huáng fǔ mì, zì shì ān, yòu míng jìng, ān dìng cháo nà rén, hàn tài wèi sōng zhī céng sūn yě. chū hòu shū fù, xǐ jū xīn ān. nián èr shí, bù hǎo xué, yóu dàng wú dù, huò yǐ wèi chī. cháng dé guā guǒ, zhé jìn suǒ hòu shū mǔ rèn shì. rèn shì yuē: xiào jīng yún: sān shēng zhī yǎng, yóu wèi bù xiào. rǔ jīn nián yú èr shí, mù bù cún jiào, xīn bù rù dào, wú yǐ wèi wǒ. yīn tàn yuē: xī mèng mǔ sān xǐ yǐ chéng rén, zēng fù pēng shǐ yǐ cún jiào, qǐ wǒ jū bù bo lín, jiào yǒu suǒ què, hé ěr lǔ dùn zhī shén yě! xiū shēn dǔ xué, zì rǔ dé zhī, yú wǒ hé yǒu! yīn duì zhī liú tì. mì nǎi gǎn jī, jiù xiāng rén xí tǎn shòu shū, qín lì bù dài. jū pín, gōng zì jià sè, dài jīng ér nóng, suì bó zōng diǎn jí bǎi jiā zhī yán. shěn jìng guǎ yù, shǐ yǒu gāo shàng zhī zhì, yǐ zhù shù wèi wù, zì hào xuán yàn xiān shēng. zhe lǐ lè shèng zhēn zhī lùn. hòu dé fēng bì jí, yóu shǒu bù chuò juǎn.
皇甫謐,字士安,幼名靜,安定朝那人,漢太尉嵩之曾孫也。出後叔父,徙居 新安。年二十,不好學,遊蕩無度,或以為痴。嘗得瓜果,輒進所後叔母任氏。任 氏曰:「《孝經》云:『三牲之養,猶為不孝。』汝今年餘二十,目不存教,心不 入道,無以慰我。」因嘆曰:「昔孟母三徙以成仁,曾父烹豕以存教,豈我居不卜 鄰,教有所闕,何爾魯鈍之甚也!修身篤學,自汝得之,於我何有!」因對之流涕。 謐乃感激,就鄉人席坦受書,勤力不怠。居貧,躬自稼穡,帶經而農,遂博綜典籍 百家之言。沈靜寡慾,始有高尚之志,以著述為務,自號玄晏先生。著《禮樂》、 《聖真》之論。後得風痹疾,猶手不輟卷。
huò quàn mì xiū míng guǎng jiāo, mì yǐ wèi fēi shèng rén shú néng jiān cún chū chù, jū tián lǐ zhī zhōng yì kě yǐ lè yáo shùn zhī dào, hé bì chóng jiē shì lì, shì guān yāng zhǎng, rán hòu wèi míng hū. zuò xuán shǒu lùn yǐ dá zhī, yuē:
或勸謐修名廣交,謐以為「非聖人孰能兼存出處,居田裡之中亦可以樂堯、舜 之道,何必崇接世利,事官鞅掌,然後為名乎」。作《玄守論》以答之,曰:
huò wèi mì yuē: fù guì rén zhī suǒ yù, pín jiàn rén zhī suǒ è, hé gù wěi xíng dài yú qióng ér bù biàn hū? qiě dào zhī suǒ guì zhě, lǐ shì yě rén zhī suǒ měi zhě, jí shí yě. xiān shēng nián mài chǐ biàn, jī hán bù shàn, zhuǎn sǐ gōu hè, qí shuí zhī hū?
或謂謐曰:「富貴人之所欲,貧賤人之所惡,何故委形待於窮而不變乎?且道 之所貴者,理世也;人之所美者,及時也。先生年邁齒變,饑寒不贍,轉死溝壑, 其誰知乎?」
mì yuē: rén zhī suǒ zhì xī zhě, mìng yě dào zhī suǒ bì quán zhě, xíng yě xìng xíng suǒ bù kě fàn zhě, jí bìng yě. ruò rǎo quán dào yǐ sǔn xìng mìng, ān dé qù pín jiàn cún suǒ yù zāi? wú wén shí rén zhī lù zhě huái rén zhī yōu, xíng qiáng yóu bù kān, kuàng wú zhī ruò jí hū! qiě pín zhě shì zhī cháng, jiàn zhě dào zhī shí, chù cháng dé shí, méi chǐ bù yōu, shú yǔ fù guì rǎo shén hào jīng zhě hū! yòu shēng wèi rén suǒ bù zhī, sǐ wèi rén suǒ bù xī, zhì yǐ! yīn lóng zhī tú, tiān xià zhī yǒu dào zhě yě. fū yī rén sǐ ér tiān xià hào zhě, yǐ wèi sǔn yě yī rén shēng ér sì hǎi xiào zhě, yǐ wèi yì yě. rán zé hào xiào fēi yì sǐ sǔn shēng yě. shì yǐ zhì dào bù sǔn, zhì dé bù yì. hé zāi? tǐ zú yě. rú huí tiān xià zhī niàn yǐ zhuī sǔn shēng zhī huò, yùn sì hǎi zhī xīn yǐ guǎng fēi yì zhī bìng, qǐ dào dé zhī zhì hū! fū wéi wú sǔn, zé zhì jiān yǐ fū wéi wú yì, zé zhì hòu yǐ. jiān gù zhōng bù sǔn, hòu gù zhōng bù báo. gǒu néng tǐ jiān hòu zhī shí, jū bù báo zhī zhēn, lì hū sǔn yì zhī wài, yóu hū xíng hái zhī biǎo, zé wǒ dào quán yǐ.
謐曰:「人之所至惜者,命也;道之所必全者,形也;性形所不可犯者,疾病 也。若擾全道以損性命,安得去貧賤存所欲哉?吾聞食人之祿者懷人之憂,形強猶 不堪,況吾之弱疾乎!且貧者士之常,賤者道之實,處常得實,沒齒不憂,孰與富 貴擾神耗精者乎!又生為人所不知,死為人所不惜,至矣!喑聾之徒,天下之有道 者也。夫一人死而天下號者,以為損也;一人生而四海笑者,以為益也。然則號笑 非益死損生也。是以至道不損,至德不益。何哉?體足也。如回天下之念以追損生 之禍,運四海之心以廣非益之病,豈道德之至乎!夫唯無損,則至堅矣;夫唯無益, 則至厚矣。堅故終不損,厚故終不薄。苟能體堅厚之實,居不薄之真,立乎損益之 外,游乎形骸之表,則我道全矣。」
suì bù shì. dān wán diǎn jí, wàng qǐn yǔ shí, shí rén wèi zhī shū yín. huò yǒu zhēn qí guò dǔ, jiāng sǔn hào jīng shén. mì yuē: cháo wén dào, xī sǐ kě yǐ, kuàng mìng zhī xiū duǎn fēn dìng xuán tiān hū!
遂不仕。耽玩典籍,忘寢與食,時人謂之「書淫」。或有箴其過篤,將損耗精 神。謐曰:「朝聞道,夕死可矣,況命之修短分定懸天乎!」
shū fù yǒu zi jì guān, mì nián sì shí sàng suǒ shēng hòu mǔ, suì hái běn zōng.
叔父有子既冠,謐年四十喪所生後母,遂還本宗。
chéng yáng tài shǒu liáng liǔ, mì cóng gū zǐ yě, dāng zhī guān, rén quàn mì jiàn zhī. mì yuē: liǔ wèi bù yī shí guò wú, wú sòng yíng bù chū mén, shí bù guò yán cài, pín zhě bù yǐ jiǔ ròu wèi lǐ. jīn zuò jùn ér sòng zhī, shì guì chéng yáng tài shǒu ér jiàn liáng liǔ, qǐ zhōng gǔ rén zhī dào, shì fēi wú xīn suǒ ān yě.
城陽太守梁柳,謐從姑子也,當之官,人勸謐餞之。謐曰:「柳為布衣時過吾, 吾送迎不出門,食不過鹽菜,貧者不以酒肉為禮。今作郡而送之,是貴城陽太守而 賤梁柳,豈中古人之道,是非吾心所安也。」
shí wèi jùn zhào shàng jì yuàn, jǔ xiào lián jǐng yuán chū, xiāng guó pì, jiē bù xíng. qí hòu xiāng qīn quàn lìng yīng mìng, mì wèi shì quàn lùn yǐ tōng zhì yān. qí cí yuē:
時魏郡召上計掾,舉孝廉;景元初,相國辟,皆不行。其後鄉親勸令應命,謐 為《釋勸論》以通志焉。其辭曰:
xiāng guó jìn wáng pì yú děng sān shí qī rén, jí tài shǐ dēng chán, tóng mìng zhī shì mò bù bì zhì, jiē bài qí dū wèi, huò cì jué guān nèi hóu, jìn fèng cháo qǐng, lǐ rú shì chén. wéi yú jí kùn, bù jí guó chǒng. zōng rén fù xiōng jí wǒ liáo lèi, xián yǐ wèi tiān xià dà qìng, wàn xìng lài zhī, suī wèi chéng lǐ, bù yí ān qǐn, zòng qí jí dǔ, yóu dāng zhì shēn. yú wéi gǔ jīn míng wáng zhī zhì, shì wú jù xì, duàn zhī yǐ qíng, shí lì bù kān, qǐ màn yě zāi! nǎi fú zhěn ér tàn yuē: fū jìn zhě, shēn zhī róng yě tuì zhě, mìng zhī shí yě. shè yú bù jí, zhí gāo jī shān, shàng dāng róng zhī, kuàng yú shí dǔ! gù yáo shùn zhī shì, shì huò shōu jī lín zé, huò guò mén bù gǎn rù. jiù yáo zhī tú liǎng suì qí yuàn zhě, yù shí yě. gù cháo guì zhì gōng zhī chén, yě měi quán zhì zhī shì. bǐ dú hé rén zāi! jīn shèng dì lóng xìng, pèi míng qián zhé, rén dào bù yuǎn, sī yì rán hū! kè huò yǐ cháng yán jiàn bī, huò yǐ nì shì wèi lǜ. yú wèi shàng yǒu kuān míng zhī zhǔ, xià bì yǒu tīng yì zhī rén, tiān wǎng huī huī, zhì fǒu yī yě, hé yóu yú chū chù zāi! suì jiū bīn zhǔ zhī lùn, yǐ jiě nán zhě, míng yuē shì quàn.
相國晉王辟余等三十七人,及泰始登禪,同命之士莫不畢至,皆拜騎都尉,或 賜爵關內侯,進奉朝請,禮如侍臣。唯余疾困,不及國寵。宗人父兄及我僚類,咸 以為天下大慶,萬姓賴之,雖未成禮,不宜安寢,縱其疾篤,猶當致身。余唯古今 明王之制,事無巨細,斷之以情,實力不堪,豈慢也哉!乃伏枕而嘆曰:「夫進者, 身之榮也;退者,命之實也。設余不疾,執高箕山,尚當容之,況余實篤!故堯、 舜之世,士或收跡林澤,或過門不敢入。咎繇之徒兩遂其願者,遇時也。故朝貴致 功之臣,野美全志之士。彼獨何人哉!今聖帝龍興,配名前哲,仁道不遠,斯亦然 乎!客或以常言見逼,或以逆世為慮。余謂上有寬明之主,下必有聽意之人,天網 恢恢,至否一也,何尤於出處哉!」遂究賓主之論,以解難者,名曰《釋勸》。
kè yuē: gài wén tiān yǐ xuán xiàng zhì míng, dì yǐ hán tōng tǔ líng. gù huáng zhōng cì xù, lǜ lǚ fēn xíng. shì yǐ chūn huá fā è, xià fán qí shí, qiū fēng zhú shǔ, dōng bīng nǎi jié. rén dào yǐ zhī, yīng jī nǎi fā. sān cái lián lì, míng ruò fú qì. gù shì huò tóng shēng yú táng cháo, huò xiān jué yú yǒu shēn, huò tōng mèng yǐ gǎn zhǔ, huò shì diào yú wèi bīn, huò kòu jiǎo yǐ gàn qí, huò jiě hè yǐ xiāng qín, huò mào bàng yǐ ān zhèng, huò chéng sì yǐ jiù tún, huò bān jīng yǐ qiú yǒu, huò jiè shù yú huáng shén. gù néng diàn fēi jǐng bá, chāo cì mài lún, téng gāo shēng yǐ fèn yuǎn, kàng yǔ zhòu zhī qīng yīn. yóu cǐ guān zhī, jìn dé guì hū jí shí, hé gù qū cǐ ér bù shēn? jīn zi yǐ yīng mào zhī cái, yóu jīng yú liù yì zhī fǔ, sàn yì yú zhòng miào zhī mén zhě yǒu nián yǐ. jì zāo huáng chán zhī cháo, yòu tóu lù lì zhī jì, wěi shèng míng zhī zhǔ, ǒu zhī jǐ zhī huì, shí qīng dào zhēn, kě yǐ chōng mài, cǐ zhēn wú shēng zhuó fā yún hàn hóng jiàn zhī qiū yě. tāo guāng zhú sǒu, hán zhāng wèi yào, lóng qián jiǔ quán, jiān yān zhí gāo, qì tōng dào zhī yuǎn yóu, shǒu jiè rén zhī jú cāo, wú nǎi guāi yú dào zhī qù hū?
客曰:「蓋聞天以懸象致明,地以含通吐靈。故黃鐘次序,律呂分形。是以春 華發萼,夏繁其實,秋風逐暑,冬冰乃結。人道以之,應機乃發。三材連利,明若 符契。故士或同升於唐朝,或先覺於有莘,或通夢以感主,或釋釣於渭濱,或叩角 以干齊,或解褐以相秦,或冒謗以安鄭,或乘駟以救屯,或班荊以求友,或借術於 黃神。故能電飛景拔,超次邁倫,騰高聲以奮遠,抗宇宙之清音。由此觀之,進德 貴乎及時,何故屈此而不伸?今子以英茂之才,游精於六藝之府,散意於眾妙之門 者有年矣。既遭皇禪之朝,又投祿利之際,委聖明之主,偶知己之會,時清道真, 可以沖邁,此真吾生濯發雲漢、鴻漸之秋也。韜光逐藪,含章未曜,龍潛九泉,堅 焉執高,棄通道之遠由,守介人之局操,無乃乖於道之趣乎?
qiě wú wén zhāo yáo hūn huí zé tiān wèi zhèng, wǔ jiào bān xù zé rén lǐ dìng. rú jīn wáng mìng qiē zhì, wěi lǜ yǒu sī, shàng zhāo wù zhǔ zhī lèi, xià zhì hài zhòng zhī yí. dá zhě guì tóng, hé bì dú yì? qún xián kě cóng, hé bì shǒu yì? fāng jīn tóng mìng bìng zhēn, jī bù dài cān, zhèn zǎo huáng tú, xián zhì tiān guān. zi dú qī chí héng mén, fàng xíng shì biǎo, xùn dùn qiū yuán, bù nì huá hǎo, huì bù jiā rén, xíng bù hé dào, shēn yīng dà chèn, xìng mìng nán bǎo. ruò qí xī hé cù pèi, dà huǒ xī tuí, lín chuān hèn wǎn, jiāng fù hé jiē! fū guì yīn jiàn bì, shèng suǒ yuē yě diān dào yī shang, míng suǒ zhēn yě. zi qí jiàn xiān zhé zhī hóng fàn, fù shèng cháo zhī xū xīn, chōng líng yì yú yún lù, yù tiān chí yǐ zhuó lín, pái chāng hé, bù yù cén, dēng zǐ tà, shì běi chén, fān rán jǐng yào, zá dá yīng chén. fǔ táng yú zhī zhǔ, huà yáo shùn zhī rén, xuān xíng cuò zhī zhèng, pèi yīn zhōu zhī chén, míng gōng jǐng zhōng, cān xù yí lún, cún zé dǐng shí, wáng wèi guì chén, bù yì mào zāi! ér hū jīn bái zhī huī yào, wàng qīng zǐ zhī bān lín, cí róng fú zhī guāng càn, bào bì hè zhī zhōng nián, wú nǎi qín hū!
