wèi guō bà xià yù sǐ.
秋七月,司隸校尉郭霸下獄死。
shì suì, cháo hú chū huáng jīn, lú jiāng tài shǒu yǐ xiàn. shí, qí lín bái zhì lǐ quán jiā hé suǒ zài chū yān.
是歲,漅湖出黃金,廬江太守以獻。時,麒麟、白雉、醴泉、嘉禾所在出焉。
shí èr nián chūn zhēng yuè, yì zhōu jiǎo wài yí āi láo wáng xiāng shuài nèi shǔ, yú shì zhì yǒng chāng jùn, bà yì zhōu xī bù dū wèi.
十二年春正月,益州徼外夷哀牢王相率內屬,於是置永昌郡,罷益州西部都尉。
xià sì yuè, qiǎn jiāng zuò yè zhě wáng wú xiū biàn qú, zì xíng yáng zhì yú qiān shèng hǎi kǒu.
夏四月,遣將作謁者王吳修汴渠,自滎陽至於千乘海口。
wǔ yuè bǐng chén, cì tiān xià nán zǐ jué, rén èr jí, sān lǎo xiào tì lì tián rén sān jí, liú mín wú míng shù yù zhàn zhě rén yī jí guān guǎ gū dú dǔ lóng pín wú jiā shǔ bù néng zì cún zhě sù, rén sān hú. zhào yuē:" xī céng mǐn fèng qīn, jié huān zhì yǎng zhòng ní zàng zi, yǒu guān wú guǒ. sàng guì zhì āi, lǐ cún níng jiǎn. jīn bǎi xìng sòng zhōng zhī zhì, jìng wèi shē mí. shēng zhě wú dān shí zhī chǔ, ér cái lì jǐn yú fén tǔ. fú là wú zāo kāng, ér shēng láo jiān yú yī diàn. mí pò jī shì zhī yè, yǐ gōng zhōng cháo zhī fèi, zi sūn jī hán, jué mìng yú cǐ, qǐ zǔ kǎo zhī yì zāi! yòu chē fú zhì dù, zì jí ěr mù. tián huāng bù gēng, yóu shí zhě zhòng. yǒu sī qí shēn míng kē jìn, yí yú jīn zhě, xuān xià jùn guó."
五月丙辰,賜天下男子爵,人二級,三老、孝悌、力田人三級,流民無名數欲占者人一級;鰥、寡、孤、獨、篤癃、貧無家屬不能自存者粟,人三斛。詔曰:"昔曾、閔奉親,竭歡致養;仲尼葬子,有棺無槨。喪貴致哀,禮存寧儉。今百姓送終之制,競為奢靡。生者無擔石之儲,而財力盡於墳土。伏臘無糟糠,而牲牢兼於一奠。糜破積世之業,以供終朝之費,子孫饑寒,絕命於此,豈祖考之意哉!又車服制度,恣極耳目。田荒不耕,游食者眾。有司其申明科禁,宜於今者,宣下郡國。"
qiū qī yuè yǐ hài, sī kōng fú gōng bà. yǐ wèi, dà sī nóng móu róng wèi sī kōng.
秋七月乙亥,司空伏恭罷。乙未,大司農牟融為司空。
dōng shí yuè, sī lì xiào wèi wáng kāng xià yù sǐ.
冬十月,司隸校尉王康下獄死。
shì suì, tiān xià ān píng, rén wú yáo yì, suì bǐ dēng rěn, bǎi xìng yīn fù, sù hú sān shí, niú yáng bèi yě.
是歲,天下安平,人無徭役,歲比登稔,百姓殷富,粟斛三十,牛羊被野。
shí sān nián chūn èr yuè, dì gēng yú jí tián. lǐ bì, cì guān zhě shí.
十三年春二月,帝耕於藉田。禮畢,賜觀者食。
sān yuè, hé nán yǐn xuē zhāo xià yù sǐ.
