huán xuán, zì jìng dào, yī míng líng bǎo, dà sī mǎ wēn zhī niè zǐ yě. qí mǔ mǎ shì cháng yǔ tóng bèi yè zuò, yú yuè xià jiàn liú xīng zhuì tóng pén shuǐ zhōng, hū rú èr cùn huǒ zhū, jiǒng rán míng jìng, jìng yǐ piáo jiē qǔ, mǎ shì dé ér tūn zhī, ruò yǒu gǎn, suì yǒu shēn. jí shēng xuán, yǒu guāng zhào shì, zhàn zhě qí zhī, gù xiǎo míng líng bǎo. nǎi ǎo měi bào yì wēn, zhé yì rén ér hòu zhì, yún qí zhòng jiān cháng ér, wēn shén ài yì zhī. lín zhōng, mìng yǐ wèi sì, xí jué nán jùn gōng. nián qī suì, wēn fú zhōng, fǔ zhōu wén wǔ cí qí shū fù chōng, chōng fǔ xuán tóu yuē: cǐ rǔ jiā zhī gù lì yě. xuán yīn tì lèi fù miàn, zhòng bìng yì zhī. jí zhǎng, xíng mào guī qí, fēng shén shū lǎng, bó zōng yì shù, shàn shǔ wén. cháng fù qí cái dì, yǐ xióng háo zì chù, zhòng xián dàn zhī, cháo tíng yì yí ér wèi yòng. nián èr shí sān, shǐ bài tài zǐ xǐ mǎ, shí yì wèi wēn yǒu bù chén zhī jī, gù zhé xuán xiōng dì ér wèi sù guān.
桓玄,字敬道,一名靈寶,大司馬溫之孽子也。其母馬氏嘗與同輩夜坐,於月 下見流星墜銅盆水中,忽如二寸火珠,冏然明淨,競以瓢接取,馬氏得而吞之,若 有感,遂有娠。及生玄,有光照室,占者奇之,故小名靈寶。妳媼每抱詣溫,輒易 人而後至,雲其重兼常兒,溫甚愛異之。臨終,命以為嗣,襲爵南郡公。年七歲, 溫服終,府州文武辭其叔父沖,沖撫玄頭曰:「此汝家之故吏也。」玄因涕淚覆面, 眾並異之。及長,形貌瑰奇,風神疏朗,博綜藝術,善屬文。常負其才地,以雄豪 自處,眾咸憚之,朝廷亦疑而未用。年二十三,始拜太子洗馬,時議謂溫有不臣之 跡,故折玄兄弟而為素官。
tài yuán mò, chū bǔ yì xìng tài shǒu, yù yù bù dé zhì. cháng dēng gāo wàng zhèn zé, tàn yuē: fù wèi jiǔ zhōu bó, ér wèi wǔ hú zhǎng! qì guān guī guó. zì yǐ yuán xūn zhī mén ér fù bàng yú shì, nǎi shàng shū yuē:
太元末,出補義興太守,鬱郁不得志。嘗登高望震澤,嘆曰:「父為九州伯, 兒為五湖長!」棄官歸國。自以元勛之門而負謗於世,乃上疏曰:
chén wén zhōu gōng dà shèng ér sì guó liú yán, lè yì wáng zuǒ ér bèi bàng qí jié, xiàng bó yǒu chái shòu zhī kǎi, sū gōng xìng piāo fēng zhī cì, è zhí chǒu zhèng, hé dài wú zhī! xiān chén méng guó shū yù, yīn yà huáng jí, cháng yù yǐ shēn bào dé, tóu mèi chéng jī, xī píng bā shǔ, běi qīng yī luò, shǐ qiè hào zhī kòu xì jǐng běi què, yuán líng xiū fù, dà chǐ zài xuě, yǐn mǎ bà chǎn xuán jīng zhào wèi, qín wáng zhī shī, gōng fēi yī jié. tài hé zhī mò, huáng jī yǒu qián yí zhī jù, suì nǎi fèng shùn tiān rén, yì dēng shèng cháo, míng lí jì lǎng, sì xiōng jiān chéng. xiàng shǐ cǐ gōng bù jiàn, cǐ shì bù chéng, zōng miào zhī shì qǐ kě shú niàn! xī tài jiǎ suī mí, shāng zuò wú yōu chāng yì suī hūn, bì wú sān niè. yīn zī ér yán, jìn shì zhī jī wēi yú yīn hàn, xiān chén zhī gōng gāo yú yī huò yǐ. ér fù zhòng jì wǎng, méng bàng qīng shí, shèng shì míng wáng chù zhì zhī dào, bù wén fèi hū xiǎn míng zhī gōng, tàn shè míng míng zhī xīn, qǐ xián bàng zhī tú, kāi xié wǎng zhī lù zhě yě. xiān chén qín wáng jiān nán zhī láo, kuāng fù kè píng zhī xūn, cháo tíng ruò qí yí zhī, chén yì bù fù jì yě. zhì yú xiān dì lóng fēi jiǔ wǔ, bì xià zhī suǒ yǐ jì míng nán miàn, qǐng wèn tán zhě, shuí zhī yóu xié? shuí zhī dé xié? qǐ wéi jìn shì yǒng ān, zǔ zōng xuè shí, yú bì xià yī mén, shí qí gōng yě.
臣聞周公大聖而四國流言,樂毅王佐而被謗騎劫,《巷伯》有豺獸之慨,蘇公 興飄風之刺,惡直醜正,何代無之!先臣蒙國殊遇,姻婭皇極,常欲以身報德,投 袂乘機,西平巴蜀,北清伊洛,使竊號之寇系頸北闕,園陵修復,大恥載雪,飲馬 灞滻懸旌趙魏,勤王之師,功非一捷。太和之末,皇基有潛移之懼,遂乃奉順天人, 翼登聖朝,明離既朗,四凶兼澄。向使此功不建,此事不成,宗廟之事豈可孰念! 昔太甲雖迷,商祚無憂;昌邑雖昏,弊無三孽。因茲而言,晉室之機危於殷漢,先 臣之功高於伊霍矣。而負重既往,蒙謗清時,聖世明王黜陟之道,不聞廢忽顯明之 功,探射冥冥之心,啟嫌謗之塗,開邪枉之路者也。先臣勤王艱難之勞,匡復克平 之勛,朝廷若其遺之,臣亦不復計也。至於先帝龍飛九五,陛下之所以繼明南面, 請問談者,誰之由邪?誰之德邪?豈惟晉室永安,祖宗血食,於陛下一門,實奇功 也。
zì qǐng quán mén rì shèng, chǒu zhèng shí fán, xián chēng shù shí zhǐ, hù xiāng shàn fù, yǐ chén zhī xiōng dì jiē jìn zhī zuì rén, chén děng fù hé lǐ kě yǐ gǒu cún shèng shì? hé yán kě yǐ shī xiǎng fēng lù? ruò bì xià wàng xiān chén dà zào zhī gōng, xìn bèi jǐn qī fēi zhī shuō, chén děng zì dāng fèng hái sān fēng, shòu lù shì cháo, rán hòu xià cóng xiān chén, guī xiān dì yú xuán gōng ěr. ruò bì xià shù zūn xiān zhǐ, zhuī lù jiù xūn, qiè wàng shǎo chuí kǎi tì fù gài zhī ēn.
自頃權門日盛,丑政實繁,咸稱述時旨,互相扇附,以臣之兄弟皆晉之罪人, 臣等復何理可以苟存聖世?何顏可以屍饗封祿?若陛下忘先臣大造之功,信貝錦萋 菲之說,臣等自當奉還三封,受戮市朝,然後下從先臣,歸先帝於玄宮耳。若陛下 述遵先旨,追錄舊勛,竊望少垂愷悌覆蓋之恩。
shū qǐn bù bào.
疏寢不報。
xuán zài jīng chǔ jī nián, yōu yóu wú shì, jīng zhōu cì shǐ yīn zhòng kān shén jìng dàn zhī. jí zhōng shū lìng wáng guó bǎo yòng shì, móu xuē ruò fāng zhèn, nèi wài sāo dòng, zhī wáng gōng yǒu yōu guó zhī yán, xuán qián yǒu yì yú gōng yè, nǎi shuō zhòng kān yuē: guó bǎo yǔ jūn zhū rén sù yǐ wèi duì, wéi huàn xiāng bì zhī bù sù ěr. jīn jì zhí quán yào, yǔ wáng xù xiāng wèi biǎo lǐ, qí suǒ huí yì, wǎng bù rú zhì. xiào bó jū yuán jiù zhī dì, zhèng qíng wèi cháo yě suǒ zhòng, bì wèi biàn dòng zhī, wéi dāng yǐ jūn wèi shì shǒu. jūn wèi xiān dì suǒ bá, chāo jū fāng rèn, rén qíng wèi yǐ wèi yǔn, xián wèi jūn suī yǒu sī zhì, fēi fāng bó rén. ruò fā zhào zhēng jūn wèi zhōng shū lìng, yòng yīn yǐ wèi jīng zhōu, jūn hé yǐ chù zhī? zhòng kān yuē: yōu zhī jiǔ yǐ, jūn wèi jì jiāng ān chū? xuán yuē: guó bǎo jiān xiōng, tiān xià suǒ zhī, xiào bó jí è zhī qíng měi zhì ér dāng, jīn rì zhī huì, yǐ lǐ tuī zhī, bì dāng guò rén. jūn ruò mì qiǎn yī rén, xìn shuō wáng gōng, yí xìng jìn yáng zhī shī, yǐ nèi kuāng cháo tíng, jǐ dāng xī jīng chǔ zhī zhòng shùn liú ér xià, tuī wáng wèi méng zhǔ, pū děng yì jiē tóu mèi, dāng cǐ wú bù xiǎng yīng. cǐ shì jì xíng, huán wén zhī jǔ yě. zhòng kān chí yí wèi jué. é ér wáng gōng xìn zhì, zhāo zhòng kān jí xuán kuāng zhèng cháo tíng. guó bǎo jì sǐ, yú shì bīng bà. xuán nǎi qiú wèi guǎng zhōu, huì jī wáng dào zǐ yì dàn zhī, bù yù shǐ zài jīng chǔ, gù shùn qí yì.
玄在荊楚積年,優遊無事,荊州刺史殷仲堪甚敬憚之。及中書令王國寶用事, 謀削弱方鎮,內外騷動,知王恭有憂國之言,玄潛有意於功業,乃說仲堪曰:「國 寶與君諸人素已為對,唯患相弊之不速耳。今既執權要,與王緒相為表里,其所回 易,罔不如志。孝伯居元舅之地,正情為朝野所重,必未便動之,唯當以君為事首。 君為先帝所拔,超居方任,人情未以為允,咸謂君雖有思致,非方伯人。若發詔征 君為中書令,用殷顗為荊州,君何以處之?」仲堪曰:「憂之久矣,君謂計將安出?」 玄曰:「國寶奸凶,天下所知,孝伯疾惡之情每至而當,今日之會,以理推之,必 當過人。君若密遣一人,信說王恭,宜興晉陽之師,以內匡朝廷,己當悉荊楚之眾 順流而下,推王為盟主,仆等亦皆投袂,當此無不響應。此事既行,桓文之舉也。」 仲堪持疑未決。俄而王恭信至,招仲堪及玄匡正朝廷。國寶既死,於是兵罷。玄乃 求為廣州,會稽王道子亦憚之,不欲使在荊楚,故順其意。
lóng ān chū, zhào yǐ xuán dū jiāo guǎng èr zhōu jiàn wēi jiāng jūn píng yuè zhōng láng jiāng guǎng zhōu cì shǐ jiǎ jié, xuán shòu mìng bù xíng. qí nián, wáng gōng yòu yǔ yǔ kǎi qǐ bīng tǎo jiāng zhōu cì shǐ wáng yú jí qiào wáng shàng zhī xiōng dì. xuán zhòng kān wèi gōng shì bì kè jié, yī shí xiǎng yīng. zhòng kān gěi xuán wǔ qiān rén, yǔ yáng quán qī jù wèi qián fēng. jūn zhì pén kǒu, wáng yú bēn yú lín chuān, xuán qiǎn piān jiāng jūn zhuī huò zhī. xuán quán qī zhì shí tóu, zhòng kān zhì wú hú. gōng jiāng liú láo zhī bèi gōng guī shùn. gōng jì sǐ, yǔ kǎi zhàn bài, bēn yú xuán jūn. jì ér zhào yǐ xuán wèi jiāng zhōu, zhòng kān děng zhòng jiē bèi huàn yì, nǎi gè huí zhōu xī hái, tún yú xún yáng, gòng xiāng jié yuē, tuī xuán wèi méng zhǔ. xuán shǐ dé zhì, nǎi lián míng shàng shū shēn lǐ wáng gōng, qiú zhū shàng zhī láo zhī děng. cháo tíng shēn dàn zhī, nǎi miǎn huán xiū fù zhòng kān yǐ xiāng hè jiě.
隆安初,詔以玄督交廣二州、建威將軍、平越中郎將、廣州刺史、假節,玄受 命不行。其年,王恭又與庾楷起兵討江州刺史王愉及譙王尚之兄弟。玄、仲堪謂恭 事必克捷,一時響應。仲堪給玄五千人,與楊佺期俱為前鋒。軍至湓口,王愉奔於 臨川,玄遣偏將軍追獲之。玄、佺期至石頭,仲堪至蕪湖。恭將劉牢之背恭歸順。 恭既死,庾楷戰敗,奔於玄軍。既而詔以玄為江州,仲堪等仲皆被換易,乃各回舟 西還,屯於尋陽,共相結約,推玄為盟主。玄始得志,乃連名上疏申理王恭,求誅 尚之、牢之等。朝廷深憚之,乃免桓脩、復仲堪以相和解。
chū, xuán zài jīng zhōu háo zòng, shì shù dàn zhī, shén yú zhōu mù. zhòng kān qīn dǎng quàn shā zhī, zhòng kān bù tīng. jí hái xún yáng, zī qí shēng dì, gù tuī wèi méng zhǔ, xuán yú zì jīn zhòng. quán qī wèi rén jiāo hàn, cháng zì wèi chéng jí huá zhòu, jiāng biǎo mò bǐ, ér xuán měi yǐ hán shì cái zhī, quán qī shén hàn, jí yù yú tán suǒ xí xuán, zhòng kān è quán qī xiōng dì xiāo yǒng, kǒng kè xuán zhī hòu fù wèi jǐ hài, kǔ jìn zhī. yú shì gè fèng zhào hái zhèn. xuán yì zhī quán qī yǒu yì móu, qián yǒu tūn bìng zhī jì, yú shì tún yú xià kǒu.
