strong xiāng rén dì yī bǎi èr strong
相人第一百二
fán yù zhuó yòng, xiān xū biàn rén xíng shén jī gǔ zhī guì jiàn. qiě rén shén yǐn yú zhōng, xíng cáng yú shēn, qì fā yú wài, xiān guān qí xíng. fū shān yǒu měi yù, cǎo mù zī mào rén yǒu guì xiāng, qì sè fēng rùn. rén suī chù xià pǐn, yán sè xíng shén qì dù dòng zhǐ yǔ zhòng shū yě. xiāng yǒu qī děng yě: yī yuē kàn gǔ, èr yuē kàn shén qì, sān yuē kàn ròu, sì yuē kàn sè, wǔ yuē kàn wén lǐ hēi zǐ chì zǐ, liù yuē kàn máo fà, qī yuē kàn xīng wén. rén xiāng yǒu shí chéng: yī yuē shén qì qīng, èr yuē wǔ yuè qí, sān yuē xiào yǔ měi mèi, sì yuē shēng sè shēn chén, wǔ yuē xū fà wú jiàn, liù yuē cí yǔ wěn zhòng, qī yuē jiē duì wú wěi, bā yuē bù qī xìn xíng, jiǔ yuē wèi shì zhèng zhí, shí yuē fēng gǔ hé dù. cǐ wèi shí chéng zhī xiāng yě. shí chéng zhī rén, qí kě xìn hū. jīng yuē: qī chéng bā chéng, chén zhōng yī zuò zi zūn guì, wèi jí rén chén yě. fán yù xiāng rén, xiān shì qí tóu. tóu zhě, wǔ zàng zhī zhǔ, sì tǐ zhī fù, bǎi tǐ zhī mǔ. tóu miàn zhī jiān yǒu wǔ yù, yǒu sì dú, yǒu sì gǔ. sì dú: bí jiāng, kǒu hé, mù huái, ěr jì. sì gǔ: lóng gǔ, shén guī, yì mǎ, fú xī. píng mǎn wèi jiá, gāo chéng wéi yuè. rù ěr yuē lóng gǔ, rù bìn yuē yì mǎ. ěr jì wèi jiāng jūn, zuǒ mù hòu gǔ wèi rì jiǎo, yòu mù hòu gǔ wèi yuè jiǎo, yuán wèi lóng gōng. bí shàng tiān zhōng yuē fú xī, cì liǎng biān gōu, wài shén guī. é jiān hòu wèi zhōng zǐ, zhōng zǐ xià gāo wèi lóng jiǎo gǔ, zhǔ sān gōng tái fǔ zhī gǔ. nǎo hòu wèi yù zhěn. cǐ gǔ yī shí liù bān, bìng yīng tóu miàn zhī zhǔ. qiě yù zhěn zhī xiāng, zì liǎng ěr shàng zhōng píng wèi bǎi suì. qián tou hòu nǎo, qián wèi xīng táng, hòu wèi yù zhěn yě. qí yī, zú zhóu zhěn. qí èr, liù zì zhěn. qí sān, lián zhū zhěn. qí sì, yǎng yuè zhěn. qí wǔ, fù rì zhěn. qí liù, liǎng bèi rì zhěn. qí qī, shàng xià xiāng bèi yuè zhěn. qí bā, rú huán rì zhěn. qí jiǔ, shí zì zhěn. qí shí, yī zì zhěn. qí shí yī, zuǒ shāo zhěn. qí shí èr, yòu shāo zhěn. qí shí sān, chuí lù zhěn. qí shí sì, jī zǐ zhěn. qí shí wǔ, xī kǒu zhěn. qí shí liù, xuán zhěn. rú cǐ zhě, jiē gōng hóu zhī xiāng yě. yòu ruò rén zhī xíng yě, hún jū gān, pò jū fèi, zhì jū pí, jīng jū mìng, shén jū xīn. gù xīn yǒu wǔ lún, zé mù yì yǒu wǔ lún, wǔ xíng gè yǐ jū qí wèi. qiě yī zuò dī guān qí mù, zé zhī qí xīn yǐ. shì yǐ xīn yuán zhě shàng yě, líng cì zhī, pò dì zhě zhǔ jiān zhà. fū xīn rú yuè xíng zhě wèi dào, rú gōng xíng zhě zhǔ fēi mìng, yuán zhě zhǔ shì bù xū wàng zhī qíng. mù duō zhèng shì, zhǔ zhōng xiào cí huì. xīn líng xíng zhě shǔ huǒ, néng biàn míng lǐ yì. mù shì zhòng dà huí gù yǒu cháng, cōng míng zhì huì. xīn pò tī zhě, mù shì shùn xī gāo xià, zhǔ duō zuò dào, yán cí xū wàng wú xìn. xīn yuè xíng zhě, mù shì bǎi huí, gāo xià shǔ shuǐ, shuǐ liú jí bù hái, shǎo xìn xíng bù zhōng xiào, biǎn liú zài wài ér sǐ. xīn rú gōng xíng zhě, mù shì zuǒ yòu gāo xià fāng huí, jiān lòu bái jīng, bì zhú yuǎn fāng, wèi zi shā fù, wèi chén shā jūn. zhì ruò jiě hòu rú guǐ shén, yǒu xíng ér wú gǔ, mǎng cāng wú sè, huáng sè luàn yì, kǒu yè shé jiān, cháng qiǎn yǔ báo, shì huān bù huān, shì diān bù diān, miàn máo bàn rōng ruò yǒu chén huī, nǎo fā dǎo chuí, hè tóu lù jié, hū xíng hòu shì, shén cǎi hūn rōng, gǔ fǎ bù zhèng rú shì zhě, jiē jí jiàn rén yě.
