chuán yuē: yán zhī bù cóng, shì wèi bù yì, jué jiù jiàn, jué fá héng yáng, jué jí yōu. shí zé yǒu shī yāo, shí zé yǒu jiè chóng zhī niè, shí zé yǒu quǎn huò, shí zé yǒu kǒu shé zhī ē, shí zé yǒu bái shěng bái xiáng. wéi mù lì jīn. yán zhī bù cóng, cóng, shùn yě. shì wèi bù yì, yì, zhì yě. kǒng zǐ yuē: jūn zǐ jū qí shì, chū qí yán bù shàn, zé qiān lǐ zhī wài wéi zhī, kuàng qí ěr zhě hū! shī yuē: rú tiáo rú táng, rú fèi rú gēng. yán shàng hào lìng bù shùn rén xīn, xū huá kuì luàn, zé bù néng zhì hǎi nèi. shī zài guò chà, gù qí jiù jiàn chà yě. xíng fá wàng jiā, qún yīn bù fù, zé yáng qì shèng, gù qí fá cháng yáng yě. hàn shāng bǎi gǔ, zé yǒu kòu nán, shàng xià jù yōu, gù qí jí yōu yě. jūn kàng yáng ér bào nüè, chén wèi xíng ér qián kǒu, zé yuàn bàng zhī qì fā yú gē yáo, gù yǒu shī yāo. jiè chóng niè zhě, wèi xiǎo chóng yǒu jiǎ fēi yáng zhī lèi, yáng qì suǒ shēng yě, yú chūn qiū wèi zhōng, jīn wèi zhī huáng, jiē qí lèi yě. yú yì, duì wèi kǒu, quǎn yǐ fèi shǒu ér bù kě xìn, yán qì huǐ, gù yǒu quǎn huò. yī yuē, hàn suì quǎn duō kuáng sǐ jí wèi guài, yì shì yě. jí rén, zé duō bìng kǒu hóu ké sòu zhě, gù yǒu kǒu shé ē. jīn sè bái, gù yǒu bái shěng bái xiáng. fán yán shāng zhě, bìng jīn qì jīn qì bìng, zé mù lì zhī. qí jí yōu zhě, shùn zhī, qí fú yuē kāng níng. liú xīn yán chuán yuē shí zé yǒu máo chóng zhī niè. shuō yǐ wèi yú tiān wén xī fāng cān wèi shòu xīng, gù wèi máo chóng.
《傳》曰:「言之不從,是謂不乂,厥咎僭,厥罰恆陽,厥極憂。時則有詩妖,時則有介蟲之孽,時則有犬禍,時則有口舌之痾,時則有白眚白祥。惟木沴金。」言之不從,從,順也。是謂不乂,乂,治也。孔子曰:「君子居其室,出其言不善,則千里之外違之,況其邇者乎!」《詩》曰:「如蜩如螗,如沸如羹。」言上號令不順人心,虛譁憒亂,則不能治海內。失在過差,故其咎僭差也。刑罰妄加,群陰不附,則陽氣勝,故其罰常陽也。旱傷百穀,則有寇難,上下俱憂,故其極憂也。君炕陽而暴虐,臣畏刑而箝口,則怨謗之氣發於歌謠,故有詩妖。介蟲孽者,謂小蟲有甲飛揚之類,陽氣所生也,於《春秋》為螽,今謂之蝗,皆其類也。於《易》,《兌》為口,犬以吠守而不可信,言氣毀,故有犬禍。一曰,旱歲犬多狂死及為怪,亦是也。及人,則多病口喉咳嗽者,故有口舌痾。金色白,故有白眚白祥。凡言傷者,病金氣;金氣病,則木沴之。其極憂者,順之,其福曰康寧。劉歆《言傳》曰時則有毛蟲之孽。說以為於天文西方參為獸星,故為毛蟲。
wèi qí wáng jiā píng chū, dōng jùn yǒu é yán, yún bái mǎ hé chū yāo mǎ, yè guò guān mù biān míng hū, zhòng mǎ jiē yīng, míng rì jiàn qí jī, dà rú hú, xíng shù lǐ, hái rù hé. chǔ wáng biāo běn fēng bái mǎ, yǎn zhōu cì shǐ líng hú yú yǐ biāo yǒu zhì yǒng, jí wén cǐ yán, suì yǔ wáng líng móu gòng lì zhī. shì xiè, líng yú bèi zhū, biāo cì sǐ. cǐ yán bù cóng zhī fá yě. shī yún: rén zhī é yán, níng mò zhī chéng.
魏齊王嘉平初,東郡有訛言,雲白馬河出妖馬,夜過官牧邊鳴呼,眾馬皆應,明日見其跡,大如斛,行數里,還入河。楚王彪本封白馬,兗州刺史令狐愚以彪有智勇,及聞此言,遂與王凌謀共立之。事泄,凌、愚被誅,彪賜死。此言不從之罰也。《詩》云:「人之訛言,寧莫之懲。」
shǔ liú chán sì wèi, qiào zhōu yuē: xiān zhǔ huì bèi, qí xùn jù yě, hòu zhǔ huì chán, qí xùn shòu yě. ruò yán liú yǐ jù yǐ, dāng shòu yǔ rén, shén yú jìn mù hóu hàn líng dì mìng zi zhī xiáng yě. shǔ guǒ wáng, cǐ yán zhī bù cóng yě. liú bèi zú, liú chán jí wèi, wèi zàng, yì wèi yú yuè, ér gǎi yuán wèi jiàn xìng, cǐ yán zhī bù cóng yě. lǐ, guó jūn jí wèi yú nián ér hòu gǎi yuán zhě, yuán chén zǐ zhī xīn bù rěn yī nián ér yǒu èr jūn. jīn kě wèi jí ér bù zhī lǐ yì yǐ. hòu suì jiàng yān.
蜀劉禪嗣位,譙周曰:「先主諱備,其訓具也,後主諱禪,其訓授也。若言劉已具矣,當授與人,甚於晉穆侯、漢靈帝命子之祥也。」蜀果亡,此言之不從也。劉備卒,劉禪即位,未葬,亦未逾月,而改元為建興,此言之不從也。禮,國君即位逾年而後改元者,緣臣子之心不忍一年而有二君。今可謂亟而不知禮義矣。後遂降焉。
wèi míng dì tài hé zhōng, jiāng wéi guī shǔ, shī qí mǔ. wèi rén shǐ qí mǔ shǒu shū hū wéi lìng fǎn, bìng sòng dāng guī yǐ pì zhī. wéi bào shū yuē: liáng tián bǎi qǐng, bù jì yī mǔ, dàn jiàn yuǎn zhì, wú yǒu dāng guī. wéi zú bù miǎn.
魏明帝太和中,姜維歸蜀,失其母。魏人使其母手書呼維令反,並送當歸以譬之。維報書曰:「良田百頃,不計一畝,但見遠志,無有當歸。」維卒不免。
jǐng chū yuán nián, yǒu sī zòu, dì wèi liè zǔ, yǔ tài zǔ gāo zǔ bìng wèi bù huǐ zhī miào, cóng zhī. àn zōng miào zhī zhì, zǔ zōng zhī hào, jiē shēn méi míng chéng nǎi zhèng qí lǐ. gù suī gōng hè tiān rǎng, dé mài qián wáng, wèi yǒu yù dìng zhī diǎn. cǐ gài yán zhī bù cóng shī zhī shèn zhě yě. hòu èr nián ér gōng chē yàn jià, yú shì tǒng wēi zhèng yì.
景初元年,有司奏,帝為烈祖,與太祖、高祖並為不毀之廟,從之。案宗廟之制,祖宗之號,皆身沒名成乃正其禮。故雖功赫天壤,德邁前王,未有豫定之典。此蓋言之不從失之甚者也。後二年而宮車晏駕,於是統微政逸。
wú sūn xiū shí, wū chéng rén yǒu de kùn bìng, jí chà, néng yǐ xiǎng yán zhě, yán yú cǐ ér wén yú bǐ. zì qí suǒ tīng zhī, bù jué qí shēng zhī dà yě. zì yuǎn tīng zhī, rú rén duì yán, bù jué shēng zhī zì yuǎn lái yě. shēng zhī suǒ wǎng, suí qí suǒ xiàng, yuǎn zhě suǒ guò shí shù lǐ. qí lín rén yǒu zé xī yú wài, lì nián bù hái, nǎi jiǎ zhī shǐ wèi zé ràng, jù yǐ huò fú. fù wù zhě yǐ wèi guǐ shén, jí diān dào bì zhī, qí rén yì bù zì zhī suǒ yǐ rán yě. yán bù cóng zhī jiù yě.
吳孫休時,烏程人有得困病,及差,能以響言者,言於此而聞於彼。自其所聽之,不覺其聲之大也。自遠聽之,如人對言,不覺聲之自遠來也。聲之所往,隨其所向,遠者所過十數里。其鄰人有責息於外,歷年不還,乃假之使為責讓,懼以禍福。負物者以為鬼神,即傎倒畀之,其人亦不自知所以然也。言不從之咎也。
wèi shí qǐ ān shì diàn, wǔ dì hòu jū zhī. ān shì, wǔ dì zì yě. wǔ dì měi yán qún chén, duō shuō píng shēng cháng shì, wèi cháng jí jīng guó yuǎn tú. cǐ yán zhī bù cóng yě. hé céng wèi zi zūn yuē: guó jiā wú yí jué zhī móu, jí shēn ér yǐ, hòu sì qí dài hū! cǐ zi sūn zhī yōu yě. zì yǒng xī hòu wáng shì jiàn luàn, yǒng jiā zhōng tiān xià dà huài, jí hé suī yǐ fēi gū bèi shā, jiē rú céng yán.
魏時起安世殿,武帝後居之。安世,武帝字也。武帝每延群臣,多說平生常事,未嘗及經國遠圖。此言之不從也。何曾謂子遵曰:「國家無貽厥之謀,及身而已,後嗣其殆乎!此子孫之憂也。」自永熙後王室漸亂,永嘉中天下大壞,及何綏以非辜被殺,皆如曾言。
zhào wáng lún fèi huì dì yú jīn yōng chéng, gǎi hào jīn yōng chéng wèi yǒng ān gōng. dì xún fù wèi ér lún zhū.
趙王倫廢惠帝於金墉城,改號金墉城為永安宮。帝尋復位而倫誅。
huì dì yǒng xìng yuán nián, zhào fèi tài zǐ tán hái wèi qīng hé wáng, lì chéng dū wáng yǐng wèi huáng tài dì, yóu jiā shì zhōng dà dū dū, lǐng chéng xiàng, bèi jiǔ xī, fēng èr shí jùn, rú wèi wáng gù shì. àn zhōu lǐ chuán guó yǐ yìn bù yǐ xūn, gù suī gōng dàn zhī shèng bù yì chéng wáng zhī sì, suǒ yǐ yuǎn jué jì yú, yǒng yī zōng tiāo. hòu dài zūn lǚ, gǎi zhī zé luàn. jīn nǐ fēi qí shí, jiàn chà yǐ shèn. qiě jì wèi guó sì, zé bù yīng fù kāi fēng tǔ, jiān lǐng shù zhí. cǐ yán zhī bù cóng, jìn tuì guāi shuǎng, gù dì jì bō yuè, yǐng yì bù zhōng, shì qí jiù jiàn yě. hòu yóu bù wù, yòu lì huái dì wèi huáng tài dì. huái zhōng liú shì, bù yǒng jué zuò, yòu qí yīng yě. yǔ yuē, biàn gǔ yì cháng, bù luàn zé wáng, cǐ zhī wèi hū.
惠帝永興元年,詔廢太子覃還為清河王,立成都王潁為皇太弟,猶加侍中、大都督,領丞相,備九錫,封二十郡,如魏王故事。案周禮傳國以胤不以勛,故雖公旦之聖不易成王之嗣,所以遠絕覬覦,永一宗祧。後代遵履,改之則亂。今擬非其實,僭差已甚。且既為國嗣,則不應復開封土,兼領庶職。此言之不從,進退乖爽,故帝既播越,穎亦不終,是其咎僭也。後猶不悟,又立懷帝為皇太弟。懷終流弒,不永厥祚,又其應也。語曰,「變古易常,不亂則亡」,此之謂乎。
yuán dì yǒng chāng èr nián, dà jiāng jūn wáng dūn xià jù gū shú. bǎi xìng é yán xíng chóng bìng, shí rén dà kǒng, shù rì rù fù, rù fù zé sǐ liáo zhī yǒu fāng, dāng dé bái quǎn dǎn yǐ wèi yào. zì huái sì suì jí jīng dū, shù rì zhī jiān, bǎi xìng jīng rǎo, rén rén jiē zì yún yǐ dé chóng bìng. yòu yún, shǐ zài wài shí, dāng shāo tiě yǐ zhuó zhī. yú shì xī rán, bèi shāo zhuó zhě shí qī bā yǐ. ér bái quǎn bào guì, zhì xiāng qǐng duó, qí jià shí bèi. huò yǒu zì yún néng xíng shāo tiě zhuó zhě, lìn zhuó bǎi xìng, rì dé wǔ liù wàn, bèi ér hòu yǐ. sì wǔ rì jiàn jìng. shuō yuē: fū luǒ chóng rén lèi, ér rén wèi zhī zhǔ. jīn yún chóng shí rén, yán běn tóng chòu lèi ér xiāng cán zéi yě. zì xià ér shàng, míng qí nì yě. bì rù fù zhě, yán hài yóu zhōng bù yóu wài yě. quǎn yǒu shǒu wèi zhī xìng, bái zhě jīn sè, ér dǎn, yòng wǔ zhī zhǔ yě. dì wáng zhī yùn, wáng bà huì yú xū. xū zhǔ yòng bīng, jīn zhě jìn xíng, huǒ shāo tiě yǐ liáo jí zhě, yán bì qù qí lèi ér lái huǒ yǔ jīn hé dé, gòng chú chóng hài yě. àn zhōng xìng zhī jì, dà jiāng jūn běn yǐ fù xīn shòu yī lǚ zhī rèn, ér yuán dì mò nián, suì gōng jīng yì, míng dì liàng àn, yòu yǒu yì móu, shì yǐ xià nì shàng, fù xīn nèi làn yě. jí qián fèng shěn chōng děng nì bīng sì hé, ér wèi wáng shī suǒ cuò, yú yuè ér bù néng jì shuǐ, běi zhōng láng liú xiá jí huái líng nèi shǐ sū jùn lǜ huái sì zhī zhòng yǐ jiù cháo tíng, gù qí yáo yán shǒu zuò yú huái sì yě. cháo tíng zú yǐ ruò zhì qiáng, zuì rén shòu shǒu, shì yòng bái quǎn dǎn kě jiù zhī xiào yě.
元帝永昌二年,大將軍王敦下據姑孰。百姓訛言行蟲病,食人大孔,數日入腹,入腹則死;療之有方,當得白犬膽以為藥。自淮泗遂及京都,數日之間,百姓驚擾,人人皆自雲已得蟲病。又雲,始在外時,當燒鐵以灼之。於是翕然,被燒灼者十七八矣。而白犬暴貴,至相請奪,其價十倍。或有自雲能行燒鐵灼者,賃灼百姓,日得五六萬,憊而後已。四五日漸靜。說曰:「夫裸蟲人類,而人為之主。今雲蟲食人,言本同臭類而相殘賊也。自下而上,明其逆也。必入腹者,言害由中不由外也。犬有守衛之性,白者金色,而膽,用武之主也。帝王之運,王霸會於戌。戌主用兵,金者晉行,火燒鐵以療疾者,言必去其類而來火與金合德,共除蟲害也。」案中興之際,大將軍本以腹心受伊呂之任,而元帝末年,遂攻京邑,明帝諒闇,又有異謀,是以下逆上,腹心內爛也。及錢鳳、沈充等逆兵四合,而為王師所挫,逾月而不能濟水,北中郎劉遐及淮陵內史蘇峻率淮泗之眾以救朝廷,故其謠言首作於淮泗也。朝廷卒以弱制強,罪人授首,是用白犬膽可救之效也。
hǎi xī gōng shí, yǔ xī sì wǔ nián zhōng xǐ wèi wǎn gē, zì yáo dà líng wèi chàng, shǐ zuǒ yòu qí hé. yòu yàn huì zhé lìng chàng jì zuò xīn ān rén gē wǔ lí bié zhī cí, qí shēng bēi qiè. shí rén guài zhī, hòu yì guǒ bài.