初,玄在荊州豪縱,士庶憚之,甚於州牧。仲堪親黨勸殺之,仲堪不聽。及還 尋陽,資其聲地,故推為盟主,玄逾自矜重。佺期為人驕悍,常自謂承藉華胄,江 表莫比,而玄每以寒士裁之,佺期甚憾,即欲於壇所襲玄,仲堪惡佺期兄弟虓勇, 恐克玄之後復為己害,苦禁之。於是各奉詔還鎮。玄亦知佺期有異謀,潛有吞併之 計,於是屯於夏口。
lóng ān zhōng, zhào jiā xuán dū du jīng zhōu sì jùn, yǐ xiōng wěi wèi fǔ guó jiāng jūn nán mán xiào wèi. zhòng kān lǜ xuán bá hù, suì yǔ quán qī jié hūn wèi yuán. chū, xuán jì yǔ zhòng kān quán qī yǒu xì, héng chén yǎn xí, qiú guǎng qí suǒ tǒng. cháo tíng yì yù chéng qí xìn xì, gù fēn quán sī suǒ dū sì jùn yǔ xuán, quán qī shén fèn jù. huì yáo xìng qīn luò yáng, quán qī nǎi jiàn yá, shēng yún yuán luò, mì yù yǔ zhòng kān gòng xí xuán. zhòng kān suī wài jié quán qī ér yí qí xīn, jù ér bù xǔ, yóu lǜ fú néng jìn, fù qiǎn cóng dì yù tún yú běi jìng yǐ è quán qī. quán qī jì bù néng dú jǔ, qiě bù cè zhòng kān běn yì, suì xī jiǎ. nán mán xiào wèi yáng guǎng, quán qī zhī xiōng yě, yù jù huán wěi, zhòng kān bù tīng, nǎi chū guǎng wèi yí dū jiàn píng èr jùn tài shǒu, jiā zhēng lǔ jiāng jūn. quán qī dì zī jìng xiān wèi jiāng xià xiāng, xuán yǐ bīng xí ér zhào zhī. jì zhì, yǐ wèi zī yì cān jūn. xuán yú shì xìng jūn xī zhēng, yì shēng yún jiù luò, yǔ zhòng kān shū, shuō quán qī shòu guó ēn ér qì shān líng, yí gòng zuì zhī. jīn qīn lǜ róng lǚ, jìng zào jīn yōng, shǐ zhòng kān shōu yáng guǎng, rú qí bù ěr, wú yǐ xiāng xìn. zhòng kān běn jì yù liǎng quán zhī, jì dé xuán shū, zhī bù néng jìn, nǎi yuē: jūn zì miǎn ér xíng, bù dé yī rén rù jiāng yě. xuán nǎi zhǐ.
隆安中,詔加玄都督荊州四郡,以兄偉為輔國將軍、南蠻校尉。仲堪慮玄跋扈, 遂與佺期結婚為援。初,玄既與仲堪、佺期有隙,恆臣掩襲,求廣其所統。朝廷亦 欲成其釁隙,故分佺斯所督四郡與玄,佺期甚忿懼。會姚興侵洛陽,佺期乃建牙, 聲雲援洛,密欲與仲堪共襲玄。仲堪雖外結佺期而疑其心,距而不許,猶慮弗能禁, 復遣從弟遹屯於北境以遏佺期。佺期既不能獨舉,且不測仲堪本意,遂息甲。南蠻 校尉楊廣,佺期之兄也,欲距桓偉,仲堪不聽,乃出廣為宜都、建平二郡太守,加 征虜將軍。佺期弟孜敬先為江夏相,玄以兵襲而召之。既至,以為諮議參軍。玄於 是興軍西征,亦聲雲救洛,與仲堪書,說佺期受國恩而棄山陵,宜共罪之。今親率 戎旅,逕造金墉,使仲堪收楊廣,如其不爾,無以相信。仲堪本計欲兩全之,既得 玄書,知不能禁,乃曰:「君自沔而行,不得一人入江也。」玄乃止。
hòu jīng zhōu dà shuǐ, zhòng kān zhèn xù jī zhě, cāng lǐn kōng jié. xuán chéng qí xū ér fá zhī, xiān qiǎn jūn xí bā líng. liáng zhōu cì shǐ guō quán dāng zhī suǒ zhèn, lù jīng xià kǒu, xuán shēng yún cháo tíng qiǎn quán wèi jǐ qián fēng, nǎi shòu yǐ jiāng xià zhī zhòng, shǐ dū zhū jūn bìng jìn, mì bào xiōng wěi lìng wèi nèi yīng. wěi huáng jù bù zhī suǒ wèi, nǎi zì jī shū shì zhòng kān. zhòng kān zhí wěi wèi zhì, lìng yǔ xuán shū, cí shén kǔ zhì. xuán yuē: zhòng kān wèi rén bù dé zhuān jué, cháng huái chéng bài zhī jì, wèi ér zi zuò lǜ, wǒ xiōng bì wú yōu yǐ.
後荊州大水,仲堪振恤飢者,倉廩空竭。玄乘其虛而伐之,先遣軍襲巴陵。梁 州刺史郭銓當之所鎮,路經夏口,玄聲雲朝廷遣銓為己前鋒,乃授以江夏之眾,使 督諸軍並進,密報兄偉令為內應。偉遑遽不知所為,乃自齎疏示仲堪。仲堪執偉為 質,令與玄書,辭甚苦至。玄曰:「仲堪為人不得專決,常懷成敗之計,為兒子作 慮,我兄必無憂矣。」
xuán jì zhì bā líng, zhòng kān qiǎn zhòng jù zhī, wèi xuán suǒ bài. xuán jìn zhì yáng kǒu, yòu bài zhòng kān dì zǐ dào hù, chéng shèng zhì líng kǒu, qù jiāng líng èr shí lǐ, zhòng kān qiǎn jūn shù dào jù zhī. quán qī zì xiāng yáng lái fù, yǔ xiōng guǎng gòng jī xuán, xuán jù qí ruì, nǎi tuì jūn mǎ tóu. quán qī děng fāng fù zhuī xuán kǔ zhàn, quán qī bài, zǒu hái xiāng yáng, zhòng kān chū bēn zàn chéng, xuán qiǎn jiāng jūn féng gāi niè quán qī, huò zhī. guǎng wèi rén suǒ fù, sòng xuán, bìng shā zhī. zhòng kān wén quán qī sǐ, nǎi jiāng shù bǎi rén bēn yáo xìng, zhì guān jūn chéng, wèi gāi suǒ de, xuán lìng hài zhī.
玄既至巴陵,仲堪遣眾距之,為玄所敗。玄進至楊口,又敗仲堪弟子道護,乘 勝至零口,去江陵二十里,仲堪遣軍數道距之。佺期自襄陽來赴,與兄廣共擊玄, 玄懼其銳,乃退軍馬頭。佺期等方復追玄苦戰,佺期敗,走還襄陽,仲堪出奔酇城, 玄遣將軍馮該躡佺期,獲之。廣為人所縛,送玄,並殺之。仲堪聞佺期死,乃將數 百人奔姚興,至冠軍城,為該所得,玄令害之。
yú shì suì píng jīng yōng, nǎi biǎo qiú lǐng jiāng jīng èr zhōu. zhào yǐ xuán dū du jīng sī yōng qín liáng yì níng qī zhōu hòu jiāng jūn jīng zhōu cì shǐ jiǎ jié, yǐ huán xiū wèi jiāng zhōu cì shǐ. xuán shàng shū gù zhēng jiāng zhōu, yú shì jìn dū bā zhōu jí yáng yù bā jùn, fù lǐng jiāng zhōu cì shǐ. xuán yòu zhé yǐ wěi wèi guān jūn jiāng jūn yōng zhōu cì shǐ. shí kòu zéi wèi píng, cháo tíng nán wéi qí yì, xǔ zhī. xuán yú shì shù yòng fù xīn, bīng mǎ rì shèng, lǚ shàng shū qiú tǎo sūn ēn, zhào zhé bù xǔ. qí hòu ēn bī jīng dū, xuán jiàn yá jù zhòng, wài tuō qín wáng, shí yù guān xìn ér jìn, fù shàng shū qǐng tǎo zhī. huì ēn yǐ zǒu, xuán yòu fèng zhào jiě yán. yǐ wěi wèi jiāng zhōu, zhèn xià kǒu sī mǎ diāo chàng wèi fǔ guó jiāng jūn, dū bā jùn, zhèn xiāng yáng qiǎn huán zhèn huáng fǔ fū féng gāi děng shù pén kǒu. yí jǔ zhāng mán èr qiān hù yú jiāng nán, lì wǔ níng jùn gèng zhāo jí liú rén, lì suī ān jùn. yòu zhì zhū jùn chéng. zhào zhēng guǎng zhōu cì shǐ diāo kuí yù zhāng tài shǒu guō chǎng zhī, xuán jiē liú bù qiǎn. zì wèi sān fēn yǒu èr, zhī shì yùn suǒ guī, lǚ shàng zhēn xiáng yǐ wèi jǐ ruì.
於是遂平荊雍,乃表求領江、荊二州。詔以玄都督荊司雍秦梁益寧七州、後將 軍、荊州刺史、假節,以桓脩為江州刺史。玄上疏固爭江州,於是進督八州及楊豫 八郡,復領江州刺史。玄又輒以偉為冠軍將軍、雍州刺史。時寇賊未平,朝廷難違 其意,許之。玄於是樹用腹心,兵馬日盛,屢上疏求討孫恩,詔輒不許。其後恩逼 京都,玄建牙聚眾,外托勤王,實欲觀釁而進,復上疏請討之。會恩已走,玄又奉 詔解嚴。以偉為江州,鎮夏口;司馬刁暢為輔國將軍,督八郡,鎮襄陽;遣桓振、 皇甫敷、馮該等戍湓口。移沮漳蠻二千戶於江南,立武寧郡;更招集流人,立綏安 郡。又置諸郡丞。詔征廣州刺史刁逵、豫章太守郭昶之,玄皆留不遣。自謂三分有 二,知勢運所歸,屢上禎祥以為己瑞。
chū. yǔ kǎi jì bēn yú xuán, xuán zhī qiú tǎo sūn ēn yě, yǐ wèi yòu jiāng jūn. xuán jì jiě yán, kǎi yì qù zhí. kǎi yǐ xuán fāng yǔ cháo tíng gòu yuàn, kǒng shì bù kè, huò jí yú jǐ, nǎi mì jié yú hòu jiāng jūn yuán xiǎn, xǔ wèi nèi yīng. yuán xìng chū, yuán xiǎn chēng zhào fá xuán, xuán cóng xiōng shí shēng shí wèi tài fù zhǎng shǐ, mì shū bào xuán. xuán běn wèi yáng tǔ jī jǐn, sūn ēn wèi miè, bì wèi huáng tǎo jǐ, kě dé xù lì yǎng zhòng, guān xìn ér dòng. jì wén yuán xiǎn jiāng fá zhī, shén jù, yù bǎo jiāng líng. zhǎng shǐ biàn fàn zhī shuō xuán yuē: gōng yīng lüè wēi míng zhèn yú tiān xià, yuán xiǎn kǒu shàng rǔ xiù, liú láo zhī dà shī wù qíng, ruò bīng lín jìn jī, shì yǐ wēi shǎng, zé tǔ bēng zhī shì kě qiào zú ér dài, hé yǒu yán dí rù jìng zì qǔ cù ruò zhě hū! xuán dà yuè, nǎi liú qí xiōng wěi shǒu jiāng líng, kàng biǎo shuài zhòng, xià zhì xún yáng, yí xí jīng yì, zuì zhuàng yuán xiǎn. xí zhì. yuán xiǎn dà jù, xià chuán ér bù kè fā. xuán jì shī rén qíng, ér xìng shī fàn shùn, lǜ zhòng bù wèi yòng, héng yǒu huí pèi zhī jì. jì guò xún yáng, bù jiàn wáng shī, yì shén yuè, qí jiāng lì yì zhèn. yǔ kǎi móu xiè, shōu zhí zhī. zhì gū shú, shǐ qí jiāng féng gāi fú hóng huáng fǔ fū suǒ yuán děng xiān gōng qiào wáng shàng zhī. shàng zhī bài. liú láo zhī qiǎn zi jìng xuān yì xuán jiàng.