凡欲擢用,先须辨人形神肌骨之贵贱。且人神隐于中,形藏于身,气发于外,先观其形。夫山有美玉,草木滋茂;人有贵相,气色丰润。人虽处下品,颜色、形神、器度、动止与众殊也。相有七等也:一曰看骨,二曰看神气,三曰看肉,四曰看色,五曰看文理、黑子、赤子,六曰看毛发,七曰看星文。人相有十成:一曰神气清,二曰五岳齐,三曰笑语美媚,四曰声色深沉,五曰须发无间,六曰词语稳重,七曰接对无伪,八曰不欺信行,九曰为事正直,十曰风骨合度。此谓十成之相也。十成之人,其可信乎。经曰:七成八成,臣中(一作子)尊贵,位极人臣也。凡欲相人,先视其头。头者,五脏之主,四体之父,百体之母。头面之间有五狱,有四渎,有四骨。四渎:鼻江,口河,目淮,耳济。四骨:龙骨,神龟,驿马,伏犀。平满为颊,高成为岳。入耳曰龙骨,入鬓曰驿马。耳济为将军,左目后骨为日角,右目后骨为月角,圆为龙宫。鼻上天中曰伏犀,次两边沟,外神龟。额间后为中子,中子下高为龙角骨,主三公台辅之骨。脑后为玉枕。此骨一十六般,并应头面之主。且玉枕之相,自两耳上中平为百岁。前头后脑,前为星堂,后为玉枕也。其一○,卒轴枕。其二,六字枕。其三,连珠枕。其四,仰月枕。其五,覆日枕。其六,两背日枕。其七,上下相背月枕。其八,如环日枕。其九,十字枕。其十,一字枕。其十一,左稍枕。其十二,右稍枕。其十三,垂露枕。其十四,鸡子枕。其十五□,犀口枕。其十六,悬枕。如此者,皆公侯之相也。又若人之形也,魂居肝,魄居肺,志居脾,精居命,神居心。故心有五轮,则目亦有五轮,五行各以居其位。且(一作低)观其目,则知其心矣。是以心圆者上也,铃次之,破地者主奸诈。夫心如月形者为盗,如弓形者主非命,圆者主事不虚妄之情。目多正视,主忠孝慈惠。心铃形者属火,能辩明礼义。目视重大回顾有常,聪明智慧。心破梯者,目视瞬息高下,主多作盗,言词虚妄无信。心月形者,目视百回,高下属水,水流急不还,少信行不忠孝,贬流在外而死。心如弓形者,目视左右高下方回,兼露白睛,必逐远方,为子杀父,为臣杀君。至若解后如鬼神,有形而无骨,莽苍无色,黄色乱翌,口叶舌尖,肠浅语薄,似欢不欢,似颠不颠,面毛半茸若有尘灰,脑发倒垂,鹤头露结,忽行后视,神采昏茸,骨法不正如是者,皆极贱人也。
strong jīn chuāng tǒng lùn dì yī bǎi sān strong
金疮统论第一百三
rén wéi bīng qì suǒ shāng chū xuè zhě, bì shén kě. bù kě jí yǔ yǐn shí, kǒng cù máo zài wěn, xū gàn shí. shí féi nì zhī wù, wú suǒ fáng hài, guì jiě kě ér yǐ. bù kě duō shí zhōu, zé xuè fèi chū, rén bì sǐ yǐ. suǒ jì zhě yǒu bā yān: yī yuē chēn nù, èr yuē xǐ xiào, sān yuē dà yán, sì yuē láo lì, wǔ yuē wàng xiǎng, liù yuē rè gēng zhōu, qī yuē yǐn jiǔ, bā yuē xián suān. cǐ bā zhě fàn zhī, wèi yǒu bù sǐ zhě yǐ. fū jīn chuāng bù kě zhì zhī zhě yǒu jiǔ yān: yī yuē shāng nǎo hù, èr yuē shāng tiān chuāng, sān yuē shāng bì zhōng tiào mài, sì yuē shāng bì zhōng yīn gǔ, wǔ yuē shāng xīn, liù yuē shāng rǔ, qī yuē shāng jiū wěi, bā yuē shāng xiǎo cháng, jiǔ yuē shāng wǔ zàng. cǐ jiǔ zhě, jiē sǐ chù yě. yòu yuē jīn chuāng bù kě zhì zhī zhě yǒu sì yān: yī yuē nǎo suǐ chū èr yuē nǎo pò, ér yān hóu zhōng fèi shēng yǎ, mù zhí shì sān yuē tòng bù zài chuāng chù zhě, cǐ wèi shāng jīng yě yǐ sì yuē chū xuè bù zhǐ, qián chì hòu hēi, huò zì jī ròu fǔ chòu, hán lěng jiān rěn, qí chuāng nán yù. cǐ sì zhě, jiē bù kě liáo yǐ. chú cǐ zhī wài, fù zhěn qí mài: mài xū xì zhě shēng, shù shí zhě sǐ, chén xiǎo zhě shēng, fú dà zhě sǐ. qí suǒ shāng zài yáng chù, chū xuè guò dù, ér mài wēi huǎn zhě shēng, jí jí zhě sǐ yǐ.
人为兵器所伤出血者,必甚渴。不可即与饮食,恐簇毛在吻,须干食。食肥腻之物,无所妨害,贵解渴而已。不可多食粥,则血沸出,人必死矣。所忌者有八焉:一曰嗔怒,二曰喜笑,三曰大言,四曰劳力,五曰妄想,六曰热羹粥,七曰饮酒,八曰咸酸。此八者犯之,未有不死者矣。夫金疮不可治之者有九焉:一曰伤脑户,二曰伤天窗,三曰伤臂中跳脉,四曰伤髀中阴股,五曰伤心,六曰伤乳,七曰伤鸠尾,八曰伤小肠,九曰伤五脏。此九者,皆死处也。又曰金疮不可治之者有四焉:一曰脑髓出;二曰脑破,而咽喉中沸声哑,目直视;三曰痛不在疮处者,此谓伤经也矣;四曰出血不止,前赤后黑,或自肌肉腐臭,寒冷坚忍,其疮难愈。此四者,皆不可疗矣。除此之外,复诊其脉:脉虚细者生,数实者死,沉小者生,浮大者死。其所伤在阳处,出血过度,而脉微缓者生,急疾者死矣。
strong zhì jīn chuāng dì yī bǎi sì strong
治金疮第一百四
jīn chuāng fāng, yòu wǔ yuè wǔ rì píng dàn, shǐ sì rén chū sì fāng, yú wǔ lǐ cǎi yī fāng cǎo mù jīng yè, měi zhǒng gè bàn bǎ, wù lìng tuō lòu yī shì. rì wǔ shí, qiè duì dǎo, lìng jí làn, réng xiān jiǎn hǎo shí huī yī dòu tóng chǔ zhī. fù xuǎn dà shí shù sān liǎng zhū, záo zuò shí qiào, lìng kě shòu yào. rán hòu shí yú qiào zhōng, jǐn zhù zhī bì, jí yǐ má pí xì zhī. yòng má dǎo shí huī, mì ní, bù lìng xiè qì. gèng yǐ pí chán dìng, lìng láo. dào jiǔ yuè jiǔ rì zǐ shí qǔ chū, yīn gàn bǎi rì, yào chéng. dǎo zhī, pù, lìng jí gàn, gèng dǎo, yòng juàn luó zhī. fán yǒu jīn chuāng shāng suǒ chū xuè, yòng yào fēng guǒ, wù lìng zhuàn dòng, shí rì jí chài yǐ, bù nóng bù zhǒng bù wèi fēng. ruò shāng hòu shù rì shǐ dé yào, xū xiān yòng wēn shuǐ xǐ, lìng xuè chū jí fū zhī. cǐ yào dà yàn rú shén, yù duō hé zhī, jīn chuāng zhī yào wú chū zhī zhě. zhì jīn chuāng zhòng fēng jìng kǒu bù yǔ fāng: chì jiàn yī liǎng, guì xīn sān fēn, fáng fēng sān fēn, qù lú tóu bā dòu èr fēn, qù pí jí xīn, rán hòu yán zhī jí làn, yòng zhǐ guǒ yā. yòu fǎ: yòng wú zhū yú bàn liǎng, tāng jìn qī biàn, bèi gān wēi chǎo tiān nán xīng sān fēn, pào lìng liè bái fù zǐ bàn liǎng, pào liè zhū shā yī liǎng, shuǐ fēi guò gān jiāng yī fēn, pào liè fù zǐ sān fēn, qù pí jiān qí, pào gàn liè xiē bàn liǎng. zhǔ yòng yòu jiàn dǎo luó wèi mò, yòng yàn cù sān shēng áo chéng gāo wán, rú tóng zǐ dà. měi fú sān wán, bù jì shí hòu, áo cōng jiǔ xià