strong zhào chūn ér zhòng wàng cáo jiā zhuāng strong
趙春兒重旺曹家莊
dōng lín zuó yè bào wú jī, yī qǔ pí pá dàng róng sī.
東鄰昨夜報吳姬,一曲琵琶盪容思。
bú shì fù rén piān kě jìn, cóng lái shì shàng shǎo nán ér.
不是婦人偏可近,從來世上少男兒。
zhè sì jù shī shì kuā jiǎng fù rén de. zì gǔ dào: yǒu zhì fù rén, shèng rú nán zǐ. qiě rú fù rén zhōng, zhǐ yǒu chāng liú zuì jiàn, qí zhōng chū sè de jǐn duō. yǒu yī gè liáng fū rén, néng yú chén āi zhōng shí bá hán shì zhōng. shì zhōng zì zú wǔ qǐ wèi dà jiāng, yǔ jīn wù shù sì tài zǐ xiāng chí yú jiāng shàng, liáng fū rén tuō juàn ěr kào jūn, qīn zì zhí gān léi gǔ zhù zhèn, dà bài zhǔ rén. hòu shì zhōng fēng jìn wáng, tuì jū xī hú, yǔ liáng fū rén xié lǎo bǎi nián. yòu yǒu yī gè lǐ yà xiān, tā shì zhǎng ān míng jì, yǒu zhèng yuán hé gōng zǐ piáo tā, diào le shāo, zài bēi tián yuàn zuò qǐ ér, dà xuě zhōng chàng lián huā luò. yà xiān wén chàng, zhī shì zhèng láng zhī shēng, shōu liú zài jiā, xiù rú guǒ tǐ, tī mù quàn dú, yī jǔ chéng míng, zhōng le zhuàng yuán, yà xiān zhí fēng zhì yī pǐn fū rén, zhè liǎng gè shì hóng fěn bān tóu, qīng lóu chū sè: ruò yǔ xún cháng nán zǐ bǐ, hǎo jiāng zhōng guó huàn yì guān.
這四句詩是誇獎婦人的。自古道:「有志婦人,勝如男子。」且如婦人中,只有娼流最賤,其中出色的盡多。有一個梁夫人,能於塵埃中識拔韓世忠。世忠自卒伍起為大將,與金兀朮四太子相持於江上,梁夫人脫眷洱犒軍,親自執杆擂鼓助陣,大敗主人。後世忠封靳王,退居西湖,與梁夫人諧老百年。又有一個李亞仙,他是長安名妓,有鄭元和公子嫖他,吊了稍,在悲田院做乞兒,大雪中唱《蓮花落》。亞仙聞唱,知是鄭郎之聲,收留在家,繡蠕裹體,剔目勸讀,一舉成名,中了狀元,亞仙直封至一品夫人,這兩個是紅粉班頭,青樓出色:若與尋常男子比,好將中幗換衣冠。
rú jīn shuō yī gè jì jiā gù shì, suī bǐ bù dé lǐ yà xiān liáng fū rén nèn bān dà cái, què yě zài yú xīn bǎi kǔ zhōng áo liàn guò lái, zhù dà chéng jiā, yǒu gè xiǎo xiǎo jié guǒ, zhè yě shì qiān zhōng xuǎn yī.
如今說一個妓家故事,雖比不得李亞仙、梁夫人恁般大才,卻也在於辛百苦中熬煉過來,助大成家,有個小小結果,這也是千中選一。
huà shuō yáng zhōu fǔ chéng wài yǒu gè dì, míng jiào cáo jiā zhuāng. zhuāng shàng cáo dà gōng shì gè dà hù zhī jiā. yuàn jūn yǐ gù, zhǐ shēng yī wèi xiǎo guān rén, míng cáo kě chéng. nà xiǎo guān rén rén cái chū zhòng, bǎi shì líng lì. zhǐ yǒu liǎng jiàn shì fēi qí suǒ zhǎng, yī zhě bù huì dú shū, èr zhě bù huì zuò jiā. cháng yán dào: dú zi dé xī. yīn shì gè fù jiā ài zi, yǎng jiāo le tā yòu qiě zì xiǎo nà sù rén jiān, chū wài dōu chēng xiàng gōng, yī fā zòng dàng le. zhuān yī chuān huā jiē, chuàn liǔ xiàng, chī fēng yuè jiǔ, yòng zhī fěn qián, zhēn gè mǎn miàn chūn fēng, huī jīn rú shàng, rén dōu huàn tā zuò cáo dāi zi. dà gōng zhī tā làng fèi, jìn yuē bú zhù, zhǐ bù bǎ qián yǔ tā yòng. tā jiù mán le fù qīn, bèi dì jiāng tián chǎn gè chù dǐ jiè yín zi. nà bài yú jiè zhài, yǒu jǐ bān bù pián yí chù: dì yī zhé sè duǎn shǎo, bù néng zú shù, yù hěn xīn de, hái yào dā xiē huò wù. dì èr, lì qián zuì zhòng. dì sān, lì shàng qǐ lì, guò le yī nián shí gè yuè, zhǐ dào huàn yī, zhāng wén shū, bìng bù cuī qǔ, shuí zhī běn zhòng lì duō, biàn yǒu tóng dòu jiā jì, bù yì tā pán suàn. dì sì, jū zhōng de rén hái yào kòu xiē xiè lǐ. tā bǎ zhōng rén jiù zì kàn zuò yī bàn zhài zhǔ, hú jiǎ hǔ wēi, xū suǒ bù xiū. dì wǔ, xiě jiè piào shí, zhǐ jiǎn shàng hǎo měi chǎn, yào tā xiě zuò dǐ tóu. jì xiě zhī hòu, zhè chǎn yè jiù bù xǔ nǐ mài yǔ tā rén. jí zhì zhǔn suàn yǔ tā, yòu yào jiǎn nǐ de jià qián. ruò suàn guò, biàn yǒu jǐ liǎng yíng yú, yào tā zhǎo jué, tā yòu dōng niǔ xī niē, zhāo sān mù sì, méi yǒu de shuǎng lì yǔ nǐ. yǒu cǐ wǔ jiàn bù pián yí chù, suǒ yǐ wǎng wǎng pò jiā. wèi zūn zhǎng de zhǐ guǎn ná zhù liǎng tóu bù fàng, què bù zhī zhōng jiān dōu tì bié rén jiā fā cái qù le. shí fēn jiā dāng, shí zài méi yòng dé wǔ fēn. zhè yě shì zhǐ gù shēng qián, bù gù sǐ hòu. zuǒ yòu bǎ yǔ tā bài de, dào bù rú zì yǎn lǐ kàn tā jié wèi liǎo, yě de míng bái.
話說揚州府城外有個地,名叫曹家莊。莊上曹大公是個大戶之家。院君已故,止生一位小官人,名曹可成。那小官人人材出眾,百事伶俐。只有兩件事「非其所長,一者不會讀書,二者不會作家。常言道:「獨子得惜。」因是個富家愛子,養驕了他;又且自小納粟人監,出外都稱相公,一發縱盪了。專一穿花街,串柳巷,吃風月酒,用脂粉錢,真箇滿面春風,揮金如上,人都喚他做「曹呆子」。大公知他浪費,禁約不住,只不把錢與他用。他就瞞了父親,背地將田產各處抵借銀子。那敗於借債,有幾般不便宜處:第一、折色短少,不能足數,遇狠心的,還要搭些貨物。第二,利錢最重。第三,利上起利,過了一年十個月,只倒換一,張文書,並不催取,誰知本重利多,便有銅斗家計,不毅他盤算。第四,居中的人還要扣些謝禮。他把中人就自看做一半債主,狐假虎威,需索不休。第五,寫借票時,只揀上好美產,要他寫做抵頭。既寫之後,這產業就不許你賣與他人。及至准算與他,又要減你的價錢。若算過,便有幾兩贏餘,要他找絕,他又東扭西捏,朝三暮四,沒有得爽利與你。有此五件不便宜處,所以往往破家。為尊長的只管拿住兩頭不放,卻不知中間都替別人家發財去了。十分家當,實在沒用得五分。這也是只顧生前,不顧死後。左右把與他敗的,到不如自眼裡看他結未了,也得明白。
míng shí ér sūn shì xià liú, gù jiāng suǒ yào yòng xīn shōu.