初。庾楷既奔於玄,玄之求討孫恩也,以為右將軍。玄既解嚴,楷亦去職。楷 以玄方與朝廷構怨,恐事不克,禍及於己,乃密結於後將軍元顯,許為內應。元興 初,元顯稱詔伐玄,玄從兄石生時為太傅長史,密書報玄。玄本謂揚土饑饉,孫恩 未滅,必未遑討己,可得蓄力養眾,觀釁而動。既聞元顯將伐之,甚懼,欲保江陵。 長史卞范之說玄曰:「公英略威名振於天下,元顯口尚乳臭,劉牢之大失物情,若 兵臨近畿,示以威賞,則土崩之勢可翹足而待,何有延敵入境自取蹙弱者乎!」玄 大悅,乃留其兄偉守江陵,抗表率眾,下至尋陽,移檄京邑,罪狀元顯。檄至。元 顯大懼,下船而不克發。玄既失人情,而興師犯順,慮眾不為用,恆有回旆之計。 既過尋陽,不見王師,意甚悅,其將吏亦振。庾楷謀泄,收縶之。至姑孰,使其將 馮該、苻宏、皇甫敷、索元等先攻譙王尚之。尚之敗。劉牢之遣子敬宣詣玄降。
xuán zhì xīn tíng, yuán xiǎn zì kuì. xuán rù jīng shī, jiǎo zhào yuē: yì qí yún jí, zuì zài yuán xiǎn. tài fù yǐ bié yǒu jiào, qí jiě yán xī jiǎ, yǐ fù yì xīn. yòu jiǎo zhào jiā jǐ zǒng bǎi kuí, shì zhōng dū du zhōng wài zhū jūn shì chéng xiāng lù shàng shū shì yáng zhōu mù, lǐng xú zhōu cì shǐ, yòu jiā jiǎ huáng yuè yǔ bǎo gǔ chuī bān jiàn èr shí rén, zhì zuǒ yòu zhǎng shǐ sī mǎ cóng shì zhōng láng sì rén, jiǎ zhàng èr bǎi rén shàng diàn. xuán biǎo liè tài fù dào zǐ jí yuán xiǎn zhī è, xǐ dào zǐ yú ān chéng jùn, hài yuán xiǎn yú shì. yú shì xuán rù jū tài fù fǔ, hài tài fù zhōng láng máo tài tài dì yóu jī jiāng jūn suì, tài fù cān jūn xún xùn qián yù zhōu cì shǐ yǔ kǎi fù zǐ lì bù láng yuán zūn qiào wáng shàng zhī děng, liú shàng zhī dì dān yáng yǐn huī zhī guǎng jìn bó yǔn zhī biāo qí zhǎng shǐ wáng dàn tài fù zhǔ bù máo dùn děng yú jiāo guǎng zhū jùn, xún zhuī hài huī zhī yǔn zhī yú dào. yǐ xiōng wěi wèi ān xī jiāng jūn jīng zhōu cì shǐ, lǐng nán mán xiào wèi, cóng xiōng qiān wèi zuǒ pú shè jiā zhōng jūn jiāng jūn lǐng xuǎn, xiū wèi yòu jiāng jūn xú yǎn èr zhōu cì shǐ, shí shēng wèi qián jiāng jūn jiāng zhōu cì shǐ, zhǎng shǐ wèi biàn fàn zhī wèi jiàn wǔ jiāng jūn dān yáng yǐn wáng mì wèi zhōng shū lìng lǐng jūn jiāng jūn. dà shè, gǎi yuán wèi dà hēng. xuán ràng chéng xiàng, zì shǔ tài wèi lǐng píng xī jiāng jūn yù zhōu cì shǐ. yòu jiā gǔn miǎn zhī fú, lǜ sī lì shòu, zēng bān jiàn wèi liù shí rén, jiàn lǚ shàng diàn, rù cháo bù qū, zàn zòu bù míng.
玄至新亭,元顯自潰。玄入京師,矯詔曰:「義旗雲集,罪在元顯。太傅已別 有教,其解嚴息甲,以副義心。」又矯詔加己總百揆,侍中、都督中外諸軍事、丞 相、錄尚書事、揚州牧,領徐州刺史,又加假黃鉞、羽葆鼓吹、班劍二十人,置左 右長史、司馬、從事中郎四人,甲杖二百人上殿。玄表列太傅道子及元顯之惡,徙 道子於安成郡,害元顯於市。於是玄入居太傅府,害太傅中郎毛泰、泰弟游擊將軍 邃,太傅參軍荀遜、前豫州刺史庾楷父子、吏部郎袁遵、譙王尚之等,流尚之弟丹 陽尹恢之、廣晉伯允之、驃騎長史王誕、太傅主簿毛遁等於交廣諸郡,尋追害恢之、 允之於道。以兄偉為安西將軍、荊州刺史,領南蠻校尉,從兄謙為左僕射、加中軍 將軍、領選,脩為右將軍、徐兗二州刺史,石生為前將軍、江州刺史,長史為卞范 之為建武將軍、丹陽尹、王謐為中書令、領軍將軍。大赦,改元為大亨。玄讓丞相, 自署太尉、領平西將軍、豫州刺史。又加袞冕之服,綠糹戾綬,增班劍為六十人, 劍履上殿,入朝不趨,贊奏不名。
xuán jiāng chū jū gū shú, fǎng zhī yú zhòng, wáng mì duì yuē: gōng yáng yǒu yán, zhōu gōng hé yǐ bù zhī lǔ? yù tiān xià yī hū zhōu yě. yuàn jìng gēn běn, yǐ gōng dàn wèi xīn. xuán shàn qí duì ér bù néng cóng. suì dà zhú chéng fǔ, tái guǎn shān chí mò bù zhuàng lì, nǎi chū zhèn yān. jì zhì gū shú, gù cí lù shàng shū shì, zhào xǔ zhī, ér dà zhèng jiē zī yān, xiǎo shì zé jué yú huán qiān biàn fàn zhī.
玄將出居姑孰,訪之於眾,王謐對曰:「《公羊》有言,周公何以不之魯?欲 天下一乎周也。願靜根本,以公旦為心。」玄善其對而不能從。遂大築城府,台館 山池莫不壯麗,乃出鎮焉。既至姑孰,固辭錄尚書事,詔許之,而大政皆諮焉,小 事則決於桓謙、卞范之。
zì huò nán lǚ gòu, gān gē bù jí, bǎi xìng yàn zhī. sī guī yī tǒng. jí xuán chū zhì yě, chù fán nìng, zhuó jùn xián, jūn zǐ zhī dào cū bèi, jīng shī xīn rán. hòu nǎi líng wǔ cháo tíng, yōu bìn zǎi fǔ, háo shē zòng yù, zhòng wù fán xìng, yú shì cháo yě shī wàng, rén bù ān yè. shí huì jī jī huāng, xuán lìng zhèn dài zhī. bǎi xìng sàn zài jiāng hú cǎi lǚ, nèi shǐ wáng yú xī zhào zhī hái. qǐng mǐ, mǐ jì bù duō, lì bù shí gěi, dùn pū dào lù sǐ zhě shí bā jiǔ yān. xuán yòu hài wú xìng tài shǒu gāo sù fǔ guó jiāng jūn zhú qiān zhī qiān zhī cóng xiōng gāo píng xiāng lǎng zhī fǔ guó jiāng jūn liú xí xí dì péng chéng nèi shǐ jì wǔ guān jūn jiāng jūn sūn wú zhōng děng, jiē láo zhī zhī dǎng, běi fǔ jiù jiāng yě. xí xiōng jì zhōu cì shǐ guǐ jí níng shuò jiāng jūn gāo yǎ zhī láo zhī zǐ jìng xuān bìng bēn mù róng dé. xuán fěng cháo tíng yǐ jǐ píng yuán xiǎn gōng, fēng yù zhāng gōng, shí ān chéng jùn dì fāng èr bǎi èr shí wǔ lǐ, yì qī qiān wǔ bǎi hù píng zhòng kān quán qī gōng, fēng guì yáng jùn gōng, dì fāng qī shí wǔ lǐ, yì èr qiān wǔ bǎi hù běn fēng nán jùn rú gù. xuán yǐ yù zhāng gǎi fēng xī shēng, guì yáng jùn gōng cì xiōng zi jùn, jiàng wèi xī dào xiàn gōng. yòu fā zhào wèi huán wēn huì, yǒu xìng míng tóng zhě yī jiē gǎi zhī, zèng qí mǔ mǎ shì yù zhāng gōng tài fū rén. yuán xìng èr nián, xuán zhà biǎo qǐng píng yáo xìng, yòu fěng cháo tíng zuò zhào, bù xǔ. xuán běn wú zī lì, ér hǎo wèi dà yán, jì bù kè xíng, nǎi yún fèng zhào gù zhǐ. chū yù shì zhuāng, wú tā chù fēn, xiān shǐ zuò qīng gě, zài fú wán jí shū huà děng wù. huò jiàn zhī, xuán yuē: shū huà fú wán jì yí héng zài zuǒ yòu, qiě bīng xiōng zhàn wēi, tuō yǒu bù yì, dāng shǐ qīng ér yì yùn. zhòng xián xiào zhī.
自禍難屢構,干戈不戢,百姓厭之。思歸一統。及玄初至也,黜凡佞,擢俊賢, 君子之道粗備,京師欣然。後乃陵侮朝廷,幽擯宰輔,豪奢縱慾,眾務繁興,於是 朝野失望,人不安業。時會稽饑荒,玄令賑貸之。百姓散在江湖采穭,內史王愉悉 召之還。請米,米既不多,吏不時給,頓仆道路死者十八九焉。玄又害吳興太守高 素、輔國將軍竺謙之、謙之從兄高平相朗之、輔國將軍劉襲、襲弟彭城內史季武、 冠軍將軍孫無終等,皆牢之之黨,北府舊將也。襲兄冀州刺史軌及寧朔將軍高雅之、 牢之子敬宣並奔慕容德。玄諷朝廷以己平元顯功,封豫章公,食安成郡地方二百二 十五里,邑七千五百戶;平仲堪、佺期功,封桂陽郡公,地方七十五里,邑二千五 百戶;本封南郡如故。玄以豫章改封息升,桂陽郡公賜兄子浚,降為西道縣公。又 發詔為桓溫諱,有姓名同者一皆改之,贈其母馬氏豫章公太夫人。元興二年,玄詐 表請平姚興,又諷朝廷作詔,不許。玄本無資力,而好為大言,既不克行,乃雲奉 詔故止。初欲飾裝,無他處分,先使作輕舸,載服玩及書畫等物。或諫之,玄曰: 「書畫服玩既宜恆在左右,且兵凶戰危,脫有不意,當使輕而易運。」眾咸笑之。
shì suì, xuán xiōng wěi zú, zèng kāi fǔ biāo qí jiāng jūn, yǐ huán xiū dài zhī. cóng shì zhōng láng cáo jìng zhī shuō xuán yǐ huán xiū xiōng dì zhí jū nèi wài, kǒng quán qīng tiān xià, xuán nà zhī, nǎi yǐ nán jùn xiāng huán shí kāng wèi xī zhōng láng jiāng jīng zhōu cì shǐ. wěi fú shǐ yǐ gōng chú, xuán biàn zuò lè. chū zòu, xuán fǔ jié tòng kū, jì ér shōu lèi jǐn huān, xuán suǒ qīn zhàng wéi wěi, wěi jì sǐ, xuán nǎi gū wēi. ér bù chén zhī jī yǐ zhe, zì zhī yuàn mǎn tiān xià, yù sù dìng cuàn nì, yīn zhòng wén biàn fàn zhī děng yòu gòng cuī cù zhī, yú shì xiān gǎi shòu qún sī, jiě láng yá wáng sī tú, qiān tài zǎi, jiā shū lǐ, yǐ huán qiān wèi shì zhōng wèi jiāng jūn kāi fǔ lù shàng shū shì, wáng mì sàn qí cháng shì zhōng shū jiān, lǐng sī tú, huán yìn zhōng shū lìng, jiā huán xiū sàn qí cháng shì fǔ jūn dà jiāng jūn. zhì xué guān, jiào shòu èr pǐn zǐ dì shù bǎi rén. yòu jiǎo zhào jiā qí xiāng guó, zǒng bǎi kuí, fēng nán jùn nán píng yí dū tiān mén líng líng yíng yáng guì yáng héng yáng yì yáng jiàn píng shí jùn wèi chǔ wáng, yáng zhōu mù, lǐng píng xī jiāng jūn yù zhōu cì shǐ rú gù, jiā jiǔ xī bèi wù, chǔ guó zhì chéng xiàng yǐ xià, yī zūn jiù diǎn. yòu fěng tiān zǐ yù qián diàn ér cè shòu yān. xuán lǚ wěi ràng, zhào qiǎn bǎi liáo dūn quàn, yòu yún: dāng qīn jiàng luán yú nǎi shòu mìng. jiǎo zhào zèng fù wēn wèi chǔ wáng, nán kāng gōng zhǔ wèi chǔ wáng hòu. yǐ píng xī zhǎng shǐ liú jǐn wèi shàng shū, diāo kuí wèi zhōng lǐng jūn, wáng gǔ wèi tài cháng, yīn shū wén wèi zuǒ wèi, huáng fǔ fū wèi yòu wèi, fán zhòng guān hé liù shí yú rén, wèi chǔ guān shǔ. xuán jiě píng xī yù zhōu, yǐ píng xī wén wǔ pèi xiāng guó fǔ.