且吾聞招搖昏回則天位正,五教班敘則人理定。如今王命切至,委慮有司,上 招迕主之累,下致駭眾之疑。達者貴同,何必獨異?群賢可從,何必守意?方今同 命並臻,飢不待餐,振藻皇塗,咸秩天官。子獨棲遲衡門,放形世表,遜遁丘園, 不睨華好,惠不加人,行不合道,身嬰大疢,性命難保。若其羲和促轡,大火西穨, 臨川恨晚,將復何階!夫貴陰賤璧,聖所約也;顛倒衣裳,明所箴也。子其鑒先哲 之洪範,副聖朝之虛心,沖靈翼於雲路,浴天池以濯鱗,排閶闔,步玉岑,登紫闥, 侍北辰,翻然景曜,雜沓英塵。輔唐、虞之主,化堯舜、之人,宣刑錯之政,配殷、 周之臣,銘功景鍾,參敘彝倫,存則鼎食,亡為貴臣,不亦茂哉!而忽金白之輝曜, 忘青紫之班瞵,辭容服之光粲,抱弊褐之終年,無乃勤乎!」
zhǔ rén xiào ér yīng zhī yuē: xū! ruò bīn kě wèi xí wài guān zhī huī huī, wèi dǔ yōu rén zhī fǎng fú yě jiàn sú rén zhī bù róng, wèi yù shèng huáng zhī jiān ài yě xún fāng yuán yú guī jǔ, wèi zhī dà xíng zhī wú wài yě. gù yuē, tiān xuán ér qīng, dì jìng ér níng, hán luó wàn lèi, páng báo qún shēng, jì shēn shèng shì, tuō dào zhī líng. ruò fú chūn yǐ yáng sàn, dōng yǐ yīn níng, tài yè hán guāng, yuán qì hùn zhēng, zhòng pǐn yǎng huà, dàn zhì shū zhēng. gù jìn zhě xiǎng tiān lù, chù zhě ān qiū líng. shì yǐ hán shǔ xiāng tuī, sì sù dài zhōng, yīn yáng bù zhì, yùn huà wú qióng, zì rán fēn dìng, liǎng kè jué zhōng. èr wù jù líng, shì wèi dà tóng bǐ cǐ wú yuàn, shì wèi zhì tōng.
主人笑而應之曰:「吁!若賓可謂習外觀之暉暉,未睹幽人之仿佛也;見俗人 之不容,未喻聖皇之兼愛也;循方圓於規矩,未知大形之無外也。故曰,天玄而清, 地靜而寧,含羅萬類,旁薄群生,寄身聖世,托道之靈。若夫春以陽散,冬以陰凝, 泰液含光,元氣混蒸,眾品仰化,誕制殊征。故進者享天祿,處者安丘陵。是以寒 暑相推,四宿代中,陰陽不治,運化無窮,自然分定,兩克厥中。二物俱靈,是謂 大同;彼此無怨,是謂至通。
ruò nǎi shuāi zhōu zhī mò, guì zhà jiàn chéng, qiān yú quán lì, yǐ lì yào róng. gù sū zi chū ér liù zhǔ hé, zhāng yí rù ér héng shì chéng, lián pō cún ér zhào zhòng, lè yì qù ér yàn qīng, gōng shū méi ér wèi bài, sūn bìn yuè ér qí níng, lí zhǒng qīn ér yuè bà, qū zǐ shū ér chǔ qīng. shì yǐ jūn wú cháng jí, chén wú dìng míng, sǔn yì fàng chéng, yī xū yī yíng. gù féng yǐ dàn jiàn gǎn zhǔ, nǚ yǒu fǎn cì zhī shuō, xiàng fèn bá shān zhī lì, kuǎi chén dǐng zú zhī shì, dōng guō jié yú tián róng, yán hé chǐ yú jiàn bī. sī jiē qì lǐ sàng zhēn, gǒu róng zhāo xī zhī jí zhě yě, qǐ dào huà zhī běn yǔ!
若乃衰周之末,貴詐賤誠,牽於權力,以利要榮。故蘇子出而六主合,張儀入 而橫勢成,廉頗存而趙重,樂毅去而燕輕,公叔沒而魏敗,孫臏刖而齊寧,蠡種親 而越霸,屈子疏而楚傾。是以君無常籍,臣無定名,損義放誠,一虛一盈。故馮以 彈劍感主,女有反賜之說,項奮拔山之力,蒯陳鼎足之勢,東郭劫于田榮,顏闔恥 於見逼。斯皆棄禮喪真,苟榮朝夕之急者也,豈道化之本與!
ruò nǎi shèng dì zhī chuàng huà yě, cān dé hū sān huáng, qí fēng hū yú xià, yù wēn wēn ér hé chàng, bù yù chá chá ér míng qiè yě yù hùn hùn ruò xuán liú, bù yù dàng dàng ér míng fā yě yù suǒ suǒ ér tiáo jiě, bù yù qì qì ér shéng jié yě yù máng máng ér wú yín jì, bù yù qū qū ér fēn bié yě yù àn rán ér nèi zhāng, bù yù shì bái ruò bīng xuě yě yù chún chún ér rèn dé, bù yù suǒ suǒ ér zhí fǎ yě. shì yǐ jiàn jī zhě yǐ dòng chéng, hǎo dùn zhě wú suǒ pò. gù yuē, yī míng yī mèi, dé dào zhī gài yī chí yī zhāng, hé lǐ zhī fāng yī fú yī shěn, jiān dé qí zhēn. gù shàng yǒu láo qiān zhī ài, xià yǒu bù míng zhī chén cháo yǒu pìn xián zhī lǐ, yě yǒu dùn cuàn zhī rén. shì yǐ zhī bó yǐ yōu jí jù táng, lǐ lǎo jì jī yú xī lín, yán shì ān lòu yǐ chéng míng, yuán sī yú dào yú zhì pín, róng qī yǐ sān lè gǎn ní fù, qián lóu dìng shì yú bù qīn, gàn mù yǎn xī yǐ cún wèi, jīng lái zhì mài yú jiāng cén, jūn píng yīn shī yǐ dào zhe, sì hào qián dé yú luò bīn, zhèng zhēn gōng gēng yǐ zhì yù, yòu ān fā lìng hū jīn rén. jiē chí nán duó zhī jié, zhí bù huí zhī yì, zāo bá sú zhī zhǔ, quán bǐ rén zhī zhì. gù yǒu dú dìng zhī jì zhě, bù jiè móu yú zhòng rén shǒu bù dòng zhī ān zhě, bù jiǎ lǜ yú qún bīn. gù néng qì wài qīn zhī huá, tōng nèi dào zhī zhēn, qù xiǎn xiǎn zhī míng lù, rù mèi mèi zhī āi chén, wǎn zhuǎn wàn qíng zhī xíng biǎo, pái tuō xū jì yǐ jì shēn, jū wú shì zhī zhái, jiāo shì lì zhī rén. qīng ruò hóng máo, zhòng ruò ní shěn, sǔn zhī bù dé, cè zhī yù shēn. zhēn wú tú zhī shī biǎo, yú pò jí ér bù néng jí zhě yě. zi yì wú shī sù ér hài zhòng, wú yì guài zi jiào lùn ér bù zhé zhōng yě.
若乃聖帝之創化也,參德乎三皇,齊風乎虞、夏,欲溫溫而和暢,不欲察察而 明切也;欲混混若玄流,不欲蕩蕩而名發也;欲索索而條解,不欲契契而繩結也; 欲芒芒而無垠際,不欲區區而分別也;欲暗然而內章,不欲示白若冰雪也;欲醇醇 而任德,不欲瑣瑣而執法也。是以見機者以動成,好遁者無所迫。故曰,一明一昧, 得道之概;一弛一張,合禮之方;一浮一沈,兼得其真。故上有勞謙之愛,下有不 名之臣;朝有聘賢之禮,野有遁竄之人。是以支伯以幽疾距唐,李老寄跡於西鄰, 顏氏安陋以成名,原思娛道於至貧,榮期以三樂感尼父,黔婁定諡於布衾,干木偃 息以存魏,荊、萊志邁於江岑,君平因蓍以道著,四皓潛德於洛濱,鄭真躬耕以致 譽,幼安發令乎今人。皆持難奪之節,執不回之意,遭拔俗之主,全彼人之志。故 有獨定之計者,不借謀於眾人;守不動之安者,不假慮於群賓。故能棄外親之華, 通內道之真,去顯顯之明路,入昧昧之埃塵,宛轉萬情之形表,排托虛寂以寄身, 居無事之宅,交釋利之人。輕若鴻毛,重若泥沈,損之不得,測之愈深。真吾徒之 師表,余迫疾而不能及者也。子議吾失宿而駭眾,吾亦怪子較論而不折中也。
fū cái bù zhōu yòng, zhòng suǒ chì yě qǐn jí mí nián, cháo suǒ qì yě. shì yǐ xū kè zhī fèi, qiū míng liè yān bó niú yǒu jí, kǒng zǐ sī tàn. ruò huáng dì chuàng zhì yú jiǔ jīng, qí bó pōu fù yǐ juān cháng, biǎn què zào guó ér shī qǐ, wén zhì xùn mìng yú qí wáng, yī hé xiǎn shù yú qín jìn, cāng gōng fā mì yú hàn huáng, huá tuó cún jīng yú dú shí, zhòng jǐng chuí miào yú dìng fāng. tú hèn shēng bù féng hū ruò rén, gù qǐ mìng sù hū míng wáng. qiú jué biān yú tiān lù, liàng wǒ gōng zhī xīn kǔ, jì wēi chéng zhī jiàng shuāng, gù qí zuì ér qióng chù.
夫才不周用,眾所斥也;寢疾彌年,朝所棄也。是以胥克之廢,丘明列焉;伯 牛有疾,孔子斯嘆。若黃帝創製於九經,岐伯剖腹以蠲腸,扁鵲造虢而屍起,文摯 徇命於齊王,醫和顯術於秦、晉,倉公發秘於漢皇,華佗存精於獨識,仲景垂妙於 定方。徒恨生不逢乎若人,故乞命訴乎明王。求絕編於天錄,亮我躬之辛苦,冀微 誠之降霜,故俟罪而窮處。
qí hòu wǔ dì pín xià zhào dūn bī bù yǐ, mì shàng shū zì chēng cǎo mǎng chén yuē: chén yǐ wāng bì, mí yú dào qù, yīn jí chōu zān, sàn fā lín fù, rén gāng bù xián, niǎo shòu wèi qún. bì xià pī zhēn cǎi lán, bìng shōu hāo ài. shì yǐ gāo yáo zhèn hè, bù rén zhě yuǎn. chén wéi wán méng, bèi shí jìn sù, yóu shí táng rén jī rǎng zhī lè, yí fù jīng chéng, chēng shòu què wài. ér xiǎo rén wú liáng, zhì zāi sù huò, jiǔ yīng dǔ jí, qū bàn bù rén, yòu jiǎo piān xiǎo, shí yǒu jiǔ zài. yòu fú hán shí yào, wéi cuò jié dù, xīn kǔ tú dú, yú jīn qī nián. lóng dōng luǒ tǎn shí bīng, dāng shǔ fán mèn, jiā yǐ hāi nì, huò ruò wēn nüè, huò lèi shāng hán, fú qì liú zhǒng, sì zhī suān zhòng. yú jīn kùn liè, jiù mìng hū xī, fù xiōng jiàn chū, qī xī zhǎng jué. yǎng pò tiān wēi, fú yú jiù dào, suǒ kǔ jiā yān, bù rèn jìn lù, wěi shēn dài zuì, fú zhěn tàn xī. chén wén sháo wèi bù bìng zòu, yǎ zhèng bù jiān yù, gù xì zi rù zhōu, huò yán wáng shū yú qiū chēng xián, fán jī yǎn kǒu. jūn zi xiǎo rén, lǐ bù tóng qì, kuàng chén kāng, róu zhī diāo hú? yōng fū jǐn yī, bù chēng qí fú yě. qiè wén tóng mìng zhī shì, xián yǐ bì dào, wéi chén jí chèn, bào xìn chuáng rù, suī tān míng shí, jù bì mìng lù yú. shè chén bù jí, yǐ zāo yáo shùn zhī shì, zhí zhì jī shān, yóu dāng róng zhī. chén wén shàng yǒu míng shèng zhī zhǔ, xià yǒu shū shí zhī chén shàng yǒu zài kuān zhī zhèng, xià yǒu wěi qíng zhī rén. wéi bì xià liú shén chuí shù, gèng jīng guī jùn, suǒ yǐn yú fù yán, shōu diào yú wèi bīn, wú lìng ní zǐ jiǔ zhuó qīng liú. mì cí qiè yán zhì, suì jiàn tīng xǔ.
其後武帝頻下詔敦逼不已,謐上疏自稱草莽臣曰:「臣以尪弊,迷於道趣,因 疾抽簪,散發林阜,人綱不閒,鳥獸為群。陛下披榛採蘭,並收蒿艾。是以皋陶振 褐,不仁者遠。臣惟頑蒙,備食晉粟,猶識唐人擊壤之樂,宜赴京城,稱壽闕外。 而小人無良,致災速禍,久嬰篤疾,軀半不仁,右腳偏小,十有九載。又服寒食藥, 違錯節度,辛苦荼毒,於今七年。隆冬裸袒食冰,當暑煩悶,加以咳逆,或若溫虐, 或類傷寒,浮氣流腫,四肢酸重。於今困劣,救命呼噏,父兄見出,妻息長訣。仰 迫天威,扶輿就道,所苦加焉,不任進路,委身待罪,伏枕嘆息。臣聞《韶》《衛》 不並奏,《雅》《鄭》不兼御,故郤子入周,禍延王叔;虞丘稱賢,樊姬掩口。君 子小人,禮不同器,況臣糠,糅之彫胡?庸夫錦衣,不稱其服也。竊聞同命之士, 咸以畢到,唯臣疾疢,抱釁床蓐,雖貪明時,懼斃命路隅。設臣不疾,已遭堯、舜 之世,執志箕山,猶當容之。臣聞上有明聖之主,下有輸實之臣;上有在寬之政, 下有委情之人。唯陛下留神垂恕,更旌瑰俊,索隱於傅岩,收釣於渭濱,無令泥滓 久濁清流。」謐辭切言至,遂見聽許。
suì yú, yòu jǔ xián liáng fāng zhèng, bìng bù qǐ. zì biǎo jiù dì jiè shū, dì sòng yī chē shū yǔ zhī. mì suī léi jí, ér pī yuè bù dài. chū fú hán shí sàn, ér xìng yǔ zhī wǔ, měi wěi dùn bù lún, cháng bēi huì, kòu rèn yù zì shā, shū mǔ jiàn zhī ér zhǐ.
歲余,又舉賢良方正,並不起。自表就帝借書,帝送一車書與之。謐雖羸疾, 而披閱不怠。初服寒食散,而性與之忤,每委頓不倫,嘗悲恚,叩刃欲自殺,叔母 諫之而止。
jì yīn tài shǒu shǔ rén wén lì, biǎo yǐ mìng shì yǒu zhì wèi fán, qǐng jué qí lǐ bì, zhào cóng zhī. mì wén ér tàn yuē: wáng guó zhī dài fū bù kě yǔ tú cún, ér yǐ gé lì dài zhī zhì, qí kě hū! fū shù bó jiān jiān, yì zhī míng yì, xuán xūn zhī zhì, zì gǔ zhī jiù yě. gù kǒng zǐ chēng sù yè qiáng xué yǐ dài wèn, xí shàng zhī zhēn yǐ dài pìn. shì yú shì hū sān yī nǎi jìn, míng zhì zhī nán yě yī ràng ér tuì, míng qù zhī yì yě. ruò yīn tāng zhī yú yī yǐn, wén wáng zhī yú tài gōng, huò shēn jí shēn yě, huò jiù zài yǐ guī, wéi kǒng lǐ zhī bù zhòng, qǐ lìn qí fán fèi zāi! qiě yī lǐ bù bèi, zhēn nǚ chǐ zhī, kuàng mìng shì hū! kǒng zǐ yuē: cì yě, ěr ài qí yáng, wǒ ài qí lǐ. qì zhī rú hé? zhèng zhī shī xián, yú cǐ hū zài yǐ.