三月,河南尹薛昭下獄死。
xià sì yuè, biàn qú chéng. xīn sì, xíng xìng xíng yáng, xún xíng hé qú. yǐ yǒu, zhào yuē:" zì biàn qú jué bài, liù shí yú suì, jiā qǐng nián yǐ lái, yǔ shuǐ bù shí, biàn liú dōng qīn, rì yuè yì shén, shuǐ mén gù chù, jiē zài hé zhōng, mǎng yàng guǎng yì, mò cè qí àn, dàng dàng jí wàng, bù zhī gāng jì. jīn yǎn yù zhī rén, duō bèi shuǐ huàn, nǎi yún xiàn guān bù xiān rén jí, hǎo xìng tā yì. yòu huò yǐ wèi hé liú rù biàn, yōu jì méng lì, gù yuē zuǒ dī qiáng zé yòu dī shāng, zuǒ yòu jù qiáng zé xià fāng shāng, yí rèn shuǐ shì suǒ zhī, shǐ rén suí gāo ér chù, gōng jiā xī yōng sè zhī fèi, bǎi xìng wú xiàn nì zhī huàn. yì zhě bù tóng, nán běi yì lùn, zhèn bù zhī suǒ cóng, jiǔ ér bù jué. jīn jì zhú dī lǐ qú, jué shuǐ lì mén, hé biàn fēn liú, fù qí jiù jī, táo qiū zhī běi, jiàn jiù rǎng fén, gù jiàn jiā yù jié shēng, yǐ lǐ hé shén. dōng guò luò ruì, tàn yǔ zhī jī. jīn wǔ tǔ zhī yí, fǎn qí zhèng sè, bīn qú xià tián, fù yǔ pín rén, wú lìng háo yòu dé gù qí lì, shù jì shì zōng hù zǐ zhī zuò." yīn suì dù hé. dēng tài xíng, jìn xìng shàng dǎng. rén yín, chē jià hái gōng.
夏四月,汴渠成。辛巳,行幸滎陽,巡行河渠。乙酉,詔曰:"自汴渠決敗,六十餘歲,加頃年以來,雨水不時,汴流東侵,日月益甚,水門故處,皆在河中,漭瀁廣溢,莫測圻岸,蕩蕩極望,不知綱紀。今兗、豫之人,多被水患,乃雲縣官不先人急,好興它役。又或以為河流入汴,幽、冀蒙利,故曰左堤強則右堤傷,左右俱強則下方傷,宜任水勢所之,使人隨高而處,公家息壅塞之費,百姓無陷溺之患。議者不同,南北異論,朕不知所從,久而不決。今既築堤理渠,絕水立門,河、汴分流,復其舊跡,陶丘之北,漸就壤墳,故薦嘉玉絜牲,以禮河神。東過洛汭,嘆禹之績。今五土之宜,反其正色,濱渠下田,賦與貧人,無令豪右得固其利,庶繼世宗《瓠子》之作。"因遂度河。登太行,進幸上黨。壬寅,車駕還宮。
dōng shí yuè rén chén huì, rì yǒu shí zhī. sān gōng miǎn guān zì hé. zhì yuē:" guān lǚ wù hé. zāi yì lǚ jiàn, jiù zài zhèn gōng, yōu jù huáng huáng, wèi zhī qí fāng. jiāng yǒu sī chén shì, duō suǒ yǐn huì, shǐ jūn shàng yōng bì, xià yǒu bù chàng hū? xī wèi yǒu zhōng chén, líng gōng dé shǒu qí wèi. jīn hé yǐ hé mù yīn yáng, xiāo fú zāi qiǎn? cì shǐ tài shǒu xiáng xíng lǐ yuān, cún xù guān gū, miǎn sī zhí yān.
冬十月壬辰晦,日有食之。三公免冠自劾。制曰:"冠履勿劾。災異屢見,咎在朕躬,憂懼遑遑,未知其方。將有司陳事,多所隱諱,使君上壅蔽,下有不暢乎?昔衛有忠臣,靈公得守其位。今何以和穆陰陽,消伏災譴?刺史、太守詳刑理冤,存恤鰥孤,勉思職焉。
shí yī yuè, chǔ wáng yīng móu fǎn, fèi, guó chú, qiān yú jīng xiàn, suǒ lián jí sǐ xǐ zhě shù qiān rén.
十一月,楚王英謀反,廢,國除,遷於涇縣,所連及死徙者數千人。
shì suì, qí wáng shí hōng.