明識兒孫是下流,故將鎖鑰用心收。
ér sūn zì yǒu ér sūn suàn, zài yǔ ér sūn zuò mǎ niú.
兒孫自有兒孫算,在與兒孫作馬牛。
xián huà xiū xù. què shuō běn dì yǒu gè míng jì, jiào zuò zhào chūn ér, shì zhào dà mā de nǚ ér. zhēn gè huā jiāo yuè yàn, yù rùn zhū míng, zhuān jiē fù shāng jù shì, zhuàn dà zhǔ qián cái. cáo kě chéng yī jiàn, jiù kàn shàng le, yī zhù zhěng yuè, zài tā jiā chè màn shǐ qián. liǎng gè rú jiāo shì qī, yī gè yuàn tǎo, yī gè yuàn jià, shén qián fá yuàn, dēng xià shè méng. zhēng nài fù qīn zài táng, bù gǎn qǔ tā rén mén. nà jì zhě jiàn kě chéng shì kāng kǎi zhī shì, yào tā shú shēn. yuán lái jì jiā yǒu zhè gè guī jǔ: chū cì pò guā de, jiào zuò shū lǒng gū lǎo ruò tì tā bǎ shēn jià hái le bǎo ér, yóu tā zì zài jiē kè, wú jū wú guǎn, zhè jiào zuò shú shēn gū lǎo. dàn shì shú shēn gū lǎo yào xiē shí, bié de kè zhǐ suǒ ràng tā, shí yè wǔ yè, bù lùn sù qián. hòu lái ruò yào qǔ tā jìn mén, bié bù fèi cái lǐ. yòu yǒu zhè xǔ duō pí wèi chù. cáo kě chéng yào yǔ chūn ér shú shēn, dà mā suǒ yào wǔ bǎi liǎng, fēn wén bù kěn shǎo. kě chéng gè chù shè fǎ, shàng wèi dào shǒu.
閒話休敘。卻說本地有個名妓,叫做趙春兒,是趙大媽的女兒。真箇花嬌月艷,玉潤珠明,專接富商巨室,賺大主錢財。曹可成一見,就看上了,一住整月,在他家撤漫使錢。兩個如膠似漆,一個願討,一個願嫁,神前罰願,燈下設盟。爭奈父親在堂,不敢娶他人門。那妓者見可成是慷慨之士,要他贖身。原來妓家有這個規矩:初次破瓜的,叫做梳攏孤老;若替他把身價還了鴇兒,由他自在接客,無拘無管,這叫做贖身孤老。但是贖身孤老要歇時,別的客只索讓他,十夜五夜,不論宿錢。後來若要娶他進門,別不費財禮。又有這許多脾胃處。曹可成要與春兒贖身,大媽索要五百兩,分文不肯少。可成各處設法,尚未到手。
hū yī rì, wén dé fù qīn huàn yín jiàng zài jiā qīng chéng xǔ duō yuán bǎo, wèi jiàn chū chì. yòng xīn tǐ fǎng, xiǎo dé cáng zài wò fáng chuáng bèi hòu fù bì zhī nèi, yòng zhàng zi yǎn zhe. kě chéng qù gè kōng, fù jìn fáng qù, tōu le jǐ gè chū lái. yòu pà fù qīn chá jiǎn, zhào yàng zuò chéng guàn qiān de jiǎ yuán bǎo, yī gè huàn yī gè. dà mó dà yàng de yǔ chūn ér shú le shēn, yòu zhì bàn yī shì zhī lèi. yǐ hòu dàn shì yào yòng, jiù jiāng jiǎ yín huàn chū zhēn yín, duō duō shǎo shǎo dōu fàng zài chūn ér chù, píng tā shǐ fèi, bìng bù jiǎn chá. zhēn gè lái dé yì, qù de yì, rì jiàn rì shēn, huàn gè xíng kuī liú shuǐ, yě bù céng jì gè shù mù shì jǐ dìng jǐ liǎng. chūn ér jiàn tā sā màn, zhī dào jiā zhōng yǒu yú, yì bù zhī cǐ yín lái lì.
忽一日,聞得父親喚銀匠在家傾成許多元寶,未見出飭。用心體訪,曉得藏在臥房床背後複壁之內,用帳子掩着。可成覷個空,復進房去,偷了幾個出來。又怕父親查檢,照樣做成貫鉛的假元寶,一個換一個。大模大樣的與春兒贖了身,又置辦衣飾之類。以後但是要用,就將假銀換出真銀,多多少少都放在春兒處,憑他使費,並不檢查。真箇來得易,去得易,日漸日深,換個行虧流水,也不曾計個數目是幾錠幾兩。春兒見他撒漫,只道家中有餘,亦不知此銀來歷。
hū yī rì, dà gōng bìng dǔ, huàn kě chéng fū fù dào chuáng tóu dīng zhǔ dào: wǒ ér, nǐ jīn sān shí yú suì, yě bù wèi nián shào le. bài zǐ kǒu tóu biàn zuò jiā! nǐ rú jīn mò qù huā liǔ yóu dàng, shōu xīn shǒu fèn. wǒ jiā dāng zhī wài, hái yǒu xiē běn qián, yòu méi dì èr gè xiōng dì fēn shòu, jǐn xī nǐ fū qī shòu yòng. suì zhǐ chuáng bèi hòu shuō dào: nǐ jiē kāi zhàng zi, yǒu yī céng fù bì, lǐ miàn cáng zhe yuán bǎo yī bǎi gè, gòng wǔ qiān liǎng. zhè shì wǒ yī shēng de jīng shén. xiàng yīn nǐ wù wài, bù duì nǐ shuō. rú jīn jiāo fù nǐ fū qī zhī shǒu, zhì xiē chǎn yè, chuán yǔ zi sūn, mò yào yòu làng fèi le! yòu duì xí fù dào: niáng zǐ, nǐ fū qī shì yī shì zhī shì, mò yào lěng yǎn xiāng kàn, xū jiāng hǎo yán jiàn quàn zhàng fū, tóng xīn hé dǎn, gòng zuò rén jiā. wǒ jiǔ quán zhī xià, yě de míng mù. shuō bà, xū yú sǐ le.
忽一日,大公病篤,喚可成夫婦到床頭叮矚道:「我兒,你今三十餘歲,也不為年少了。『敗子口頭便作家』!你如今莫去花柳遊蕩,收心守分。我家當之外,還有些本錢,又沒第二個兄弟分受,盡吸你夫妻受用。」遂指床背後說道:「你揭開帳子,有一層複壁,裡面藏着元寶一百個,共五千兩。這是我一生的精神。向因你務外,不對你說。如今交付你夫妻之手,置些產業,傳與子孫,莫要又浪費了!又對媳婦道:「娘子,你夫妻是一世之事,莫要冷眼相看,須將好言諫勸丈夫,同心合膽,共做人家。我九泉之下,也得瞑目。」說罷,須臾死了。
kě chéng kū le yī chǎng, shǎo bu dé ān pái bìn zàng zhī shì. àn xiǎng fù bì nèi, zhèng bù zhī hái cún dé duō shǎo zhēn yín? dāng xià bān jiāng chū lái, pù mǎn yī dì, kàn shí, dōu shì guàn qiān de jiǎ huò, zhěng zhěng de shù le jiǔ shí jiǔ gè, gāng shèng dé yī gè zhēn de. wǔ qiān liǎng huā yín, fèi guò le sì qiān jiǔ bǎi wǔ shí liǎng. kě chéng liáng xīn dùn méng. zǎo zhī zhè dōng xī shǐ zhōng hái shì wǒ de. hé xū xìng jí! rú jīn dà shì zài shēn, kōng shǒu wú cuò, fǎn qiàn xià xǔ duō zhài fù, ào huǐ wú jí, duì zhe jiǎ dìng fàng shēng dà kū. hún jiā quàn dào: nǐ píng rì wù wài, jì wǎng bù jiù. rú jīn xiàn fàng zhe xǔ duō yín zi, bù lǐ zhèng shì, zhǐ guǎn kū zuò shén me? kě chéng jiāng jiǎ dìng tōu huàn zhī shì, duì hún jiā xù le yī biàn. hún jiā píng xī jiān wèi zhě gōng wù wài, jiàn quàn bù cóng, qì dé yǒu bìng zài shēn. jīn rì āi kǔ zhī zhōng, yòu wén le zhè gè xiāo xī, rú hé bù nǎo! dēng shí shǒu zú jù lěng. fú huí fáng zhōng, shàng le chuáng, bù yì shù rì, yě sǐ le. zhè zhēn shì: cóng qián zuò guò shì, méi xìng yī qí lái.