是歲,玄兄偉卒,贈開府、驃騎將軍,以桓脩代之。從事中郎曹靖之說玄以桓 脩兄弟職居內外,恐權傾天下,玄納之,乃以南郡相桓石康為西中郎將、荊州刺史。 偉服始以公除,玄便作樂。初奏,玄撫節慟哭,既而收淚盡歡,玄所親仗唯偉,偉 既死,玄乃孤危。而不臣之跡已著,自知怨滿天下,欲速定篡逆,殷仲文、卞范之 等又共催促之,於是先改授群司,解琅邪王司徒,遷太宰,加殊禮,以桓謙為侍中、 衛將軍、開府、錄尚書事,王謐散騎常侍、中書監,領司徒,桓胤中書令,加桓脩 散騎常侍、撫軍大將軍。置學官,教授二品子弟數百人。又矯詔加其相國,總百揆, 封南郡、南平、宜都、天門、零陵、營陽、桂陽、衡陽、義陽、建平十郡為楚王, 揚州牧,領平西將軍、豫州刺史如故,加九錫備物,楚國置丞相已下,一遵舊典。 又諷天子御前殿而策授焉。玄屢偽讓,詔遣百僚敦勸,又云:「當親降鑾輿乃受命。」 矯詔贈父溫為楚王,南康公主為楚王后。以平西長史劉瑾為尚書,刁逵為中領軍, 王嘏為太常,殷叔文為左衛,皇甫敷為右衛,凡眾官合六十餘人,為楚官屬。玄解 平西、豫州,以平西文武配相國府。
xīn yě rén yǔ zè wén xuán shòu jiǔ xī, nǎi qǐ yì bīng, xí féng gāi yú xiāng yáng, zǒu zhī. zè yǒu zhòng qī qiān, yú chéng nán shè tán, jì zǔ zōng qī miào. nán mán cān jūn yǔ bīn ān xī cān jūn yáng dào hù jiāng ān lìng dèng xiāng zi móu wèi nèi yīng. zè běn zhòng kān dǎng, huán wěi jì sǐ, shí kāng wèi zhì, gù chéng jiān ér fā, jiāng líng zhèn dòng. huán jì zhī zǐ liàng qǐ bīng yú luó xiàn, zì hào píng nán jiāng jūn xiāng zhōu cì shǐ, yǐ tǎo zè wèi míng. nán mán xiào wèi yáng sēng shòu yǔ shí kāng gòng gōng xiāng yáng, zè zhòng sàn, bēn yáo xìng, bīn děng jiē yù hài. zhǎng shā xiāng táo yán shòu yǐ liàng chéng luàn qǐ bīng, qiǎn shōu zhī. xuán xǐ liàng yú héng yáng, zhū qí tóng móu huán ào děng.
新野人庾仄聞玄受九錫,乃起義兵,襲馮該於襄陽,走之。仄有眾七千,於城 南設壇,祭祖宗七廟。南蠻參軍庾彬、安西參軍楊道護、江安令鄧襄子謀為內應。 仄本仲堪黨,桓偉既死,石康未至,故乘間而發,江陵震動。桓濟之子亮起兵於羅 縣,自號平南將軍、湘州刺史,以討仄為名。南蠻校尉羊僧壽與石康共攻襄陽,仄 眾散,奔姚興,彬等皆遇害。長沙相陶延壽以亮乘亂起兵,遣收之。玄徙亮于衡陽, 誅其同謀桓奧等。
xuán wěi shàng biǎo qiú guī fān, yòu zì zuò zhào liú zhī, qiǎn shǐ xuān zhǐ, xuán yòu shàng biǎo gù qǐng, yòu fěng tiān zǐ zuò shǒu zhào gù liú yān. xuán hǎo chěng wěi cí, chén huì jiǎn dú, jiē cǐ lèi yě. wèi dài xiè zhī jì yí yǒu zhēn xiáng, nǎi mì lìng suǒ zài shàng lín píng hú kāi chú qīng lǎng, shǐ zhòng guān jí hè. jiǎo zhào yuē: líng ruì zhī shì fēi suǒ gǎn wén yě. sī chéng xiāng guó zhì dé, gù shì wèi zhī yīng. tài píng zhī huà, yú shì hū shǐ, liù hé tóng yuè, qíng hé kě yán! yòu zhà yún jiāng zhōu gān lù jiàng wáng chéng jī jiā zhú shàng. xuán yǐ lì dài xián yǒu féi dùn zhī shì, ér jǐ shì dú wú, nǎi zhēng huáng fǔ mì liù shì sūn xī zhī wèi zhù zuò, bìng gěi qí zī yòng, jiē lìng ràng ér bù shòu, hào yuē gāo shì, shí rén míng wèi chōng yǐn. yì fù ròu xíng, duàn qián huò, huí fù gǎi yì, zào gé fēn yún, zhì wú yí dìng, tiáo zhì sēn rán, dòng hài zhèng lǐ. xìng tān bǐ, hào qí yì, yóu ài bǎo wù, zhū yù bù lí yú shǒu. rén shì yǒu fǎ shū hǎo huà jí jiā yuán zhái zhě, xī yù guī jǐ, yóu nán bī duó zhī, jiē pú bó ér qǔ. qiǎn chén zuǒ sì chū, jué guǒ yí zhú, bù yuǎn shù qiān lǐ, bǎi xìng jiā guǒ měi zhú wú fù yí yú. xìn yuè chǎn yù, nì wǔ dǎng yán, huò duó qí suǒ zēng yǔ qí suǒ ài.
玄偽上表求歸籓,又自作詔留之,遣使宣旨,玄又上表固請,又諷天子作手詔 固留焉。玄好逞偽辭,塵穢簡牘,皆此類也。謂代謝之際宜有禎祥,乃密令所在上 臨平湖開除清朗,使眾官集賀。矯詔曰:「靈瑞之事非所敢聞也。斯誠相國至德, 故事為之應。太平之化,於是乎始,六合同悅,情何可言!」又詐雲江州甘露降王 成基家竹上。玄以歷代咸有肥遁之士,而己世獨無,乃征皇甫謐六世孫希之為著作, 並給其資用,皆令讓而不受,號曰高士,時人名為「充隱」。議復肉刑,斷錢貨, 回復改異,造革紛紜,志無一定,條制森然,動害政理。性貪鄙,好奇異,尤愛寶 物,珠玉不離於手。人士有法書好畫及佳園宅者,悉欲歸己,猶難逼奪之,皆蒱博 而取。遣臣佐四出,掘果移竹,不遠數千里,百姓佳果美竹無復遺余。信悅諂譽, 逆忤讜言,或奪其所憎與其所愛。
shí yī yuè, xuán jiǎo zhì jiā qí miǎn shí yǒu èr liú, jiàn tiān zǐ jīng qí, chū jǐng rù bì, chéng jīn gēn chē, jià liù mǎ, bèi wǔ shí fù chē, zhì máo tóu yún hǎn, lè wǔ bā yì, shè zhōng jù gōng xiàn, fēi wèi wáng hòu, shì zǐ wèi tài zǐ, qí nǚ jí sūn jué mìng zhī hào jiē rú jiù zhì. xuán nǎi duō chì cháo chén wèi tài zǎi liáo zuǒ, yòu jiǎo zhào shǐ wáng mì jiān tài bǎo, lǐng sī tú, fèng huáng dì xǐ chán wèi yú jǐ. yòu fěng dì yǐ chán wèi gào miào, chū jū yǒng ān gōng, yí jìn shén zhǔ yú láng yá miào.
十一月,玄矯制加其冕十有二旒,建天子旌旗,出警入蹕,乘金根車,駕六馬, 備五時副車,置旄頭雲罕,樂儛八佾,設鍾虡宮縣,妃為王后,世子為太子,其女 及孫爵命之號皆如舊制。玄乃多斥朝臣為太宰僚佐,又矯詔使王謐兼太保,領司徒, 奉皇帝璽禪位於己。又諷帝以禪位告廟,出居永安宮,移晉神主於琅邪廟。
chū, xuán kǒng dì bù kěn wèi shǒu zhào, yòu lǜ xǐ bù kě dé, bī lín chuān wáng bǎo qǐng dì zì wèi shǒu zhào, yīn duó qǔ xǐ. bǐ lín xuān, xǐ yǐ jiǔ chū, xuán shén xǐ. bǎi guān dào gū shú quàn xuán jiàn wěi wèi, xuán wěi ràng, cháo chén gù qǐng, xuán nǎi yú chéng nán qī lǐ lì jiāo, dēng tán cuàn wèi, yǐ xuán mǔ gào tiān, bǎi liáo péi liè, ér yí zhù bù bèi, wàng chēng wàn suì, yòu bù yì dì huì. bǎng wèi wén gào tiān huáng hòu dì yún: jìn dì qīn ruò jǐng yùn, jìng shùn míng mìng, yǐ mìng yú xuán. fū tiān gōng rén dài, dì wáng suǒ yǐ xìng, fěi jūn mò zhì, wéi dé sī qí yuán, gù chéng tiān lǐ wù, bì yóu yī tǒng. bìng shèng bù kě yǐ èr jūn, fēi xián bù kě yǐ wú zhǔ, gù shì huàn wǔ dì, dǐng qiān sān dài. yuán jì hàn wèi, xián guī xūn liè. jìn zì zhōng yè, réng shì duō gù, hǎi xī zhī luàn, huáng zuò dài yí, jiǔ dài kuò níng zhī gōng, shēng míng chù zhì zhī xūn, wēi yǔ zhī dé, zuǒ rèn jiāng jí. tài yuán zhī mò, jūn zǐ dào xiāo, jī xìn jī luàn. zhōng yú lóng ān, huò yán shì shù, lǐ jué rén lún. xuán suī shēn zài cǎo zé, jiàn qì shí bān, yì qíng lǐ gǎn, hú néng wú kǎi! tóu mèi kè qīng zhī láo, ā héng bō luàn zhī jī, jiē yǎng píng xiān dé yí ài zhī lì, xuán hé gōng yān! shǔ dāng lǐ yùn zhī huì, wěi jí lè tuī zhī shù, yǐ guǎ mèi zhī shēn zhǒng xià wǔ zhī zhòng, yīng gé tài zhī shǐ, tuō wáng gōng zhī shàng, chéng yǎng jí hóng jī, dé jiàn yǒu yóu. xī tì zhī huái, wǎng zhī yōu cuò. jūn wèi bù kě yǐ jiǔ xū, rén shén bù kě yǐ fá xiǎng, shì yòng gǎn bù fèng yǐ qīn gōng dà lǐ, jìng jiǎn liáng chén, shēng tán shòu chán, gào lèi shàng dì, yǐ yǒng suī zhòng wàng, shì fú wàn bāng, wéi míng líng shì xiǎng. nǎi xià shū yuē: fū sān cái xiāng zī, tiān rén suǒ yǐ chéng gōng, lǐ yóu yī tǒng, zhēn fū suǒ yǐ sī qì, dì wáng zhī xìng, qí yuán shēn yǐ. zì sān wǔ yǐ jiàng, shì dài cān chà, suī suǒ yóu huò shū, qí guī yī yě. zhèn huáng kǎo xuān wǔ wáng shèng dé gāo miǎo, dàn qǐ hóng jī, jǐng mìng yōu guī, lǐ guàn zì xī. zhōng jiān tún xiǎn, fú kè fù hé, yǎng zhān hóng yè, dài ruò zhuì liú. jí fǒu zhōng zhī yùn, yù shí lái zhī huì, yòng huò chú jiān jiù nì, zhěng bá rén lún. jìn shì yǐ duō nán jiàn zhēn, lì shù wéi jì, diǎn zhāng táng yú zhī zhǔn, shù zūn hàn wèi zhī zé, yòng jí tiān lù yú zhèn gōng. wéi dé bù mǐn, cí bù huò mìng, jī ruò lìng diǎn, suì shēng tán liáo yú nán jiāo, shòu zhōng yú wén zǔ. sī tán sī qìng, yuàn yǔ yì zhào yù zī gēng shǐ. yú shì dà shè, gǎi yuán yǒng shǐ, cì tiān xià jué èr jí, xiào tì lì tián rén sān jí, guān guǎ gū dú bù néng zì cún zhě gǔ rén wǔ hú. qí shǎng cì zhī zhì, tú shè kōng wén, wú qí shí yě. chū chū wěi zhào, gǎi nián wèi jiàn shǐ, yòu chéng wáng yōu zhī yuē: jiàn shǐ, zhào wáng lún wěi hào yě. yòu gǎi wèi yǒng shǐ, fù shì wáng mǎng shǐ zhí quán zhī suì, qí zhào hào bù xiáng, míng fú jiàn nì rú cǐ. yòu xià shū yuē: fū sān kè zuò bīn, yǒu zì lái yǐ. yuán jì hàn wèi, xián jiàn jiāng yǔ. jìn shì qīn ruò lì shù, chán wèi yú zhèn gōng, yí zé shì gǔ xùn, shòu zī máo tǔ. yǐ nán kāng zhī píng gù xiàn fèng jìn dì wèi píng gù wáng, chē qí zhēng shuò yī rú jiù diǎn. qiān dì jū xún yáng, jí chén liú wáng chù yè gōng gù shì. jiàng yǒng ān huáng hòu wèi líng líng jūn, láng yá wáng wèi shí yáng xiàn gōng, wǔ líng wáng zūn wèi péng zé xiàn hóu. zhuī zūn qí fù wēn xuān wǔ huáng dì, miào chēng tài miào, nán kāng gōng zhǔ wèi xuān huáng hòu. fēng zǐ shēng wèi yù zhāng jùn wáng, shū fù yún sūn fàng zhī wèi níng dōu xiàn wáng, huō sūn zhì yù wèi lín yuán xiàn wáng, huō cì zǐ shí kāng wèi yòu jiāng jūn wǔ líng jùn wáng, mì zi wèi wèi lǐ líng xiàn wáng, zèng chōng tài chuán xuān chéng jùn wáng, jiā shū lǐ, yī jìn ān píng wáng gù shì, yǐ sūn yìn xí jué, wèi lì bù shàng shū, chōng cì zǐ qiān wèi yáng zhōu cì shǐ xīn ān jùn wáng, qiān dì xiū wèi fǔ jūn dà jiāng jūn ān chéng jùn wáng, xiōng xīn lín hè xiàn wáng, yī fù yáng xiàn wáng, zèng wěi shì zhōng dà jiāng jūn yì xìng jùn wáng, yǐ zi jùn xí jué, wèi fǔ guó jiāng jūn, jùn dì miǎo xī chāng xiàn wáng. fēng wáng mì wèi wǔ chāng gōng, bān jiàn èr shí rén, biàn fàn zhī wèi lín rǔ gōng, yīn zhòng wén wèi dōng xìng gōng, féng gāi wèi yú fù hóu. yòu jiàng shǐ ān jùn gōng wèi xiàn gōng, zhǎng shā wèi lín xiāng xiàn gōng, lú líng wèi bā qiū xiàn gōng, gè qiān hù. qí kāng lè wǔ chāng nán chāng wàng cài jiàn xìng yǒng xiū guān yáng jiē jiàng fēng bǎi hù, gōng hóu zhī hào rú gù. yòu pǔ jìn zhū zhēng zhèn jūn hào gè yǒu chà. yǐ xiāng guó zuǒ zhǎng shǐ wáng suī wèi zhōng shū lìng. chóng huán qiān mǔ yǔ shì wèi xuān chéng tài fēi, jiā shū lǐ, gěi yǐ niǎn chéng. hào wēn mù yuē yǒng chóng líng, zhì shǒu wèi sì shí rén.