是歲,齊王石薨。
shí sì nián chūn sān yuè jiǎ xū, sī tú yú yán miǎn, zì shā. xià sì yuè dīng sì, jù lù tài shǒu nán yáng xíng mù wèi sī tú.
十四年春三月甲戌,司徒虞延免,自殺。夏四月丁巳,巨鹿太守南陽邢穆為司徒。
qián chǔ wáng yīng zì shā.
前楚王英自殺。
xià wǔ yuè, fēng gù guǎng líng wáng jīng zi yuán shòu wèi guǎng líng hóu.
夏五月,封故廣陵王荊子元壽為廣陵侯。
chū zuò shòu líng.
初作壽陵。
shí wǔ nián chūn èr yuè gēng zǐ, dōng xún shòu. xīn chǒu, xìng yǎn shī, zhào wáng mìng zì shū sǐ yǐ xià shú: sǐ zuì jiān sì shí pǐ, yòu zhǐ zhì kūn qián chéng dàn chōng shí pǐ, wán chéng dàn zhì sī kòu wǔ pǐ fàn zuì wèi fā jué, zhào shū dào rì zì gào zhě, bàn rù shú. zhēng pèi wáng fǔ huì suī yáng. jìn xìng péng chéng. guǐ hài, dì gēng yú xià pī.
十五年春二月庚子,東巡狩。辛丑,幸偃師,詔亡命自殊死以下贖:死罪縑四十匹,右趾至髡鉗城旦舂十匹,完城旦至司寇五匹;犯罪未發覺,詔書到日自告者,半入贖。征沛王輔會睢陽。進幸彭城。癸亥,帝耕於下邳。
sān yuè, zhēng láng yá wáng jīng huì liáng chéng, zhēng dōng píng wáng cāng huì yáng dōu, yòu zhēng guǎng líng hóu jí qí sān dì huì lǔ. cí dōng hǎi gōng wáng líng. hái, xìng kǒng zǐ zhái, cí zhòng ní jí qī shí èr dì zǐ. qīn yù jiǎng táng, mìng huáng tài zǐ zhū wáng shuō jīng. yòu xìng dōng píng. xīn mǎo, jìn xìng dà liáng, zhì dìng táo, cí dìng táo gōng wáng líng. xià sì yuè gēng zǐ, chē jià hái gōng.
三月,征琅邪王京會良成,征東平王蒼會陽都,又征廣陵侯及其三弟會魯。祠東海恭王陵。還,幸孔子宅,祠仲尼及七十二弟子。親御講堂,命皇太子、諸王說經。又幸東平。辛卯,進幸大梁,至定陶,祠定陶恭王陵。夏四月庚子,車駕還宮。
gǎi xìn dōu wèi lè chéng guó, lín huái wèi xià pī guó. fēng huáng zǐ gōng wèi jù lù wáng dǎng wèi lè chéng wáng yǎn wèi xià pī wáng chàng wèi rǔ nán wáng bǐng wèi cháng shān wáng zhǎng wèi jì yīn wáng. cì tiān xià nán zǐ jué, rén sān jí láng cóng guān shì shì èr shí suì yǐ shàng bó bǎi pǐ, shí suì yǐ shàng èr shí pǐ, shí suì yǐ xià shí pǐ, guān fǔ lì wǔ pǐ, shū zuǒ xiǎo shǐ sān pǐ. lìng tiān xià dà pú wǔ rì. yǐ sì, dà shè tiān xià, qí móu fǎn dà nì jí zhū bù yīng yòu zhě, jiē shè chú zhī.
改信都為樂成國,臨淮為下邳國。封皇子恭為巨鹿王、黨為樂成王、衍為下邳王、暢為汝南王、昞為常山王、長為濟陰王。賜天下男子爵,人三級;郎、從官視事二十歲已上帛百匹,十歲已上二十匹,十歲已下十匹,官府吏五匹,書佐、小史三匹。令天下大酺五日。乙巳,大赦天下,其謀反大逆及諸不應宥者,皆赦除之。
dōng, chē qí xiào liè shàng lín yuàn.
冬,車騎校獵上林苑。
shí èr yuè, qiǎn fèng chē dū wèi dòu gù fù mǎ dū wèi gěng bǐng tún liáng zhōu.