可成哭了一場,少不得安排殯葬之事。暗想複壁內,正不知還存得多少真銀?當下搬將出來,鋪滿一地,看時,都是貫鉛的假貨,整整的數了九十九個,剛剩得一個真的。五千兩花銀,費過了四千九百五十兩。可成良心頓萌。早知這東西始終還是我的。何須性急!如今大事在身,空手無措,反欠下許多債負,懊悔無及,對着假錠放聲大哭。渾家勸道:「你平日務外,既往不咎。如今現放着許多銀子,不理正事,只管哭做甚麼?」可成將假錠偷換之事,對渾家敘了一遍。渾家平昔間為者公務外,諫勸不從,氣得有病在身。今日哀苦之中,又聞了這個消息,如何不惱!登時手足俱冷。扶回房中,上了床,不毅數日,也死了。這真是:從前做過事,沒興一齊來。
kě chéng lián zāo èr sàng, tòng kǔ wú jí, miǎn lì zhī chí. guò le liù qī sì shí jiǔ rì, gè zhài zhǔ dōu lái suàn zhàng, bǎ cáo jiā zhuāng zǔ yè tián fáng, jǐn xíng pán suàn qù le. yīn chū fáng yǔ rén, shàng jǐn chū bìn. cǐ shí gū shēn wú kào, quán tuì zài fén táng wū nèi ān shēn. bù zài huà xià.
可成連遭二喪,痛苦無極,勉力支持。過了六七四十九日,各債主都來算帳,把曹家莊祖業田房,盡行盤算去了。因出房與人,上緊出殯。此時孤身無靠,權退在墳堂屋內安身。不在話下。
qiě shuō zhào chūn ér jiǔ bù jiàn kě chéng lái jiā, xīn zhōng sī niàn. wén dé jiā zhōng yǒu fù sàng, yòu hún jiā wèi jiǎ dìng shì qì sǐ le, kǒng pà qī zuǐ bā zhāng, bù gǎn qù diào wèn, hòu lái xiǎo dé tā fáng chǎn dōu fèi le, bān zài fén táng wū lǐ ān shēn, shèn shì qī cǎn, jì xìn qù zhū tā lái, kě chéng wú yán xiāng jiàn, kǒu le jǐ cì. lián lián lái qǐng, zhǐ de hán xiū ér wǎng. chūn ér yī jiàn, bào tóu dà kū, dào: qiè zhī cǐ shēn, nǎi jūn shēn yě. xìng qiè shàng yǒu yú huò kě yǐ xiāng jì, yǒu jí hé bù gào wǒ nǎi zhì jiǔ xiāng kuǎn, shì yè liú sù. míng zǎo, qǔ bái jīn bǎi liǎng zèng yǔ kě chéng, zhǔ fù tā ná kǒu jiā shěng chī shěng yòng: quē shǎo shí, zài lái duì wǒ shuō. kě chéng dé le yín zi, dùn wàng kǔ chǔ, mí liàn chūn ér, bù kěn qǐ shēn, jiù jiāng yín zi mǎi jiǔ mǎi ròu, qǐng jiù rì yī bān xián hàn tóng chī. chūn ér chū cì bù hǎo zǔ tā, dào dì èr cì, jiù jiāng hǎo yán kǔ quàn, shuō: zhè bān xián hàn, yǒu sǔn wú yì. dāng chū nǐ yī jiā rén jiā, dōu shì zhè bān rén huài le. rú jīn zài bù kě jìn tā le, wǒ quàn nǐ huí qù shì hǎo huà. qiě dài sān nián fú mǎn zhī hòu, hái yǒu shì yǔ nǐ shāng yì. yī lián quàn le jǐ cì. kě chéng hái shì bài luò cái zhǔ de xìng zi, yí xīn chūn ér yàn báo tā, fèn rán ér qù. chūn ér fàng xīn bù xià, qiāo dì jiào rén dǎ tīng tā, suī rán bù qù tiào cáo, yī jiù dà chī dà yòng. chūn ér àn xiǎng, tā shòu kǔ bù tòu, hái bù zhī jià dào jiān nán, qiě yóu tā mó liàn qù. guò le shù rì, kě chéng pán chán jié le, yǒu yī dùn, méi yī dùn, què bù fú qì qù gào qiú chūn ér. chūn ér xīn shàng suī niàn tā, yě bù qù rě tā shàng mén le. yuē mò shí fēn jiān nán, yòu jiào rén sòng xiē chái mǐ zhī lèi, xiǎo xiǎo zhōu jì tā, zhǐ shì bù fū.
且說趙春兒久不見可成來家,心中思念。聞得家中有父喪,又渾家為假錠事氣死了,恐怕七嘴八張,不敢去弔問,後來曉得他房產都費了,搬在墳堂屋裡安身,甚是悽慘,寄信去諸他來,可成無顏相見,口了幾次。連連來請,只得含羞而往。春兒一見,抱頭大哭,道:「妾之此身,乃君身也。幸妾尚有餘貨可以相濟,有急何不告我1乃治酒相款,是夜留宿。明早,取白金百兩贈與可成,囑付他拿口家省吃省用:「缺少時,再來對我說。」可成得了銀子,頓忘苦楚,迷戀春兒,不肯起身,就將銀子買酒買肉,請舊日一班閒漢同吃。春兒初次不好阻他,到第二次,就將好言苦勸,說:「這班閒漢,有損無益。當初你一家人家,都是這班人壞了。如今再不可近他了,我勸你回去是好話。且待三年服滿之後,還有事與你商議。」一連勸了幾次。可成還是敗落財主的性子,疑心春兒厭薄他,忿然而去。春兒放心不下,悄地教人打聽他,雖然不去跳槽,依舊大吃大用。春兒暗想,他受苦不透,還不知稼稻艱難,且由他磨鍊去。過了數日,可成盤纏竭了,有一頓,沒一頓,卻不伏氣去告求春兒。春兒心上雖念他,也不去惹他上門了。約莫十分艱難,又教人送些柴米之類,小小周濟他,只是不敷。
què shuō kě chéng yì bān yě yǒu qīn yǒu, zì jǐ bù néng zhōu jì, kàn jiàn zhào chūn ér jiā dān dōng sòng xī, xīn shàng fǎn bù lè, dào qù cā duō kě chéng dào: nǐ dāng chū fèi guò jǐ gàn yín zi zài zhào jiā, lián zhè chūn ér de shēn zǐ dōu shì nǐ shú de. nǐ jīn rú cǐ luò mò, tā què fēng huā xuě yuè shòu yòng. hé bù qù gào tā yī zhuàng, zhuī hái xiē shēn jià yě hǎo.
卻說可成一般也有親友,自己不能周濟,看見趙春兒家擔東送西,心上反不樂,到去擦掇可成道:「你當初費過幾干銀子在趙家,連這春兒的身子都是你贖的。你今如此落莫,他卻風花雪月受用。何不去告他一狀,追還些身價也好。」
kě chéng dào: dāng chū zhī shì, yě shì wǒ zì jiā qíng yuàn, xiāng hǎo zài qián jīn rì chóng xīn fān liǎn, què bèi zǐ dì men xiào huà. yòu yǒu zuǐ kuài de, jiāng cǐ huà xué yǔ chūn ér tīng le, àn àn diǎn tóu: kě jiàn cáo shēng de xīn cháng hái hǎo. yòu xiǎng dào: rén wú qiān rì hǎo, huā wú bǎi rì hóng. ruò zài yǒu rén dǎn duō, pà bù biàn guà? chóu wèi le jǐ biàn, yòu jiào rén qù qǐng kě chéng dào jiā, shuō dào: wǒ dāng chū yuán xǔ jià nǐ, nán dào shì hōng nǐ bù chéng? yī lái nǐ fú zhì wèi mǎn, pà rén yì lùn èr lái zhī nǐ jiān nán, chèn wǒ zài wài xún xiē yī shí zhī běn. nǐ qiè mò tīng rén xián huà, huài le fū qī zhī qíng kě chéng dào: wài rén suī bù shuō hǎo huà, wǒ què yǒu zhǔ yì, nǐ mò yí wǒ. zhù le yī èr wǎn, yòu zèng xiē dōng xī qù le.