fú hòu hàn chū wèi xiào. jīn chuāng pì fēng zhǐ tòng fāng: dāng guī bàn liǎng, cuò wēi chǎo chuān jiāo bàn liǎng, qù dì jí kāi kǒu zhě, wēi chǎo chū hàn zé xiè bàn liǎng qiōng yī liǎng, fù zǐ yī liǎng, qù pí qí. yòu jiàn dǎo yào luó wèi mò, ruò jīn chuāng yǒu chū yū xuè, yǐ wēn jiǔ diào xià yī qián, rì sān fú. zhǐ jīn chuāng chū xuè bù zhǐ fāng: lóng gǔ yī liǎng, cuò wēi chǎo qiōng yī liǎng shú gàn dì huáng yī liǎng lù róng bàn liǎng, tú sū jiǔ, lìng wēi huáng sè, xiān xū qù máo wū zhāng gēn sān liǎng tū jué bái yī liǎng. yòu jiàn dǎo luó wèi mò, fū zài chuāng shàng, xuè jí zhǐ. rú fú yǐ wēn jiǔ diào xià èr qián, rì sān fú. jīn chuāng nèi lòu fāng: jīn chuāng tōng nèi xuè zhě wèi nèi lòu, ér xié zhàng zhě bù néng shí sǐ. yū xuè bó zài yú fù nèi, mài láo dà zhě shēng, chén xì zhě sǐ. qí fāng: yǐ méng chóng sān shí méi, qù chì jí zú, wēi chǎo táo rén yī liǎng, tāng chén qù pí jiān shuāng xīn fū wēi chǎo huáng guì xīn yī liǎng bàn chuān dài huáng sān liǎng, cuò suì wēi chǎo shuǐ zhì sān shí méi, wēi chǎo huáng. yòu jiàn wèi mò, měi fú èr qián, yòng tóng zǐ xiǎo biàn yī zhōng jiān zhì wǔ fēn wēn, hé zǐ fú. rì wǔ fú, yè sān fú. rú zú wú xiǎo biàn, yòng shuǐ bìng jiǔ dài zhī. fú qì, rán hòu yǐ hú fěn sàn fū shàng chuāng. hú fěn fāng: fěn èr liǎng, gān jiāng èr liǎng, shēng lì zi èr méi, yīn gàn qù pí, wèi mò fū chuāng shàng, jí quán yǐ. chū jiàn tóu fāng: qiāng láng zì sǐ zhě yī méi, tǔ gǒu zǐ sān méi, fù rén fā huī shǎo xǔ. yòu jiāng qiāng láng qù ké, qǔ qí bái ròu, yǔ èr wèi tóng yán rú ní, yòng shēng yóu tú zhōng jiàn chù, zé rú gāo yào. qí ròu zuò yǎng, jí yǐ liǎng shǒu cù zhī, qí jiàn zì chū. chū gǔ zhōng jiàn tóu fāng: xióng huáng yī fēn qiāng láng yī fēn, yán shí huī mò yī fēn, niú fèn huǒ shāo zhī, lìng chì sè wēi líng xiān yī fēn cháo mǔ shǔ yī méi, qù tóu qǔ xuè. yòu wèi mò, rù shǔ xuè, bìng liàn mì hé wán, rú huáng mǐ dà, nèi chuāng kǒu zhōng, qí jiàn zú bù jū yuǎn nián zì chū. chū ròu zhōng jiàn tóu fāng: bā tóu yī méi, qù pí nì fěn yī fēn pī shuāng shǎo xǔ cí shí bàn liǎng, xì yán qiāng láng yī méi. yòu wèi mò, yǐ jī zǐ qīng hé wán, rú cài dòu dà. xiān yǐ zhēn bō kāi chuāng jiè, yòng shēng nán zǐ rǔ zhī huà yī wán, bō zài pò chǔ shàng, yòng cù miàn zhǐ fēng tiē. cháng yǎng, yǎng jí bù kě rěn, qí zú zì chū yě. duō nián zhě liǎng shàng, dāng nián zhě yī shàng jí chū. jiàn zú chū hòu fú shí fāng: mǔ dān pí bàn liǎng, yán bàn liǎng, bái liǎn bàn liǎng. yòu wèi mò, měi yú shí qián yǐ wēn jiǔ diào xià èr fēn. zhòng dú jiàn fāng: lú gēn yī liǎng lán yè yī liǎng zǐ tán bàn liǎng shí huī mò èr liǎng, yǐ niú fèn huǒ shāo lìng chì. yòu wèi mò, bù jū shí hòu, yǐ lán yè yè zhī diào xià yī qián zhōu yǐn xià, yì dé. zhòng dú qián hòu pí ròu yū zhǒng fāng: lí mǔ zǐ yī jīn, làn yán qù hé yán fū zǐ wǔ liǎng, dǎo zhī, pù gàn gèng dǎo, yòng juàn luó zhī, qù cū zǐ lǜ dòu sān liǎng, chǎo shú shí huī mò sān liǎng, niú fèn huǒ shāo lìng chì lán zi wǔ liǎng huáng lián sān liǎng, qù xū dú kē lì zi sān liǎng, shēng yòng hēi dòu sān liǎng, chǎo shú dài huáng wǔ liǎng chì sháo yào sān liǎng. yòu wèi mò, liàn mì diào wèi gāo. měi fú yǐ wēn jiǔ xià yī chá chí, rì sān sì fú. dāo qiāng pò fù cháng wèi tū chū fāng: cí shí sān liǎng, shāo hóng cù, cuì qī cì, dǎo suì yán rú fěn huá shí sān liǎng tiě xiù sān liǎng. yòu wèi mò, fū qiāng cháng wèi shàng. hòu bié yǐ cí shí mò yòng zhōu yǐn diào xià yī qián, yī rì sān sì fú. fù pò féng bǔ fāng: yòu ruò pí ròu duàn liè, bāo qǔ xīn sāng bái pí zuò xiàn fèng zhī, yǐ xīn sāng bái pí guǒ zhī, yòu yǐ xīn sāng bái pí zhī tú zhī, jí miào. xiǎo liáo dàn yǐ sāng bái pí guǒ, biàn rú jīn duàn hòu, yì fēng yú shàng kě yǐ xù zhī. fù dú jiàn jí mǎ zhī fāng: méng chóng dà zhě qù yì, yú duān wǔ rì shōu zhī, yīn gàn wèi mò, měi fú yī qián, bō pò chuāng kǒu, yǐ yào fù zhī rán hòu cù miàn hù zhǐ yè zi tiē zhī, jí chū dú yě. yòu fāng: shí huī mò èr liǎng, yǐ niú fèn huǒ shāo lìng chì sè mì tuó sēng yī liǎng, huáng bò bàn liǎng, cuò nì fěn yī fēn. yòu wèi mò. měi yòng, xiān yǐ yán shuǐ xǐ chuāng, hòu yòng yào fū zhī, rì yī huàn zhī.