濟陰太守蜀人文立,表以命士有贄為煩,請絕其禮幣,詔從之。謐聞而嘆曰: 「亡國之大夫不可與圖存,而以革歷代之制,其可乎!夫『束帛戔戔』,《易》之 明義,玄纁之贄,自古之舊也。故孔子稱夙夜強學以待問,席上之珍以待聘。士於 是乎三揖乃進,明致之難也;一讓而退,明去之易也。若殷湯之於伊尹,文王之於 太公,或身即莘野,或就載以歸,唯恐禮之不重,豈吝其煩費哉!且一禮不備,貞 女恥之,況命士乎!孔子曰:『賜也,爾愛其羊,我愛其禮。』棄之如何?政之失 賢,於此乎在矣。」
xián níng chū, yòu zhào yuē: nán zǐ huáng fǔ mì shěn jìng lǚ sù, shǒu xué hào gǔ, yǔ liú sú yì qù, qí yǐ mì wèi tài zǐ zhōng shù zǐ. mì gù cí dǔ jí. dì chū suī bù duó qí zhì, xún fù fā zhào zhēng wèi yì láng, yòu zhào bǔ zhù zuò láng. sī lì xiào wèi liú yì qǐng wèi gōng cáo, bìng bù yīng. zhe lùn wèi zàng sòng zhī zhì, míng yuē dǔ zhōng, yuē:
咸寧初,又詔曰:「男子皇甫謐沈靜履素,守學好古,與流俗異趣,其以謐為 太子中庶子。」謐固辭篤疾。帝初雖不奪其志,尋復發詔征為議郎,又召補著作郎。 司隸校尉劉毅請為功曹,並不應。著論為葬送之制,名曰《篤終》,曰:
xuán yàn xiān shēng yǐ wèi cún wáng tiān dì zhī dìng zhì, rén lǐ zhī bì zhì yě. gù lǐ liù shí ér zhì shòu, zhì yú jiǔ shí, gè yǒu děng chà, fáng zhōng yǐ sù, qǐ liú sú zhī duō jì zhě zāi! wú nián suī wèi zhì shòu, rán yīng chèn mí jì, réng zāo sàng nán, shén qì sǔn liè, kùn dùn shù yǐ. cháng jù yāo yǔn bù qī, lǜ zhōng wú sù, shì yǐ lüè chén zhì huái.
玄晏先生以為存亡天地之定製,人理之必至也。故禮六十而制壽,至於九十, 各有等差,防終以素,豈流俗之多忌者哉!吾年雖未制壽,然嬰疢彌紀,仍遭喪難, 神氣損劣,困頓數矣。常懼夭隕不期,慮終無素,是以略陳至懷。
fū rén zhī suǒ tān zhě, shēng yě suǒ è zhě, sǐ yě. suī tān, bù dé yuè qī suī è, bù kě táo dùn. rén zhī sǐ yě, jīng xiē xíng sàn, hún wú bù zhī, gù qì shǔ yú tiān jì mìng zhōng jǐn, qióng tǐ fǎn zhēn, gù shī cáng yú dì. shì yǐ shén bù cún tǐ, zé yǔ qì shēng jiàng shī bù jiǔ jì, yǔ dì hé xíng. xíng shén bù gé, tiān dì zhī xìng yě shī yǔ tǔ bìng, fǎn zhēn zhī lǐ yě. jīn shēng bù néng bǎo qī chǐ zhī qū, sǐ hé gù gé yī guān zhī tǔ? rán zé yī qīn suǒ yǐ huì shī, guān guǒ suǒ yǐ gé zhēn, gù huán sī mǎ shí guǒ bù rú sù xiǔ jì sūn yú fán bǐ zhī bào hái wén gōng hòu zàng, chūn qiū yǐ wèi huá yuán bù chén yáng wáng sūn qīn tǔ, hàn shū yǐ wèi xián yú qín shǐ huáng. rú jīn hún bì yǒu zhī, zé rén guǐ yì zhì, huáng quán zhī qīn, sǐ duō yú shēng, bì jiāng bèi qí qì wù, yòng dài wáng zhě. jīn ruò yǐ cún kuàng zhōng, fēi jí líng zhī yì yě. rú qí wú zhī, zé kōng duó shēng yòng, sǔn zhī wú yì, ér qǐ jiān xīn, shì zhāo lù xíng zhī huò, zēng wáng zhě zhī dú yě.
夫人之所貪者,生也;所惡者,死也。雖貪,不得越期;雖惡,不可逃遁。人 之死也,精歇形散,魂無不之,故氣屬於天;寄命終盡,窮體反真,故屍藏於地。 是以神不存體,則與氣升降;屍不久寄,與地合形。形神不隔,天地之性也;屍與 土並,反真之理也。今生不能保七尺之軀,死何故隔一棺之土?然則衣衾所以穢屍, 棺槨所以隔真,故桓司馬石槨不如速朽;季孫璵璠比之暴骸;文公厚葬,《春秋》 以為華元不臣;楊王孫親土,《漢書》以為賢於秦始皇。如今魂必有知,則人鬼異 制,黃泉之親,死多於生,必將備其器物,用待亡者。今若以存況終,非即靈之意 也。如其無知,則空奪生用,損之無益,而啟奸心,是招露形之禍,增亡者之毒也。
fū zàng zhě, cáng yě, cáng yě zhě, yù rén zhī bù dé jiàn yě. ér dà wèi guān guǒ, bèi zèng cún wù, wú yì yú mái jīn lù yú ér shū biǎo yú shàng yě. suī shén yú zhī rén, bì jiāng xiào zhī. fēng cái hòu zàng yǐ qǐ jiān xīn, huò pōu pò guān guǒ, huò qiān yè xíng hái, huò bō bì lǚ jīn huán, huò mén cháng qiú zhū yù. fén rú zhī xíng, bù tòng yú shì? zì gǔ jí jīn, wèi yǒu bù sǐ zhī rén, yòu wú bù fā zhī mù yě. gù zhāng shì zhī yuē: shǐ qí zhōng yǒu yù, suī gù nán shān yóu yǒu xì shǐ qí zhōng wú yù, suī wú shí guǒ, yòu hé qī yān! sī yán dá yǐ, wú zhī shī yě. fū zèng zhōng jiā hòu, fēi hòu sǐ yě, shēng zhě zì wèi yě. suì shēng yì yú wú yì, qì sǐ zhě zhī suǒ shǔ, zhī zhě suǒ bù xíng yě. yì chēng gǔ zhī zàng zhě, yī zhī yǐ xīn, zàng zhī zhōng yě, bù fēng bù shù. shì yǐ sǐ dé guī zhēn, wáng bù sǔn shēng.
夫葬者,藏也,藏也者,欲人之不得見也。而大為棺槨,備贈存物,無異於埋 金路隅而書表於上也。雖甚愚之人,必將笑之。豐財厚葬以啟奸心,或剖破棺槨, 或牽曳形骸,或剝臂捋金環,或捫腸求珠玉。焚如之形,不痛於是?自古及今,未 有不死之人,又無不發之墓也。故張釋之曰:「使其中有欲,雖固南山猶有隙;使 其中無欲,雖無石槨,又何戚焉!」斯言達矣,吾之師也。夫贈終加厚,非厚死也, 生者自為也。遂生意於無益,棄死者之所屬,知者所不行也。《易》稱「古之葬者, 衣之以薪,葬之中野,不封不樹」。是以死得歸真,亡不損生。
gù wú yù cháo sǐ xī zàng, xī sǐ cháo zàng, bù shè guān guǒ, bù jiā chán liǎn, bù xiū mù yù, bù zào xīn fú, bìn hán zhī wù, yī jiē jué zhī. wú běn yù lù xíng rù kēng, yǐ shēn qīn tǔ, huò kǒng rén qíng rǎn sú lái jiǔ, dùn gé lǐ nán, jīn gù cū wèi zhī zhì, shē bù shí guǒ, jiǎn bù lù xíng. qì jué zhī hòu, biàn jí shí fú, fú jīn gù yī, yǐ jù chú guǒ shī, má yuē èr tóu, zhì shī chuáng shàng. zé bù máo zhī dì, chuān kēng shēn shí chǐ, zhǎng yī zhàng wǔ chǐ, guǎng liù chǐ, kēng qì, jǔ chuáng jiù kēng, qù chuáng xià shī. píng shēng zhī wù, jiē wú zì suí, wéi jī xiào jīng yī juàn, shì bù wàng xiào dào. jù chú zhī wài, biàn yǐ qīn tǔ. tǔ yǔ dì píng, hái qí gù cǎo, shǐ shēng qí shàng, wú zhǒng shù mù xuē chú, shǐ shēng jī wú chù, zì qiú bù zhī. bù jiàn kě yù, zé jiān bù shēng xīn, zhōng shǐ wú chù tì, qiān zài bù lǜ huàn. xíng hái yǔ hòu tǔ tóng tǐ, hún shuǎng yǔ yuán qì hé líng, zhēn dǔ ài zhī zhì yě. ruò wáng yǒu qián hòu, bù dé yí fù. fù zàng zì zhōu gōng lái, fēi gǔ zhì yě. shùn zàng cāng wú, èr fēi bù cóng, yǐ wèi yí dìng, hé bì zhōu lǐ. wú wèn shī gōng, wú xìn bǔ shì, wú jū sú yán, wú zhāng shén zuò, wú shí wǔ rì zhāo xī shàng shí. lǐ bù mù jì, dàn yuè shuò yú jiā shè xí yǐ jì, bǎi rì ér zhǐ. lín bì hūn míng, bù dé yǐ yè. zhì fú cháng jū, bù dé mù cì. fū gǔ bù chóng mù, zhì yě. jīn zhī fēng shù, yú yě. ruò bù cóng cǐ, shì lù shī dì xià, sǐ ér zhòng shāng. hún ér yǒu líng, zé yuān bēi méi shì, zhǎng wèi hèn guǐ. wáng sūn zhī zǐ, kě yǐ wèi jiè. sǐ shì nán wéi, xìng wú gǎi yān!
故吾欲朝死夕葬,夕死朝葬,不設棺槨,不加纏斂,不修沐浴,不造新服,殯 含之物,一皆絕之。吾本欲露形入坑,以身親土,或恐人情染俗來久,頓革理難, 今故觕為之制,奢不石槨,儉不露形。氣絕之後,便即時服,幅巾故衣,以遽除裹 屍,麻約二頭,置屍床上。擇不毛之地,穿坑深十尺,長一丈五尺,廣六尺,坑訖, 舉床就坑,去床下屍。平生之物,皆無自隨,唯齎《孝經》一卷,示不忘孝道。遽 除之外,便以親土。土與地平,還其故草,使生其上,無種樹木、削除,使生跡無 處,自求不知。不見可欲,則奸不生心,終始無怵惕,千載不慮患。形骸與后土同 體,魂爽與元氣合靈,真篤愛之至也。若亡有前後,不得移祔。祔葬自周公來,非 古制也。舜葬蒼梧,二妃不從,以為一定,何必周禮。無問師工,無信卜筮,無拘 俗言,無張神坐,無十五日朝夕上食。禮不墓祭,但月朔於家設席以祭,百日而止。 臨必昏明,不得以夜。制服常居,不得墓次。夫古不崇墓,智也。今之封樹,愚也。 若不從此,是戮屍地下,死而重傷。魂而有靈,則冤悲沒世,長為恨鬼。王孫之子, 可以為誡。死誓難違,幸無改焉!
ér jìng bù shì. tài kāng sān nián zú, shí nián liù shí bā. zi tóng líng fāng huí děng zūn qí yí mìng.
而竟不仕。太康三年卒,時年六十八。子童靈、方回等遵其遺命。
mì suǒ zhe shī fù lěi sòng lùn nán shén duō, yòu zhuàn dì wáng shì jì nián lì gāo shì yì shì liè nǚ děng chuán xuán yàn chūn qiū, bìng zhòng yú shì. mén rén zhì yú zhāng guǐ niú zōng xí chún, jiē wèi jìn míng chén.
謐所著詩賦誄頌論難甚多,又撰《帝王世紀》、《年曆》、《高士》、《逸士》、 《列女》等傳、《玄晏春秋》,並重於世。門人摯虞、張軌、牛綜、席純,皆為晉 名臣。
fāng huí shǎo zūn fù cāo, jiān yǒu wén cái. yǒng jiā chū, bó shì zhēng, bù qǐ. bì luàn jīng zhōu, bì hù xián jū, wèi cháng rù chéng fǔ. cán ér hòu yī, gēng ér hòu shí, xiān rén hòu jǐ, zūn xián ài wù, nán tǔ rén shì xián chóng jìng zhī. cì shǐ táo kǎn lǐ zhī shén hòu. kǎn měi zào zhī, zhe sù shì fú, wàng mén zhé xià ér jìn. wáng dūn qiǎn cóng dì gǎo dài kǎn, qiān kǎn wèi guǎng zhōu. kǎn jiāng yì dūn, fāng huí jiàn yuē: wú wén dí guó miè, gōng chén wáng. zú xià xīn pò dù tāo, gōng mò yǔ èr, yù wú wēi, qí kě dé hū! kǎn bù cóng ér xíng. dūn guǒ yù shā kǎn, lài zhōu fǎng huò miǎn. gǎo jì zhì jīng zhōu, dà shī wù qíng, bǎi xìng pàn gǎo yíng dù tāo. gǎo dà xíng zhū lù yǐ lì wēi, yǐ fāng huí wèi kǎn suǒ jìng, zé qí bù lái yì jǐ, nǎi shōu ér zhǎn zhī. jīng tǔ huá yí, mò bù liú tì.
方回少遵父操,兼有文才。永嘉初,博士征,不起。避亂荊州,閉戶閒居,未 嘗入城府。蠶而後衣,耕而後食,先人後己,尊賢愛物,南土人士咸崇敬之。刺史 陶侃禮之甚厚。侃每造之,著素士服,望門輒下而進。王敦遣從弟暠代侃,遷侃為 廣州。侃將詣敦,方回諫曰:「吾聞敵國滅,功臣亡。足下新破杜弢,功莫與二, 欲無危,其可得乎!」侃不從而行。敦果欲殺侃,賴周訪獲免。暠既至荊州,大失 物情,百姓叛暠迎杜弢。暠大行誅戮以立威,以方回為侃所敬,責其不來詣己,乃 收而斬之。荊土華夷,莫不流涕。
zhì yú, zì zhòng qià, jīng zhào zhǎng ān rén yě. fù mó, wèi tài pú qīng. yú shǎo shì huáng fǔ mì, cái xué tōng bó, zhù shù bù juàn. jùn xí zhǔ bù. yú cháng yǐ sǐ shēng yǒu mìng, fù guì zài tiān. tiān zhī suǒ yòu zhě yì yě, rén zhī suǒ zhù zhě xìn yě. lǚ xìn sī shùn, suǒ yǐ yán fú, wéi cǐ ér xíng, suǒ yǐ sù huò. rán dào zhǎng shì duǎn, huò fú chuǎn cuò, chù pò zhī tú, bù zhī suǒ shǒu, dàng ér jī fèn, huò mí huò fàng. gù jiè zhī yǐ shēn, jiǎ zhī yǐ shì, xiān chén chù shì bù yù zhī nán, suì qì yí lún, qīng jǔ yuǎn yóu, yǐ jí cháng rén wǎng huò zhī qíng, ér hòu yǐn zhī yǐ zhèng, fǎn zhī yǐ yì, tuī shén míng zhī yīng yú shì tīng zhī biǎo, chóng fǒu tài zhī yùn yú zhì lì zhī wài, yǐ míng tiān rèn mìng zhī bù kě wéi, gù zuò sī yóu fù. qí cí yuē:
摯虞,字仲洽,京兆長安人也。父模,魏太僕卿。虞少事皇甫謐,才學通博, 著述不倦。郡檄主簿。虞嘗以死生有命,富貴在天。天之所祐者義也,人之所助者 信也。履信思順,所以延福,違此而行,所以速禍。然道長世短,禍福舛錯,怵迫 之徒,不知所守,盪而積憤,或迷或放。故借之以身,假之以事,先陳處世不遇之 難,遂棄彝倫,輕舉遠遊,以極常人罔惑之情,而後引之以正,反之以義,推神明 之應於視聽之表,崇否泰之運於智力之外,以明天任命之不可違,故作《思游賦》。 其辭曰:
yǒu xuān yuán zhī xiá zhòu xī, shì zhòng rèn zhī hóng yì. fū huá yǐng yú mò yè xī, xī líng gēn yú shàng shì. zhǔn qián kūn yǐ wò dù xī, yí yīn yáng yǐ dìng zhì. fěi shí yùn qí yān xíng xī, chéng tài xū ér yáo yè. dài lǎng yuè zhī gāo guān xī, zhuì tài bái zhī míng huáng. zhì wén ní yǐ wèi yī xī, xí cǎi yún yǐ wèi shang. yào huá diàn zhī yù yuè xī, pèi yù héng zhī lín láng. míng jǐng rì yǐ jiàn xíng xī, xìn huàn yào ér chóng guāng.
