huáng fǔ mì, zì shì ān, yòu míng jìng, ān dìng cháo nà rén, hàn tài wèi sōng zhī zēng sūn yě. chū hòu shū fù, xǐ jū xīn ān. nián èr shí, bù hào xué, yóu dàng wú dù, huò yǐ wéi chī. cháng dé guā guǒ, zhé jìn suǒ hòu shū mǔ rèn shì. rèn shì yuē:" xiào jīng yún:' sān shēng zhī yǎng, yóu wèi bù xiào.' rǔ jīn nián yú èr shí, mù bù cún jiào, xīn bù rù dào, wú yǐ wèi wǒ." yīn tàn yuē:" xī mèng mǔ sān xǐ yǐ chéng rén, zēng fù pēng shǐ yǐ cún jiào, qǐ wǒ jū bù bo lín, jiào yǒu suǒ quē, hé ěr lǔ dùn zhī shén yě! xiū shēn dǔ xué, zì rǔ dé zhī, yú wǒ hé yǒu!" yīn duì zhī liú tì. mì nǎi gǎn jī, jiù xiāng rén xí tǎn shòu shū, qín lì bù dài. jū pín, gōng zì jià sè, dài jīng ér nóng, suì bó zōng diǎn jí bǎi jiā zhī yán. shěn jìng guǎ yù, shǐ yǒu gāo shàng zhī zhì, yǐ zhù shù wèi wù, zì hào xuán yàn xiān shēng. zhe lǐ yuè shèng zhēn zhī lùn. hòu dé fēng bì jí, yóu shǒu bù chuò juǎn.
皇甫谧,字士安,幼名静,安定朝那人,汉太尉嵩之曾孙也。出后叔父,徙居 新安。年二十,不好学,游荡无度,或以为痴。尝得瓜果,辄进所后叔母任氏。任 氏曰:“《孝经》云:‘三牲之养,犹为不孝。’汝今年余二十,目不存教,心不 入道,无以慰我。”因叹曰:“昔孟母三徙以成仁,曾父烹豕以存教,岂我居不卜 邻,教有所阙,何尔鲁钝之甚也!修身笃学,自汝得之,于我何有!”因对之流涕。 谧乃感激,就乡人席坦受书,勤力不怠。居贫,躬自稼穑,带经而农,遂博综典籍 百家之言。沈静寡欲,始有高尚之志,以著述为务,自号玄晏先生。著《礼乐》、 《圣真》之论。后得风痹疾,犹手不辍卷。
huò quàn mì xiū míng guǎng jiāo, mì yǐ wéi" fēi shèng rén shú néng jiān cún chū chù, jū tián lǐ zhī zhōng yì kě yǐ lè yáo shùn zhī dào, hé bì chóng jiē shì lì, shì guān yāng zhǎng, rán hòu wéi míng hū". zuò xuán shǒu lùn yǐ dá zhī, yuē:
或劝谧修名广交,谧以为“非圣人孰能兼存出处,居田里之中亦可以乐尧、舜 之道,何必崇接世利,事官鞅掌,然后为名乎”。作《玄守论》以答之,曰:
huò wèi mì yuē:" fù guì rén zhī suǒ yù, pín jiàn rén zhī suǒ è, hé gù wěi xíng dài yú qióng ér bù biàn hū? qiě dào zhī suǒ guì zhě, lǐ shì yě rén zhī suǒ měi zhě, jí shí yě. xiān shēng nián mài chǐ biàn, jī hán bù shàn, zhuǎn sǐ gōu hè, qí shéi zhī hū?"
或谓谧曰:“富贵人之所欲,贫贱人之所恶,何故委形待于穷而不变乎?且道 之所贵者,理世也;人之所美者,及时也。先生年迈齿变,饥寒不赡,转死沟壑, 其谁知乎?”
mì yuē:" rén zhī suǒ zhì xī zhě, mìng yě dào zhī suǒ bì quán zhě, xíng yě xìng xíng suǒ bù kě fàn zhě, jí bìng yě. ruò rǎo quán dào yǐ sǔn xìng mìng, ān dé qù pín jiàn cún suǒ yù zāi? wú wén shí rén zhī lù zhě huái rén zhī yōu, xíng qiáng yóu bù kān, kuàng wú zhī ruò jí hū! qiě pín zhě shì zhī cháng, jiàn zhě dào zhī shí, chù cháng dé shí, méi chǐ bù yōu, shú yǔ fù guì rǎo shén hào jīng zhě hū! yòu shēng wéi rén suǒ bù zhī, sǐ wéi rén suǒ bù xī, zhì yǐ! yīn lóng zhī tú, tiān xià zhī yǒu dào zhě yě. fū yī rén sǐ ér tiān xià hào zhě, yǐ wéi sǔn yě yī rén shēng ér sì hǎi xiào zhě, yǐ wéi yì yě. rán zé hào xiào fēi yì sǐ sǔn shēng yě. shì yǐ zhì dào bù sǔn, zhì dé bù yì. hé zāi? tǐ zú yě. rú huí tiān xià zhī niàn yǐ zhuī sǔn shēng zhī huò, yùn sì hǎi zhī xīn yǐ guǎng fēi yì zhī bìng, qǐ dào dé zhī zhì hū! fū wéi wú sǔn, zé zhì jiān yǐ fū wéi wú yì, zé zhì hòu yǐ. jiān gù zhōng bù sǔn, hòu gù zhōng bù báo. gǒu néng tǐ jiān hòu zhī shí, jū bù báo zhī zhēn, lì hū sǔn yì zhī wài, yóu hū xíng hái zhī biǎo, zé wǒ dào quán yǐ."
谧曰:“人之所至惜者,命也;道之所必全者,形也;性形所不可犯者,疾病 也。若扰全道以损性命,安得去贫贱存所欲哉?吾闻食人之禄者怀人之忧,形强犹 不堪,况吾之弱疾乎!且贫者士之常,贱者道之实,处常得实,没齿不忧,孰与富 贵扰神耗精者乎!又生为人所不知,死为人所不惜,至矣!喑聋之徒,天下之有道 者也。夫一人死而天下号者,以为损也;一人生而四海笑者,以为益也。然则号笑 非益死损生也。是以至道不损,至德不益。何哉?体足也。如回天下之念以追损生 之祸,运四海之心以广非益之病,岂道德之至乎!夫唯无损,则至坚矣;夫唯无益, 则至厚矣。坚故终不损,厚故终不薄。苟能体坚厚之实,居不薄之真,立乎损益之 外,游乎形骸之表,则我道全矣。”
suì bù shì. dān wán diǎn jí, wàng qǐn yǔ shí, shí rén wèi zhī" shū yín". huò yǒu zhēn qí guò dǔ, jiāng sǔn hào jīng shén. mì yuē:" cháo wén dào, xī sǐ kě yǐ, kuàng mìng zhī xiū duǎn fēn dìng xuán tiān hū!"
遂不仕。耽玩典籍,忘寝与食,时人谓之“书淫”。或有箴其过笃,将损耗精 神。谧曰:“朝闻道,夕死可矣,况命之修短分定悬天乎!”
shū fù yǒu zi jì guān, mì nián sì shí sàng suǒ shēng hòu mǔ, suì huán běn zōng.
叔父有子既冠,谧年四十丧所生后母,遂还本宗。
chéng yáng tài shǒu liáng liǔ, mì cóng gū zǐ yě, dāng zhī guān, rén quàn mì jiàn zhī. mì yuē:" liǔ wèi bù yī shí guò wú, wú sòng yíng bù chū mén, shí bù guò yán cài, pín zhě bù yǐ jiǔ ròu wèi lǐ. jīn zuò jùn ér sòng zhī, shì guì chéng yáng tài shǒu ér jiàn liáng liǔ, qǐ zhōng gǔ rén zhī dào, shì fēi wú xīn suǒ ān yě."
城阳太守梁柳,谧从姑子也,当之官,人劝谧饯之。谧曰:“柳为布衣时过吾, 吾送迎不出门,食不过盐菜,贫者不以酒肉为礼。今作郡而送之,是贵城阳太守而 贱梁柳,岂中古人之道,是非吾心所安也。”
shí wèi jùn zhào shàng jì yuàn, jǔ xiào lián jǐng yuán chū, xiàng guó pì, jiē bù xíng. qí hòu xiāng qīn quàn lìng yīng mìng, mì wèi shì quàn lùn yǐ tōng zhì yān. qí cí yuē:
时魏郡召上计掾,举孝廉;景元初,相国辟,皆不行。其后乡亲劝令应命,谧 为《释劝论》以通志焉。其辞曰:
xiàng guó jìn wáng pì yú děng sān shí qī rén, jí tài shǐ dēng chán, tóng mìng zhī shì mò bù bì zhì, jiē bài qí dū wèi, huò cì jué guān nèi hóu, jìn fèng cháo qǐng, lǐ rú shì chén. wéi yú jí kùn, bù jí guó chǒng. zōng rén fù xiōng jí wǒ liáo lèi, xián yǐ wéi tiān xià dà qìng, wàn xìng lài zhī, suī wèi chéng lǐ, bù yí ān qǐn, zòng qí jí dǔ, yóu dāng zhì shēn. yú wéi gǔ jīn míng wáng zhī zhì, shì wú jù xì, duàn zhī yǐ qíng, shí lì bù kān, qǐ màn yě zāi! nǎi fú zhěn ér tàn yuē:" fū jìn zhě, shēn zhī róng yě tuì zhě, mìng zhī shí yě. shè yú bù jí, zhí gāo jī shān, shàng dāng róng zhī, kuàng yú shí dǔ! gù yáo shùn zhī shì, shì huò shōu jī lín zé, huò guò mén bù gǎn rù. jiù yáo zhī tú liǎng suì qí yuàn zhě, yù shí yě. gù cháo guì zhì gōng zhī chén, yě měi quán zhì zhī shì. bǐ dú hé rén zāi! jīn shèng dì lóng xīng, pèi míng qián zhé, rén dào bù yuǎn, sī yì rán hū! kè huò yǐ cháng yán jiàn bī, huò yǐ nì shì wèi lǜ. yú wèi shàng yǒu kuān míng zhī zhǔ, xià bì yǒu tīng yì zhī rén, tiān wǎng huī huī, zhì fǒu yī yě, hé yóu yú chū chù zāi!" suì jiū bīn zhǔ zhī lùn, yǐ jiě nán zhě, míng yuē shì quàn.
相国晋王辟余等三十七人,及泰始登禅,同命之士莫不毕至,皆拜骑都尉,或 赐爵关内侯,进奉朝请,礼如侍臣。唯余疾困,不及国宠。宗人父兄及我僚类,咸 以为天下大庆,万姓赖之,虽未成礼,不宜安寝,纵其疾笃,犹当致身。余唯古今 明王之制,事无巨细,断之以情,实力不堪,岂慢也哉!乃伏枕而叹曰:“夫进者, 身之荣也;退者,命之实也。设余不疾,执高箕山,尚当容之,况余实笃!故尧、 舜之世,士或收迹林泽,或过门不敢入。咎繇之徒两遂其愿者,遇时也。故朝贵致 功之臣,野美全志之士。彼独何人哉!今圣帝龙兴,配名前哲,仁道不远,斯亦然 乎!客或以常言见逼,或以逆世为虑。余谓上有宽明之主,下必有听意之人,天网 恢恢,至否一也,何尤于出处哉!”遂究宾主之论,以解难者,名曰《释劝》。
kè yuē:" gài wén tiān yǐ xuán xiàng zhì míng, dì yǐ hán tōng tǔ líng. gù huáng zhōng cì xù, lǜ lǚ fēn xíng. shì yǐ chūn huá fà è, xià fán qí shí, qiū fēng zhú shǔ, dōng bīng nǎi jié. rén dào yǐ zhī, yīng jī nǎi fā. sān cái lián lì, míng ruò fú qì. gù shì huò tóng shēng yú táng cháo, huò xiān jué yú yǒu shēn, huò tōng mèng yǐ gǎn zhǔ, huò shì diào yú wèi bīn, huò kòu jiǎo yǐ gàn qí, huò jiě hè yǐ xiāng qín, huò mào bàng yǐ ān zhèng, huò chéng sì yǐ jiù tún, huò bān jīng yǐ qiú yǒu, huò jiè shù yú huáng shén. gù néng diàn fēi jǐng bá, chāo cì mài lún, téng gāo shēng yǐ fèn yuǎn, kàng yǔ zhòu zhī qīng yīn. yóu cǐ guān zhī, jìn dé guì hū jí shí, hé gù qū cǐ ér bù shēn? jīn zi yǐ yīng mào zhī cái, yóu jīng yú liù yì zhī fǔ, sàn yì yú zhòng miào zhī mén zhě yǒu nián yǐ. jì zāo huáng chán zhī cháo, yòu tóu lù lì zhī jì, wěi shèng míng zhī zhǔ, ǒu zhī jǐ zhī huì, shí qīng dào zhēn, kě yǐ chōng mài, cǐ zhēn wú shēng zhuó fā yún hàn hóng jiàn zhī qiū yě. tāo guāng zhú sǒu, hán zhāng wèi yào, lóng qián jiǔ quán, jiān yān zhí gāo, qì tōng dào zhī yuǎn yóu, shǒu jiè rén zhī jú cāo, wú nǎi guāi yú dào zhī qù hū?
客曰:“盖闻天以悬象致明,地以含通吐灵。故黄钟次序,律吕分形。是以春 华发萼,夏繁其实,秋风逐暑,冬冰乃结。人道以之,应机乃发。三材连利,明若 符契。故士或同升于唐朝,或先觉于有莘,或通梦以感主,或释钓于渭滨,或叩角 以干齐,或解褐以相秦,或冒谤以安郑,或乘驷以救屯,或班荆以求友,或借术于 黄神。故能电飞景拔,超次迈伦,腾高声以奋远,抗宇宙之清音。由此观之,进德 贵乎及时,何故屈此而不伸?今子以英茂之才,游精于六艺之府,散意于众妙之门 者有年矣。既遭皇禅之朝,又投禄利之际,委圣明之主,偶知己之会,时清道真, 可以冲迈,此真吾生濯发云汉、鸿渐之秋也。韬光逐薮,含章未曜,龙潜九泉,坚 焉执高,弃通道之远由,守介人之局操,无乃乖于道之趣乎?
qiě wú wén zhāo yáo hūn huí zé tiān wèi zhèng, wǔ jiào bān xù zé rén lǐ dìng. rú jīn wáng mìng qiē zhì, wěi lǜ yǒu sī, shàng zhāo wù zhǔ zhī lèi, xià zhì hài zhòng zhī yí. dá zhě guì tóng, hé bì dú yì? qún xián kě cóng, hé bì shǒu yì? fāng jīn tóng mìng bìng zhēn, jī bù dài cān, zhèn zǎo huáng tú, xián zhì tiān guān. zi dú qī chí héng mén, fàng xíng shì biǎo, xùn dùn qiū yuán, bù nì huá hǎo, huì bù jiā rén, xíng bù hé dào, shēn yīng dà chèn, xìng mìng nán bǎo. ruò qí xī hé cù pèi, dà huǒ xī tuí, lín chuān hèn wǎn, jiāng fù hé jiē! fū guì yīn jiàn bì, shèng suǒ yuē yě diān dǎo yī cháng, míng suǒ zhēn yě. zi qí jiàn xiān zhé zhī hóng fàn, fù shèng cháo zhī xū xīn, chōng líng yì yú yún lù, yù tiān chí yǐ zhuó lín, pái chāng hé, bù yù cén, dēng zǐ tà, shì běi chén, fān rán jǐng yào, zá tà yīng chén. fǔ táng yú zhī zhǔ, huà yáo shùn zhī rén, xuān xíng cuò zhī zhèng, pèi yīn zhōu zhī chén, míng gōng jǐng zhōng, cān xù yí lún, cún zé dǐng shí, wáng wèi guì chén, bù yì mào zāi! ér hū jīn bái zhī huī yào, wàng qīng zǐ zhī bān lín, cí róng fú zhī guāng càn, bào bì hè zhī zhōng nián, wú nǎi qín hū!"