海西公時,庾晞四五年中喜為輓歌,自搖大鈴為唱,使左右齊和。又宴會輒令倡妓作新安人歌舞離別之辭,其聲悲切。時人怪之,後亦果敗。
tài yuán zhōng, xiǎo ér yǐ liǎng tiě xiāng dǎ yú tǔ zhōng, míng yuē dòu zú. hòu wáng guó bǎo wáng xiào bó yī xìng zhī zhōng zì xiāng gōng jī.
太元中,小兒以兩鐵相打於土中,名曰斗族。後王國寶、王孝伯一姓之中自相攻擊。
huán xuán chū gǎi nián wèi dà hēng, xiá ěr huān yán yuē èr yuè le, gù yì móu yǐ zhòng chūn fā yě. xuán cuàn lì, yòu gǎi nián wèi jiàn shǐ, yǐ yǔ zhào wáng lún tóng, yòu yì wèi yǒng shǐ, yǒng shǐ fù shì wáng mǎng shòu fēng zhī nián yě. shǐ xǐ sī mǎ dào zǐ yú ān chéng. ān dì xùn wèi, chū yǒng ān gōng, fēng wèi píng gù wáng, láng yá wáng dé wén wèi shí yáng gōng, bìng shǐ zhù xún yáng chéng. shí zhě jiē yǐ wèi yán bù cóng zhī yāo jiàn yě.
桓玄初改年為大亨,遐邇歡言曰「二月了」,故義謀以仲春發也。玄篡立,又改年為建始,以與趙王倫同,又易為永始,永始復是王莽受封之年也。始徙司馬道子於安成。安帝遜位,出永安宮,封為平固王,琅邪王德文為石陽公,並使住尋陽城。識者皆以為言不從之妖僭也。
wǔ dì chū, hé céng báo tài guān yù shàn, zì qǔ sī shí, zi shào yòu guò zhī, ér wáng kǎi yòu guò shào. wáng kǎi yáng xiù zhī chóu, shèng zhì shēng sè, qióng zhēn jí lì. zhì yuán kāng zhōng, kuā zì chéng sú, zhuǎn xiāng gāo shàng, shí chóng zhī chǐ, suì jiān wáng hé, ér lì rén zhǔ yǐ. chóng jì zhū sǐ, tiān xià xún yì lún sàng. jiàn yú zhī jiù yě.
武帝初,何曾薄太官御膳,自取私食,子劭又過之,而王愷又過劭。王愷、羊琇之儔,盛致聲色,窮珍極麗。至元康中,夸恣成俗,轉相高尚,石崇之侈,遂兼王、何,而儷人主矣。崇既誅死,天下尋亦淪喪。僭逾之咎也。
shù zhēng héng yáng, liú xiàng yǐ wèi chūn qiū dà hàn yě. qí xià hàn, yú, lǐ wèi zhī dà yú. bù shāng èr gǔ wèi zhī bù yǔ. jīng fáng yì chuán yuē: yù dé bù yòng zī wèi zhāng, jué zāi huāng, hàn yě. qí hàn yīn yún bù yǔ, biàn ér chì, yīn sì jì. shī chū guò shí zī wèi guǎng, qí hàn bù shēng. shàng xià jiē bì zī wèi gé, qí hàn tiān chì sān yuè, shí yǒu báo shā fēi qín. shàng yuán qiú fēi zī wèi jiàn, qí hàn sān yuè dà wēn wáng yún. jūn gāo tái fǔ zī wèi fàn yīn qīn yáng, qí hàn wàn wù gēn sǐ, shù yǒu huǒ zāi. shù wèi yú jié zī wèi jiàn, qí hàn zé wù kū, wèi huǒ suǒ shāng.
庶征恆陽,劉向以為《春秋》大旱也。其夏旱,雩,《禮》謂之大雩。不傷二谷謂之不雨。京房《易傳》曰:「欲德不用茲謂張,厥災荒,旱也。其旱陰雲不雨,變而赤,因四際。師出過時茲謂廣,其旱不生。上下皆蔽茲謂隔,其旱天赤三月,時有雹殺飛禽。上緣求妃茲謂僭,其旱三月大溫亡雲。君高台府茲謂犯陰侵陽,其旱萬物根死,數有火災。庶位逾節茲為僭,其旱澤物枯,為火所傷。」
wèi míng dì tài hé èr nián wǔ yuè, dà hàn. yuán nián yǐ lái chóng guǎng gōng fǔ zhī yīng yě. yòu, shì chūn xuān dì nán qín mèng dá, zhì èr jùn, zhāng hé xī pò zhū gé liàng, bì mǎ sù. kàng yáng zì dà, yòu qí yīng yě.
魏明帝太和二年五月,大旱。元年以來崇廣宮府之應也。又,是春宣帝南擒孟達,置二郡,張郃西破諸葛亮,斃馬謖。亢陽自大,又其應也。
tài hé wǔ nián sān yuè, zì qù dōng shí yuè zhì cǐ yuè bù yǔ. xīn yǐ, dà yú.
太和五年三月,自去冬十月至此月不雨。辛已,大雩。
qí wáng zhèng shǐ yuán nián èr yuè, zì qù dōng shí èr yuè zhì cǐ yuè bù yǔ. qù suì zhēng yuè, míng dì bēng. èr yuè, cáo shuǎng bái sì zhǔ, zhuǎn xuān dì wèi tài fù, wài shì zūn chóng, nèi shí yù lìng shì xiān yóu yǐ. shì shí xuān dì gōng gài wèi cháo, yù dé bù yòng zhī yīng yě.
齊王正始元年二月,自去冬十二月至此月不雨。去歲正月,明帝崩。二月,曹爽白嗣主,轉宣帝為太傅,外示尊崇,內實欲令事先由已。是時宣帝功蓋魏朝,欲德不用之應也。
gāo guì xiāng gōng gān lù sān nián zhēng yuè, zì qù qiū zhì cǐ yuè hàn. shì shí wén dì wéi zhū gé dàn, zhòng chū guò shí zhī yīng yě. chū, shòu chūn qiū xià cháng yǔ yān chéng, ér cǐ hàn yú nián, chéng xiàn, nǎi dà yǔ. xián yǐ dàn wèi tiān wáng.
高貴鄉公甘露三年正月,自去秋至此月旱。是時文帝圍諸葛誕,眾出過時之應也。初,壽春秋夏常雨淹城,而此旱逾年,城陷,乃大雨。咸以誕為天亡。
wú sūn liàng wǔ fèng èr nián, dà hàn, bǎi xìng jī. shì suì zhēng yì fán xìng, jūn shì yuàn pàn. cǐ kàng yáng zì dà, láo yì shī zhòng zhī fá yě. qí yì mí suì, gù hàn yì jìng nián.
吳孫亮五鳳二年,大旱,百姓飢。是歲征役煩興,軍士怨叛。此亢陽自大,勞役失眾之罰也。其役彌歲,故旱亦竟年。
sūn hào bǎo dǐng yuán nián, chūn xià hàn. shí sūn hào qiān dōu wǔ chāng, láo yì dòng zhòng zhī yīng yě.
孫皓寶鼎元年,春夏旱。時孫皓遷都武昌,勞役動眾之應也。
wǔ dì tài shǐ qī nián wǔ yuè rùn yuè hàn, dà yú. bā nián wǔ yuè, hàn. shì shí dì nà xún xù xié shuō, liú jiǎ chōng bù fù xī zhèn, ér rèn kǎi jiàn shū, shàng xià jiē bì zhī yīng yě. jí lǐ xī lǔ zhī lǐ yìn děng bìng zài sàn zhí, jìn jué dé bù yòng zhī wèi yě.
武帝泰始七年五月閏月旱,大雩。八年五月,旱。是時帝納荀勖邪說,留賈充不復西鎮,而任愷漸疏,上下皆蔽之應也。及李憙、魯芝、李胤等並在散職,近厥德不用之謂也。
jiǔ nián, zì zhēng yuè hàn, zhì yú liù yuè, qí zōng miào shè jì shān chuān. guǐ wèi, yǔ. shí nián sì yuè, hàn. qù nián qiū dōng, cǎi zé qīng xiào zhū gé chōng děng nǚ. shì chūn, wǔ shí yú rén rù diàn jiǎn xuǎn. yòu qǔ xiǎo jiāng lì nǚ shù shí rén, mǔ zǐ hào kū yú gōng zhōng, shēng wén yú wài, xíng rén bēi suān. shì dài jī yīn shēng yáng, shàng yuán qiú fēi zhī yīng yě.
九年,自正月旱,至於六月,祈宗廟社稷山川。癸未,雨。十年四月,旱。去年秋冬,採擇卿校諸葛沖等女。是春,五十餘人入殿簡選。又取小將吏女數十人,母子號哭於宮中,聲聞於外,行人悲酸。是殆積陰生陽,上緣求妃之應也。
xián níng èr nián wǔ yuè hàn, dà yú. zhì liù yuè, nǎi shù yǔ.
咸寧二年五月旱,大雩。至六月,乃澍雨。
tài kāng èr nián hàn, zì qù dōng hàn zhì cǐ chūn. sān nián sì yuè hàn, yǐ yǒu zhào sī kōng qí wáng yōu yǔ shàng shū tíng wèi hé nán yǐn lù xùn xì qiú, shì cóng juān yòu.
太康二年旱,自去冬旱至此春。三年四月旱,乙酉詔司空齊王攸與尚書、廷尉、河南尹錄訊繫囚,事從蠲宥。
wǔ nián liù yuè, hàn. cǐ nián zhēng yuè tiān yīn, jiě ér fù hé. liú yì shàng shū yuē: bì yǒu ā dǎng zhī chén jiān yǐ shì jūn zhě, dāng zhū ér bù shè yě. dì bù dá. shì shí xún xù féng dǎn jiàn zuò wēi fú, luàn cháo yóu shén.
五年六月,旱。此年正月天陰,解而複合。劉毅上疏曰:「必有阿黨之臣奸以事君者,當誅而不赦也。」帝不答。是時荀勖、馮紞僭作威福,亂朝尤甚。
liù nián sān yuè, qīng liáng yōu jì jùn guó hàn. liù yuè, jì yīn wǔ líng hàn, shāng mài. qī nián xià, jùn guó shí sān dà hàn. bā nián sì yuè, jì zhōu hàn. jiǔ nián xià, jùn guó sān shí sān hàn, fú fēng shǐ píng jīng zhào ān dìng hàn, shāng mài. shí nián èr yuè, hàn.
六年三月,青、梁、幽、冀郡國旱。六月,濟陰、武陵旱,傷麥。七年夏,郡國十三大旱。八年四月,冀州旱。九年夏,郡國三十三旱,扶風、始平、京兆、安定旱,傷麥。十年二月,旱。
tài xī yuán nián èr yuè, hàn. zì tài kāng yǐ hòu, suī zhèng rén mǎn cháo, bù bèi qīn zhàng, ér jiǎ chōng xún xù yáng jùn féng dǎn děng dié jū yào zhòng, suǒ yǐ wú nián bù hàn zhě, yù dé bù yòng, shàng xià jiē bì, shù wèi yú jié zhī fá yě.
太熙元年二月,旱。自太康已後,雖正人滿朝,不被親仗,而賈充、荀勖、楊駿、馮紞等迭居要重,所以無年不旱者,欲德不用,上下皆蔽,庶位逾節之罰也。
huì dì yuán kāng qī nián qī yuè, qín yōng èr zhōu dà hàn, jí yì, guān zhōng jī, mǐ hú wàn qián. yīn cǐ dī qiāng fǎn pàn, yōng zhōu cì shǐ jiě xì bài jī. ér jī yì jiàn zhēn, róng jìn bìng kùn, cháo tíng bù néng zhèn, zhào tīng xiāng mài yù. qí jiǔ yuè, jùn guó wǔ hàn.
惠帝元康七年七月,秦、雍二州大旱,疾疫,關中飢,米斛萬錢。因此氐羌反叛,雍州刺史解系敗績。而飢疫荐臻,戎晉並困,朝廷不能振,詔聽相賣鬻。其九月,郡國五旱。
yǒng níng yuán nián, zì xià jí qiū, qīng xú yōu bìng sì zhōu hàn. shí èr yuè, yòu jùn guó shí èr hàn. shì nián chūn, sān wáng tǎo zhào wáng lún, liù xún zhī zhōng shù shí zhàn, sǐ zhě shí yú wàn rén.
永寧元年,自夏及秋,青、徐、幽、並四州旱。十二月,又郡國十二旱。是年春,三王討趙王倫,六旬之中數十戰,死者十餘萬人。
huái dì yǒng jiā sān nián wǔ yuè, dà hàn, xiāng píng xiàn liáng shuǐ dàn chí jié, hé luò jiāng hàn jiē kě shè. shì nián sān yuè, sī mǎ yuè guī jīng dū, qiǎn bīng rù gōng, shōu zhōng shū lìng móu bō děng jiǔ rén shā zhī, jiē jiàn yú zhī fá yě. yòu sì fāng zhū hóu duō huái wú jūn zhī xīn, liú yuán hǎi shí lè wáng mí lǐ xióng zhī tú zéi hài bǎi xìng, liú xiě chéng ní, yòu qí yīng yě. wǔ nián, zì qù dōng hàn zhì cǐ chūn. qù suì shí yī yuè, sī mǎ yuè yǐ xíng tái zì suí, chì chù gōng wèi, wú jūn chén zhī jié.
懷帝永嘉三年五月,大旱,襄平縣梁水淡池竭,河、洛、江、漢皆可涉。是年三月,司馬越歸京都,遣兵入宮,收中書令繆播等九人殺之,皆僭逾之罰也。又四方諸侯多懷無君之心,劉元海、石勒、王彌、李雄之徒賊害百姓,流血成泥,又其應也。五年,自去冬旱至此春。去歲十一月,司馬越以行台自隨,斥黜宮衛,無君臣之節。
yuán dì jiàn wǔ yuán nián liù yuè, yáng zhōu hàn. qù nián shí èr yuè, chún yú bó yuān sǐ, qí nián jí hàn, ér tài xìng yuán nián liù yuè yòu hàn. gàn bǎo yuē shā chún yú bó zhī hòu hàn sān nián shì yě. xíng fá wàng jiā, qún yīn bù fù, zé yáng qì shèng zhī fá yě.
元帝建武元年六月,揚州旱。去年十二月,淳于伯冤死,其年即旱,而太興元年六月又旱。干寶曰「殺淳于伯之後旱三年」是也。刑罰妄加,群陰不附,則陽氣勝之罰也。
yuán dì tài xìng sì nián wǔ yuè, hàn. shì shí wáng dūn líng jiàn yǐ zhe.
元帝太興四年五月,旱。是時王敦陵僭已著。
yǒng chāng yuán nián xià, dà hàn. shì nián sān yuè, wáng dūn yǒu shí tóu zhī biàn, èr gōng líng rǔ, dà chén zhū sǐ, jiàn yú wú shàng, gù hàn yóu shén yě. qí rùn shí yī yuè, jīng dū dà hàn, chuān gǔ bìng jié.
永昌元年夏,大旱。是年三月,王敦有石頭之變,二宮陵辱,大臣誅死,僭逾無上,故旱尤甚也。其閏十一月,京都大旱,川谷並竭。
míng dì tài níng sān nián, zì chūn bù yǔ, zhì yú liù yuè.
明帝太寧三年,自春不雨,至於六月。
chéng dì xián hé yuán nián, xià qiū hàn. shì shí yǔ tài hòu lín cháo chēng zhì, yán bù cóng ér jiàn yú zhī fá yě.
成帝咸和元年,夏秋旱。是時庾太后臨朝稱制,言不從而僭逾之罰也。
èr nián xià, hàn. wǔ nián wǔ yuè, dà hàn. liù nián sì yuè, dà hàn. bā nián qiū qī yuè, hàn. jiǔ nián, zì sì yuè bù yǔ, zhì yú bā yuè.
二年夏,旱。五年五月,大旱。六年四月,大旱。八年秋七月,旱。九年,自四月不雨,至於八月。
xián kāng yuán nián liù yuè, hàn. shì shí chéng dì chōng ruò, wèi qīn wàn jī, nèi wài zhī zhèng, jué zhī jiāng xiāng. cǐ jiàn yú zhī fá, lián suì hàn yě. zhì sì nián, wáng dǎo gù ràng tài fù, fù zǐ míng pì. shì hòu bù hàn, dài qí yīng yě. shí tiān xià pǔ hàn, huì jī yú yáo tè shén, mǐ dòu zhí wǔ bǎi, rén yǒu xiāng yù zhě. èr nián sān yuè, hàn. sān nián liù yuè, hàn. shí wáng dǎo yǐ tiān xià xīn dìng, wù zài zūn yǎng, bù rèn xíng fá, suì dào zéi gōng xíng, pín wǔ nián kàng hàn, yì shū shòu zhī yīng yě.