初,玄恐帝不肯為手詔,又慮璽不可得,逼臨川王寶請帝自為手詔,因奪取璽。 比臨軒,璽已久出,玄甚喜。百官到姑孰勸玄僭偽位,玄偽讓,朝臣固請,玄乃於 城南七里立郊,登壇篡位,以玄牡告天,百僚陪列,而儀注不備,忘稱萬歲,又不 易帝諱。榜為文告天皇后帝云:「晉帝欽若景運,敬順明命,以命於玄。夫天工人 代,帝王所以興,匪君莫治,惟德司其元,故承天理物,必由一統。並聖不可以二 君,非賢不可以無主,故世換五帝,鼎遷三代。爰暨漢魏,咸歸勛烈。晉自中葉, 仍世多故,海西之亂,皇祚殆移,九代廓寧之功,升明黜陟之勛,微禹之德,左衽 將及。太元之末,君子道消,積釁基亂。鍾於隆安,禍延士庶,理絕人倫。玄雖身 在草澤,見棄時班,義情理感,胡能無慨!投袂克清之勞,阿衡撥亂之績,皆仰憑 先德遺愛之利,玄何功焉!屬當理運之會,猥集樂推之數,以寡昧之身踵下武之重, 膺革泰之始,托王公之上,誠仰藉洪基,德漸有由。夕惕祗懷,罔知攸厝。君位不 可以久虛,人神不可以乏饗,是用敢不奉以欽恭大禮,敬簡良辰,升壇受禪,告類 上帝,以永綏眾望,式孚萬邦,惟明靈是饗。」乃下書曰:「夫三才相資,天人所 以成功,理由一統,貞夫所以司契,帝王之興,其源深矣。自三五已降,世代參差, 雖所由或殊,其歸一也。朕皇考宣武王聖德高邈,誕啟洪基,景命攸歸,理貫自昔。 中間屯險,弗克負荷,仰瞻宏業,殆若綴旒。藉否終之運,遇時來之會,用獲除奸 救溺,拯拔人倫。晉氏以多難荐臻,歷數唯既,典章唐虞之准,述遵漢魏之則,用 集天祿於朕躬。惟德不敏,辭不獲命,稽若令典,遂升壇燎於南郊,受終於文祖。 思覃斯慶,願與億兆聿茲更始。」於是大赦,改元永始,賜天下爵二級,孝悌力田 人三級,鰥寡孤獨不能自存者穀人五斛。其賞賜之制,徒設空文,無其實也。初出 偽詔,改年為建始,右丞王悠之曰:「建始,趙王倫偽號也。」又改為永始,復是 王莽始執權之歲,其兆號不祥,冥符僭逆如此。又下書曰:「夫三恪作賓,有自來 矣。爰暨漢魏,咸建疆宇。晉氏欽若歷數,禪位於朕躬,宜則是古訓,授茲茅土。 以南康之平固縣奉晉帝為平固王,車旗正朔一如舊典。」遷帝居尋陽,即陳留王處 鄴宮故事。降永安皇后為零陵君,琅邪王為石陽縣公,武陵王遵為彭澤縣侯。追尊 其父溫宣武皇帝,廟稱太廟,南康公主為宣皇后。封子升為豫章郡王,叔父雲孫放 之為寧都縣王,豁孫稚玉為臨沅縣王,豁次子石康為右將軍、武陵郡王,秘子蔚為 醴陵縣王,贈沖太傳、宣城郡王,加殊禮,依晉安平王故事,以孫胤襲爵,為吏部 尚書,沖次子謙為揚州刺史、新安郡王,謙弟脩為撫軍大將軍、安成郡王,兄歆臨 賀縣王,禕富陽縣王,贈偉侍中、大將軍、義興郡王,以子浚襲爵,為輔國將軍, 浚弟邈西昌縣王。封王謐為武昌公,班劍二十人,卞范之為臨汝公,殷仲文為東興 公,馮該為魚復侯。又降始安郡公為縣公,長沙為臨湘縣公,盧陵為巴丘縣公,各 千戶。其康樂、武昌、南昌、望蔡、建興、永脩、觀陽皆降封百戶,公侯之號如故。 又普進諸征鎮軍號各有差。以相國左長史王綏為中書令。崇桓謙母庾氏為宣城太妃, 加殊禮,給以輦乘。號溫墓曰永崇陵,置守衛四十人。
xuán rù jiàn kāng gōng, nì fēng xùn jī, jīng qí yí shì jiē qīng yǎn. jí xiǎo huì yú xī táng, shè jì lè, diàn shàng shī jiàng líng zhàng, lǚ huáng jīn wèi yán, sì jiǎo zuò jīn lóng, tóu xián wǔ sè yǔ bǎo liú sū, qún chén qiè xiāng wèi yuē: cǐ pō shì ér chē, yì wáng mǎng xiān gài zhī liú yě. lóng jiǎo, suǒ wèi kàng lóng yǒu huǐ zhě yě. yòu zào jīn gēn chē, jià liù mǎ. shì yuè, xuán lín tīng sòng guān yuè qiú tú, zuì wú qīng zhòng, duō bèi yuán fàng. yǒu gàn yú qǐ zhě, shí huò xù zhī. qí hào xíng xiǎo huì rú cǐ. zì yǐ shuǐ dé, rén chén, là yú zǔ. gǎi shàng shū dōu guān láng wèi zéi cáo, yòu zēng zhì wǔ xiào sān jiāng jí qiáng nǔ jī shè wǔ wèi guān. yuán xìng sān nián, xuán zhī yǒng shǐ èr nián yě, shàng shū dá chūn sōu zì wù wèi chūn tú, fán suǒ guān shǔ jiē bèi jiàng chù. xuán dà gāng bù lǐ, ér jiū zhāi xiān wēi, jiē cǐ lèi yě. yǐ qí qī liú shì wèi huáng hòu, jiāng xiū diàn yǔ, nǎi yí rù dōng gōng. yòu kāi dōng yē píng chāng guǎng mò jí gōng diàn zhū mén, jiē wèi sān dào. gèng zào dà niǎn, róng sān qiān rén zuò, yǐ èr bǎi rén yú zhī. xìng hǎo tián yóu, yǐ tǐ dà bù kān chéng mǎ, yòu zuò pái huái yú, shī zhuǎn guān, lìng huí dòng wú zhì. jì bù zhuī zūn zǔ céng, yí qí lǐ yì, wèn yú qún chén. sàn qí cháng shì xú guǎng jù jìn diǎn yí zhuī lì qī miào, yòu jìng qí fù zé zi yuè, wèi mí gāo zhě qíng lǐ dé shēn, dào yù guǎng zhě nà jìng bì pǔ yě. xuán yuē: lǐ yún sān zhāo sān mù, yǔ tài zǔ wèi qī, rán zé tài zǔ bì jū miào zhī zhǔ yě, zhāo mù jiē zì xià zhī chēng, zé fēi nì shù kě zhī yě. lǐ, tài zǔ dōng xiàng, zuǒ zhāo yòu mù. rú jìn shì zhī miào, zé xuān dì zài zhāo mù zhī liè, bù dé zài tài zǔ zhī wèi. zhāo mù jì cuò, tài zǔ wú jì, shī zhī yuǎn yǐ. xuán zēng zǔ yǐ shàng míng wèi bù xiǎn, gù bù yù xù liè, qiě yǐ wáng mǎng jiǔ miào jiàn jī yú qián shǐ, suì yǐ yī miào jiǎo zhī, jiāo miào zhāi èr rì ér yǐ. mì shū jiān biàn chéng zhī yuē: jì bù jí zǔ, zhī chǔ dé zhī bù zhǎng yě. yòu huǐ jìn xiǎo miào yǐ guǎng tái xiè. qí shù mǔ zhēng cháng, mí yǒu dìng suǒ, jì rì jiàn bīn kè yóu yàn, wéi zhì wáng shí yī kū ér yǐ. qī fú zhī nèi, bù fèi yīn lè. xuán chū yóu shuǐ mén, piāo fēng fēi qí yí gài. yè, tāo shuǐ rù shí tóu, dà héng liú huài, shā rén shén duō. dà fēng chuī zhū què mén lóu, shàng céng zhuì dì.
玄入建康宮,逆風迅激,旍旗儀飾皆傾偃。及小會於西堂,設妓樂,殿上施絳 綾帳,縷黃金為顏,四角作金龍,頭銜五色羽葆旒蘇,群臣竊相謂曰:「此頗似輀 車,亦王莽仙蓋之流也。龍角,所謂亢龍有悔者也。」又造金根車,駕六馬。是月, 玄臨聽訟觀閱囚徒,罪無輕重,多被原放。有干輿乞者,時或恤之。其好行小惠如 此。自以水德,壬辰,臘於祖。改尚書都官郎為賊曹,又增置五校、三將及強弩、 積射武衛官。元興三年,玄之永始二年也,尚書答「春蒐」字誤為「春菟」,凡所 關署皆被降黜。玄大綱不理,而糾摘纖微,皆此類也。以其妻劉氏為皇后,將修殿 宇,乃移入東宮。又開東掖、平昌、廣莫及宮殿諸門,皆為三道。更造大輦,容三 千人坐,以二百人舁之。性好畋游,以體大不堪乘馬,又作徘徊輿,施轉關,令回 動無滯。既不追尊祖曾,疑其禮義,問於群臣。散騎常侍徐廣據晉典宜追立七廟, 又敬其父則子悅,位彌高者情理得申,道愈廣者納敬必普也。玄曰:「《禮》雲三 昭、三穆,與太祖為七,然則太祖必居廟之主也,昭穆皆自下之稱,則非逆數可知 也。禮,太祖東向,左昭右穆。如晉室之廟,則宣帝在昭穆之列,不得在太祖之位。 昭穆既錯,太祖無寄,失之遠矣。」玄曾祖以上名位不顯,故不欲序列,且以王莽 九廟見譏於前史,遂以一廟矯之,郊廟齋二日而已。秘書監卞承之曰:「祭不及祖, 知楚德之不長也。」又毀晉小廟以廣台榭。其庶母蒸嘗,靡有定所,忌日見賓客游 宴,唯至亡時一哭而已。期服之內,不廢音樂。玄出遊水門,飄風飛其儀蓋。夜, 濤水入石頭,大桁流壞,殺人甚多。大風吹硃雀門樓,上層墜地。
xuán zì cuàn dào zhī hòu, jiāo shē huāng chǐ, yóu liè wú dù, yǐ yè jì zhòu. xiōng wěi zàng rì, dàn kū wǎn yóu, huò yī rì zhī zhōng lǚ chū chí chěng. xìng yòu jí bào, hū zhào yán sù, zhí guān xián xì mǎ shěng qián, jìn nèi huā zá, wú fù cháo tíng zhī tǐ. yú shì bǎi xìng pí kǔ, cháo yě láo cuì, yuàn nù sī luàn zhě shí shì bā jiǔ yān. yú shì liú yù liú yì hé wú jì děng gòng móu xìng fù. yù děng zhǎn huán xiū yú jīng kǒu, zhǎn huán hóng yú guǎng líng, hé nèi tài shǒu xīn hù xìng hóng nóng tài shǒu wáng yuán dé zhèn wēi jiāng jūn tóng hòu zhī jìng líng tài shǒu liú mài móu wèi nèi yīng. zhì qī, yù qiǎn zhōu ān mù bào zhī, ér mài huáng jù, suì yǐ gào xuán. xuán zhèn hài, jí shā hù xìng děng, ān mù chí qù de miǎn. fēng mài zhòng ān hóu, yī xiǔ yòu shā zhī.
玄自篡盜之後,驕奢荒侈,遊獵無度,以夜繼晝。兄偉葬日,旦哭晚游,或一 日之中屢出馳騁。性又急暴,呼召嚴速,直官咸系馬省前,禁內嘩雜,無復朝廷之 體。於是百姓疲苦,朝野勞瘁,怨怒思亂者十室八九焉。於是劉裕、劉毅、何無忌 等共謀興復。裕等斬桓脩於京口,斬桓弘於廣陵,河內太守辛扈興、弘農太守王元 德、振威將軍童厚之、竟陵太守劉邁謀為內應。至期,裕遣周安穆報之,而邁惶遽, 遂以告玄。玄震駭,即殺扈興等,安穆馳去得免。封邁重安侯,一宿又殺之。
yù lǜ yì jūn zhì zhú lǐ, xuán yí hái shàng gōng, bǎi liáo bù cóng, zhào shì guān jiē rù zhǐ shěng zhōng. shè yáng yù xú yǎn qīng jì liù zhōu, jiā huán qiān zhēng tǎo dū du jiǎ jié, yǐ yīn zhòng wén dài huán xiū, qiǎn dùn qiū tài shǒu wú fǔ zhī yòu wèi jiāng jūn huáng fǔ fū běi jù yì jūn. yù děng yú jiāng chéng yǔ zhàn, lín zhèn zhǎn fǔ zhī, jìn zhì luó luò qiáo, yǔ fū zhàn, fù xiāo qí shǒu. xuán wén zhī dà jù, nǎi zhào zhū dào shù rén tuī suàn shù wèi yàn shèng zhī fǎ, nǎi wèn zhòng yuē: zhèn qí bài hū? cáo jìng zhī duì yuē: shén nù rén yuàn, chén shí jù yān. xuán yuē: rén huò kě yuàn, shén hé wèi nù? duì yuē: yí jìn zōng miào, piāo pō shī suǒ, dà chǔ zhī jì, bù jí yú zǔ, cǐ qí suǒ yǐ nù yě. xuán yuē: qīng hé bù jiàn? duì yuē: niǎn shàng zhū jūn zǐ jiē yǐ wèi yáo shùn zhī shì, chén hé gǎn yán! xuán yù fèn jù, shǐ huán qiān hé dàn zhī tún dōng líng, biàn fàn zhī tún fù zhōu shān xī, zhòng hé èr wàn, yǐ jù yì jūn. yù zhì jiǎng shān, shǐ léi ruò guàn yóu pèi dēng shān, fēn zhāng qí zhì, shù dào bìng qián. xuán zhēn hóu hái yún: yù jūn sì sāi, bù zhī duō shǎo. xuán yì yōu huáng, qiǎn wǔ wèi jiāng jūn yǔ yí zhī pèi yǐ jīng zú, fù yuán zhū jūn. yú shí dōng běi fēng jí, yì jūn fàng huǒ, yān chén zhāng tiān, gǔ zào zhī yīn zhèn hài jīng yì. liú yù zhí yuè huī ér jìn, qiān děng zhū jūn yī shí bēn kuì. xuán lǜ qīn xìn shù qiān rén shēng yán fù zhàn, suì jiāng qí zi shēng xiōng zi jùn chū nán yē mén, xī zhì shí tóu, shǐ yīn zhòng wén jù chuán, xiāng yǔ nán bēn.
