strong jié yíng tǒng lùn dì qī shí bā strong
结营统论第七十八
lì yíng zhī fǎ, àn bā gōng yīn yáng shù zhì yī zuò zhì zhī. yíng jū yáng guà zhī shàng, yǐ jiǔ wèi fǎ jiǔ shí bù jiǔ bǎi bù jiǔ lǐ jiǔ shí lǐ, liàng rén shù jiā zhī yīn guà zhī shàng, yǐ liù wèi fǎ rú jiǔ zhī fǎ. yíng mén xiàng yáng yǐ shòu shēng qì, bù yǐn sǐ shuǐ, bù chǔ sǐ dì sǐ dì, qiū mù jiān yě, bù jū dì zhù dì zhù zhě, sì xià zhōng zhī gāo yě, bù jū dì yù dì yù zhě, sì gāo zhōng zhī xià yě, bù jū tiān zào tiān zào zhě, gǔ kǒu yě, bù jū lóng shǒu lóng shǒu zhě, shān zhī duān yě. dà jiàng jūn jū jiǔ tiān zhī shàng, dùn pō yù zhàng jiǔ tiān, qīng lóng yě. yù zhàng zhě, jìn qián zhī sān chén yě. jiǎ lìng zhēng yuè, dāng jū sì dì shì yě. yǐ xià lèi cǐ tuī zhī. rú suí liù jiǎ suǒ jū, zé jiāng jūn jū qīng lóng, qí gǔ jū péng xīng, shì zú jū míng táng, fú bīng jū dà yīn, jūn mén jū tiān mén, xiǎo jiàng jū dì hù, zhǎn shā jū tiān yù, jūn liáng jū tiān láo, zhì zuì jū tiān tíng, jūn qì jū huá gài. cǐ suǒ wèi lì yíng jū tiān dì yě.
立营之法,按八宫阴阳数置(一作至)之。营居阳卦之上,以九为法(九十步、九百步、九里、九十里,量人数加之);阴卦之上,以六为法(如九之法)。营门向阳以受生气,不饮死水,不处死地(死地,丘墓间也),不居地柱(地柱者,四下中之高也),不居地狱(地狱者,四高中之下也),不居天灶(天灶者,谷口也),不居龙首(龙首者,山之端也)。大将军居九天之上,顿泊玉帐(九天,青龙也。玉帐者,进前之三辰也。假令正月,当居巳地是也)。已下类此推之。如随六甲所居,则将军居青龙,旗鼓居蓬星,士卒居明堂,伏兵居大阴,军门居天门,小将居地户,斩杀居天狱,军粮居天牢,治罪居天庭,军器居华盖。此所谓立营居天地也。
strong liù jiǎ dì qī shí jiǔ strong
六甲第七十九
jiǎ wèi qīng lóng dà jiàng zhù, chū hū mén hù jiě lǐng xíng, mén shén míng hào xú yí zhí, hù shén sūn qí jiǎ zǐ shén, yǐ xià péng xīng gǔ jiǎo guò, bǐng xià míng táng shì zú hēng, dīng xià dà yīn fú bīng lì, wù xià tiān mén shī rù xíng, jǐ xià shén hù xiǎo jiàng wèi, qí zhòng zhǎn duàn tiān yù gēng, zhì zuì pàn duàn tiān tíng zú, qiú xì liáng chǔ tiān láo rén, guǐ xià tiān cāng ān kù cáng, yòu wèi huá gài dí bì bīng. tú quē
甲为青龙大将住,出呼门户解领行,门神名号徐仪直,户神孙齐甲子神,乙下蓬星鼓角过,丙下明堂士卒亨,丁下大阴伏兵利,戊下天门师入行,己下神户小将位,齐众斩断天狱庚,治罪判断天庭卒,囚系粮储天牢壬,癸下天仓安库藏,又为华盖敌避兵。(图缺)
tú quē
(图缺)
strong dì shì dì bā shí strong
地势第八十
fán lì yíng zhī dì, fēi shēng qì bù wàng, fēi shān bù gù. yíng lěi zhī fǎ, yù běi jù lián shān, nán nèn gāo gǎng, zuǒ yòu jīn dài dì shuǐ dōng liú. gù zì gān shān fú xià, páng lián zǐ chǒu yín mǎo zhī dì, rù yú xùn gōng. wèi shēn yǒu xū dì yù gāo, qián yù yǒu yíng shēng píng wěn, dì shì yù zhī tiáo mài sàn, qì hòu yù yù, mào lín cóng sǒng, sì wéi fù lǒng yù rú jī lóng yìng qǐ. xùn shàng yù shuǐ shùn liú, dì yù shùn dōng nán. fán zào lěi zhī shí, xiān cóng wù jǐ shàng qǐ bǎn zhù. ruò huò qí dì cǎo mù bù shēng zé qù zhī, niǎo shòu bù jí zé qù zhī, gǔ chéng gǔ shè zé qù zhī, yáo zào gǔ mù zé qù zhī, jiāo shí shā lì zé qù zhī, hé shuǐ nì liú zé qù zhī. cǐ liù zhě, yíng lěi zhī dà jì yě.