咸康元年六月,旱。是時成帝沖弱,未親萬機,內外之政,決之將相。此僭逾之罰,連歲旱也。至四年,王導固讓太傅,復子明辟。是後不旱,殆其應也。時天下普旱,會稽、餘姚特甚,米斗直五百,人有相鬻者。二年三月,旱。三年六月,旱。時王導以天下新定,務在遵養,不任刑罰,遂盜賊公行,頻五年亢旱,亦舒綬之應也。
kāng dì jiàn yuán yuán nián wǔ yuè, hàn.
康帝建元元年五月,旱。
mù dì yǒng hé yuán nián wǔ yuè, hàn. shì shí dì zài yī qiáng bǎo, chǔ tài hòu lín cháo, rú míng mù tài hòu gù shì. wǔ nián qī yuè bù yǔ, zhì yú shí yuè. liù nián xià, hàn. bā nián xià, hàn. jiǔ nián chūn, hàn.
穆帝永和元年五月,旱。是時帝在衤強褓,褚太后臨朝,如明穆太后故事。五年七月不雨,至於十月。六年夏,旱。八年夏,旱。九年春,旱。
shēng píng sān nián dōng, dà hàn. sì nián dōng, dà hàn.
昇平三年冬,大旱。四年冬,大旱。
āi dì lóng hé yuán nián xià, hàn. shì shí huán wēn qiáng zì, quán zhì cháo tíng, jiàn yú zhī fá yě.
哀帝隆和元年夏,旱。是時桓溫強恣,權制朝廷,僭逾之罰也。
hǎi xī gōng tài hé yuán nián xià, hàn. sì nián dōng, hàn. liáng zhōu chūn hàn zhì xià.
海西公太和元年夏,旱。四年冬,旱。涼州春旱至夏。
jiǎn wén dì xián ān èr nián shí yuè, dà hàn, jī. zì yǒng hé zhì shì, sì zhǔ yòu chōng, huán wēn líng jiàn, yòng bīng zhēng fá, bǎi xìng yuàn kǔ.
簡文帝咸安二年十月,大旱,飢。自永和至是,嗣主幼沖,桓溫陵僭,用兵征伐,百姓怨苦。
xiào wǔ dì níng kāng yuán nián sān yuè, hàn. shì shí huán wēn rù jìn gāo píng líng, hé cháo zhì bài, yú jiàn zhī yīng yě. sān nián dōng, hàn.
孝武帝寧康元年三月,旱。是時桓溫入覲高平陵,闔朝致拜,逾僭之應也。三年冬,旱。
tài yuán sì nián xià, dà hàn. bā nián liù yuè, hàn. shí nián qī yuè, hàn, jī. chū, bā nián pò fú jiān, jiǔ nián zhū jiāng lüè dì, yǒu shì xú yù, yáng liàng zhào tǒng gōng tǎo bā miǎn. shì nián zhēng yuè, xiè ān yòu chū zhèn guǎng líng, shǐ zi yǎn jìn cì péng chéng, pín yǒu jūn yì.
太元四年夏,大旱。八年六月,旱。十年七月,旱,飢。初,八年破苻堅,九年諸將略地,有事徐豫,楊亮、趙統攻討巴沔。是年正月,謝安又出鎮廣陵,使子琰進次彭城,頻有軍役。
shí sān nián liù yuè, hàn. qù suì běi fǔ qiǎn shù hú lù, jīng zhōu jīng lüè hé nán. shì nián xià, guō quán zhì shù yě wáng, yòu qiǎn jūn pò huáng huái.
十三年六月,旱。去歲北府遣戍胡陸,荊州經略河南。是年夏,郭銓置戍野王,又遣軍破黃淮。
shí wǔ nián qī yuè, hàn. shí qī nián, qiū hàn zhì dōng. shì shí liè zōng rén shù, xìn rèn huì jī wáng dào zǐ, zhèng shì shū huǎn. yòu rú qiān qiū wèi biāo qí zī yì, qiè nòng zhǔ xiāng wēi fú. yòu bǐ qiū ní rǔ mǔ qīn dǎng jí bì pú zhī zǐ jiē yuán jìn xí, lín bù lǐng zhòng. yòu suǒ zài duō shàng chūn jìng qiú, bù yǐ qí gū, jiàn kāng yù lì, wǎng bào jì shén. cǐ yòu jiàn yú bù cóng yuān làn zhī fá.
十五年七月,旱。十七年,秋旱至冬。是時烈宗仁恕,信任會稽王道子,政事舒緩。又茹千秋為驃騎諮議,竊弄主相威福。又比丘尼乳母親黨及婢僕之子階緣近習,臨部領眾。又所在多上春竟囚,不以其辜,建康獄吏,枉暴既甚。此又僭逾不從冤濫之罰。
ān dì lóng ān èr nián dōng, hàn, hán shén. sì nián wǔ yuè, hàn. wǔ nián, xià qiū dà hàn. shí èr yuè, bù yǔ. shí sūn ēn zuò luàn, huán xuán yí èr, pò shā yīn zhòng kān, ér cháo tíng jí shòu yǐ jīng zhōu zhī rèn, sī mǎ yuán xiǎn yòu fěng bǎi liáo xī shǐ jìng jǐ, nèi wài sāo dòng, bīng gé fán xìng. cǐ jiē líng jiàn yōu chóu zhī yīng yě.
安帝隆安二年冬,旱,寒甚。四年五月,旱。五年,夏秋大旱。十二月,不雨。時孫恩作亂,桓玄疑貳,迫殺殷仲堪,而朝廷即授以荊州之任,司馬元顯又諷百僚悉使敬己,內外騷動,兵革煩興。此皆陵僭憂愁之應也。
yuán xìng yuán nián qī yuè, dà jī. jiǔ yuè shí yuè bù yǔ, quán shuǐ hé. èr nián liù yuè, bù yǔ. dōng, yòu hàn. shí huán xuán shē jiàn, shí èr yuè suì cuàn wèi. sān nián bā yuè, bù yǔ.
元興元年七月,大飢。九月、十月不雨,泉水涸。二年六月,不雨。冬,又旱。時桓玄奢僭,十二月遂篡位。三年八月,不雨。
yì xī sì nián dōng, bù yǔ. liù nián jiǔ yuè, bù yǔ. bā nián shí yuè, bù yǔ. jiǔ nián, qiū dōng bù yǔ. shí nián jiǔ yuè, hàn. shí èr yuè yòu hàn, jǐng dú duō jié. shì shí jūn yì fán xìng.
義熙四年冬,不雨。六年九月,不雨。八年十月,不雨。九年,秋冬不雨。十年九月,旱。十二月又旱,井瀆多竭。是時軍役煩興。
shī yāo
詩妖
wèi míng dì tài hé zhōng, jīng shī gē dōu líng cáo zi, qí chàng yuē qí nài rǔ cáo hé, cǐ shī yāo yě. qí hòu cáo shuǎng jiàn zhū, cáo shì suì fèi.
魏明帝太和中,京師歌《兜鈴曹子》,其唱曰「其柰汝曹何」,此詩妖也。其後曹爽見誅,曹氏遂廢。
jǐng chū chū, tóng yáo yuē: ā gōng ā gōng jià mǎ chē, bù yì ā gōng dōng dù hé, ā gōng lái hái dāng nài hé! jí xuān dì liáo dōng guī, zhì bái wū, dāng hái zhèn zhǎng ān. huì dì jí dǔ, jí zhào zhī, nǎi chéng zhuī fēng chē dōng dù hé, zhōng rú tóng yáo zhī yán.
景初初,童謠曰:「阿公阿公駕馬車,不意阿公東渡河,阿公來還當柰何!」及宣帝遼東歸,至白屋,當還鎮長安。會帝疾篤,急召之,乃乘追鋒車東渡河,終如童謠之言。
qí wáng jiā píng zhōng, yǒu yáo yuē: bái mǎ sù jī xī nán chí, qí shuí chéng zhě zhū hǔ qí. zhū hǔ zhě, chǔ wáng xiǎo zì yě. wáng líng líng hú yú wén cǐ yáo, móu lì biāo. shì fā, líng děng fú zhū, biāo cì sǐ.
齊王嘉平中,有謠曰:「白馬素羈西南馳,其誰乘者硃虎騎。」硃虎者,楚王小字也。王凌、令狐愚聞此謠,謀立彪。事發,凌等伏誅,彪賜死。
wú sūn liàng chū, tóng yáo yuē xū rǔ kè, hé ruò ruò, lú wěi dān yī miè gōu luò, yú hé xiāng qiú cháng zi gé. cháng zi gé zhě, fǎn yǔ shí zǐ gāng yě. gōu luò, gōu dài yě. jí zhū gé kè sǐ, guǒ yǐ wěi xí guǒ shēn, miè shù qí yào, tóu zhī shí zǐ gāng. hòu tīng kè gù lì shōu liǎn, qiú zhī cǐ gāng yún.
吳孫亮初,童謠曰;「吁汝恪,何若若,蘆葦單衣篾鈎絡,於何相求常子閣。」「常子閣」者,反語石子堈也。鈎絡,鈎帶也。及諸葛恪死,果以葦席裹身,篾束其要,投之石子堈。後聽恪故吏收斂,求之此堈雲。
sūn liàng chū, gōng ān yǒu bái tuó míng. tóng yáo yuē: bái tuó míng, guī bèi píng. nán jùn chéng zhōng kě zhǎng shēng, shǒu sǐ bù qù yì wú chéng. nán jùn chéng zhōng kě zhǎng shēng zhě, yǒu jí yì yǐ táo yě. míng nián, zhū gé kè bài, dì róng zhèn gōng ān, yì jiàn xí, róng guā jīn yìn guī fú zhī ér sǐ. tuó yǒu lín jiè, jiǎ bīng zhī xiàng. yòu yuē, bái xiáng yě.
孫亮初,公安有白鼉鳴。童謠曰:「白鼉鳴,龜背平。南郡城中可長生,守死不去義無成。」「南郡城中可長生」者,有急易以逃也。明年,諸葛恪敗,弟融鎮公安,亦見襲,融刮金印龜服之而死。鼉有鱗介,甲兵之象。又曰,白祥也。
sūn xiū yǒng ān èr nián, jiāng shǒu zhì zǐ qún jù xī xì, yǒu yì xiǎo ér hū lái yán yuē: sān gōng chú, sī mǎ rú. yòu yuē: wǒ fēi rén, yíng huò xīng yě. yán bì shàng shēng, yǎng shì ruò yè yī pǐ liàn, yǒu qǐng méi. gàn bǎo yuē: hòu sì nián ér shǔ wáng, liù nián ér wèi fèi, èr shí yī nián ér wú píng. yú shì jiǔ fú guī jìn. wèi yǔ wú shǔ bìng zhàn guó, sān gōng chú, sī mǎ rú zhī wèi yě.
孫休永安二年,將守質子群聚嬉戲,有異小兒忽來言曰:「三公鋤,司馬如。」又曰:「我非人,熒惑星也。」言畢上升,仰視若曳一匹練,有頃沒。干寶曰:「後四年而蜀亡,六年而魏廢,二十一年而吳平。」於是九服歸晉。魏與吳蜀並戰國,「三公鋤,司馬如」之謂也。
sūn hào qiǎn shǐ zhě jì shí yìn shān xià yāo cí, shǐ zhě yīn yǐ dān shū yán yuē: chǔ jiǔ zhōu zhǔ, wú jiǔ zhōu dōu. yáng zhōu shì, zuò tiān zǐ. sì shì zhì, tài píng yǐ. hào wén zhī, yì yì zhāng, yuē: cóng dà huáng dì zhì zhèn sì shì, tài píng zhī zhǔ fēi zhèn fù shuí! zì nüè yú shén, xún yǐ jiàng wáng, jìn shī yāo yě.
孫皓遣使者祭石印山下妖祠,使者因以丹書岩曰:「楚九州渚,吳九州都。揚州士,作天子。四世治,太平矣。」皓聞之,意益張,曰:「從大皇帝至朕四世,太平之主非朕復誰!」恣虐逾甚,尋以降亡,近詩妖也。
sūn hào tiān jì zhōng, tóng yáo yuē: ā tóng fù ā tóng, xián dāo yóu dù jiāng. bù wèi àn shàng shòu, dàn wèi shuǐ zhōng lóng. wǔ dì wén zhī, jiā wáng jùn lóng xiāng jiāng jūn. jí zhēng wú, jiāng xī zhòng jūn wú guò zhě, ér wáng jùn xiān dìng mò líng.
孫皓天紀中,童謠曰:「阿童復阿童,銜刀游渡江。不畏岸上獸,但畏水中龍。」武帝聞之,加王浚龍驤將軍。及征吳,江西眾軍無過者,而王浚先定秣陵。
wǔ dì tài kāng sān nián píng wú hòu, jiāng nán tóng yáo yuē: jú suō ròu, shù héng mù, zhōng guó dāng bài wú dāng fù. yòu yuē: gōng mén zhù, qiě dāng xiǔ, wú dāng fù, zài sān shí nián hòu. yòu yuē: jī míng bù fǔ yì, wú fù bù yòng lì. yú shí wú rén jiē wèi zài sūn shì zi sūn, gù qiè fā wèi luàn zhě xiāng jì. àn héng mù zhě sì zì, zì wú wáng zhì yuán dì xìng jǐ sì shí nián, yuán dì xìng yú jiāng dōng, jiē rú tóng yáo zhī yán yān. yuán dì xin ér ér shǎo duàn, jú suō ròu zhě, yǒu suǒ chì yě.
武帝太康三年平吳後,江南童謠曰:「局縮肉,數橫目,中國當敗吳當復。」又曰:「宮門柱,且當朽,吳當復,在三十年後。」又曰:「雞鳴不拊翼,吳復不用力。」於時吳人皆謂在孫氏子孫,故竊發為亂者相繼。案「橫目」者四字,自吳亡至元帝興幾四十年,元帝興於江東,皆如童謠之言焉。元帝忄而而少斷,「局縮肉」者,有所斥也。
tài kāng mò, jīng luò wèi zhé yáng liǔ zhī gē, qí qū shǐ yǒu bīng gé kǔ xīn zhī cí, zhōng yǐ qín huò zhǎn jié zhī shì. shì shí sān yáng guì shèng ér bèi zú miè, tài hòu fèi chù, yōu sǐ zhōng gōng, zhé yáng liǔ zhī yīng yě.
太康末,京洛為《折楊柳》之歌,其曲始有兵革苦辛之辭,終以擒獲斬截之事。是時三楊貴盛而被族滅,太后廢黜,幽死中宮,「折楊柳」之應也。
huì dì yǒng xī zhōng, hé nèi wēn xiàn yǒu rén rú kuáng, zào shū yuē: guāng guāng wén zhǎng, dà jǐ wèi qiáng. dú yào suī xíng, jǐ hái zì shāng. yòu yuē: liǎng huǒ méi dì, āi zāi qiū lán. guī xíng jiē yóu, zhōng wèi rén tàn. jí yáng jùn jū nèi fǔ, yǐ jǐ wèi wèi, sǐ shí yòu wèi jǐ suǒ hài shāng. yáng hòu bèi fèi, jiǎ hòu jué qí shàn bā rì ér bēng, zàng jiē yóu tíng běi, bǎi xìng āi zhī yě. yǔ huǒ, wǔ dì huì, lán, yáng hòu zì yě. qí shí yòu yǒu tóng yáo yuē: èr yuè mò, sān yuè chū, jīng bǐ yáng bǎn xíng zhào shū, gōng zhōng dà mǎ jǐ zuò lǘ. cǐ shí yáng jùn zhuān quán, chǔ wáng yòng shì, gù yán jīng bǐ yáng bǎn. èr rén bù zhū, zé jūn chén lǐ bèi, gù yún jǐ zuò lǘ yě.