裕率義軍至竹里,玄移還上宮,百僚步從,召侍官皆入止省中。赦揚、豫、徐、 兗、青、冀六州,加桓謙征討都督、假節,以殷仲文代桓脩,遣頓丘太守吳甫之、 右衛將軍皇甫敷北距義軍。裕等於江乘與戰,臨陣斬甫之,進至羅落橋,與敷戰, 復梟其首。玄聞之大懼,乃召諸道術人推算數為厭勝之法,乃問眾曰:「朕其敗乎?」 曹靖之對曰:「神怒人怨,臣實懼焉。」玄曰:「人或可怨,神何為怒?」對曰: 「移晉宗廟,飄泊失所,大楚之祭,不及於祖,此其所以怒也。」玄曰:「卿何不 諫?」對曰:「輦上諸君子皆以為堯舜之世,臣何敢言!」玄愈忿懼,使桓謙、何 澹之屯東陵,卞范之屯覆舟山西,眾合二萬,以距義軍。裕至蔣山,使羸弱貫油帔 登山,分張旗幟,數道並前。玄偵侯還云:「裕軍四塞,不知多少。」玄益憂惶, 遣武衛將軍庾頤之配以精卒,副援諸軍。於時東北風急,義軍放火,煙塵張天,鼓 噪之音震駭京邑。劉裕執鉞麾而進,謙等諸軍一時奔潰。玄率親信數千人聲言赴戰, 遂將其子升、兄子浚出南掖門,西至石頭,使殷仲文具船,相與南奔。
chū, xuán zài gū shú, jiāng xiāng xīng lǚ yǒu biàn cuàn wèi zhī xī, yuè jí tài bái, yòu rù yǔ lín, xuán shén è zhī. jí bài zǒu, fù xīn quàn qí zhàn, xuán bù xiá dá, zhí yǐ cè zhǐ tiān. ér jīng rì bù dé shí, zuǒ yòu jìn yǐ cū fàn, yàn bù néng xià. shēng shí nián shù suì, bào xuán xiōng ér fǔ zhī, xuán bēi bù zì shèng.
初,玄在姑孰,將相星屢有變;篡位之夕,月及太白,又入羽林,玄甚惡之。 及敗走,腹心勸其戰,玄不暇答,直以策指天。而經日不得食,左右進以粗飯,咽 不能下。升時年數歲,抱玄胸而撫之,玄悲不自勝。
liú yù yǐ wǔ líng wáng zūn shè wàn jī, lì xíng tái, zǒng bǎi guān. qiǎn liú yì liú dào guī niè xuán, zhū xuán zhū xiōng zi jí shí kāng xiōng quán zhèn xiōng hóng děng.
劉裕以武陵王遵攝萬機,立行台,總百官。遣劉毅、劉道規躡玄,誅玄諸兄子 及石康兄權、振兄洪等。
xuán zhì xún yáng, jiāng zhōu cì shǐ guō chǎng zhī gěi qí qì yòng bīng lì. yīn zhòng wén zì hòu zhì, wàng jiàn xuán zhōu, jīng qí yú fú bèi dì zhě zhī yí, tàn xī yuē: bài zhōng fù zhèn, gù kě yě. xuán yú shì bī chéng yú xī shàng. huán xīn jù dǎng xiàng lì yáng, xuān chéng nèi shǐ zhū gé zhǎng mín jī pò zhī. xuán yú dào zuò qǐ jū zhù, xù qí jù yì jūn zhī shì, zì wèi jīng lüè zhǐ shòu, suàn wú yí cè, zhū jiāng wéi jié dù, yǐ zhì kuī sàng, fēi zhàn zhī zuì. yú shì bù huáng yǔ qún xià móu yì, wéi dān sī sòng shù, xuān shì yuǎn jìn. xuán zhì jiāng líng, shí kāng nà zhī, zhāng màn wū yú chéng nán, shǔ zhì bǎi guān, yǐ biàn fàn zhī wèi shàng shū pú shè, qí yú zhí duō yòng qīng zī. yú shì dà xiū zhōu shī, céng wèi sān xún, zhòng qiě èr wàn, lóu chuán qì xiè shén shèng. wèi qí qún dǎng yuē: qīng děng bìng qīng tú yì cóng zhèn gōng, dū xià qiè wèi zhě fāng yīng xiè zuì jūn mén, qí guān qīng děng rù shí tóu, wú yì yún xiāo zhōng rén yě.
玄至尋陽,江州刺史郭昶之給其器用兵力。殷仲文自後至,望見玄舟,旌旗輿 服備帝者之儀,嘆息曰:「敗中復振,故可也。」玄於是逼乘輿西上。桓歆聚黨向 歷陽,宣城內史諸葛長民擊破之。玄於道作起居注,敘其距義軍之事,自謂經略指 授,算無遺策,諸將違節度,以致虧喪,非戰之罪。於是不遑與群下謀議,唯耽思 誦述,宣示遠近。玄至江陵,石康納之,張幔屋於城南,署置百官,以卞范之為尚 書僕射,其餘職多用輕資。於是大修舟師,曾未三旬,眾且二萬,樓船器械甚盛。 謂其群黨曰:「卿等並清塗翼從朕躬,都下竊位者方應謝罪軍門,其觀卿等入石頭, 無異雲霄中人也。」
xuán yǐ bēn bài zhī hòu, jù fǎ lìng bù sù, suì qīng nù wàng shā, rén duō lí yuàn. yīn zhòng wén jiàn yuē: bì xià shǎo bō yīng yù, yuǎn jìn suǒ fú, suì sǎo píng jīng yōng, yī kuāng jīng shì, shēng bèi bā huāng yǐ. jì jù yǒu jí wèi, ér yù cǐ pǐ yùn, fēi wèi wēi bù zú yě. bǎi xìng yóng yóng, xiǎng wàng huáng zé, yí hóng rén fēng, yǐ shōu wù qíng. xuán nù yuē: hàn gāo wèi wǔ jǐ yù bài, dàn zhū jiāng shī lì ěr! yǐ tiān wén è, gù hái dōu jiù chǔ, ér qún xiǎo yú huò, wàng shēng shì fēi, fāng dāng jiū zhī yǐ měng, wèi yí shī zhī yǐ ēn yě. xuán zuǒ yòu chēng xuán wèi huán zhào, huán yìn jiàn yuē: zhào zhě, shī yú cí lìng, bù yǐ wèi chēng wèi yě. hàn wèi zhī zhǔ jiē wú cǐ yán, wéi wén běi lǔ yǐ fú jiān wèi fú zhào ěr. yuàn bì xià jī gǔ dì zé, lìng wàn shì kě fǎ. xuán yuē: cǐ shì yǐ xíng, jīn xuān chì bà zhī, gèng wèi bù xiáng. bì qí yí gé, kě dài shì píng yě. jīng zhōu jùn shǒu yǐ xuán bō yuè, huò qiǎn shǐ tōng biǎo, yǒu fěi níng zhī cí, xuán xī bù shòu, réng nǎi gèng lìng suǒ zài biǎo hè qiān dōu.
玄以奔敗之後,懼法令不肅,遂輕怒妄殺,人多離怨。殷仲文諫曰:「陛下少 播英譽,遠近所服,遂掃平荊雍,一匡京室,聲被八荒矣。既據有極位,而遇此圮 運,非為威不足也。百姓喁喁,想望皇澤,宜弘仁風,以收物情。」玄怒曰:「漢 高、魏武幾遇敗,但諸將失利耳!以天文惡,故還都舊楚,而群小愚惑,妄生是非, 方當糾之以猛,未宜施之以恩也。」玄左右稱玄為「桓詔」,桓胤諫曰:「詔者, 施於辭令,不以為稱謂也。漢魏之主皆無此言,唯聞北虜以苻堅為『苻詔』耳。願 陛下稽古帝則,令萬世可法。」玄曰:「此事已行,今宣敕罷之,更為不祥。必其 宜革,可待事平也。」荊州郡守以玄播越,或遣使通表,有匪寧之辭,玄悉不受, 仍乃更令所在表賀遷都。
xuán qiǎn yóu jī jiāng jūn hé dàn zhī wǔ wèi jiāng jūn yǔ zhì zǔ jiāng xià tài shǒu huán dào gōng jiù guō quán yǐ shù qiān rén shǒu pén kǒu. yòu qiǎn fǔ guó jiāng jūn huán zhèn wǎng yì yáng jù zhòng, zhì yì yáng, wèi lóng xiāng jiāng jūn hú huá suǒ pò, zhèn dān qí zǒu hái. hé wú jì liú dào guī děng pò guō quán hé dàn zhī guō chǎng zhī yú sāng luò zhōu, jìn shī xún yáng. xuán lǜ zhōu jiàn èr bǎi fā jiāng líng, shǐ fú hóng yáng sēng shòu wèi qián fēng. yǐ pó yáng tài shǒu xú fàng wèi sàn qí cháng shì, yù qiǎn shuō jiě yì jūn, wèi fàng yuē: zhū rén bù shí tiān mìng, zhì cǐ wàng zuò, suì jù huò tún jié, bù néng zì fǎn. qīng sān zhōu suǒ xìn, kě míng shì zhèn xīn, ruò tuì jūn sàn jiǎ, dāng yǔ zhī gēng shǐ, gè shòu wèi rèn, lìng bù shī fēn. jiāng shuǐ zài cǐ, zhèn bù shí yán. fàng duì yuē: liú yù wèi chàng duān zhī zhǔ, liú yì xiōng wèi bì xià suǒ zhū, bìng bù kě shuō yě. zhé dāng shēn shèng zhǐ yú hé wú jì. xuán yuē: qīng shǐ ruò yǒu gōng, dāng yǐ wú xìng xiāng xù. fàng suì shòu shǐ, rù wú jì jūn.
玄遣游擊將軍何澹之、武衛將軍庾稚祖、江夏太守桓道恭就郭銓以數千人守湓 口。又遣輔國將軍桓振往義陽聚眾,至弋陽,為龍驤將軍胡譁所破,振單騎走還。 何無忌、劉道規等破郭銓、何澹之、郭昶之於桑落洲,進師尋陽。玄率舟艦二百發 江陵,使苻宏、羊僧壽為前鋒。以鄱陽太守徐放為散騎常侍,欲遣說解義軍,謂放 曰:「諸人不識天命,致此妄作,遂懼禍屯結,不能自反。卿三州所信,可明示朕 心,若退軍散甲,當與之更始,各授位任,令不失分。江水在此,朕不食言。」放 對曰:「劉裕為唱端之主,劉毅兄為陛下所誅,並不可說也。輒當申聖旨於何無忌。」 玄曰:「卿使若有功,當以吳興相敘。」放遂受使,入無忌軍。
wèi yǒng zhī pò huán xīn yú lì yáng, zhū gé zhǎng mín yòu bài xīn yú què pí, xīn dān mǎ dù huái. yì lǜ dào guī jí xià pī tài shǒu mèng huái yù yǔ xuán zhàn yú zhēng róng zhōu. yú shí yì jūn shù qiān, xuán bīng shén shèng, ér xuán jù yǒu bài nǜ, cháng yàng qīng gě yú fǎng cè, gù qí zhòng mò yǒu dòu xīn. yì jūn chéng fēng zòng huǒ, jǐn ruì zhēng xiān, xuán zhòng dà kuì, shāo zī zhòng yè dùn, guō quán guī jiàng. xuán gù jiāng liú tǒng féng zhì děng jù dǎng sì bǎi rén, xí pò xún yáng chéng, yì qiǎn jiàn wēi jiāng jūn liú huái sù tǎo píng zhī. xuán liú yǒng ān huáng hòu jí huáng hòu yú bā líng. yīn zhòng wén shí zài xuán jiàn, qiú chū bié chuán shōu jí sàn jūn, yīn pàn xuán, fèng èr hòu bēn yú xià kǒu. xuán rù jiāng líng chéng, féng gāi quàn shǐ gèng xià zhàn, xuán bù cóng, yù chū hàn chuān, tóu liáng zhōu cì shǐ huán xī, ér rén qíng guāi zǔ, zhì lìng bù xíng. xuán chéng mǎ chū chéng, zhì mén, zuǒ yòu yú àn zhōng zhuó zhī, bù zhōng, qián hòu xiāng shā jiāo héng, xuán jǐn dé zhì chuán. yú shì jīng zhōu bié jià wáng kāng chǎn fèng dì rù nán jùn fǔ shě, tài shǒu wáng téng zhī lǜ wén wǔ yíng wèi.