且吾闻招摇昏回则天位正,五教班叙则人理定。如今王命切至,委虑有司,上 招迕主之累,下致骇众之疑。达者贵同,何必独异?群贤可从,何必守意?方今同 命并臻,饥不待餐,振藻皇涂,咸秩天官。子独栖迟衡门,放形世表,逊遁丘园, 不睨华好,惠不加人,行不合道,身婴大疢,性命难保。若其羲和促辔,大火西穨, 临川恨晚,将复何阶!夫贵阴贱璧,圣所约也;颠倒衣裳,明所箴也。子其鉴先哲 之洪范,副圣朝之虚心,冲灵翼于云路,浴天池以濯鳞,排阊阖,步玉岑,登紫闼, 侍北辰,翻然景曜,杂沓英尘。辅唐、虞之主,化尧舜、之人,宣刑错之政,配殷、 周之臣,铭功景钟,参叙彝伦,存则鼎食,亡为贵臣,不亦茂哉!而忽金白之辉曜, 忘青紫之班瞵,辞容服之光粲,抱弊褐之终年,无乃勤乎!”
zhǔ rén xiào ér yīng zhī yuē:" xū! ruò bīn kě wèi xí wài guān zhī huī huī, wèi dǔ yōu rén zhī fǎng fú yě jiàn sú rén zhī bù róng, wèi yù shèng huáng zhī jiān ài yě xún fāng yuán yú guī jǔ, wèi zhī dà xíng zhī wú wài yě. gù yuē, tiān xuán ér qīng, dì jìng ér níng, hán luó wàn lèi, páng báo qún shēng, jì shēn shèng shì, tuō dào zhī líng. ruò fú chūn yǐ yáng sàn, dōng yǐ yīn níng, tài yè hán guāng, yuán qì hùn zhēng, zhòng pǐn yǎng huà, dàn zhì shū zhēng. gù jìn zhě xiǎng tiān lù, chù zhě ān qiū líng. shì yǐ hán shǔ xiāng tuī, sì sù dài zhōng, yīn yáng bù zhì, yùn huà wú qióng, zì rán fēn dìng, liǎng kè jué zhōng. èr wù jù líng, shì wèi dà tóng bǐ cǐ wú yuàn, shì wèi zhì tōng.
主人笑而应之曰:“吁!若宾可谓习外观之晖晖,未睹幽人之仿佛也;见俗人 之不容,未喻圣皇之兼爱也;循方圆于规矩,未知大形之无外也。故曰,天玄而清, 地静而宁,含罗万类,旁薄群生,寄身圣世,托道之灵。若夫春以阳散,冬以阴凝, 泰液含光,元气混蒸,众品仰化,诞制殊征。故进者享天禄,处者安丘陵。是以寒 暑相推,四宿代中,阴阳不治,运化无穷,自然分定,两克厥中。二物俱灵,是谓 大同;彼此无怨,是谓至通。
ruò nǎi shuāi zhōu zhī mò, guì zhà jiàn chéng, qiān yú quán lì, yǐ lì yào róng. gù sū zǐ chū ér liù zhǔ hé, zhāng yí rù ér héng shì chéng, lián pō cún ér zhào zhòng, lè yì qù ér yàn qīng, gōng shū méi ér wèi bài, sūn bìn yuè ér qí níng, lí zhǒng qīn ér yuè bà, qū zǐ shū ér chǔ qīng. shì yǐ jūn wú cháng jí, chén wú dìng míng, sǔn yì fàng chéng, yī xū yī yíng. gù féng yǐ dàn jiàn gǎn zhǔ, nǚ yǒu fǎn cì zhī shuō, xiàng fèn bá shān zhī lì, kuǎi chén dǐng zú zhī shì, dōng guō jié yú tián róng, yán hé chǐ yú jiàn bī. sī jiē qì lǐ sàng zhēn, gǒu róng zhāo xī zhī jí zhě yě, qǐ dào huà zhī běn yǔ!
若乃衰周之末,贵诈贱诚,牵于权力,以利要荣。故苏子出而六主合,张仪入 而横势成,廉颇存而赵重,乐毅去而燕轻,公叔没而魏败,孙膑刖而齐宁,蠡种亲 而越霸,屈子疏而楚倾。是以君无常籍,臣无定名,损义放诚,一虚一盈。故冯以 弹剑感主,女有反赐之说,项奋拔山之力,蒯陈鼎足之势,东郭劫于田荣,颜阖耻 于见逼。斯皆弃礼丧真,苟荣朝夕之急者也,岂道化之本与!
ruò nǎi shèng dì zhī chuàng huà yě, cān dé hū sān huáng, qí fēng hū yú xià, yù wēn wēn ér hé chàng, bù yù chá chá ér míng qiè yě yù hùn hùn ruò xuán liú, bù yù dàng dàng ér míng fā yě yù suǒ suǒ ér tiáo jiě, bù yù qì qì ér shéng jié yě yù máng máng ér wú yín jì, bù yù qū qū ér fēn bié yě yù àn rán ér nèi zhāng, bù yù shì bái ruò bīng xuě yě yù chún chún ér rèn dé, bù yù suǒ suǒ ér zhí fǎ yě. shì yǐ jiàn jī zhě yǐ dòng chéng, hǎo dùn zhě wú suǒ pò. gù yuē, yī míng yī mèi, dé dào zhī gài yī chí yī zhāng, hé lǐ zhī fāng yī fú yī shěn, jiān dé qí zhēn. gù shàng yǒu láo qiān zhī ài, xià yǒu bù míng zhī chén cháo yǒu pìn xián zhī lǐ, yě yǒu dùn cuàn zhī rén. shì yǐ zhī bó yǐ yōu jí jù táng, lǐ lǎo jì jī yú xī lín, yán shì ān lòu yǐ chéng míng, yuán sī yú dào yú zhì pín, róng qī yǐ sān yuè gǎn ní fù, qián lóu dìng shì yú bù qīn, gàn mù yǎn xī yǐ cún wèi, jīng lái zhì mài yú jiāng cén, jūn píng yīn shī yǐ dào zhe, sì hào qián dé yú luò bīn, zhèng zhēn gōng gēng yǐ zhì yù, yòu ān fā lìng hū jīn rén. jiē chí nán duó zhī jié, zhí bù huí zhī yì, zāo bá sú zhī zhǔ, quán bǐ rén zhī zhì. gù yǒu dú dìng zhī jì zhě, bù jiè móu yú zhòng rén shǒu bù dòng zhī ān zhě, bù jiǎ lǜ yú qún bīn. gù néng qì wài qīn zhī huá, tōng nèi dào zhī zhēn, qù xiǎn xiǎn zhī míng lù, rù mèi mèi zhī āi chén, wǎn zhuǎn wàn qíng zhī xíng biǎo, pái tuō xū jì yǐ jì shēn, jū wú shì zhī zhái, jiāo shì lì zhī rén. qīng ruò hóng máo, zhòng ruò ní shěn, sǔn zhī bù dé, cè zhī yù shēn. zhēn wú tú zhī shī biǎo, yú pò jí ér bù néng jí zhě yě. zi yì wú shī sù ér hài zhòng, wú yì guài zi jiào lùn ér bù zhé zhōng yě.
若乃圣帝之创化也,参德乎三皇,齐风乎虞、夏,欲温温而和暢,不欲察察而 明切也;欲混混若玄流,不欲荡荡而名发也;欲索索而条解,不欲契契而绳结也; 欲芒芒而无垠际,不欲区区而分别也;欲暗然而内章,不欲示白若冰雪也;欲醇醇 而任德,不欲琐琐而执法也。是以见机者以动成,好遁者无所迫。故曰,一明一昧, 得道之概;一弛一张,合礼之方;一浮一沈,兼得其真。故上有劳谦之爱,下有不 名之臣;朝有聘贤之礼,野有遁窜之人。是以支伯以幽疾距唐,李老寄迹于西邻, 颜氏安陋以成名,原思娱道于至贫,荣期以三乐感尼父,黔娄定谥于布衾,干木偃 息以存魏,荆、莱志迈于江岑,君平因蓍以道著,四皓潜德于洛滨,郑真躬耕以致 誉,幼安发令乎今人。皆持难夺之节,执不回之意,遭拔俗之主,全彼人之志。故 有独定之计者,不借谋于众人;守不动之安者,不假虑于群宾。故能弃外亲之华, 通内道之真,去显显之明路,入昧昧之埃尘,宛转万情之形表,排托虚寂以寄身, 居无事之宅,交释利之人。轻若鸿毛,重若泥沈,损之不得,测之愈深。真吾徒之 师表,余迫疾而不能及者也。子议吾失宿而骇众,吾亦怪子较论而不折中也。
fū cái bù zhōu yòng, zhòng suǒ chì yě qǐn jí mí nián, cháo suǒ qì yě. shì yǐ xū kè zhī fèi, qiū míng liè yān bó niú yǒu jí, kǒng zǐ sī tàn. ruò huáng dì chuàng zhì yú jiǔ jīng, qí bó pōu fù yǐ juān cháng, biǎn què zào guó ér shī qǐ, wén zhì xùn mìng yú qí wáng, yī hé xiǎn shù yú qín jìn, cāng gōng fā mì yú hàn huáng, huà tuó cún jīng yú dú shí, zhòng jǐng chuí miào yú dìng fāng. tú hèn shēng bù féng hū ruò rén, gù qǐ mìng sù hū míng wáng. qiú jué biān yú tiān lù, liàng wǒ gōng zhī xīn kǔ, jì wēi chéng zhī jiàng shuāng, gù qí zuì ér qióng chù.
夫才不周用,众所斥也;寝疾弥年,朝所弃也。是以胥克之废,丘明列焉;伯 牛有疾,孔子斯叹。若黄帝创制于九经,岐伯剖腹以蠲肠,扁鹊造虢而尸起,文挚 徇命于齐王,医和显术于秦、晋,仓公发秘于汉皇,华佗存精于独识,仲景垂妙于 定方。徒恨生不逢乎若人,故乞命诉乎明王。求绝编于天录,亮我躬之辛苦,冀微 诚之降霜,故俟罪而穷处。
qí hòu wǔ dì pín xià zhào dūn bī bù yǐ, mì shàng shū zì chēng cǎo mǎng chén yuē:" chén yǐ wāng bì, mí yú dào qù, yīn jí chōu zān, sàn fà lín fù, rén gāng bù xián, niǎo shòu wèi qún. bì xià pī zhēn cǎi lán, bìng shōu hāo ài. shì yǐ gāo yáo zhèn hè, bù rén zhě yuǎn. chén wéi wán méng, bèi shí jìn sù, yóu shí táng rén jī rǎng zhī lè, yí fù jīng chéng, chēng shòu quē wài. ér xiǎo rén wú liáng, zhì zāi sù huò, jiǔ yīng dǔ jí, qū bàn bù rén, yòu jiǎo piān xiǎo, shí yǒu jiǔ zài. yòu fú hán shí yào, wéi cuò jié dù, xīn kǔ tú dú, yú jīn qī nián. lóng dōng luǒ tǎn shí bīng, dāng shǔ fán mèn, jiā yǐ hāi nì, huò ruò wēn nüè, huò lèi shāng hán, fú qì liú zhǒng, sì zhī suān zhòng. yú jīn kùn liè, jiù mìng hū xī, fù xiōng jiàn chū, qī xī zhǎng jué. yǎng pò tiān wēi, fú yú jiù dào, suǒ kǔ jiā yān, bù rèn jìn lù, wěi shēn dài zuì, fú zhěn tàn xī. chén wén sháo wèi bù bìng zòu, yǎ zhèng bù jiān yù, gù xì zi rù zhōu, huò yán wáng shū yú qiū chēng xián, fán jī yǎn kǒu. jūn zi xiǎo rén, lǐ bù tóng qì, kuàng chén kāng, róu zhī diāo hú? yōng fū jǐn yī, bù chēng qí fú yě. qiè wén tóng mìng zhī shì, xián yǐ bì dào, wéi chén jí chèn, bào xìn chuáng rù, suī tān míng shí, jù bì mìng lù yú. shè chén bù jí, yǐ zāo yáo shùn zhī shì, zhí zhì jī shān, yóu dāng róng zhī. chén wén shàng yǒu míng shèng zhī zhǔ, xià yǒu shū shí zhī chén shàng yǒu zài kuān zhī zhèng, xià yǒu wěi qíng zhī rén. wéi bì xià liú shén chuí shù, gèng jīng guī jùn, suǒ yǐn yú fù yán, shōu diào yú wèi bīn, wú lìng ní zǐ jiǔ zhuó qīng liú." mì cí qiè yán zhì, suì jiàn tīng xǔ.
其后武帝频下诏敦逼不已,谧上疏自称草莽臣曰:“臣以尪弊,迷于道趣,因 疾抽簪,散发林阜,人纲不闲,鸟兽为群。陛下披榛采兰,并收蒿艾。是以皋陶振 褐,不仁者远。臣惟顽蒙,备食晋粟,犹识唐人击壤之乐,宜赴京城,称寿阙外。 而小人无良,致灾速祸,久婴笃疾,躯半不仁,右脚偏小,十有九载。又服寒食药, 违错节度,辛苦荼毒,于今七年。隆冬裸袒食冰,当暑烦闷,加以咳逆,或若温虐, 或类伤寒,浮气流肿,四肢酸重。于今困劣,救命呼噏,父兄见出,妻息长诀。仰 迫天威,扶舆就道,所苦加焉,不任进路,委身待罪,伏枕叹息。臣闻《韶》《卫》 不并奏,《雅》《郑》不兼御,故郤子入周,祸延王叔;虞丘称贤,樊姬掩口。君 子小人,礼不同器,况臣糠,糅之彫胡?庸夫锦衣,不称其服也。窃闻同命之士, 咸以毕到,唯臣疾疢,抱衅床蓐,虽贪明时,惧毙命路隅。设臣不疾,已遭尧、舜 之世,执志箕山,犹当容之。臣闻上有明圣之主,下有输实之臣;上有在宽之政, 下有委情之人。唯陛下留神垂恕,更旌瑰俊,索隐于傅岩,收钓于渭滨,无令泥滓 久浊清流。”谧辞切言至,遂见听许。
suì yú, yòu jǔ xián liáng fāng zhèng, bìng bù qǐ. zì biǎo jiù dì jiè shū, dì sòng yī chē shū yǔ zhī. mì suī léi jí, ér pī yuè bù dài. chū fú hán shí sàn, ér xìng yǔ zhī wǔ, měi wěi dùn bù lún, cháng bēi huì, kòu rèn yù zì shā, shū mǔ jiàn zhī ér zhǐ.
岁余,又举贤良方正,并不起。自表就帝借书,帝送一车书与之。谧虽羸疾, 而披阅不怠。初服寒食散,而性与之忤,每委顿不伦,尝悲恚,叩刃欲自杀,叔母 谏之而止。
jì yīn tài shǒu shǔ rén wén lì, biǎo yǐ mìng shì yǒu zhì wèi fán, qǐng jué qí lǐ bì, zhào cóng zhī. mì wén ér tàn yuē: " wáng guó zhī dài fū bù kě yǔ tú cún, ér yǐ gé lì dài zhī zhì, qí kě hū! fū' shù bó jiān jiān', yì zhī míng yì, xuán xūn zhī zhì, zì gǔ zhī jiù yě. gù kǒng zǐ chēng sù yè qiáng xué yǐ dài wèn, xí shàng zhī zhēn yǐ dài pìn. shì yú shì hū sān yī nǎi jìn, míng zhì zhī nán yě yī ràng ér tuì, míng qù zhī yì yě. ruò yīn tāng zhī yú yī yǐn, wén wáng zhī yú tài gōng, huò shēn jí shēn yě, huò jiù zài yǐ guī, wéi kǒng lǐ zhī bù zhòng, qǐ lìn qí fán fèi zāi! qiě yī lǐ bù bèi, zhēn nǚ chǐ zhī, kuàng mìng shì hū! kǒng zǐ yuē:' cì yě, ěr ài qí yáng, wǒ ài qí lǐ.' qì zhī rú hé? zhèng zhī shī xián, yú cǐ hū zài yǐ."