有軒轅之遐胄兮,氏仲任之洪裔。敷華穎於末葉兮,晞靈根於上世。准乾坤以 斡度兮,儀陰陽以定製。匪時運其焉行兮,乘太虛而搖曳。戴朗月之高冠兮,綴太 白之明璜。制文霓以為衣兮,襲采雲以為裳。要華電之煜龠兮,珮玉衡之琳琅。 明景日以鑒形兮,信煥曜而重光。
zhì měi guǐ hǎo yú fán guān xī, xiū xī hé ér mí chéng. yàn shí tí xí yǐ huá guó xī, hé pú yáo qì yú nán jīng. xià xiàng tāo chén yú shì běi xī, píng léi kàng fāng yú liǎng yíng. luán huáng gěng jiè ér piān qī xī, lán guì bèi shí ér dú róng. guān hán shǔ yǐ liàn zhēn xī, qǐ gǎi róng ér shuǎng qíng.
至美詭好於凡觀兮,修稀合而靡呈。燕石緹襲以華國兮,和璞遙棄於南荊。夏 像韜塵於市北兮,瓶罍抗方於兩楹。鸞皇耿介而偏棲兮,蘭桂背時而獨榮。關寒暑 以練真兮,豈改容而爽情。
gǎn kūn wú zhī yì yuè xī, huái huī guāng zhī sù mù. xiàn yī rěn ér sān chūn xī, shàng hán yīng yǐ róng yù. dào yào líng zhī mí xiá xī, xiàn tiān guǐ zhī yǒu dù. líng míng tiáo zhī hào jié xī, kǒng yǔn yè yú níng lù. xī qián guǐ ér zēng wù xī, juàn hòu chén ér xuán gù. wǎng zhě shū hū ér bù dǎi xī, lái zhě míng mèi ér wèi zhe. èr yí pō yān qí wú yāng xī, sì jié huán zhuǎn ér mí qióng. xīng niǎo shì ér shí fǎn xī, xī jǐng qián ér qiě róng. jǐng sān hòu zhī zài tiān xī, tàn shèng zhé zhī yǒng zhōng. liàng dào xiū ér mìng wēi xī, shú shě yíng ér jí chōng. wò suí zhū yǔ huì ruò xī, shí mò yuè ér wèi huáng. bǐ wèi huáng qí hé xù xī, jù dú měi zhī yǒu shāng. jiǎn wěi shēn ér tóu ào xī, shù fēn zǎo zhī bù zhāng. fāng chù yōu ér mí xīn xī, bǎo zài yè ér yù guāng. bī qū nèi zhī pò xié xī, sī shū yì hū bā huāng. wàng yún jiē zhī chóng zhuàng xī, yuàn qīng jǔ ér gāo xiáng.
感昆吾之易越兮,懷暉光之速暮。羨一稔而三春兮,尚含英以容豫。悼曜靈之 靡暇兮,限天晷之有度。聆鳴蜩之號節兮,恐隕葉於凝露。希前軌而增騖兮,眷後 塵而旋顧。往者倏忽而不逮兮,來者冥昧而未著。二儀泊焉其無央兮,四節環轉而 靡窮。星鳥逝而時反兮,夕景潛而且融。景三後之在天兮,嘆聖哲之永終。諒道修 而命微兮,孰舍盈而戢沖。握隋珠與蕙若兮,時莫悅而未遑。彼未遑其何恤兮,懼 獨美之有傷。蹇委深而投奧兮,庶芬藻之不彰。芳處幽而彌馨兮,寶在夜而愈光。 逼區內之迫脅兮,思攄翼乎八荒。望雲階之崇壯兮,願輕舉而高翔。
zào páo xī yǐ wèn xiàng xī, biàn jí yáo yú jī wén. jiāng yuǎn yóu yú tài chū xī, jiàn xíng pò zhī wèi fēn. sì líng yǎn ér wèi wèi xī, liù qì fēn yǐ chéng qún. cān bái shòu yú shāng fēng xī, yù cāng lóng yú jǐng yún. jiǎn sī tú yú líng yǔ xī, cóng féng yí ér wèn jīn. shào líng yáng yú yóu xī xī, jīng wáng zǐ yú bǎi rén. qián zhù róng yǐ zhǎng suì xī, diàn xuán míng yǐ yǎn chén. xíng piāo piāo ér suì xiá xī, qì mén pǐ ér yù xīn. yì yù gāo yú lái yú xī, duō zǐ yīng yú yíng bīn. yī tài hào yǐ jiǎ qì xī, tīng fù zhèng yú sān chūn. hóng fàn xī ér fù zhāng xī, bǎi huì yǔn ér gèng zhèn. dì yù nǚ zhī fēn piǎo xī, zhí yì kuāng yú fú mù. lǎn xuán xiàng zhī wěi yè xī, réng téng yuè hū yáng gǔ. xī zhāo xiá yǐ liáo jī xī, jiàng lǐn quán ér zhuó zú. jiāng zòng pèi yǐ xiāo yáo xī, hèn dōng jí zhī lù cù. zhào xiān ā ér yòu huí xī, dí zhū míng zhī hè xì. lì qún shén yú xià tíng xī, huí cāng wú ér jié zhī. lí jiāo míng yǐ chéng qí xī, zǎng tiān mǎ ér gāo chí. chán xī hé yú dān qiū xī, qiào dào jǐng zhī luàn yí. xún kǎi fēng ér nán jì xī, xiè tài yáng yú yán lí. qī rù shǔ zhī táo yù xī, yú ān néng hū liú sī! wén bì jī zhī zhǎng chén xī, wú jiāng wǎng hū xī yóu. ào fú yì yú ruò shuǐ xī, pō zhú lú xī zhōng liú. gǒu jīng cuì zhī yōu cún xī, chéng shěn yǔ yǐ fàn zhōu. yì wàng shū yǐ líng lì xī, qiāng shén piào ér qì fú. xùn shuò lǎo yú jīn shì xī, cǎi jiù wén yú qián xiū. jī lún yīn yú wēi shān xī, wèn wáng mǔ yú jiāo qiū. guān xuán wū zhī cān zhǐ xī, huì gēn yī zhī shén chóu. rǎo chán tù yú yuè kū xī, jié héng é yú rù shōu. yuán lǎn pèi ér xuán qū xī, fǎng běi sǒu zhī yǐ fú. chéng zēng bīng ér suì jì xī, líng gù yīn zhī suǒ chù. tàn guī shé yú yōu xué xī, gǎn wǎng yǎng zhī qián yù. shěn shū hū zhī zào kuáng xī, sàng zhōng huáng yú ěr mù, miǎn zhú lóng ér yóu yǎn xī, qióng dà míng yú běi lù.
造庖犧以問象兮,辨吉繇於姬文。將遠遊於太初兮,鑒形魄之未分。四靈儼而 為衛兮,六氣紛以成群。驂白獸於商風兮,御蒼龍於景雲。簡廝徒於靈圉兮,從馮 夷而問津。召陵陽於游溪兮,旌王子於柏人。前祝融以掌燧兮,殿玄冥以掩塵。形 飄飄而遂遐兮,氣亹癖而愈新。挹玉膏於萊嵎兮,掇紫英於瀛濱。揖太昊以假憩兮, 聽賦政於三春。洪範翕而復張兮,百卉隕而更震。睇玉女之紛彯兮,執懿筐於扶木。 覽玄象之韡曄兮,仍騰躍乎陽穀。吸朝霞以療飢兮,降廩泉而濯足。將縱轡以逍遙 兮,恨東極之路促。詔纖阿而右回兮,覿硃明之赫戲。蒞群神於夏庭兮,回蒼梧而 結知。纚焦明以承旂兮,駔天馬而高馳。讒羲和于丹丘兮,誚倒景之亂儀。尋凱風 而南暨兮,謝太陽於炎離。戚溽暑之陶郁兮,余安能乎留斯!聞碧雞之長晨兮,吾 將往乎西遊。奧浮鷁於弱水兮,泊舳艫兮中流。苟精粹之攸存兮,誠沈羽以泛舟。 軼望舒以陵厲兮,羌神漂而氣浮。訊碩老於金室兮,采舊聞於前修。譏淪陰於危山 兮,問王母於椒丘。觀玄烏之參趾兮,會根壹之神籌。擾毚兔於月窟兮,詰姮娥於 蓐收。爰攬轡而旋驅兮,訪北叟之倚伏。乘增冰而遂濟兮,凌固陰之所滀。探龜蛇 於幽穴兮,敢罔養之潛育。哂倏忽之躁狂兮,喪中黃於耳目,偭燭龍而游衍兮, 窮大明於北陸。
pān zhāo yáo ér shàng jī xī, hū dǎo kuò ér líng xū. dēng chāng hé ér yí juàn xī, fǔ xuán huáng yú dì yú. zhào qián léi yǐ xiān dǎo xī, jìn tiān dì yú qīng dōu. guān hún yí yǐ yù mù xī, fǔ zào huà zhī dà lú. yuán biàn huò yú shàng huáng xī, jī jí xiōng zhī yuán fú. táng zé tiān ér mín zī xī, guǐ luàn cháng ér gǎn yú. kǒng huī tì yú xī shòu xī, zāng kǎo xiáng yú lóu jù. zhí sì bào ér bǎo yì xī, yán lǚ rén ér sù cú. hé fǒu tài zhī mí suǒ xī, xuàn róng rǔ zhī bù tú? yùn kě qī xī bù kě sī, dào kě zhī xī bù kě wèi. qiú zhī zhě láo xī yù zhī zhě huò, xìn tiān rèn mìng xī lǐ nǎi zì dé.
攀招搖而上躋兮,忽蹈廓而凌虛。登閶闔而遺眷兮,頫玄黃於地輿。召黔雷以 先導兮,覲天帝於清都。觀渾儀以寓目兮,拊造化之大爐。爰辨惑於上皇兮,稽吉 凶之元符。唐則天而民咨兮,癸亂常而感虞。孔揮涕於西狩兮,臧考祥於婁句。跖 肆暴而保乂兮,顏履仁而夙徂。何否泰之靡所兮,眩榮辱之不圖?運可期兮不可思, 道可知兮不可為。求之者勞兮欲之者惑,信天任命兮理乃自得。
qiě yě sì wèi wèi jiàng, gān chuān wèi jūn. sàn ér wèi wù, jié ér wèi rén. yáng jiàng yīn shēng, yī tì yī xìng. liú ér wèi chuān, zhì ér wèi líng. huò bù kě rǎng, fú bù kě zhēng. qí fǒu xī yǒu yù, qí tài xī yǒu shù. chéng xíng xī wèi chá, líng xiàng xī sì gù. chéng míng xùn yǐ fā méng xī, shěn xìng mìng zhī mí qiú. jiāng chéng shén ér shǒu yī xī, xī piāo piāo ér xiá yóu!
且也四位為匠,乾巛為均。散而為物,結而為人。陽降陰升,一替一興。流而 為川,滯而為陵。禍不可攘,福不可征。其否兮有豫,其泰兮有數。成形兮未察, 靈像兮巳固。承明訓以發蒙兮,審性命之靡求。將澄神而守一兮,奚飄飄而遐游!
fěi chén cí yǐ gào tuì xī, zhǔ bèi wǎng ér yǒng tàn. wéi shēng jiàng zhī bù réng xī, yǒng bié yì ér huì nán. yuàn dà xiǎng yǐ zhì hǎo xī, hé xī jià yú yī sūn. huì sī yí yú yǒu shǐ xī, yán jiā bīn yú jiǔ gān. chén jūn tiān zhī guǎng lè xī, zhǎn wàn wǔ zhī zhì huān. wǎng shǐ shuò qí zài shǒu xī, láng hú xuān qí sī wān. nì dí quǎn yú dì cè xī, yì xióng pí yú líng xuān.
斐陳辭以告退兮,主悖惘而永嘆。惟升降之不仍兮,詠別易而會難。願大饗以 致好兮,盍息駕於一飧。會司儀於有始兮,延嘉賓於九乾。陳鈞天之廣樂兮,展萬 舞之至歡。枉矢鑠其在手兮,狼弧翾其斯彎。睨翟犬於帝側兮,殪熊羆於靈軒。
ěr nǎi qīng dào sù bì, zài lún xiū zǔ. bān mìng shòu hào, yǐ zhōu zhěng lǚ. zhào sī yù yǐ chéng lù xī, wàn líng sēn ér chén tíng. fēng lóng xuān qí jǐng zhòng xī, gōu chén shuài yǐ shǔ bīng. kān yú sǒng ér jìn shí xī, wén chāng sù yǐ sī xíng. kàng chī yóu zhī xiū zhān xī, jiàn xióng hóng zhī cǎi jīng. chéng yún chē diàn biān zhī fú yú wěi yí xī, jià yīng lóng qīng qiú zhī róng yì lù lí. fǔ yóu guāng yì jǐng shū shuò huī huò xī, yǎng liú jīng chuí máo yàn yōu qiān lí. qián zhàn zhàn ér shè jìn xī, hòu rén jìn jìn ér fāng chí. qiě qǐ xíng yú zhòng yáng xī, yǎn shuì jià hū shǎo yí. kuà liè quē xī guī gān chuān, huī yù guān xī chū tiān mén. shè hàn jīn xī wàng kūn lún, jīng chì xiāo xī lín xuán gēn. guān pǐn wù xī zhōng fù hún, xíng yǐ xiāo xī qì yóu cún. tiào xuán zhōu zhī lí lí xī, huái jiù dōu zhī ǎi ǎi. réng fán róng ér dū yǐn xī, jiāng chuán jiàng ér sù mài. huá yún yī fēi ér yì héng xī, rì yuè xuàn huǎng ér yìng gài. dǎo yān yùn xī cí tiān qú, xīn dàng xī shí gù jū. lù suì qiú xī qíng xīn xīn, yǎn hū guī xī fǎn cháng lǘ. xiū zhōng hé xī chóng yí lún, dà dào yáo xī wèi qín shū. lè zì rán xī shí qióng dá, dàn wú sī xī xīn héng yú.