魏詠之破桓歆於歷陽,諸葛長民又敗歆於芍陂,歆單馬渡淮。毅率道規及下邳 太守孟懷玉與玄戰於崢嶸洲。於時義軍數千,玄兵甚盛,而玄懼有敗衄,常漾輕舸 於舫側,故其眾莫有斗心。義軍乘風縱火,盡銳爭先,玄眾大潰,燒輜重夜遁,郭 銓歸降。玄故將劉統、馮稚等聚黨四百人,襲破尋陽城,毅遣建威將軍劉懷肅討平 之。玄留永安皇后及皇后於巴陵。殷仲文時在玄艦,求出別船收集散軍,因叛玄, 奉二後奔於夏口。玄入江陵城,馮該勸使更下戰,玄不從,欲出漢川,投梁州刺史 桓希,而人情乖阻,制令不行。玄乘馬出城,至門,左右於暗中斫之,不中,前後 相殺交橫,玄僅得至船。於是荊州別駕王康產奉帝入南郡府舍,太守王騰之率文武 營衛。
shí yì zhōu cì shǐ máo qú shǐ qí cóng sūn yòu zhī cān jūn fèi tián sòng dì fán sàng zàng jiāng líng, yǒu zhòng èr bǎi, qú dì zǐ xiū zhī wèi xuán tún qí xiào wèi, yòu xuán yǐ rù shǔ, xuán cóng zhī. dá méi huí zhōu, tián yǔ yòu zhī yíng jī xuán, shǐ xià rú yǔ. xuán bì rén dīng xiān qī wàn gài děng yǐ shēn bì xuán, bìng zhōng shù shí jiàn ér sǐ. xuán bèi jiàn, qí zi shēng zhé bá qù zhī. yì zhōu dū hù féng qiān chōu dāo ér qián, xuán bá tóu shàng yù dǎo yǔ zhī, réng yuē: shì hé rén xié? gǎn shā tiān zǐ! qiān yuē: yù shā tiān zǐ zhī zéi ěr. suì zhǎn zhī, shí nián sān shí liù. yòu zhǎn shí kāng jí jùn děng wǔ jí, yǔ yí zhī zhàn sǐ. shēng yún: wǒ shì yù zhāng wáng, zhū jūn wù jiàn shā. sòng zhì jiāng líng shì zhǎn zhī.
時益州刺史毛璩使其從孫祐之、參軍費恬送弟璠喪葬江陵,有眾二百,璩弟子 脩之為玄屯騎校尉,誘玄以入蜀,玄從之。達枚回洲,恬與祐之迎擊玄,矢下如雨。 玄嬖人丁仙期、萬蓋等以身敝玄,並中數十箭而死。玄被箭,其子升輒拔去之。益 州督護馮遷抽刀而前,玄拔頭上玉導與之,仍曰:「是何人邪?敢殺天子!」遷曰: 「欲殺天子之賊耳。」遂斬之,時年三十六。又斬石康及浚等五級,庾頤之戰死。 升云:「我是豫章王,諸君勿見殺。」送至江陵市斬之。
chū, xuán zài gōng zhōng, héng jué bù ān, ruò wèi guǐ shén suǒ rǎo, yǔ qí suǒ qīn yún: kǒng jǐ dāng sǐ, gù yǔ shí jìng. yuán xìng zhōng, héng yáng yǒu cí jī huà wèi xióng, bā shí rì ér guān wēi. jí xuán jiàn guó yú chǔ, héng yáng shǔ yān, zì cuàn dào zhì bài, shí fán bā xún yǐ. qí shí yǒu tóng yáo yún: zhǎng gàn xiàng, xiàng zhǎng gàn, jīn nián shā láng jūn, hòu nián zhǎn zhū huán. qí xiōng zhào fú huì rú cǐ. láng jūn, wèi yuán xiǎn yě.
初,玄在宮中,恆覺不安,若為鬼神所擾,語其所親云:「恐己當死,故與時 競。」元興中,衡陽有雌雞化為雄,八十日而冠萎。及玄建國於楚,衡陽屬焉,自 篡盜至敗,時凡八旬矣。其時有童謠云:「長干巷,巷長干,今年殺郎君,後年斬 諸桓。」其凶兆符會如此。郎君,謂元顯也。
shì yuè, wáng téng zhī fèng dì rù jū tài fǔ. huán qiān yì jù zhòng jǔ zhōng, wèi xuán jǔ āi, lì sàng tíng, wěi shì wèi wǔ dào huáng dì. yì děng chuán sòng xuán shǒu, xiāo yú dà héng, bǎi xìng guān zhě mò bù xīn xìng.
是月,王騰之奉帝入居太府。桓謙亦聚眾沮中,為玄舉哀,立喪庭,偽諡為武 悼皇帝。毅等傳送玄首,梟於大桁,百姓觀者莫不欣幸。
hé wú jì děng gōng huán qiān yú mǎ tóu, huán wèi yú lóng zhōu, jiē pò zhī. yì jūn chéng shèng jìng jìn, zhèn gāi děng jù zhàn yú líng xī, dào guī děng bài jī, sǐ méi zhě qiān yú rén. yì jūn tuì cì xún yáng, gèng shàn zhōu jiǎ. máo qú zì lǐng liáng zhōu, qiǎn jiāng gōng hàn zhōng, shā huán xī. jiāng xià xiāng zhāng chàng zhī gāo píng tài shǒu liú huái sù gōng hé dàn zhī yú xī sāi jī, pò zhī. zhèn qiǎn huán wèi dài wáng kuàng shǒu xiāng yáng. dào guī jìn tǎo wǔ chāng, pò wěi tài shǒu wáng mín. wèi yǒng zhī liú fān pò huán shí suī yú bái máo. yì jūn fā xún yáng. huán liàng zì hào jiāng zhōu cì shǐ, qīn yù zhāng, jiāng zhōu cì shǐ liú jìng xuān tǎo zǒu zhī. yì jūn jìn cì xià kǒu. wěi zhèn dōng jiāng jūn féng gāi děng shǒu xià kǒu, yáng wǔ jiāng jūn mèng shān tú jù lǔ chéng, fǔ guó jiāng jūn huán shān kè shǒu yǎn yuè lěi. liú yì gōng lǔ chéng, dào guī gōng yǎn yuè lěi, wú jì yǔ tán zhī liè jiàn zhōng liú, yǐ fáng yuè yì. yì jūn téng fù, jiào shēng dòng shān gǔ, zì chén jí wǔ, èr chéng jù kuì, féng gāi sàn zǒu, shēng qín shān kè. yì děng píng bā líng. máo qú qiǎn fú líng tài shǒu wén chù mào dōng xià, zhèn qiǎn huán fàng zhī wèi yì zhōu, tún yí líng, chù mào jù zhàn, fàng zhī bài zǒu, hái jiāng líng.
何無忌等攻桓謙於馬頭,桓蔚於龍洲,皆破之。義軍乘勝競進,振、該等距戰 於靈溪,道規等敗績,死沒者千餘人。義軍退次尋陽,更繕舟甲。毛璩自領梁州, 遣將攻漢中,殺桓希。江夏相張暢之、高平太守劉懷肅攻何澹之於西塞磯,破之。 振遣桓蔚代王曠守襄陽。道規進討武昌,破偽太守王旻。魏詠之、劉籓破桓石綏於 白茅。義軍發尋陽。桓亮自號江州刺史,侵豫章,江州刺史劉敬宣討走之。義軍進 次夏口。偽鎮東將軍馮該等守夏口,揚武將軍孟山圖據魯城,輔國將軍桓山客守偃 月壘。劉毅攻魯城,道規攻偃月壘,無忌與檀祗列艦中流,以防越逸。義軍騰赴, 叫聲動山谷,自辰及午,二城俱潰,馮該散走,生擒山客。毅等平巴陵。毛璩遣涪 陵太守文處茂東下,振遣桓放之為益州,屯夷陵,處茂距戰,放之敗走,還江陵。
yì xī yuán nián zhēng yuè, nán yáng tài shǒu lǔ zōng zhī qǐ yì bīng xí xiāng yáng, pò wěi yōng zhōu cì shǐ huán wèi. wú jì zhū jūn cì jiāng líng zhī mǎ tóu, zhèn yōng dì chū yíng jiāng jīn. lǔ zōng zhī lǜ zhòng yú zhà xī, pò wěi wǔ bì zhōng láng wēn kǎi, jìn zhì jì nán. zhèn zì jī zōng zhī, zōng zhī shī lì. shí shǔ jūn jù líng xī, yì lǜ wú jì dào guī děng pò féng gāi jūn, tuī fēng ér qián, jí píng jiāng líng. zhèn jiàn huǒ qǐ, zhī chéng yǐ xiàn, nǎi yǔ qiān děng běi zǒu. shì rì, ān dì fǎn zhèng. dà shè tiān xià, wéi nì dǎng jiù lù, zhào tè miǎn huán yìn yī rén. huán liàng zì yù zhāng, zì hào zhèn nán jiāng jūn xiāng zhōu cì shǐ. fú hóng kòu ān chéng lú líng, liú jìng xuān qiǎn jiāng tǎo zhī, hóng zǒu rù xiāng zhōng. èr yuè, huán qiān hé dàn zhī wēn kǎi děng bēn yú yáo xìng. huán zhèn yǔ hóng chū zì yún chéng, xí pò jiāng líng, liú huái sù zì yún dù fá zhèn děng, pò zhī. guǎng wǔ jiāng jūn táng xìng zhǎn zhèn jí wěi fǔ guó jiāng jūn huán zhēn, yì yú lín zhāng zhǎn wěi líng líng tài shǒu liú shū zǔ. huán liàng fú hóng fù chū guān xiāng zhōng, hài jùn shǒu zhǎng lì, tán zhī tǎo hóng yú xiāng dōng, zhǎn zhī, guǎng wǔ jiāng jūn guō mí zhǎn liàng yú yì yáng, qí yú yōng zhòng jiǎ hào jiē tǎo píng zhī. zhào xǐ huán yìn jí zhū dǎng yǔ yú xīn ān zhū jùn.
義熙元年正月,南陽太守魯宗之起義兵襲襄陽,破偽雍州刺史桓蔚。無忌諸軍 次江陵之馬頭,振擁帝出營江津。魯宗之率眾於柞溪,破偽武賁中郎溫楷,進至紀 南。振自擊宗之,宗之失利。時蜀軍據靈溪,毅率無忌、道規等破馮該軍,推鋒而 前,即平江陵。振見火起,知城已陷,乃與謙等北走。是日,安帝反正。大赦天下, 唯逆黨就戮,詔特免桓胤一人。桓亮自豫章,自號鎮南將軍、湘州刺史。苻宏寇安 成、廬陵,劉敬宣遣將討之,宏走入湘中。二月,桓謙、何澹之、溫楷等奔於姚興。 桓振與宏出自溳城,襲破江陵,劉懷肅自雲杜伐振等,破之。廣武將軍唐興斬振及 偽輔國將軍桓珍,毅於臨鄣斬偽零陵太守劉叔祖。桓亮、苻宏復出冠湘中,害郡守 長吏,檀祗討宏於湘東,斬之,廣武將軍郭彌斬亮於益陽,其餘擁眾假號皆討平之。 詔徙桓胤及諸黨與於新安諸郡。
sān nián, dōng yáng tài shǒu yīn zhòng wén yǔ yǒng jiā tài shǒu luò qiú móu fǎn, yù jiàn huán yìn wèi sì, cáo jìng zhī huán shí sōng biàn chéng zhī liú yán zǔ děng qián xiāng jiāo jié, liú yù yǐ cì shōu zhǎn zhī, bìng zhū qí jiā shǔ. hòu huán qiān zǒu rù shǔ, shǔ zéi qiào zòng yǐ qiān wèi jīng zhōu cì shǐ, shǐ lǜ bīng ér xià, jīng chǔ zhī zhòng duō yīng zhī. qiān zhì zhī jiāng, jīng zhōu cì shǐ liú dào guī zhǎn zhī, liáng zhōu cì shǐ fù xīn yòu zhǎn huán shí suī, huán shì suì miè.
三年,東陽太守殷仲文與永嘉太守駱球謀反,欲建桓胤為嗣,曹靖之、桓石松、 卞承之、劉延祖等潛相交結,劉裕以次收斬之,並誅其家屬。後桓謙走入蜀,蜀賊 譙縱以謙為荊州刺史,使率兵而下,荊楚之眾多應之。謙至枝江,荊州刺史劉道規 斬之,梁州刺史傅歆又斬桓石綏,桓氏遂滅。
biàn fàn zhī zì jìng zǔ, jì yīn wǎn jù rén yě, shí wù cōng mǐn, jiàn měi yú dāng shì. tài yuán zhōng, zì dān yáng chéng wèi shǐ ān tài shǒu. huán xuán shǎo yǔ zhī yóu, jí xuán wèi jiāng zhōu, yǐn wèi zhǎng shǐ, wěi yǐ xīn lǚ zhī rèn, qián móu mì jì, mò bù jué zhī. hòu xuán jiāng wèi cuàn luàn, yǐ fàn zhī wèi dān yáng yǐn. fàn zhī yǔ yīn zhòng wén yīn zhuàn cè mìng, jìn fàn zhī wèi zhēng lǔ jiāng jūn sàn qí cháng shì. xuán jiàn wèi, yǐ fàn zhī wèi shì zhōng, bān jiàn èr shí rén, jìn hào hòu jiāng jūn, fēng lín rǔ xiàn gōng. qí chán zhào, jí fàn zhī wén yě.