济阴太守蜀人文立,表以命士有贽为烦,请绝其礼币,诏从之。谧闻而叹曰: “亡国之大夫不可与图存,而以革历代之制,其可乎!夫‘束帛戋戋’,《易》之 明义,玄纁之贽,自古之旧也。故孔子称夙夜强学以待问,席上之珍以待聘。士于 是乎三揖乃进,明致之难也;一让而退,明去之易也。若殷汤之于伊尹,文王之于 太公,或身即莘野,或就载以归,唯恐礼之不重,岂吝其烦费哉!且一礼不备,贞 女耻之,况命士乎!孔子曰:‘赐也,尔爱其羊,我爱其礼。’弃之如何?政之失 贤,于此乎在矣。”
xián níng chū, yòu zhào yuē:" nán zǐ huáng fǔ mì shěn jìng lǚ sù, shǒu xué hào gǔ, yǔ liú sú yì qù, qí yǐ mì wèi tài zǐ zhōng shù zǐ." mì gù cí dǔ jí. dì chū suī bù duó qí zhì, xún fù fā zhào zhēng wèi yì láng, yòu zhào bǔ zhù zuò láng. sī lì xiào wèi liú yì qǐng wèi gōng cáo, bìng bù yīng. zhe lùn wèi zàng sòng zhī zhì, míng yuē dǔ zhōng, yuē:
咸宁初,又诏曰:“男子皇甫谧沈静履素,守学好古,与流俗异趣,其以谧为 太子中庶子。”谧固辞笃疾。帝初虽不夺其志,寻复发诏征为议郎,又召补著作郎。 司隶校尉刘毅请为功曹,并不应。著论为葬送之制,名曰《笃终》,曰:
xuán yàn xiān shēng yǐ wéi cún wáng tiān dì zhī dìng zhì, rén lǐ zhī bì zhì yě. gù lǐ liù shí ér zhì shòu, zhì yú jiǔ shí, gè yǒu děng chà, fáng zhōng yǐ sù, qǐ liú sú zhī duō jì zhě zāi! wú nián suī wèi zhì shòu, rán yīng chèn mí jì, réng zāo sàng nán, shén qì sǔn liè, kùn dùn shù yǐ. cháng jù yāo yǔn bù qī, lǜ zhōng wú sù, shì yǐ lüè chén zhì huái.
玄晏先生以为存亡天地之定制,人理之必至也。故礼六十而制寿,至于九十, 各有等差,防终以素,岂流俗之多忌者哉!吾年虽未制寿,然婴疢弥纪,仍遭丧难, 神气损劣,困顿数矣。常惧夭陨不期,虑终无素,是以略陈至怀。
fū rén zhī suǒ tān zhě, shēng yě suǒ è zhě, sǐ yě. suī tān, bù dé yuè qī suī è, bù kě táo dùn. rén zhī sǐ yě, jīng xiē xíng sàn, hún wú bù zhī, gù qì shǔ yú tiān jì mìng zhōng jǐn, qióng tǐ fǎn zhēn, gù shī cáng yú dì. shì yǐ shén bù cún tǐ, zé yǔ qì shēng jiàng shī bù jiǔ jì, yǔ dì hé xíng. xíng shén bù gé, tiān dì zhī xìng yě shī yǔ tǔ bìng, fǎn zhēn zhī lǐ yě. jīn shēng bù néng bǎo qī chǐ zhī qū, sǐ hé gù gé yī guān zhī tǔ? rán zé yī qīn suǒ yǐ huì shī, guān guǒ suǒ yǐ gé zhēn, gù huán sī mǎ shí guǒ bù rú sù xiǔ jì sūn yú fán bǐ zhī bào hái wén gōng hòu zàng, chūn qiū yǐ wéi huá yuán bù chén yáng wáng sūn qīn tǔ, hàn shū yǐ wéi xián yú qín shǐ huáng. rú jīn hún bì yǒu zhī, zé rén guǐ yì zhì, huáng quán zhī qīn, sǐ duō yú shēng, bì jiāng bèi qí qì wù, yòng dài wáng zhě. jīn ruò yǐ cún kuàng zhōng, fēi jí líng zhī yì yě. rú qí wú zhī, zé kōng duó shēng yòng, sǔn zhī wú yì, ér qǐ jiān xīn, shì zhāo lù xíng zhī huò, zēng wáng zhě zhī dú yě.
夫人之所贪者,生也;所恶者,死也。虽贪,不得越期;虽恶,不可逃遁。人 之死也,精歇形散,魂无不之,故气属于天;寄命终尽,穷体反真,故尸藏于地。 是以神不存体,则与气升降;尸不久寄,与地合形。形神不隔,天地之性也;尸与 土并,反真之理也。今生不能保七尺之躯,死何故隔一棺之土?然则衣衾所以秽尸, 棺椁所以隔真,故桓司马石椁不如速朽;季孙玙璠比之暴骸;文公厚葬,《春秋》 以为华元不臣;杨王孙亲土,《汉书》以为贤于秦始皇。如今魂必有知,则人鬼异 制,黄泉之亲,死多于生,必将备其器物,用待亡者。今若以存况终,非即灵之意 也。如其无知,则空夺生用,损之无益,而启奸心,是招露形之祸,增亡者之毒也。
fū zàng zhě, cáng yě, cáng yě zhě, yù rén zhī bù dé jiàn yě. ér dà wéi guān guǒ, bèi zèng cún wù, wú yì yú mái jīn lù yú ér shū biǎo yú shàng yě. suī shén yú zhī rén, bì jiāng xiào zhī. fēng cái hòu zàng yǐ qǐ jiān xīn, huò pōu pò guān guǒ, huò qiān yè xíng hái, huò bō bì lǚ jīn huán, huò mén cháng qiú zhū yù. fén rú zhī xíng, bù tòng yú shì? zì gǔ jí jīn, wèi yǒu bù sǐ zhī rén, yòu wú bù fā zhī mù yě. gù zhāng shì zhī yuē:" shǐ qí zhōng yǒu yù, suī gù nán shān yóu yǒu xì shǐ qí zhōng wú yù, suī wú shí guǒ, yòu hé qī yān!" sī yán dá yǐ, wú zhī shī yě. fū zèng zhōng jiā hòu, fēi hòu sǐ yě, shēng zhě zì wèi yě. suì shēng yì yú wú yì, qì sǐ zhě zhī suǒ shǔ, zhī zhě suǒ bù xíng yě. yì chēng" gǔ zhī zàng zhě, yī zhī yǐ xīn, zàng zhī zhōng yě, bù fēng bù shù". shì yǐ sǐ dé guī zhēn, wáng bù sǔn shēng.
夫葬者,藏也,藏也者,欲人之不得见也。而大为棺椁,备赠存物,无异于埋 金路隅而书表于上也。虽甚愚之人,必将笑之。丰财厚葬以启奸心,或剖破棺椁, 或牵曳形骸,或剥臂捋金环,或扪肠求珠玉。焚如之形,不痛于是?自古及今,未 有不死之人,又无不发之墓也。故张释之曰:“使其中有欲,虽固南山犹有隙;使 其中无欲,虽无石椁,又何戚焉!”斯言达矣,吾之师也。夫赠终加厚,非厚死也, 生者自为也。遂生意于无益,弃死者之所属,知者所不行也。《易》称“古之葬者, 衣之以薪,葬之中野,不封不树”。是以死得归真,亡不损生。
gù wú yù cháo sǐ xī zàng, xī sǐ cháo zàng, bù shè guān guǒ, bù jiā chán liǎn, bù xiū mù yù, bù zào xīn fú, bìn hán zhī wù, yī jiē jué zhī. wú běn yù lù xíng rù kēng, yǐ shēn qīn tǔ, huò kǒng rén qíng rǎn sú lái jiǔ, dùn gé lǐ nán, jīn gù cū wèi zhī zhì, shē bù shí guǒ, jiǎn bù lù xíng. qì jué zhī hòu, biàn jí shí fú, fú jīn gù yī, yǐ jù chú guǒ shī, má yuē èr tóu, zhì shī chuáng shàng. zé bù máo zhī dì, chuān kēng shēn shí chǐ, zhǎng yī zhàng wǔ chǐ, guǎng liù chǐ, kēng qì, jǔ chuáng jiù kēng, qù chuáng xià shī. píng shēng zhī wù, jiē wú zì suí, wéi jī xiào jīng yī juàn, shì bù wàng xiào dào. jù chú zhī wài, biàn yǐ qīn tǔ. tǔ yǔ dì píng, hái qí gù cǎo, shǐ shēng qí shàng, wú zhòng shù mù xuē chú, shǐ shēng jī wú chù, zì qiú bù zhī. bú jiàn kě yù, zé jiān bù shēng xīn, zhōng shǐ wú chù tì, qiān zǎi bù lǜ huàn. xíng hái yǔ hòu tǔ tóng tǐ, hún shuǎng yǔ yuán qì hé líng, zhēn dǔ ài zhī zhì yě. ruò wáng yǒu qián hòu, bù dé yí fù. fù zàng zì zhōu gōng lái, fēi gǔ zhì yě. shùn zàng cāng wú, èr fēi bù cóng, yǐ wéi yí dìng, hé bì zhōu lǐ. wú wèn shī gōng, wú xìn bǔ shì, wú jū sú yán, wú zhāng shén zuò, wú shí wǔ rì zhāo xī shàng shí. lǐ bù mù jì, dàn yuè shuò yú jiā shè xí yǐ jì, bǎi rì ér zhǐ. lín bì hūn míng, bù dé yǐ yè. zhì fú cháng jū, bù dé mù cì. fū gǔ bù chóng mù, zhì yě. jīn zhī fēng shù, yú yě. ruò bù cóng cǐ, shì lù shī dì xià, sǐ ér zhòng shāng. hún ér yǒu líng, zé yuān bēi mò shì, zhǎng wèi hèn guǐ. wáng sūn zhī zǐ, kě yǐ wéi jiè. sǐ shì nán wéi, xìng wú gǎi yān!
故吾欲朝死夕葬,夕死朝葬,不设棺椁,不加缠敛,不修沐浴,不造新服,殡 含之物,一皆绝之。吾本欲露形入坑,以身亲土,或恐人情染俗来久,顿革理难, 今故觕为之制,奢不石椁,俭不露形。气绝之后,便即时服,幅巾故衣,以遽除裹 尸,麻约二头,置尸床上。择不毛之地,穿坑深十尺,长一丈五尺,广六尺,坑讫, 举床就坑,去床下尸。平生之物,皆无自随,唯赍《孝经》一卷,示不忘孝道。遽 除之外,便以亲土。土与地平,还其故草,使生其上,无种树木、削除,使生迹无 处,自求不知。不见可欲,则奸不生心,终始无怵惕,千载不虑患。形骸与后土同 体,魂爽与元气合灵,真笃爱之至也。若亡有前后,不得移祔。祔葬自周公来,非 古制也。舜葬苍梧,二妃不从,以为一定,何必周礼。无问师工,无信卜筮,无拘 俗言,无张神坐,无十五日朝夕上食。礼不墓祭,但月朔于家设席以祭,百日而止。 临必昏明,不得以夜。制服常居,不得墓次。夫古不崇墓,智也。今之封树,愚也。 若不从此,是戮尸地下,死而重伤。魂而有灵,则冤悲没世,长为恨鬼。王孙之子, 可以为诫。死誓难违,幸无改焉!
ér jìng bù shì. tài kāng sān nián zú, shí nián liù shí bā. zi tóng líng fāng huí děng zūn qí yí mìng.
而竟不仕。太康三年卒,时年六十八。子童灵、方回等遵其遗命。
mì suǒ zhe shī fù lěi sòng lùn nàn shén duō, yòu zhuàn dì wáng shì jì nián lì gāo shì yì shì liè nǚ děng chuán xuán yàn chūn qiū, bìng zhòng yú shì. mén rén zhì yú zhāng guǐ niú zōng xí chún, jiē wèi jìn míng chén.
谧所著诗赋诔颂论难甚多,又撰《帝王世纪》、《年历》、《高士》、《逸士》、 《列女》等传、《玄晏春秋》,并重于世。门人挚虞、张轨、牛综、席纯,皆为晋 名臣。
fāng huí shǎo zūn fù cāo, jiān yǒu wén cái. yǒng jiā chū, bó shì zhēng, bù qǐ. bì luàn jīng zhōu, bì hù xián jū, wèi cháng rù chéng fǔ. cán ér hòu yī, gēng ér hòu shí, xiān rén hòu jǐ, zūn xián ài wù, nán tǔ rén shì xián chóng jìng zhī. cì shǐ táo kǎn lǐ zhī shén hòu. kǎn měi zào zhī, zhe sù shì fú, wàng mén zhé xià ér jìn. wáng dūn qiǎn cóng dì gǎo dài kǎn, qiān kǎn wèi guǎng zhōu. kǎn jiāng yì dūn, fāng huí jiàn yuē:" wú wén dí guó miè, gōng chén wáng. zú xià xīn pò dù tāo, gōng mò yǔ èr, yù wú wēi, qí kě dé hū!" kǎn bù cóng ér xíng. dūn guǒ yù shā kǎn, lài zhōu fǎng huò miǎn. gǎo jì zhì jīng zhōu, dà shī wù qíng, bǎi xìng pàn gǎo yíng dù tāo. gǎo dà xíng zhū lù yǐ lì wēi, yǐ fāng huí wèi kǎn suǒ jìng, zé qí bù lái yì jǐ, nǎi shōu ér zhǎn zhī. jīng tǔ huá yí, mò bù liú tì.
方回少遵父操,兼有文才。永嘉初,博士征,不起。避乱荆州,闭户闲居,未 尝入城府。蚕而后衣,耕而后食,先人后己,尊贤爱物,南土人士咸崇敬之。刺史 陶侃礼之甚厚。侃每造之,著素士服,望门辄下而进。王敦遣从弟暠代侃,迁侃为 广州。侃将诣敦,方回谏曰:“吾闻敌国灭,功臣亡。足下新破杜弢,功莫与二, 欲无危,其可得乎!”侃不从而行。敦果欲杀侃,赖周访获免。暠既至荆州,大失 物情,百姓叛暠迎杜弢。暠大行诛戮以立威,以方回为侃所敬,责其不来诣己,乃 收而斩之。荆土华夷,莫不流涕。
zhì yú, zì zhòng qià, jīng zhào cháng ān rén yě. fù mó, wèi tài pú qīng. yú shǎo shì huáng fǔ mì, cái xué tōng bó, zhù shù bù juàn. jùn xí zhǔ bù. yú cháng yǐ sǐ shēng yǒu mìng, fù guì zài tiān. tiān zhī suǒ yòu zhě yì yě, rén zhī suǒ zhù zhě xìn yě. lǚ xìn sī shùn, suǒ yǐ yán fú, wéi cǐ ér xíng, suǒ yǐ sù huò. rán dào cháng shì duǎn, huò fú chuǎn cuò, chù pò zhī tú, bù zhī suǒ shǒu, dàng ér jī fèn, huò mí huò fàng. gù jiè zhī yǐ shēn, jiǎ zhī yǐ shì, xiān chén chǔ shì bù yù zhī nán, suì qì yí lún, qīng jǔ yuǎn yóu, yǐ jí cháng rén wǎng huò zhī qíng, ér hòu yǐn zhī yǐ zhèng, fǎn zhī yǐ yì, tuī shén míng zhī yīng yú shì tīng zhī biǎo, chóng fǒu tài zhī yùn yú zhì lì zhī wài, yǐ míng tiān rèn mìng zhī bù kě wéi, gù zuò sī yóu fù. qí cí yuē:
挚虞,字仲洽,京兆长安人也。父模,魏太仆卿。虞少事皇甫谧,才学通博, 著述不倦。郡檄主簿。虞尝以死生有命,富贵在天。天之所祐者义也,人之所助者 信也。履信思顺,所以延福,违此而行,所以速祸。然道长世短,祸福舛错,怵迫 之徒,不知所守,荡而积愤,或迷或放。故借之以身,假之以事,先陈处世不遇之 难,遂弃彝伦,轻举远游,以极常人罔惑之情,而后引之以正,反之以义,推神明 之应于视听之表,崇否泰之运于智力之外,以明天任命之不可违,故作《思游赋》。 其辞曰:
yǒu xuān yuán zhī xiá zhòu xī, shì zhòng rèn zhī hóng yì. fū huá yǐng yú mò yè xī, xī líng gēn yú shàng shì. zhǔn qián kūn yǐ wò dù xī, yí yīn yáng yǐ dìng zhì. fěi shí yùn qí yān xíng xī, chéng tài xū ér yáo yè. dài lǎng yuè zhī gāo guān xī, zhuì tài bái zhī míng huáng. zhì wén ní yǐ wéi yī xī, xí cǎi yún yǐ wéi shang. yào huá diàn zhī yù yuè xī, pèi yù héng zhī lín láng. míng jǐng rì yǐ jiàn xíng xī, xìn huàn yào ér chóng guāng.