爾乃清道夙蹕,載輪修祖。班命授號,轙輈整旅。兆司郁以郕路兮,萬靈森而 陳庭。豐隆軒其警眾兮,鈎陳帥以屬兵。堪輿竦而進時兮,文昌肅以司行。抗蚩尤 之修旃兮,建雄虹之采旌。乘雲車電鞭之扶輿委移兮,駕應龍青虬之容裔陸離。俯 游光逸景倏爍徽霍兮,仰流旌垂旄焱攸扦纚。前湛湛而攝進兮,後亻禁僸而方馳。 且啟行於重陽兮,奄稅駕乎少儀。跨列缺兮規乾巛,揮玉關兮出天門。涉漢津兮望 崑崙,經赤霄兮臨玄根。觀品物兮終復魂,形已消兮氣猶存。眺懸舟之離離兮,懷 舊都之藹藹。仍繁榮而督引兮,將遄降而速邁。華雲依霏而翼衡兮,日月炫晃而映 蓋。蹈煙熅兮辭天衢,心闣兮識故居。路遂遒兮情欣欣,奄忽歸兮反常閭。修中 和兮崇彝倫,大道繇兮味琴書。樂自然兮識窮達,澹無思兮心恆娛。
jǔ xián liáng, yǔ xià hóu zhàn děng shí qī rén cè wèi xià dì, bài zhōng láng. wǔ dì zhào yuē: shěng zhū xián liáng dá cè, suī suǒ yán shū tú, jiē míng yú wáng yì, yǒu yì zhèng dào. yù xiáng lǎn qí duì, jiū guān xián shì dài fū yòng xīn. yīn zhào zhū xián liáng fāng zhèng zhí yán, huì dōng táng cè wèn, yuē: qǐng rì shí zhèng yáng, shuǐ hàn wèi zāi, jiāng hé suǒ xiū, yǐ biàn dà shěng? jí fǎ lìng yǒu bù yí yú jīn, wèi gōng sī suǒ huàn kǔ zhě, jiē hé shì? fán píng shì zài yú dé cái, dé cái zhě yì jiè ěr mù yǐ tīng chá. ruò yǒu wén wǔ qì néng yǒu yì yú shí wù ér wèi jiàn shēn xù zhě, gè jǔ qí rén. jí yǒu fù sú bàng yì, yí xiān xǐ zhuó zhě, yì gè yán zhī. yú duì yuē: chén wén gǔ zhī shèng míng, yuán shǐ yǐ yào zhōng, tǐ běn yǐ zhèng mò. gù yōu fǎ dù zhī bù dāng, ér bù yōu rén wù zhī shī suǒ yōu rén wù zhī shī suǒ, ér bù yōu zāi hài zhī liú xíng. chéng yǐ fǎ dé yú cǐ, zé wù lǐ yú bǐ rén hé yú xià, zé zāi xiāo yú shàng. qí yǒu rì yuè zhī shěng, shuǐ hàn zhī zāi, zé fǎn tīng nèi shì, qiú qí suǒ yóu, yuǎn guān zhū wù, jìn yàn zhū shēn. ěr mù tīng chá, qǐ huò yǒu bì qí cōng míng zhě hū? dòng xīn chū lìng, qǐ huò yǒu qīng qí cháng zhèng zhě hū? dà guān dà zhí, qǐ huò yǒu shòu fēi qí rén zhě hū? shǎng fá chù zhì, qǐ huò yǒu bù dé qí suǒ zhě hū? hé bīn shān yán, qǐ huò yǒu huái dào diào zhú ér wèi gǎn yú mèng zhào zhě hū? fāng wài xiá yì, qǐ huò yǒu mìng shì jié chū ér wèi méng gāo zé zhě hū? tuī cǐ lèi yě, yǐ qiú qí gù, xún shì kǎo yán, yǐ jǐn qí shí, zé tiān rén zhī qíng kě dé ér jiàn, jiù zhēng zhī zhì kě dé ér jiù yě. ruò tuī zhī yú wù zé wú wǔ, qiú zhī yú shēn zé wú yóu, wàn wù lǐ shùn, nèi wài xián yí, zhù shǐ zhèng cí, yán bù fù chéng, ér rì yuè cuò xíng, yāo lì bù jiè, cǐ zé yīn yáng zhī shì, fēi jí xiōng suǒ zài yě. qī yùn dù shù, zì rán zhī fēn, gù fēi rén shì suǒ néng gōng yù, qí yì zhèn lǐn sàn zhì, biǎn shí shěng yòng ér yǐ yǐ. shì gù chéng yù qī yùn, zé suī táo táng yīn tāng yǒu suǒ bù biàn gǒu fēi qī yùn, zé sòng wèi zhī jūn, zhū hóu zhī xiāng, yóu néng yǒu gǎn. wéi bì xià shěn qí suǒ yóu, yǐ jǐn qí lǐ, zé tiān xià xìng shèn. chén shēng zhǎng bì mén, bù dǎi yì wù, suī yǒu xián cái, suǒ wèi jiē shí, bù gǎn gǔ yán wàng jǔ, wú yǐ chóu dá shèng wèn. zhuó wèi tài zǐ shè rén, chú wén xǐ lìng.
舉賢良,與夏侯湛等十七人策為下第,拜中郎。武帝詔曰:「省諸賢良答策, 雖所言殊塗,皆明於王義,有益政道。欲詳覽其對,究觀賢士大夫用心。」因詔諸 賢良方正直言,會東堂策問,曰:「頃日食正陽,水旱為災,將何所修,以變大眚? 及法令有不宜於今,為公私所患苦者,皆何事?凡平世在於得才,得才者亦借耳目 以聽察。若有文武器能有益於時務而未見申敘者,各舉其人。及有負俗謗議,宜先 洗濯者,亦各言之。」虞對曰:「臣聞古之聖明,原始以要終,體本以正末。故憂 法度之不當,而不憂人物之失所;憂人物之失所,而不憂災害之流行。誠以法得於 此,則物理於彼;人和於下,則災消於上。其有日月之眚,水旱之災,則反聽內視, 求其所由,遠觀諸物,近驗諸身。耳目聽察,豈或有蔽其聰明者乎?動心出令,豈 或有傾其常正者乎?大官大職,豈或有授非其人者乎?賞罰黜陟,豈或有不得其所 者乎?河濱山岩,豈或有懷道釣築而未感於夢兆者乎?方外遐裔,豈或有命世傑出 而未蒙膏澤者乎?推此類也,以求其故,詢事考言,以盡其實,則天人之情可得而 見,咎徵之至可得而救也。若推之於物則無忤,求之於身則無尤,萬物理順,內外 咸宜,祝史正辭,言不負誠,而日月錯行,夭癘不戒,此則陰陽之事,非吉凶所在 也。期運度數,自然之分,固非人事所能供御,其亦振廩散滯,貶食省用而已矣。 是故誠遇期運,則雖陶唐、殷湯有所不變;苟非期運,則宋、衛之君,諸侯之相, 猶能有感。唯陛下審其所由,以盡其理,則天下幸甚。臣生長蓽門,不逮異物,雖 有賢才,所未接識,不敢瞽言妄舉,無以疇答聖問。」擢為太子舍人,除聞喜令。
shí tiān zǐ liú xīn zhèng dào, yòu wú kòu xīn píng, tiān xià yì ān, shàng tài kāng sòng yǐ měi jìn dé. qí cí yuē:
時天子留心政道,又吳寇新平,天下乂安,上《太康頌》以美晉德。其辭曰:
yú xiū shàng gǔ, rén zhī zī shǐ. sì ào xián zhái, wàn guó tóng guǐ. yǒu hàn bù jìng, sàng luàn mí jì. jī fú wài pàn, hóu wèi nèi pǐ. tiān nán jì jiàng, shí wéi jū xiōng. lóng zhàn shòu zhēng, fēn liè xiá bāng. bèi jiàn mín shǔ, dù nì hǎi dōng. quán nǎi yuán jiān, gē jù sān jiāng. míng míng shàng dì, lín xià yǒu hè. nǎi xuān huáng wēi, zhì tiān zhī pì. fèn wǔ liáo suì, zuì rén sī huò. fǔ dìng cháo xiān, yǎn zhēng hán mò. wén jì yīng qī, xí juǎn liáng yì. yuán duì wěi mìng, jiǔ yí zhòng yì. qióng rǎn āi láo, shì yān dǐ jī. wǒ huáng zhī dēng, èr guó jì píng. mí shì bù huái, yǐ yù qún shēng. wú nǎi fù gù, fàng mìng nán míng. shēng jiào wèi jì, fú jí wáng líng. huáng zhèn qí wēi, hè rú léi tíng. jié bǐ jiāng miǎn, jīng shū yǐ qīng. miǎo yǐ shèng huáng, cān gān liǎng lí. táo huà yǐ zhèng, qǔ luàn yǐ qí. yào wǔ liù xún, yú tú bù pí. yǐn zhì shù shí, gàn máo wú kuī. yáng yáng sì hǎi, lǜ lǐ hé lè. mù mù gōng miào, gē yōng yǒng shuò. guāng tiān zhī xià, mò fěi dì lüè. qióng fà fǎn jǐng, chéng zhèng shòu shuò. lóng mǎ kuí kuí, fēng yú huá yáng. gōng shǐ tuó fú, gān gē jí cáng. yán yán nán jīn, yè yè yú huáng. xióng jiàn bān cháo, zào zhōu wèi liáng. shèng míng yǒu zào, shí dài tiān gōng. tiān dì bù wéi, lí yuán shí yōng. sān wù sī xié, yòng dǐ jué yōng. jì yuǎn qí jī, jiāng míng qí zōng. qiáo shān wéi yuè, wàng dì zhī fēng. yī yú shèng dì, hú bù fēng zāi!
於休上古,人之資始。四隩咸宅,萬國同軌。有漢不競,喪亂靡紀。畿服外叛, 侯衛內圮。天難既降,時惟鞠凶。龍戰獸爭,分裂遐邦。備僭岷蜀,度逆海東。權 乃緣間,割據三江。明明上帝,臨下有赫。乃宣皇威,致天之辟。奮武遼隧,罪人 斯獲。撫定朝鮮,奄征韓、貊。文既應期,席捲梁、益。元憝委命,九夷重譯。邛、 冉、哀牢,是焉底績。我皇之登,二國既平。靡適不懷,以育群生。吳乃負固,放 命南冥。聲教未暨,弗及王靈。皇震其威,赫如雷霆。截彼江、沔,荊、舒以清。 邈矣聖皇,參乾兩離。陶化以正,取亂以奇。耀武六旬,輿徒不疲。飲至數實,干 旄無虧。洋洋四海,率禮和樂。穆穆宮廟,歌雍詠鑠。光天之下,莫匪帝略。窮髮 反景,承正受朔。龍馬騤騤,風於華陽。弓矢橐服,干戈戢藏。嚴嚴南金,業業餘 皇。雄劍班朝,造舟為梁。聖明有造,實代天工。天地不違,黎元時邕。三務斯協, 用底厥庸。既遠其跡,將明其蹤。喬山惟岳,望帝之封。猗歟聖帝,胡不封哉!
yǐ mǔ yōu jiě zhí. jiǔ zhī, zhào bǔ shàng shū láng.
以母憂解職。久之,召補尚書郎。
jiāng zuò dà jiàng chén xié jué dì dé gǔ chǐ, shàng shū zòu: jīn chǐ zhǎng yú gǔ chǐ, yí yǐ gǔ wèi zhèng. pān yuè yǐ wèi xí yòng yǐ jiǔ, bù yí fù gǎi. yú bó yuē: xī shèng rén yǒu yǐ jiàn tiān xià zhī zé ér nǐ qí xíng róng, xiàng wù zhì qì, yǐ cún shí yòng. gù cān tiān liǎng dì, yǐ zhèng suàn shù zhī jì yī lǜ jì fēn, yǐ dìng zhǎng duǎn zhī dù. qí zuò zhī yě yǒu zé, gù yòng zhī yě yǒu zhēng. kǎo bù liǎng yí, zé tiān dì wú suǒ yǐn qí qíng zhǔn zhèng sān chén, zé xuán xiàng wú suǒ róng qí miù shī zhī jīn shí, zé yīn yùn hé xié cuò zhī guī jǔ, zé qì yòng hé yí. yī běn bù chà ér wàn wù jiē zhèng, jí qí chà yě, shì jiē fǎn shì. jīn chǐ zhǎng yú gǔ chǐ jǐ yú bàn cùn, lè fǔ yòng zhī, lǜ lǚ bù hé shǐ guān yòng zhī, lì xiàng shī zhàn yī shǔ yòng zhī, kǒng xué guāi cuò. cǐ sān zhě, dù liàng zhī suǒ yóu shēng, dé shī zhī suǒ qǔ zhēng, jiē guà ài ér bù dé tōng, gù yí gǎi jīn ér cóng gǔ yě. táng yú zhī zhì, tóng lǜ dù liàng héng, zhòng ní zhī xùn, jǐn quán shěn dù. jīn liǎng chǐ bìng yòng, bù kě wèi zhī tóng zhī shī ér xíng, bù kě wèi zhī jǐn. bù tóng bù jǐn, shì wèi miù fǎ, fēi suǒ yǐ guǐ wù chuí zé, shì rén zhī jí. fán wù yǒu duō ér yì gǎi, yì yǒu shǎo ér nán biàn, yì yǒu gǎi ér zhì fán, yǒu biàn ér zhī jiǎn. dù liàng shì rén suǒ cháng yòng, ér zhǎng duǎn fēi rén suǒ liàn xī, shì duō ér yì gǎi zhě yě. zhèng shī yú dé, fǎn xié yú zhèng, yī shí zhī biàn, yǒng shì wú èr, shì biàn ér zhī jiǎn zhě yě. xiàn zhāng chéng shì, bù shī jiù wù, jì mò gǒu hé zhī zhì, yì duān zá luàn zhī yòng, dāng yǐ shí lí gǎi, zhēn fū yī zhě yě. chén yǐ wèi yí rú suǒ zòu. yòu biǎo lùn fēng chán, jiàn lǐ zhì.
將作大匠陳勰掘地得古尺,尚書奏:「今尺長於古尺,宜以古為正。」潘岳以 為習用已久,不宜復改。虞駁曰:「昔聖人有以見天下之賾而擬其形容,象物制器, 以存時用。故參天兩地,以正算數之紀;依律計分,以定長短之度。其作之也有則, 故用之也有徵。考步兩儀,則天地無所隱其情;准正三辰,則懸象無所容其謬;施 之金石,則音韻和諧;措之規矩,則器用合宜。一本不差而萬物皆正,及其差也, 事皆反是。今尺長於古尺幾於半寸,樂府用之,律呂不合;史官用之,曆象失占; 醫署用之,孔穴乖錯。此三者,度量之所由生,得失之所取征,皆絓閡而不得通, 故宜改今而從古也。唐、虞之制,同律度量衡,仲尼之訓,謹權審度。今兩尺並用, 不可謂之同;知失而行,不可謂之謹。不同不謹,是謂謬法,非所以軌物垂則,示 人之極。凡物有多而易改,亦有少而難變,亦有改而致煩,有變而之簡。度量是人 所常用,而長短非人所戀惜,是多而易改者也。正失於得,反邪於正,一時之變, 永世無二,是變而之簡者也。憲章成式,不失舊物,季末苟合之制,異端雜亂之用, 當以時釐改,貞夫一者也。臣以為宜如所奏。」又表論封禪,見《禮志》。
yú yǐ hàn mò sàng luàn, pǔ chuán duō wáng shī, suī qí zi sūn bù néng yán qí xiān zǔ, zhuàn zú xìng zhāo mù shí juǎn, shàng shū jìn zhī, yǐ wèi zú yǐ bèi wù zhì yòng, guǎng duō wén zhī yì. yǐ dìng pǐn wéi fǎ, wèi sī tú suǒ hé, zhào yuán zhī.
虞以漢末喪亂,譜傳多亡失,雖其子孫不能言其先祖,撰《族姓昭穆》十卷, 上疏進之,以為足以備物致用,廣多聞之益。以定品違法,為司徒所劾,詔原之。
shí tài miào chū jiàn, zhào pǔ zēng wèi yī děng. hòu yǐ zhǔ zhě chéng zhào shī zhǐ, gǎi chú zhī. yú shàng biǎo yuē: chén wén xī zhī shèng míng, bù ài qiān shèng zhī guó ér xī tóng yè zhī xìn, suǒ yǐ zhòng zhì zūn zhī mìng ér dá yú wàn guó zhī chéng yě. qián yǐ sì shè shū, yuǎn chēng xiān dì yí huì yú zé, pǔ zēng wèi yī děng, yǐ chóu sì hǎi xīn dài zhī xīn. yì shū bān xià, bèi yú yuǎn jìn, mò bù niǎo téng yú yuè, xǐ méng dé zé. jīn yī dàn gèng yǐ zhǔ zhě sī wén bù shěn, shōu jì wǎng zhī zhào, duó yǐ shù zhī shī, chén zhī yú xīn qiè yǐ wèi bù kě. zhào cóng zhī.
