strong nà zhí yán chāo qiān zhāng yì xìn chèn wén nù chì huán tán strong
纳直言超迁张佚 信谶文怒斥桓谭
què shuō běi xiōng nú yī zài qiú hé, gōng qīng děng jù yì fēn fēn, shàng nán jiě jué. dú sī tú yuàn bān biāo, chén shù jǐ jiàn, qǐng guāng wǔ dì zàn yǔ xiū hé, bìng wèi cǎo nǐ zhào shū, dà lüè rú xià:
却说北匈奴一再求和,公卿等聚议纷纷,尚难解决。独司徒掾班彪,陈述己见,请光武帝暂与修和,并为草拟诏书,大略如下:
chén wén xiào xuān huáng dì chì biān shǒu wèi yuē:" xiōng nú dà guó, duō biàn zhà, jiāo jiē dé qí qíng, zé què dí zhé chōng yìng duì shī qí yí, zé fǎn wèi suǒ qī." jīn běi xiōng nú jiàn nán chán yú lái fù, jù móu qí guó, gù lǚ qǐ hé qīn yòu yuǎn qū niú mǎ, yǔ hàn hé shì, zhòng qiǎn míng wáng, duō suǒ gòng xiàn, sī jiē wài shì fù qiáng, yǐ xiāng qī dàn yě. chén jiàn qí gòng yì zhòng, qí guó yì xū qiú hé yù shù, wèi jù yù duō. rán jīn jì wèi huò zhù nán, zé yì bù yí jué běi, jī mí zhī yì, lǐ wú bù dá. wèi kě pō jiā shǎng cì, lüè yǔ suǒ xiàn xiāng dāng, míng jiā xiǎo gào yǐ qián shì hū hán xié zhì zhī háng shì. bào dá zhī cí, bì qiú shì dàng, jīn lì gǎo cǎo bìng shàng yuē: xià wén shì dài zhào shū kǒu wěn." chán yú bù wàng hàn ēn, zhuī niàn xiān zǔ jiù yuē, yù xiū hé qīn, yǐ fǔ shēn ān guó, jì yì shén gāo, wèi chán yú jiā zhī! wǎng zhě xiōng nú shù yǒu guāi luàn, hū hán xié zhì zhī, zì xiāng chóu xì, bìng méng xiào xuān dì chuí ēn jiù hù, gù gè qiǎn shì zi, chēng fān bǎo sāi. qí hòu zhì zhī fèn lì, zì jué huáng zé ér hū hán fù qīn, zhōng xiào mí zhe. jí hàn miè zhì zhī, suì bǎo guó chuán sì, zǐ sūn xiāng jì. jīn nán chán yú xié zhòng xiàng nán, kuǎn sāi guī mìng, zì yǐ hū hán dí zhǎng, cì dì dāng lì, ér qīn duó shī zhí, cāi yí xiāng bèi, shù qǐng bīng jiāng, guī sǎo běi tíng, cè móu fēn yún, wú suǒ bù zhì. wéi niàn sī yán bù kě dú tīng, yòu yǐ běi chán yú bǐ nián gòng xiàn, yù xiū hé qīn, gù jù ér wèi xǔ, jiāng yǐ chéng chán yú zhōng xiào zhī yì. hàn bǐng wēi xìn, zǒng lǜ wàn guó, rì yuè suǒ zhào, jiē wèi chén qiè, shū sú bǎi mán, yì wú qīn shū, fú shùn zhě bāo shǎng, pàn nì zhě zhū fá, shàn è zhī xiào, hū hán zhì zhī shì yě. jīn chán yú yù xiū hé qīn, kuǎn chéng yǐ dá, hé xián ér yù lǜ xī yù zhū guó, jù lái xiàn jiàn! xī yù guó shǔ xiōng nú yǔ shǔ hàn hé yì! chán yú shù lián bīng luàn, guó nèi xū hào, gòng wù cái yǐ tōng lǐ, hé bì xiàn mǎ qiú! jīn jī zá zēng wǔ bǎi pǐ, gōng jiān wán yī, shǐ sì fā, yí chán yú, yòu cì xiàn mǎ zuǒ gǔ dōu hóu yòu gǔ lí wáng, bìng xiōng nú guān míng. zá zēng gè sì bǎi pǐ, zhǎn mǎ jiàn gè yī. chán yú qián yán xiān dì shí, suǒ cì hū hán xié yú sè kōng kuài jiē bài, yuàn fù cái cì. niàn chán yú guó shàng wèi ān, fāng lì wǔ jié, yǐ zhàn gōng wèi wù, yú sè zhī yòng, bù rú liáng gōng lì jiàn, gù wèi yǐ jī. zhèn bù ài xiǎo wù, yú chán yú pián yí, suǒ yù qiǎn yì yǐ wén."