凡立营之地,非生气不旺,非山不固。营垒之法,欲北据连山,南恁高岗,左右襟带地水东流。故自乾山伏下,旁连子丑寅卯之地,入于巽宫。未申酉戌地欲高,前欲有迎生平稳,地势欲支条脉散,气候欲郁,茂林丛耸,四维阜陇欲如鸡笼映起。巽上欲水顺流,地欲顺东南。凡造垒之时,先从戊己上起板筑。若或其地草木不生则去之,鸟兽不集则去之,古城古社则去之,窑灶古墓则去之,焦石砂砾则去之,河水逆流则去之。此六者,营垒之大忌也。
strong shān shì dì bā shí yī strong
山势第八十一
shān rú pán lóng, wàng àn shù zhòng, wǎn zhuǎn xié qū, shǒu wěi xiāng cóng. shān rú fèng huáng, chì yì kāi zhāng, qún duì shí wàn, dài xié lǒng gǎng, qián yù yìn shòu, hòu yǒu huí xiáng. shān rú fēi lóng, zhī yì yuǎn tōng, huò jīng huò yuè, guān héng zhà cóng, tái lǐng chí jiān, wǔ hè lián hóng. shān rú mǔ gǒu, tóu quán wěi jiù, fù nèi rǔ jiàn, xiàng shàng lián shǒu. shān rú shēng shé, huò qū huò xié, hòu gǎng qián hé, yǐn wèi cáng chē. shān rú qí lín, zhà lì zhà dūn, qún cóng shù wàn, cháo zhě shù rén. shān rú wò niú, qū xī quán tou, sān guāng zhào fù, liǎng shuǐ fèn liú, shǔ dài lín lǒng, yī fù tǔ qiū. shān rú fú biē, sì fāng wú quē, qīng quán dōng liú, kàng yáng xià xiē, sān mén qǐ gāo, yī hù shuāng quē. shān rú yóu lóng, yǐ fú shù zhòng, huá gài yǐn yǐn, měi cǎo róng róng, qián rú què yuè, hòu rú jī lóng, gāng róu shùn fǔ, bā guà jiē tōng. shān rú wǔ hè, chì yì yǎng bó, kāi tuò xiōng yì, shǒu wěi pán bó. rú cǐ zhě, jiē kě yǐ jū zhī yě.
山如蟠龙,旺案数重,宛转斜曲,首尾相从。山如凤凰,翅翼开张,群队十万,带挟陇岗,前御印绶,后有回翔。山如飞龙,支翼远通,或惊或跃,官横乍从,台岭池间,舞鹤连鸿。山如母狗,头拳尾就,腹内乳见,项上连首。山如生蛇,或曲或斜,后岗前合,隐为藏车。山如麒麟,乍立乍蹲,群从数万,朝者数人。山如卧牛,屈膝拳头,三光照覆,两水分流,属带林陇,依附土丘。山如伏鳖,四方无缺,清泉东流,亢阳下歇,三门起高,一户双阙。山如游龙,倚伏数重,华盖隐隐,美草茸茸,前如雀跃,后如鸡笼,刚柔顺俯,八卦皆通。山如舞鹤,翅翼仰搏,开拓胸臆,首尾盘礴。如此者,皆可以居之也。
strong sì shòu dì bā shí èr strong
四兽第八十二
nán yǒu wū chí wèi zhū què, běi yǒu duī fù wèi xuán wǔ, dōng yǒu cóng lín wèi qīng lóng, xī yǒu dà dào wèi bái hǔ. sì shòu jì jù, bā guà jì liè, nǎi lì biǎo cè yǐng, yǐ dìng zǐ wǔ zhī wèi lì biǎo fǎ zài qián. ruò fú zhū què wú dǐng, bù kě jū yě xuán wǔ zhé zú, bù kě jū yě bái hǔ xián dāo, bù kě jū yě qīng lóng bēi kū, bù kě jū yě. qiáng jū zhī zhě, jūn fù jiāng sǐ.
南有污池为朱雀,北有堆阜为玄武,东有丛林为青龙,西有大道为白虎。四兽既具,八卦既列,乃立表测影,以定子午之位(立表法在前)。若夫朱雀无顶,不可居也;玄武折足,不可居也;白虎衔刀,不可居也;青龙悲哭,不可居也。强居之者,军覆将死。
strong wò qí yíng dì bā shí sān strong
握奇营第八十三
wài lěi, yī jūn yī wàn èr qiān wǔ bǎi rén, yǐ shí rén wéi huǒ, yī qiān èr bǎi wǔ shí huǒ. mù shù yī rú shì. mù zhǎng yī zhàng liù chǐ, shě shí rén, shǒu dì yī chǐ liù cùn. yǐ sān wèi qí, yǐ sān qiān qī bǎi wǔ shí rén wéi jī shù, yú rén bā qiān qī bǎi wǔ shí rén fēn wéi bā zhèn. zhèn yǒu yī qiān jiǔ bǎi jiǔ shí qī fēn wǔ zhū, shǒu dì yī qiān qī bǎi wǔ shí chǐ. bā zhèn jī chǐ, shǒu dì yī wàn sì qiān chǐ. jī bù èr qiān sān bǎi qī shí èr bù, yú èr chǐ. jī lǐ liù lǐ, yú yī bǎi qī shí sān bù èr chǐ. yǐ lěi sì miàn chéng zhī, yī miàn de dì yī lǐ, yú èr bǎi èr shí sān bù. lěi nèi de dì shí sì qǐng shí qī mǔ, yú yī bǎi jiǔ shí bù sì chǐ wǔ cùn liù fēn, yǐ wéi wài lěi. tiān zhèn jū gān wèi tiān mén, dì zhèn jū kūn wèi dì mén, fēng zhèn jū xùn wèi fēng mén, yún zhèn jū kǎn wèi yún mén, fēi lóng zhèn jū zhèn wèi fēi lóng mén, hǔ yì zhèn jū duì wèi hǔ yì mén, niǎo xiáng zhèn jū lí wèi niǎo xiáng mén, shé pán zhèn jū gěn wèi shé pán mén. tiān dì fēng yún wéi sì zhèng, lóng hǔ niǎo shé wèi sì qí. qián kūn gěn xùn wèi hé mén, lí kǎn duì zhèn wèi kāi mén. yǒu yá qí yóu duì liè zuǒ yòu piān, jiāng jūn jū lěi, mén jìn chū rù. wài yǒu yóu jūn, liǎng duān qián yǒu chōng, hòu yǒu zhóu, sì yú yǒu pù. zhōng lěi, yǐ qí bīng sān qiān qī bǎi wǔ shí rén wéi zhōng lěi, shǒu dì liù qiān chǐ, jī bù dé èr lǐ, yú èr bǎi bā shí bù. yǐ lěi sì miàn chéng zhī, yī miàn dé èr bǎi wǔ shí bù. lěi nèi dì èr qǐng liù shí mǔ, yú yī bǎi bù. liù dào qí gǔ wǔ huī jīn gǔ fǔ cáng, jiē zài zhōng lěi.