卞范之字敬祖,濟陰宛句人也,識悟聰敏,見美於當世。太元中,自丹陽丞為 始安太守。桓玄少與之游,及玄為江州,引為長史,委以心膂之任,潛謀密計,莫 不決之。後玄將為篡亂,以范之為丹陽尹。范之與殷仲文陰撰策命,進范之為征虜 將軍、散騎常侍。玄僭位,以范之為侍中,班劍二十人,進號後將軍,封臨汝縣公。 其禪詔,即范之文也。
xuán jì shē chǐ wú dù, fàn zhī yì shèng yíng guǎn dì. zì yǐ zuǒ mìng yuán xūn, shēn huái jīn fá, yǐ fù guì jiāo rén, zi dì ào màn, zhòng xián wèi jí zhī. yì jūn qǐ, fàn zhī tún bīng yú fù zhōu shān xī, wèi liú yì suǒ bài, suí xuán xī zǒu, xuán yòu yǐ fàn zhī wèi shàng shū pú shè. xuán wèi liú yì děng suǒ bài, zuǒ yòu fēn sǎn, wéi fàn zhī zài cè. xuán píng, zhǎn yú jiāng líng.
玄既奢侈無度,范之亦盛營館第。自以佐命元勛,深懷矜伐,以富貴驕人,子 弟慠慢,眾咸畏嫉之。義軍起,范之屯兵於覆舟山西,為劉毅所敗,隨玄西走,玄 又以范之為尚書僕射。玄為劉毅等所敗,左右分散,唯范之在側。玄平,斬於江陵。
yīn zhòng wén, nán mán xiào wèi jì zhī dì yě. shǎo yǒu cái zǎo, měi róng mào. cóng xiōng zhòng kān jiàn zhī yú huì jī wáng dào zǐ, jí yǐn wèi biāo qí cān jūn, shén xiāng shǎng dài. é zhuǎn zī yì cān jūn, hòu wèi yuán xiǎn zhēng lǔ zhǎng shǐ. huì huán xuán yǔ cháo tíng yǒu xì, xuán zhī zǐ, zhòng wén zhī qī, yí ér jiān zhī, zuǒ qiān xīn ān tài shǒu. zhòng wén yú xuán suī wèi yīn qīn, ér sù bù jiāo mì, jí wén xuán píng jīng shī, biàn qì jùn tóu yān. xuán shén yuè zhī, yǐ wèi zī yì cān jūn. shí wáng mì jiàn lǐ ér bù qīn, biàn fàn zhī bèi qīn ér shǎo lǐ, ér chǒng yù lóng zhòng, jiān yú wáng biàn yǐ. xuán jiāng wèi luàn, shǐ zǒng lǐng zhào mìng, yǐ wèi shì zhōng, lǐng zuǒ wèi jiāng jūn. xuán jiǔ xī, zhòng wén zhī cí yě.
殷仲文,南蠻校尉覬之弟也。少有才藻,美容貌。從兄仲堪薦之於會稽王道子, 即引為驃騎參軍,甚相賞待。俄轉諮議參軍,後為元顯征虜長史。會桓玄與朝廷有 隙,玄之姊,仲文之妻,疑而間之,左遷新安太守。仲文於玄雖為姻親,而素不交 密,及聞玄平京師,便棄郡投焉。玄甚悅之,以為諮議參軍。時王謐見禮而不親, 卞范之被親而少禮,而寵遇隆重,兼於王、卞矣。玄將為亂,使總領詔命,以為侍 中,領左衛將軍。玄九錫,仲文之辭也。
chū, xuán cuàn wèi rù gōng, qí chuáng hū xiàn, qún xià shī sè, zhòng wén yuē: jiāng yóu shèng dé shēn hòu, dì bù néng zài. xuán dà yuè. yǐ zuǒ mìng qīn guì, hòu zì fēng chóng, yú mǎ qì fú, qióng jí qǐ lì, hòu fáng jì qiè shù shí, sī zhú bù jué yīn. xìng tān lìn, duō nà huò huì, jiā lěi qiān jīn, cháng ruò bù zú. xuán wèi liú yù suǒ bài, suí xuán xī zǒu, qí zhēn bǎo wán hǎo xī cáng dì zhōng, jiē biàn wèi tǔ. zhì bā líng, yīn fèng èr hòu tóu yì jūn, ér wèi zhèn jūn zhǎng shǐ, zhuǎn shàng shū.
初,玄篡位入宮,其床忽陷,群下失色,仲文曰:「將由聖德深厚,地不能載。」 玄大悅。」以佐命親貴,厚自封崇,輿馬器服,窮極綺麗,後房伎妾數十,絲竹不 絕音。性貪吝,多納貨賄,家累千金,常若不足。玄為劉裕所敗,隨玄西走,其珍 寶玩好悉藏地中,皆變為土。至巴陵,因奉二後投義軍,而為鎮軍長史,轉尚書。
dì chū fǎn zhèng, kàng biǎo zì jiě yuē: chén wén hóng bō zhèn hè, chuān wú tián lín jīng biāo fú yě, lín wú jìng kē. hé zhě? shì ruò zé shòu zhì yú jù lì, zhì wēi zé wú yǐ zì bǎo. yú lǐ suī kě dé ér yán, yú chén shí fēi suǒ gǎn pì. xī huán xuán zhī dài, chéng fù qū bī zhě zhòng. zhì rú wēi chén, zuì shí shēn yǐ, jìn bù néng jiàn wēi shòu mìng, wáng shēn xùn guó tuì bù néng cí sù shǒu yáng, fú yī gāo xiè. suì nǎi yàn ān hūn chǒng, dāo mèi wěi fēng, xī wén cuàn shì, céng wú dú gù. míng yì yǐ zhī jù lún, qíng jié zì zī jiān náo, yí qí jí fǎ, yǐ pàn zhōng xié. huì zhèn jūn jiāng jūn liú yù kuāng fù shè jì, dà hóng shàn dài, zhù yī lù yú wēi mìng, shēn sān qū yú dà xìn, jì huì zhī yǐ shǒu lǐng, yòu shēn zhī yǐ zhí wéi. yú shí huáng yú fǒu gé, tiān rén wèi tài, yòng wàng jìn tuì, shì yǐ mǐn fǔ cóng shì, zì tóng lìng rén. jīn chén jí fǎn zhèng, wéi xīn gào shǐ, xiàn zhāng jì míng, pǐn wù sī jiù, chén yì hú yán zhī hòu, kě yǐ xiǎn jū róng cì! qǐ jiě suǒ zhí, dài zuì sī mén. wéi lí què tíng, nǎi xīn mù liàn. zhào bù xǔ.
帝初反正,抗表自解曰:「臣聞洪波振壑,川無恬鱗;驚飈拂野,林無靜柯。 何者?勢弱則受制於巨力,質微則無以自保。於理雖可得而言,於臣實非所敢譬。 昔桓玄之代,誠復驅逼者眾。至如微臣,罪實深矣,進不能見危授命,亡身殉國; 退不能辭粟首陽,拂衣高謝。遂乃宴安昏寵,叨昧偽封,錫文篡事,曾無獨固。名 義以之俱淪,情節自茲兼撓,宜其極法,以判忠邪。會鎮軍將軍劉裕匡復社稷,大 弘善貸,佇一戮於微命,申三驅於大信,既惠之以首領,又申之以縶維。於時皇輿 否隔,天人未泰,用忘進退,是以僶俯從事,自同令人。今宸極反正,唯新告始, 憲章既明,品物思舊,臣亦胡顏之厚,可以顯居榮次!乞解所職,待罪私門。違離 闕庭,乃心慕戀。」詔不許。
zhòng wén yīn yuè shuò yǔ zhòng zhì dà sī mǎ fǔ, fǔ zhōng yǒu lǎo huái shù, gù zhī liáng jiǔ ér tàn yuē: cǐ shù pó suō, wú fù shēng yì! zhòng wén sù yǒu míng wàng, zì wèi bì dāng cháo zhèng, yòu xiè hùn zhī tú chóu xī suǒ qīng zhě, bìng jiē bǐ jiān, cháng yàng yàng bù dé zhì. hū qiān wèi dōng yáng tài shǒu, yì mí bù píng. liú yì ài cái hǎo shì, shēn xiāng lǐ jiē, lín dāng zhī jùn, yóu yàn mí rì. xíng zhì fù yáng, kǎi rán tàn yuē: kàn cǐ shān chuān xíng shì, dāng fù chū yī bó fú. hé wú jì shén mù zhī. dōng yáng, wú jì suǒ tǒng, zhòng wén xǔ dāng biàn dào xiū yè, wú jì gù yì yǐn chí zhī, lìng fǔ zhōng mìng wén rén yīn chǎn kǒng níng zi zhī tú zhuàn yì gòu wén, yǐ qí qí zhì. zhòng wén shī zhì huǎng hū, suì bù guò fǔ. wú jì yí qí báo jǐ, dà nù, sī zhōng shāng zhī. shí shǔ mù róng chāo nán qīn, wú jì yán yú liú yù yuē: huán yìn yīn zhòng wén bìng nǎi fù xīn zhī jí, běi lǔ bù zú wèi yōu. yì xī sān nián, yòu yǐ zhòng wén yǔ luò qiú děng móu fǎn, jí qí dì nán mán xiào wèi shū wén fú zhū. zhòng wén shí zhào jìng bù jiàn qí miàn, shù rì ér yù huò.
仲文因月朔與眾至大司馬府,府中有老槐樹,顧之良久而嘆曰:「此樹婆娑, 無復生意!」仲文素有名望,自謂必當朝政,又謝混之徒疇昔所輕者,並皆比肩, 常怏怏不得志。忽遷為東陽太守,意彌不平。劉毅愛才好士,深相禮接,臨當之郡, 游宴彌日。行至富陽,慨然嘆曰:「看此山川形勢,當復出一伯符。」何無忌甚慕 之。東陽,無忌所統,仲文許當便道修謁,無忌故益飲遲之,令府中命文人殷闡、 孔寧子之徒撰義構文,以俟其至。仲文失志恍惚,遂不過府。無忌疑其薄己,大怒, 思中傷之。時屬慕容超南侵,無忌言於劉裕曰:「桓胤、殷仲文並乃腹心之疾,北 虜不足為憂。」義熙三年,又以仲文與駱球等謀反,及其弟南蠻校尉叔文伏誅。仲 文時照鏡不見其面,數日而遇禍。
zhòng wén shàn shǔ wén, wèi shì suǒ zhòng, xiè líng yùn cháng yún: ruò yīn zhòng wén dú shū bàn yuán bào, zé wén cái bù jiǎn bān gù. yán qí wén duō ér jiàn shū shǎo yě.
仲文善屬文,為世所重,謝靈運嘗云:「若殷仲文讀書半袁豹,則文才不減班 固。」言其文多而見書少也。
shǐ chén yuē: huán xuán zuǎn xiōng, fù zhī yú jī. xié jiān huí zhī běn xìng, hán nù yú shī zhí bāo cáng qí shǐ xīn, kàng biǎo yǐ chēng yuān. dēng gāo yǐ fā fèn, guān xìn ér dòng, qiè tú fēi wàng. shǐ zé jiǎ chǒng yú zhòng kān, é ér lù yīn yǐ chěng yù, suì dé jù quán chǔ zhī dì, qū jìn yǒng zhī bīng, yīn jìn zhèng zhī líng chí, chéng huì jī zhī xù, zòng qí jū zhà zhī jì, shàn qí líng bào zhī xīn, gǎn lǜ quǎn yáng, chēng bīng nèi wǔ. tiān zhǎng sàng luàn, xiōng lì shí fán, yú nián zhī jiān, yǎn qīng jìn zuò, zì wèi fǎ yáo chán shùn, gǎi wù jūn lín, dǐng yè fāng lóng, bo nián wéi yǒng. é ér yì qí diàn fā, zhōng yǒng léi bēn, bàn chén ér dū yì kuò qīng, yú yuè ér xiōng qú jí lù, gèng yán zhuì lì, fù zhèn tuí gāng. shì zhī shén qì bù kě yǐ àn gàn, tiān lù bù kě yǐ wàng chù zhě yě. fū dì wáng zhě, gōng gāo yǔ nèi, dào jì hán líng, lóng gōng fèng lì biǎo qí xiáng, tóng yún xuán shí chéng qí ruì, rán hòu guāng lín dà bǎo, kè xiǎng hóng míng, yǔn chì xī hòu zhī xīn, fù lè tuī zhī wàng. ruò huán xuán zhī me mó, qǐ zú shù zāi! shì suǒ yǐ gàn jì luàn cháng, qīng zōng jué sì, zhào jīn xíng zhī huò nán, chéng sòng shì zhī qū chú zhě hū!
史臣曰:桓玄纂凶,父之餘基。挾奸回之本性,含怒於失職;苞藏其豕心,抗 表以稱冤。登高以發憤,觀釁而動,竊圖非望。始則假寵於仲堪,俄而戮殷以逞欲, 遂得據全楚之地,驅勁勇之兵,因晉政之陵遲,乘會稽之酗JT,縱其狙詐之計, 扇其陵暴之心,敢率犬羊,稱兵內侮。天長喪亂,凶力實繁,逾年之間,奄傾晉祚, 自謂法堯禪舜,改物君臨,鼎業方隆,卜年惟永。俄而義旗電發,忠勇雷奔,半辰 而都邑廓清,逾月而凶渠即戮,更延墜歷,復振頹綱。是知神器不可以暗干,天祿 不可以妄處者也。夫帝王者,功高宇內,道濟含靈,龍宮鳳歷表其祥,彤雲玄石呈 其瑞,然後光臨大寶,克享鴻名,允彳奚後之心,副樂推之望。若桓玄之麼麽,豈 足數哉!適所以干紀亂常,傾宗絕嗣,肇金行之禍難,成宋氏之驅除者乎!
zàn yuē: líng bǎo yǐn zéi, shì zài xiōng dé. xìn shùn wèi fú, jiān huí shì zé. sì nì qiān dǐng, píng wēi zòng tè. wéi tiān nüè rén, fù zōng tiǎn guó.
贊曰:靈寶隱賊,世載凶德。信順未孚,奸回是則。肆逆遷鼎,憑威縱慝。違 天虐人,覆宗殄國。