時太廟初建,詔普增位一等。後以主者承詔失旨,改除之。虞上表曰:「臣聞 昔之聖明,不愛千乘之國而惜桐葉之信,所以重至尊之命而達於萬國之誠也。前 《乙巳赦書》,遠稱先帝遺惠餘澤,普增位一等,以酬四海欣戴之心。驛書班下, 被於遠近,莫不鳥騰魚躍,喜蒙德澤。今一旦更以主者思文不審,收既往之詔,奪 已澍之施,臣之愚心竊以為不可。」詔從之。
yuán kāng zhōng, qiān wú wáng yǒu. shí xún yǐ zhuàn xīn lǐ, shǐ yú tǎo lùn dé shī ér hòu shī xíng. yuán huáng hòu bēng, dù yù zòu: liàng àn zhī zhì, nǎi zì shàng gǔ, shì yǐ gāo zōng wú fú sàng zhī wén, ér wéi wén chēng bù yán. hàn wén xiàn sān shí liù rì. wèi shì yǐ jiàng, jì yú wèi jié. huáng tài zǐ yǔ guó wèi tǐ, lǐ yí shì fú, zú kū biàn chú. yú dá yù shū yuē: táng chēng è mì, yīn yún liàng àn, gè jǔ shì yǐ wèi míng, fēi jì zàng yǒu shū jiàng. zhōu shì yǐ lái, wèi zhī sàng fú. sàng fú zhě, yǐ fú biǎo sàng. jīn dì zhě yī rì wàn jī, tài zǐ jiān fǔ zhī zhòng, yǐ yí duó lǐ, zàng qì chú fú, biàn zhì tōng lǐ, chuí diǎn jiāng lái, hé bì fù zhī yú gǔ, shǐ lǎo rú zhì zhēng zāi! huáng tài sūn shàng hōng, yǒu sī zòu yù fú qí shuāi qī. zhào lìng bó shì yì. yú yuē: tài zǐ shēng, jǔ yǐ chéng rén zhī lǐ, zé shāng lǐ chú yǐ. tài sūn yì tǐ jūn chuán zhòng, yóu wèi chéng ér fú quán, fēi yǐ nián yě. cóng zhī. yú yòu yì yù hé liǎng shè shì, jiàn yú fú zhì.
元康中,遷吳王友。時荀顗撰《新禮》,使虞討論得失而後施行。元皇后崩, 杜預奏:「諒暗之制,乃自上古,是以高宗無服喪之文,而唯文稱不言。漢文限三 十六日。魏氏以降,既虞為節。皇太子與國為體,理宜釋服,卒哭便除。」虞答預 書曰:「唐稱遏密,殷雲諒暗,各舉事以為名,非既葬有殊降。周室以來,謂之喪 服。喪服者,以服表喪。今帝者一日萬機,太子監撫之重,以宜奪禮,葬訖除服, 變制通理,垂典將來,何必附之於古,使老儒致爭哉!」皇太孫尚薨,有司奏「御 服齊衰期」。詔令博士議。虞曰:「太子生,舉以成人之禮,則殤理除矣。太孫亦 體君傳重,由位成而服全,非以年也。」從之。虞又議玉輅、兩社事,見《輿服志》。
hòu lì mì shū jiān wèi wèi qīng, cóng huì dì xìng zhǎng ān. jí dōng jūn lái yíng, bǎi guān bēn sàn, suì liú lí hù dù zhī jiān, zhuǎn rù nán shān zhōng, liáng jué jī shén, shí xiàng shí ér shí zhī. hòu dé hái luò, lì guāng lù xūn tài cháng qīng. shí huái dì qīn jiāo. zì yuán kāng yǐ lái, bù qīn jiāo sì, lǐ yí chí fèi. yú kǎo zhèng jiù diǎn, fǎ wù càn rán. jí luò jīng huāng luàn, dào qiè zòng héng, rén jī xiāng shí. yú sù qīng pín, suì yǐ něi zú.
後歷秘書監、衛尉卿,從惠帝幸長安。及東軍來迎,百官奔散,遂流離鄠、杜 之間,轉入南山中,糧絕飢甚,拾橡實而食之。後得還洛,歷光祿勛、太常卿。時 懷帝親郊。自元康以來,不親郊祀,禮儀弛廢。虞考正舊典,法物粲然。及洛京荒 亂,盜竊縱橫,人飢相食。虞素清貧,遂以餒卒。
yú zhuàn wén zhāng zhì sì juǎn, zhù jiě sān fǔ jué lù, yòu zhuàn gǔ wén zhāng, lèi jù qū fēn wèi sān shí juǎn, míng yuē liú bié jí, gè wèi zhī lùn, cí lǐ qiè dāng, wèi shì suǒ zhòng.
虞撰《文章志》四卷,註解《三輔決錄》,又撰古文章,類聚區分為三十卷, 名曰《流別集》,各為之論,辭理愜當,為世所重。
yú shàn guān xuán xiàng, cháng wèi yǒu rén yuē: jīn tiān xià fāng luàn, bì nán zhī guó, qí wéi liáng tǔ hū! xìng ài shì rén, yǒu biǎo jiàn zhě, héng wèi qí cí. dōng píng tài shū guǎng shū jī qīng biàn, guǎng tán, yú bù néng duì yú bǐ, guǎng bù néng dá gèng xiāng chī xiào, fēn rán yú shì yún.
虞善觀玄象,嘗謂友人曰:「今天下方亂,避難之國,其唯涼土乎!」性愛士 人,有表薦者,恆為其辭。東平太叔廣樞機清辯,廣談,虞不能對;虞筆,廣不能 答;更相嗤笑,紛然於世雲。
shù xī, zì guǎng wēi, yáng píng yuán chéng rén, hàn tài zǐ tài fù shū guǎng zhī hòu yě. wáng mǎng mò, guǎng céng sūn mèng dá bì nán, zì dōng hǎi xǐ jū shā lù shān nán, yīn qù shū zhī zú, suì gǎi xìng yān. zǔ hùn, lǒng xī tài shǒu. fù kān, féng yì tài shǒu, bìng yǒu míng yù. xī bó xué duō wén, yǔ xiōng qiú jù zhī míng. shǎo yóu guó xué, huò wèn bó shì cáo zhì yuē: dāng jīn hǎo xué zhě shuí hū? zhì yuē: yáng píng shù guǎng wēi hǎo xué bù juàn, rén mò jí yě. hái xiāng lǐ, chá xiào lián, jǔ mào cái, jiē bù jiù. qiú qǔ shí jiàn cóng nǚ, qì zhī, jiàn yǐ wèi hàn, fěng zhōu jùn gōng fǔ bù dé pì, gù xī děng jiǔ bù dé diào.
束皙,字廣微,陽平元城人,漢太子太傅疏廣之後也。王莽末,廣曾孫孟達避 難,自東海徙居沙鹿山南,因去疏之足,遂改姓焉。祖混,隴西太守。父龕,馮翊 太守,並有名譽。皙博學多聞,與兄璆俱知名。少游國學,或問博士曹志曰:「當 今好學者誰乎?」志曰:「陽平束廣微好學不倦,人莫及也。」還鄉里,察孝廉, 舉茂才,皆不就。璆娶石鑒從女,棄之,鑒以為憾,諷州郡公府不得辟,故皙等久 不得調。
tài kāng zhōng, jùn jiè dà hàn, xī wèi yì rén qǐng yǔ, sān rì ér yǔ zhù, zhòng wèi xī chéng gǎn, wèi zuò gē yuē: shù xiān shēng, tōng shén míng, qǐng tiān sān rì gān yǔ líng. wǒ shǔ yǐ yù, wǒ jì yǐ shēng. hé yǐ chóu zhī? bào shù zhǎng shēng. xī yǔ wèi héng hòu shàn, wén héng yù huò, zì běn jùn fù sàng.
太康中,郡界大旱,皙為邑人請雨,三日而雨注,眾謂皙誠感,為作歌曰: 「束先生,通神明,請天三日甘雨零。我黍以育,我稷以生。何以疇之?報束長生。」 皙與衛恆厚善,聞恆遇禍,自本郡赴喪。
cháng wèi quàn nóng jí bǐng zhū fù, wén pō bǐ sú, shí rén báo zhī. ér xìng shěn tuì, bù mù róng lì, zuò xuán jū shì yǐ nǐ kè nán, qí cí yuē:
嘗為《勸農》及《餅》諸賦,文頗鄙俗,時人薄之。而性沈退,不慕榮利,作 《玄居釋》以擬《客難》,其辭曰:
shù xī xián jū, mén rén bìng shì. fāng xià wéi shēn tán, yǐn jǐ ér hāi, hán háo sàn zǎo, kǎo zhuàn tóng yì, zài cè zhě jìn ér wèn zhī yuē: gài wén dào shàng biàn tōng, dá zhě wú qióng. shì luàn zé jiù qí fēn, shí tài zé fú qí lóng. zhèn tiān wéi yǐ zàn bǎi wù, xī dì zài ér gǔ huáng fēng. shēng zé lǜ tǔ lè qí cún, sǐ zé yǔ nèi āi qí zhōng. shì yǐ jūn zǐ qū jǐ shēn dào, bù chǐ gàn shí. shàng guó yǒu bù suǒ hé huò zhī yán, zhōu yì zhe yuè yǐ qiú jìn zhī cí. shēn lǎo fù jīn xuàn yǐ chén pēng gē zhī shuō, qí kè dāng kāng qú ér yǒng bái shuǐ zhī shī. jīn xiān shēng dān dào xiū yì, yí rán shān zhì, qián lǎng tōng wēi, qià lǎn shēn shí, yè jiān wàng mèi zhī qín, zhòu chěng zuān xuán zhī sī, kuàng nián lèi rěn, bù duò qí zhì. lín yì chéng ér yù fú, shù yè yōu ér bù shì. nǎi yù hé dú cí jià, ní pán shēn chù, yǒng jí lín láng zhī yào, nì shǒu qióng yú zhī zhǔ, dāng táng nián ér mù zhǎng jǔ, bāng yǒu dào ér fǎn níng wǔ. shí bǐ mí cǐ, yú qiè bù qǔ.
束皙閒居,門人並侍。方下帷深譚,隱几而咍,含毫散藻,考撰同異,在側者 進而問之曰:「蓋聞道尚變通,達者無窮。世亂則救其紛,時泰則扶其隆。振天維 以贊百務,熙帝載而鼓皇風。生則率土樂其存,死則宇內哀其終。是以君子屈己伸 道,不恥干時。上國有不索何獲之言,《周易》著躍以求進之辭。莘老負金鉉以陳 烹割之說,齊客當康衢而詠《白水》之詩。今先生耽道修藝,嶷然山峙,潛朗通微, 洽覽深識,夜兼忘寐之勤,晝騁鑽玄之思,曠年累稔,不墮其志。鱗翼成而愈伏, 術業優而不試。乃欲闔櫝辭價,泥蟠深處,永戢琳琅之耀,匿首窮魚之渚,當唐年 而慕長沮,邦有道而反甯武。識彼迷此,愚竊不取。
ruò nǎi shì yǐ yuán dēng, jìn bì dài qiú, fù shì zhī dǎng héng zhuó, zé lín sǒu zhī yàn bù chōu, dan chi bù wán kuā zhī tóng, dōng yě yí bái diān zhī sǒu. hé yì yīn zǐ dōu ér shì bó lù, píng yì shǒu yǐ shè hóng liú, dǎo cuì yún yǐ hài yì lóng, zhèn guāng yào yǐ jīng shěn. tú qū pán yú xiàn jǐng, miǎn tiān lù ér bù yóu, xué jì jī ér shēn kùn, fū hé wèi hū mì qiū.
若乃士以援登,進必待求,附勢之黨橫擢,則林藪之彥不抽,丹墀步紈夸之童, 東野遺白顛之叟。盍亦因子都而事博陸,憑鷁首以涉洪流,蹈翠雲以駭逸龍,振光 耀以驚沈。徒屈蟠於陷井,眄天路而不游,學既積而身困,夫何為乎秘丘。
qiě suì bù wǒ yǔ, shí ruò bēn sì, yǒu lái wú fǎn, nán dé yì shī. xiān shēng bù zhī xū yù zhī chèn huǐ chí, ér wàng fū péng hé zhī yì wù jí, yì qǐ néng dēng hǎi méi ér yì dōng liú zhī shuǐ, lín yú quán ér zhāo xī guī zhī rì? tú yǐ qū wèi wèi gù, rú xué zì zhì, qiú dà dào yú huán dǔ, kǔ xíng hái yú péng shì. qǐ ruò tuō shēn quán qī, píng shì jiǎ lì, zé qī fāng lín, fēi bù dài yì, xī sù qī é zhī fáng, cháo xiǎng wǔ dǐng zhī shí, kuāng sān zhèng zé tài jiē píng, zàn wǔ jiào ér yù shéng zhí. shú ruò rú huò cān shū, zhōng shēn zì nì zāi!
且歲不我與,時若奔駟,有來無反,難得易失。先生不知盱豫之讖悔遲,而忘 夫朋盍之義務疾,亦豈能登海湄而抑東流之水,臨虞泉而招西歸之日?徒以曲畏為 梏,儒學自桎,囚大道於環堵,苦形骸於蓬室。豈若託身權戚,憑勢假力,擇棲芳 林,飛不待翼,夕宿七娥之房,朝享五鼎之食,匡三正則太階平,贊五教而玉繩直。 孰若茹藿餐蔬,終身自匿哉!」
shù zǐ yuē: jū! wú jiāng dǎo ěr yǐ jūn zǐ zhī dào, yù ěr yǐ chū chù zhī shì. ěr qí míng shòu yú xùn, jǐn tīng yú zhì.
束子曰:「居!吾將導爾以君子之道,諭爾以出處之事。爾其明受余訊,謹聽 余志。
xī yuán yī jì qǐ, liǎng yí zhào lì, lí guāng yè yǐn, wàng shū zhòu jí, yǔ zú xiáng lín, jué diāo fù shī, wù cóng xìng zhī suǒ ān, shì lè zhì zhī suǒ zhí, huò bèi fēng róng yǐ yán qī, huò pái lán tà ér qiú rù, zài yě zhě lóng yì, zài cháo zhě fèng jí. suī qí guǐ jī bù tóng, ér dào wú guì jiàn, bì ān qí yè, jiāo bù xiāng xiàn, jì qì fèn yōng yǐ xuān dào, cháo yóu xǐ ěr yǐ bì chán, tóng chuí bù xiǔ zhī chēng, jù rù xián zhě zhī liú. cān míng bǐ yù, shuí liè shuí yōu? hé bì tān yǔ èr bā wèi qún, ér chǐ wèi qī rén zhī chóu hū! qiě dào kuí ér tōng, shì bù tóng qù, wú qiè zhuì chù zhě zhī mò xíng, wèi gǎn wén zi zhī gāo yù, jiāng hū pú lún ér bù miǎn, fū hé quán qī zhī yún fù zāi!
昔元一既啟,兩儀肇立,離光夜隱,望舒晝戢,羽族翔林,蟩蛁赴濕,物從性 之所安,士樂志之所執,或背豐榮以岩棲,或排蘭闥而求入,在野者龍逸,在朝者 鳳集。雖其軌跡不同,而道無貴賤,必安其業,交不相羨,稷、契奮庸以宣道,巢、 由洗耳以避禪,同垂不朽之稱,俱入賢者之流。參名比譽,誰劣誰優?何必貪與二 八為群,而恥為七人之疇乎!且道睽而通,士不同趣,吾竊綴處者之末行,未敢聞 子之高喻,將忽蒲輪而不眄,夫何權戚之雲附哉!
xī zhōu hàn zhōng shuāi, shí nán zì tuō, fú zhào jì kāi, huàn duān yì zuò, cháo yóu wēi é zhī gōng, xī zhuì zhēng róng zhī hè, zhòu xiào yè tàn, chén huá mù luò, zhōng bù zú yǐ wèi jǐ, huò bù kě yǐ yù dù, shì shì huì dēng cháo ér jìng fù lín báo. huò huǐ míng zì wū, huò bù shí qí lù, bǐ cóng zhèng yú xiá sì zhī guī, pì guān zhě yú jiāo miào zhī dú, gōng sūn qì tì ér cí xiāng, yáng xióng kàng lùn yú chì zú.
昔周、漢中衰,時難自托,福兆既開,患端亦作,朝游巍峨之宮,夕墜崢嶸之 壑,晝笑夜嘆,晨華暮落,忠不足以衛己,禍不可以預度,是士諱登朝而競赴林薄。 或毀名自污,或不食其祿,比從政於匣笥之龜,譬官者於郊廟之犢,公孫泣涕而辭 相,楊雄抗論於赤族。
jīn dà jìn xī lóng, liù hé níng jìng. fēng chài zhǐ dú, xióng pí chuò měng, wǔ xíng wù yòng, bā hóng bèi zhěng, zhǔ wú jiāo sì zhī nù, chén wú máo yīng zhī qǐng, shàng xià xiāng ān, lǜ lǐ cóng dào. cháo yǎng chù xié zhī shòu, tíng yǒu zhǐ nìng zhī cǎo, huò lù kě yǐ zhōng táo, chǒng lù kě yǐ shùn bǎo.