有轩辕之遐胄兮,氏仲任之洪裔。敷华颖于末叶兮,晞灵根于上世。准乾坤以 斡度兮,仪阴阳以定制。匪时运其焉行兮,乘太虚而摇曳。戴朗月之高冠兮,缀太 白之明璜。制文霓以为衣兮,袭采云以为裳。要华电之煜龠兮,珮玉衡之琳琅。 明景日以鉴形兮,信焕曜而重光。
zhì měi guǐ hǎo yú fán guān xī, xiū xī hé ér mí chéng. yàn shí tí xí yǐ huá guó xī, hé pú yáo qì yú nán jīng. xià xiàng tāo chén yú shì běi xī, píng léi kàng fāng yú liǎng yíng. luán huáng gěng jiè ér piān qī xī, lán guì bèi shí ér dú róng. guān hán shǔ yǐ liàn zhēn xī, qǐ gǎi róng ér shuǎng qíng.
至美诡好于凡观兮,修稀合而靡呈。燕石缇袭以华国兮,和璞遥弃于南荆。夏 像韬尘于市北兮,瓶罍抗方于两楹。鸾皇耿介而偏栖兮,兰桂背时而独荣。关寒暑 以练真兮,岂改容而爽情。
gǎn kūn wú zhī yì yuè xī, huái huī guāng zhī sù mù. xiàn yī rěn ér sān chūn xī, shàng hán yīng yǐ róng yù. dào yào líng zhī mí xiá xī, xiàn tiān guǐ zhī yǒu dù. líng míng tiáo zhī hào jié xī, kǒng yǔn yè yú níng lù. xī qián guǐ ér zēng wù xī, juàn hòu chén ér xuán gù. wǎng zhě shū hū ér bù dǎi xī, lái zhě míng mèi ér wèi zhe. èr yí pō yān qí wú yāng xī, sì jié huán zhuǎn ér mí qióng. xīng niǎo shì ér shí fǎn xī, xī jǐng qián ér qiě róng. jǐng sān hòu zhī zài tiān xī, tàn shèng zhé zhī yǒng zhōng. liàng dào xiū ér mìng wēi xī, shú shě yíng ér jí chōng. wò suí zhū yǔ huì ruò xī, shí mò yuè ér wèi huáng. bǐ wèi huáng qí hé xù xī, jù dú měi zhī yǒu shāng. jiǎn wěi shēn ér tóu ào xī, shù fēn zǎo zhī bù zhāng. fāng chù yōu ér mí xīn xī, bǎo zài yè ér yù guāng. bī qū nèi zhī pò xié xī, sī shū yì hū bā huāng. wàng yún jiē zhī chóng zhuàng xī, yuàn qīng jǔ ér gāo xiáng.
感昆吾之易越兮,怀晖光之速暮。羡一稔而三春兮,尚含英以容豫。悼曜灵之 靡暇兮,限天晷之有度。聆鸣蜩之号节兮,恐陨叶于凝露。希前轨而增骛兮,眷后 尘而旋顾。往者倏忽而不逮兮,来者冥昧而未著。二仪泊焉其无央兮,四节环转而 靡穷。星鸟逝而时反兮,夕景潜而且融。景三后之在天兮,叹圣哲之永终。谅道修 而命微兮,孰舍盈而戢冲。握隋珠与蕙若兮,时莫悦而未遑。彼未遑其何恤兮,惧 独美之有伤。蹇委深而投奥兮,庶芬藻之不彰。芳处幽而弥馨兮,宝在夜而愈光。 逼区内之迫胁兮,思摅翼乎八荒。望云阶之崇壮兮,愿轻举而高翔。
zào páo xī yǐ wèn xiàng xī, biàn jí yáo yú jī wén. jiāng yuǎn yóu yú tài chū xī, jiàn xíng pò zhī wèi fēn. sì líng yǎn ér wèi wèi xī, liù qì fēn yǐ chéng qún. cān bái shòu yú shāng fēng xī, yù cāng lóng yú jǐng yún. jiǎn sī tú yú líng yǔ xī, cóng féng yí ér wèn jīn. shào líng yáng yú yóu xī xī, jīng wáng zǐ yú bǎi rén. qián zhù róng yǐ zhǎng suì xī, diàn xuán míng yǐ yǎn chén. xíng piāo piāo ér suì xiá xī, qì mén pǐ ér yù xīn. yì yù gāo yú lái yú xī, duō zǐ yīng yú yíng bīn. yī tài hào yǐ jiǎ qì xī, tīng fù zhèng yú sān chūn. hóng fàn xī ér fù zhāng xī, bǎi huì yǔn ér gèng zhèn. dì yù nǚ zhī fēn piǎo xī, zhí yì kuāng yú fú mù. lǎn xuán xiàng zhī wěi yè xī, réng téng yuè hū yáng gǔ. xī zhāo xiá yǐ liáo jī xī, jiàng lǐn quán ér zhuó zú. jiāng zòng pèi yǐ xiāo yáo xī, hèn dōng jí zhī lù cù. zhào xiān ā ér yòu huí xī, dí zhū míng zhī hè xì. lì qún shén yú xià tíng xī, huí cāng wú ér jié zhī. lí jiāo míng yǐ chéng qí xī, zǎng tiān mǎ ér gāo chí. chán xī hé yú dān qiū xī, qiào dào jǐng zhī luàn yí. xún kǎi fēng ér nán jì xī, xiè tài yáng yú yán lí. qī rù shǔ zhī táo yù xī, yú ān néng hū liú sī! wén bì jī zhī zhǎng chén xī, wú jiāng wǎng hū xī yóu. ào fú yì yú ruò shuǐ xī, pō zhú lú xī zhōng liú. gǒu jīng cuì zhī yōu cún xī, chéng shěn yǔ yǐ fàn zhōu. yì wàng shū yǐ líng lì xī, qiāng shén piào ér qì fú. xùn shuò lǎo yú jīn shì xī, cǎi jiù wén yú qián xiū. jī lún yīn yú wēi shān xī, wèn wáng mǔ yú jiāo qiū. guān xuán wū zhī cān zhǐ xī, huì gēn yī zhī shén chóu. rǎo chán tù yú yuè kū xī, jí héng é yú rù shōu. yuán lǎn pèi ér xuán qū xī, fǎng běi sǒu zhī yǐ fú. chéng zēng bīng ér suì jì xī, líng gù yīn zhī suǒ chù. tàn guī shé yú yōu xué xī, gǎn wǎng yǎng zhī qián yù. shěn shū hū zhī zào kuáng xī, sàng zhōng huáng yú ěr mù, miǎn zhú lóng ér yóu yǎn xī, qióng dà míng yú běi lù.
造庖牺以问象兮,辨吉繇于姬文。将远游于太初兮,鉴形魄之未分。四灵俨而 为卫兮,六气纷以成群。骖白兽于商风兮,御苍龙于景云。简厮徒于灵圉兮,从冯 夷而问津。召陵阳于游溪兮,旌王子于柏人。前祝融以掌燧兮,殿玄冥以掩尘。形 飘飘而遂遐兮,气亹癖而愈新。挹玉膏于莱嵎兮,掇紫英于瀛滨。揖太昊以假憩兮, 听赋政于三春。洪范翕而复张兮,百卉陨而更震。睇玉女之纷彯兮,执懿筐于扶木。 览玄象之韡晔兮,仍腾跃乎阳谷。吸朝霞以疗饥兮,降廪泉而濯足。将纵辔以逍遥 兮,恨东极之路促。诏纤阿而右回兮,觌硃明之赫戏。莅群神于夏庭兮,回苍梧而 结知。纚焦明以承旂兮,驵天马而高驰。谗羲和于丹丘兮,诮倒景之乱仪。寻凯风 而南暨兮,谢太阳于炎离。戚溽暑之陶郁兮,余安能乎留斯!闻碧鸡之长晨兮,吾 将往乎西游。奥浮鹢于弱水兮,泊舳舻兮中流。苟精粹之攸存兮,诚沈羽以泛舟。 轶望舒以陵厉兮,羌神漂而气浮。讯硕老于金室兮,采旧闻于前修。讥沦阴于危山 兮,问王母于椒丘。观玄乌之参趾兮,会根壹之神筹。扰毚兔于月窟兮,诘姮娥于 蓐收。爰揽辔而旋驱兮,访北叟之倚伏。乘增冰而遂济兮,凌固阴之所滀。探龟蛇 于幽穴兮,敢罔养之潜育。哂倏忽之躁狂兮,丧中黄于耳目,偭烛龙而游衍兮, 穷大明于北陆。
pān zhāo yáo ér shàng jī xī, hū dǎo kuò ér líng xū. dēng chāng hé ér yí juàn xī, fǔ xuán huáng yú dì yú. zhào qián léi yǐ xiān dǎo xī, jìn tiān dì yú qīng dōu. guān hún yí yǐ yù mù xī, fǔ zào huà zhī dà lú. yuán biàn huò yú shàng huáng xī, jī jí xiōng zhī yuán fú. táng zé tiān ér mín zī xī, guǐ luàn cháng ér gǎn yú. kǒng huī tì yú xī shòu xī, zāng kǎo xiáng yú lóu jù. zhí sì bào ér bǎo yì xī, yán lǚ rén ér sù cú. hé fǒu tài zhī mí suǒ xī, xuàn róng rǔ zhī bù tú? yùn kě qī xī bù kě sī, dào kě zhī xī bù kě wèi. qiú zhī zhě láo xī yù zhī zhě huò, xìn tiān rèn mìng xī lǐ nǎi zì dé.
攀招摇而上跻兮,忽蹈廓而凌虚。登阊阖而遗眷兮,頫玄黄于地舆。召黔雷以 先导兮,觐天帝于清都。观浑仪以寓目兮,拊造化之大炉。爰辨惑于上皇兮,稽吉 凶之元符。唐则天而民咨兮,癸乱常而感虞。孔挥涕于西狩兮,臧考祥于娄句。跖 肆暴而保乂兮,颜履仁而夙徂。何否泰之靡所兮,眩荣辱之不图?运可期兮不可思, 道可知兮不可为。求之者劳兮欲之者惑,信天任命兮理乃自得。
qiě yě sì wèi wèi jiàng, gān chuān wèi jūn. sàn ér wèi wù, jié ér wéi rén. yáng jiàng yīn shēng, yī tì yī xìng. liú ér wèi chuān, zhì ér wèi líng. huò bù kě rǎng, fú bù kě zhēng. qí fǒu xī yǒu yù, qí tài xī yǒu shù. chéng xíng xī wèi chá, líng xiàng xī sì gù. chéng míng xùn yǐ fā mēng xī, shěn xìng mìng zhī mí qiú. jiāng chéng shén ér shǒu yī xī, xī piāo piāo ér xiá yóu!
且也四位为匠,乾巛为均。散而为物,结而为人。阳降阴升,一替一兴。流而 为川,滞而为陵。祸不可攘,福不可征。其否兮有豫,其泰兮有数。成形兮未察, 灵像兮巳固。承明训以发蒙兮,审性命之靡求。将澄神而守一兮,奚飘飘而遐游!
fěi chén cí yǐ gào tuì xī, zhǔ bèi wǎng ér yǒng tàn. wéi shēng jiàng zhī bù réng xī, yǒng bié yì ér huì nán. yuàn dà xiǎng yǐ zhì hǎo xī, hé xī jià yú yī sūn. huì sī yí yú yǒu shǐ xī, yán jiā bīn yú jiǔ gān. chén jūn tiān zhī guǎng yuè xī, zhǎn wàn wǔ zhī zhì huān. wǎng shǐ shuò qí zài shǒu xī, láng hú xuān qí sī wān. nì dí quǎn yú dì cè xī, yì xióng pí yú líng xuān.
斐陈辞以告退兮,主悖惘而永叹。惟升降之不仍兮,咏别易而会难。愿大飨以 致好兮,盍息驾于一飧。会司仪于有始兮,延嘉宾于九乾。陈钧天之广乐兮,展万 舞之至欢。枉矢铄其在手兮,狼弧翾其斯弯。睨翟犬于帝侧兮,殪熊罴于灵轩。
ěr nǎi qīng dào sù bì, zài lún xiū zǔ. bān mìng shòu hào, yǐ zhōu zhěng lǚ. zhào sī yù yǐ chéng lù xī, wàn líng sēn ér chén tíng. fēng lóng xuān qí jǐng zhòng xī, gōu chén shuài yǐ shǔ bīng. kān yú sǒng ér jìn shí xī, wén chāng sù yǐ sī xíng. kàng chī yóu zhī xiū zhān xī, jiàn xióng hóng zhī cǎi jīng. chéng yún chē diàn biān zhī fú yú wěi yí xī, jià yìng lóng qīng qiú zhī róng yì lù lí. fǔ yóu guāng yì jǐng shū shuò huī huò xī, yǎng liú jīng chuí máo yàn yōu qiān lí. qián zhàn zhàn ér shè jìn xī, hòu rén jìn jìn ér fāng chí. qiě qǐ xíng yú chóng yáng xī, yǎn shuì jià hū shǎo yí. kuà liè quē xī guī gān chuān, huī yù guān xī chū tiān mén. shè hàn jīn xī wàng kūn lún, jīng chì xiāo xī lín xuán gēn. guān pǐn wù xī zhōng fù hún, xíng yǐ xiāo xī qì yóu cún. tiào xuán zhōu zhī lí lí xī, huái jiù dū zhī ǎi ǎi. réng fán róng ér dū yǐn xī, jiāng chuán jiàng ér sù mài. huá yún yī fēi ér yì héng xī, rì yuè xuàn huǎng ér yìng gài. dǎo yān yūn xī cí tiān qú, xīn dàng xī shí gù jū. lù suì qiú xī qíng xīn xīn, yǎn hū guī xī fǎn cháng lǘ. xiū zhōng hé xī chóng yí lún, dà dào yáo xī wèi qín shū. lè zì rán xī shí qióng dá, dàn wú sī xī xīn héng yú.