外垒,一军一万二千五百人,以十人为火,一千二百五十火。幕数一如是。幕长一丈六尺,舍十人,守地一尺六寸。以三为奇,以三千七百五十人为奇数,馀人八千七百五十人分为八阵。阵有一千九百九十七分五铢,守地一千七百五十尺。八阵积尺,守地一万四千尺。积步二千三百七十二步,馀二尺。积里六里,馀一百七十三步二尺。以垒四面乘之,一面得地一里,馀二百二十三步。垒内得地十四顷十七亩,馀一百九十步四尺五寸六分,以为外垒。天阵居乾为天门,地阵居坤为地门,风阵居巽为风门,云阵居坎为云门,飞龙阵居震为飞龙门,虎翼阵居兑为虎翼门,鸟翔阵居离为鸟翔门,蛇盘阵居艮为蛇盘门。天地风云为四正,龙虎鸟蛇为四奇。乾坤艮巽为阖门,离坎兑震为开门。有牙旗游队列左右偏,将军居垒,门禁出入。外有游军,两端前有冲,后有轴,四隅有铺。中垒,以奇兵三千七百五十人为中垒,守地六千尺,积步得二里,馀二百八十步。以垒四面乘之,一面得二百五十步。垒内地二顷六十亩,馀一百步。六纛、旗鼓、五麾、金鼓、府藏,皆在中垒。
tú quē
(图缺)
strong yǎn yuè yíng dì bā shí sì strong
偃月营第八十四
bèi shān gāng, miàn pō zé, qián hòu xiǎn zǔ, qí dì xiá zhǎi zhī yíng yě. fán yǎn yuè wài yíng, yǐ sì liù fēn, mù yī wàn rén, yǐ liù qiān rén shǒu dì jiǔ qiān liù bǎi chǐ, jī dé qián yī qiān liù bǎi bù, jī dé sì lǐ, yú yī bǎi liù shí bù wèi yíng. zhuǎn yǐ liù qiān sì bǎi chǐ, dé bù yī qiān liù shí liù bù sì chǐ wèi xián. xián zhì sān mén, xiāng qù sān lǐ wǔ shí bù yī chǐ wǔ cùn. yíng nèi yǒu dì yī shí wǔ qǐng bā shí wǔ mǔ wǔ shí bā bù sì chǐ. yòu zhì shàng xián mén, zhōng yǎn yuè mén, zuǒ xià xián mén. yǎn yuè zhōng yíng, yíng yǐ èr qiān wǔ bǎi rén shǒu dì sì qiān chǐ, jī dé liù bǎi liù shí bù yú sì chǐ, jī bù dé yī lǐ, yú sān bǎi bù sì chǐ. měi mù jiā dì sì chǐ wǔ cùn sì fēn. měi mù yíng zhōng liǎng xiāng zhì tǔ mǎ yī shí èr pǐ, dà xiǎo rú cháng mǎ, bèi qí ān. lìng shì zú pī jiǎ zhòu, tuó gōng shǐ, pèi dāo jiàn, chí máo dùn, zuǒ yòu shàng xià, yǐ biàn xí shì.
背山岗,面坡泽,前后险阻,其地狭窄之营也。凡偃月外营,以四六分,幕一万人,以六千人守地九千六百尺,积得前一千六百步,积得四里,馀一百六十步为营。转以六千四百尺,得步一千六十六步四尺为弦。弦置三门,相去三里五十步一尺五寸。营内有地一十五顷八十五亩五十八步四尺。右置上弦门,中偃月门,左下弦门。偃月中营,营以二千五百人守地四千尺,积得六百六十步馀四尺,积步得一里,馀三百步四尺。每幕加地四尺五寸四分。每幕营中两厢置土马一十二匹,大小如常马,被其鞍。令士卒披甲胄,橐弓矢,佩刀剑,持矛盾,左右上下,以便习事。
tú quē
(图缺)
strong jiào nǔ dì bā shí wǔ strong
教弩第八十五
fán nǔ, gǔ yǒu huáng lián bǎi zhú bā dān shuāng gōng zhī hào. jīn yǒu jiǎo chē nǔ, zhōng qī bǎi bù, gōng chéng bá lěi yòng zhī jué zhāng nǔ, zhōng sān bǎi bù, qí yòng zhī. fán lín dí yòng bù guò yī èr fā, gù zhàn zhèn bù biàn yú nǔ yòng yě. nǔ bù kě lí yú duǎn bīng, cháng bié wèi duì zǎn jiàn zhù shè, zé qián wú lì bīng, duì wú héng zhèn. fù yǐ zhèn zhōng zhāng zhèn wài shè, fān cì lún huí, zhāng ér fù chū, shè ér fù rù. rú shì zé nǔ wú jué shēng, dí wú báo wǒ yǐ. fū zhì nǔ bì chù qí gāo, zhēng duó shān chuān shǒu ài sāi zhī kǒu zhě, fēi nǔ bù kè yān. yù jiào zhī shí, nǎi xià mìng yuē: zhāng nǔ hòu zuǒ xiāng dīng zì lì, dāng nǔ bā zì lì. gāo xuān shǒu, chuí shān jīn, zuǒ shǒu chéng zhuàng, yòu shǒu yíng shàng, dāng xīn kāi zhāng, zhāng yǒu kuò xiá, zài qiāng yòu bó, hái fù dāng xīn, ān jiàn gāo jǔ shè dí. dí yuǎn, tái tóu fàng dí jìn, píng shēn fàng dí zuǒ yòu, huí shēn fàng dí zài gāo, chè jiǎo fàng. jiàn qì chàng shā, què chè ǎo xiē wěi, fù nǔ zài dì yān. cǐ jiào nǔ zhī fǎ yě.