可成道:「當初之事,也是我自家情願,相好在前;今日重新番臉,卻被子弟們笑話。」又有嘴快的,將此話學與春兒聽了,暗暗點頭:「可見曹生的心腸還好。」又想道:「『人無千日好,花無百日紅。若再有人撣掇,怕不變卦?」躊渭了幾遍,又教人去請可成到家,說道:「我當初原許嫁你,難道是哄你不成?一來你服制未滿,怕人議論;二來知你艱難,趁我在外尋些衣食之本。你切莫聽人閒話,壞了夫妻之情1可成道:「外人雖不說好話,我卻有主意,你莫疑我。住了一二晚,又贈些東西去了。
guāng yīn shì jiàn, bù jué sān nián fú mǎn. chūn ér bèi le sān shēng jì lǐ xiāng zhú zhǐ qián, dào cáo shì fén táng bài diàn, yòu jiāng qián sān chuàn, bǎ yǔ kě chéng zuò qǐ líng gōng dé. kě chéng huān xǐ. gōng dé wán mǎn, kě chéng dào chūn ér chù zuò xiè. chūn ér liú kuǎn. yǐn jiǔ zhōng jiān, kě chéng wèn cóng liáng zhī shì. chūn ér dào: cǐ shì wǒ fēi bù yuàn, zhǐ pà nǐ hái xiǎng qǔ dà niáng kě chéng dào: wǒ rú jīn shì shén me rì zi, hái shuō zhè huà? chūn ér dào: nǐ mù xià suī rú cǐ shuō, pà rì hòu zhēng dé hǎo shí, yòu yào xún liáng jiā zhèng pèi, kě bù zài le wǒ yī piàn xīn jī? kě chéng jiù duì tiān shuō qǐ shì lái. chūn ér dào: nǐ jì rú cǐ jiān xīn, wǒ yě gèng wú bié huà. zhǐ shì fén táng wū lǐ, bù hǎo chéng qīn. kě chéng dào: zài fén biān zuǒ jìn, yǒu yī suǒ kōng fáng yào mài, zhǐ yào wǔ shí liǎng yín zi. ruò mǎi dé tā de, dào yě fāng biàn. chūn ér jiù còu wǔ shí liǎng yín zi, bǎ yǔ kě chéng mǎi fáng. yòu yǔ xiē lìng suì yín qián, jiào tā shōu shí fáng shì, zhì bàn xiē jiā huǒ. zé le jí rì zhì qī, dǎ dié xì ruǎn, zuò jǐ gè xiāng lóng zhuāng le, dài zhe suí shēn fú shì de yā jué, jiào zuò cuì yè, huàn gè chuán zhī, mó dì dào cáo jiā. shén bù zhī, guǐ bù jué, wán qí qīn shì.
光陰似箭,不覺三年服滿。春兒備了三牲祭禮、香燭紙錢,到曹氏墳堂拜奠,又將錢三串,把與可成做起靈功德。可成歡喜。功德完滿,可成到春兒處作謝。春兒留款。飲酒中間,可成問從良之事。春兒道:「此事我非不願,只怕你還想娶大娘1可成道:「我如今是什麼日子,還說這話?春兒道:「你目下雖如此說,怕日後掙得好時,又要尋良家正配,可不在了我一片心機?可成就對天說起誓來。春兒道:「你既如此堅心,我也更無別話。只是墳堂屋裡,不好成親。」可成道:「在墳邊左近,有一所空房要賣,只要五十兩銀子。若買得他的,到也方便。」春兒就湊五十兩銀子,把與可成買房。又與些另碎銀錢,教他收拾房室,置辦些家火。擇了吉日;至期,打疊細軟,做幾個箱籠裝了,帶着隨身伏侍的丫攫,叫做翠葉,喚個船隻,摹地到曹家。神不知,鬼不覺,完其親事。
shōu jiāng yě yǔ xián yún shì, zuò jiù qiān sī jié fà rén.
收將野雨閒雲事,做就牽絲結髮人。
bì yīn zhī hòu, chūn ér yǔ kě chéng shāng yì guò huó zhī shì. chūn ér dào: nǐ shēng zhǎng fù shì, bù huì jīng yíng shēng lǐ, hái shì shú jǐ mǔ tián dì gēng zhǒng, zhè shì wù shí de shì. kě chéng zì kuā qí néng, shuō dào: wǒ jīng le xǔ duō zhé cuò, xué dé guāi le, bú dào dé bèi rén hōng le chūn ér còu chū sān bǎi liǎng yín zi, jiāo yǔ kě chéng. kě chéng shì sǎn màn guàn le de rén, yín zi dào shǒu, sī liang jīng yíng nà yī zhuāng hǎo, wǎng chéng zhōng dōng zhàn xī bo. yǒu xiān qián yī bān xián hàn yù jiàn le, xiǎo dé tā nà le chūn jiě, shǒu zhōng yǒu wù, dōu lái hōng tā: mǒu xiǎng yǒu lì wú lì, mǒu shì lì zhòng lì qīng, mǒu rén wǔ fēn qián, mǒu rén hé zǐ qián. bù yī shí, dōu hōng jǐn le, kōng shǒu ér kǒu, què yòu qù wèn chūn ér yào yín zi yòng. qì dé chūn ér liǎng lèi jiāo liú, dào: cháng jiāng yǒu rì sī wú rì, mò dài wú shí sī yǒu shí. nǐ dāng chū làng fèi, yǐ yǒu jīn rì, rú jīn shì yǒu xiàn zhī wù, fèi yī fēn méi yī fēn le. chū shí yìng le xīn cháng, bù guǎn xián shì.
畢姻之後,春兒與可成商議過活之事。春兒道:「你生長富室,不會經營生理,還是贖幾畝田地耕種,這是務實的事。可成自誇其能,說道:「我經了許多折挫,學得乖了,不到得被人哄了1春兒湊出三百兩銀子,交與可成。可成是散漫慣了的人,銀子到手,思量經營那一樁好,往城中東占西卜。有先前一班閒漢遇見了,曉得他納了春姐,手中有物,都來哄他:某享有利無利,某事利重利輕,某人五分錢,某人合子錢。不一時,都哄盡了,空手而口,卻又去問春兒要銀子用。氣得春兒兩淚交流,道:「『常將有日思無日,莫待無時思有時。』你當初浪費,以有今日,如今是有限之物,費一分沒一分了。」初時硬了心腸,不管閒事。
yǐ hòu fū qī zhī qíng, kàn bù guò, zhǐ de yòu shì yī wǔ yī shí dān jiāng chū lái, wú guò shì mǎi chái zá mǐ zhī lèi. ná chū lái duō biàn le, jué dé jiàn jiàn kōng xū, yī biàn shǎo shì yī biàn. kě chéng xiān hái yǒu gǎn jī zhī yì, yī nián bàn zài, lǐ zhī dāng rán, zhī dào tā hái yǒu duō shǎo sī fáng, bù kěn hé pán tuō chū, zhōng rì nào chǎo, bī tā ná chū lái. chūn ér bèi bī bù guò, piē kǒu qì, jiāng xiāng lóng shàng yào shi yī yī jiāo fù zhàng fū, shuō dào: zhè xiē dōng xī, zuǒ yòu shì nǐ de, rú jīn dōu jiāo yǔ nǐ, shěng de qiān guà! wǒ jīn hòu zì hé cuì yè fǎng zhī dù rì, wǒ yě bú yào nǐ yǎng huó, nǐ yě mò chán wǒ.