尔乃清道夙跸,载轮修祖。班命授号,轙辀整旅。兆司郁以郕路兮,万灵森而 陈庭。丰隆轩其警众兮,钩陈帅以属兵。堪舆竦而进时兮,文昌肃以司行。抗蚩尤 之修旃兮,建雄虹之采旌。乘云车电鞭之扶舆委移兮,驾应龙青虬之容裔陆离。俯 游光逸景倏烁徽霍兮,仰流旌垂旄焱攸扦纚。前湛湛而摄进兮,后亻禁僸而方驰。 且启行于重阳兮,奄税驾乎少仪。跨列缺兮规乾巛,挥玉关兮出天门。涉汉津兮望 昆仑,经赤霄兮临玄根。观品物兮终复魂,形已消兮气犹存。眺悬舟之离离兮,怀 旧都之蔼蔼。仍繁荣而督引兮,将遄降而速迈。华云依霏而翼衡兮,日月炫晃而映 盖。蹈烟煴兮辞天衢,心闣兮识故居。路遂遒兮情欣欣,奄忽归兮反常闾。修中 和兮崇彝伦,大道繇兮味琴书。乐自然兮识穷达,澹无思兮心恆娱。
jǔ xián liáng, yǔ xià hóu zhàn děng shí qī rén cè wéi xià dì, bài zhōng láng. wǔ dì zhào yuē:" shěng zhū xián liáng dá cè, suī suǒ yán shū tú, jiē míng yú wáng yì, yǒu yì zhèng dào. yù xiáng lǎn qí duì, jiū guān xián shì dài fū yòng xīn." yīn zhào zhū xián liáng fāng zhèng zhí yán, huì dōng táng cè wèn, yuē:" qǐng rì shí zhèng yáng, shuǐ hàn wèi zāi, jiāng hé suǒ xiū, yǐ biàn dà shěng? jí fǎ lìng yǒu bù yí yú jīn, wèi gōng sī suǒ huàn kǔ zhě, jiē hé shì? fán píng shì zài yú dé cái, dé cái zhě yì jiè ěr mù yǐ tīng chá. ruò yǒu wén wǔ qì néng yǒu yì yú shí wù ér wèi jiàn shēn xù zhě, gè jǔ qí rén. jí yǒu fù sú bàng yì, yí xiān xǐ zhuó zhě, yì gè yán zhī." yú duì yuē:" chén wén gǔ zhī shèng míng, yuán shǐ yǐ yào zhōng, tǐ běn yǐ zhèng mò. gù yōu fǎ dù zhī bù dàng, ér bù yōu rén wù zhī shī suǒ yōu rén wù zhī shī suǒ, ér bù yōu zāi hài zhī liú xíng. chéng yǐ fǎ dé yú cǐ, zé wù lǐ yú bǐ rén hé yú xià, zé zāi xiāo yú shàng. qí yǒu rì yuè zhī shěng, shuǐ hàn zhī zāi, zé fǎn tīng nèi shì, qiú qí suǒ yóu, yuǎn guān zhū wù, jìn yàn zhū shēn. ěr mù tīng chá, qǐ huò yǒu bì qí cōng míng zhě hū? dòng xīn chū lìng, qǐ huò yǒu qīng qí cháng zhèng zhě hū? dà guān dà zhí, qǐ huò yǒu shòu fēi qí rén zhě hū? shǎng fá chù zhì, qǐ huò yǒu bù dé qí suǒ zhě hū? hé bīn shān yán, qǐ huò yǒu huái dào diào zhù ér wèi gǎn yú mèng zhào zhě hū? fāng wài xiá yì, qǐ huò yǒu mìng shì jié chū ér wèi méng gào zé zhě hū? tuī cǐ lèi yě, yǐ qiú qí gù, xún shì kǎo yán, yǐ jǐn qí shí, zé tiān rén zhī qíng kě dé ér jiàn, jiù zhēng zhī zhì kě dé ér jiù yě. ruò tuī zhī yú wù zé wú wǔ, qiú zhī yú shēn zé wú yóu, wàn wù lǐ shùn, nèi wài xián yí, zhù shǐ zhèng cí, yán bù fù chéng, ér rì yuè cuò xíng, yāo lì bù jiè, cǐ zé yīn yáng zhī shì, fēi jí xiōng suǒ zài yě. qī yùn dù shù, zì rán zhī fēn, gù fēi rén shì suǒ néng gōng yù, qí yì zhèn lǐn sàn zhì, biǎn shí shěng yòng ér yǐ yǐ. shì gù chéng yù qī yùn, zé suī táo táng yīn tāng yǒu suǒ bù biàn gǒu fēi qī yùn, zé sòng wèi zhī jūn, zhū hóu zhī xiāng, yóu néng yǒu gǎn. wéi bì xià shěn qí suǒ yóu, yǐ jǐn qí lǐ, zé tiān xià xìng shèn. chén shēng zhǎng bì mén, bù dǎi yì wù, suī yǒu xián cái, suǒ wèi jiē shí, bù gǎn gǔ yán wàng jǔ, wú yǐ chóu dá shèng wèn." zhuó wèi tài zǐ shè rén, chú wén xǐ lìng.
举贤良,与夏侯湛等十七人策为下第,拜中郎。武帝诏曰:“省诸贤良答策, 虽所言殊涂,皆明于王义,有益政道。欲详览其对,究观贤士大夫用心。”因诏诸 贤良方正直言,会东堂策问,曰:“顷日食正阳,水旱为灾,将何所修,以变大眚? 及法令有不宜于今,为公私所患苦者,皆何事?凡平世在于得才,得才者亦借耳目 以听察。若有文武器能有益于时务而未见申叙者,各举其人。及有负俗谤议,宜先 洗濯者,亦各言之。”虞对曰:“臣闻古之圣明,原始以要终,体本以正末。故忧 法度之不当,而不忧人物之失所;忧人物之失所,而不忧灾害之流行。诚以法得于 此,则物理于彼;人和于下,则灾消于上。其有日月之眚,水旱之灾,则反听内视, 求其所由,远观诸物,近验诸身。耳目听察,岂或有蔽其聪明者乎?动心出令,岂 或有倾其常正者乎?大官大职,岂或有授非其人者乎?赏罚黜陟,岂或有不得其所 者乎?河滨山岩,岂或有怀道钓筑而未感于梦兆者乎?方外遐裔,岂或有命世杰出 而未蒙膏泽者乎?推此类也,以求其故,询事考言,以尽其实,则天人之情可得而 见,咎征之至可得而救也。若推之于物则无忤,求之于身则无尤,万物理顺,内外 咸宜,祝史正辞,言不负诚,而日月错行,夭疠不戒,此则阴阳之事,非吉凶所在 也。期运度数,自然之分,固非人事所能供御,其亦振廪散滞,贬食省用而已矣。 是故诚遇期运,则虽陶唐、殷汤有所不变;苟非期运,则宋、卫之君,诸侯之相, 犹能有感。唯陛下审其所由,以尽其理,则天下幸甚。臣生长荜门,不逮异物,虽 有贤才,所未接识,不敢瞽言妄举,无以畴答圣问。”擢为太子舍人,除闻喜令。
shí tiān zǐ liú xīn zhèng dào, yòu wú kòu xīn píng, tiān xià yì ān, shàng tài kāng sòng yǐ měi jìn dé. qí cí yuē:
时天子留心政道,又吴寇新平,天下乂安,上《太康颂》以美晋德。其辞曰:
yú xiū shàng gǔ, rén zhī zī shǐ. sì ào xián zhái, wàn guó tóng guǐ. yǒu hàn bù jìng, sāng luàn mí jì. jī fú wài pàn, hóu wèi nèi pǐ. tiān nán jì jiàng, shí wéi jū xiōng. lóng zhàn shòu zhēng, fēn liè xiá bāng. bèi jiàn mín shǔ, dù nì hǎi dōng. quán nǎi yuán jiān, gē jù sān jiāng. míng míng shàng dì, lín xià yǒu hè. nǎi xuān huáng wēi, zhì tiān zhī pì. fèn wǔ liáo suì, zuì rén sī huò. fǔ dìng cháo xiǎn, yǎn zhēng hán mò. wén jì yīng qī, xí juǎn liáng yì. yuán duì wěi mìng, jiǔ yí chóng yì. qióng rǎn āi láo, shì yān dǐ jī. wǒ huáng zhī dēng, èr guó jì píng. mí shì bù huái, yǐ yù qún shēng. wú nǎi fù gù, fàng mìng nán míng. shēng jiào wèi jì, fú jí wáng líng. huáng zhèn qí wēi, hè rú léi tíng. jié bǐ jiāng miǎn, jīng shū yǐ qīng. miǎo yǐ shèng huáng, cān gān liǎng lí. táo huà yǐ zhèng, qǔ luàn yǐ qí. yào wǔ liù xún, yú tú bù pí. yǐn zhì shù shí, gàn máo wú kuī. yáng yáng sì hǎi, lǜ lǐ hé lè. mù mù gōng miào, gē yōng yǒng shuò. guāng tiān zhī xià, mò fěi dì lüè. qióng fā fǎn jǐng, chéng zhèng shòu shuò. lóng mǎ kuí kuí, fēng yú huá yáng. gōng shǐ tuó fú, gān gē jí cáng. yán yán nán jīn, yè yè yú huáng. xióng jiàn bān cháo, zào zhōu wèi liáng. shèng míng yǒu zào, shí dài tiān gōng. tiān dì bù wéi, lí yuán shí yōng. sān wù sī xié, yòng dǐ jué yōng. jì yuǎn qí jī, jiāng míng qí zōng. qiáo shān wéi yuè, wàng dì zhī fēng. yī yú shèng dì, hú bù fēng zāi!
于休上古,人之资始。四隩咸宅,万国同轨。有汉不竞,丧乱靡纪。畿服外叛, 侯卫内圮。天难既降,时惟鞠凶。龙战兽争,分裂遐邦。备僭岷蜀,度逆海东。权 乃缘间,割据三江。明明上帝,临下有赫。乃宣皇威,致天之辟。奋武辽隧,罪人 斯获。抚定朝鲜,奄征韩、貊。文既应期,席卷梁、益。元憝委命,九夷重译。邛、 冉、哀牢,是焉底绩。我皇之登,二国既平。靡适不怀,以育群生。吴乃负固,放 命南冥。声教未暨,弗及王灵。皇震其威,赫如雷霆。截彼江、沔,荆、舒以清。 邈矣圣皇,参乾两离。陶化以正,取乱以奇。耀武六旬,舆徒不疲。饮至数实,干 旄无亏。洋洋四海,率礼和乐。穆穆宫庙,歌雍咏铄。光天之下,莫匪帝略。穷发 反景,承正受朔。龙马骙骙,风于华阳。弓矢橐服,干戈戢藏。严严南金,业业余 皇。雄剑班朝,造舟为梁。圣明有造,实代天工。天地不违,黎元时邕。三务斯协, 用底厥庸。既远其迹,将明其踪。乔山惟岳,望帝之封。猗欤圣帝,胡不封哉!
yǐ mǔ yōu jiě zhí. jiǔ zhī, zhào bǔ shàng shū láng.
以母忧解职。久之,召补尚书郎。
jiāng zuò dà jiàng chén xié jué dì dé gǔ chǐ, shàng shū zòu:" jīn chǐ cháng yú gǔ chǐ, yí yǐ gǔ wèi zhèng." pān yuè yǐ wèi xí yòng yǐ jiǔ, bù yí fù gǎi. yú bó yuē:" xī shèng rén yǒu yǐ jiàn tiān xià zhī zé ér nǐ qí xíng róng, xiàng wù zhì qì, yǐ cún shí yòng. gù cān tiān liǎng dì, yǐ zhèng suàn shù zhī jì yī lǜ jì fēn, yǐ dìng cháng duǎn zhī dù. qí zuò zhī yě yǒu zé, gù yòng zhī yě yǒu zhēng. kǎo bù liǎng yí, zé tiān dì wú suǒ yǐn qí qíng zhǔn zhèng sān chén, zé xuán xiàng wú suǒ róng qí miù shī zhī jīn shí, zé yīn yùn hé xié cuò zhī guī jǔ, zé qì yòng hé yí. yī běn bù chà ér wàn wù jiē zhèng, jí qí chà yě, shì jiē fǎn shì. jīn chǐ cháng yú gǔ chǐ jǐ yú bàn cùn, yuè fǔ yòng zhī, lǜ lǚ bù hé shǐ guān yòng zhī, lì xiàng shī zhàn yī shǔ yòng zhī, kǒng xué guāi cuò. cǐ sān zhě, dù liàng zhī suǒ yóu shēng, dé shī zhī suǒ qǔ zhēng, jiē guà hé ér bù dé tōng, gù yí gǎi jīn ér cóng gǔ yě. táng yú zhī zhì, tóng lǜ dù liàng héng, zhòng ní zhī xùn, jǐn quán shěn duó. jīn liǎng chǐ bìng yòng, bù kě wèi zhī tóng zhī shī ér xíng, bù kě wèi zhī jǐn. bù tóng bù jǐn, shì wèi miù fǎ, fēi suǒ yǐ guǐ wù chuí zé, shì rén zhī jí. fán wù yǒu duō ér yì gǎi, yì yǒu shǎo ér nán biàn, yì yǒu gǎi ér zhì fán, yǒu biàn ér zhī jiǎn. dù liàng shì rén suǒ cháng yòng, ér cháng duǎn fēi rén suǒ liàn xī, shì duō ér yì gǎi zhě yě. zhèng shī yú dé, fǎn xié yú zhèng, yī shí zhī biàn, yǒng shì wú èr, shì biàn ér zhī jiǎn zhě yě. xiàn zhāng chéng shì, bù shī jiù wù, jì mò gǒu hé zhī zhì, yì duān zá luàn zhī yòng, dāng yǐ shí lí gǎi, zhēn fū yī zhě yě. chén yǐ wéi yí rú suǒ zòu." yòu biǎo lùn fēng shàn, jiàn lǐ zhì.
将作大匠陈勰掘地得古尺,尚书奏:“今尺长于古尺,宜以古为正。”潘岳以 为习用已久,不宜复改。虞驳曰:“昔圣人有以见天下之赜而拟其形容,象物制器, 以存时用。故参天两地,以正算数之纪;依律计分,以定长短之度。其作之也有则, 故用之也有征。考步两仪,则天地无所隐其情;准正三辰,则悬象无所容其谬;施 之金石,则音韵和谐;措之规矩,则器用合宜。一本不差而万物皆正,及其差也, 事皆反是。今尺长于古尺几于半寸,乐府用之,律吕不合;史官用之,历象失占; 医署用之,孔穴乖错。此三者,度量之所由生,得失之所取征,皆絓阂而不得通, 故宜改今而从古也。唐、虞之制,同律度量衡,仲尼之训,谨权审度。今两尺并用, 不可谓之同;知失而行,不可谓之谨。不同不谨,是谓谬法,非所以轨物垂则,示 人之极。凡物有多而易改,亦有少而难变,亦有改而致烦,有变而之简。度量是人 所常用,而长短非人所恋惜,是多而易改者也。正失于得,反邪于正,一时之变, 永世无二,是变而之简者也。宪章成式,不失旧物,季末苟合之制,异端杂乱之用, 当以时厘改,贞夫一者也。臣以为宜如所奏。”又表论封禅,见《礼志》。
yú yǐ hàn mò sāng luàn, pǔ chuán duō wáng shī, suī qí zǐ sūn bù néng yán qí xiān zǔ, zhuàn zú xìng zhāo mù shí juǎn, shàng shū jìn zhī, yǐ wéi zú yǐ bèi wù zhì yòng, guǎng duō wén zhī yì. yǐ dìng pǐn wéi fǎ, wèi sī tú suǒ hé, zhào yuán zhī.
虞以汉末丧乱,谱传多亡失,虽其子孙不能言其先祖,撰《族姓昭穆》十卷, 上疏进之,以为足以备物致用,广多闻之益。以定品违法,为司徒所劾,诏原之。
shí tài miào chū jiàn, zhào pǔ zēng wèi yī děng. hòu yǐ zhǔ zhě chéng zhào shī zhǐ, gǎi chú zhī. yú shàng biǎo yuē:" chén wén xī zhī shèng míng, bù ài qiān shèng zhī guó ér xī tóng yè zhī xìn, suǒ yǐ zhòng zhì zūn zhī mìng ér dá yú wàn guó zhī chéng yě. qián yǐ sì shè shū, yuǎn chēng xiān dì yí huì yú zé, pǔ zēng wèi yī děng, yǐ chóu sì hǎi xīn dài zhī xīn. yì shū bān xià, bèi yú yuǎn jìn, mò bù niǎo téng yú yuè, xǐ méng dé zé. jīn yī dàn gèng yǐ zhǔ zhě sī wén bù shěn, shōu jì wǎng zhī zhào, duó yǐ shù zhī shī, chén zhī yú xīn qiè yǐ wéi bù kě." zhào cóng zhī.