臣闻孝宣皇帝敕边守尉曰:“匈奴大国,多变诈,交接得其情,则却敌折冲;应对失其宜,则反为所欺。”今北匈奴见南单于来附,惧谋其国,故屡乞和亲;又远驱牛马,与汉合市,重遣名王,多所贡献,斯皆外示富强,以相欺诞也。臣见其贡益重,其国益虚;求和愈数,为惧愈多。然今既未获助南,则亦不宜绝北,羁縻之义,理无不答。谓可颇加赏赐,略与所献相当,明加晓告以前世呼韩邪郅支行事。报答之辞,必求适当,今立稿草并上曰:下文是代诏书口吻。“单于不忘汉恩,追念先祖旧约,欲修和亲,以辅身安国,计议甚高,为单于嘉之!往者匈奴数有乖乱,呼韩邪郅支,自相仇隙,并蒙孝宣帝垂恩救护,故各遣侍子,称藩保塞。其后郅支忿戾,自绝皇泽;而呼韩附亲,忠孝弥著。及汉灭郅支,遂保国传嗣,子孙相继。今南单于携众向南,款塞归命,自以呼韩嫡长,次第当立,而侵夺失职,猜疑相背,数请兵将,归扫北庭,策谋纷纭,无所不至。惟念斯言不可独听,又以北单于比年贡献,欲修和亲,故拒而未许,将以成单于忠孝之义。汉秉威信,总率万国,日月所照,皆为臣妾,殊俗百蛮,义无亲疏,服顺者褒赏,叛逆者诛罚,善恶之效,呼韩郅支是也。今单于欲修和亲,款诚已达,何嫌而欲率西域诸国,俱来献见!西域国属匈奴与属汉何异!单于数连兵乱,国内虚耗,贡物裁以通礼,何必献马裘!今赍杂缯五百匹,弓鞬丸一,矢四发,遗单于,又赐献马左骨都侯右谷蠡王,并匈奴官名。杂缯各四百匹,斩马剑各一。单于前言先帝时,所赐呼韩邪竽瑟箜筷皆败,愿复裁赐。念单于国尚未安,方厉武节,以战攻为务,竽瑟之用,不如良弓利剑,故未以赍。朕不爱小物,于单于便宜,所欲遣驿以闻。”
guāng wǔ dì dé shū hòu, pō jué biāo yán yǒu lǐ, jí zhào tā suǒ nǐ cǎo zhào, shàn fā chū qù, suǒ yǒu shǎng cì gè wù, yì jù rú biāo yán. běi xiōng nú shòu zhào ér qù. huì zhí pèi tài hòu guō shì, jí fèi hòu. jiàn èr shí yī huí. dé bìng shēn wáng, guāng wǔ dì mìng cóng fēng guān liàn, shǐ dōng hǎi wáng qiáng fèng zàng běi máng. bìng shǐ dà hóng lú guō kuàng zi huáng, dé shàng dì nǚ yù yáng gōng zhǔ, jìn huáng wèi láng. qīn shàng jiā qīn, hái shì bù wàng gù hòu de yì sī. qiě yīn dōng hǎi wáng qiáng qù jiù yǒu lǐ, jiā fēng lǔ dì, tè cì hǔ bēn máo tóu zhōng jù děng wù, xǐ fēng lǔ wáng xìng wèi běi hǎi wáng. xìng xì qí wǔ wáng liú yǎn zi, jiàn qián wén. wéi zì dōng hǎi wáng qiáng yǐ xià zhū xiōng dì, suī jù shòu wáng fēng, hái shì liú jū jīng dū, wèi cháng jiù guó. dāng shí zhū wáng jìng xiū míng yù, guǎng jié jiāo yóu, mén xià kè duō yuē shù bǎi, shǎo yì shù shí rén. wáng mǎng cóng xiōng wáng rén zi pán, zì mǎng bèi miè hòu, xìng de miǎn huò, jiā fù rú gù, píng shí yǎ shàng qì jié, ài shì hào shī, zhù míng jiāng huái jiān. xuán yīn yóu yù jīng shī, yǔ shì dài fū wǎng lái, míng yù yì shèng, liè hóu gōng qīng, xǐ yǔ jiē tán, jiù shì zhū wáng dǐ zhōng, yì cháng jiàn wáng pán zú jī. gù fú bō jiāng jūn mǎ yuán, yǒu yī zhí nǚ, jià pán wèi qī. yuán què bù shèn ài pán, qiě wén tā chū rù fān dǐ, yù wèi pán yōu, cháng yǔ zǐ zi cáo xùn dào:" wáng shì yǐ wèi fèi zú, wèi zi shí jì, pán zì zi shí. lǐ yīng píng jū zì shǒu, nǎi fǎn zài jīng làng yóu, wàng qiú shēng yù, wǒ kǒng tā bù miǎn zāo yāng ne!" yǐ ér fù wén pán zi sù lái wǎng běi gōng, jí wáng hóu dǐ dì, nǎi fù yǔ sī mǎ lǚ zhǒng dào:" guó jiā zhū zǐ bìng zhuàng, bù yǔ lì fáng, tīng lìng jiāo tōng bīn kè, jiāng lái bì qǐ dà yù! qīng děng xū yù xiān jiè shèn, miǎn de zhū lián!" guān rén bù kě wèi bù shěn, liào shì bù kě wèi bù míng. lǚ zhǒng shì xìn fēi xìn, zǒng dào zhū wáng shì dà, kě yǐ wú yú, yīn cǐ jiāng yuán yán piē zhū nǎo hòu, yě zài fān dǐ zhōng bēn zǒu cì hou, qū xiàn yīn qín. nǎ zhī guō shì mò hòu, biàn yǒu rén yì quē shàng shū, shuō shì wáng sù fù zǐ, lòu wǎng yú shēng, fǎn dé wèi wáng hóu bīn kè, zhōng kǒng yīn shì shēng luàn, jí yí jiā fáng. guāng wǔ dì lǎn shū shēng fèn, biàn chì jùn xiàn shōu bǔ wáng sù fù zǐ, bìng jí zhū wáng bīn zuǒ, zhǎn zhuǎn qiān yǐn, xì yù zhì qiān yú rén. lǚ zhǒng yì zāo lián zuò, bù jīn huǐ tàn dào:" mǎ jiāng jūn zhēn shén rén ne!" dàn huò yǐ lín tóu, jiē yì wú jí, jiù shǐ méi yǒu shèn me dà zuì, dào cǐ yǐ yù shí bù fēn, wú cóng biàn sù. yuān yuān xiāng còu, yòu chū le yī zhǒng shā rén de jù àn. cóng qián liú xuán bài méi, guāng wǔ dì cháng fēng xuán zǐ lǐ wèi shòu guāng hóu. lǐ jì niàn fù chóu, qiān yuàn liú pén zi xiōng dì, yīn jiāng pén zi xiōng gù shì hóu liú gōng, chéng jiàn cì sǐ. lǐ yǔ pèi wáng fǔ yǒu shàn, àn qíng qiě lián jí pèi wáng. gù lǐ zuò zuì xià yù, pèi wáng yì yī tóng bèi xì. guāng wǔ dì hèn shàng jiā hèn, suì jiāng wáng sù fù zǐ, bìng zhū wáng bīn kè, xiāng shuài chǔ sǐ. pèi wáng xì yù sān rì, jīng wáng hóu děng lì wèi jiù qǐng, cái dé shì chū, nǎi yī bìng qiǎn lìng guī guó, bù dé réng liú jīng shī. zhū wáng fèng zhào, bù dé bù rù cháo cí xíng, fēn dào qù qì.