今大晉熙隆,六合寧靜。蜂蠆止毒,熊羆輟猛,五刑勿用,八紘備整,主無驕 肆之怒,臣無氂纓之請,上下相安,率禮從道。朝養觸邪之獸,庭有指佞之草,禍 戮可以忠逃,寵祿可以順保。
qiě fú jìn wú xiǎn jù, ér wéi jì zhī wù zhě, lǜ qí xìng yě. liǎng kě jù shì, ér shě bǐ qù cǐ zhě, cóng qí zhì yě. gài wú wèi kě yǐ jiě tiān xià zhī fēn, dàn bó kě yǐ jiù guó jiā zhī jí, dāng wèi zhě shì yǒu suǒ qióng, chén cè zhě yán yǒu bù rù, dí huáng bù néng huí xī lín zhī kòu, píng bó bù néng zhèng rú yì zhī lì, gàn mù wò ér qín shī tuì, sì hào qǐ ér qī jī qì. fū rú shì hé shě hé zhí, hé qù hé jiù? wèi shān cén zhī lín wèi fāng, gǔ dǐ zhī mǎng wèi chòu. shǒu fèn rèn xìng, wéi tiān suǒ shòu, niǎo bù jiǎ jiǎ yú guī, yú bù jiè zú yú shòu, hé bì xiào gū zhú zhī pín ér xiàn qí jǐng zhī fù! chǐ bù yī yǐ sì zhì, níng wén qiú ér tuō xiù. qiě néng yuē qí gōng, zé dān shí zhī chù yǐ fēng gǒu sì qí yù, zé hǎi líng zhī jī bù zú cún dào dé zhě, zé pǐ fū zhī shēn kě róng wàng dà lún zhě, zé wàn chéng zhī zhǔ yóu rǔ. jiāng yán liù jí yǐ xùn shì, shǒu jì pō yǐ zhèn sú, ǒu zhèng lǎo yú hǎi yú, pǐ yán sǒu yú pì shǔ. qiě shì yǐ tài xū wèi yú, xuán lú wèi sì, shén yóu mò jìng zhī lín, xīn cún wú yíng zhī shì, róng lì bù rǎo qí jué, yīn yōu bù gàn qí mèi, juān kuā zhě zhī suǒ tān, shōu zào wù zhī suǒ qì, zhì shèng jí zhī huāng wú, zǒng qún yán zhī yī zhì. quán sù lǚ yú qiū yuán, bèi yīng ruí ér zhǎng yì, qǐng zi kè wú yè yú qiān zài, wú tīng wú yán yú jīn rì yě.
且夫進無險懼,而惟寂之務者,率其性也。兩可俱是,而舍彼趣此者,從其志 也。蓋無為可以解天下之紛,澹泊可以救國家之急,當位者事有所窮,陳策者言有 不入,翟璜不能回西鄰之寇,平、勃不能正如意之立,干木臥而秦師退,四皓起而 戚姬泣。夫如是何舍何執,何去何就?謂山岑之林為芳,谷底之莽為臭。守分任性, 唯天所授,鳥不假甲於龜,魚不借足於獸,何必笑孤竹之貧而羨齊景之富!恥布衣 以肆志,寧文裘而拖繡。且能約其躬,則儋石之畜以豐;苟肆其欲,則海陵之積不 足;存道德者,則匹夫之身可榮;忘大倫者,則萬乘之主猶辱。將研六籍以訓世, 守寂泊以鎮俗,偶鄭老於海隅,匹嚴叟於僻蜀。且世以太虛為輿,玄爐為肆,神遊 莫競之林,心存無營之室,榮利不擾其覺,殷憂不干其寐,捐夸者之所貪,收躁務 之所棄,雉聖籍之荒蕪,總群言之一至。全素履於丘園,背纓緌而長逸,請子課吾 業於千載,無聽吾言於今日也。」
zhāng huá jiàn ér qí zhī. shí jiàn zú, wáng róng nǎi pì qiú. huá zhào xī wèi yuàn, yòu wèi sī kōng xià pī wáng huǎng suǒ pì. huá wèi sī kōng, fù yǐ wèi zéi cáo shǔ.
張華見而奇之。石鑒卒,王戎乃辟璆。華召皙為掾,又為司空、下邳王晃所辟。 華為司空,復以為賊曹屬。
shí yù guǎng nóng, xī shàng yì yuē:
時欲廣農,皙上議曰:
fú jiàn zhào shū, yǐ cāng lǐn bù shí, guān yòu jī qióng, yù dà xìng tián nóng, yǐ fān jiā gǔ, cǐ chéng yǒu yú jiè dà yǔ jǐn lì zhī wèi. rán nóng ráng kě zhì, suǒ yóu zhě sān: yī yuē tiān shí bù qiān, èr yuē dì lì wú shī, sān yuē rén lì xián yòng. ruò bì chūn wú yǔ mài mù zhī rùn, qiū fán pāng tuó zhī huàn, shuǐ hàn shī zhōng, yú ráng yǒu qǐng. suī shǐ xī hé píng zhì, hòu jì qīn nóng, lǐ jiāng zhèn yú yuán xí, qín biāo gǔn yú zhōng tián, yóu bù zú yǐ zhì cāng yǔ yíng yì zhī jī yě. rán dì lì kě yǐ jì shēng, rén lì kě yǐ kè zhì, zhào shū zhī zhǐ, yì jiāng yù jǐn cǐ lǐ hū?
伏見詔書,以倉廩不實,關右飢窮,欲大興田農,以蕃嘉穀,此誠有虞戒大禹 盡力之謂。然農穰可致,所由者三:一曰天時不諐,二曰地利無失,三曰人力咸用。 若必春無{雨脈}霂之潤,秋繁滂沱之患,水旱失中,雩禳有請。雖使羲和平秩,後 稷親農,理疆甽於原隰,勤藨蓘於中田,猶不足以致倉庾盈億之積也。然地利可以 計生,人力可以課致,詔書之旨,亦將欲盡此理乎?
jīn tiān xià qiān chéng, rén duō yóu shí, fèi yè zhàn kōng, wú tián kè zhī shí. jiào jì jiǔ zhōu, shù guò wàn jì. kě shēn yán cǐ fáng, lìng jiàn sī jīng chá, yī rén shī kè, fù jí jùn xiàn, cǐ rén lì zhī kě zhì yě.
今天下千城,人多游食,廢業占空,無田課之實。較計九州,數過萬計。可申 嚴此防,令鑒司精察,一人失課,負及郡縣,此人力之可致也。
yòu zhōu sī shí jùn, tǔ xiá rén fán, sān wèi yóu shén, ér zhū yáng mǎ mù, bù qí jìng nèi, yí xī pò fèi, yǐ gōng wú yè. yè shǎo zhī rén, suī pō gē xǐ, zài zhě yóu duō, tián zhū wǎn mù, bù lè kuàng yě, tān zài rén jiān. gù wèi běi tǔ bù yí xù mù, cǐ chéng bù rán. àn gǔ jīn zhī yǔ, yǐ wèi mǎ zhī suǒ shēng, shí zài jì běi, dà jiǎ zāng yáng, qǔ zhī qīng bó, fàng shǐ zhī gē, qǐ yú jù lù, shì qí xiào yě. kě xī xǐ zhū mù, yǐ chōng qí dì, shǐ mǎ niú zhū yáng hé cǎo yú kōng xū zhī tián, yóu shí zhī rén shòu yè yú fù gěi zhī cì, cǐ dì lì zhī kě zhì zhě yě. xī zhuī pī zài jiōng, shǐ kè suǒ yǐ sòng lǔ xī què mǎ wù tián, lǎo shì suǒ yǐ chēng yǒu dào, qǐ lì zhī suǒ yǐ huì zāi? yòu rú jí jùn zhī wú zé, liáng tián shù qiān qǐng, nìng shuǐ tíng wū, rén bù kěn zhí. wén qí guó rén, jiē wèi tōng xiè zhī gōng bù zú wèi nán, xì lǔ chéng yuán, qí lì shén zhòng. ér háo qiáng dà zú, xī qí yú bǔ zhī ráo, gòu shuō guān zhǎng, zhōng yú bù pò. cǐ yì gǔ kǒu zhī yáo, zài zài shǐ piān. wèi yí fù xià jùn xiàn, yǐ xiáng dāng jīn zhī jì. jīng yáng yǎn yù, wū ní zhī tǔ, qú wù zhī yí, bì duō cǐ lèi, zuì shì bù dài tiān shí ér fēng nián kě huò zhě yě. yǐ qí yún yǔ shēng yú běn chā, duō tú shēng yú jué xiè, bù bì wàng cháo jī ér huáng lǎo zhēn, yǒng shān chuān ér lín yǔ xī. shì gù liǎng zhōu zhēng dōng xī zhī liú, shǐ qǐ xī zhāng qú zhī jìn, míng dì lì zhī zhòng yě. yí zhào sì zhōu cì shǐ, shǐ jǐn àn yǐ wén.
又州司十郡,土狹人繁,三魏尤甚,而豬羊馬牧,布其境內,宜悉破廢,以供 無業。業少之人,雖頗割徙,在者猶多,田諸菀牧,不樂曠野,貪在人間。故謂北 土不宜畜牧,此誠不然。案古今之語,以為馬之所生,實在冀北,大賈牂羊,取之 清渤,放豕之歌,起於鉅鹿,是其效也。可悉徙諸牧,以充其地,使馬牛豬羊齕草 於空虛之田,游食之人受業於賦給之賜,此地利之可致者也。昔騅駓在坰,史克所 以頌魯僖;卻馬務田,老氏所以稱有道,豈利之所以會哉?又如汲郡之吳澤,良田 數千頃,濘水停洿,人不墾植。聞其國人,皆謂通泄之功不足為難,舄鹵成原,其 利甚重。而豪強大族,惜其魚捕之饒,構說官長,終於不破。此亦谷口之謠,載在 史篇。謂宜復下郡縣,以詳當今之計。荊、揚、兗、豫,污泥之土,渠塢之宜,必 多此類,最是不待天時而豐年可獲者也。以其雲雨生於畚臿,多稌生於決泄,不必 望朝隮而黃潦臻,禜山川而霖雨息。是故兩周爭東西之流,史起惜漳渠之浸,明地 利之重也。宜詔四州刺史,使謹按以聞。
yòu xī wèi shì xǐ sān jùn rén zài yáng píng dùn qiū jiè, jīn zhě fán shèng, hé wǔ liù qiān jiā. èr jùn tián dì bī xiá, wèi kě xǐ hái xī zhōu, yǐ chōng biān tǔ, cì qí shí nián zhī fù, yǐ wèi zhòng qiān zhī qíng. yī jǔ liǎng dé, wài shí nèi kuān, zēng guǎng qióng rén zhī yè, yǐ pì xī jiāo zhī tián, cǐ yòu nóng shì zhī dà yì yě.
又昔魏氏徙三郡人在陽平頓丘界,今者繁盛,合五六千家。二郡田地逼狹,謂 可徙還西州,以充邊土,賜其十年之復,以慰重遷之情。一舉兩得,外實內寬,增 廣窮人之業,以辟西郊之田,此又農事之大益也。
zhuǎn zuǒ zhù zuò láng, zhuàn jìn shū dì jì shí zhì, qiān zhuǎn bó shì, zhù zuò rú gù.
轉佐著作郎,撰《晉書·帝紀》、十《志》,遷轉博士,著作如故。
chū, tài kāng èr nián, jí jùn rén bù zhǔn dào fā wèi xiāng wáng mù, huò yán ān lí wáng zhǒng, dé zhú shū shù shí chē. qí jì nián shí sān piān, jì xià yǐ lái zhì zhōu yōu wáng wèi quǎn róng suǒ miè, yǐ shì jiē zhī, sān jiā fēn, réng shù wèi shì zhì ān lí wáng zhī èr shí nián. gài wèi guó zhī shǐ shū, dà lüè yǔ chūn qiū jiē duō xiāng yīng. qí zhōng jīng chuán dà yì, zé yún xià nián duō yīn yì gàn qǐ wèi, qǐ shā zhī tài jiǎ shā yī yǐn wén dīng shā jì lì zì zhōu shòu mìng, zhì mù wáng bǎi nián, fēi mù wáng shòu bǎi suì yě yōu wáng jì wáng, yǒu gòng bó hé zhě shè xíng tiān zǐ shì, fēi èr xiāng gòng hé yě. qí yì jīng èr piān, yǔ zhōu yì shàng xià jīng tóng. yì yáo yīn yáng guà èr piān, yǔ zhōu yì lüè tóng, yáo cí zé yì. guà xià yì jīng yī piān, shì shuō guà ér yì. gōng sūn duàn èr piān, gōng sūn duàn yǔ shào zhì lùn yì. guó yǔ sān piān, yán chǔ jìn shì. míng sān piān, shì lǐ jì, yòu shì ěr yǎ lùn yǔ. shī chūn yī piān, shū zuǒ chuán zhū bǔ shì, shī chūn shì shì zào shū zhě xìng míng yě. suǒ yǔ shí yī piān, zhū guó bo mèng yāo guài xiàng shū yě. liáng qiū cáng yī piān, xiān xù wèi zhī shì shù, cì yán qiū cáng jīn yù shì. jiǎo shū èr piān, lùn yì shè fǎ. shēng fēng yī piān, dì wáng suǒ fēng. dà lì èr piān, zōu zi tán tiān lèi yě. mù tiān zǐ chuán wǔ piān, yán zhōu mù wáng yóu xíng sì hǎi, jiàn dì tái xī wáng mǔ. tú shī yī piān, huà zàn zhī shǔ yě. yòu zá shū shí jiǔ piān: zhōu shí tián fǎ, zhōu shū, lùn chǔ shì, zhōu mù wáng měi rén shèng jī sǐ shì. dà fán qī shí wǔ piān, qī piān jiǎn shū zhé huài, bù shí míng tí. zhǒng zhōng yòu dé tóng jiàn yī méi, zhǎng èr chǐ wǔ cùn. qī shū jiē kē dǒu zì. chū fā zhǒng zhě shāo cè zhào qǔ bǎo wù, jí guān shōu zhī, duō jìn jiǎn duàn zhá, wén jì cán quē, bù fù quán cì. wǔ dì yǐ qí shū fù mì shū xiào zhuì cì dì, xún kǎo zhǐ guī, ér yǐ jīn wén xiě zhī. xī zài zhù zuò, dé guān zhú shū, suí yí fēn shì, jiē yǒu yì zhèng. qiān shàng shū láng.
初,太康二年,汲郡人不准盜發魏襄王墓,或言安釐王冢,得竹書數十車。其 《紀年》十三篇,記夏以來至周幽王為犬戎所滅,以事接之,三家分,仍述魏事至 安釐王之二十年。蓋魏國之史書,大略與《春秋》皆多相應。其中經傳大異,則雲 夏年多殷;益干啟位,啟殺之;太甲殺伊尹;文丁殺季歷;自周受命,至穆王百年, 非穆王壽百歲也;幽王既亡,有共伯和者攝行天子事,非二相共和也。其《易經》 二篇,與《周易》上下經同。《易繇陰陽卦》二篇,與《周易》略同,《繇辭》則 異。《卦下易經》一篇,似《說卦》而異。《公孫段》二篇,公孫段與邵陟論《易》。 《國語》三篇,言楚、晉事。《名》三篇,似《禮記》,又似《爾雅》、《論語》。 《師春》一篇,書《左傳》諸卜筮,「師春」似是造書者姓名也。《瑣語》十一篇, 諸國卜夢妖怪相書也。《梁丘藏》一篇,先敘魏之世數,次言丘藏金玉事。《繳書》 二篇,論弋射法。《生封》一篇,帝王所封。《大曆》二篇,鄒子談天類也。《穆 天子傳》五篇,言周穆王遊行四海,見帝台、西王母。《圖詩》一篇,畫贊之屬也。 又雜書十九篇:《周食田法》,《周書》,《論楚事》,《周穆王美人盛姬死事》。 大凡七十五篇,七篇簡書折壞,不識名題。冢中又得銅劍一枚,長二尺五寸。漆書 皆科斗字。初發冢者燒策照取寶物,及官收之,多燼簡斷札,文既殘缺,不復詮次。 武帝以其書付秘書校綴次第,尋考指歸,而以今文寫之。皙在著作,得觀竹書,隨 疑分釋,皆有義證。遷尚書郎。
wǔ dì cháng wèn zhì yú sān rì qǔ shuǐ zhī yì, yú duì yuē: hàn zhāng dì shí, píng yuán xú zhào yǐ sān yuè chū shēng sān nǚ, zhì sān rì jù wáng, cūn rén yǐ wèi guài, nǎi zhāo xié zhī shuǐ bīn xǐ fú, suì yīn shuǐ yǐ fàn shāng, qí yì qǐ cǐ. dì yuē: bì rú suǒ tán, biàn fēi hǎo shì. xī jìn yuē: yú xiǎo shēng, bù zú yǐ zhī, chén qǐng yán zhī. xī zhōu gōng chéng luò yì, yīn liú shuǐ yǐ fàn jiǔ, gù yì shī yún yǔ shāng suí bō. yòu qín zhāo wáng yǐ sān rì zhì jiǔ hé qū, jiàn jīn rén fèng shuǐ xīn zhī jiàn, yuē: lìng jūn zhì yǒu xī xià. nǎi bà zhū hóu, yīn cǐ lì wèi qǔ shuǐ. èr hàn xiāng yuán, jiē wèi shèng jí. dì dà yuè, cì xī jīn wǔ shí jīn.