凡弩,古有黄连、百竹、八担、双弓之号。今有绞车弩,中七百步,攻城拔垒用之;蹶张弩,中三百步,骑用之。凡临敌用不过一二发,故战阵不便于弩用也。弩不可离于短兵,常别为队攒箭注射,则前无立兵,对无横阵。复以阵中张阵外射,番次轮回,张而复出,射而复入。如是则弩无绝声,敌无薄我矣。夫置弩必处其高,争夺山川守隘塞之口者,非弩不克焉。欲教之时,乃下命曰:张弩后左厢丁字立,当弩八字立。高揎手,垂衫襟,左手承撞,右手迎上,当心开张,张有阔狭,在腔右膊,还复当心,安箭高举射敌。敌远,抬头放;敌近,平身放;敌左右,回身放;敌在高,掣脚放。箭讫唱杀,却掣拗蝎尾,覆弩在地焉。此教弩之法也。
tú quē
(图缺)
strong jiào gōng dì bā shí liù strong
教弓第八十六
fán shè bì zhōng xí ér zuò, yī xī zhèng dāng liáng, yī xī qián jiān àn xí, shāo tǔ xià, shāo xiàng zuǒ, wēi lìng shàng qīng xiàng yòu. rán hòu qǔ jiàn, fù qí shǒu wēi quán dì èr, lìng jié qí. yǐ sān zhǐ niǎn jiàn sān fēn zhī yī, jiā gōng, shǒu yì sān fēn zhī yī. yǐ zuǒ shǒu tóu zhǐ shòu, bù zé zhuǎn gōng. lìng xián shāo lí shēn, jí yì jiàn jiàn zhī gāo xià, qǔ qí píng zhí. rán hòu tái gōng lí xí, mù shì qí dì, àn shǒu yí xià yǐn zhī, lìng mǎn chí qí gōng. shǒu yǔ kòng zhǐ jí yòu bì zhǒu píng rú shuǐ zhǔn, lìng qí zhǒu kě cuò bēi shuǐ. gù yuē duān shēn rú gàn, zhí bì rú zhī. zhí bì zhě, fēi chū zhí yě. jià xián bì, shǐ yǐn zhī, bǐ jí mǎn, shǐ bì zhí shì yě. yǐn qù bù dé jí, jí zé shī wēi yí ér bù zhǔ pí bù dé huǎn, huǎn zé lì nán wéi ér jiàn qù chí. wéi shàn zhě néng zhī. jiàn yǔ gōng dì qí wèi mǎn, dì píng zhī zhōng wèi yíng, zhòu xìn yǐ ér shù zhǔn. yào lìng dà zhǐ zhī cù dào, rán hòu fā jiàn. gù yuē cù wú yī zuò bù shàng zhǐ bì wú zhōng lǐ, zhǐ bù zhī cù tóng yú wú mù. shì zhī dào yě, huò yǐ mù shì cù, mǎ shàng yǔ àn zhōng zé guāi. cǐ wèi wú shù yǐ. gù shǐ zài gōng yòu, shì zài gōng zuǒ, jiàn fā zé mí qí xiào, yàn qí zhǒu, yǎng qí wàn, mù yǐ zhù zhī, shǒu yǐ zhù zhī, xīn yǐ qù zhī, qí bù zhōng hé wéi qí yì. shǐ liàng qí gōng, gōng liàng qí lì. wú dòng róng, wú zuò sè, hé qí zhī tǐ, diào qí qì xī, yī qí xīn zhì, wèi zhī zhǐ shì. zhī cǐ wǔ zhě wèi shàng dé. gù yuē mò huàn gōng ruǎn, fù dāng zì yuǎn mò huàn lì léi, dāng cháng yǐn zhī. dàn lì shèng qí gōng zé róng mào hé, fā wú bù zhōng. gù shǐ xué zhě xiān xué chí mǎn, suī néng zhì gōng dìng qí tǐ, rán hòu shè zhī. chū qù dì yī zhàng, bǎi fā bǎi zhòng. cùn yǐ jiā zhī, jiàn dào yú bǎi bù, yì bǎi fā bǎi zhòng, nǎi wèi zhī shù chéng. huò shēng qí de yú gāo, huò zhì qí de yú xià, huò yǐ qín shòu wèi de yě. fán gōng è zuǒ yī zuò yòu qīng, jiàn è zhí nuò yīn pǔ, yí è páng yǐn, tóu è jiǎo chuí yī zuò jì, xiōng è qián yà, bèi è hòu yǎn, jiē shè zhī gǔ suǐ bìng yě. gù shēn qián sǒng wèi měng hǔ fāng téng, é qián lín wèi pěng ér yù dòu, chū gōng rú huái zhōng tǔ yuè, píng jiàn rú xián shàng xuán héng, cǐ jiē yǒu róng yí zhī shàn yě. kòng xián zhě èr fǎ: wú míng zhǐ yā xiǎo zhǐ, lìng zhōng zhǐ yā dà zhǐ, tóu zhǐ dāng xián zhí lì, zhōng guó fǎ yě qū dà zhǐ, yǐ tóu zhǐ yā gōu zhǐ, cǐ hú fǎ yě. hú fǎ lì shǎo lì mǎ shàng, hàn fǎ lì duō lì bù yòng. rán qí tè miào zài tóu zhǐ jiān, shì rén jiē yǐ qí zhǐ mò chuò xián, zhì jiàn qū yòu shāng yǔ. dàn lìng zhǐ miàn suí xián zhí jiān, zé cuì ér yì zhōng, qí zhì yuǎn nǎi guò cháng shù bù. gǔ rén yǐ wéi shén ér mì zhī. gù fǎ bù shǐ dà zhǐ guò tóu zhǐ, yì wèi miào ěr. qí zhí gōng yú biàn bǎ jiàn rù è hòu, dāng sì jié zhǐ běn jié, píng qí dà zhǐ chéng jí chéng zú, què qí tóu zhǐ shǐ bù ài, zé hé měi yǒu shēng ér hòu kuài yě. shè zhī dào bèi yǐ.