光武帝得书后,颇觉彪言有理,即照他所拟草诏,缮发出去,所有赏赐各物,亦俱如彪言。北匈奴受诏而去。会值沛太后郭氏,即废后。见二十一回。得病身亡,光武帝命从丰棺殓,使东海王强奉葬北邙。并使大鸿胪郭况子潢,得尚帝女淯阳公主,进潢为郎。亲上加亲,还是不忘故后的意思。且因东海王强去就有礼,加封鲁地,特赐虎贲旄头钟簴等物,徙封鲁王兴为北海王。兴系齐武王刘縯子,见前文。惟自东海王强以下诸兄弟,虽俱受王封,还是留居京都,未尝就国。当时诸王竞修名誉,广结交游,门下客多约数百,少亦数十人。王莽从兄王仁子磐,自莽被灭后,幸得免祸,家富如故,平时雅尚气节,爱士好施,著名江淮间。旋因游寓京师,与士大夫往来,名誉益盛,列侯公卿,喜与接谈,就是诸王邸中,亦常见王磐足迹。故伏波将军马援,有一侄女,嫁磐为妻。援却不甚爱磐,且闻他出入藩邸,愈为磐忧,尝与姊子曹训道:“王氏已为废族,为子石计,磐字子石。理应屏居自守,乃反在京浪游,妄求声誉,我恐他不免遭殃呢!”已而复闻磐子肃来往北宫,及王侯邸第,乃复语司马吕种道:“国家诸子并壮,不与立防,听令交通宾客,将来必起大狱!卿等须预先戒慎,免得株连!”观人不可谓不审,料事不可谓不明。吕种似信非信,总道诸王势大,可以无虞,因此将援言撇诸脑后,也在藩邸中奔走伺候,曲献殷勤。哪知郭氏殁后,便有人诣阙上书,说是王肃父子,漏网余生,反得为王侯宾客,终恐因事生乱,亟宜加防。光武帝览书生愤,便饬郡县收捕王肃父子,并及诸王宾佐,辗转牵引,系狱至千余人。吕种亦遭连坐,不禁悔叹道:“马将军真神人呢!”但祸已临头,嗟亦无及,就使没有甚么大罪,到此已玉石不分,无从辩诉。冤冤相凑,又出了一种杀人的巨案。从前刘玄败没,光武帝尝封玄子鲤为寿光侯。鲤记念父仇,迁怨刘盆子兄弟,因将盆子兄故式侯刘恭,乘间刺死。鲤与沛王辅友善,案情且连及沛王。故鲤坐罪下狱,沛王亦一同被系。光武帝恨上加恨,遂将王肃父子,并诸王宾客,相率处死。沛王系狱三日,经王侯等力为救请,才得释出,乃一并遣令归国,不得仍留京师。诸王奉诏,不得不入朝辞行,分道去讫。
huáng tài zǐ zhuāng, chūn qiū jiàn gāo, liú jū dōng gōng, guāng wǔ dì yù wèi xuǎn shī fū, fǔ dǎo chǔ jūn, yīn xiàng qún chén zī wèn, lìng tā gè jǔ suǒ zhī, tài zǐ jiù yīn shí, yǐ shòu fēng yuán lù hóu, guān bài zhí jīn wú, qún chén jù shàng yán tài zǐ shī fū, mò rú yīn hóu. dú bó shì zhāng yì jìn shuō dào:" jīn bì xià cè lì tài zǐ, jiū jìng wèi tiān xià qǐ jiàn ne? hái shì wèi yīn shì qǐ jiàn ne? wèi yīn shì qǐ jiàn, yīn hóu yuán kě wèi tài zǐ shī fū ruò wéi tiān xià qǐ jiàn, yīng gāi xuǎn yòng tiān xià xián cái, bù yí zhuān yòng sī qīn!" guāng wǔ dì diǎn tóu chēng shàn, qiě gù yǔ zhāng yì dào:" yù wèi tài zǐ zhì shī fū, zhèng yù chǔ yǎng jūn dé, wèi tiān xià jì jīn bó shì qiě néng zhèng zhèn, kuàng tài zǐ ne?" dāng xià bài yì wèi tài zǐ tài fù, yì zhí rèn bù cí, shòu zhí ér tuì. hái yǒu tài zǐ shǎo fù yī quē, lìng rèn bó shì huán róng, gè cì zī chē chéng mǎ děng wù. róng pèi jùn rén, zī wàng bǐ zhāng yì wèi yōu, shǎo shí yóu xué cháng ān, shī shì bó shì zhū pǔ, xí shàng shū xué, jiā pín wú zī, yōng shí zì jǐ, shí wǔ nián bù guī wèn jiā yuán. jí zhū pǔ bìng mò, sòng sàng zhì jiǔ jiāng zhū jiā, fù tǔ chéng fén, suì zài jiǔ jiāng yù jū, jiào shòu shēng tú, duō zhì shù bǎi rén. wáng mǎng mò nián, tiān xià dà luàn, róng huái cáng jīng shū, yǔ dì zǐ táo nì shān gǔ, suī shí cháng jī kùn, shàng shì jiǎng xué bù chuò. dài luàn shì jì píng, nǎi fù chū yóu jiāng huái, réng yǐ jiào shòu wéi shēng. jiàn wǔ shí jiǔ nián, shǐ dé pì wèi dà sī tú yuàn shǔ, nián yǐ liù shí yǒu yú. dì zǐ hé tāng, wèi hǔ bēn zhōng láng jiàng, zài dōng gōng jiào shòu shàng shū. guāng wǔ dì cháng wèn tāng shī shì hé rén, tāng yǐ róng duì, nǎi zhào róng rù jiàn, lìng tā jiǎng jiě shàng shū, què yǒu tè shí, yīn jí zhuó wèi yì láng, yì shǐ jiào shòu tài zǐ. xún fù qiān wèi bó shì, cháng zài dōng gōng liú sù, zhāo xī jiǎng jīng. tài zǐ zhuāng jìng lǐ bù shuāi, jí wèi tài zǐ shǎo fù, róng yǐ qī shí yú suì, nǎi dà huì zhū shēng, jù liè chē mǎ yìn shòu, huān yán yǔ zhòng dào:" jīn rì dé méng hòu ēn, quán yóu jī gǔ dé lì, zhū shēng kě bù jiā miǎn me?" yǐ xué shù bó qǔ fù guì, zhì qù yì bēi, huán róng yī de zì jīn, bù zú wéi xùn. yuè èr nián fù gǎi rèn tài cháng, shì jiàn hòu wén.