时太庙初建,诏普增位一等。后以主者承诏失旨,改除之。虞上表曰:“臣闻 昔之圣明,不爱千乘之国而惜桐叶之信,所以重至尊之命而达于万国之诚也。前 《乙巳赦书》,远称先帝遗惠余泽,普增位一等,以酬四海欣戴之心。驿书班下, 被于远近,莫不鸟腾鱼跃,喜蒙德泽。今一旦更以主者思文不审,收既往之诏,夺 已澍之施,臣之愚心窃以为不可。”诏从之。
yuán kāng zhōng, qiān wú wáng yǒu. shí xún yǐ zhuàn xīn lǐ, shǐ yú tǎo lùn dé shī ér hòu shī xíng. yuán huáng hòu bēng, dù yù zòu:" liàng àn zhī zhì, nǎi zì shàng gǔ, shì yǐ gāo zōng wú fú sāng zhī wén, ér wéi wén chēng bù yán. hàn wén xiàn sān shí liù rì. wèi shì yǐ jiàng, jì yú wèi jié. huáng tài zǐ yǔ guó wèi tǐ, lǐ yí shì fú, zú kū biàn chú." yú dá yù shū yuē:" táng chēng è mì, yīn yún liàng àn, gè jǔ shì yǐ wéi míng, fēi jì zàng yǒu shū jiàng. zhōu shì yǐ lái, wèi zhī sàng fú. sāng fú zhě, yǐ fú biǎo sàng. jīn dì zhě yī rì wàn jī, tài zǐ jiān fǔ zhī zhòng, yǐ yí duó lǐ, zàng qì chú fú, biàn zhì tōng lǐ, chuí diǎn jiāng lái, hé bì fù zhī yú gǔ, shǐ lǎo rú zhì zhēng zāi!" huáng tài sūn shàng hōng, yǒu sī zòu" yù fú qí shuāi qī". zhào lìng bó shì yì. yú yuē:" tài zǐ shēng, jǔ yǐ chéng rén zhī lǐ, zé shāng lǐ chú yǐ. tài sūn yì tǐ jūn chuán zhòng, yóu wèi chéng ér fú quán, fēi yǐ nián yě." cóng zhī. yú yòu yì yù lù liǎng shè shì, jiàn yú fú zhì.
元康中,迁吴王友。时荀顗撰《新礼》,使虞讨论得失而后施行。元皇后崩, 杜预奏:“谅暗之制,乃自上古,是以高宗无服丧之文,而唯文称不言。汉文限三 十六日。魏氏以降,既虞为节。皇太子与国为体,理宜释服,卒哭便除。”虞答预 书曰:“唐称遏密,殷云谅暗,各举事以为名,非既葬有殊降。周室以来,谓之丧 服。丧服者,以服表丧。今帝者一日万机,太子监抚之重,以宜夺礼,葬讫除服, 变制通理,垂典将来,何必附之于古,使老儒致争哉!”皇太孙尚薨,有司奏“御 服齐衰期”。诏令博士议。虞曰:“太子生,举以成人之礼,则殇理除矣。太孙亦 体君传重,由位成而服全,非以年也。”从之。虞又议玉辂、两社事,见《舆服志》。
hòu lì mì shū jiān wèi wèi qīng, cóng huì dì xìng cháng ān. jí dōng jūn lái yíng, bǎi guān bēn sàn, suì liú lí hù dù zhī jiān, zhuǎn rù nán shān zhōng, liáng jué jī shén, shí xiàng shí ér shí zhī. hòu dé hái luò, lì guāng lù xūn tài cháng qīng. shí huái dì qīn jiāo. zì yuán kāng yǐ lái, bù qīn jiāo sì, lǐ yí chí fèi. yú kǎo zhèng jiù diǎn, fǎ wù càn rán. jí luò jīng huāng luàn, dào qiè zòng héng, rén jī xiāng shí. yú sù qīng pín, suì yǐ něi zú.
后历秘书监、卫尉卿,从惠帝幸长安。及东军来迎,百官奔散,遂流离鄠、杜 之间,转入南山中,粮绝饥甚,拾橡实而食之。后得还洛,历光禄勋、太常卿。时 怀帝亲郊。自元康以来,不亲郊祀,礼仪弛废。虞考正旧典,法物粲然。及洛京荒 乱,盗窃纵横,人饥相食。虞素清贫,遂以馁卒。
yú zhuàn wén zhāng zhì sì juǎn, zhù jiě sān fǔ jué lù, yòu zhuàn gǔ wén zhāng, lèi jù qū fēn wéi sān shí juǎn, míng yuē liú bié jí, gè wèi zhī lùn, cí lǐ qiè dàng, wèi shì suǒ zhòng.
虞撰《文章志》四卷,注解《三辅决录》,又撰古文章,类聚区分为三十卷, 名曰《流别集》,各为之论,辞理惬当,为世所重。
yú shàn guān xuán xiàng, cháng wèi yǒu rén yuē:" jīn tiān xià fāng luàn, bì nàn zhī guó, qí wéi liáng tǔ hū!" xìng ài shì rén, yǒu biǎo jiàn zhě, héng wèi qí cí. dōng píng tài shū guǎng shū jī qīng biàn, guǎng tán, yú bù néng duì yú bǐ, guǎng bù néng dá gèng xiāng chī xiào, fēn rán yú shì yún.
虞善观玄象,尝谓友人曰:“今天下方乱,避难之国,其唯凉土乎!”性爱士 人,有表荐者,恆为其辞。东平太叔广枢机清辩,广谈,虞不能对;虞笔,广不能 答;更相嗤笑,纷然于世云。
shù xī, zì guǎng wēi, yáng píng yuán chéng rén, hàn tài zǐ tài fù shū guǎng zhī hòu yě. wáng mǎng mò, guǎng zēng sūn mèng dá bì nán, zì dōng hǎi xǐ jū shā lù shān nán, yīn qù shū zhī zú, suì gǎi xìng yān. zǔ hùn, lǒng xī tài shǒu. fù kān, féng yì tài shǒu, bìng yǒu míng yù. xī bó xué duō wén, yǔ xiōng qiú jù zhī míng. shǎo yóu guó xué, huò wèn bó shì cáo zhì yuē:" dāng jīn hào xué zhě shuí hū?" zhì yuē:" yáng píng shù guǎng wēi hào xué bù juàn, rén mò jí yě." huán xiāng lǐ, chá xiào lián, jǔ mào cái, jiē bù jiù. qiú qǔ shí jiàn cóng nǚ, qì zhī, jiàn yǐ wéi hàn, fěng zhōu jùn gōng fǔ bù dé pì, gù xī děng jiǔ bù dé diào.
束皙,字广微,阳平元城人,汉太子太傅疏广之后也。王莽末,广曾孙孟达避 难,自东海徙居沙鹿山南,因去疏之足,遂改姓焉。祖混,陇西太守。父龛,冯翊 太守,并有名誉。皙博学多闻,与兄璆俱知名。少游国学,或问博士曹志曰:“当 今好学者谁乎?”志曰:“阳平束广微好学不倦,人莫及也。”还乡里,察孝廉, 举茂才,皆不就。璆娶石鉴从女,弃之,鉴以为憾,讽州郡公府不得辟,故皙等久 不得调。
tài kāng zhōng, jùn jiè dà hàn, xī wèi yì rén qǐng yǔ, sān rì ér yǔ zhù, zhòng wèi xī chéng gǎn, wèi zuò gē yuē: " shù xiān shēng, tōng shén míng, qǐng tiān sān rì gān yǔ líng. wǒ shǔ yǐ yù, wǒ jì yǐ shēng. hé yǐ chóu zhī? bào shù cháng shēng." xī yǔ wèi héng hòu shàn, wén héng yù huò, zì běn jùn fù sàng.
太康中,郡界大旱,皙为邑人请雨,三日而雨注,众谓皙诚感,为作歌曰: “束先生,通神明,请天三日甘雨零。我黍以育,我稷以生。何以畴之?报束长生。” 皙与卫恆厚善,闻恆遇祸,自本郡赴丧。
cháng wèi quàn nóng jí bǐng zhū fù, wén pō bǐ sú, shí rén báo zhī. ér xìng shěn tuì, bù mù róng lì, zuò xuán jū shì yǐ nǐ kè nán, qí cí yuē:
尝为《劝农》及《饼》诸赋,文颇鄙俗,时人薄之。而性沈退,不慕荣利,作 《玄居释》以拟《客难》,其辞曰:
shù xī xián jū, mén rén bìng shì. fāng xià wéi shēn tán, yǐn jǐ ér hāi, hán háo sàn zǎo, kǎo zhuàn tóng yì, zài cè zhě jìn ér wèn zhī yuē:" gài wén dào shàng biàn tōng, dá zhě wú qióng. shì luàn zé jiù qí fēn, shí tài zé fú qí lóng. zhèn tiān wéi yǐ zàn bǎi wù, xī dì zài ér gǔ huáng fēng. shēng zé lǜ tǔ lè qí cún, sǐ zé yǔ nèi āi qí zhōng. shì yǐ jūn zǐ qū jǐ shēn dào, bù chǐ gàn shí. shàng guó yǒu bù suǒ hé huò zhī yán, zhōu yì zhe yuè yǐ qiú jìn zhī cí. shēn lǎo fù jīn xuàn yǐ chén pēng gē zhī shuō, qí kè dāng kāng qú ér yǒng bái shuǐ zhī shī. jīn xiān shēng dān dào xiū yì, yí rán shān zhì, qián lǎng tōng wēi, qià lǎn shēn shí, yè jiān wàng mèi zhī qín, zhòu chěng zuān xuán zhī sī, kuàng nián lèi rěn, bù duò qí zhì. lín yì chéng ér yù fú, shù yè yōu ér bù shì. nǎi yù hé dú cí jià, ní pán shēn chù, yǒng jí lín láng zhī yào, nì shǒu qióng yú zhī zhǔ, dāng táng nián ér mù zhǎng jǔ, bāng yǒu dào ér fǎn níng wǔ. shí bǐ mí cǐ, yú qiè bù qǔ.
束皙闲居,门人并侍。方下帷深谭,隐几而咍,含毫散藻,考撰同异,在侧者 进而问之曰:“盖闻道尚变通,达者无穷。世乱则救其纷,时泰则扶其隆。振天维 以赞百务,熙帝载而鼓皇风。生则率土乐其存,死则宇内哀其终。是以君子屈己伸 道,不耻干时。上国有不索何获之言,《周易》著跃以求进之辞。莘老负金铉以陈 烹割之说,齐客当康衢而咏《白水》之诗。今先生耽道修艺,嶷然山峙,潜朗通微, 洽览深识,夜兼忘寐之勤,昼骋钻玄之思,旷年累稔,不堕其志。鳞翼成而愈伏, 术业优而不试。乃欲阖椟辞价,泥蟠深处,永戢琳琅之耀,匿首穷鱼之渚,当唐年 而慕长沮,邦有道而反甯武。识彼迷此,愚窃不取。
ruò nǎi shì yǐ yuán dēng, jìn bì dài qiú, fù shì zhī dǎng héng zhuó, zé lín sǒu zhī yàn bù chōu, dan chi bù wán kuā zhī tóng, dōng yě yí bái diān zhī sǒu. hé yì yīn zǐ dōu ér shì bó lù, píng yì shǒu yǐ shè hóng liú, dǎo cuì yún yǐ hài yì lóng, zhèn guāng yào yǐ jīng shěn. tú qū pán yú xiàn jǐng, miǎn tiān lù ér bù yóu, xué jì jī ér shēn kùn, fū hé wéi hū mì qiū.
若乃士以援登,进必待求,附势之党横擢,则林薮之彦不抽,丹墀步纨夸之童, 东野遗白颠之叟。盍亦因子都而事博陆,凭鹢首以涉洪流,蹈翠云以骇逸龙,振光 耀以惊沈。徒屈蟠于陷井,眄天路而不游,学既积而身困,夫何为乎秘丘。
qiě suì bù wǒ yǔ, shí ruò bēn sì, yǒu lái wú fǎn, nán de yì shī. xiān shēng bù zhī xū yù zhī chèn huǐ chí, ér wàng fū péng hé zhī yì wù jí, yì qǐ néng dēng hǎi méi ér yì dōng liú zhī shuǐ, lín yú quán ér zhāo xī guī zhī rì? tú yǐ qū wèi wèi gù, rú xué zì zhì, qiú dà dào yú huán dǔ, kǔ xíng hái yú péng shì. qǐ ruò tuō shēn quán qī, píng shì jiǎ lì, zé qī fāng lín, fēi bù dài yì, xī sù qī é zhī fáng, cháo xiǎng wǔ dǐng zhī shí, kuāng sān zhèng zé tài jiē píng, zàn wǔ jiào ér yù shéng zhí. shú ruò rú huò cān shū, zhōng shēn zì nì zāi!"
且岁不我与,时若奔驷,有来无反,难得易失。先生不知盱豫之谶悔迟,而忘 夫朋盍之义务疾,亦岂能登海湄而抑东流之水,临虞泉而招西归之日?徒以曲畏为 梏,儒学自桎,囚大道于环堵,苦形骸于蓬室。岂若托身权戚,凭势假力,择栖芳 林,飞不待翼,夕宿七娥之房,朝享五鼎之食,匡三正则太阶平,赞五教而玉绳直。 孰若茹藿餐蔬,终身自匿哉!”
shù zǐ yuē:" jū! wú jiāng dǎo ěr yǐ jūn zǐ zhī dào, yù ěr yǐ chū chù zhī shì. ěr qí míng shòu yú xùn, jǐn tīng yú zhì.
束子曰:“居!吾将导尔以君子之道,谕尔以出处之事。尔其明受余讯,谨听 余志。
xī yuán yī jì qǐ, liǎng yí zhào lì, lí guāng yè yǐn, wàng shū zhòu jí, yǔ zú xiáng lín, jué diāo fù shī, wù cóng xìng zhī suǒ ān, shì lè zhì zhī suǒ zhí, huò bèi fēng róng yǐ yán qī, huò pái lán tà ér qiú rù, zài yě zhě lóng yì, zài cháo zhě fèng jí. suī qí guǐ jī bù tóng, ér dào wú guì jiàn, bì ān qí yè, jiāo bù xiāng xiàn, jì qì fèn yōng yǐ xuān dào, cháo yóu xǐ ěr yǐ bì chán, tóng chuí bù xiǔ zhī chēng, jù rù xián zhě zhī liú. cān míng bǐ yù, shuí liè shuí yōu? hé bì tān yǔ èr bā wèi qún, ér chǐ wèi qī rén zhī chóu hū! qiě dào kuí ér tōng, shì bù tóng qù, wú qiè zhuì chù zhě zhī mò xíng, wèi gǎn wén zi zhī gāo yù, jiāng hū pú lún ér bù miǎn, fū hé quán qī zhī yún fù zāi!
昔元一既启,两仪肇立,离光夜隐,望舒昼戢,羽族翔林,蟩蛁赴湿,物从性 之所安,士乐志之所执,或背丰荣以岩栖,或排兰闼而求入,在野者龙逸,在朝者 凤集。虽其轨迹不同,而道无贵贱,必安其业,交不相羡,稷、契奋庸以宣道,巢、 由洗耳以避禅,同垂不朽之称,俱入贤者之流。参名比誉,谁劣谁优?何必贪与二 八为群,而耻为七人之畴乎!且道睽而通,士不同趣,吾窃缀处者之末行,未敢闻 子之高喻,将忽蒲轮而不眄,夫何权戚之云附哉!
xī zhōu hàn zhōng shuāi, shí nán zì tuō, fú zhào jì kāi, huàn duān yì zuò, cháo yóu wēi é zhī gōng, xī zhuì zhēng róng zhī hè, zhòu xiào yè tàn, chén huá mù luò, zhōng bù zú yǐ wèi jǐ, huò bù kě yǐ yù dù, shì shì huì dēng cháo ér jìng fù lín báo. huò huǐ míng zì wū, huò bù shí qí lù, bǐ cóng zhèng yú xiá sì zhī guī, pì guān zhě yú jiāo miào zhī dú, gōng sūn qì tì ér cí xiāng, yáng xióng kàng lùn yú chì zú.
昔周、汉中衰,时难自托,福兆既开,患端亦作,朝游巍峨之宫,夕坠峥嵘之 壑,昼笑夜叹,晨华暮落,忠不足以卫己,祸不可以预度,是士讳登朝而竞赴林薄。 或毁名自污,或不食其禄,比从政于匣笥之龟,譬官者于郊庙之犊,公孙泣涕而辞 相,杨雄抗论于赤族。
jīn dà jìn xī lóng, liù hé níng jìng. fēng chài zhǐ dú, xióng pí chuò měng, wǔ xíng wù yòng, bā hóng bèi zhěng, zhǔ wú jiāo sì zhī nù, chén wú máo yīng zhī qǐng, shàng xià xiāng ān, lǜ lǐ cóng dào. cháo yǎng chù xié zhī shòu, tíng yǒu zhǐ nìng zhī cǎo, huò lù kě yǐ zhōng táo, chǒng lù kě yǐ shùn bǎo.