以後夫妻之情,看不過,只得又是一五一十擔將出來,無過是買柴雜米之類。拿出來多遍了,覺得漸漸空虛,一遍少似一遍。可成先還有感激之意,一年半載,理之當然,只道他還有多少私房,不肯和盤托出,終日鬧吵,逼他拿出來。春兒被逼不過,瞥口氣,將箱籠上鑰匙一一交付丈夫,說道:「這些東西,左右是你的,如今都交與你,省得牽掛!我今後自和翠葉紡織度日,我也不要你養活,你也莫纏我。」
chūn ér zì cǐ rì wèi shǐ, jiù chī le zhǎng zhāi, zhāo mù fǎng zhī zì shí. kě chéng yī shí suī bù guò yì, què xǐ yòu yǒu xǔ duō dōng xī, àn xiǎng dào: qiě bǎ lái biàn mǎi yín liǎng, jīn fān shú qǔ xiē héng yè, wèi huī fù jiā yuán zhī jì, yě zài hún jiā miàn shàng zhēng kǒu qì. suī rán fù nèi chóu chú, què yě shuō ér bù zuò. cháng yán shí zài kǒu tóu, qián zài shǒu tóu, fèi yī fēn, méi yī fēn, zuò chī shān kōng. bù shàng yī nián, yòu kōng yán le, gèng wú chū méi, mán le lǎo pó, sī xià bǎ cuì yè zhè yā tóu mài yǔ rén qù. chūn ér yòu shī le gè fǎng zhī de bàn ér, yòu qì yòu kǔ, cóng qián zhì hòu, bǎ kě chéng sù shuō yī cháng kě chéng zì zhī lǐ kuī, ào huǐ bù dié, jīn bú zhù yǎn zhōng liú lèi.
春兒自此日為始,就吃了長齋,朝暮紡織自食。可成一時雖不過意,卻喜又有許多東西,暗想道:「且把來變買銀兩,今番贖取些恆業,為恢復家緣之計,也在渾家面上爭口氣。」雖然腹內躊躕,卻也說而不作。常言「食在口頭,錢在手頭」,費一分,沒一分,坐吃山空。不上一年,又空言了,更無出沒,瞞了老婆,私下把翠葉這丫頭賣與人去。春兒又失了個紡織的伴兒,又氣又苦,從前至後,把可成訴說一常可成自知理虧,懊悔不迭,禁不住眼中流淚。
yòu guò jǐ shí, méi fàn chī le, duì chūn ér dào: níng wǒ kàn nǐ zhāo mù fǎng zhī, dào shì yī jié hǎo shēng yì. nǐ rú jīn yòu méi bàn, wǒ yòu méi shì zuò, hé bù jiāng fǎng zhī jiào huì le, yě shì yī zhī fàn wǎn. chūn ér yòu hǎo xiào yòu hǎo nǎo, rěn bú zhù mà dào: nǐ táng táng yī qū nán zǐ hàn, bù zhǐ wàng nǐ yǎng lǎo pó, nán dào yī shēn yī kǒu, zài méi gè dào lù xún fàn chī? kě chéng dào: xián qī shuō dé shì. niǎo shòu máo zhǎng, rén pín zhì duǎn. nǐ jiào wǒ nà yī tiáo dào lù xún dé fàn chī de, wǒ qù zuò. chūn ér dào: nǐ yě céng dú shū shí zì, zhè lǐ cūn qián cūn hòu, shǎo gè xùn méng xiān shēng, fén táng wū lǐ yòu kōng zhe, hé bù jù jí jǐ gè cūn tóng jiào xué, dé xiē xué fèng, hǎo pán yòng. kě chéng dào: yǒu zhì fù rén, shèng rú nán zǐ. xián qī shuō dé shì. dāng xià biàn yǔ xiāng lǎo shāng yì, jù le shí lái gè cūn tóng, jiào shū xiě fǎng, shén bù nài fán, chū yú wú nài. guò le xiē shí, jiàn jiàn guàn le, kū chá dàn fàn, jué bù xiǎng fèn wài shòu yòng. chūn ér yòu bù shí qiān qián chě hòu de sù shuō tā, kě chéng bìng bù gǎn kǒu dá yī zì. zhuī sī wǎng shì, yào biàn liú lèi. xiǎng dāng chū ruò dà jiā sī, méi lái yóu fù zhī liú shuǐ, bù xū tí qǐ jiù shì chūn ér dài lái zhè xiē dōng xī, ruò huì suàn jì shí, jǐn kě guò huó, rú jīn huǐ zhī wú jí.
又過幾時,沒飯吃了,對春兒道:寧我看你朝暮紡織,到是一節好生意。你如今又沒伴,我又沒事做,何不將紡織教會了,也是一隻飯碗。」春兒又好笑又好惱,忍不住罵道:「你堂堂一軀男子漢,不指望你養老婆,難道一身一口,再沒個道路尋飯吃?」可成道:「賢妻說得是。『鳥瘦毛長,人貧智短。』你教我那一條道路尋得飯吃的,我去做。」春兒道:「你也曾讀書識字,這裡村前村後,少個訓蒙先生,墳堂屋裡又空着,何不聚集幾個村童教學,得些學俸,好盤用。」可成道:「『有智婦人,勝如男子。』賢妻說得是。」當下便與鄉老商議,聚了十來個村童,教書寫仿,甚不耐煩,出於無奈。過了些時,漸漸慣了,枯茶淡飯,絕不想分外受用。春兒又不時牽前扯後的訴說他,可成並不敢口答一字。追思往事,要便流淚。想當初偌大家私,沒來由付之流水,不須題起;就是春兒帶來這些東西,若會算計時,盡可過活,如今悔之無及。
rú cǐ shí wǔ nián. hū yī rì, kě chéng rù chéng, zhuàng jiàn yī rén, kàn bǔ yín dài, wū shā zào xuē, chéng yú zhāng gài ér lái, pú cóng shén shèng. qí rén rèn dé shì cáo kě chéng, chū jiào shī zhá, kě chéng duǒ bì bù dié. lù cì xiāng jiàn, gè wèn hán xuān. cǐ rén xìng yīn míng shèng, tóng fǔ tōng zhōu rén. dāng chū yǔ kě chéng tóng zuò jiān, tóng bō lì de, jìn xuǎn dé zhè jiāng àn chá shǐ jīng lì, zài jiā qǐ shēn fù rèn, hǎo bù rè nào. kě chéng bié le yīn shèng, mèn mèn huí jiā, duì hún jiā shuō dào: wǒ de jiā dāng yǐ bài jǐn le, hái yǒu yī jiàn bài bù jǐn de, shì jiān shēng. jīn rì kàn jiàn tōng zhōu yīn shèng xuǎn le sān sī shǒu lǐng guān, wǎng zhè jiāng fù rèn, hǎo bù xìng tóu! wǒ yǔ tā shì tóng bō lì de, wǒ de xuǎn qī yǐ tòu le, zěn de yín zi shàng jīng shǐ yòng chūn ér dào: mò zuò zhè mèng bà, jiàn jīn fàn yě méi dé chī, pāng xiǎng zuò guān guò le jǐ rì, kě chéng xīn xiàn yīn jiān shēng róng huá, sān bù zhī yòu shuō qǐ. chūn ér dào: xuǎn zhè guān yào duō shǎo shǐ yòng? kě chéng dào: běn duō lì duō. rú jīn de shì jiè, zhōng kē jiǎ de yě zhǐ shì cái lái cái wǎng, mò shuō jiān shēng guān. shǐ yòng duō xiē, jiù yǒu gè hǎo dì fāng, duō chèn dé xiē yín zi zài kěn yíng yú shí, hái yǒu yī liǎng rèn guān zuò.