金疮方,右五月五日平旦,使四人出四方,于五里采一方草木茎叶,每种各半把,勿令脱漏一事。日午时,切碓捣,令极烂,仍先拣好石灰一斗同杵之。复选大实树三两株,凿作十窍,令可受药。然后实于窍中,紧筑之毕,即以麻皮系之。用麻捣石灰,密泥,不令泄气。更以皮缠定,令牢。到九月九日子时取出,阴干百日,药成。捣之,曝,令极干,更捣,用绢罗之。凡有金疮伤所出血,用药封裹,勿令转动,十日即瘥矣,不脓不肿不畏风。若伤后数日始得药,须先用温水洗,令血出即敷之。此药大验如神,预多合之,金疮之要无出之者。治金疮中风痉口不语方:赤箭一两,桂心三分,防风三分,去芦头巴豆二分,去皮及心,然后研之极烂,用纸裹压。又法:用吴茱萸半两,汤浸七遍,焙干微炒;天南星三分,炮令烈;白附子半两,泡烈;朱砂一两,水飞过;干姜一分,泡烈;附子三分,去皮尖脐,泡干烈;蝎半两。主用右件捣罗为末,用酽醋三升熬成膏丸,如桐子大。每服三丸,不计时候,熬葱酒下服后汗出为效。金疮辟风止痛方:当归半两,锉微炒;川椒半两,去蒂及开口者,微炒出汗;泽泻半两;芎一两,附子一两,去皮脐。右件捣药罗为末,若金疮有出瘀血,以温酒调下一钱,日三服。止金疮出血不止方:龙骨一两,锉微炒;芎一两;熟干地黄一两;鹿茸半两,涂酥灸,令微黄色,先须去毛;乌樟根三两;突厥白一两。右件捣罗为末,敷在疮上,血即止。如服以温酒调下二钱,日三服。金疮内漏方:金疮通内血者为内漏,而胁胀者不能食死。瘀血搏在于腹内,脉牢大者生,沉细者死。其方:以虻虫三十枚,去翅及足,微炒;桃仁一两,汤沉去皮尖双心麸微炒;黄桂心一两半;川大黄三两,锉碎微炒;水蛭三十枚,微炒黄。右件为末,每服二钱,用童子小便一钟煎至五分温,和滓服。日五服,夜三服。如卒无小便,用水并酒代之。服讫,然后以胡粉散敷上疮。胡粉方:粉二两,干姜二两,生栗子二枚,阴干去皮,为末敷疮上,即痊矣。出箭头方:蜣螂自死者一枚,土狗子三枚,妇人发灰少许。右将蜣螂去壳,取其白肉,与二味同研如泥,用生油涂中箭处,则如膏药。俟肉做痒,即以两手蹙之,其箭自出。出骨中箭头方:雄黄一分;蜣螂一分,研石灰末一分,牛粪火烧之,令赤色;葳灵仙一分;朝牡鼠一枚,去头取血。右为末,入鼠血,并炼蜜和丸,如黄米大,内疮口中,其箭镞不拘远年自出。出肉中箭头方:巴头一枚,去皮;腻粉一分;砒霜少许;磁石半两,细研;蜣螂一枚。右为末,以鸡子清和丸,如菜豆大。先以针拨开疮疥,用生男子乳汁化一丸,拨在破处上,用醋面纸封贴。常痒,痒极不可忍,其镞自出也。多年者两上,当年者一上即出。箭镞出后服食方:牡丹皮半两,盐半两,白敛半两。右为末,每于食前以温酒调下二分。中毒箭方:芦根一两;蓝叶一两;紫檀半两;石灰末二两,以牛粪火烧令赤。右为末,不拘时候,以蓝叶叶汁调下一钱粥饮下,亦得。中毒前后皮肉瘀肿方:梨母子一斤,烂研去核;盐麸子五两,捣之,曝干更捣,用绢罗之,去粗滓;绿豆三两,炒熟;石灰末三两,牛粪火烧令赤;蓝子五两;黄连三两,去须独颗;栗子三两,生用;黑豆三两,炒熟;大黄五两;赤芍药三两。右为末,炼蜜调为膏。每服以温酒下一茶匙,日三四服。刀枪破腹肠胃突出方:磁石三两,烧红醋,淬七次,捣碎研如粉;滑石三两;铁锈三两。右为末,敷枪肠胃上。后别以磁石末用粥饮调下一钱,一日三四服。腹破缝补方:又若皮肉断裂,剥取新桑白皮作线缝之,以新桑白皮裹之,又以新桑白皮汁涂之,极妙。小疗但以桑白皮裹,便如筋断后,亦封于上可以续之。傅毒箭及马汁方:虻虫大者去翼,于端午日收之,阴干为末,每服一钱,拨破疮口,以药傅之;然后醋面糊纸靥子贴之,即出毒也。又方:石灰末二两,以牛粪火烧令赤色;密佗僧一两,黄柏半两,锉;腻粉一分。右为末。每用,先以盐水洗疮,后用药敷之,日一换之。
strong yì qì tǒng lùn dì yī bǎi wǔ strong
疫气统论第一百五
jié yíng xū bì shān chuān bēi shī zhī dì. qí shī zào dú qì xí rén kǒu bí zhě, zé shān zhàng zhī nüè lì shēng yān. yòu ruò hán shǔ zhī qì bù jié, xià hán dōng yù, huò xià shāng yú dà shǔ, rè qì shèng cáng yú pí fù zhī jiān, jiā yǐ shì zú zhī zhòng qì xiāng zhēng wèi wēn chòu, zé shí yì shēng yān. yì yòu suǒ yíng zhī dì, shì zú bù biàn shuǐ tǔ zhī xìng wēn liáng zhī qì, zhì yīn yáng èr qì wěn luàn yú cháng wèi jiān, zé huò luàn tù xiè shēng yān. sī zhī sān zhě, zhòng qì shēng jí zhī dì shí yǒu wǔ liù yān. gù lín róng zhī jì, dé bù yù bèi zhī hū?