凡射必中席而坐,一膝正当梁,一膝前坚按席,稍吐下,稍向左,微令上倾向右。然后取箭,覆其手微拳第二,令节齐。以三指捻箭三分之一,加弓,手亦三分之一。以左手头指受,不则转弓。令弦稍离身,即易见箭之高下,取其平直。然后抬弓离席,目视其地,按手颐下引之,令满持其弓。手与控指及右臂肘平如水准,令其肘可措杯水。故曰端身如干,执臂如枝。直臂者,非初直也。驾弦毕,使引之,比及满,使臂直是也。引去不得急,急则失威仪而不主皮;不得缓,缓则力难为而箭去迟。惟善者能之。箭与弓地齐为满,地平之中为盈,胄信矣而术准。要令大指知簇到,然后发箭。故曰簇无(一作不)上指必无中理,指不知簇同于无目。试之到也,或以目视簇,马上与暗中则乖。此为无术矣。故矢在弓右,视在弓左,箭发则靡其肖,厌其肘,仰其腕,目以注之,手以注之,心以趣之,其不中何为其易。矢量其弓,弓量其力。无动容,无作色,和其肢体,调其气息,一其心志,谓之指式。知此五者为上德。故曰莫患弓软,复当自远;莫患力羸,当常引之。但力胜其弓则容貌和,发无不中。故始学者先学持满,虽能制弓定其体,然后射之。初去地一丈,百发百中。寸以加之,渐到于百步,亦百发百中,乃为之术成。或升其的于高,或致其的于下,或以禽兽为的也。凡弓恶左(一作右)倾,箭恶直懦(音溥),颐恶旁引,头恶脚垂(一作既),胸恶前亚,背恶后偃,皆射之骨髓病也。故身前竦为猛虎方腾,额前临为捧儿欲斗,出弓如怀中吐月,平箭如弦上悬衡,此皆有容仪之善也。控弦者二法:无名指压小指,令中指压大指,头指当弦直立,中国法也;屈大指,以头指压勾指,此胡法也。胡法力少利马上,汉法力多利步用。然其特妙在头指间,世人皆以其指末龊弦,致箭曲又伤羽。但令指面随弦直坚,则脆而易中,其致远乃过常数步。古人以为神而秘之。故法不使大指过头指,亦为妙尔。其执弓于便把箭入厄后,当四节指本节,平其大指成(即承)镞,却其头指使不碍,则和美有声而后快也。射之道备矣。
strong jiào qí dì bā shí qī strong
教旗第八十七
fán jiào qí zhì, píng yuán kuàng yě dēng gāo yuǎn shì chù, dà jiàng jū qí shàng, nán xiàng. zuǒ yòu gè zhì gǔ yī shí èr miàn, gè shù wǔ sè qí, liù dào jū qián, liè qí jié cì zhī. jiān jūn shǐ yù shǐ bì fù cì, zuǒ yòu yá guān duì rú yǎn yuè xíng wèi hòu qí. xià lín píng yě, shǐ shì zú mù jiàn jīng qí, ěr wén gǔ jiǎo, xīn cún hào lìng. nǎi mìng shí jiāng zuǒ yòu jué shèng jiāng zǒng yī shí èr jiāng yī wàn èr qiān rén qù. bīng rèn yǐ jīng xīn, jiǎ zhòu fān zhì fēn wéi zuǒ yòu xiāng, gè yǐ bīng mǎ shǐ wèi zhǎng, bān bù qí cì. zhèn jiān róng zhèn, duì jiān róng duì, qū jiān róng qū. yǐ zhǎng cān duǎn, yǐ duǎn cān zhǎng. huí jūn zhuǎn duì, yǐ hòu wèi qián, yǐ qián wèi hòu. jìn wú bēn bèng, tuì wú jù zǒu sūn zi suǒ wèi" fēn fēn yún yún, dòu luàn ér bù kě luàn hún hún dùn dùn, xíng yuán ér bù kě bài" zhě, cǐ zhī wèi yě. yǐ zhèng hé, yǐ qí shèng. tīng yīn shì huī, zhà hé ér zhà dòng zhī biàn yě. měi yī zhèn fēn xiào sì xiào jiē yǒu lì xiào, wǔ xiào gè lì jiāng jūn xiào wèi, yǐ zhǔn yú gǔ. měi xiào yì gè zì zhèn shù, qí fēn bù duì wǔ jiē zhǔn tú zhī zhú bù bīng qì lǜ yǐ qiāng zhàn. gē zhēng jū shǒu duì ér bāo yú gōng nǔ yān bāo yú gōng nǔ, yī zuò bāo gōng nǔ yú shí. zuǒ xiào yǐ qīng lóng qí biǎo zhī, yòu xiào yǐ bái hǔ qí biǎo zhī, zhōng xiào xuān yuán dà jiàng suǒ chǔ. zuǒ gǔ yòu qí, sì zhèn pǔ tóng. wèi zhī yī duì zhě, sān shí wǔ rén. yī bù zhě, èr shí duì yě. měi yī xiào bù cháng qí