如此十五年。忽一日,可成入城,撞見一人,看補銀帶,烏紗皂靴,乘輿張蓋而來,僕從甚盛。其人認得是曹可成,出轎施札,可成躲避不迭。路次相見,各問寒暄。此人姓殷名盛,同府通州人。當初與可成同坐監,同撥歷的,近選得浙江按察使經歷,在家起身赴任,好不熱鬧。可成別了殷盛,悶悶回家,對渾家說道:「我的家當已敗盡了,還有一件敗不盡的,是監生。今日看見通州殷盛選了三司首領官,往浙江赴任,好不興頭!我與他是同撥歷的,我的選期已透了,怎得銀子上京使用1春兒道:「莫做這夢罷,見今飯也沒得吃,乓想做官1過了幾日,可成欣羨殷監生榮華,三不知又說起。春兒道:「選這官要多少使用?可成道:「本多利多。如今的世界,中科甲的也只是財來財往,莫說監生官。使用多些,就有個好地方,多趁得些銀子;再肯營於時,還有一兩任官做。
shǐ yòng dé shǎo, bǎ gè bù hǎo de quē dǎ fā nǐ, yī nián èr zài, jiù shēng nǐ zuò wáng guān, yǒu guān wú zhí, jiān shēng de běn qián hái nòng bù chū lī. chūn ér dào: hǎo quē yào duō shǎo? kě chéng dào: hǎo quē yě fèi dé qiān jīn. chūn ér dào: bǎi liǎng shàng qiě nán cuò, hé kuàng qiān jīn? hái shì xùn méng ān wěn. kě chéng hán zhe shuāng lèi, zhǐ de yòu qù fén táng wū lǐ jiào shū. zhèng shì: jiàn wú miàn mù cí jiā zǔ, shèng bǎ qī liáng duì xué shēng.
使用得少,把個不好的缺打發你,一年二載,就升你做王官,有官無職,監生的本錢還弄不出哩。」春兒道:「好缺要多少?」可成道:「好缺也費得千金。」春兒道:「百兩尚且難措,何況千金?還是訓蒙安穩。」可成含着雙淚,只得又去墳堂屋裡教書。正是:漸無面目辭家祖,剩把淒涼對學生。
hū guǎng rì, chūn ér shuì zhì bàn yè xǐng lái, jiàn kě chéng pī yī zuò yú chuáng shàng, kū shēng bù zhǐ. wèn qí yuán gù, kě chéng dào: shì cái mèng jiàn dé le guān zhí, zài guǎng dōng cháo zhōu fǔ. wǒ shēn zuò fǔ táng zhī shàng, zhòng shū lì cān yè. wǒ fāng chī chá, yǒu yī yī lì, shòu ér zhǎng, huáng xū shù jīng, pěng wén shū zhì gōng zuò. ǒu bù xiǎo xīn chù wú chá zā, fān wū yī xiù, bù jué jīng xǐng. xǐng lái nǎi shì yī mèng. zì ēn yī pín rú xǐ, cǐ shēng wú fù guān dài zhī wàng, shàng rǔ zōng zǔ, xià diàn zi sūn, shì yǐ bēi qì ěr 1 chūn ér dào: nǐ shēng yú fù jiā, zhǎng zài míng mén, nán dào méi jǐ gè hǎo qīn juàn? hé bù qù jiè dài, wèi qiú guān zhī zī tǎng dé yī mìng, cháng zhī yǒu rì. kě chéng dào: wǒ yīn zì xiǎo wù wài, qīn qī zhōng dōu yǐ wǒ wèi bù xiào, bìn qì bù nà. jīn qióng kùn rú cǐ, zài zì kāi kǒu, rén shuí tuō wǒ? biàn kěn jiè shí, jiāng hé dǐ tóu? chūn ér dào: nǐ jīn rì wèi qiú guān jiè dài, bǐ xiān qián làng fèi bù tóng, huò zhě kěn jiè yě bù jiàn dé. kě chéng dào: xián qī shuō dé shì. cì rì zhēn gè dào sān qīn sì juàn jiā qù le yī xún: yě yǒu bì mén bù nà de, yě yǒu huí shuō bù zài de jiù shì xiāng jiàn shí, shuō jí jiè dài qiú guān zhī shì, yě yǒu lěng xiào bù dá de, yě yǒu tuī cí méi yǒu de, yòu yǒu niàn tā kāi kǒu yī chǎng, shǎo jiāng qián mǐ xiāng zhù de. kě chéng dà shī suǒ wàng, huí fù le chūn ér.
忽廣日,春兒睡至半夜醒來,見可成披衣坐於床上,哭聲不止。問其緣故,可成道:「適才夢見得了官職,在廣東潮州府。我身坐府堂之上,眾書吏參謁。我方吃茶,有一一吏,瘦而長,黃須數莖,捧文書至公座。偶不小心觸吾茶匝,翻污衣袖,不覺驚醒。醒來乃是一夢。自恩一貧如洗,此生無復冠帶之望,上辱宗祖,下玷子孫,是以悲泣耳1」春兒道:「你生於富家,長在名門,難道沒幾個好親眷?何不去借貸,為求官之資;倘得一命,償之有日。」可成道:「我因自小務外,親戚中都以我為不肖,擯棄不納。今窮困如此,在自開口,人誰托我?便肯借時,將何抵頭?」春兒道:「你今日為求官借貸,比先前浪費不同,或者肯借也不見得。」可成道:「賢妻說得是。」次日真箇到三親四眷家去了一巡:也有閉門不納的,也有回說不在的;就是相見時,說及借貸求官之事,也有冷笑不答的,也有推辭沒有的,又有念他開口一場,少將錢米相助的。可成大失所望,回復了春兒。
zǎo zhī jiè dài nán rú cǐ, huǐ què dāng chū bù zuò jiā.
早知借貸難如此,悔卻當初不作家。
kě chéng sī xiǎng wú jì, zhǐ shì tí kū. chūn ér dào: kū nèn me? méi le yín zi biàn kū, yǒu le yín zi yòu huì sā màn qǐ lái. kě chéng dào: dào cǐ dì wèi, zuò qī zǐ de hái xìn wǒ bù guò, mò shuō tā rén kū le yī chǎng: bù rú sǐ xiū! zhǐ kě xī fù le zhào shì qī shí wǔ nián xiāng suí zhī yì. rú jīn yě gù bù dé le. kě chéng zhèng zài xún sǐ, chūn ér shàng qián jiě quàn dào: wù yǒu yī biàn, rén yǒu qiān biàn, ruò yào bù biàn, chú fēi sān chǐ gài miàn., tiān wú jué rén zhī lù, nǐ rú hé bǎ xìng mìng kàn de nèn qīng? kě chéng dào: lǚ yǐ shàng qiě tān zhù, qǐ yǒu rén bù xī sǐ? zhǐ shì wǒ jīn rì shēng ér wú yòng, dào bù rú sǐ le gān jìng, shěng de lián lèi nǐ zhōng shēn. chūn ér dào: qiě bú yào máng, nǐ zhēn gè shōu xīn wù shí, wǒ hái yǒu gè jì jiào. kě chéng lián máng xià guì dào: wǒ de niáng, nǐ yǒu shèn jì jiào? zǎo xiē jiù wǒ xìng mìng chūn ér dào: wǒ dāng chū wèi cóng liáng shí, jié bài guò èr jiǔ yī shí bā gè zǐ mèi, yī xiàng bù céng qù bài wàng. rú jīn wèi nǐ zhè yuān jiā, zhǐ de rěn zhe xiū qù zǒu yī biàn. yī gè zǐ mèi chū shí liǎng, shí bā gè zǐ mèi, yě yǒu yī bǎi bā shí liǎng yín zi. kě chéng dào: qiú xián qī jiù qù. chūn ér dào: chū cì shàng mén, xū yòng lǐ wù, jiù yào bèi shí bā fù lǐ. kě chéng dào: mò shuō yī shí bā fù lǐ, jiù shì yī fù lǐ yě wú cuò. chūn ér dào: ruò liú dé wǒ yī liǎng jiàn shǒu shì zài, jīn rì yě hái hǎo huó dòng. kě chéng le tí kū qǐ lái. chūn ér dào: dāng chū shuí jiào nǐ kuài huó tòu le, jīn rì yǒu xǔ duō yǎn lèi! nǐ qiě qù lǐ huì qǐ sòng wén shū, dài wén shū yǒu le, nà jīng zhōng shǐ yòng, wǒ zì qù yǔ rén tǎo miàn pí ruò nòng bù lái wén shū shí, kě bù zài le? kě chéng dào: wǒ ruò qǐ bù dé wén shū, shì bù huí jiā! yī shí jiān shuō le dà huà, chū mén qù le, àn xiǎng dào: yào bèi qǐ sòng wén shū, fǔ xiàn gōng mén yě de xiē shǐ yòng. bù hǎo yòu yǔ hún jiā chán zhàng, zhǐ de zì qù xiàng nà jǐ gè cūn tóng xué shēng de jiā lǐ gào jiè. yī qián wǔ fēn de còu lái, hǎo bù fèi lì. ruò bú shì shí wǔ nián zhé cuò dào yú rú jīn, zhè xiē xū zhī wù bǎ yǔ tā zuò yī yī fēng shǎng qián, yě hái bù yì, nà gè kàn zài yǎn lǐ. zhèng shì bǐ yī shí cǐ yī shí.