结营须避山川卑湿之地。其湿燥毒气袭人口鼻者,则山瘴之虐疠生焉。又若寒暑之气不节,夏寒冬燠,或夏伤于大暑,热气盛藏于皮腹之间,加以士卒之众气相蒸为温臭,则时疫生焉。抑又所营之地,士卒不便水土之性、温凉之气,致阴阳二气紊乱于肠胃间,则霍乱吐泻生焉。斯之三者,众气生疾之地十有五六焉。故临戎之际,得不预备之乎?
strong zhì yì qì dì yī bǎi liù strong
治疫气第一百六
shí qì yì fāng: yòng yīn chén èr liǎng dà má rén wǔ liǎng, yán rú gāo shì wǔ fēn, chǎo gàn cháng shān sān liǎng zhī zǐ èr liǎng máng xiāo sān liǎng, xì yán biē jiǎ èr liǎng, tú cù zhī, lìng qù qún xìng rén èr liǎng, tāng jìn qù pí jiān shuāng rén miàn chǎo, wēi huáng sè bā dòu yī liǎng, qù pí xīn chǎo, lìng huáng zhǐ guǒ yā qù yóu, xì yán. yòu wèi mò, hé yún liàn mì hé dǎo wǔ liù bǎi chǔ, wán rú tóng zǐ dà. měi fú zhōu yǐn xià sān wán, huò tǔ huò lì huò hàn. huò bù tǔ lì huò bù hàn, zài ěr zhī. ruò gèng bù tǔ lì, yǐ rè zhōu yǐn tóu zhī. guān qí zhèng hòu jiā jiǎn. huò luàn tù xiè fāng: sāng yè yī wò, biǎn yī zuò piān zhú yī wò. yòu xì cuò mò, yòng shuǐ yī dà zhǎn fú. shān zhàng nüè fāng: cháng shān sān liǎng, wū méi èr shí qī méi, zèng dài sān cùn, dú kē suàn yī méi, yǐ jiǔ èr dà zhǎn zuò èr fú. chū yī fú xiān wèi fā shí chī, cì yī fú lín yù fā shí fú. rú bù fā jí zhǐ. wēn nüè fāng: má huáng yī liǎng, qù gēn jié mǔ lì fěn yī hé yī zuò fēn shǔ qī gān cǎo xī jiǎo xiè zhī mǔ, gè bàn liǎng. yòu wèi mò, yòng shuǐ liǎng dà zhǎn, màn huǒ jiān yī zhǎn bàn qù cū. fēn wéi sān fú, zǎo qǐ wǔ chū yè fú zhī.
时气疫方:用茵陈二两;大麻仁五两,研如膏;豉五分,炒干;常山三两;栀子二两;芒硝三两,细研;鳖甲二两,涂醋汁,令去裙◆;杏仁二两,汤浸去皮尖双仁面炒,微黄色;巴豆一两,去皮心炒,令黄纸裹压去油,细研。右为末,合匀炼蜜和捣五六百杵,丸如桐子大。每服粥饮下三丸,或吐或痢或汗。或不吐痢或不汗,再饵之。若更不吐痢,以热粥饮投之。观其症候加减。霍乱吐泻方:桑叶一握,褊(一作篇)竹一握。右细锉末,用水一大盏服。山瘴虐方:常山三两,乌梅二十七枚,甑带三寸,独颗蒜一枚,以酒二大盏作二服。初一服先未发时吃,次一服临欲发时服。如不发即止。温虐方:麻黄一两,去根节;牡蛎粉一合(一作分);蜀漆、甘草、犀角屑、知母,各半两。右为末,用水两大盏,慢火煎一盏半去粗。分为三服,早起午初夜服之。
strong zhì jūn zhú dì yī bǎi qī strong
治皲瘃第一百七
shì zú shè shuǐ dǎo bīng, méng fàn shuāng xuě hán fēng, yī qiè líng dòng suǒ kǔ, huò shī yú yǐn shí, jī tǐ xū láo, gù tóu mù shǒu zú jūn zhú yě. yě shǒu zú jūn zhú xuè chū fāng: zhū yí xǐ zhī lì zhǐ. shǒu zú jūn zhú fāng: yòu qǔ chuān jiāo sì hé, yǐ shuǐ zhǔ zhī, qù zǐ qīng chū, lìng zào. xū yú fù jìn gàn, jí tú yáng zhū nǎo suǐ yóu miào. shè shuǐ mào shuāng, shǒu zú dòng liè fāng: yòu qǔ líng yè nóng jiān zhī rè, xǐ zhī jí yù. shǒu zú dòng liè chéng chuāng fāng: yòu yǐ yáng suǐ áo chéng gào yóu, rù chǎo, huáng dān jiǎo yún, lìng chá tú zhī, sān wǔ cì jí yù. shǒu zú zhǐ jié jūn liè yù zhuì luò fāng: lái zhōu qīng shí zuō qì wù zhě, yǐ dāo zǐ xì guā qǔ mò, yù luò zhǐ jié shàng zhù wén lǚ wēi lián, biàn yǐ shí huī mò hòu fù qí shàng, yǐ bó zi xì chán zhī, qí tòng jí zhǐ, qí zhǐ shí rì jí fù ān yǐ.