十二月,遣奉車都尉竇固、駙馬都尉耿秉屯涼州。
shí liù nián chūn èr yuè, qiǎn tài pú jì róng chū gāo què, fèng chē dū wèi dòu gù chū jiǔ quán, fù mǎ dū wèi gěng bǐng chū jū yán, qí dū wèi lái miáo chū píng chéng, fá běi xiōng nú. dòu gù pò hū yǎn wáng yú tiān shān, liú bīng tún yī wú lú chéng. gěng bǐng lái miáo jì róng bìng wú gōng ér hái.
十六年春二月,遣太僕祭肜出高闕,奉車都尉竇固出酒泉,駙馬都尉耿秉出居延,騎都尉來苗出平城,伐北匈奴。竇固破呼衍王於天山,留兵屯伊吾廬城。耿秉、來苗、祭肜並無功而還。
xià wǔ yuè, huái yáng wáng yán móu fǎn, fā jué. guǐ chǒu, sī tú xíng mù fù mǎ dū wèi hán guāng zuò shì xià yù sǐ, suǒ lián jí zhū sǐ zhě shén zhòng.
夏五月,淮陽王延謀反,發覺。癸丑,司徒邢穆、駙馬都尉韓光坐事下獄死,所連及誅死者甚眾。
wù wǔ huì, rì yǒu shí zhī.
戊午晦,日有食之。
liù yuè bǐng yín, dà sī nóng xī hé wáng mǐn wèi sī tú.
六月丙寅,大司農西河王敏為司徒。
qiū qī yuè, huái yáng wáng yán xǐ fēng fù líng wáng.
秋七月,淮陽王延徙封阜陵王。
jiǔ yuè dīng mǎo, zhào lìng jùn guó zhōng dōu guān sǐ zuì xì qiú jiǎn sǐ zuì yī děng, wù chī, yì jūn yíng, tún shuò fāng dūn huáng qī zǐ zì suí, fù mǔ tóng chǎn yù qiú cóng zhě, zì tīng zhī nǚ zǐ jià wèi rén qī, wù yǔ jù. móu fǎn dà nì wú dào bù yòng cǐ shū.
九月丁卯,詔令郡國中都官死罪繫囚減死罪一等,勿笞,詣軍營,屯朔方、敦煌;妻子自隨,父母同產欲求從者,恣聽之;女子嫁為人妻,勿與俱。謀反大逆無道不用此書。
shì suì, běi xiōng nú kòu yún zhōng, yún zhōng tài shǒu lián fàn jī pò zhī.
是歲,北匈奴寇雲中,雲中太守廉范擊破之。
shí qī nián chūn zhēng yuè, gān lù jiàng yú gān líng. běi hǎi wáng mù hōng.
十七年春正月,甘露降於甘陵。北海王睦薨。
èr yuè yǐ sì, sī tú wáng mǐn hōng. sān yuè guǐ chǒu, rǔ nán tài shǒu bào yù wèi sī tú.
二月乙巳,司徒王敏薨。三月癸丑,汝南太守鮑昱為司徒。
shì suì, gān lù réng jiàng, shù zhī nèi fù, zhī cǎo shēng diàn qián, shén què wǔ sè xiáng jí jīng shī. xī nán yí āi láo dān ěr jiāo jiǎo pán mù bái láng dòng nián zhū zhǒng, qián hòu mù yì gòng xiàn xī yù zhū guó qiǎn zi rù shì. xià wǔ yuè wù zǐ, gōng qīng bǎi guān yǐ dì wēi dé huái yuǎn, xiáng wù xiǎn yīng, nǎi bìng jí cháo táng, fèng shāng shàng shòu. zhì yuē:" tiān shēng shén wù, yǐ yīng wáng zhě yuǎn rén mù huà, shí yóu yǒu dé. zhèn yǐ xū báo, hé yǐ xiǎng sī? wéi gāo zǔ guāng wǔ shèng dé suǒ bèi, bù gǎn yǒu cí. qí jìng jǔ shāng, tài cháng zé jí rì cè gào zōng miào. qí cì tiān xià nán zǐ jué, rén èr jí, sān lǎo xiào tì lì tián rén sān jí, liú rén wú míng shù yù zhàn zhě rén yī jí guān guǎ gū dú dǔ lóng pín bù néng zì cún zhě sù, rén sān hú láng cóng guān shì shì shí suì yǐ shàng zhě, bó shí pǐ. zhōng èr qiān dàn èr qiān dàn xià zhì huáng shòu, biǎn zhì fèng shú, zài qù nián yǐ lái jiē hái shú."