皇太子庄,春秋渐高,留居东宫,光武帝欲为选师傅,辅导储君,因向群臣咨问,令他各举所知,太子舅阴识,已受封原鹿侯,官拜执金吾,群臣俱上言太子师傅,莫如阴侯。独博士张佚进说道:“今陛下册立太子,究竟为天下起见呢?还是为阴氏起见呢?为阴氏起见,阴侯原可为太子师傅;若为天下起见,应该选用天下贤才,不宜专用私亲!”光武帝点头称善,且顾语张佚道:“欲为太子置师傅,正欲储养君德,为天下计;今博士且能正朕,况太子呢?”当下拜佚为太子太傅,佚直任不辞,受职而退。还有太子少傅一缺,另任博士桓荣,各赐辎车乘马等物。荣沛郡人,资望比张佚为优,少时游学长安,师事博士朱普,习尚书学,家贫无资,佣食自给,十五年不归问家园。及朱普病殁,送丧至九江朱家,负土成坟,遂在九江寓居,教授生徒,多至数百人。王莽末年,天下大乱,荣怀藏经书,与弟子逃匿山谷,虽时常饥困,尚是讲学不辍。待乱事既平,乃复出游江淮,仍以教授为生。建武十九年,始得辟为大司徒掾属,年已六十有余。弟子何汤,为虎贲中郎将,在东宫教授尚书。光武帝尝问汤师事何人,汤以荣对,乃召荣入见,令他讲解尚书,确有特识,因即擢为议郎,亦使教授太子。寻复迁为博士,常在东宫留宿,朝夕讲经。太子庄敬礼不衰,及为太子少傅,荣已七十余岁,乃大会诸生,具列车马印绶,欢颜语众道:“今日得蒙厚恩,全由稽古得力,诸生可不加勉么?”以学术博取富贵,志趣亦卑,桓荣一得自矜,不足为训。越二年复改任太常,事见后文。
qiě shuō jiàn wǔ sān shí nián zhòng chūn, guāng wǔ dì mìng jià dōng xún, xíng zhì jǐ nán, cóng jià zhū chén, jù biǎo chén guāng wǔ dì gōng dé, yí jiù tài shān xíng fēng shàn lǐ, guāng wǔ dì bù xǔ, yì rán xià zhào dào:
且说建武三十年仲春,光武帝命驾东巡,行至济南,从驾诸臣,俱表陈光武帝功德,宜就泰山行封禅礼,光武帝不许,毅然下诏道:
zhèn jí wèi sān shí nián, bǎi xìng yuàn qì mǎn fù, wú shuí qī, qī tiān hū! céng wèi tài shān bù rú lín fàng hū! hé shì wū qī shí èr dài zhī biān lù! ruò jùn xiàn yuǎn qiǎn lì shàng shòu, shèng chēng xū měi, bì kūn lìng tún tián. tè zhào.
朕即位三十年,百姓怨气满腹,吾谁欺,欺天乎!曾谓泰山不如林放乎!何事污七十二代之编录!若郡县远遣吏上寿,盛称虚美,必髡、令屯田。特诏。
zhào shū jì xià, qún chén jì bù gǎn fù yán, dài zhì guāng wǔ dì dōng xún yǐ bì, jí fèng jià hái gōng. hǎo róng yì guò le liǎng zài, yǐ shì jiàn wǔ sān shí èr nián, guāng wǔ dì ǒu dú hé tú huì chāng fú, chèn jì shū míng. yǒu yún:" chì liú zhī jiǔ, huì mìng dài zōng." bù yóu de mí xìn qǐ lái, àn xiǎng qián cì dōng xún, qún chén dōu quàn wǒ fēng shàn, bǐ shí wǒ wèi jiàn cǐ shū, hái dào fēng shàn wú yì, suǒ yǐ bó chì. jīn chèn wén rú cǐ yún yún, mò fēi zhēn yào wǒ xíng cǐ gǔ lǐ? nǎi mìng hǔ bēn zhōng láng jiàng liáng sōng děng, àn suǒ hé luò chèn wén, jì dé jiǔ shì fēng shàn, gòng sān shí liù shì. bù zhī cóng hé shū chá chū. sī kōng zhāng chún děng, jí xī zhǐ shàng shū, zòu qǐng fēng shàn, lüè yún:
诏书既下,群臣既不敢复言,待至光武帝东巡已毕,即奉驾还宫。好容易过了两载,已是建武三十二年,光武帝偶读《河图会昌符》,谶记书名。有云:“赤刘之九,会命岱宗。”不由的迷信起来,暗想前次东巡,群臣都劝我封禅,彼时我未见此书,还道封禅无益,所以驳斥。今谶文如此云云,莫非真要我行此古礼?乃命虎贲中郎将梁松等,按索河洛谶文,计得九世封禅,共三十六事。不知从何书查出。司空张纯等,即希旨上书,奏请封禅,略云:
zì gǔ shòu mìng ér dì, zhì shì zhī lóng, bì yǒu fēng shàn yǐ gào chéng gōng yān. lè dòng shēng yí yuē: dòng shēng yí, xì lè wěi piān míng." yǐ yǎ zhì rén, fēng chéng yú sòng."