士卒涉水蹈冰,蒙犯霜雪寒风,一切凌冻所苦,或失于饮食,肌体虚劳,故头目手足皲瘃也。冶手足皲瘃血出方:猪胰洗之立止。手足皲瘃方:右取川椒四合,以水煮之,去滓倾出,令燥。须臾复浸干,即涂羊猪脑髓尤妙。涉水冒霜,手足冻裂方:又取菱叶浓煎汁热,洗之即愈。手足冻裂成疮方:右以羊髓熬成膏油,入炒,黄丹搅匀,令搽涂之,三五次即愈。手足指节皲裂欲坠落方:莱州青石作器物者,以刀子细刮取末,欲落指节尚柱文缕微连,便以石灰末厚覆其上,以帛子系缠之,其痛即止,其指十日即复安矣。
strong ráng yàn dì yī bǎi bā strong
禳厌第一百八
yàn dí bīng fǎ: zhōng yè shè yú běi dǒu, bù zhì jiǔ pú, fén xiāng wèi jì, jí yòng bái máo, yòng wǔ sè cǎi wèi bì. dà jiàng běi miàn zài bài dǎo zhù, yǐ suǒ qí zhī shì sān diàn ér zhǐ. fá yīn mù zhī zhī wèi liù jiǎ fú, fú zhōng shū liù jiǎ míng. jì bà yǐ wéi liù náng, gè shèng yī fú. jí yǐ běn xún fú náng xì yú qí dào nèi, wù lìng rén jué zhī. suì jǔ ér zhǐ, dí rén dāng zì hài zǒu yǐ. yàn yì fǎ: dà yì, dāng qǔ lǔ huò shǒu jí bù jì duō shǎo, yú shàng fēng fén zhī. rén yì dà shèng, zé yǒu yòng cǐ fǎ, yì shǎo yì jiǎ yòng zhī. lìng qí yān qì chōng xí yī zuò yì zhě jīng shí chè qù, kě yǐ pì lì qì yǐ. yàn wáng qì fǎ: dí zhī wáng qì jiǔ ér bù shuāi zhě, guān qí qì wáng yú hé fāng, dāng liù jiǎ xún shǒu zhèng zǐ shí, yú yíng zhōng yuè kōng shàng huán sān jiǔ bù, yǐ zhū huà bā guà tán wèi, chéng sān jiè, qí nèi huà shí èr chén jí yuè jiāng zhī míng, dōng xī nán běi xiāng qù shù bù. qǔ cāng gǒu bái jī gè yì zhī, dà jiàng pī sù fú, yòu shǒu zhàng jiàn, zuǒ shǒu àn èr chù, běi miàn lì, mò sòng dí jiàng míng shì, jí zhǎn zhī, mái yú qì wàng zhī fāng, shēn sān chǐ, qì shuāi zé qù zhī. yàn dí jiàng fǎ: dí jiàng zhī mìng yàn yú wǒ mìng zhě, wèi wǔ xíng xì rén mì gòu qí dí jiàng zhī mìng yě, dāng hé shēng nián yuè rì shí yě, wǒ jí yǐ suǒ wàng xiāng zhī sè kě yǐ kè bǐ zhě, suí suǒ wàng yuè rì jí shí, mì zhì kè zhī suǒ wàng rì shí, jiǎ lìng dí jiàng huǒ mìng wáng, wǒ zé zé huǒ rì shuǐ shí wéi hēi dào xiū shěng zhī, wù lìng tā rén jiàn. zhàn zhèn dāng yǐ zào qí wèi chōng tā zhě fǎng cǐ. yàn niǎo fú bīng fǎ: yè fú bīng yú lín báo, lǜ qín niǎo jīng tí zhě, dāng yǐ zhū shū shí gān zhī hào, yǒu shí èr chén zhī míng shí èr yuè zhī hào shí èr suì zhī hào, yǒu èr shí bā xiù zhī hào, xuán yú cháo shàng lín shàng, zé qín zì bù jīng tí, ér bīng kě fú yǐ gàn wèi cóng jiǎ dào guǐ, chén wèi cóng zǐ dào hài, yuè cóng zōu dào tú, suì cóng shè tí gé dào chì fèn ruò, xīng cóng jiǎo dào zhěn yě.
厌敌兵法:中夜设于北斗,不致酒脯,焚香为祭,藉用白茅,用五色彩为币。大将北面再拜祷祝,以所祈之事三奠而止。伐阴木之枝为六甲符,符中书六甲名。祭罢以为六囊,各盛一符。即以本旬符囊系于旗纛内,勿令人觉之。遂举而止,敌人当自骇走矣。厌疫法:大疫,当取虏获首级不计多少,于上风焚之。人疫大盛,则有用此法,疫少亦假用之。令其烟气冲袭(一作疫)者经时撤去,可以辟厉气矣。厌王气法:敌之王气久而不衰者,观其气王于何方,当六甲旬首正子时,于营中月空上环三九步,以朱画八卦坛位,成三界,其内画十二辰及月将之名,东西南北相去数步。取苍狗白鸡各一只,大将披素服,右手仗剑,左手按二畜,北面立,默诵敌将名氏,即斩之,埋于气旺之方,深三尺,气衰则去之。厌敌将法:敌将之命厌于我(命者,谓五行细人密构其敌将之命也,当合生年月日时也),我即以所旺相之色可以克彼者,随所旺月日及时,密制克之(所旺日时,假令敌将火命王,我则择火日水时为黑道休省之,勿令他人见)。战阵当以皂旗为冲(它者仿此。)厌鸟伏兵法:夜伏兵于林薄,虑禽鸟惊啼者,当以朱书十干之号,有十二辰之名、十二月之号、十二岁之号,有二十八宿之号,悬于巢上林上,则禽自不惊啼,而兵可伏矣(干谓从甲到癸,辰谓从子到亥,月从陬到涂,岁从摄提格到赤奋若,星从角到轸也)。
strong xiàng mǎ tǒng lùn dì yī bǎi jiǔ strong
相马统论第一百九
fū mǎ zhī chū shēng wú máo zhě, néng xíng qiān lǐ xiān jǔ yī zú zhě, xíng wǔ bǎi lǐ. dàn shù qí jīn dé shí, jí fán mǎ yě shí yī shí èr zhě, wǔ bǎi shí sān zhě, qiān lǐ guò shí sān zhě, tiān mǎ yě yī zuò zhī. máo qǐ wàn shàng zhě, liù bǎi lǐ. fù jí shàng xià píng zhě, bǎi lǐ. wǔ xiàng yuán zhě, wǔ bǎi lǐ. yǎn zhōng rú tóng ér bìng zuò zhě, èr bǎi lǐ. fù xià yǒu huáng jīn zhě, wǔ bǎi lǐ. ěr gēn xià shēng jué, zhǎng yī cùn zhě, sān bǎi lǐ èr cùn zhě, wǔ bǎi lǐ sān cùn zhě, yī qiān lǐ. niào shè guò qián jiǎo zhě, wǔ bǎi lǐ. xiàng rú kě wū zhě, yī qiān lǐ. rú chū shēng ér qī rì bù néng xíng, cái xíng biàn néng yǐn shuǐ zhě, qiān lǐ zhī jū yě. fàng niào jǔ zú zhě yì rán yī zuò qián. fù xià máo nì shēng zhě tóng. zhī lán kǒng zhōng yǒu máo zhǎng yī cùn, cǐ nú mǎ yě. bí zhōng jīn zì zhě jīn yī zuò rén shí bā suì, sì zì zhě bā suì, bā zì zhě sì suì. bí shàng chì zhě èr shí suì, bí shàng qīng zhě sān shí suì. bí shàng rú yǒu gōng wáng zì zhě, èr shí wǔ suì. yǎn yuán yǒu xuán máo zhě, sān shí suì. mù xià bù mǎn ér bái jīng duō zhě, cǐ duō jīng yě. mù bái bù shēn, chún bù fù chǐ, kǒu xiǎo yòu qiǎn, bù jiàn shí. chǐ cēn cī bù xiāng dāng, nán yù. chǐ yù de shàng gōu zhě hǎo yě. fán mǎ tóu yù rú cè tuán, ěr yù de hòu xiǎo. zuǒ ěr què, hài zhǔ yòu ěr què, bù rù zhèn. yǎn yuán yù de mǎn jīng, nǔ ròu mǎn shēn, é qián zhuī máo yù de nóng shèng, bí yù de dà, chún yù de huǎn, shàng chún yù de xià zhōng, kǒu yù de hóng bìng fāng dà, shé yù de yī zuò rú xuán gōu, miàn yù cáng, gǔ zhuī yù kuān, xiōng yù guǎng, shuāng lē yù de fēn míng, tí yù de hòu, xī yù de kāi, fù yù de chuí, yīn yù de xiǎo, dù yù de fāng, ròu chuí zú, zú hòu yù de wú máo, wěi yù de máo sàn, wěi hé yù de zhǎng qí yú liáng gǔ, wěi lín yù de cū, hàn gōu yù de shēn, bó jì héng wén yù de fēn míng, jí yù de píng, shēn yù de duǎn, máo yù de xì ér tū yī zuò xiào. rú shì zhě, mǎ zhī yào xiāng yě.