武帝嘗問摯虞三日曲水之義,虞對曰:「漢章帝時,平原徐肇以三月初生三女, 至三日俱亡,邨人以為怪,乃招攜之水濱洗祓,遂因水以泛觴,其義起此。」帝曰: 「必如所談,便非好事。」皙進曰:「虞小生,不足以知,臣請言之。昔周公成洛 邑,因流水以泛酒,故逸詩云『羽觴隨波』。又秦昭王以三日置酒河曲,見金人奉 水心之劍,曰:『令君制有西夏。』乃霸諸侯,因此立為曲水。二漢相緣,皆為盛 集。」帝大悅,賜皙金五十斤。
shí yǒu rén yú sōng gāo shān xià de zhú jiǎn yī méi, shàng liǎng xíng kē dǒu shū, chuán yǐ xiāng shì, mò yǒu zhī zhě. sī kōng zhāng huá yǐ wèn xī, xī yuē: cǐ hàn míng dì xiǎn jié líng zhōng cè wén yě. jiǎn yàn guǒ rán, shí rén fú qí bó shí.
時有人於嵩高山下得竹簡一枚,上兩行科斗書,傳以相示,莫有知者。司空張 華以問皙,皙曰:「此漢明帝顯節陵中策文也。」檢驗果然,時人伏其博識。
zhào wáng lún wèi xiāng guó, qǐng wèi jì shì. xī cí jí bà guī, jiào shòu mén tú. nián sì shí zú, yuán chéng shì lǐ wèi zhī fèi yè, mén shēng gù rén lì bēi mù cè.
趙王倫為相國,請為記室。皙辭疾罷歸,教授門徒。年四十卒,元城市裡為之 廢業,門生故人立碑墓側。
xī cái xué bó tōng, suǒ zhe sān wèi rén shì chuán, qī dài tōng jì jìn shū jì zhì, yù luàn wáng shī. qí wǔ jīng tōng lùn fā méng jì bǔ wáng shī wén jí shù shí piān, xíng yú shì yún.
皙才學博通,所著《三魏人士傳》,《七代通記》、《晉書·紀》、《志》, 遇亂亡失。其《五經通論》、《發蒙記》、《補亡詩》、文集數十篇,行於世雲。
wáng jiē, zì zǔ yóu, hé dōng yī shì rén, hàn jīng zhào yǐn zūn shí shì sūn yě. fù wèi, shì xiū rú shǐ zhī xué. wèi zhōng lǐng jūn cáo xī zuò zhì gōng lùn, wèi shàn zhī, ér zhe zhì jī lùn, cí yì shén měi. guān zhì xià yáng hóu xiāng. jiē yòu sàng fù, āi huǐ guò lǐ, xiāng qīn jiē tàn yuē: wáng shì yǒu zi zāi! bó hǎi liú yuán wèi hé dōng tài shǒu, hào qí, yǐ jīng cái wèi wù. tóng jùn féng shōu shì jīng wèi láng, qī shí yú, jiàn jiē yú yuán yuē: fū huá liú bù zǒng pèi, zé fēi zào fù zhī sì míng yuè bù liú guāng, zé fēi suí hóu zhī zhǎng. fú wéi míng fǔ bāo huáng zhōng zhī dé, yào zhòng lí zhī míng, qiú xián yǔ néng, xiǎo wú yí cuò, shì yǐ bǐ lǎo sī xiàn suǒ zhī. qiè jiàn chù shì wáng jiē, qí yí jùn yì, shí sān ér gū, jū sàng jǐn lǐ, xué guò mù ér zhī, yì chù lèi ér zhǎng, sī yù xuàn zhī miào wèi, jīng shì zhī huī yóu yě. bù huàn xuán lí zhī bù qǐ, qiè lè chūn yīng zhī jí shí. yuán jí lǐ mìng, jiē bù shòu. yuán nǎi hū jiàn yuē: jūn yù mù féi dùn zhī gāo xié? duì yuē: jiē báo hù, shǎo gū ér wú xiōng dì, mǔ lǎo jí dǔ, gù wú xīn wèi lì. jí mǔ zhōng, chái huǐ gǔ lì, jū mù cì jī nián, bèi lǎn zhòng shū, duō chū yì yì. xìng jiǎn lǜ, bù xiū sú cāo, xiāng lǐ dà zú duō bù néng shàn zhī, wéi péi wěi yǎ zhī yān. píng yáng tài shǒu liǔ dàn sàn qí shì láng péi xiá shàng shū pú shè dèng yōu jiē yǔ jiē yǒu shàn. hòu wèi jùn zhǔ bù, yíng tài shǒu wēn yǔ, yǔ qí zhī, zhuǎn gōng cáo shǐ. zhōu pì bù píng yáng cóng shì. shí tài shān yáng liàng wèi píng yáng tài shǒu, jiàn zhī yú sī lì xiào wèi wáng kān, chū bǔ dōu guān cóng shì.
王接,字祖游,河東猗氏人,漢京兆尹尊十世孫也。父蔚,世修儒史之學。魏 中領軍曹羲作《至公論》,蔚善之,而著《至機論》,辭義甚美。官至夏陽侯相。 接幼喪父,哀毀過禮,鄉親皆嘆曰:「王氏有子哉!」渤海劉原為河東太守,好奇, 以旌才為務。同郡馮收試經為郎,七十餘,薦接於原曰:「夫驊騮不總轡,則非造 父之肆;明月不流光,則非隋侯之掌。伏惟明府苞黃中之德,耀重離之明,求賢與 能,小無遺錯,是以鄙老思獻所知。竊見處士王接,岐嶷俊異,十三而孤,居喪盡 禮,學過目而知,義觸類而長,斯玉鉉之妙味,經世之徽猷也。不患玄黎之不啟, 竊樂春英之及時。」原即禮命,接不受。原乃呼見曰:「君欲慕肥遁之高邪?」對 曰:「接薄祜,少孤而無兄弟,母老疾篤,故無心為吏。」及母終,柴毀骨立,居 墓次積年,備覽眾書,多出異義。性簡率,不修俗操,鄉里大族多不能善之,唯裴 頠雅知焉。平陽太守柳澹、散騎侍郎裴遐、尚書僕射鄧攸皆與接友善。後為郡主簿, 迎太守溫宇,宇奇之,轉功曹史。州辟部平陽從事。時泰山羊亮為平陽太守,薦之 於司隸校尉王堪,出補都官從事。
yǒng níng chū, jǔ xiù cái. yǒu rén xíng yáng pān tāo yí jiē shū yuē: zhì yú biàn xuán rén bìng wèi zú xià yīng hé dǐng wèi, kě wú yǐ yīng xiù cái xíng. jiē bào shū yuē: jīn shì dào jiāo sàng, jiāng suì bō luàn, ér shí zhì zhī shì qián kǒu tāo bǐ, huò bài rì shēn, rú huǒ zhī liáo yuán, qí kě jiù hū? fēi róng sī xíng, yù jí chén suǒ jiàn, jì yǒu jué wù ěr. shì suì, sān wáng yì jǔ, huì dì fù zuò, yǐ guó yǒu dà qìng, tiān xià xiù xiào yī jiē bù shì, jiē yǐ wèi hèn. chú zhōng láng, bǔ zhēng lǔ jiāng jūn sī mǎ.
永寧初,舉秀才。友人滎陽潘滔遺接書曰:「摯虞、卞玄仁並謂足下應和鼎味, 可無以應秀才行。」接報書曰:「今世道交喪,將遂剝亂,而識智之士鉗口韜筆, 禍敗日深,如火之燎原,其可救乎?非榮斯行,欲極陳所見,冀有覺悟耳。」是歲, 三王義舉,惠帝復阼,以國有大慶,天下秀孝一皆不試,接以為恨。除中郎,補征 虜將軍司馬。
dàng yīn zhī yì, shì zhōng jī shào wèi luàn bīng suǒ hài, jiē yì yuē: fū móu rén zhī jūn, jūn bài zé sǐ zhī móu rén zhī guó, guó wēi zé wáng zhī, gǔ zhī dào yě. dàng yīn zhī yì, bǎi guān bēn běi, wéi jī shào shǒu zhí yǐ yù bù dào, kě wèi chén yǐ, yòu kě chēng tòng yǐ. jīn shān dōng fāng yù dà jǔ, yí míng gāo jié, yǐ hào lìng tiān xià. yī chūn qiū bāo sān lèi zhī yì, jiā shào zhì mìng zhī shǎng, zé xiá ěr xiàng fēng, mò gǎn bù sù yǐ. cháo tíng cóng zhī.
盪陰之役,侍中嵇紹為亂兵所害,接議曰:「夫謀人之軍,軍敗則死之;謀人 之國,國危則亡之,古之道也。盪陰之役,百官奔北,唯嵇紹守職以遇不道,可謂 臣矣,又可稱痛矣。今山東方欲大舉,宜明高節,以號令天下。依《春秋》褒三累 之義,加紹致命之賞,則遐邇向風,莫敢不肅矣。」朝廷從之。
hé jiān wáng yóng yù qiān jià zhǎng ān, yǔ guān dōng guāi yì, yǐ jiē chéng dū wáng zuǒ, nán zhī, biǎo zhuǎn lín fén gōng xiāng guó. jí dōng hǎi wáng yuè lǜ zhū hòu tǎo yóng, shàng shū lìng wáng kān tǒng xíng tái, shàng qǐng jiē bǔ shàng shū diàn zhōng láng, wèi zhì ér zú, nián sān shí jiǔ.
河間王顒欲遷駕長安,與關東乖異,以接成都王佐,難之,錶轉臨汾公相國。 及東海王越率諸候討顒,尚書令王堪統行台,上請接補尚書殿中郎,未至而卒,年 三十九。
jiē xué suī bó tōng, tè jīng lǐ chuán. cháng wèi zuǒ shì cí yì shàn fù, zì shì yī jiā shū, bù zhǔ wèi jīng fā. gōng yáng fù jīng lì chuán, jīng suǒ bù shū, chuán bù wàng qǐ, yú wén wèi jiǎn, tōng jīng wèi zhǎng. rèn chéng hé xiū xùn shì shén xiáng, ér chù zhōu wáng lǔ, dà tǐ guāi ài, qiě zhì tōng gōng yáng ér wǎng wǎng hái wèi gōng yáng jí bìng. jiē nǎi gèng zhù gōng yáng chūn qiū, duō yǒu xīn yì. shí mì shū chéng wèi héng kǎo zhèng jí zhǒng shū, wèi qì ér zāo nán. zuǒ zhe zuò láng shù xī shù ér chéng zhī, shì duō zhèng yì yì. shí dōng lái tài shǒu chén liú wáng tíng jiān nán zhī, yì yǒu zhèng jù. xī yòu shì nán, ér tíng jiān yǐ wáng. sàn qí shì láng pān tāo wèi jiē yuē: qīng cái xué lǐ yì, zú jiě èr zi zhī fēn, kě shì lùn zhī. jiē suì xiáng qí dé shī. zhì yú xiè héng jiē bó wù duō wén, xián yǐ wèi yǔn dāng. yòu zhuàn liè nǚ hòu chuán qī shí èr rén, zá lùn yì shī fù bēi sòng bó nán shí yú wàn yán, sàng luàn jǐn shī.
接學雖博通,特精《禮》《傳》。常謂《左氏》辭義贍富,自是一家書,不主 為經發。《公羊》附經立傳,經所不書,傳不妄起,於文為儉,通經為長。任城何 休訓釋甚詳,而黜周王魯,大體乖硋,且志通《公羊》而往往還為《公羊》疾病。 接乃更注《公羊春秋》,多有新義。時秘書丞衛恆考正汲冢書,未訖而遭難。佐著 作郎束皙述而成之,事多證異義。時東萊太守陳留王庭堅難之,亦有證據。皙又釋 難,而庭堅已亡。散騎侍郎潘滔謂接曰:「卿才學理議,足解二子之紛,可試論之。」 接遂詳其得失。摯虞、謝衡皆博物多聞,咸以為允當。又撰《列女後傳》七十二人, 雜論議、詩賦、碑頌、駁難十餘萬言,喪亂盡失。
zhǎng zi qiān qī, liú yù jiāng nán, yuán fù běn yì, gèng zhù gōng yáng, yòu jí liè nǚ hòu chuán yún.
長子愆期,流寓江南,緣父本意,更注《公羊》,又集《列女後傳》雲。
shǐ chén yuē: huáng fǔ mì sù lǚ yōu zhēn, xián jū yǎng jí, liú qíng bǐ xuē, dūn yuè qiū fén, xuān miǎn wèi zú wèi róng, pín jiàn bù yǐ wèi chǐ, què hū bù bá, sī gù yǒu jìn zhī gāo rén zhě yú! jì hū dǔ zhōng lì lùn, báo zàng zhāo jiǎn, jì jiè shē yú jì shì, yì wú qǔ yú wáng sūn, kě wèi dá cún wáng zhī jī yǐ. zhì yú shù xī děng bìng xiáng lǎn zài jí, duō shí jiù zhāng, zòu yì kě guān, wén cí yǎ shàn, kě wèi bó wén zhī shì yě. huò shè guān yán gé, cái chéng yán shì zhī shū huò lì zhèng zhì zōng, cān dìng yīn jiāo zhī lǐ. yú jì è yú cóng lǐ, xī nǎi nián wèi bù chōng, tiān zhī bào shī, hé qí shuǎng yě! wáng jiē cái diào xiù chū, jiàn shǎng zhī yīn, xī qí yāo wǎng, wèi shēn jì zú, jiē fū!
史臣曰:皇甫謐素履幽貞,閒居養疾,留情筆削,敦悅丘墳,軒冕未足為榮, 貧賤不以為恥,確乎不拔,斯固有晉之高人者歟!洎乎《篤終》立論,薄葬昭儉, 既戒奢於季氏,亦無取於王孫,可謂達存亡之機矣。摯虞、束皙等並詳覽載籍,多 識舊章,奏議可觀,文詞雅贍,可謂博聞之士也。或攝官延閣,裁成言事之書;或 蒞政秩宗,參定禋郊之禮。虞既厄於從理,皙乃年位不充,天之報施,何其爽也! 王接才調秀出,見賞知音,惜其夭枉,未申驥足,嗟夫!
zàn yuē: shì ān hǎo yì, qī xīn péng bì. shǔ yì wén yǎ, wàng huái róng zhì. yí zhì kě chēng, yǎng shēng guāi shù. zhì yú bó wén, guǎng wēi jué qún. cái chéng lǐ dù, kān jī yí wén. wèi piān shì xù, hàn cè sī fēn. zǔ yóu hòu chū, yì bō qīng fēn.
贊曰:士安好逸,棲心蓬蓽。屬意文雅,忘懷榮秩。遺制可稱,養生乖術。摯 虞博聞,廣微絕群。財成禮度,刊緝遺文。魏篇式序,漢冊斯分。祖游後出,亦播 清芬。