今大晋熙隆,六合宁静。蜂虿止毒,熊罴辍猛,五刑勿用,八纮备整,主无骄 肆之怒,臣无牦缨之请,上下相安,率礼从道。朝养触邪之兽,庭有指佞之草,祸 戮可以忠逃,宠禄可以顺保。
qiě fú jìn wú xiǎn jù, ér wéi jì zhī wù zhě, lǜ qí xìng yě. liǎng kě jù shì, ér shě bǐ qù cǐ zhě, cóng qí zhì yě. gài wú wéi kě yǐ jiě tiān xià zhī fēn, dàn bó kě yǐ jiù guó jiā zhī jí, dāng wèi zhě shì yǒu suǒ qióng, chén cè zhě yán yǒu bù rù, dí huáng bù néng huí xī lín zhī kòu, píng bó bù néng zhèng rú yì zhī lì, gàn mù wò ér qín shī tuì, sì hào qǐ ér qī jī qì. fū rú shì hé shě hé zhí, hé qù hé jiù? wèi shān cén zhī lín wèi fāng, gǔ dǐ zhī mǎng wèi chòu. shǒu fèn rèn xìng, wéi tiān suǒ shòu, niǎo bù jiǎ jiǎ yú guī, yú bù jiè zú yú shòu, hé bì xiào gū zhú zhī pín ér xiàn qí jǐng zhī fù! chǐ bù yī yǐ sì zhì, níng wén qiú ér tuō xiù. qiě néng yuē qí gōng, zé dān shí zhī chù yǐ fēng gǒu sì qí yù, zé hǎi líng zhī jī bù zú cún dào dé zhě, zé pǐ fū zhī shēn kě róng wàng dà lún zhě, zé wàn shèng zhī zhǔ yóu rǔ. jiāng yán liù jí yǐ xùn shì, shǒu jì pō yǐ zhèn sú, ǒu zhèng lǎo yú hǎi yú, pǐ yán sǒu yú pì shǔ. qiě shì yǐ tài xū wèi yú, xuán lú wèi sì, shén yóu mò jìng zhī lín, xīn cún wú yíng zhī shì, róng lì bù rǎo qí jué, yīn yōu bù gàn qí mèi, juān kuā zhě zhī suǒ tān, shōu zào wù zhī suǒ qì, zhì shèng jí zhī huāng wú, zǒng qún yán zhī yī zhì. quán sù lǚ yú qiū yuán, bèi yīng ruí ér zhǎng yì, qǐng zi kè wú yè yú qiān zǎi, wú tīng wú yán yú jīn rì yě."
且夫进无险惧,而惟寂之务者,率其性也。两可俱是,而舍彼趣此者,从其志 也。盖无为可以解天下之纷,澹泊可以救国家之急,当位者事有所穷,陈策者言有 不入,翟璜不能回西邻之寇,平、勃不能正如意之立,干木卧而秦师退,四皓起而 戚姬泣。夫如是何舍何执,何去何就?谓山岑之林为芳,谷底之莽为臭。守分任性, 唯天所授,鸟不假甲于龟,鱼不借足于兽,何必笑孤竹之贫而羡齐景之富!耻布衣 以肆志,宁文裘而拖绣。且能约其躬,则儋石之畜以丰;苟肆其欲,则海陵之积不 足;存道德者,则匹夫之身可荣;忘大伦者,则万乘之主犹辱。将研六籍以训世, 守寂泊以镇俗,偶郑老于海隅,匹严叟于僻蜀。且世以太虚为舆,玄炉为肆,神游 莫竞之林,心存无营之室,荣利不扰其觉,殷忧不干其寐,捐夸者之所贪,收躁务 之所弃,雉圣籍之荒芜,总群言之一至。全素履于丘园,背缨緌而长逸,请子课吾 业于千载,无听吾言于今日也。”
zhāng huà jiàn ér qí zhī. shí jiàn zú, wáng róng nǎi pì qiú. huá zhào xī wèi yuàn, yòu wèi sī kōng xià pī wáng huǎng suǒ pì. huá wéi sī kōng, fù yǐ wéi zéi cáo shǔ.
张华见而奇之。石鉴卒,王戎乃辟璆。华召皙为掾,又为司空、下邳王晃所辟。 华为司空,复以为贼曹属。
shí yù guǎng nóng, xī shàng yì yuē:
时欲广农,皙上议曰:
fú jiàn zhào shū, yǐ cāng lǐn bù shí, guān yòu jī qióng, yù dà xīng tián nóng, yǐ fān jiā gǔ, cǐ chéng yǒu yú jiè dà yǔ jìn lì zhī wèi. rán nóng ráng kě zhì, suǒ yóu zhě sān: yī yuē tiān shí bù qiān, èr yuē dì lì wú shī, sān yuē rén lì xián yòng. ruò bì chūn wú yǔ mài mù zhī rùn, qiū fán pāng tuó zhī huàn, shuǐ hàn shī zhōng, yú ráng yǒu qǐng. suī shǐ xī hé píng zhì, hòu jì qīn nóng, lǐ jiāng zhèn yú yuán xí, qín biāo gǔn yú zhōng tián, yóu bù zú yǐ zhì cāng yǔ yíng yì zhī jī yě. rán dì lì kě yǐ jì shēng, rén lì kě yǐ kè zhì, zhào shū zhī zhǐ, yì jiāng yù jǐn cǐ lǐ hū?
伏见诏书,以仓廪不实,关右饥穷,欲大兴田农,以蕃嘉谷,此诚有虞戒大禹 尽力之谓。然农穰可致,所由者三:一曰天时不諐,二曰地利无失,三曰人力咸用。 若必春无{雨脉}霂之润,秋繁滂沱之患,水旱失中,雩禳有请。虽使羲和平秩,后 稷亲农,理疆甽于原隰,勤藨蓘于中田,犹不足以致仓庾盈亿之积也。然地利可以 计生,人力可以课致,诏书之旨,亦将欲尽此理乎?
jīn tiān xià qiān chéng, rén duō yóu shí, fèi yè zhàn kōng, wú tián kè zhī shí. jiào jì jiǔ zhōu, shù guò wàn jì. kě shēn yán cǐ fáng, lìng jiàn sī jīng chá, yī rén shī kè, fù jí jùn xiàn, cǐ rén lì zhī kě zhì yě.
今天下千城,人多游食,废业占空,无田课之实。较计九州,数过万计。可申 严此防,令鉴司精察,一人失课,负及郡县,此人力之可致也。
yòu zhōu sī shí jùn, tǔ xiá rén fán, sān wèi yóu shén, ér zhū yáng mǎ mù, bù qí jìng nèi, yí xī pò fèi, yǐ gōng wú yè. yè shǎo zhī rén, suī pō gē xǐ, zài zhě yóu duō, tián zhū wǎn mù, bù lè kuàng yě, tān zài rén jiān. gù wèi běi tǔ bù yí xù mù, cǐ chéng bù rán. àn gǔ jīn zhī yǔ, yǐ wéi mǎ zhī suǒ shēng, shí zài jì běi, dà jiǎ zāng yáng, qǔ zhī qīng bó, fàng shǐ zhī gē, qǐ yú jù lù, shì qí xiào yě. kě xī xǐ zhū mù, yǐ chōng qí dì, shǐ mǎ niú zhū yáng hé cǎo yú kōng xū zhī tián, yóu shí zhī rén shòu yè yú fù gěi zhī cì, cǐ dì lì zhī kě zhì zhě yě. xī zhuī pī zài jiōng, shǐ kè suǒ yǐ sòng lǔ xī què mǎ wù tián, lǎo shì suǒ yǐ chēng yǒu dào, qǐ lì zhī suǒ yǐ huì zāi? yòu rú jí jùn zhī wú zé, liáng tián shù qiān qǐng, nìng shuǐ tíng wū, rén bù kěn zhí. wén qí guó rén, jiē wèi tōng xiè zhī gōng bù zú wéi nán, xì lǔ chéng yuán, qí lì shén zhòng. ér háo qiáng dà zú, xī qí yú bǔ zhī ráo, gòu shuō guān zhǎng, zhōng yú bù pò. cǐ yì gǔ kǒu zhī yáo, zài zài shǐ piān. wèi yí fù xià jùn xiàn, yǐ xiáng dāng jīn zhī jì. jīng yáng yǎn yù, wū ní zhī tǔ, qú wù zhī yí, bì duō cǐ lèi, zuì shì bù dài tiān shí ér fēng nián kě huò zhě yě. yǐ qí yún yǔ shēng yú běn chā, duō tú shēng yú jué xiè, bù bì wàng cháo jī ér huáng lǎo zhēn, yǒng shān chuān ér lín yǔ xī. shì gù liǎng zhōu zhēng dōng xī zhī liú, shǐ qǐ xī zhāng qú zhī jìn, míng dì lì zhī zhòng yě. yí zhào sì zhōu cì shǐ, shǐ jǐn àn yǐ wén.
又州司十郡,土狭人繁,三魏尤甚,而猪羊马牧,布其境内,宜悉破废,以供 无业。业少之人,虽颇割徙,在者犹多,田诸菀牧,不乐旷野,贪在人间。故谓北 土不宜畜牧,此诚不然。案古今之语,以为马之所生,实在冀北,大贾牂羊,取之 清渤,放豕之歌,起于钜鹿,是其效也。可悉徙诸牧,以充其地,使马牛猪羊龁草 于空虚之田,游食之人受业于赋给之赐,此地利之可致者也。昔骓駓在坰,史克所 以颂鲁僖;却马务田,老氏所以称有道,岂利之所以会哉?又如汲郡之吴泽,良田 数千顷,泞水停洿,人不垦植。闻其国人,皆谓通泄之功不足为难,舄卤成原,其 利甚重。而豪强大族,惜其鱼捕之饶,构说官长,终于不破。此亦谷口之谣,载在 史篇。谓宜复下郡县,以详当今之计。荆、扬、兗、豫,污泥之土,渠坞之宜,必 多此类,最是不待天时而丰年可获者也。以其云雨生于畚臿,多稌生于决泄,不必 望朝隮而黄潦臻,禜山川而霖雨息。是故两周争东西之流,史起惜漳渠之浸,明地 利之重也。宜诏四州刺史,使谨按以闻。
yòu xī wèi shì xǐ sān jùn rén zài yáng píng dùn qiū jiè, jīn zhě fán shèng, hé wǔ liù qiān jiā. èr jùn tián dì bī xiá, wèi kě xǐ hái xī zhōu, yǐ chōng biān tǔ, cì qí shí nián zhī fù, yǐ wèi zhòng qiān zhī qíng. yī jǔ liǎng de, wài shí nèi kuān, zēng guǎng qióng rén zhī yè, yǐ pì xī jiāo zhī tián, cǐ yòu nóng shì zhī dà yì yě.
又昔魏氏徙三郡人在阳平顿丘界,今者繁盛,合五六千家。二郡田地逼狭,谓 可徙还西州,以充边土,赐其十年之复,以慰重迁之情。一举两得,外实内宽,增 广穷人之业,以辟西郊之田,此又农事之大益也。
zhuǎn zuǒ zhù zuò láng, zhuàn jìn shū dì jì shí zhì, qiān zhuǎn bó shì, zhù zuò rú gù.
转佐著作郎,撰《晋书·帝纪》、十《志》,迁转博士,著作如故。
chū, tài kāng èr nián, jí jùn rén bù zhǔn dào fā wèi xiāng wáng mù, huò yán ān lí wáng zhǒng, dé zhú shū shù shí chē. qí jì nián shí sān piān, jì xià yǐ lái zhì zhōu yōu wáng wèi quǎn róng suǒ miè, yǐ shì jiē zhī, sān jiā fēn, réng shù wèi shì zhì ān lí wáng zhī èr shí nián. gài wèi guó zhī shǐ shū, dà lüè yǔ chūn qiū jiē duō xiāng yìng. qí zhōng jīng zhuàn dà yì, zé yún xià nián duō yīn yì gàn qǐ wèi, qǐ shā zhī tài jiǎ shā yī yǐn wén dīng shā jì lì zì zhōu shòu mìng, zhì mù wáng bǎi nián, fēi mù wáng shòu bǎi suì yě yōu wáng jì wáng, yǒu gòng bó hé zhě shè xíng tiān zǐ shì, fēi èr xiāng gòng hé yě. qí yì jīng èr piān, yǔ zhōu yì shàng xià jīng tóng. yì yáo yīn yáng guà èr piān, yǔ zhōu yì lüè tóng, yáo cí zé yì. guà xià yì jīng yī piān, shì shuō guà ér yì. gōng sūn duàn èr piān, gōng sūn duàn yǔ shào zhì lùn yì. guó yǔ sān piān, yán chǔ jìn shì. míng sān piān, shì lǐ jì, yòu shì ěr yǎ lún yǔ. shī chūn yī piān, shū zuǒ zhuàn zhū bǔ shì," shī chūn" shì shì zào shū zhě xìng míng yě. suǒ yǔ shí yī piān, zhū guó bo mèng yāo guài xiàng shū yě. liáng qiū cáng yī piān, xiān xù wèi zhī shì shù, cì yán qiū cáng jīn yù shì. jiǎo shū èr piān, lùn yì shè fǎ. shēng fēng yī piān, dì wáng suǒ fēng. dà lì èr piān, zōu zi tán tiān lèi yě. mù tiān zǐ chuán wǔ piān, yán zhōu mù wáng yóu xíng sì hǎi, jiàn dì tái xī wáng mǔ. tú shī yī piān, huà zàn zhī shǔ yě. yòu zá shū shí jiǔ piān: zhōu shí tián fǎ, zhōu shū, lùn chǔ shì, zhōu mù wáng měi rén shèng jī sǐ shì. dà fán qī shí wǔ piān, qī piān jiǎn shū zhé huài, bù shí míng tí. zhǒng zhōng yòu dé tóng jiàn yī méi, zhǎng èr chǐ wǔ cùn. qī shū jiē kē dǒu zì. chū fā zhǒng zhě shāo cè zhào qǔ bǎo wù, jí guān shōu zhī, duō jìn jiǎn duàn zhá, wén jì cán quē, bù fù quán cì. wǔ dì yǐ qí shū fù mì shū xiào zhuì cì dì, xún kǎo zhǐ guī, ér yǐ jīn wén xiě zhī. xī zài zhù zuò, dé guān zhú shū, suí yí fēn shì, jiē yǒu yì zhèng. qiān shàng shū láng.
初,太康二年,汲郡人不准盗发魏襄王墓,或言安釐王冢,得竹书数十车。其 《纪年》十三篇,记夏以来至周幽王为犬戎所灭,以事接之,三家分,仍述魏事至 安釐王之二十年。盖魏国之史书,大略与《春秋》皆多相应。其中经传大异,则云 夏年多殷;益干启位,启杀之;太甲杀伊尹;文丁杀季历;自周受命,至穆王百年, 非穆王寿百岁也;幽王既亡,有共伯和者摄行天子事,非二相共和也。其《易经》 二篇,与《周易》上下经同。《易繇阴阳卦》二篇,与《周易》略同,《繇辞》则 异。《卦下易经》一篇,似《说卦》而异。《公孙段》二篇,公孙段与邵陟论《易》。 《国语》三篇,言楚、晋事。《名》三篇,似《礼记》,又似《尔雅》、《论语》。 《师春》一篇,书《左传》诸卜筮,“师春”似是造书者姓名也。《琐语》十一篇, 诸国卜梦妖怪相书也。《梁丘藏》一篇,先叙魏之世数,次言丘藏金玉事。《缴书》 二篇,论弋射法。《生封》一篇,帝王所封。《大历》二篇,邹子谈天类也。《穆 天子传》五篇,言周穆王游行四海,见帝台、西王母。《图诗》一篇,画赞之属也。 又杂书十九篇:《周食田法》,《周书》,《论楚事》,《周穆王美人盛姬死事》。 大凡七十五篇,七篇简书折坏,不识名题。冢中又得铜剑一枚,长二尺五寸。漆书 皆科斗字。初发冢者烧策照取宝物,及官收之,多烬简断札,文既残缺,不复诠次。 武帝以其书付秘书校缀次第,寻考指归,而以今文写之。皙在著作,得观竹书,随 疑分释,皆有义证。迁尚书郎。
wǔ dì cháng wèn zhì yú sān rì qǔ shuǐ zhī yì, yú duì yuē:" hàn zhāng dì shí, píng yuán xú zhào yǐ sān yuè chū shēng sān nǚ, zhì sān rì jù wáng, cūn rén yǐ wéi guài, nǎi zhāo xié zhī shuǐ bīn xǐ fú, suì yīn shuǐ yǐ fàn shāng, qí yì qǐ cǐ." dì yuē: " bì rú suǒ tán, biàn fēi hǎo shì." xī jìn yuē:" yú xiǎo shēng, bù zú yǐ zhī, chén qǐng yán zhī. xī zhōu gōng chéng luò yì, yīn liú shuǐ yǐ fàn jiǔ, gù yì shī yún' yǔ shāng suí bō'. yòu qín zhāo wáng yǐ sān rì zhì jiǔ hé qū, jiàn jīn rén fèng shuǐ xīn zhī jiàn, yuē:' lìng jūn zhì yǒu xī xià.' nǎi bà zhū hóu, yīn cǐ lì wèi qǔ shuǐ. èr hàn xiāng yuán, jiē wèi shèng jí." dì dà yuè, cì xī jīn wǔ shí jīn.