自古受命而帝,治世之隆,必有封禅以告成功焉。《乐·动声仪》曰:动声仪,系《乐》纬篇名。“以雅治人,风成于颂。”
yǒu zhōu zhī shèng, chéng kāng zhī jiān, jiāo sì fēng shàn, jiē kě jiàn yě. shū yuē:" suì èr yuè dōng xún shòu, zhì yú dài zōng chái." zé fēng shàn zhī yì yě. shuō de qiān qiǎng. fú jiàn bì xià shòu zhōng xīng zhī mìng, píng hǎi nèi zhī luàn, xiū fù zǔ zōng, fǔ cún wàn xìng, tiān xià kuàng rán, xián méng gēng shēng, ēn dé yún xíng, huì zé yǔ shī, lí yuán ān níng, yí dí mù yì. shī yuē:" shòu tiān zhī hù, sì fāng lái hè." jīn shè tí zhī suì, ěr yǎ yún:" tài suì zài yín, yuē shè tí gé." cāng lóng zài yín, dé zài dōng gōng, tài suì hào cāng lóng. yí jí jiā shí, zūn táng dì zhī diǎn, jì xiào wǔ zhī yè, yǐ èr yuè dōng xún shòu, fēng yú dài zōng. míng zhōng xīng, lēi gōng xūn, fù zǔ tǒng, bào tiān shén, chán liáng fù, sì dì qí, chuán zuò zǐ sūn, wàn shì zhī jī yě. jǐn bài biǎo shàng wén.
有周之盛,成康之间,郊祀封禅,皆可见也。《书》曰:“岁二月东巡狩,至于岱宗柴。”则封禅之义也。说得牵强。伏见陛下受中兴之命,平海内之乱,修复祖宗,抚存万姓,天下旷然,咸蒙更生,恩德云行,惠泽雨施,黎元安宁,夷狄慕义。《诗》曰:“受天之祜,四方来贺。”今摄提之岁,《尔雅》云:“太岁在寅,曰摄提格。”苍龙在寅,德在东宫,太岁号苍龙。宜及嘉时,遵唐帝之典,继孝武之业,以二月东巡狩,封于岱宗。明中兴,勒功勋,复祖统,报天神,禅梁父,祀地祇,传祚子孙,万世之基也。谨拜表上闻。
zhè shū chéng rù, biàn méng pī zhǔn. wèi miǎn zì xiāng máo dùn. sī kōng zhāng chún, máng jiāng hàn wǔ dì fēng shàn jiù lì, zuǎn jí chéng biān, chéng jiāng jìn qù. guāng wǔ dì yǐ hàn wǔ gù shì, cháng yǒu yù shǐ dài fū cóng xíng, cǐ cì yuán zhào jiù yí, jiù mìng chún bǐ yù shǐ dài fū, bàn jià dōng chū. zé dìng èr yuè chū jí, qǐ xíng chū dōu, yán tú yí zhàng, bǐ qián jiào shèng. jì dào dōng yuè, biàn chái wàng dài zōng, fēng tài shān, chán liáng fù, jù rú hàn wǔ chéng zhì. wéi kè shí wén, lìng xíng zhuàn jiù, wú fēi shì gē gōng sòng dé de tào huà, xiǎo zi wú xiá jì lù. dàn fēng shàn lǐ gào chéng yǐ hòu, zhǔn bèi huí luán, bù liào zhāng sī kōng zhòu rán dé bìng, yī yào wǎng xiào, yán āi le sān wǔ rì, yī mìng wū hū. xiǎng shì dōng yuè qǐng tā xiū wén qù le. guāng wǔ dì bù miǎn sǎo xìng, dāng jí bō sī kōng cóng lì, hù sàng xī guī, zì jǐ yì cōng cōng hái gōng. wéi jì xíng fēng shàn lǐ, bù dé bù xún lì dà shè, juān miǎn tài shān jùn yī nián tián zū, qiě gǎi jiàn wǔ sān shí èr nián wèi zhōng yuán yuán nián. zhuó tài pú féng fáng wèi sī kōng, shǐ jì chún zhí. nǎ zhī sī tú féng qín, yě shì yī bìng bù qǐ, rě dé guāng wǔ dì yuè jiā ào chàng, zàn shí bù lìng bǔ quē, zhí zhì mèng dōng shí hòu, fāng shòu sī lì xiào wèi lǐ xīn wèi sī tú. qún chén shàng yī yì gòng yú, jìng yán xiáng ruì, huò wèi jīng zhōng yǒu lǐ quán yǒng chū, huò wèi dū xià yǒu chì cǎo cóng shēng, jiù shì sì fāng jùn guó, yě zòu chēng gān lù xià jiàng, shuō de bǎi líng xiào shùn, sì hǎi méng xiū. jūn yǒu jiāo xīn, bì yǒu nìng chén. yī bān gōng qīng dài fū, qiě shàng yán tiān xià qīng níng, xiáng fú xiǎn qìng, yí lìng tài shǐ zhuàn jí, chuán zhū lái shì. hái shì guāng wǔ dì xū líng bù mèi, wèi kěn tīng xǔ, suǒ yǐ shǐ guān zhǐ lüè zài yī èr, bù jìn pū zhāng. huì zhí mèng dōng zhēng jì, dōng jì yuē zhēng, jiàn lǐ jì. guāng wǔ dì shǐ sī kōng gào cí gāo miào, xiān rì bān zhào yún:
这书呈入,便蒙批准。未免自相矛盾。司空张纯,忙将汉武帝封禅旧例,纂辑成编,呈将进去。光武帝以汉武故事,尝有御史大夫从行,此次援照旧仪,就命纯比御史大夫,伴驾东出。择定二月初吉,启行出都,沿途仪仗,比前较盛。既到东岳,便柴望岱宗,封泰山,禅梁父,俱如汉武成制。惟刻石文,另行撰就,无非是歌功颂德的套话,小子无暇记录。但封禅礼告成以后,准备回銮,不料张司空骤然得病,医药罔效,延挨了三五日,一命呜呼。想是东岳请他修文去了。光武帝不免扫兴,当即拨司空从吏,护丧西归,自己亦匆匆还宫。惟既行封禅礼,不得不循例大赦,蠲免泰山郡一年田租,且改建武三十二年为中元元年。擢太仆冯鲂为司空,使继纯职。哪知司徒冯勤,也是一病不起,惹得光武帝越加懊怅,暂时不令补缺,直至孟冬时候,方授司隶校尉李欣为司徒。群臣尚壹意贡谀,竞言祥瑞,或谓京中有醴泉涌出,或谓都下有赤草丛生,就是四方郡国,也奏称甘露下降,说得百灵效顺,四海蒙庥。君有骄心,必有佞臣。一班公卿大夫,且上言天下清宁,祥符显庆,宜令太史撰集,传诸来世。还是光武帝虚灵不昧,未肯听许,所以史官只略载一二,不尽铺张。会值孟冬蒸祭,冬祭曰蒸,见《礼记》。光武帝使司空告祠高庙,先日颁诏云:
xī gāo huáng dì yǔ qún chén yuē, fēi liú shì bù wáng, lǚ tài hòu zéi hài sān zhào, zhào yōu wáng yǒu, zhào gōng wáng huī, zhào yǐn wáng rú yì. zhuān wáng lǚ shì. lài shè jì zhī líng, lù chǎn fú zhū, tiān mìng jǐ zhuì, wēi cháo gèng ān. lǚ tài hòu bù yí pèi shí gāo miào, tóng tiāo zhì zūn. báo tài hòu mǔ dé cí rén, xiào wén huáng dì xián míng lín guó, zǐ sūn lài fú, yán zuò zhì jīn. qí shàng báo tài hòu zūn hào yuē gāo huáng hòu, pèi shí dì zhī, qiān lǚ tài hòu miào zhǔ yú yuán, sì shí shàng jì, chuí wèi yǒng diǎn, wú qiān ěr yí.
昔高皇帝与群臣约,非刘氏不王,吕太后贼害三赵,赵幽王友,赵恭王恢,赵隐王如意。专王吕氏。赖社稷之灵,禄产伏诛,天命几坠,危朝更安。吕太后不宜配食高庙,同祧至尊。薄太后母德慈仁,孝文皇帝贤明临国,子孙赖福,延祚至今。其上薄太后尊号曰高皇后,配食地祗,迁吕太后庙主于园,四时上祭,垂为永典,毋愆尔仪。
sì shì qǐ míng táng, zhù líng tái, zuò bì yōng, yòu zài běi jiāo shè lì fāng tán, zhǔ sì dì zhī, lüè yǔ nán jiāo jì tiān tán xiāng sì, wéi xíng shì bù tóng. fèi le ruò gān gōng yì, cái dé gào chéng, nǎi xuān bù tú chèn, zhāo shì tiān xià. xiān shì guāng wǔ dì cóng qiáng huá yán, yuán jù chì fú fú chèn wén, nǎi jí dì wèi. jiàn qián wén. jí sì fāng kòu luàn, yī cì xuē píng, yuè jué de chèn wén bù shuǎng, mí xìn shén shēn, jǐ shì zhōng huán tán, cháng shàng shū guī jiàn dào:
嗣是起明堂,筑灵台,作辟雍,又在北郊设立方坛,主祀地祗,略与南郊祭天坛相似,惟形式不同。费了若干工役,才得告成,乃宣布图谶,昭示天下。先是光武帝从强华言,援据赤伏符谶文,乃即帝位。见前文。及四方寇乱,依次削平,越觉得谶文不爽,迷信甚深,给事中桓谭,尝上书规谏道:
chén wén rén qíng hū yú jiàn shì, ér guì yú yì wén. guān xiān wáng zhī suǒ jì shù, xián yǐ rén yì zhèng dào wèi běn, fēi yǒu qí guài xū dàn zhī shì. gài tiān dào xìng mìng, shèng rén suǒ nán yán yě, zì zǐ gòng yǐ xià, bù dé ér wén, kuàng hòu shì qiǎn rú, néng tōng zhī hū? jīn zhū qiǎo huì xiǎo cái jì shù zhī rén, zēng yì tú shū, jiǎo chēng chèn jì, yǐ qī huò tān xié, guà wù rén zhǔ, yān kě bù yì yuǎn zhī zāi! chén tán fú wén bì xià qióng zhé fāng shì huáng bái zhī shù, shèn wéi míng yǐ ér nǎi yù tīng nà chèn jì, yòu hé wù yě! qí shì suī yǒu shí hé, pì yóu bo shù zhǐ ǒu zhī lèi. bì xià yí chuí míng tīng, fā shèng yì, píng qún xiǎo zhī qū shuō, shù wǔ jīng zhī zhèng yì, lüè léi tóng zhī sú yǔ, xiáng tōng rén zhī yǎ móu, zé bù bì suǒ zhū xū wú, tài píng zì shù jī yǐ! chén zì zhī yú gàng, jǐn mào sǐ shàng chén.