可成思想無計,只是啼哭。春兒道:「哭恁麼?沒了銀子便哭,有了銀子又會撒漫起來。」可成道:「到此地位,做妻子的還信我不過,莫說他人1哭了一場:「不如死休!只可惜負了趙氏妻十五年相隨之意。如今也顧不得了。」可成正在尋死,春兒上前解勸道:「『物有一變,人有千變,若要不變,除非三尺蓋面。,天無絕人之路,你如何把性命看得恁輕?」可成道:「縷蟻尚且貪住,豈有人不惜死?只是我今日生而無用,到不如死了乾淨,省得連累你終身。」春兒道:「且不要忙,你真箇收心務實,我還有個計較。」可成連忙下跪道:「我的娘,你有甚計較?早些救我性命1春兒道:「我當初未從良時,結拜過二九一十八個姊妹,一向不曾去拜望。如今為你這冤家,只得忍着羞去走一遍。一個姊妹出十兩,十八個姊妹,也有一百八十兩銀子。」可成道:「求賢妻就去。」春兒道:「初次上門,須用禮物,就要備十八副禮。」可成道:「莫說一十八副禮,就是一副禮也無措。」春兒道:「若留得我一兩件首飾在,今日也還好活動。」可成了啼哭起來。春兒道:「當初誰叫你快活透了,今日有許多眼淚!你且去理會起送文書,待文書有了,那京中使用,我自去與人討麵皮;若弄不來文書時,可不在了?」可成道:「我若起不得文書,誓不回家!一時間說了大話,出門去了,暗想道:「要備起送文書,府縣公門也得些使用。」不好又與渾家纏帳,只得自去向那幾個村童學生的家裡告借。一「錢五分的湊來,好不費力。若不是十五年折挫到於如今,這些須之物把與他做一一封賞錢,也還不毅,那個看在眼裡。正是彼一時此一時。
kě chéng còu le liǎng xǔ yín zi, dào jiāng dū xiàn gàn bàn wén shū. xiàn lǐ yǒu gè zhū wài láng, wèi rén zhōng hòu, yǔ kě chéng jiù yǒu xiāng shí, xiǎo dé tā qióng le, zài zhòng rén miàn qián, tì tā zhōu xuán qí shì, xiě gè qiàn piào, děng dài yǒu le dì fāng, jiā lì jì hái. kě chéng huān huān xǐ xǐ, huái zhe wén shū huí lái, yí lù shàng jiào tiān dì, jiào zǔ zōng, zhǐ yuàn hún jiā chū qù gào zhài, gào dé lái biàn hǎo. zǒu jìn mén shí, zhǐ jiàn hún jiā yī rì zuò zài fáng lǐ jī má, guāng jǐng shèn shì qī liáng. kǒu suī bù yǔ, xīn xià huāng zhāng, xiǎng gào zhài yòu gào bù lái le, bù jué yǎn lèi wāng wāng, yòu bù gǎn dà jīng xiǎo guài, huái zhe wén shū lì yú fáng mén zhī wài, dī dī de jiào yī shēng: xián qī. chūn ér tīng jiàn le, shǒu zhōng bāi má, kǒu lǐ wèn dào: wén shū zhī shì rú hé? kě chéng biàn jiǎo chuāi jìn fáng mén, zài huái zhōng qǔ chū wén shū, fàng yú zhuō shàng dào: tuō lài xián qī fú méng, wén shū yǐ yǒu le. chūn ér qǐ shēn, jiāng wén shū kàn le, dù lǐ xiǎng dào: zhè dāi zi yě bù dāi le. xiāng zhe kě chéng jiān dào: nǐ zhēn gè yào zuò guān? zhǐ pà wèi qī de jiào nǎi nǎi bù qǐ. kě chéng dào: shuō nà lǐ huà! jīn rì kě chéng qián chéng, quán lài xián qī fú chí zhì dài, dàn bù shí jiè dài zhī shì rú hé? chūn ér dào: dōu yǐ gào guò, zhǐ děng nǐ yǒu gè qǐ shēn rì zi, dà jiā sòng lái. kě chéng yě bù gǎn wèn xī duō jiè shǎo, huāng máng zǒu qù sì zhōng zé le gè gǔ rì, kǒu fù le chūn ér. chūn ér dào: nǐ qù lín jiā jiè bǎ chú tóu lái yòng.
可成湊了兩許銀子,到江都縣幹辦文書。縣裡有個朱外郎,為人忠厚,與可成舊有相識,曉得他窮了,在眾人面前,替他周旋其事,寫個欠票,等待有了地方,加利寄還。可成歡歡喜喜,懷着文書回來,一路上叫天地,叫祖宗,只願渾家出去告債,告得來便好。走進門時,只見渾家依;日坐在房裡績麻,光景甚是淒涼。口雖不語,心下慌張,想告債又告不來了,不覺眼淚汪汪,又不敢大驚小怪,懷着文書立於房門之外,低低的叫一聲:「賢妻。」春兒聽見了,手中擘麻,口裡問道:「文書之事如何?」可成便腳揣進房門,在懷中取出文書,放於桌上道:「托賴賢妻福萌,文書已有了。」春兒起身,將文書看了,肚裡想道:「這呆子也不呆了。」相着可成間道:「你真箇要做官?只怕為妻的叫奶奶不起。」可成道:「說那裡話!今日可成前程,全賴賢妻扶持摯帶,但不識借貸之事如何?」春兒道:「都已告過,只等你有個起身日子,大家送來。」可成也不敢問惜多借少,慌忙走去肆中擇了個古日,口復了春兒。春兒道:「你去鄰家借把鋤頭來用。」
xū yú chú tóu jiè dào. chūn ér ná kāi le jī má de lán ér, zhǐ zhè dā tā shuō dào: wǒ jià nǐ shí, jiù tì nǐ bàn yī dǐng shā mào mái yú cǐ xià. kě chéng xiǎng dào: shā mào mái zài dì xià, què bù xiǔ le? mò yào ǎo tā, qiě chú zhe kàn zěn dì. ǒu qǐ chú tóu, hěn lì jǐ xià, zhǐ tīng dé dāng de yī shēng xiǎng, fān qǐ yī jiàn dōng xī. kě chéng dào jīng le yī tiào, jiǎn qǐ kàn, shì gè xiǎo xiǎo cí tán, tán lǐ miàn zhuāng zhe sǎn suì yín liǎng hé jǐ jiàn yín jiǔ qì. chūn ér jiào zhàng fū ná qù chéng zhōng qīng duì, kàn shì duō shǎo. kě chéng qīng le kē ér, duì zhǔn yī bǎi liù shí qī liǎng, ná huí jiā lái, shuāng shǒu pěng yǔ hún jiā, xiào róng kě jū. chūn ér běn zhī shù mù, yǒu xīn shì tā, jiàn fēn háo bù céng gǒu qiě, xīn xià shén xǐ. jiào zài qǔ chú tóu lái, jiāng shí wǔ nián cháng zuò xià jī má qù chù, yī gè xiǎo ǎi dèng ér bān kāi le, jiào kě chéng zài chú xià qù. chú chū yī dà cí tán, nèi zhōng dōu shì huáng bái zhī wù, bù xià qiān jīn. yuán lái chūn ér kàn jiàn kě chéng làng fèi, yù xiān xià zhe, qiāo dì mái cáng zhè xǔ duō dōng xī, zhōng rì zài shàng miàn zuò zhe jī má, yī shí wǔ nián bìng bù lù bàn zì, zhēn nǚ zhōng zhàng fū yě! kě chéng jiàn le xǔ duō dōng xī, diào xià lèi lái. chūn ér dào: guān rén wèi shén bēi shāng? kě chéng dào: xiǎng zhe xián qī yī shí wǔ nián qín láo xīn kǔ, bù yī shū shí, shuí zhī liú xià zhè yī piàn xīn jī. dōu yīn wǒ cáo kě chéng bù xiào, yǐ zhì lián lèi shòu kǔ. jīn rì xián qī dāng shòu wǒ yī bài! shuō bà, jiù bài xià qù. chūn ér huāng máng fú qǐ dào: jīn rì kǔ jǐn gān lái, bó de hǎo rì, gòng xiǎng róng huá. kě chéng dào: pán chán jǐn yǒu, wǒ shàng jīng tīng xuǎn, liú xián qī zài jiā, xíng gū yǐng zhī. bù ruò tóng dào jīng zhōng, bǎi shì yě yǒu shāng liáng. chūn ér dào: wǒ yě fàng xīn bù xià, rú cǐ shén hǎo. dāng shí dǎ yī xíng lǐ, tǎo le liǎng fáng tóng pú, gù xià chuán zhī, fū qī liǎng kǒu tóng shàng běi jīng. zhèng shì: yùn qù huáng jīn shī sè, shí lái tiě yě shēng guāng.