惠帝永熙中,河內溫縣有人如狂,造書曰:「光光文長,大戟為牆。毒藥雖行,戟還自傷。」又曰:「兩火沒地,哀哉秋蘭。歸形街郵,終為人嘆。」及楊駿居內府,以戟為衛,死時又為戟所害傷。楊後被廢,賈后絕其膳八日而崩,葬街郵亭北,百姓哀之也。雨火,武帝諱,蘭,楊後字也。其時又有童謠曰:「二月末,三月初,荊筆楊板行詔書,宮中大馬幾作驢。」此時楊駿專權,楚王用事,故言「荊筆楊板」。二人不誅,則君臣禮悖,故云「幾作驢」也。
yuán kāng zhōng, jīng luò tóng yáo yuē: nán fēng qǐ, chuī bái shā, yáo wàng lǔ guó hé cuó é, qiān suì dú lóu shēng chǐ yá. yòu yuē: chéng dōng mǎ zi mò lóng xiōng, cǐ zhì lái nián chán nǚ gé. nán fēng, jiǎ hòu zì yě. bái, jìn xíng yě. shā mén, tài zǐ xiǎo míng yě. lǔ, jiǎ mì guó yě. yán jiǎ hòu jiāng yǔ mì wèi luàn, yǐ wēi tài zǐ, ér zhào wáng yīn xìn jǔ jué háo xián, yǐ chéng cuàn duó, bù dé qí sǐ zhī yīng yě.
元康中,京洛童謠曰:「南風起,吹白沙,遙望魯國何嵯峨,千歲髑髏生齒牙。」又曰:「城東馬子莫嚨哅,此至來年纏女閤。」南風,賈后字也。白,晉行也。沙門,太子小名也。魯,賈謐國也。言賈后將與謐為亂,以危太子,而趙王因釁咀嚼豪賢,以成篡奪,不得其死之應也。
yuán kāng zhōng, tiān xià shāng nóng tōng zhe dà zhāng rì. shí tóng yáo yuē: tú sū zhāng rì fù liǎng ěr, dāng jiàn xiā ér zuò tiān zǐ. jí zhào wáng lún cuàn wèi, qí mù shí miǎo yān. zhào wáng lún jì cuàn, luò zhōng tóng yáo yuē: shòu cóng běi lái bí tóu hàn, lóng cóng nán lái dēng chéng kàn, shuǐ cóng xī lái hé guàn guàn. shù yuè ér qí wáng chéng dū hé jiān yì bīng tóng huì zhū lún. àn chéng dū xī fān ér zài yè, gù yuē shòu cóng běi lái. qí dōng fān ér zài xǔ, gù yuē lóng cóng nán lái. hé jiān shuǐ yuán ér zài guān zhōng, gù yuē shuǐ cóng xī lái. qí liú fǔ zhèng, jū yú gōng xī, yòu yǒu wú jūn zhī xīn, gù yán dēng chéng kàn yě.
元康中,天下商農通著大鄣日。時童謠曰:「屠蘇鄣日覆兩耳,當見瞎兒作天子。」及趙王倫篡位,其目實眇焉。趙王倫既篡,洛中童謠曰:「獸從北來鼻頭汗,龍從南來登城看,水從西來河灌灌。」數月而齊王、成都、河間義兵同會誅倫。案成都西籓而在鄴,故曰「獸從北來。」齊東籓而在許,故曰「龍從南來。」河間水源而在關中,故曰「水從西來」。齊留輔政,居於宮西,又有無君之心,故言「登城看」也。
tài ān zhōng, tóng yáo yuē: wǔ mǎ yóu dù jiāng, yī mǎ huà wèi lóng. hòu zhōng yuán dà luàn, zōng fān duō jué, wéi láng yá rǔ nán xī yáng nán dùn péng chéng tóng zhì jiāng dōng, ér yuán dì sì tǒng yǐ.
太安中,童謠曰:「五馬游渡江,一馬化為龍。」後中原大亂,宗籓多絕,唯琅邪、汝南、西陽、南頓、彭城同至江東,而元帝嗣統矣。
sī mǎ yuè hái luò, yǒu tóng yáo yuē: luò zhōng dà shǔ zhǎng chǐ èr, ruò bù zǎo qù dà gǒu zhì. jí gǒu xī jiāng pò jí sāng, yòu yáo yuē: yuán chāo xiōng dì dà luō dù, shàng sāng dǎ shèn wèi gǒu zuò. yóu shì yuè è xī, duó qí yǎn zhōu, xì nán suì gòu yān.
司馬越還洛,有童謠曰:「洛中大鼠長尺二,若不早去大狗至。」及苟晞將破汲桑,又謠曰:「元超兄弟大落度,上桑打椹為苟作。」由是越惡晞,奪其兗州,隙難遂構焉。
mǐn dì chū, yǒu tóng yáo yuē: tiān zǐ hé zài dòu tián zhōng. zhì jiàn xìng sì nián, dì jiàng liú yào, zài chéng dōng dòu tián bì zhōng.
愍帝初,有童謠曰:「天子何在豆田中。」至建興四年,帝降劉曜,在城東豆田壁中。
jiàn xìng zhōng, jiāng nán yáo gē yuē: hōng rú bái kēng pò, hé jí chí zuò. yáng zhōu pò huàn bài, wú xìng fù bù lǒu. àn bái zhě, jìn xíng. kēng qì yǒu kǒu shǔ wèng, wǎ wèng zhì gāng, yì jīn zhī lèi yě. hōng rú bái kēng pò zhě, yán èr dōu qīng fù, wáng shì dà huài yě. hé jí chí zuò zhě, yuán dì jiū jí yí yú, yǐ zhǔ shè jì, wèi néng kè fù zhōng yuán, dàn piān wáng jiāng nán, gù qí yù yě. jí shí tóu zhī shì, liù jūn dà kuì, bīng rén chāo lüè jīng yì, yuán jí èr gōng. qí hòu sān nián, qián fèng fù gōng jīng yì, zǔ shuǐ ér shǒu, xiāng chí yuè yú rì, fén shāo chéng yì, jǐng yīn mù kān yǐ. fèng děng bài tuì, shěn chōng jiāng qí dǎng hái wú xìng, guān jūn zhǒng zhī, dǎo jí jùn xiàn, chōng fù zǐ shòu shǒu, dǎng yǔ zhū zhě yǐ bǎi shù. suǒ wèi yáng zhōu pò huàn bài, wú xìng fù bù lǒu, bù lǒu wǎ qì, yòu xiǎo yú yě.
建興中,江南謠歌曰:訇如白坑破,合集持作。揚州破換敗,吳興覆瓿甊。」案白者,晉行。坑器有口屬甕,瓦甕質剛,亦金之類也。「訇如白坑破」者,言二都傾覆,王室大壞也。「合集持作」者,元帝鳩集遺余,以主社稷,未能克復中原,但偏王江南,故其喻也。及石頭之事,六軍大潰,兵人抄掠京邑,爰及二宮。其後三年,錢鳳復攻京邑,阻水而守,相持月余日,焚燒城邑,井堙木刊矣。鳳等敗退,沈充將其黨還吳興,官軍踵之,蹈藉郡縣,充父子授首,黨與誅者以百數。所謂「揚州破換敗,吳興覆瓿甊」,瓿甊瓦器,又小於也。
míng dì tài níng chū, tóng yáo yuē: cè cè lì lì, fàng mǎ shān cè. dà mǎ sǐ, xiǎo mǎ è. gāo shān bēng, shí zì pò. jí míng dì bēng, chéng dì yòu, wèi sū jùn suǒ bī, qiān yú shí tóu, yù shàn bù zú, cǐ dà mǎ sǐ, xiǎo mǎ è yě. gāo shān, jùn yě, yòu yán jùn xún sǐ. shí, jùn dì sū shí yě. jùn sǐ hòu, shí jù shí tóu, xún wèi zhū gōng suǒ pò, fù shì bēng shān shí pò zhī yīng yě.
明帝太寧初,童謠曰:「惻惻力力,放馬山側。大馬死,小馬餓。高山崩,石自破。」及明帝崩,成帝幼,為蘇峻所逼,遷於石頭,御膳不足,此「大馬死,小馬餓」也。高山,峻也,又言峻尋死。石,峻弟蘇石也。峻死後,石據石頭,尋為諸公所破,復是崩山石破之應也。
chéng dì zhī mò, yòu yǒu tóng yáo yuē: gài gài hé lóng lóng, jià chē rù zǐ gōng. shǎo rì ér gōng chē yàn jià.
成帝之末,又有童謠曰:「蓋蓋何隆隆,駕車入梓宮。」少日而宮車晏駕。
xián kāng èr nián shí èr yuè, hé běi yáo yún: mài rù tǔ, shā shí wǔ. hòu rú yáo yán.
咸康二年十二月,河北謠云:「麥入土,殺石武。」後如謠言。
yǔ liàng chū zhèn wǔ chāng, chū zhì shí tóu, bǎi xìng yú àn shàng gē yuē: yǔ gōng shàng wǔ chāng, piān piān rú fēi niǎo. yǔ gōng hái yáng zhōu, bái mǎ qiān liú zhào. yòu yuē: yǔ gōng chū shàng shí, piān piān rú fēi wū. yǔ gōng hái yáng zhōu, bái mǎ qiān liú sū. hòu lián zhēng bù rù, jí hōng yú zhèn, yǐ sàng hái dōu zàng, jiē rú yáo yán.
庾亮初鎮武昌,出至石頭,百姓於岸上歌曰:「庾公上武昌,翩翩如飛鳥。庾公還揚州,白馬牽旒旐。」又曰:「庾公初上時,翩翩如飛烏。庾公還揚州,白馬牽流蘇。」後連征不入,及薨於鎮,以喪還都葬,皆如謠言。
mù dì shēng píng zhōng, tóng ér bèi hū gē yú dào yuē ā zi wén, qū zhōng zhé yún ā zi rǔ wén bù? wú jǐ ér dì bēng, tài hòu kū zhī yuē: ā zi rǔ wén bù?
穆帝昇平中,童兒輩忽歌於道曰《阿子聞》,曲終輒雲「阿子汝聞不」?無幾而帝崩,太后哭之曰:「阿子汝聞不?」
shēng píng mò, sú jiān hū zuò lián gē, yǒu hù qiān zhě wén zhī yuē: lián zhě, lín yě. gē yún bái mén lián, gōng tíng lián, nèi wài xī lín, guó jiā qí dà huì hū! shǎo shí ér mù dì yàn jià.
昇平末,俗間忽作《廉歌》,有扈謙者聞之曰:「廉者,臨也。歌雲『白門廉,宮庭廉』,內外悉臨,國家其大諱乎!」少時而穆帝晏駕。
āi dì lóng hé chū, tóng yáo yuē: shēng píng bù mǎn dòu, lóng hé nà de jiǔ! huán gōng rù shí tóu, bì xià tú xiǎn zǒu. cháo tíng wén ér è zhī, gǎi nián yuē xìng níng. rén fù gē yuē: suī fù gǎi xìng níng, yì fù wú liáo shēng. āi páng shòu bēng. shēng píng wǔ nián ér mù dì bēng, bù mǎn dòu, shēng píng bù zhì shí nián yě.
哀帝隆和初,童謠曰:「昇平不滿斗,隆和那得久!桓公入石頭,陛下徒跣走。」朝廷聞而惡之,改年曰興寧。人復歌曰:「雖復改興寧,亦復無聊生。」哀旁壽崩。昇平五年而穆帝崩,「不滿斗」,昇平不至十年也。
hǎi xī gōng tài hé zhōng, bǎi xìng gē yuē: qīng qīng yù lù yáng, bái mǎ zǐ yóu jiāng. rǔ fēi huáng tài zǐ, nà de gān lù jiāng? shí zhě yuē: bái zhě, jīn xíng, mǎ zhě, guó zú. zǐ wèi duó zhèng zhī sè, míng yǐ zǐ jiān zhū yě. hǎi xī gōng xún fèi, qí sān zi bìng fēi hǎi xī gōng zhī zǐ, yì yǐ mǎ jiāng. sǐ zhī míng rì, nán fāng xiàn gān lù mǎ.
海西公太和中,百姓歌曰:「青青御路楊,白馬紫游韁。汝非皇太子,那得甘露漿?」識者曰:「白者,金行,馬者,國族。紫為奪正之色,明以紫間硃也。」海西公尋廢,其三子並非海西公之子,縊以馬韁。死之明日,南方獻甘露馬。
tài hé mò, tóng yáo yuē: lí niú gēng yù lù, bái mén zhǒng xiǎo mài. jí hǎi xī gōng bèi fèi, bǎi xìng gēng qí mén yǐ zhǒng xiǎo mài, suì rú yáo yán.
太和末,童謠曰:「犁牛耕御路,白門種小麥。」及海西公被廢,百姓耕其門以種小麥,遂如謠言。
hǎi xī gōng chū shēng huáng zǐ, bǎi xìng gē yún: fèng huáng shēng yī chú, tiān xià mò bù xǐ. běn yán shì mǎ jū, jīn dìng chéng lóng zi. qí gē shén měi, qí zhǐ shèn wēi. hǎi xī gōng bù nán, shǐ zuǒ yòu xiàng lóng yǔ nèi shì jiē, shēng zǐ, yǐ wèi jǐ zi.
海西公初生皇子,百姓歌云:「鳳皇生一雛,天下莫不喜。本言是馬駒,今定成龍子。」其歌甚美,其旨甚微。海西公不男,使左右向龍與內侍接,生子,以為己子。
huán shí mín wèi jīng zhōu, zhèn shàng míng, bǎi xìng hū gē yuē huáng tán zi. qǔ zhōng yòu yuē: huáng tán yīng, yáng zhōu dà fó lái shàng míng. qǐng zhī ér huán shí mín sǐ, wáng chén wèi jīng zhōu. huáng tán zi nǎi shì wáng chén zì yě. chén xiǎo zì fú dà, shì dà fó lái shàng míng yě.
桓石民為荊州,鎮上明,百姓忽歌曰「黃曇子」。曲中又曰:「黃曇英,揚州大佛來上明。」頃之而桓石民死,王忱為荊州。黃曇子乃是王忱字也。忱小字佛大,是「大佛來上明」也。
xiào wǔ dì tài yuán mò, jīng kǒu yáo yuē: huáng cí jī, mò zuò xióng fù tí. yī dàn qù máo yī, yì pī lā sà qī. xún ér wáng gōng qǐ bīng zhū wáng guó bǎo, xuán wèi liú láo zhī suǒ bài, gù yán lā sà qī yě.
孝武帝太元末,京口謠曰:「黃雌雞,莫作雄父啼。一旦去毛衣,衣被拉颯棲。」尋而王恭起兵誅王國寶,旋為劉牢之所敗,故言「拉颯棲」也。
huì jī wáng dào zǐ yú dōng fǔ zào tǔ shān, míng yuē líng xiù shān. wú jǐ ér sūn ēn zuò luàn, zài jiàn huì jī. huì jī, dào zǐ suǒ fēng líng xiù, sūn ēn zhī zì yě
會稽王道子於東府造土山,名曰靈秀山。無幾而孫恩作亂,再踐會稽。會稽,道子所封;靈秀,孫恩之字也
yǔ kǎi zhèn lì yáng, bǎi xìng gē yuē: zhòng luó lí, zhòng luó lí, shǐ jūn nán shàng wú hái shí. hòu kǎi nán bēn huán xuán, wèi xuán suǒ zhū.
庾楷鎮歷陽,百姓歌曰:「重羅黎,重羅黎,使君南上無還時。」後楷南奔桓玄,為玄所誅。
yīn zhòng kān zài jīng zhōu, tóng yáo yuē: máng lóng mù, shéng fù fù. yīn dāng bài, huán dāng fù. wèi jǐ ér zhòng kān bài, huán xuán suì yǒu jīng zhōu.
殷仲堪在荊州,童謠曰:「芒籠目,繩縛腹。殷當敗,桓當復。」未幾而仲堪敗,桓玄遂有荊州。
wáng gōng zhèn jīng kǒu, jǔ bīng zhū wáng guó bǎo. bǎi xìng yáo yún: xī nián shí bái fàn, jīn nián shí mài fū. tiān gōng zhū zhé rǔ, jiào rǔ niǎn lóng hóu. lóng hóu hē fù hē, jīng kǒu bài fù bài. shí zhě yuē: xī nián shí bái fàn, yán dé zhì yě. jīn nián shí mài fū, fū cū huì, qí jīng yǐ qù, míng jiāng bài yě, tiān gōng jiāng jiā qiǎn zhé ér zhū zhī yě. niǎn lóng hóu, qì bù tōng, sǐ zhī xiáng yě. bài fù bài, dīng níng zhī cí yě. gōng xún sǐ, jīng dū yòu dà xíng hài jí, ér hóu bìng hē yān.