夫马之初生无毛者,能行千里;先举一足者,行五百里。但数其筋得十,即凡马也;十一、十二者,五百;十三者,千里;过十三者,天马也(一作枝)。毛起腕上者,六百里。腹脊上下平者,百里。五项圆者,五百里。眼中如童儿并坐者,二百里。腹下有黄筋者,五百里。耳根下生角,长一寸者,三百里;二寸者,五百里;三寸者,一千里。尿射过前脚者,五百里。项如渴乌者,一千里。如初生而七日不能行,才行便能饮水者,千里之驹也。放尿举足者亦然(一作前)。腹下毛逆生者同。芝兰孔中有毛长一寸,此驽马也。鼻中金字者(金一作人)十八岁,四字者八岁,八字者四岁。鼻上赤者二十岁,鼻上青者三十岁。鼻上如有公王字者,二十五岁。眼圆有旋毛者,三十岁。目下不满而白精多者,此多惊也。目白不深,唇不覆齿,口小又浅,不健食。齿参差不相当,难驭。齿欲得上钩者好也。凡马头欲如侧抟,耳欲得厚小。左耳却,害主;右耳却,不入阵。眼圆欲得满睛,弩肉满身,额前锥毛欲得浓盛,鼻欲得大,唇欲得缓,上唇欲得下中,口欲得红并方大,舌欲得(一作如)悬钩,面欲藏,骨隹欲宽,胸欲广,双肋欲得分明,蹄欲得厚,膝欲得开,腹欲得垂,阴欲得小,肚欲得方,┩肉垂足,足后欲得无毛,尾欲得毛散,尾核欲得长齐于梁骨,尾林欲得粗,汗沟欲得深,膊际横文欲得分明,脊欲得平,身欲得短,毛欲得细而突(一作笑)。如是者,马之要相也。
strong mǎ jì dì yī bǎi yī shí strong
马忌第一百一十
shí huī ní cáo sǔn mǎ, bù dé xì mǎ yú mén shàng. lìng luò jū yǎng mí hóu yú fāng nèi, pì huàn bìng qù jiè xuǎn. wù yín rì jí gēng yín shí, bù dé zuò jiù, zuò zhī zhě bù jí yī nián xiōng. bǐng yín rì bù kě chū rù mǎ, sān nián rén mǎ jù sǐ. shēn rì bù yí qǔ mǎ, bì sǐ. wù wǔ gēng zǐ zhī rì bù qǔ, bìng jì rù jiù, dà bài. fán yǎng mǎ zuò jiù zhī fǎ, dāng zé shí rì zhī liáng, ér zhī suǒ jì zhī xiōng yǐ.
石灰泥槽损马,不得系马于门上。令落驹养猕猴于坊内,辟患并去疥癣。戊寅日及庚寅时,不得作厩,作之者不及一年凶。丙寅日不可出入马,三年人马俱死。申日不宜取马,必死。戊午、庚子之日不取,并忌入厩,大败。凡养马作厩之法,当择时日之良,而知所忌之凶矣。
strong mǎ máo lì hài dì yī bǎi yī shí yī strong
马毛利害第一百一十一
ruò mǎ huò bái diǎn rù kǒu zhě, míng dì lú. mù xià yǒu héng máo zhě, míng sǐ qì xuán. máo zài wěn hòu zhě, míng yù hè. bái mǎ hēi zōng, ān xià yǒu huí máo zhě, míng fù shī. yè xià yǒu huí máo zhě, míng xié shī. zuǒ xié xià yǒu bái máo zhí shàng zhě, míng yuē dài jiàn. hàn gōu guò wěi gēn zhě, tà shā rén. sāi shàng yǒu xuán máo zhě, míng mù wéi. huò hòu zú zuǒ yòu bái zhě, huò mǎ hún shēn bái ér sì tí hēi zhě, huò cóng qián bó wài cóng xiàng qù dào jiā sāi yīng yǒu máo xuán zhě, huò máo xuán zài xiàng zhě, huò zhǎo hēi miàn bái zhě, yǐ shàng mǎ máo bìng zhě, bù lì zhǔ yě. huò mǎ qián liǎng jiǎ bó hòu jìn dī chù máo xuán zhě, néng xíng wǔ bǎi lǐ hòu bó jìn qián dī chù máo xuán zhě, xíng qī bǎi lǐ hòu qián bó dào hóu zhōng jiān yǒu xuán máo zhě, míng yìn shòu, néng xíng qiān lǐ, wú yì zhǔ yě.