bù, gè liè zhèn shù yìng dí zhī shì, guì zhàn dòu zhī jì qián hòu bù xiāng jiāo luàn yě. fēi è zhèn, qián xiào chū shǒu qí zhě, suǒ yǐ wéi zhòng yě. qián chū yī bù wèi zī, cì sì bù wèi miàn, yú wǔ bù bāo zhī yú shǒu. zuǒ yòu xiào chū qí bīng zhě, nèi yǐ fù shēn, wài yǐ fù xiàng jí shǒu yě. fū è yǐ bó jī wèi jùn, gù zhèn yù zī zhǎo zhī lì yān. zhòng xiá zhèn, wèi qí bù dòng, jí fēn liǎng suì cóng páng jī yān. dí ruò jīng luàn, qián xiào qí bīng liǎng suì jìn jī. bù shì zé bù kě qīng jìn, dàn zài běn chǔ shòu zhàn. ruò qián chōng qí tuì jí qián xiào qí bīng jìn, qián xiào qí bīng tuì jí qián chōng qí bīng jìn. fū yún xiá yǐ kāi hé jìn tuì bù cháng qí fǎ, gù qián xiào qí bīng wǎng lái yīn yūn yǐ xiàng zhī yě. cháng hóng zhèn jí bā guà zhèn, jiē yǒu chōng shí. wài yǐ ān dí zhī bù yì, nèi yǐ wèi dà zhèn yě. fū cháng hóng yǐ wéi míng zhě, qǔ zhèn xíng wān qián è dí zhī shì. bā guà yǐ míng zhī zhě, qǔ bā miàn shòu dí zhī xiàng yě. fán sì zhèn zhú bù jié zhèn zhī fǎ, héng qī duì wéi shǒu, héng qī duì wèi shēn, héng liù duì wèi wěi. bù bīng měi yī bù héng qī shí bù, shǒu héng qī shí bù, hòu shí bù, shēn yì rú zhī, wěi héng liù shí bù, hòu shí bù. shēn qù shǒu èr bù, qián hòu bìng tóng. qí bīng měi yī bù héng yī bǎi sì shí bù, hòu liù shí bù bā bù, shǒu héng yī bǎi èr shí bù, hòu èr bù, shēn yì rú zhī, wěi héng yī bǎi èr shí bù. shēn qù shǒu sì bù yì rú zhī. shòu zhàn zhī shí, dà zhèn bù kě zhé dòng, dí zhòng wèi báo zé dà dí lí. yú shì sān lìng wǔ shēn: bái qí diǎn, gǔ yīn dòng, zé zuǒ yòu xiāng qí hé zhū qí diǎn, jiǎo shēng dòng, zé zuǒ yòu xiāng qí lí. hé yǔ lí jiē bù lí zhōng yāng zhī dì. zuǒ xiāng yáng huí ér xuán, yòu xiāng yīn huí ér xuán, zuǒ yòu gè fù běn wèi. bái qí diào, gǔ yīn dòng, zuǒ yòu gè yún zhēng niǎo sàn, mí chuān luò yě, rán ér bù shī bù wǔ zhī shū mì zhū qí diào, jiǎo shēng dòng, zuǒ yòu gè fù běn wèi. qián hòu zuǒ yòu, wú chà chǐ cùn. sàn zé fǎ tiān, jù zé fǎ dì. rú cǐ zé sān hé sān lí, sān jù sān sàn. bù rú fǎ zhě, lì shì zuì zhī, wù cóng jūn lìng. yú shì dà jiàng chū wǔ cǎi qí shí èr kǒu, gè shù yú zuǒ yòu xiāng zhèn qián. měi qí yòng zhuàng yǒng shì wǔ shí rén, duó qí zhě shèng, shī qí zhě fù, shèng shǎng ér fù fá. lí hé zhī shì, jù sàn zhī xíng, shèng fù zhī lǐ, shǎng fá zhī xìn, yīn shì ér jiào zhī.