王恭鎮京口,舉兵誅王國寶。百姓謠云:「昔年食白飯,今年食麥麩。天公誅謫汝,教汝捻嚨喉。嚨喉喝復喝,京口敗復敗。」識者曰:「昔年食白飯,言得志也。今年食麥麩,麩粗穢,其精已去,明將敗也,天公將加譴謫而誅之也。捻嚨喉,氣不通,死之祥也。敗復敗,丁寧之辭也。」恭尋死,京都又大行亥疾,而喉並喝焉。
wáng gōng zài jīng kǒu, bǎi xìng jiān hū yún huáng tóu xiǎo ér yù zuò zéi, ā gōng zài chéng, xià zhǐ fù dé. yòu yún: huáng tóu xiǎo rén yù zuò luàn, lài dé jīn dāo zuò fān gǎn. huáng zì shàng gōng zì tóu yě, xiǎo rén gōng zì xià yě, xún rú yáo yán zhě yān.
王恭在京口,百姓間忽雲;「黃頭小兒欲作賊,阿公在城,下指縛得。」又云:「黃頭小人慾作亂,賴得金刀作籓扞。」黃字上恭字頭也,小人恭字下也,尋如謠言者焉。
ān dì lóng ān zhōng, bǎi xìng hū zuò ào náo zhī gē, qí qū yuē: cǎo shēng kě lǎn jié, nǚ ér kě lǎn xié. xún ér huán xuán cuàn wèi, yì qí yǐ sān yuè èr rì sǎo dìng jīng dū, zhū zhī. xuán zhī gōng nǚ jí nì dǎng zhī jiā zǐ nǚ jì qiè xī wèi jūn shǎng, dōng jí ōu yuè, běi liú huái sì, jiē rén yǒu suǒ huò. gù yán shí zé cǎo kě jié, shì zé nǚ kě xié yě.
安帝隆安中,百姓忽作《懊憹》之歌,其曲曰:「草生可攬結,女兒可攬擷。」尋而桓玄篡位,義旗以三月二日掃定京都,誅之。玄之宮女及逆黨之家子女妓妾悉為軍賞,東及甌越,北流淮泗,皆人有所獲。故言時則草可結,事則女可擷也。
huán xuán jì cuàn, tóng yáo yuē: cǎo shēng jí mǎ fù, wū zhuó huán xuán mù. jí xuán bài, zǒu zhì jiāng líng, shí zhèng wǔ yuè zhōng, zhū rú qí qī yān.
桓玄既篡,童謠曰:「草生及馬腹,烏啄桓玄目。」及玄敗,走至江陵,時正五月中,誅如其期焉。
ān dì yì xī chū, tóng yáo yuē: guān jiā yǎng lú huà chéng dí, lú shēng bù zhǐ zì chéng jī. qí shí guān yǎng lú lóng, chǒng yǐ jīn zǐ, fèng yǐ míng zhōu, yǎng zhī jí yě. ér lóng bù néng huái wǒ hǎo yīn, jǔ bīng nèi fá, suì chéng chóu dí yě. lú shēng bù zhǐ zì chéng jī, jí lú lóng zhī bài, zhǎn fá qí dǎng, yóu rú cǎo mù yǐ chéng jī yě.
安帝義熙初,童謠曰:「官家養蘆化成荻,蘆生不止自成積。」其時官養盧龍,寵以金紫,奉以名州,養之極也。而龍不能懷我好音,舉兵內伐,遂成仇敵也。「蘆生不止自成積」,及盧龍之敗,斬伐其黨,猶如草木以成積也。
lú lóng jù guǎng zhōu, rén wèi zhī yáo yuē: lú shēng màn màn jìng tiān bàn. hòu jǐ shàng liú shù zhōu zhī dì, nèi bī jīng niǎn, yīng tiān bàn zhī yán.
盧龍據廣州,人為之謠曰:「蘆生漫漫竟天半。」後擠上流數州之地,內逼京輦,應「天半」之言。
yì xī èr nián, xiǎo ér xiāng féng yú dào, zhé jǔ qí liǎng shǒu yuē lú jiàn jiàn, cì yuē dòu tàn dòu tàn, mò yuē wēng nián lǎo wēng nián lǎo. dāng shí mò zhī suǒ wèi. qí hòu lú lóng nèi bī, zhōu jiàn gài chuān, jiàn jiàn zhī wèi yě. jì zhì chá pǔ, lǚ kè qī yù yǔ guān dòu, dòu tàn zhī yīng yě. wēng nián lǎo, qún gōng yǒu qī yí zhī qìng, zhī yāo nì zhī tú zì rán xiāo tiǎn yě. qí shí fù yǒu yáo yán yuē lú chéng chéng, zhú shuǐ liú, dōng fēng hū rú qǐ, nà de rù shí tóu! lú lóng guǒ bài, bù dé rù shí tóu yě.
義熙二年,小兒相逢於道,輒舉其兩手曰「盧健健」,次曰「斗嘆斗嘆」,末曰「翁年老翁年老」。當時莫知所謂。其後盧龍內逼,舟艦蓋川,「健健」之謂也。既至查浦,屢剋期欲與官斗,「斗嘆」之應也。「翁年老」,群公有期頤之慶,知妖逆之徒自然消殄也。其時復有謠言曰;「盧橙橙,逐水流,東風忽如起,那得入石頭!」盧龍果敗,不得入石頭也。
xī wēn jiào lìng guō jǐng chún bo jǐ yǔ yǔ liàng jí xiōng, jǐng chún yún: yuán jí. jiào yǔ liàng yuē: jǐng chún měi shì shì, bù gǎn jǐn yán. wú děng yǔ guó jiā tóng ān wēi, ér yuē yuán jí, shì shì yǒu chéng yě. yú shì xié tóng tǎo miè wáng dūn.
昔溫嶠令郭景純卜己與庾亮吉凶,景純云:「元吉。」嶠語亮曰:「景純每筮是,不敢盡言。吾等與國家同安危,而曰『元吉』,是事有成也。」於是協同討滅王敦。
fú jiān chū, tóng yáo yún: ā jiān lián qiān sān shí nián, hòu ruò yù bài shí, dāng zài jiāng hú biān. jí jiān zài wèi fán sān shí nián, bài yú féi shuǐ, shì qí yīng yě. yòu yáo yǔ yún: hé shuǐ qīng fù qīng, fú jiān sǐ xīn chéng. jí jiān wèi yáo cháng suǒ shā, sǐ yú xīn chéng. fù yáo gē yún: yú yáng tián shēng dāng miè qín. shí zhě yǐ wèi yú yáng, xiān yě tián shēng, bēi yě, jiān zì hào qín, yán miè zhī zhě xiān bēi yě. qí qún chén jiàn jiān, lìng jǐn zhū xiān bēi, jiān bù cóng. jí huái nán bài hái, chū wèi mù róng chōng suǒ gōng, yòu wèi yáo cháng suǒ shā, shēn sǐ guó miè.
苻堅初,童謠云:「阿堅連牽三十年,後若欲敗時,當在江湖邊。」及堅在位凡三十年,敗於淝水,是其應也。又謠語云:「河水清復清,苻堅死新城。」及堅為姚萇所殺,死於新城。復謠歌云:「魚羊田升當滅秦。」識者以為「魚羊,鮮也;田升,卑也,堅自號秦,言滅之者鮮卑也。」其群臣諫堅,令盡誅鮮卑,堅不從。及淮南敗還,初為慕容沖所攻,又為姚萇所殺,身死國滅。
máo chóng zhī niè
毛蟲之孽
wǔ dì tài kāng liù nián, nán yáng xiàn liǎng zú měng shòu, cǐ máo chóng zhī niè yě. shí zhě wèi qí wén yuē: wǔ xíng yǒu kuī, jīn shòu shī yí, shèng zhǔ yīng tiān, qī yì hé wèi! yán zhào luàn yě. jīng fáng yì chuán yuē: zú shǎo zhě, xià bù shèng rèn yě. gàn bǎo yǐ wèi: shòu zhě yīn jīng, jū yú yáng, jīn shòu yě. nán yáng, huǒ míng yě. jīn jīng rù huǒ ér shī qí xíng, wáng shì luàn zhī yāo yě. liù, shuǐ shù, yán shuǐ shù jì jí, huǒ tè dé zuò, ér jīn shòu qí bài yě. zhì yuán kāng jiǔ nián, shǐ shā tài zǐ, jù cǐ shí sì nián. èr qī shí sì, huǒ shǐ zhōng xiāng chéng zhī shù yě. zì dì shòu mìng, zhì mǐn huái zhī fèi, fán sān shí wǔ nián yān.
武帝太康六年,南陽獻兩足猛獸,此毛蟲之孽也。識者為其文曰:「武形有虧,金獸失儀,聖主應天,期異何為!」言兆亂也。京房《易傳》曰:「足少者,下不勝任也。」干寶以為:「獸者陰精,居於陽,金獸也。南陽,火名也。金精入火而失其形,王室亂之妖也。」六,水數,言水數既極,火慝得作,而金受其敗也。至元康九年,始殺太子,距此十四年。二七十四,火始終相乘之數也。自帝受命,至愍懷之廢,凡三十五年焉。
tài kāng qī nián shí yī yuè bǐng chén, sì jiǎo shòu jiàn yú hé jiān, hé jiān wáng yóng huò yǐ xiàn. tiān jiè ruò yuē, jiǎo, bīng xiàng yě, sì zhě, sì fāng zhī xiàng, dāng yǒu bīng luàn qǐ yú sì fāng. hòu hé jiān wáng suì lián sì fāng zhī bīng, zuò wèi luàn jiē, dài qí yīng yě.
太康七年十一月丙辰,四角獸見於河間,河間王顒獲以獻。天戒若曰,角,兵象也,四者,四方之象,當有兵亂起於四方。後河間王遂連四方之兵,作為亂階,殆其應也。
huái dì yǒng jiā wǔ nián, yǎn shǔ chū yán líng. guō jǐng chún shì zhī yuē: cǐ jùn dōng zhī xiàn, dāng yǒu yāo rén yù chēng zhì zhě, yì xún zì sǐ yǐ. qí hòu wú xìng xú fù zuò luàn, shā tài shǒu yuán xiù, fù yì shí miè, shì qí yīng yě.
懷帝永嘉五年,蝘鼠出延陵。郭景純筮之曰:「此郡東之縣,當有妖人慾稱制者,亦尋自死矣。」其後吳興徐馥作亂,殺太守袁琇,馥亦時滅,是其應也。
chéng dì xián hé liù nián zhēng yuè dīng sì, huì zhōu jùn xiù xiào yú lè xián táng, yǒu jūn jiàn yú qián, huò zhī. sūn shèng yǐ wèi jí xiáng. fū xiù xiào, tiān xià zhī yàn shì lè xián táng, suǒ yǐ lè yǎng xián yě. zì sàng luàn yǐ hòu, fēng jiào líng yí, xiù xiào cè shì, fá sì kē zhī shí. jūn xìng yú qián, huò sī gù hū?
成帝咸和六年正月丁巳,會州郡秀孝於樂賢堂,有麏見於前,獲之。孫盛以為吉祥。夫秀孝,天下之彥士;樂賢堂,所以樂養賢也。自喪亂以後,風教陵夷,秀孝策試,乏四科之實。麏興於前,或斯故乎?
āi dì lóng hé yuán nián shí yuè jiǎ shēn, yǒu zhǔ rù dōng hǎi dì. bǎi xìng huān yán yuē: zhǔ rù dōng hǎi dì, shí zhě guài zhī. jí hǎi xī fèi wèi dōng hǎi wáng, nǎi rù qí dì.
哀帝隆和元年十月甲申,有麈入東海第。百姓歡言曰:「麈入東海第」,識者怪之。及海西廢為東海王,乃入其第。
xiào wǔ tài yuán shí sān nián sì yuè guǐ sì, cí miào bì, yǒu tù xíng miào táng shàng. tiān jiè ruò yuē, tù, yě wù yě, ér jí zōng miào zhī táng, bù xiáng mò zhī shén yān.
孝武太元十三年四月癸巳,祠廟畢,有兔行廟堂上。天戒若曰,兔,野物也,而集宗廟之堂,不祥莫之甚焉。
quǎn huò
犬禍
gōng sūn wén yì jiā yǒu quǎn, guān zé jiàng yī shàng wū, cǐ quǎn huò yě. wū shàng, kàng yáng gāo wēi zhī dì. tiān jiè ruò yuē, kàng yáng wú shàng, tōu zì zūn gāo, gǒu ér guān zhě yě. jí wén yì zì lì wèi yàn wáng, guǒ wèi wèi suǒ miè. jīng fáng yì chuán yuē: jūn bù zhèng, chén yù cuàn, jué yāo gǒu chū cháo mén.
公孫文懿家有犬,冠幘絳衣上屋,此犬禍也。屋上,亢陽高危之地。天戒若曰,亢陽無上,偷自尊高,狗而冠者也。及文懿自立為燕王,果為魏所滅。京房《易傳》曰:「君不正,臣欲篡,厥妖狗出朝門。」
wèi shì zhōng yīng qú zài zhí lú, chuā jiàn yī bái gǒu chū mén, wèn zhòng rén, wú jiàn zhě. yú nián zú, jìn quǎn huò yě.
魏侍中應璩在直廬,欻見一白狗出門,問眾人,無見者。逾年卒,近犬禍也。
wú zhū gé kè zhēng huái nán guī, jiāng cháo huì, quǎn xián yǐn qí yī. kè yuē: quǎn bù yù wǒ xíng hū? hái zuò. yǒu qǐng fù qǐ, quǎn yòu xián yī, nǎi lìng zhú quǎn, suì shēng chē, rù ér bèi hài.
吳諸葛恪征淮南歸,將朝會,犬銜引其衣。恪曰:「犬不欲我行乎?」還坐。有頃復起,犬又銜衣,乃令逐犬,遂升車,入而被害。
wǔ dì tài kāng jiǔ nián, yōu zhōu yǒu quǎn, bí xíng dì sān bǎi yú bù. tiān jiè ruò yuē, shì shí dì bù sī hé jiào zhī yán, zú lì huì dì, yǐ zhì shuāi luàn, shì yán bù cóng zhī fá yě.
武帝太康九年,幽州有犬,鼻行地三百餘步。天戒若曰,是時帝不思和嶠之言,卒立惠帝,以致衰亂,是言不從之罰也。
huì dì yuán kāng zhōng, wú jùn lóu xiàn rén jiā wén dì zhōng yǒu quǎn zǐ shēng, jué zhī, dé cí xióng gè yī. hái zhì kū zhōng, fù yǐ mó shí, jīng sù shī suǒ zài. tiān jiè ruò yuē, dì jì shuāi ruò, fān wáng xiāng zèn, gù yǒu quǎn huò.
惠帝元康中,吳郡婁縣人家聞地中有犬子聲,掘之,得雌雄各一。還置窟中,覆以磨石,經宿失所在。天戒若曰,帝既衰弱,籓王相譖,故有犬禍。
yǒng xìng yuán nián, dān yáng nèi shǐ zhū kuí jiā quǎn shēng sān zi, jiē wú tóu. hòu kuí wèi yáng zhōu cì shǐ cáo wǔ suǒ shā.
永興元年,丹陽內史硃逵家犬生三子,皆無頭。後逵為揚州刺史曹武所殺。
xiào huái dì yǒng jiā wǔ nián, wú jùn jiā xìng zhāng lín jiā gǒu rén yán yún: tiān xià rén è sǐ. yú shì guǒ yǒu èr hú zhī luàn, tiān xià jī huāng yān.
孝懷帝永嘉五年,吳郡嘉興張林家狗人言云:「天下人餓死。」於是果有二胡之亂,天下饑荒焉。
mǐn dì jiàn xìng yuán nián, gǒu yǔ zhū jiāo. àn hàn shū, jǐng dì shí yǒu cǐ, yǐ wèi bèi luàn zhī qì, yì quǎn shǐ huò yě. quǎn, bīng gé zhī zhàn yě. shǐ, běi fāng xiōng nú zhī xiàng. nì yán shī tīng, yì lèi xiāng jiāo, bì shēng hài yě. è ér dì méi yú hú, shì qí yīng yě.
愍帝建興元年,狗與豬交。案《漢書》,景帝時有此,以為悖亂之氣,亦犬豕禍也。犬,兵革之占也。豕,北方匈奴之象。逆言失聽,異類相交,必生害也。餓而帝沒於胡,是其應也。
yuán dì tài xìng zhōng, wú jùn tài shǒu zhāng mào wén zhāi nèi chuáng xià quǎn shēng, qiú ér bù dé. jì ér dì zì chè, jiàn yǒu èr quǎn zǐ, qǔ ér yǎng zhī, jiē sǐ. xún ér mào wèi shěn chōng suǒ hài. jīng fáng yì chuán yuē: chán chén zài cè, zé quǎn shēng yāo.