臣闻人情忽于见事,而贵于异闻。观先王之所记述,咸以仁义正道为本,非有奇怪虚诞之事。盖天道性命,圣人所难言也,自子贡以下,不得而闻,况后世浅儒,能通之乎?今诸巧慧小才伎数之人,增益图书,矫称谶记,以欺惑贪邪,诖误人主,焉可不抑远之哉!臣谭伏闻陛下穷折方士黄白之术,甚为明矣;而乃欲听纳谶记,又何误也!其事虽有时合,譬犹卜数只偶之类。陛下宜垂明听,发圣意,屏群小之曲说,述五经之正义,略雷同之俗语,详通人之雅谋,则不必索诸虚无,太平自庶几矣!臣自知愚戆,谨冒死上陈。
guāng wǔ dì lǎn shū, shèn shì bù yì. jí jiàn zhù líng tái, zé shì dì diǎn, yòu yù jué zhū chèn wén, tán fù jí yán chèn wén bù jīng, guāng wǔ dì dà nù dào:" huán tán fēi shèng bù fǎ, zuì dāng chǔ sǐ!" tán bù shèng jīng jù, kòu tóu liú xiě, fāng méng kuān yòu, wéi shàng jiàng tán wèi lù ān jùn chéng. tán yàng yàng jiù dào, dé bìng jí sǐ, nián yǐ qī shí yú suì. hé bù zǎo qù? yòu yǒu dà zhōng dài fū zhèng xìng, yīn guāng wǔ dì yǔ jí jiāo sì, nǐ cóng chèn wén qǔ duàn, xìng zhí dá dào:" chén bù lǎn chèn wén." guāng wǔ dì zuò sè dào:" qīng bù lǎn chèn wén, mò fēi bù xìn chèn me?" xìng huāng máng kòu xiè dào:" chén sù yú mèi, shū duō wèi dú, bìng fēi bù xìn chèn wén." guāng wǔ dì fāng cái wú yǔ, dàn zhōng bù liú rèn nèi yòng. hòu lái xìng bèi shì yù shǐ jié zòu, shuō tā chū shǐ chéng dū shí, sī mǎi nú bì, yīng gāi jiā zuì, suì zhé xìng wèi lián sháo lìng. xìng fù rèn hòu, zhèng yù shàn xiū chéng guō, yǐ lǐ jiào mín, yòu fèng cháo mìng miǎn guān, guī lǎo kāi fēng yuán jí. xìng sù hào gǔ xué, yóu tōng zuǒ shì zhōu guān, shàn zhǎng lì shǔ, rú dù lín huán tán zhū rén, wǎng wǎng xiàng xìng wèn yè, qǔ chéng yì zhǐ, gù shì yán zuǒ shì chūn qiū, duō bàn zōng xīng xué shuō. xìng guī lǐ hòu, dàn zhì wén xiāng shòu tú, sān gōng lǚ jiā zhǐ bì, bù kěn fù qǐ, dé yǐ shòu zhōng. shí jiàn bǐ huán tán wèi gāo. zi zhòng néng chéng fù xué, xià wén zì yǒu jiāo dài.
光武帝览疏,甚是不怿。及建筑灵台,择视地点,又欲决诸谶文,谭复极言谶文不经,光武帝大怒道:“桓谭非圣不法,罪当处死!”谭不胜惊惧,叩头流血,方蒙宽宥,惟尚降谭为六安郡丞。谭怏怏就道,得病即死,年已七十余岁。何不早去?又有大中大夫郑兴,因光武帝语及郊祀,拟从谶文取断,兴直答道:“臣不览谶文。”光武帝作色道:“卿不览谶文,莫非不信谶么?”兴慌忙叩谢道:“臣素愚昧,书多未读,并非不信谶文。”光武帝方才无语,但终不留任内用。后来兴被侍御史讦奏,说他出使成都时,私买奴婢,应该加罪,遂谪兴为莲勺令。兴赴任后,正欲缮修城郭,以礼教民,又奉朝命免官,归老开封原籍。兴素好古学,尤通《左氏周官》,善长历数,如杜林桓谭诸人,往往向兴问业,取承意旨,故世言《左氏春秋》,多半宗兴学说。兴归里后,但至阌乡授徒,三公屡加征辟,不肯复起,得以寿终。识见比桓谭为高。子众能承父学,下文自有交代。
wèi jǐ yǐ shì zhōng yuán èr nián, guāng wǔ dì yǐ liù shí sān suì, hái shì mèi shuǎng shì cháo, rì zè nǎi bà, xiá shí zhé zhào rù gōng qīng láng jiāng, yǔ tán jīng yì, zhì yè jìng fāng cái jiù qǐn. huáng tài zǐ zhuāng, cháng cì jiān jìn yán dào:" bì xià míng ruò yǔ tāng, dú bù shì huáng lǎo yǎng xìng, wèi miǎn guò láo, yuàn cóng cǐ yí yǎng jīng shén, yōu yóu zì shì." guāng wǔ dì yáo shǒu dào:" wǒ lè wèi cǐ shì, bìng bù jué pí láo ne!" huà suī rú cǐ, jiū jìng nián lǎo lì shuāi, bù kān fán jù, jìng yú zhōng yuán èr nián èr yuè jiān, rǎn bìng rì jù, zài nán gōng qián diàn zhōng, shòu bì guī tiān. zǒng jì guāng wǔ dì zài wèi, gòng sān shí sān nián, qǐ bīng chōng líng, dié jīng jiān xiǎn, zhōng néng guāng fù jiù wù, xuē píng qún xióng, kě jiàn tā zhì yǒng shēn chén, bù ràng gāo