是歲,甘露仍降,樹枝內附,芝草生殿前,神雀五色翔集京師。西南夷哀牢、儋耳、僬僥、槃木、白狼、動黏諸種,前後慕義貢獻;西域諸國遣子入侍。夏五月戊子,公卿百官以帝威德懷遠,祥物顯應,乃並集朝堂,奉觴上壽。制曰:"天生神物,以應王者;遠人慕化,實由有德。朕以虛薄,何以享斯?唯高祖、光武聖德所被,不敢有辭。其敬舉觴,太常擇吉日策告宗廟。其賜天下男子爵,人二級,三老、孝悌、力田人三級,流人無名數欲占者人一級;鰥、寡、孤、獨、篤癃、貧不能自存者粟,人三斛;郎、從官視事十歲以上者,帛十匹。中二千石、二千石下至黃綬,貶秩奉贖,在去年以來皆還贖。"
qiū bā yuè bǐng yín, lìng wǔ wēi zhāng yē jiǔ quán dūn huáng jí zhāng yē shǔ guó, xì qiú yòu zhǐ yǐ xià rèn bīng zhě, jiē yī qiē wù zhì qí zuì, yì jūn yíng.
秋八月丙寅,令武威、張掖、酒泉、敦煌及張掖屬國,繫囚右趾已下任兵者,皆一切勿治其罪,詣軍營。
dōng shí yī yuè, qiǎn fèng chē dū wèi dòu gù fù mǎ dū wèi gěng bǐng qí dū wèi liú zhāng chū dūn huáng kūn lún sāi, jī pò bái shān lǔ yú pú lèi hǎi shàng, suì rén chē shī. chū zhì xī yù dōu hù wù jǐ xiào wèi.
冬十一月,遣奉車都尉竇固、駙馬都尉耿秉、騎都尉劉張出敦煌崑崙塞,擊破白山虜於蒲類海上,遂人車師。初置西域都護、戊己校尉。
shì suì, gǎi tiān shuǐ wèi hàn yáng jùn.
是歲,改天水為漢陽郡。
shí bā nián chūn sān yuè dīng hài, zhào yuē:" qí lìng tiān xià wáng mìng, zì shū sǐ yǐ xià shú: sǐ zuì jiān sān shí pǐ, yòu zhǐ zhì kūn qián chéng dàn chōng shí pǐ, wán chéng dàn zhì sī kòu wǔ pǐ lì rén fàn zuì wèi fā jué, zhào shū dào zì gào zhě, bàn rù shú."
十八年春三月丁亥,詔曰:"其令天下亡命,自殊死已下贖:死罪縑三十匹,右趾至髡鉗城旦舂十匹,完城旦至司寇五匹;吏人犯罪未發覺,詔書到自告者,半入贖。"
xià sì yuè jǐ wèi, zhào yuē:" zì chūn yǐ lái, shí yǔ bù jiàng, sù mài shāng hàn, qiū zhǒng wèi xià, zhèng shī jué zhōng, yōu jù ér yǐ. qí cì tiān xià nán zǐ jué, rén èr jí, jí liú mín wú míng shù yù zhàn zhě rén yī jí guān guǎ gū dú dǔ lóng pín bù néng zì cún zhě sù, rén sān hú. lǐ yuān yù, lù qīng xì. èr qiān dàn fēn dǎo wǔ yuè sì dú. jùn jiè yǒu míng shān dà chuān néng xìng yún zhì yǔ zhě, zhǎng lì gè jié zhāi dǎo qǐng, jì méng jiā shù.
夏四月己未,詔曰:"自春已來,時雨不降,宿麥傷旱,秋種未下,政失厥中,憂懼而已。其賜天下男子爵,人二級,及流民無名數欲占者人一級;鰥、寡、孤、獨、篤癃、貧不能自存者粟,人三斛。理冤獄,錄輕系。二千石分禱五嶽四瀆。郡界有名山大川能興雲致雨者,長吏各潔齋禱請,冀蒙嘉澍。
liù yuè jǐ wèi, yǒu xīng bèi yú tài wēi.