元帝太興中,吳郡太守張懋聞齋內床下犬聲,求而不得。既而地自坼,見有二犬子,取而養之,皆死。尋而懋為沈充所害。京房《易傳》曰:「讒臣在側,則犬生妖。」
tài xìng sì nián, lú jiāng qián xiàn hé xù jiā hū wén dì zhōng yǒu quǎn zǐ shēng, jué zhī dé yī mǔ quǎn, qīng lí sè, zhuàng shén léi shòu, zǒu rù cǎo zhōng, bù zhī suǒ zài. shì qí chù yǒu èr quǎn zǐ, yī xióng yī cí, bǔ ér yǎng zhī, cí sǐ xióng huó. jí zhǎng wèi quǎn, shàn shì shòu. qí hòu xù lǐ zhōng wèi mán suǒ méi.
太興四年,廬江灊縣何旭家忽聞地中有犬子聲,掘之得一母犬,青釐色,狀甚羸瘦,走入草中,不知所在。視其處有二犬子,一雄一雌,哺而養之,雌死雄活。及長為犬,善噬獸。其後旭里中為蠻所沒。
ān dì lóng ān chū, wú jùn zhì xià gǒu héng yè fèi, jù gāo qiáo shàng, rén jiā gǒu yǒu xiàn ér fèi shēng shén zhòng. huò yǒu yè chān shì zhī yún: yī gǒu jiǎ yǒu liǎng sān tóu, jiē qián xiàng luàn fèi. wú jǐ, sūn ēn luàn yú wú huì yān. shì shí fǔ guó jiāng jūn sūn wú zhōng jiā yú jì yáng, dì zhōng wén quǎn zǐ shēng, xún ér dì chì, yǒu èr quǎn zǐ, jiē bái sè, yī xióng yī cí, qǔ ér yǎng zhī, jiē sǐ. hòu wú zhōng wèi huán xuán suǒ zhū miè. àn shī zǐ yuē: dì zhōng yǒu quǎn, míng yuē dì láng. xià dǐng zhì yuē jué dì dé quǎn, míng yuē jiǎ. cǐ gài zì rán zhī wù, bù yīng chū ér chū, wèi quǎn huò yě.
安帝隆安初,吳郡治下狗恆夜吠,聚高橋上,人家狗有限而吠聲甚眾。或有夜覘視之云:「一狗假有兩三頭,皆前向亂吠。」無幾,孫恩亂於吳會焉。是時輔國將軍孫無終家於既陽,地中聞犬子聲,尋而地斥,有二犬子,皆白色,一雄一雌,取而養之,皆死。後無終為桓玄所誅滅。案《尸子》曰:「地中有犬,名曰地狼。」《夏鼎志》曰;「掘地得犬,名曰賈。」此蓋自然之物,不應出而出,為犬禍也。
huán xuán jiāng bài chǔ wáng, yǐ shè bài xí, qún guān péi wèi. xuán wèi jí chū, yǒu gǒu lái biàn qí xí, mò bù jīng guài. xuán xìng cāi bào, jìng wú yán zhě, zhú gǒu gǎi xí ér yǐ. tiān jiè ruò yuē, huán xuán wú dé ér dāo qiè dà wèi, gù quǎn biàn qí xí, shì qí wàng jù zhī shén yě. bā shí rì xuán bài wáng yān.
桓玄將拜楚王,已設拜席,群官陪位。玄未及出,有狗來便其席,莫不驚怪。玄性猜暴,竟無言者,逐狗改席而已。天戒若曰,桓玄無德而叨竊大位,故犬便其席,示其妄據之甚也。八十日玄敗亡焉。
bái shěng bái xiáng
白眚白祥
wèi míng dì qīng lóng sān nián zhēng yuè yǐ hài, yǔn shí yú shòu guāng. àn zuǒ shì chuán yǔn shí, xīng yě, liú xīn shuō yuē: shù zhòng wéi xīng yǔn yú sòng zhě, xiàng sòng xiāng gōng jiāng dé zhū hóu ér bù zhōng yě. qín shǐ huáng shí yǒu yǔn shí, bān gù yǐ wèi: shí, yīn lèi yě. yòu bái xiáng, chén jiāng wēi jūn. shì hòu xuān dì dé zhèng yún.
魏明帝青龍三年正月乙亥,隕石於壽光。案《左氏傳》「隕石,星也」,劉歆說曰:「庶眾惟星隕於宋者,象宋襄公將得諸侯而不終也。」秦始皇時有隕石,班固以為:「石,陰類也。又白祥,臣將危君。」是後宣帝得政雲。
wǔ dì tài kāng wǔ nián wǔ yuè dīng sì, yǔn shí yú wēn jí hé yáng gè èr. liù nián zhēng yuè, yǔn shí yú wēn, sān.
武帝太康五年五月丁巳,隕石於溫及河陽各二。六年正月,隕石於溫,三。
chéng dì xián hé bā nián wǔ yuè, xīng yǔn yú féi xiāng, yī. jiǔ nián zhēng yuè, yǔn shí yú liáng zhōu, èr.
成帝咸和八年五月,星隕於肥鄉,一。九年正月,隕石於涼州,二。
wú sūn liàng wǔ fèng èr nián wǔ yuè, yáng xiàn xiàn lí lǐ shān dà shí zì lì. àn jīng fáng yì chuán yuē shù shì wèi tiān zǐ zhī xiáng yě, qí shuō yuē: shí lì yú shān tóng xìng, píng dì yì xìng. gàn bǎo yǐ wèi sūn hào chéng fèi gù zhī jiā de wèi, qí yīng yě. huò yuē sūn xiū jiàn lì zhī xiáng yě.
吳孫亮五鳳二年五月,陽羨縣離里山大石自立。案京房《易傳》曰「庶士為天子之祥也」,其說曰:「石立於山同姓,平地異姓。」干寶以為「孫皓承廢故之家得位,其應也。」或曰孫休見立之祥也。
wǔ dì tài kāng shí nián, luò yáng gōng xī yí qiū lǐ shí shēng dì zhōng, shǐ gāo sān chǐ, rú xiāng lu xíng, hòu rú yǔ rén, pán báo bù kě jué. àn liú xiàng shuō, cǐ bái shěng yě. míng nián gōng chē yàn jià, wáng shì shǐ sāo, zú yǐ luàn wáng. jīng fáng yì chuán yuē: shí lì rú rén, shù shì wèi tiān xià xióng. cǐ jìn zhī yǐ.
武帝太康十年,洛陽宮西宜秋里石生地中,始高三尺,如香鈩形,後如傴人,槃薄不可掘。案劉向說,此白眚也。明年宮車晏駕,王室始騷,卒以亂亡。京房《易傳》曰:「石立如人,庶士為天下雄。」此近之矣。
huì dì yuán kāng wǔ nián shí èr yuè, yǒu shí shēng yú yí nián lǐ. yǒng kāng yuán nián, xiāng yáng jùn shàng yán, dé míng shí, zhuàng zhī, shēng wén qī bā lǐ. tài ān yuán nián, dān yáng hú shú xiàn xià jià hú yǒu dà shí, fú èr bǎi bù ér dēng àn, mín jīng zào xiāng gào yuē: shí lái. gàn bǎo yuē: xún yǒu shí bīng rù jiàn yè.
惠帝元康五年十二月,有石生於宜年裡。永康元年,襄陽郡上言,得鳴石,撞之,聲聞七八里。太安元年,丹陽湖熟縣夏架湖有大石,浮二百步而登岸,民驚噪相告曰:「石來。」干寶曰:「尋有石冰入建鄴。」
chē qí dà jiāng jūn dōng yíng wáng téng zì bīng zhōu qiān zhèn yè, xíng cì zhēn dìng. shí jiǔ jī xuě, ér dāng mén qián fāng shù zhàng dú xiāo shì, téng guài ér jué zhī, dé yù mǎ, gāo chǐ xǔ, kǒu chǐ quē. téng yǐ mǎ zhě guó xìng, shàng sòng zhī, yǐ wèi ruì. rán mǎ wú chǐ zé bù dé shí, yāo xiáng zhī zhào, shuāi wáng zhī zhēng. àn zhàn, cǐ bái xiáng yě. shì hòu téng wèi jí sāng suǒ shā, ér tiān xià suì luàn.
車騎大將軍、東嬴王騰自并州遷鎮鄴,行次真定。時久積雪,而當門前方數丈獨消釋,騰怪而掘之,得玉馬,高尺許,口齒缺。騰以馬者國姓,上送之,以為瑞。然馬無齒則不得食,妖祥之兆,衰亡之徵。案占,此白祥也。是後騰為汲桑所殺,而天下遂亂。
wǔ dì tài shǐ bā nián wǔ yuè, shǔ dì yǔ bái máo, cǐ bái xiáng yě. shí yì zhōu cì shǐ huáng fǔ yàn fá wèn shān hú, cóng shì hé lǚ gù jiàn, bù cóng, yá mén zhāng hóng děng kùn zhòng zhī yuàn, wū yàn móu nì, hài zhī. jīng fáng yì chuán yuē: qián lè hòu yōu, jué yāo tiān yù yǔ. yòu yuē: xié rén jìn, xián rén táo, tiān yù máo. qí yì yāo yuē: tiān yù máo yǔ, guì rén chū zǒu. sān zhàn jiē yīng.
武帝泰始八年五月,蜀地雨白毛,此白祥也。時益州刺史皇甫晏伐汶山胡,從事何旅固諫,不從,牙門張弘等困眾之怨,誣晏謀逆,害之。京房《易傳》曰:「前樂後憂,厥妖天雨羽。」又曰:「邪人進,賢人逃,天雨毛。」其《易妖》曰:「天雨毛羽,貴人出走。」三占皆應。
huì dì yǒng níng yuán jūn, qí wáng jiǒng jǔ yì jūn. jūn zhōng yǒu xiǎo ér, chū yú xiāng chéng fán chāng xiàn, nián bā suì, fā tǐ xī bái, pō néng bo, yú hóng fàn, bái xiáng yě.
惠帝永寧元軍,齊王冏舉義軍。軍中有小兒,出於襄城繁昌縣,年八歲,發體悉白,頗能卜,於《洪範》,白祥也。
chéng dì xián kāng chū, dì shēng máo, jìn bái xiáng yě. sūn shèng yǐ wèi rén láo zhī yì yě. shì hòu shí jì lóng miè ér zhōng yuán xiàng huà, jiāng xiāng jiē gān xīn yān. yú shì fāng zhèn lǚ gé, biān shù réng qiān, jiē yōng dài bù qǔ, dòng yǒu wàn shù. qí jiān zhēng fá zhēng fù, yì wú níng suì, tiān xià láo rǎo, bǎi xìng pí yuàn.
成帝咸康初,地生毛,近白祥也。孫盛以為人勞之異也。是後石季龍滅而中原向化,將相皆甘心焉。於是方鎮屢革,邊戍仍遷,皆擁帶部曲,動有萬數。其間征伐征賦,役無寧歲,天下勞擾,百姓疲怨。
xián kāng sān nián liù yuè, dì shēng máo.
咸康三年六月,地生毛。
xiào wǔ tài yuán èr nián wǔ yuè, jīng dū dì shēng máo, zhì sì nián ér dī zéi cì xiāng guó, wéi péng chéng, xiàng guǎng líng, zhēng shù réng chū, bīng lián nián bù jiě.
孝武太元二年五月,京都地生毛,至四年而氐賊次襄國,圍彭城,向廣陵,征戍仍出,兵連年不解。
tài yuán shí sì nián sì yuè, jīng dū dì shēng máo. shì shí fú jiān miè hòu, jīng lüè duō shì, rén láo zhī yīng yě. shí qī nián sì yuè, dì shēng máo.
太元十四年四月,京都地生毛。是時苻堅滅後,經略多事,人勞之應也。十七年四月,地生毛。
ān dì lóng ān sì nián sì yuè yǐ wèi, dì shēng máo, huò bái huò hēi. yuán xìng sān nián wǔ yuè, jiāng líng dì shēng máo. shì hòu jiāng líng jiàn xí, jiāo zhàn zhě shù yǐ.
安帝隆安四年四月乙未,地生毛,或白或黑。元興三年五月,江陵地生毛。是後江陵見襲,交戰者數矣。
yì xī sān nián sān yuè, dì shēng bái máo. shí nián sān yuè dì shēng máo. míng nián, wáng lǚ xī tǎo sī mǎ xiū zhī. yòu míng nián, běi sǎo guān luò.
義熙三年三月,地生白毛。十年三月地生毛。明年,王旅西討司馬休之。又明年,北掃關洛。
mù lì jīn
木沴金
wèi qí wáng zhèng shǐ mò, hé nán yǐn lǐ shèng zhì tīng shì, yǒu xiǎo cái jī duò, huò shòu fú lì shí biāo tóu, duàn zhī, cǐ mù lì jīn yě. shèng hòu xún rì ér bài.
魏齊王正始末,河南尹李勝治聽事,有小材激墮,楇受符吏石彪頭,斷之,此木沴金也。勝後旬日而敗。
huì dì yuán kāng bā nián wǔ yuè, jiāo méi tán shí zhōng pò wèi èr, cǐ mù lì jīn yě. jiāo méi tán zhě, qiú zi zhī shén wèi, wú gù zì huǐ, tài zǐ jiāng wēi zhī xiàng yě. míng nián mǐn huái fèi sǐ.
惠帝元康八年五月,郊禖壇石中破為二,此木沴金也。郊禖壇者,求子之神位,無故自毀,太子將危之象也。明年愍懷廢死。
xiào wǔ dì tài yuán shí nián sì yuè, xiè ān chū zhèn guǎng líng, shǐ fā shí tóu, jīn gǔ wú gù zì pò. cǐ mù lì jīn zhī yì yě, tiān yì yě. tiān jiè ruò yuē, ān tú yáng jīng lüè zhī shēng, zhōng wú qí shí, zhēng gǔ bù yòng zhī xiàng yě. yuè yú, yǐ jí hái ér hōng.
孝武帝太元十年四月,謝安出鎮廣陵,始發石頭,金鼓無故自破。此木沴金之異也,天意也。天戒若曰,安徒揚經略之聲,終無其實,鉦鼓不用之象也。月余,以疾還而薨。
chuán yuē: shì zhī bù míng, shì wèi bù zhé, jué jiù shū, jué fá héng yù, jué jí jí. shí zé yǒu cǎo yāo, shí zé yǒu luǒ chóng zhī niè, shí zé yǒu yáng huò, shí zé yǒu mù ē, shí zé yǒu chì shěng chì xiáng. wéi shuǐ lì huǒ. shì zhī bù míng, shì wèi bù zhé. zhé, zhī yě. shī yún: ěr dé bù míng, yǐ wáng péi wáng qīng. bù míng ěr dé, yǐ wáng bèi wáng cè. yán shàng bù míng, àn mèi bì huò, zé bù néng zhī shàn è, qīn jìn xí, zhǎng tóng lèi, wáng gōng zhě shòu shǎng, yǒu zuì zhě bù shā, bǎi guān fèi luàn, shī zài shū huǎn, gù qí jiù shū yě. shèng xià rì zhǎng, shǔ yǐ yǎng wù, zhèng chí huǎn, gù qí fá cháng yù yě. yù zé dōng wēn, chūn xià bù hé, shāng bìng jí rén, qí jí jí yě. zhū bù xíng zé shuāng bù shā cǎo, yáo chén xià zé shā bù yǐ shí, gù yǒu cǎo yāo. fán yāo, mào zé yǐ fú, yán zé yǐ shī, tīng zé yǐ shēng. shì bù yǐ sè zhě, wǔ sè, wù zhī dà fēn yě, zài yú shěng xiáng, gù shèng rén yǐ wèi cǎo yāo, shī wù bǐng zhī míng zhě yě. wēn yù shēng chóng, gù yǒu luǒ chóng zhī niè, wèi míng tè zhī lèi dāng sǐ bù sǐ, dāng shēng ér bù shēng, huò duō yú gù ér wèi zāi yě. liú xīn yǐ wèi shǔ sī xīn bù róng. yú yì, gāng ér bāo róu wèi lí, lí wèi huǒ, wèi mù. yáng shàng jiǎo xià tí, gāng ér bāo róu, yáng dà mù ér bù jīng míng, shì qì huǐ, gù yǒu yáng huò. yī rì, shǔ suì yáng duō yì sǐ, jí wèi guài, yì shì yě. jí rén, zé duō bìng mù zhě, gù yǒu mù ē. huǒ sè chì, gù yǒu chì shěng chì xiáng. fán shì shāng zhě, bìng huǒ qì huǒ qì shāng, zé shuǐ lì zhī. qí jí jí zhě shùn zhī, qí fú yuē shòu. liú xīn shì chuán yuē yǒu yǔ chóng zhī niè, jī huò. shuō yǐ wèi yú tiān wén nán fāng zhū zhāng wèi niǎo xīng, gù wèi yǔ chóng. huò yì cóng yǔ, gù wèi jī. jī yú yì zì zài xùn, shuō fēi shì.