zǔ. zhì tiān xià yǐ dìng, wù yòng ān jìng, tuì wǔ chén, jìn wén lì, míng shèn zhèng tǐ, zǒng lǎn quán gāng. bìng qiě chóng shàng qì jié, jiǎng qiú jīng yì, ěr bù tīng zhèng shēng, shǒu bù chí wán hǎo, yǔ wáng hóu děng chí yíng bǎo tài, zuò zhì tài píng, bǐ nà gāo zǔ màn mà rú shēng, zhū yí gōng chén, zòng lǚ hòu huò liú, shí shì xiāng chà dé duō lī! yě shì què píng. wéi qī qiè yì wèi, dí shù luàn xù, bì xìng liáng sōng, bó dài mǎ yuán, wǎn nián shàng mí xìn tú chèn, chǐ zhì dōng fēng, zhè suī shì xiá bù yǎn yú, miǎn bù dé yǒu shāng shèng dé ne! xiǎo zi yǒu shī yǒng dào:
未几已是中元二年,光武帝已六十三岁,还是昧爽视朝,日昃乃罢,暇时辄召入公卿郎将,与谈经义,至夜静方才就寝。皇太子庄,常伺间进言道:“陛下明若禹汤,独不似黄老养性,未免过劳,愿从此颐养精神,优游自适。”光武帝摇首道:“我乐为此事,并不觉疲劳呢!”话虽如此,究竟年老力衰,不堪烦剧,竟于中元二年二月间,染病日剧,在南宫前殿中,寿毕归天。总计光武帝在位,共三十三年,起兵舂陵,迭经艰险,终能光复旧物,削平群雄,可见他智勇深沉,不让高祖。至天下已定,务用安静,退武臣,进文吏,明慎政体,总揽权纲。并且崇尚气节,讲求经义,耳不听郑声,手不持玩好,与王侯等持盈保泰,坐致太平,比那高祖谩骂儒生,诛夷功臣,纵吕后祸刘,实是相差得多哩!也是确评。惟妻妾易位,嫡庶乱序,嬖幸梁松,薄待马援,晚年尚迷信图谶,侈志东封,这虽是瑕不掩瑜,免不得有伤盛德呢!小子有诗咏道:
yù cōng jiā qì zǎo chéng xiáng, dì yè chóng guāng wǒ wǔ yáng
郁葱佳气早呈祥,帝业重光我武扬;
sān shí sān nián yīng dà tǒng, gōng duō guò shǎo suàn míng wáng.
三十三年膺大统,功多过少算明王。
sū bó ā shàn wàng qì gù shì chōng líng xiāng, cháng tàn yǔ yún:" qì jiā zāi, yù yù cōng cōng rán!"
苏伯阿善望气顾视舂陵乡,尝叹语云:“气佳哉,郁郁葱葱然!”
guāng wǔ dì bēng, tài zǐ zhuāng dāng rán sì wèi, shì wèi xiào míng huáng dì. yù zhī míng dì jí wèi qíng xíng, dài zhì xià huí zài xiáng.
光武帝崩,太子庄当然嗣位,是为孝明皇帝。欲知明帝即位情形,待至下回再详。
guāng wǔ dì chéng zhū wáng zhī làn jiāo, bìng lìng jiù guó, nǎi shèn xuǎn tài zǐ shī fū, wèi chǔ yǎng jì. yīn shí běn tài zǐ mǔ jiù, yuán bù yí wèi tài zǐ shī, zhāng yì chì qún chén zhī miù lùn, qǐng zé yòng tiān xià xián cái, yì gù jìn shì, nǎi qí hòu jū rán zì rèn, wèi wén yǒu zhì dé yào dào, jìn xù dōng gōng, qǐ tài zǐ guǒ bù bì zhǐ dǎo yú? hòu hàn shū bù wéi zhāng yì liè zhuàn, xiǎng yīn qí wú xíng kě shù, gù lüè ér bù xiáng. zhì shǎo fù huán róng, dú xiáng wèi jì zǎi, yǒu bāo měi yì, dàn guān qí kuā shì zhū shēng, chēng wéi jī gǔ zhī lì, dàn yì yī jiè xué gū míng, jùn ér bù chún. róng qiě rú cǐ, yì gèng kě zhī, guāng wǔ zhī yīn yán jǔ rén, dé wú wèi yì suǒ qī hū? huán tán yǐ shàn qín gàn jìn, yóu bù zú dào jí lùn tú chèn zhī bù jīng, què shì chí zhèng zhī tán. bǐ zhèng xìng zhī xué shí, jiào tán wèi yōu, ér guāng wǔ dì jù chì ér yuǎn zhī, yì sī yī chèn dōng fēng, yǒu hé xiào yì. zā yuè ér zhāng chún bìng sǐ, yú nián ér chē jià bīn tiān, chèn yǔ guǒ kě xìn yé? bù kě xìn yé? guāng wǔ miǎo yǐ! hòu zhī rén xìng wù guò shì mí xìn yě.
光武帝惩诸王之滥交,并令就国,乃慎选太子师傅,为储养计。阴识本太子母舅,原不宜为太子师,张佚斥群臣之谬论,请择用天下贤才,议固近是,乃其后居然自任,未闻有至德要道,进勖东宫,岂太子果不必指导欤?《后汉书》不为张佚列传,想因其无行可述,故略而不详。至少傅桓荣,独详为记载,有褒美意,但观其夸示诸生,称为稽古之力,但亦一借学沽名,骏而不醇。荣且如此,佚更可知,光武之因言举人,得毋为佚所欺乎?桓谭以善琴干进,尤不足道;及论图谶之不经,却是持正之谈。彼郑兴之学识,较谭为优,而光武帝俱斥而远之,亦思依谶东封,有何效益。匝月而张纯病死,逾年而车驾宾天,谶语果可信耶?不可信耶?光武邈矣!后之人幸勿过事迷信也。