六月己未,有星孛於太微。
yān qí guī zī gōng xī yù dōu hù chén mù, xī méi qí zhòng. běi xiōng nú jí chē shī hòu wáng wéi wù jǐ xiào wèi gěng gōng.
焉耆、龜茲攻西域都護陳睦,悉沒其眾。北匈奴及車師後王圍戊己校尉耿恭。
qiū bā yuè rén zǐ, dì bēng yú dōng gōng qián diàn. nián sì shí bā. yí zhào wú qǐ qǐn miào, cáng zhǔ yú guāng liè huáng hòu gēng yī bié shì. dì chū zuò shòu líng, zhì lìng liú shuǐ ér yǐ, shí guǒ guǎng yī zhàng èr chǐ, zhǎng èr zhàng wǔ chǐ, wú dé qǐ fén. wàn nián zhī hòu, sǎo dì ér jì, yú shuǐ pú bèi ér yǐ. guò bǎi rì, wéi sì shí shè diàn, zhì lì zú shù rén gōng gěi sǎ sǎo, wù kāi xiū dào. gǎn yǒu suǒ xìng zuò zhě, yǐ shàn yì zōng miào fǎ cóng shì.
秋八月壬子,帝崩於東宮前殿。年四十八。遺詔無起寢廟,藏主於光烈皇后更衣別室。帝初作壽陵,制令流水而已,石槨廣一丈二尺,長二丈五尺,無得起墳。萬年之後,掃地而祭,杅水脯糒而已。過百日,唯四時設奠,置吏卒數人供給灑掃,勿開修道。敢有所興作者,以擅議宗廟法從事。
dì zūn fèng jiàn wǔ zhì dù, wú gǎn wéi zhě. hòu gōng zhī jiā, bù dé fēng hóu yǔ zhèng. guǎn táo gōng zhǔ wèi zi qiú láng, bù xǔ, ér cì qián qiān wàn. wèi qún chén yuē:" láng guān shàng yīng liè sù, chū zǎi bǎi lǐ, gǒu fēi qí rén, zé mín shòu qí yāng, shì yǐ nán zhī." gù lì chēng qí guān, mín ān qí yè, yuǎn jìn sù fú, hù kǒu zī zhí yān.
帝遵奉建武制度,無敢違者。後宮之家,不得封侯與政。館陶公主為子求郎,不許,而賜錢千萬。謂群臣曰:"郎官上應列宿,出宰百里,苟非其人,則民受其殃,是以難之。"故吏稱其官,民安其業,遠近肅服,戶口滋殖焉。
lùn yuē: míng dì shàn xíng lǐ, fǎ lìng fēn míng. rì yàn zuò cháo, yōu wǎng bì dá. nèi wài wú xìng qū zhī sī, zài shàng wú jīn dà zhī sè. duàn yù dé qíng, hào jū qián dài shí èr. gù hòu zhī yán shì zhě, mò bù xiān jiàn wǔ yǒng píng zhī zhèng. ér zhōng lí yì sòng jūn zhī tú, cháng yǐ chá huì wèi yán, fū qǐ hóng rén zhī dù wèi yōu hū?
論曰:明帝善刑理,法令分明。日晏坐朝,幽枉必達。內外無倖曲之私,在上無矜大之色。斷獄得情,號居前代十二。故後之言事者,莫不先建武、永平之政。而鍾離意、宋均之徒,常以察慧為言,夫豈弘人之度未優乎?
zàn yuē: xiǎn zōng pī chéng, yè yè jīng jīng. wēi xīn gōng dé, zhèng chá jiān shèng. bèi zhāng cháo wù, shěng báo fén líng. yǒng huái fèi diǎn, xià shēn zūn dào. dēng tái guān yún, lín yōng bài lǎo. mào wéi dì jī, zēng guāng wén kǎo.
贊曰:顯宗丕承,業業兢兢。危心恭德,政察奸勝。備章朝物,省薄墳陵。永懷廢典,下身遵道。登台觀雲,臨雍拜老。懋惟帝績,增光文考。