《傳》曰:「視之不明,是謂不哲,厥咎舒,厥罰恆燠,厥極疾。時則有草妖,時則有蠃蟲之孽,時則有羊禍,時則有目痾,時則有赤眚赤祥。惟水沴火。」視之不明,是謂不哲。哲,知也。《詩》云:「爾德不明,以亡陪亡卿。不明爾德,以亡背亡側。」言上不明,暗昧蔽惑,則不能知善惡,親近習,長同類,亡功者受賞,有罪者不殺,百官廢亂,失在舒緩,故其咎舒也。盛夏日長,暑以養物,政弛緩,故其罰常燠也。燠則冬溫,春夏不和,傷病疾人,其極疾也。誅不行則霜不殺草,繇臣下則殺不以時,故有草妖。凡妖,貌則以服,言則以詩,聽則以聲。視不以色者,五色,物之大分也,在於眚祥,故聖人以為草妖,失物柄之明者也。溫燠生蟲,故有蠃蟲之孽,謂螟螣之類當死不死,當生而不生,或多於故而為災也。劉歆以為屬思心不容。於《易》,剛而苞柔為《離》,《離》為火,為目。羊上角下蹄,剛而苞柔,羊大目而不精明,視氣毀,故有羊禍。一日,暑歲羊多疫死,及為怪,亦是也。及人,則多病目者,故有目痾。火色赤,故有赤眚赤祥。凡視傷者,病火氣;火氣傷,則水沴之。其極疾者順之,其福曰壽。劉歆《視傳》曰有羽蟲之孽,雞禍。說以為於天文南方硃張為鳥星,故為羽蟲。禍亦從羽,故為雞。雞於《易》自在《巽》,說非是。
shù zhēng zhī héng yù, liú xiàng yǐ wèi chūn qiū wú bīng yě. xiǎo yù bù shū, wú bīng rán hòu shū, jǔ qí dà zhě yě. jīng fáng yì chuán yuē: lù bù suí xíng zī wèi qī, sī jiù yù. qí yù, yǔ yún sì zhì ér wēn. chén ān lù lè yì zī wèi luàn, yù ér shēng chóng. zhī zuì bù zhū zī wèi shū, qí yù, xià zé shǔ shā rén, dōng zé wù huá shí. zhòng guò bù zhū zī wèi wáng zhēng, qí jiù dāng hán ér yù jǐn liù rì yě.
庶征之恆燠,劉向以為《春秋》無冰也。小燠不書,無冰然後書,舉其大者也。京房《易傳》曰:「祿不遂行茲謂欺,廝咎燠。其燠,雨雲四至而溫。臣安祿樂逸茲謂亂,燠而生蟲。知罪不誅茲謂舒,其燠,夏則暑殺人,冬則物華實。重過不誅茲謂亡征,其咎當寒而燠盡六日也。」
wú sūn liàng jiàn xìng yuán nián jiǔ yuè, táo lǐ huá, sūn quán shì zhèng fán fù zhòng, rén diāo yú yì. shì shí zhū gé kè shǐ fǔ zhèng, xī xiào guān, yuán bū zé, chú guān liáng, chóng kuān hòu, cǐ shū huǎn zhī yīng yě. yī shuō táo lǐ hán huá wèi cǎo yāo, huò shǔ huá niè.
吳孫亮建興元年九月,桃李華,孫權世政煩賦重,人凋於役。是時諸葛恪始輔政,息校官,原逋責,除關梁,崇寬厚,此舒緩之應也。一說桃李寒華為草妖,或屬華孽。
wèi shǎo dì jǐng yuán sān nián shí yuè, táo lǐ huá. shí shǎo dì shēn shù ēn dé, shì chóng yōu huǎn, cǐ qí yīng yě.
魏少帝景元三年十月,桃李華。時少帝深樹恩德,事崇優緩,此其應也。
huì dì yuán kāng èr nián èr yuè, bā xī jùn jiè cǎo jiē shēng huá, jié zi rú mài, kě shí. shí dì chū jí wèi, chǔ wáng wěi jiǎo zhào zhū rǔ nán wáng liàng jí tài bǎo wèi guàn, dì bù néng chá. jīn fēi shí cǎo jié shí, cǐ héng yù kuān shū zhī fá.
惠帝元康二年二月,巴西郡界草皆生華,結子如麥,可食。時帝初即位,楚王瑋矯詔誅汝南王亮及太保衛瓘,帝不能察。今非時草結實,此恆燠寬舒之罰。
mù dì yǒng hé jiǔ nián shí èr yuè, táo lǐ huá, shì shí jiǎn wén fǔ zhèng, shì duō chí lüè, shū huǎn zhī yīng yě.
穆帝永和九年十二月,桃李華,是時簡文輔政,事多馳略,舒緩之應也。
cǎo yāo
草妖
hàn xiàn dì jiàn ān èr shí wǔ nián chūn zhēng yuè, wèi wǔ dì zài luò yáng qǐ jiàn shǐ diàn, fá zhuó lóng shù ér xuè chū, yòu jué xǐ lí, gēn shāng yì xuè chū. dì è zhī, suì qǐn jí, shì yuè bēng. gài cǎo yāo, yòu chì xiáng, shì suì wèi wén dì huáng chū yuán nián yě.
漢獻帝建安二十五年春正月,魏武帝在洛陽起建始殿,伐濯龍樹而血出,又掘徙梨,根傷亦血出。帝惡之,遂寢疾,是月崩。蓋草妖,又赤祥,是歲魏文帝黃初元年也。
wú sūn liàng wǔ fèng yuán nián liù yuè, jiāo zhǐ bài cǎo huà wèi dào. xī sān miáo jiāng wáng, wǔ gǔ biàn zhǒng, cǐ cǎo yāo yě. qí hòu liàng fèi.
吳孫亮五鳳元年六月,交止稗草化為稻。昔三苗將亡,五穀變種,此草妖也。其後亮廢。
shǔ liú chán jǐng yào wǔ nián, gōng zhōng dà shù wú gù zì zhé. qiào zhōu yōu zhī, wú suǒ yǔ yán, nǎi shū zhù yuē: zhòng ér dà, qí zhī huì. jù ér shòu, ruò hé fù. yán cáo zhě zhòng yě, wèi zhě dà yě, zhòng ér dà, tiān xià qí dāng huì yě. jù ér shòu, rú hé fù yǒu lì zhě hū? shǔ guǒ wáng, rú zhōu yán, cǐ cǎo yāo yě.
蜀劉禪景耀五年,宮中大樹無故自折。譙周憂之,無所與言,乃書柱曰:「眾而大,其之會。具而授,若何復。」言曹者眾也,魏者大也,眾而大,天下其當會也。具而授,如何復有立者乎?蜀果亡,如周言,此草妖也。
wú sūn hào tiān xǐ yuán nián, wú jùn lín píng hú zì hàn mò huì sāi, shì shí yī xī hū kāi chú wú cǎo. zhǎng lǎo xiāng chuán: cǐ hú sāi, tiān xià luàn cǐ hú kāi, tiān xià píng. wú xún wáng ér jiǔ fú wèi yī.
吳孫皓天璽元年,吳郡臨平湖自漢末穢塞,是時一夕忽開除無草。長老相傳:此湖塞,天下亂;此湖開,天下平。吳尋亡而九服為一。
tiān jì sān nián bā yuè, jiàn yè yǒu guǐ mù cài yú gōng huáng gǒu jiā shēng, yī yuán zǎo shù, zhǎng zhàng yú, jīng guǎng sì cùn, hòu èr fēn. yòu yǒu mǎi cài shēng gōng wú píng jiā, gāo sì chǐ, rú pí pá xíng, shàng yuán, jìng yī chǐ bā cùn, jīng guǎng wǔ cùn, liǎng biān shēng yè, lǜ sè. dōng guān àn tú, míng guǐ mù zuò zhī bì, mǎi cài zuò píng lǜ, suì yǐ gǒu wèi shì zhī láng, píng wèi píng lǜ láng, jiē yín yìn qīng shòu. gàn bǎo yuē: míng nián píng wú, wáng jùn zhǐ chuán zhèng dé píng zhǔ, xìng míng xiǎn rán, zhǐ shì zhī zhēng yě. huáng gǒu zhě, wú yǐ tǔ yùn chéng hàn, gù chū yǒu huáng lóng zhī ruì. jí qí jì nián, ér yǒu guǐ mù zhī yāo tuō huáng gǒu zhī jiā. huáng chēng bù gǎi, ér guì jiàn dà shū, tiān dào jīng wēi zhī yīng gǎn yě.
天紀三年八月,建鄴有鬼目菜於工黃狗家生,依緣棗樹,長丈余,莖廣四寸,厚二分。又有蕒菜生工吳平家,高四尺,如枇杷形,上圓,徑一尺八寸,莖廣五寸,兩邊生葉,綠色。東觀案圖,名鬼目作芝萆,蕒菜作平慮,遂以狗為侍芝郎,平為平慮郎,皆銀印青綬。干寶曰:明年平吳,王浚止船正得平渚,姓名顯然,指事之徵也。黃狗者,吳以土運承漢,故初有黃龍之瑞。及其季年,而有鬼目之妖托黃狗之家。黃稱不改,而貴賤大殊,天道精微之應敢也。
huì dì yuán kāng èr nián chūn, bā xī jùn jiè zhú shēng huā, zǐ sè, jié shí rú mài, wài pí qīng, zhōng chì bái, wèi gān.
惠帝元康二年春,巴西郡界竹生花,紫色,結實如麥,外皮青,中赤白,味甘。
yuán kāng jiǔ nián liù yuè gēng zǐ, yǒu sāng shēng dōng gōng xī xiāng, rì zhǎng chǐ yú, jiǎ chén kū sǐ. cǐ yǔ yīn tài wù tóng yāo, tài zǐ bù néng wù, gù zhì fèi lù yě. bān gù chēng yě mù shēng cháo ér bào zhǎng, xiǎo rén jiāng bào jū dà chén zhī wèi, wēi guó wáng jiā zhī xiàng, cháo jiāng wèi xū yě. shì hòu sūn xiù zhāng lín yòng shì, suì zhì dà luàn.
元康九年六月庚子,有桑生東宮西廂,日長尺余,甲辰枯死。此與殷太戊同妖,太子不能悟,故至廢戮也。班固稱「野木生朝而暴長,小人將暴居大臣之位,危國亡家之象,朝將為墟也。」是後孫秀、張林用事,遂至大亂。
yǒng kāng yuán nián sì yuè, lì huáng sūn zāng wèi huáng tài sūn. wǔ yuè jiǎ zǐ, jiù dōng gōng, sāng yòu shēng yú xī xiāng. míng nián, zhào wáng lún cuàn wèi, zhèn shā zāng, cǐ yǔ mǐn huái tóng yāo yě. shì yuè, zhuàng wǔ guó yǒu sāng huà wèi bǎi, ér zhāng huá yù hài. zhuàng wǔ, huá zhī fēng yì yě.
永康元年四月,立皇孫臧為皇太孫。五月甲子,就東宮,桑又生於西廂。明年,趙王倫篡位,鴆殺臧,此與愍懷同妖也。是月,壯武國有桑化為柏,而張華遇害。壯武,華之封邑也。
xiào huái dì yǒng jiā èr nián dōng, xiàng xiàn sāng shù yǒu shēng rú jiě cái, rén wèi zhī sāng shù kū. àn liú xiàng shuō, sāng zhě sàng yě, yòu wèi kū shēng, bù xiáng zhī shén. shì shí jīng shī xū ruò, hú kòu jiāo qīn, dōng hǎi wáng yuè wú wèi guó zhī xīn, sì nián dōng jì ér nán chū, wǔ nián chūn hōng yú cǐ chéng. shí lè yāo qí zhòng, wéi ér shè zhī, wáng gōng yǐ xià zhì zhòng shù, sǐ zhě shí yú wàn rén. yòu pōu yuè guān, fén qí shī. shì bài yě, zhōng yuán wú suǒ qǐng mìng, luò jīng yì xún fù méi, sāng kū zhī yīng yě.
孝懷帝永嘉二年冬,項縣桑樹有聲如解材,人謂之桑樹哭。案劉向說,「桑者喪也」,又為哭聲,不祥之甚。是時京師虛弱,胡寇交侵,東海王越無衛國之心,四年冬季而南出,五年春薨於此城。石勒邀其眾,圍而射之,王公以下至眾庶,死者十餘萬人。又剖越棺,焚其屍。是敗也,中原無所請命,洛京亦尋覆沒,桑哭之應也。
liù nián wǔ yuè, wú xī xiàn yǒu sì zhū zhū yú shù, xiāng jiū ér shēng, zhuàng ruò lián lǐ. xiān shì, guō jǐng chún shì yán líng yǎn shǔ, yù lín zhī yì, yuē: hòu dāng fù yǒu yāo shù shēng, ruò ruì ér fēi, xīn shì zhī mù yě, tǎng yǒu cǐ, dōng xī shù bǎi lǐ bì yǒu zuò nì zhě. jí cǐ mù shēng, qí hòu xú fù guǒ zuò luàn, yì cǎo yāo yě. guō yòu yǐ wèi mù bù qū zhí. qí qī yuè, yù zhāng jùn yǒu zhāng shù jiǔ kū, shì yuè hū gèng róng mào, yǔ hàn chāng yì kū shè fù shēng tóng zhàn. shì huái mǐn lún xiàn zhī zhēng, yuán dì zhōng xìng zhī yīng yě.
六年五月,無錫縣有四株茱萸樹,相樛而生,狀若連理。先是,郭景純筮延陵蝘鼠,遇《臨》之《益》,曰:「後當復有妖樹生,若瑞而非,辛螫之木也,儻有此,東西數百里必有作逆者。」及此木生,其後徐馥果作亂,亦草妖也。郭又以為「木不曲直」。其七月,豫章郡有樟樹久枯,是月忽更榮茂,與漢昌邑枯社復生同占。是懷愍淪陷之徵,元帝中興之應也。
míng dì tài níng yuán nián jiǔ yuè, huì jī shàn xiàn mù shēng rú rén miàn. shì hòu wáng dūn chēng bīng zuò nì, huò bài wú chéng. xī hàn āi chéng zhī shì bìng yǒu cǐ yāo, ér rén mào bèi jù, gù chūn huò yì dà. jīn cǐ dàn rú rén miàn ér yǐ, gù qí biàn yě qīng yǐ.
明帝太寧元年九月,會稽剡縣木生如人面。是後王敦稱兵作逆,禍敗無成。昔漢哀成之世並有此妖,而人貌備具,故春禍亦大。今此但如人面而已,故其變也輕矣。
chéng dì xián hé liù nián wǔ yuè guǐ hài, qū ā yǒu liǔ shù kū dào liù zài, shì rì hū fù qǐ shēng, zhì jiǔ nián wǔ yuè jiǎ xū, wú xiàn wú xióng jiā yǒu sǐ yú shù, shì rì yīn fēng yǔ qǐ shēng, yǔ hàn shàng lín duàn liǔ qǐ shēng tóng xiàng. chū, kāng dì wèi wú wáng, yú shí suī gǎi fēng láng yá, ér yóu shí wú jùn wèi yì, shì dì yuè zhèng tǐ xiǎng guó zhī xiàng yě. qū ā xiān yì wú dì, xiàng jiàn wú yì xióng zhī shě, yòu tiān yì hū!
成帝咸和六年五月癸亥,曲阿有柳樹枯倒六載,是日忽復起生,至九年五月甲戌,吳縣吳雄家有死榆樹,是日因風雨起生,與漢上林斷柳起生同象。初,康帝為吳王,於時雖改封琅邪,而猶食吳郡為邑,是帝越正體饗國之象也。曲阿先亦吳地,象見吳邑雄之舍,又天意乎!