凡教旗帜,平原旷野登高远视处,大将居其上,南向。左右各置鼓一十二面,各树五色旗,六纛居前,列旗节次之。监军使御史裨副次,左右衙官队如偃月形为后骑。下临平野,使士卒目见旌旗,耳闻鼓角,心存号令。乃命十将左右决胜将总一十二将一万二千人去。兵刃以精新,甲胄幡帜分为左右厢,各以兵马使为长,班布其次。阵间容阵,队间容队,曲间容曲。以长参短,以短参长。回军转队,以后为前,以前为后。进无奔迸,退无遽走(孙子所谓“纷纷纭纭,斗乱而不可乱;浑浑沌沌,形圆而不可败”者,此之谓也)。以正合,以奇胜。听音视麾,乍合而乍动之便也。每一阵分校(四校皆有立校),五校各立将军校尉,以准于古。每校亦各自阵数,其分布队伍皆准图之(逐部兵器率以枪战)。戈钲居首队而包于弓弩焉(包于弓弩,一作包弓弩于十)。左校以青龙旗表之,右校以白虎旗表之,中校轩辕大将所处。左鼓右旗,四阵普同。谓之一队者,三十五人。一部者,二十队也。每一校不常其部,各列阵数应敌之势,贵战斗之际前后不相交乱也。飞鹗阵,前校出首骑者,所以为重也。前出一部为觜,次四部为面,余五部包之于首。左右校出骑兵者,内以副身,外以副项及首也。夫鹗以搏击为俊,故阵欲觜爪之利焉。重霞阵,卫其不动,即分两穗从旁击焉。敌若惊乱,前校骑兵两穗进击。步士则不可轻进,但在本处受战。若前冲骑退即前校骑兵进,前校骑兵退即前冲骑兵进。夫云霞以开阖进退不常其法,故前校骑兵往来氤氲以象之也。长虹阵及八卦阵,皆有冲实。外以安敌之不意,内以卫大阵也。夫长虹以为名者,取阵形弯前扼敌之势。八卦以名之者,取八面受敌之象也。凡四阵逐步结阵之法,横七队为首,横七队为身,横六队为尾。部兵每一部横七十步,首横七十步,厚十步,身亦如之,尾横六十步,厚十步。身去首二步,前后并同。骑兵每一步横一百四十步,厚六十步八步,首横一百二十步,厚二步,身亦如之,尾横一百二十步。身去首四步亦如之。受战之时,大阵不可辄动,敌众未薄则大敌离。于是三令五申:白旗点,鼓音动,则左右厢齐合;朱旗点,角声动,则左右厢齐离。合与离皆不离中央之地。左厢阳回而旋,右厢阴回而旋,左右各复本位。白旗掉,鼓音动,左右各云蒸鸟散,弥川络野,然而不失部伍之疏密;朱旗掉,角声动,左右各复本位。前后左右,无差尺寸。散则法天,聚则法地。如此则三合三离,三聚三散。不如法者,吏士罪之,务从军令。于是大将出五彩旗十二口,各树于左右厢阵前。每旗用壮勇士五十人,夺旗者胜,失旗者负,胜赏而负罚。离合之势,聚散之形,胜负之理,赏罚之信,因是而教之。
tú quē
(图缺)
strong xiào liè dì bā shí bā strong
校猎第八十八
xiào liè, yī rén shǒu wéi dì sān chǐ, liàng qí rén duō shǎo, yǐ zuǒ yòu liǎng jiāng wèi xiào tóu, qí cì zuǒ yòu jiāng, gè zhǔ shì wǔ wèi háng liè, jiē yǐ jīn gǔ qí wèi jié zhì. qí chū qǐ wéi zhāng yì, suí shān lín dì shì yuǎn jìn bù fèn. qí hé wéi dì, yú hòu xiān zé dìng qì, yǐ shàn hú shǐ zhě wèi wéi zhōng qí. qí bù zú qiāng fān shǒu wéi, yǒu lòu shòu zhě, zuò shǒu wéi lì. dà shòu gōng zhī, xiǎo shòu sī zhī, yǐ guān jìn zhǐ zhī jié. yì jiào zhī yī duān yě.
校猎,一人守围地三尺,量其人多少,以左右两将为校头,其次左右将,各主士伍为行列,皆以金鼓旗为节制。其初起围张翼,随山林地势远近部分。其合围地,虞候先择定讫,以善弧矢者为围中骑。其步卒枪幡守围,有漏兽者,坐守围吏。大兽公之,小兽私之,以观进止之节。亦教之一端也。
strong jūn yuè dì bā shí jiǔ strong
军乐第八十九
fū jūn zhōng zuò yuè, suǒ yǐ jī yáng zhuàng qì, hé qí xīn xin yǎo qí yōu ér yǐ, gù qí lè dàn qīng lì qiào bá xióng zhuàng zhī yīn. zhì yú dàn xián gǔ huáng róu mí zhī yīn, shǐ rén bēi gǎn yuàn duì zhě, jiē bù kě qǔ yān. qí xì yì qǔ zhuàng měng ér kě guān zhě, lè gǔ zhàng dí lì zhēng pāi duō shǎo, suí bù wǔ yòng xì bǎn jué jué dǐ mǎ qí fēi shí jiàn dòu zhuó dāo qiǎng pái shī zi.
夫军中作乐,所以激扬壮气,和其心忄舀其忧而已,故其乐但清厉峭拔雄壮之音。至于弹弦鼓簧柔靡之音,使人悲感怨怼者,皆不可取焉。其戏亦取壮猛而可观者,乐鼓、杖笛、篥、钲拍多少,随部伍用戏板橛、角抵、马骑、飞石、剑斗、斫刀、抢牌(师子)。
strong jūn cì dì jiǔ shí strong
军赐第九十
jǐn páo jīn dài yín dài yín hú píng jīn hú píng jīn qián yín qián, měi yī wén zhòng yī liǎng. suǒ de dí rén cái bó, suǒ de dí rén fù nǚ jiǔ shí ān mǎ gōng jiàn wán hǎo děng, jiē chōng jūn cì zhī wù.
锦袍、金带、银带、银壶瓶、金壶瓶、金钱、银钱,每一文重一两。所得敌人财帛,所得敌人妇女、酒食、鞍马、弓箭、玩好等,皆充军赐之物。
strong dà jiàng jūn yuán dì jiǔ shí yī strong
大将军员第九十一
dà jiàng jūn yī rén, zhì xìn yì yǒng xián míng zhě rèn. fù jiāng èr rén, yī zhǔ jūn liáng, yī zhǔ zhī liáng, zhì xìn rén yǒng zhōng yì píng zhí zhě rèn. zǒng guǎn sì rén, yán yǒng ān shí jūn róng zhě rèn, èr zhǔ yú hòu, èr zhǔ yā yá. zǐ jiāng bā rén, míng xíng zhèn jīn gǔ xiǎo bù zhì zhě rèn. dà jiàng bié zòu bā rén, rén jiān shí liù rén, fù dà jiàng zǒng guǎn bié zòu bìng tóng dà jiàng, zhōng yǒng yǒu cái zhě rèn. pàn guān èr rén, chén hòu mì móu zhě rèn. piān pì fǔ rú, bù kān lìng lǐ yí bīn kè jì sì, yǔ sì rén bīng huì qí cáo.