須臾鋤頭借到。春兒拿開了績麻的籃兒,指這搭他說道:「我嫁你時,就替你辦一頂紗帽埋於此下。」可成想道:「紗帽埋在地下,卻不朽了?莫要拗他,且鋤着看怎地。嘔起鋤頭,狠力幾下,只聽得當的一聲響,翻起一件東西。可成到驚了一跳,檢起看,是個小小瓷壇,壇裡面裝着散碎銀兩和幾件銀酒器。春兒叫丈夫拿去城中傾兌,看是多少。可成傾了棵兒,兌准一百六十七兩,拿回家來,雙手捧與渾家,笑容可掬。春兒本知數目,有心試他,見分毫不曾苟且,心下甚喜。叫再取鋤頭來,將十五年常坐下績麻去處,一個小矮凳兒搬開了,教可成再鋤下去。鋤出一大瓷壇,內中都是黃白之物,不下千金。原來春兒看見可成浪費,預先下着,悄地埋藏這許多東西,終日在上面坐着績麻,一十五年並不露半字,真女中丈夫也!可成見了許多東西,掉下淚來。春兒道:「官人為甚悲傷?」可成道:「想着賢妻一十五年勤勞辛苦,布衣蔬食,誰知留下這一片心機。都因我曹可成不肖,以至連累受苦。今日賢妻當受我一拜!說罷,就拜下去。春兒慌忙扶起道:「今日苦盡甘來,博得好日,共享榮華。可成道:「盤纏盡有,我上京聽選,留賢妻在家,形孤影只。不若同到京中,百事也有商量。春兒道:「我也放心不下,如此甚好。當時打一行李,討了兩房童僕,雇下船隻,夫妻兩口同上北京。正是:運去黃金失色,時來鐵也生光。
kě chéng dào jīng, xún gè diàn fáng, ān dùn le jiā xiǎo, lì bù tóu le wén shū. yǒu yín zi shǐ yòng, jiù xuǎn le chū: lái. chū rèn shì fú jiàn tóng ān xiàn èr yǐn, jiù shēng le běn shěng quán zhōu fǔ jīng lì, dōu shì lǎo pó bāng tā zuò guān, huàn shēng dà zhèn. yòu qiě jīng zhōng yòng qián móu wèi gōng sī liǎng lì, shēng le guǎng dōng cháo zhōu fǔ tōng pàn. shì zhí cháo jìn zhī nián, tài shǒu jìn jīng, tóng zhī tuī guān jù quē, shàng sī dào tā yǒu cái, pī fǔ yìn yǔ tā zhí zhǎng, zé rì shēng táng guǎn shì. lì shū cān yè yǐ bì, mén zi xiàn chá. fāng cái jǔ shǒu, yǒu yī wài láng pěng wén shū dào gōng zuò qián, chù fān chá zā, lín lí mǎn xiù. kě chéng zhèng yù fā nù, kàn nà wài láng shòu ér zhǎng, yǒu huáng xū shù jīng, měng rán xiǎng qǐ shù nián zhī qián, céng yǒu yī mèng, jīn rì guāng jǐng, wǎn rán mèng zhōng suǒ jiàn. shǐ zhī qián chéng chū chù, jiē yóu tiān dìng, fēi ǒu rán yě. nà wài láng jīng huāng, kē tóu xiè zuì. kě chéng hǎo yán fǔ wèi, quán wú nù yì. hé táng chēng qí dà liàng.
可成到京,尋個店房,安頓了家小,吏部投了文書。有銀子使用,就選了出:來。初任是福建同安縣二尹,就升了本省泉州府經歷,都是老婆幫他做官,宦聲大振。又且京中用錢謀為公私兩利,升了廣東潮州府通判。適值朝覲之年,太守進京,同知推官俱缺,上司道他有才,批府印與他執掌,擇日升堂管事。吏書參謁已畢,門子獻茶。方才舉手,有一外郎捧文書到公座前,觸翻茶匝,淋漓滿袖。可成正欲發怒,看那外郎瘦而長,有黃須數莖,猛然想起數年之前,曾有一夢,今日光景,宛然夢中所見。始知前程出處,皆由天定,非偶然也。那外郎驚慌,磕頭謝罪。可成好言撫慰,全無怒意。合堂稱其大量。
shì rì tuì táng, yǔ nǎi nǎi shù qí yīng mèng zhī shì. chūn ér yì hài rán, shuō dào: jù cǐ mèng, liàng guān rén gōng míng zhǐ yú cǐ rèn. dāng chū fén táng zhōng jiào shòu cūn tóng, yī bù bì tǐ, shí bù chōng kǒu jīn rì sān rèn wèi mù mín guān, wèi zhì liù pǐn dài fū, dà xué shēng zhì cǐ zú yǐ. cháng yán zhī zú bù rǔ, guān rén yí jí liú yǒng tuì, wèi shān lín yú lǎo zhī jì. kě chéng diǎn zhe dào shì. zuò le sān rì táng, jiù tuō bìng cí guān. shàng sī yīn běn fǔ zhǎng yìn wú rén, bù yǔn suǒ cí. miǎn qiáng shì shì, fēn míng yòu zuò le bàn nián zhī fǔ, xīn guān shàng rèn, jiāo yìn yǐ bì, cì rì yòu chū zhì shì wén shū.
是日退堂,與奶奶述其應夢之事。春兒亦駭然,說道:「據此夢,量官人功名止於此任。當初墳堂中教授村童,衣不蔽體,食不充口;今日三任為牧民官,位至六品大夫,大學生至此足矣。常言『知足不辱』,官人宜急流勇退,為山林娛老之計。可成點着道是。坐了三日堂,就託病辭官。上司因本府掌印無人,不允所辭。勉強視事,分明又做了半年知府,新官上任,交印已畢,次日又出致仕文書。
shàng sī jiàn qí kěn qiè qiú qù, zhǐ de zhǔn le. bǎi xìng pān yuán wò zhé zhě shù qiān rén, kě chéng yī yī fǔ wèi: fū qī yī jǐn hái xiāng. sān rèn huàn zī yuē yǒu shù qiān jīn, shú qǔ rì rì tián chǎn fáng wū, zhòng zài cáo jiā zhuāng xìng wàng, wèi huàn mén jù shì. zhè suī shì cáo kě chéng gǎi guò zhī shàn, què dōu kuī zhào chūn ér zàn zhù zhī lì yě. hòu rù yǒu shī zàn yún: pò jiā zhǐ wèi mào rú huā, yòu zhàng hóng yán zài qǐ jiā.
上司見其懇切求去,只得准了。百姓攀轅臥轍者數千人,可成一一撫慰:夫妻衣錦還鄉。三任宦資約有數千金,贖取;日日田產房屋,重在曹家莊興旺,為宦門巨室。這雖是曹可成改過之善,卻都虧趙春兒贊助之力也。後入有詩讚云:破家只為貌如花,又仗紅顏再起家。
rú cǐ hóng yán qiān gǔ shǎo, quàn jūn hái shì mò tān huā!
如此紅顏千古少,勸君還是莫貪花!