武帝尝问挚虞三日曲水之义,虞对曰:“汉章帝时,平原徐肇以三月初生三女, 至三日俱亡,邨人以为怪,乃招携之水滨洗祓,遂因水以泛觞,其义起此。”帝曰: “必如所谈,便非好事。”皙进曰:“虞小生,不足以知,臣请言之。昔周公成洛 邑,因流水以泛酒,故逸诗云‘羽觞随波’。又秦昭王以三日置酒河曲,见金人奉 水心之剑,曰:‘令君制有西夏。’乃霸诸侯,因此立为曲水。二汉相缘,皆为盛 集。”帝大悦,赐皙金五十斤。
shí yǒu rén yú sōng gāo shān xià de zhú jiǎn yī méi, shàng liǎng xíng kē dǒu shū, chuán yǐ xiāng shì, mò yǒu zhī zhě. sī kōng zhāng huá yǐ wèn xī, xī yuē:" cǐ hàn míng dì xiǎn jié líng zhōng cè wén yě." jiǎn yàn guǒ rán, shí rén fú qí bó shí.
时有人于嵩高山下得竹简一枚,上两行科斗书,传以相示,莫有知者。司空张 华以问皙,皙曰:“此汉明帝显节陵中策文也。”检验果然,时人伏其博识。
zhào wáng lún wèi xiàng guó, qǐng wèi jì shì. xī cí jí bà guī, jiào shòu mén tú. nián sì shí zú, yuán chéng shì lǐ wèi zhī fèi yè, mén shēng gù rén lì bēi mù cè.
赵王伦为相国,请为记室。皙辞疾罢归,教授门徒。年四十卒,元城市里为之 废业,门生故人立碑墓侧。
xī cái xué bó tōng, suǒ zhe sān wèi rén shì chuán, qī dài tōng jì jìn shū jì zhì, yù luàn wáng shī. qí wǔ jīng tōng lùn fā mēng jì bǔ wáng shī wén jí shù shí piān, xíng yú shì yún.
皙才学博通,所著《三魏人士传》,《七代通记》、《晋书·纪》、《志》, 遇乱亡失。其《五经通论》、《发蒙记》、《补亡诗》、文集数十篇,行于世云。
wáng jiē, zì zǔ yóu, hé dōng yī shì rén, hàn jīng zhào yǐn zūn shí shì sūn yě. fù wèi, shì xiū rú shǐ zhī xué. wèi zhōng lǐng jūn cáo xī zuò zhì gōng lùn, wèi shàn zhī, ér zhe zhì jī lùn, cí yì shén měi. guān zhì xià yáng hóu xiāng. jiē yòu sàng fù, āi huǐ guò lǐ, xiāng qīn jiē tàn yuē:" wáng shì yǒu zi zāi!" bó hǎi liú yuán wèi hé dōng tài shǒu, hào qí, yǐ jīng cái wèi wù. tóng jùn féng shōu shì jīng wèi láng, qī shí yú, jiàn jiē yú yuán yuē:" fū huá liú bù zǒng pèi, zé fēi zào fù zhī sì míng yuè bù liú guāng, zé fēi suí hóu zhī zhǎng. fú wéi míng fǔ bāo huáng zhōng zhī dé, yào zhòng lí zhī míng, qiú xián yǔ néng, xiǎo wú yí cuò, shì yǐ bǐ lǎo sī xiàn suǒ zhī. qiè jiàn chǔ shì wáng jiē, qí yí jùn yì, shí sān ér gū, jū sāng jǐn lǐ, xué guò mù ér zhī, yì chù lèi ér cháng, sī yù xuàn zhī miào wèi, jīng shì zhī huī yóu yě. bù huàn xuán lí zhī bù qǐ, qiè lè chūn yīng zhī jí shí." yuán jí lǐ mìng, jiē bù shòu. yuán nǎi hū jiàn yuē:" jūn yù mù féi dùn zhī gāo xié?" duì yuē:" jiē báo hù, shǎo gū ér wú xiōng dì, mǔ lǎo jí dǔ, gù wú xīn wèi lì." jí mǔ zhōng, chái huǐ gǔ lì, jū mù cì jī nián, bèi lǎn zhòng shū, duō chū yì yì. xìng jiǎn lǜ, bù xiū sú cāo, xiāng lǐ dà zú duō bù néng shàn zhī, wéi péi wěi yǎ zhī yān. píng yáng tài shǒu liǔ dàn sàn qí shì láng péi xiá shàng shū pú yè dèng yōu jiē yǔ jiē yǒu shàn. hòu wèi jùn zhǔ bù, yíng tài shǒu wēn yǔ, yǔ qí zhī, zhuǎn gōng cáo shǐ. zhōu pì bù píng yáng cóng shì. shí tài shān yáng liàng wèi píng yáng tài shǒu, jiàn zhī yú sī lì xiào wèi wáng kān, chū bǔ dōu guān cóng shì.
王接,字祖游,河东猗氏人,汉京兆尹尊十世孙也。父蔚,世修儒史之学。魏 中领军曹羲作《至公论》,蔚善之,而著《至机论》,辞义甚美。官至夏阳侯相。 接幼丧父,哀毁过礼,乡亲皆叹曰:“王氏有子哉!”渤海刘原为河东太守,好奇, 以旌才为务。同郡冯收试经为郎,七十余,荐接于原曰:“夫骅骝不总辔,则非造 父之肆;明月不流光,则非隋侯之掌。伏惟明府苞黄中之德,耀重离之明,求贤与 能,小无遗错,是以鄙老思献所知。窃见处士王接,岐嶷俊异,十三而孤,居丧尽 礼,学过目而知,义触类而长,斯玉铉之妙味,经世之徽猷也。不患玄黎之不启, 窃乐春英之及时。”原即礼命,接不受。原乃呼见曰:“君欲慕肥遁之高邪?”对 曰:“接薄祜,少孤而无兄弟,母老疾笃,故无心为吏。”及母终,柴毁骨立,居 墓次积年,备览众书,多出异义。性简率,不修俗操,乡里大族多不能善之,唯裴 頠雅知焉。平阳太守柳澹、散骑侍郎裴遐、尚书仆射邓攸皆与接友善。后为郡主簿, 迎太守温宇,宇奇之,转功曹史。州辟部平阳从事。时泰山羊亮为平阳太守,荐之 于司隶校尉王堪,出补都官从事。
yǒng níng chū, jǔ xiù cái. yǒu rén xíng yáng pān tāo yí jiē shū yuē:" zhì yú biàn xuán rén bìng wèi zú xià yìng hè dǐng wèi, kě wú yǐ yīng xiù cái xíng." jiē bào shū yuē:" jīn shì dào jiāo sàng, jiāng suì bō luàn, ér shí zhì zhī shì qián kǒu tāo bǐ, huò bài rì shēn, rú huǒ zhī liáo yuán, qí kě jiù hū? fēi róng sī xíng, yù jí chén suǒ jiàn, jì yǒu jué wù ěr." shì suì, sān wáng yì jǔ, huì dì fù zuò, yǐ guó yǒu dà qìng, tiān xià xiù xiào yī jiē bù shì, jiē yǐ wéi hèn. chú zhōng láng, bǔ zhēng lǔ jiāng jūn sī mǎ.
永宁初,举秀才。友人荥阳潘滔遗接书曰:“挚虞、卞玄仁并谓足下应和鼎味, 可无以应秀才行。”接报书曰:“今世道交丧,将遂剥乱,而识智之士钳口韬笔, 祸败日深,如火之燎原,其可救乎?非荣斯行,欲极陈所见,冀有觉悟耳。”是岁, 三王义举,惠帝复阼,以国有大庆,天下秀孝一皆不试,接以为恨。除中郎,补征 虏将军司马。
dàng yīn zhī yì, shì zhōng jī shào wèi luàn bīng suǒ hài, jiē yì yuē:" fū móu rén zhī jūn, jūn bài zé sǐ zhī móu rén zhī guó, guó wēi zé wáng zhī, gǔ zhī dào yě. dàng yīn zhī yì, bǎi guān bēn běi, wéi jī shào shǒu zhí yǐ yù bù dào, kě wèi chén yǐ, yòu kě chēng tòng yǐ. jīn shān dōng fāng yù dà jǔ, yí míng gāo jié, yǐ hào lìng tiān xià. yī chūn qiū bāo sān lèi zhī yì, jiā shào zhì mìng zhī shǎng, zé xiá ěr xiàng fēng, mò gǎn bù sù yǐ." cháo tíng cóng zhī.
荡阴之役,侍中嵇绍为乱兵所害,接议曰:“夫谋人之军,军败则死之;谋人 之国,国危则亡之,古之道也。荡阴之役,百官奔北,唯嵇绍守职以遇不道,可谓 臣矣,又可称痛矣。今山东方欲大举,宜明高节,以号令天下。依《春秋》褒三累 之义,加绍致命之赏,则遐迩向风,莫敢不肃矣。”朝廷从之。
hé jiān wáng yóng yù qiān jià cháng ān, yǔ guān dōng guāi yì, yǐ jiē chéng dū wáng zuǒ, nán zhī, biǎo zhuǎn lín fén gōng xiàng guó. jí dōng hǎi wáng yuè lǜ zhū hòu tǎo yóng, shàng shū lìng wáng kān tǒng xíng tái, shàng qǐng jiē bǔ shàng shū diàn zhōng láng, wèi zhì ér zú, nián sān shí jiǔ.
河间王颙欲迁驾长安,与关东乖异,以接成都王佐,难之,表转临汾公相国。 及东海王越率诸候讨颙,尚书令王堪统行台,上请接补尚书殿中郎,未至而卒,年 三十九。
jiē xué suī bó tōng, tè jīng lǐ chuán. cháng wèi zuǒ shì cí yì shàn fù, zì shì yī jiā shū, bù zhǔ wèi jīng fā. gōng yáng fù jīng lì zhuàn, jīng suǒ bù shū, chuán bù wàng qǐ, yú wén wèi jiǎn, tōng jīng wèi zhǎng. rèn chéng hé xiū xùn shì shén xiáng, ér chù zhōu wáng lǔ, dà tǐ guāi ài, qiě zhì tōng gōng yáng ér wǎng wǎng huán wèi gōng yáng jí bìng. jiē nǎi gèng zhù gōng yáng chūn qiū, duō yǒu xīn yì. shí mì shū chéng wèi héng kǎo zhèng jí zhǒng shū, wèi qì ér zāo nàn. zuǒ zhe zuò láng shù xī shù ér chéng zhī, shì duō zhèng yì yì. shí dōng lái tài shǒu chén liú wáng tíng jiān nán zhī, yì yǒu zhèng jù. xī yòu shì nán, ér tíng jiān yǐ wáng. sàn qí shì láng pān tāo wèi jiē yuē:" qīng cái xué lǐ yì, zú jiě èr zi zhī fēn, kě shì lùn zhī." jiē suì xiáng qí dé shī. zhì yú xiè héng jiē bó wù duō wén, xián yǐ wéi yǔn dàng. yòu zhuàn liè nǚ hòu chuán qī shí èr rén, zá lùn yì shī fù bēi sòng bó nán shí yú wàn yán, sāng luàn jǐn shī.
接学虽博通,特精《礼》《传》。常谓《左氏》辞义赡富,自是一家书,不主 为经发。《公羊》附经立传,经所不书,传不妄起,于文为俭,通经为长。任城何 休训释甚详,而黜周王鲁,大体乖硋,且志通《公羊》而往往还为《公羊》疾病。 接乃更注《公羊春秋》,多有新义。时秘书丞卫恆考正汲冢书,未讫而遭难。佐著 作郎束皙述而成之,事多证异义。时东莱太守陈留王庭坚难之,亦有证据。皙又释 难,而庭坚已亡。散骑侍郎潘滔谓接曰:“卿才学理议,足解二子之纷,可试论之。” 接遂详其得失。挚虞、谢衡皆博物多闻,咸以为允当。又撰《列女后传》七十二人, 杂论议、诗赋、碑颂、驳难十余万言,丧乱尽失。
zhǎng zǐ qiān qī, liú yù jiāng nán, yuán fù běn yì, gèng zhù gōng yáng, yòu jí liè nǚ hòu chuán yún.
长子愆期,流寓江南,缘父本意,更注《公羊》,又集《列女后传》云。
shǐ chén yuē: huáng fǔ mì sù lǚ yōu zhēn, xián jū yǎng jí, liú qíng bǐ xuē, dūn yuè qiū fén, xuān miǎn wèi zú wèi róng, pín jiàn bù yǐ wéi chǐ, què hū bù bá, sī gù yǒu jìn zhī gāo rén zhě yú! jì hū dǔ zhōng lì lùn, báo zàng zhāo jiǎn, jì jiè shē yú jì shì, yì wú qǔ yú wáng sūn, kě wèi dá cún wáng zhī jī yǐ. zhì yú shù xī děng bìng xiáng lǎn zǎi jí, duō shí jiù zhāng, zòu yì kě guān, wén cí yǎ shàn, kě wèi bó wén zhī shì yě. huò shè guān yán gé, cái chéng yán shì zhī shū huò lì zhèng zhì zōng, cān dìng yīn jiāo zhī lǐ. yú jì è yú cóng lǐ, xī nǎi nián wèi bù chōng, tiān zhī bào shī, hé qí shuǎng yě! wáng jiē cái diào xiù chū, jiàn shǎng zhī yīn, xī qí yāo wǎng, wèi shēn jì zú, jiē fū!
史臣曰:皇甫谧素履幽贞,闲居养疾,留情笔削,敦悦丘坟,轩冕未足为荣, 贫贱不以为耻,确乎不拔,斯固有晋之高人者欤!洎乎《笃终》立论,薄葬昭俭, 既戒奢于季氏,亦无取于王孙,可谓达存亡之机矣。挚虞、束皙等并详览载籍,多 识旧章,奏议可观,文词雅赡,可谓博闻之士也。或摄官延阁,裁成言事之书;或 莅政秩宗,参定禋郊之礼。虞既厄于从理,皙乃年位不充,天之报施,何其爽也! 王接才调秀出,见赏知音,惜其夭枉,未申骥足,嗟夫!
zàn yuē: shì ān hǎo yì, qī xīn péng bì. zhǔ yì wén yǎ, wàng huái róng zhì. yí zhì kě chēng, yǎng shēng guāi shù. zhì yú bó wén, guǎng wēi jué qún. cái chéng lǐ dù, kān jī yí wén. wèi piān shì xù, hàn cè sī fēn. zǔ yóu hòu chū, yì bō qīng fēn.
赞曰:士安好逸,栖心蓬荜。属意文雅,忘怀荣秩。遗制可称,养生乖术。挚 虞博闻,广微绝群。财成礼度,刊缉遗文。魏篇式序,汉册斯分。祖游后出,亦播 清芬。