大将军一人,智信义勇贤明者任。副将二人,一主军粮,一主支粮,智信仁勇忠义平直者任。总管四人,严勇谙识军容者任,二主虞候,二主押衙。子将八人,明行阵金鼓晓部置者任。大将别奏八人,亻兼十六人,副大将总管别奏并同大将,忠勇有才者任。判官二人,沉厚密谋者任。偏辟腐儒,不堪令礼仪宾客祭祀,与四人兵会骑曹。
strong zhèn jiāng jūn yuán dì jiǔ shí èr strong
阵将军员第九十二
piān jiàng yī rén, yǒng měng guǒ gǎn huī gē diào jiàn lì dí bǎi fū hǎo yǒng zhě rèn. fù piān jiàng èr rén, zǐ jiāng sì rén, míng jīng qí jīn gǔ jié lìng zhě rèn. yú hòu èr rén, duō jī móu néng qín jiān zhāi fú zhě rèn. chéng jú èr rén, diǎn píng gēng lòu, wú shī jiū jǔ. piān jiàng bié zòu liù rén, rén jiān yī shí èr rén. fù jiāng zòu tóng rén jiān, pàn guān yī rén, yú hòu rén jiān chōng zi yú hòu bā rén, diǎn èr rén.
偏将一人,勇猛果敢、挥戈掉剑、力敌百夫、好勇者任。副偏将二人,子将四人,明旌旗金鼓节令者任。虞候二人,多机谋能擒奸摘伏者任。承局二人,点平更漏,无失纠举。偏将别奏六人,亻兼一十二人。副将奏同亻兼,判官一人,虞候亻兼、充子虞候八人,典二人。
strong duì jiāng jūn yuán dì jiǔ shí sān strong
队将军员第九十三
yā guān yī rén, jīng jūn zhèn xí zhàn dòu. duì tóu èr rén, fù duì èr rén, zhǔ wén shū míng mù diǎn bù, chóu gōng xíng shǎng, zhī láo kǔ, míng bù duì háng liè. bǐng qí yī rén, fù qí èr rén, yǒng zhě yòng. bào gǔ yī rén, zhǔ hūn míng, jǐng jìn zhǐ. chuī jiǎo yī rén, zhǔ shōu jūn. sī bīng yī rén, zhǔ wǔ bīng lì dùn. tí xiá chéng jú yī rén, zhǔ zá chà kē è, kǒu shé wú rén qíng zhě jí rèn. huǒ zhǎng wǔ rén, zhǔ chí cǎi děng.
押官一人,经军阵习战斗。队头二人,副队二人,主文书名目点簿,酬功行赏,知劳苦,明部队行列。秉旗一人,副旗二人,勇者用。抱鼓一人,主昏明,警进止。吹角一人,主收军。司兵一人,主五兵利钝。提辖承局一人,主杂差科恶,口舌无人情者即任。火长五人,主持采等。
strong zhēng mǎ dì jiǔ shí sì strong
征马第九十四
zhēng mǎ fù yī rén, fù dà jiàng zé néng yǎng zhě yǐ xià bìng tóng. zǒng guǎn èr rén, fù jiāng zǐ jiāng bā rén, jūn duì zǐ jiāng yā guān wǔ shí rén, qún tóu wǔ bǎi rén, shàn qí mǎ bēn zǒu zhě rèn. mǎ zǐ yī qiān rén, jūn wài chà néng zhě yù zhī.
征马副一人,副大将择能养者(已下并同)。总管二人,副将子将八人,军队子将押官五十人,群头五百人,善骑马奔走者任。马子一千人,军外差能者御之。
strong mù fàng dì jiǔ shí wǔ strong
牧放第九十五
zhū yíng gè zuò yì qí yī, fàng mǎ, měi duì zuò rèn qí. fàng lǘ yú wài, qí mǎ zhōng yāng, lìng sì miàn yuán mǎ. fàng lǘ mǎ zǐ bìng yí yú lǘ qún sì miàn, wéi dá lǘ qún zhī gèng. rú kuáng zéi tōu mǎ, lì xū yī zuò dào qīng bēn zǒu, lǘ zài wài, qū chèn shāo nán. yǐ cì fáng xián yì shén, yóu biàn yíng bié. jí lìng bié fàng, zhū qún bù dé xiāng jiāo. fēi zhí fà yǐn zhī bù nán, hū yǒu bù yú zhuī huàn yì yì. zhū jiàng jūn lì yíng, lǘ mǎ gè yú suǒ guǎn dì jiè fàng mù. rú yíng cè cǎo è, shǐ zé hǎo chù fàng. réng yǔ yú hòu jì huì, bù shǐ jiāo zá, gè zhí běn yíng rèn qí. rú xū zhuī huàn, jiàn qí jí zhī lǘ mǎ chù. suǒ wèi zhū jūn lǘ mǎ mù fàng bù dé lián xì. měi jūn yíng, lìng dìng yī guān zhuān jiǎn jiào zhú shuǐ cǎo, hé qún mù fàng, réng dìng yī yú hòu guǒ diāo zhuān xún zhū yíng shuǐ cǎo. lìng gè fēn jiè mù fàng, bù shǐ cān zá.
诸营各作异旗一,放马,每队作认旗。放驴于外,其马中央,令四面援马。放驴马子并宜于驴群四面,围达驴群知更。如狂贼偷马,例须(一作到倾)奔走,驴在外,驱趁稍难。以次防闲亦甚,尤便营别。即令别放,诸群不得相交。非直发引之不难,忽有不虞追唤亦易。诸将军立营,驴马各于所管地界放牧。如营侧草恶,使择好处放。仍与虞候计会,不使交杂,各执本营认旗。如须追唤,见旗疾知驴马处。所谓诸军驴马牧放不得连系。每军营,令定一官专检校逐水草,合群牧放,仍定一虞候果貂专巡诸营水草。令各分界牧放,不使参杂。