若马或白点入口者,名的卢。目下有横毛者,名死泣旋。毛在吻后者,名御褐。白马黑鬃,鞍下有回毛者,名负尸。腋下有回毛者,名挟尸。左胁下有白毛直上者,名曰带剑。汗沟过尾根者,踏杀人。腮上有旋毛者,名目围。或后足左右白者,或马浑身白而四蹄黑者,或从前膊外从项去到夹腮应有毛旋者,或毛旋在项者,或爪黑面白者,已上马毛病者,不利主也。或马前两甲膊后近低处毛旋者,能行五百里;后膊近前低处毛旋者,行七百里;后前膊到喉中间有旋毛者,名印绶,能行千里,无益主也。
strong zhì mǎ jīn chuāng yào dì yī bǎi yī shí èr strong
治马金疮药第一百一十二
mǎ zhōng jīn chuāng, cháng wèi tū chū fāng: sháo yào huáng qí dāng guī qiōng bái zhǐ xù duàn lù róng huáng qín xì xīn gān jiāng fù zǐ. yǐ shàng gè sān liǎng, yòu wèi mò, xiān jiāng jiǔ lìng zuì fú wǔ fēn, qī rì sān fú, shāo jiā dào fāng cùn lì yù. zhì mǎ zá bìng dì yī bǎi yī shí sān guàn mǎ fāng: chūn xià yòng bái fán, qiū dōng yòng yù jīn qiōng dāng guī dài huáng shēng má huáng lián xì xīn gān jiāng. yǐ shàng gè yī liǎng, yòu wèi mò, rù tāng zhōng, yǐ jiǔ diào guàn zhī. dàn mǎ fāng: yù jīn dài huáng gān cǎo shān zhī zǐ bèi mǔ bái sháo yào huáng qín qín jiāo yī zuò jiāo huáng bò huáng lián kuǎn dōng huā zhī mǔ jié gěng gǎo běn děng, fēn wéi mò, yòu yòng yóu bìng mì hé dàn zhī, měi zú èr liǎng. zhì mǎ wēn fāng: yòu yǐ tǎ gān dù ròu qù fèn zhǔ zhī guàn zhī. zhì mǎ dù rè jié hán zhàn bù shí fāng: huáng lián mò èr liǎng, bái xiǎn pí mò yī liǎng, yóu wǔ hé, yǐ là zhū zhī sì liǎng bái shuǐ yī shēng bàn diào xià, qiān xíng pāo fèn lì xiào. zhì mǎ zú rè dù jié yù sǐ fāng: yǐ lán zhī èr shēng, bìng shuǐ èr shēng tóng guàn zhī, lì xiào. zhì mǎ dài qǐ fāng: yòu qǔ bì shàng duō nián shí huī xì yán luó, yòu yòng yóu diào èr liǎng guàn zhī, lì xiào. zhì mǎ hēi fāng: hū wò bù qǐ, hàn liú rú zhū, ròu chàn qì chuǎn zhě, cháng hàn dàn bù sǐ, hàn xián jí sǐ. yǐ rén jiǎo xià hàn wà, yǐ shuǐ èr shēng xǐ, qǔ zhī guàn zhī, lì chài. zhì mǎ bù jìn shuǐ cǎo fāng: máng xiāo yī liǎng rén luò bàn shēng. yǐ shàng hé yù jīn sàn guàn zhī, bìng cì dài xuè chū yī shēng. zhì mǎ shāng shuǐ fāng: yòu yǐ cōng yán yóu xiāng hè, cuō chéng tuán zǐ, nà bí zhōng yǐ zhuō mǎ bí, lìng bù tōng qì, yòu dài yǎn zhōng lèi chū, jí zhǐ. zhì mǎ shāng shí fāng: yòu yǐ shēng luó bo sān wǔ gè, qiè zuò piān zi dàn zhī, lì xiào. zhì mǎ hóu zhōng zhǒng fāng: ruǎn wù guǒ dāo zi, lù yī cì yān hóu, lìng biàn chài. yòu fāng: yǐ gàn mǎ fèn zhì píng zhōng, jiāng tóu fà gài zhī, yǐ huǒ shāo yān chū, xūn mǎ bí zhōng, lì chài. yòu fāng: yǐ zhū jí biān zhī, bàn fā shāo xūn bí zhōng, lì xiào. zhì mǎ cǎo jié fāng: yǐ bái fán mò, fēn wéi èr, liǎng fú. měi fú hé shuǐ, yǐn hòu jí dàn zhī, shén xiào. yòu fāng: yǐ shǒu niǎn lìng xiāo, rú bù xiāo, huǒ shāo sào zhǒu bǐng zhù zhī, xiào. diǎn mǎ yǎn fāng: qīng yán huáng chǎng wǎ rén mǎ yá xiāo, yǐ shàng gè děng fēn xì yán, yòng mì jiān, yǐ cí píng shèng shuǐ, màn diǎn zhī. zhì mǎ jiè chuāng fāng: chòu huáng là yuè zhū zhī, jiān lìng fā xiāo, jí shú tú zhī, lì xiào. zhì mǎ chuāng fāng: yǐ chǐ xiàn shí huī tóng dǎo, lìng xí dǎo zuò bǐng zi. hòu shài gān, fù dǎo wèi mò. xiān yǐ kǒu hán shuǐ xǐ jìng, yòng yào tiē zhī. zhì jū ér dù xiè fāng: yǐ gǎo běn wèi mò, jiāng dà má zi yán zhī diào sān qián guàn xià, biàn xiào, cì jiāng huáng lián mò má zi jiě zhī. cháng yào fāng: làng dàng zi wū tóu yuán huā zhū yú kòu juàn cāng zhú mù biē zi tíng lì zi, yòu děng fēn wéi mò, měi jǔ yòng bàn liǎng, yǐ cù miàn jiāo suàn jiān wèi gāo zhì zhī.
马中金疮,肠胃突出方:芍药、黄耆、当归、芎、白芷、续断、鹿茸、黄芩、细辛、干姜、附子。已上各三两,右为末,先将酒令醉服五分,七日三服,稍加到方寸立愈。治马杂病第一百一十三灌马方:春夏用白矾,秋冬用郁金、芎、当归、大黄、升麻、黄连、细辛、干姜。已上各一两,右为末,入汤中,以酒调灌之。啖马方:郁金、大黄、甘草、山栀子、贝母、白芍药、黄芩、秦胶(一作艽)黄柏、黄连、款冬花、知母、桔梗、藁本等,分为末,右用油并蜜和啖之,每足二两。治马瘟方:右以獭肝肚肉去粪煮汁灌之。治马肚热结寒颤不食方:黄连末二两,白藓皮末一两,油五合,以腊猪脂四两、白水一升半调下,牵行抛粪立效。治马卒热肚结欲死方:以蓝汁二升,并水二升同灌之,立效。治马迨起方:又取壁上多年石灰细研罗,又用油调二两灌之,立效。治马黑方:忽卧不起,汗流如珠,肉颤气喘者,尝汗淡不死,汗咸即死。以人脚下汗袜,以水二升洗,取汁灌之,立瘥。治马不进水草方:芒硝一两、人骆半升。已上和郁金散灌之,并刺带血出一升。治马伤水方:又以葱盐油相和,搓成团子,纳鼻中以捉马鼻,令不通气,又待眼中泪出,即止。治马伤食方:右以生萝卜三五个,切作片子啖之,立效。治马喉中肿方:软物裹刀子,露一刺咽喉,令便瘥。又方:以干马粪置瓶中,将头发盖之,以火烧烟出,薰马鼻中,立瘥。又方:以猪脊边脂,伴发烧薰鼻中,立效。治马草结方:以白矾末,分为二,两服。每服和水,饮后即啖之,神效。又方:以手捻令销,如不销,火烧扫帚柄筑之,效。点马眼方:青盐、黄{厂瓦}仁、马牙硝,已上各等分细研,用蜜煎,以磁瓶盛水,慢点之。治马疥疮方:臭黄腊月猪脂,煎令发销,及熟涂之,立效。治马疮方:以齿苋石灰同捣,令习捣作饼子。候晒干,复捣为末。先以口含水洗净,用药贴之。治驹儿肚泻方:以藁本为末,将大麻子研汁调三钱灌下,便效,次将黄连末、麻子解之。肠药方:莨菪子、乌头、芫花、茱萸、扣眷、苍术、木鳖子、葶苈子,右等分为末,每咀用半两,以醋面椒蒜煎为膏治之。