āi dì xìng níng sān nián wǔ yuè guǐ mǎo, lú líng xī chāng xiàn xiū míng jiā yǒu jiāng lì shù, shì rì hū fù qǐ shēng. shí xiào wǔ nián shǐ sì suì, é ér āi dì bēng, hǎi xī jí wèi, wèi jǐ ér fèi, jiǎn wén yuè zì fān wáng, rù zuǎn dà yè, dēng zuò xiǎng guó, yòu bù yú èr nián, ér xiào wǔ sì tǒng. dì huì chāng míng, shí zhě qiè wèi xī chāng xiū míng zhī xiáng, dì huì shí yīng yān. shì yì yǔ hàn xuān dì tóng xiàng yě.
哀帝興寧三年五月癸卯,廬陵西昌縣修明家有僵栗樹,是日忽復起生。時孝武年始四歲,俄而哀帝崩,海西即位,未幾而廢,簡文越自籓王,入纂大業,登阼享國,又不逾二年,而孝武嗣統。帝諱昌明,識者竊謂西昌修明之祥,帝諱實應焉。是亦與漢宣帝同象也。
hǎi xī tài hé yuán nián, liáng zhōu yáng shù shēng sōng. tiān jiè ruò yuē, sōng zhě bù gǎi kē yì yè, yáng zhě róu cuì zhī mù, jīn sōng shēng yú yáng, qǐ fēi yǒng jiǔ zhī yè jiāng jí wēi wáng zhī dì xié? shì shí zhāng tiān xī chēng xióng yú liáng zhōu, xún ér jiàng fú jiān.
海西太和元年,涼州楊樹生松。天戒若曰,松者不改柯易葉,楊者柔脆之木,今松生於楊,豈非永久之業將集危亡之地邪?是時張天錫稱雄於涼州,尋而降苻堅。
xiào wǔ tài yuán shí sì nián liù yuè, jiàn níng jùn tóng lè xiàn kū shù duàn zhé, hū rán zì lì xiāng shǔ. jīng fáng yì chuán yuē: qì zhèng zuò yín, jué yāo mù duàn zì shǔ. fēi hòu yǒu zhuān, mù pū fǎn lì. shì shí zhèng dào duō pì, qí hòu zhāng fū rén zhuān chǒng, jí páng bēng, zhào shù guī jiù zhāng shì yān.
孝武太元十四年六月,建寧郡銅樂縣枯樹斷折,忽然自立相屬。京房《易傳》曰:「棄正作淫,厥妖木斷自屬。妃後有專,木仆反立。」是時正道多僻,其後張夫人專寵,及旁崩,兆庶歸咎張氏焉。
ān dì yuán xìng sān nián, jīng jiāng èr zhōu jiè zhú shēng shí, rú mài.
安帝元興三年,荊、江二州界竹生實,如麥。
yì xī èr nián jiǔ yuè, yáng wǔ jiāng jūn yíng shì chén gài jiā yǒu kǔ mǎi cài, jīng gāo sì chǐ liù cùn, guǎng sān chǐ èr cùn, hòu sān cùn, yì cǎo yāo yě. cǐ dài yǔ wú zhōng tóng xiàng. shí zhě yǐ wèi kǔ mǎi zhě, mǎi qín kǔ yě. zì hòu suì suì zhēng tǎo, bǎi xìng láo kǔ, shì mǎi kǔ yě. shí yú nián zhōng, yáo hóng miè, bīng shǐ jí, shì kǔ mǎi zhī yīng yě.
義熙二年九月,揚武將軍營士陳蓋家有苦蕒菜,莖高四尺六寸,廣三尺二寸,厚三寸,亦草妖也。此殆與吳終同象。識者以為苦蕒者,買勤苦也。自後歲歲征討,百姓勞苦,是買苦也。十餘年中,姚泓滅,兵始戢,是苦蕒之應也。
yì xī zhōng, gōng chéng shàng jí yù dào zuǒ yòu jiē shēng jí lí, yì cǎo yāo yě. jí lí yǒu cì, bù kě jiàn ér xíng. shēng gōng qiáng jí chí dào, tiān jiè ruò yuē, rén jūn bù tīng zhèng, suī yǒu gōng shì chí dào, ruò kōng fèi yě, gù shēng jí lí.
義熙中,宮城上及御道左右皆生蒺藜,亦草妖也。蒺藜有刺,不可踐而行。生宮牆及馳道,天戒若曰,人君不聽政,雖有宮室馳道,若空廢也,故生蒺藜。
yǔ chóng zhī niè
羽蟲之孽
wèi wén dì huáng chū sì nián wǔ yuè, yǒu tí hú niǎo jí líng zhī chí. àn liú xiàng shuō, cǐ yǔ chóng zhī niè, yòu qīng xiáng yě. zhào yuē: cǐ shī rén suǒ wèi wū zé zhě yě. cáo shī cì gòng gōng yuǎn jūn zǐ jìn xiǎo rén, jīn qǐ yǒu xián zhì zhī shì chù yú xià wèi, fǒu zé sī niǎo hé wèi ér zhì zāi! qí bó jǔ tiān xià jùn dé mào cái dú xíng jūn zǐ, yǐ dá cáo rén zhī cì. yú shì yáng biāo guǎn níng zhī tú xián jiàn jiàn jǔ, xiē suǒ wèi dǔ yāo zhī jù zhě yě. rán yóu bù néng yōu róng liàng zhí ér duō nì piān sī yǐ. jīng fáng yì chuán yuē pì tuì yǒu dé, jué yāo shuǐ niǎo jí yú guó zhōng.
魏文帝黃初四年五月,有鵜鶘鳥集靈芝池。案劉向說,此羽蟲之孽,又青祥也。詔曰:「此詩人所謂汙澤者也。《曹詩》『刺共公遠君子近小人』,今豈有賢智之士處於下位,否則斯鳥何為而至哉!其博舉天下俊德茂才獨行君子,以答曹人之刺。」於是楊彪、管寧之徒咸見薦舉,些所謂睹妖知懼者也。然猶不能優容亮直而多溺偏私矣。京房《易傳》曰「辟退有德,厥妖水鳥集於國中」。
huáng chū yuán nián, wèi yāng gōng zhōng yòu yǒu yàn shēng yīng, kǒu zhǎo jù chì, cǐ yǔ shāng zhòu sòng yǐn tóng xiàng.
黃初元年,未央宮中又有燕生鷹,口爪俱赤,此與商紂、宋隱同象。
jǐng chū yuán nián, yòu yǒu yàn shēng jù kòu yú wèi guó lǐ gài jiā, xíng ruò yīng, wěn shì yàn, cǐ yǔ chóng zhī niè, yòu chì shěng yě. gāo táng lóng yuē: cǐ wèi shì zhī dà yì, yí fáng yīng yáng zhī chén yú xiāo qiáng zhī nèi. qí hòu xuān dì qǐ zhū cáo shuǎng, suì yǒu wèi shì.
景初元年,又有燕生巨鷇於衛國李蓋家,形若鷹,吻似燕,此羽蟲之孽,又赤眚也。高堂隆曰:「此魏室之大異,宜防鷹揚之臣於蕭牆之內。」其後宣帝起誅曹爽,遂有魏室。
hàn xiàn dì jiàn ān èr shí sān nián, tū qiū niǎo jí yè gōng wén chāng diàn hòu chí. míng nián, wèi wǔ wáng hōng. wèi wén dì huáng chū sān nián, yòu jí luò yáng fāng lín yuán chí. qī nián, yòu jí. qí xià, wén dì bēng. jǐng chū mò, yòu jí fāng lín yuán chí. yǐ qián zài zhì, zhé yǒu dà sàng, dì è zhī. qí nián, míng dì bēng.
漢獻帝建安二十三年,禿鶖鳥集鄴宮文昌殿後池。明年,魏武王薨。魏文帝黃初三年,又集雒陽芳林園池。七年,又集。其夏,文帝崩。景初末,又集芳林園池。已前再至,輒有大喪,帝惡之。其年,明帝崩。
shǔ liú chán jiàn xìng jiǔ nián shí yuè, jiāng yáng zhì jiāng zhōu yǒu niǎo cóng jiāng nán fēi dù jiāng běi, bù néng dá, duò shuǐ sǐ zhě yǐ qiān shù. shì shí zhū gé liàng lián nián dòng zhòng, zhì tūn zhōng xià, ér zhōng sǐ wèi nán, suǒ tú bù suí. yòu zhū jiāng fēn zhēng, pō sàng tú lǚ, niǎo běi fēi bù néng dá duò shuǐ sǐ zhě, jiē yǒu qí xiàng yě. liàng jìng bù néng guò wèi, yòu qí yīng hū! cǐ yǔ hàn shí chǔ guó wū dòu duò sì shuǐ cū lèi yǐ.
蜀劉禪建興九年十月,江陽至江州有鳥從江南飛渡江北,不能達,墮水死者以千數。是時諸葛亮連年動眾,志吞中夏,而終死渭南,所圖不遂。又諸將分爭,頗喪徒旅,鳥北飛不能達墮水死者,皆有其象也。亮竟不能過渭,又其應乎!此與漢時楚國烏斗墮泗水粗類矣。
jǐng chū yuán nián, líng xiāo què shǐ gòu, yǒu què cháo qí shàng. què tǐ bái hēi zá sè, cǐ yǔ chóng zhī niè, yòu bái hēi xiáng yě. dì yǐ wèn gāo táng lóng, duì yuē: shī yún wéi què yǒu cháo, wéi jiū jū zhī, jīn xìng qǐ gōng shì ér què lái cháo, cǐ gōng shì wèi chéng shēn bù dé jū zhī xiàng yě. tiān jiè ruò yuē, gōng shì wèi chéng, jiāng yǒu tā xìng zhì yù zhī, bù kě bù shēn lǜ. yú shì dì gǎi yán dòng sè.
景初元年,陵霄闕始構,有鵲巢其上。鵲體白黑雜色,此羽蟲之孽,又白黑祥也。帝以問高堂隆,對曰:「《詩》雲『惟鵲有巢,惟鳩居之』,今興起宮室而鵲來巢,此宮室未成身不得居之象也。天戒若曰,宮室未成,將有他姓制御之,不可不深慮。」於是帝改顏動色。
wú sūn quán chì wū shí èr nián sì yuè, yǒu liǎng wū xián què duò dōng guǎn, quán shǐ lǐng chéng xiàng zhū jù liáo què yǐ jì. àn liú xīn shuō, cǐ yǔ chóng zhī niè, yòu hēi xiáng yě. shì bù míng tīng bù cōng zhī fá yě. shì shí quán yì yì dé shuāi, xìn chán hǎo shā, èr zi jiāng wēi, jiāng xiāng jù dài, dǔ yāo bù wù, jiā zhī yǐ liáo, mèi dào zhī shèn zhě yě. míng nián, tài zǐ hé fèi, lǔ wáng bà cì sǐ, zhū jù zuǒ qiān, lù yì yōu zú, shì qí yīng yě. dōng guǎn, diǎn jiào zhī fǔ què duò dōng guǎn, yòu tiān yì hū?
吳孫權赤烏十二年四月,有兩烏銜鵲墮東館,權使領丞相硃據燎鵲以祭。案劉歆說,此羽蟲之孽,又黑祥也。視不明、聽不聰之罰也。是時權意溢德衰,信讒好殺,二子將危,將相俱殆,睹妖不悟,加之以燎,昧道之甚者也。明年,太子和廢,魯王霸賜死,硃據左遷,陸議憂卒,是其應也。東館,典教之府;鵲墮東館,又天意乎?
wú sūn quán tài yuán èr nián zhēng yuè, fēng qián tài zǐ hé wèi nán yáng wáng, qiǎn zhī zhǎng shā, yǒu què cháo qí fān qiáng. hé gù gōng liáo wén zhī, jiē yōu cǎn, yǐ wèi qiáng mò qīng wēi, fēi jiǔ ān zhī xiàng. shì hòu guǒ bù dé qí sǐ.
吳孫權太元二年正月,封前太子和為南陽王,遣之長沙,有鵲巢其帆檣。和故宮僚聞之,皆憂慘,以為檣末傾危,非久安之象。是後果不得其死。
sūn liàng jiàn xìng èr nián shí yī yuè, yǒu dà niǎo wǔ jiàn yú chūn shēn, wú rén yǐ wèi fèng huáng. míng nián, gǎi yuán wèi wǔ fèng. hàn huán dì shí yǒu wǔ sè dà niǎo, sī mǎ biāo yún: zhèng dào shuāi quē, wú yǐ zhì fèng, nǎi yǔ chóng niè ěr. sūn liàng wèi yǒu dé zhèng, sūn jùn jiāo bào fāng shén, cǐ yǔ huán dì tóng shì yě. àn ruì yīng tú, dà niǎo shì fèng ér wèi niè zhě fēi yī, yí jiē shì yě.
孫亮建興二年十一月,有大鳥五見於春申,吳人以為鳳皇。明年,改元為五鳳。漢桓帝時有五色大鳥,司馬彪云:「政道衰缺,無以致鳳,乃羽蟲孽耳。」孫亮未有德政,孫峻驕暴方甚,此與桓帝同事也。案《瑞應圖》,大鳥似鳳而為孽者非一,宜皆是也。
sūn hào jiàn héng sān nián, xī yuàn yán fèng huáng jí, yǐ zhī gǎi yuán, yì tóng yú liàng.
孫皓建衡三年,西苑言鳳皇集,以之改元,義同於亮。
wǔ dì tài shǐ sì nián bā yuè, yǒu dí zhì fēi shàng chāng hé mén. tiān jiè ruò yuē, chāng hé mén fēi zhì suǒ zhǐ, yóu yīn zōng zhì dēng dǐng ěr zhī jiè yě.
武帝泰始四年八月,有翟雉飛上閶闔門。天戒若曰,閶闔門非雉所止,猶殷宗雉登鼎耳之戒也。
huì dì yǒng kāng yuán nián, zhào wáng lún jì cuàn, jīng shī dé yì niǎo, mò néng míng. lún shǐ rén chí chū, zhōu xuán chéng yì shì yǐ wèn rén. jī rì, gōng xī yǒu xiǎo ér jiàn zhī, suì zì yán yuē: fú liú niǎo yì. chí zhě jí hái bái lún, lún shǐ gèng qiú, yòu jiàn zhī, nǎi jiāng rù gōng, mì lóng niǎo, bìng bì xiǎo ér hù zhōng, míng rì shì zhī, xī bù jiàn. cǐ yǔ chóng zhī niè. shí zhào wáng lún yǒu mù liú zhī jí, yán fú liú zhě, wèi lún liú jiāng fú qí zuì yě. xún ér lún zhū.
惠帝永康元年,趙王倫既篡,京師得異鳥,莫能名。倫使人持出,周旋城邑市以問人。積日,宮西有小兒見之,遂自言曰:「服留鳥翳。」持者即還白倫,倫使更求,又見之,乃將入宮,密籠鳥,並閉小兒戶中,明日視之,悉不見。此羽蟲之孽。時趙王倫有目瘤之疾,言服留者,謂倫留將服其罪也。尋而倫誅。
zhào wáng lún cuàn wèi, yǒu chún rù tài jí diàn, zhì jí dōng táng. tiān jiè ruò yuē, tài jí dōng táng jiē cháo xiǎng tīng zhèng zhī suǒ, ér chún zhì tóng rì jí zhī zhě, zhào wáng lún bù dāng jū cǐ wèi yě. shī yún: què zhī qiáng qiáng, chún zhī bēn bēn, rén zhī wú liáng, wǒ yǐ wèi jūn. qí cǐ zhī wèi hū! xún ér lún zhū.
趙王倫篡位,有鶉入太極殿,雉集東堂。天戒若曰,太極東堂皆朝享聽政之所,而鶉雉同日集之者,趙王倫不當居此位也。《詩》云:「鵲之強強,鶉之奔奔,人之無良,我以為君。」其此之謂乎!尋而倫誅。
xiào huái dì yǒng jiā yuán nián èr yuè, luò yáng dōng běi bù guǎng lǐ dì xiàn, yǒu cāng bái èr sè é chū, cāng zhě fēi xiáng chōng tiān, bái zhě zhǐ yān. cǐ yǔ chóng zhī niè, yòu hēi bái xiáng yě. chén liú dǒng yǎng yuē: bù guǎng, zhōu zhī dí quán, méng huì dì yě. bái zhě, jīn sè, guó zhī xíng yě. cāng wèi hú xiàng, qí kě jǐn yán hū? shì hòu, liú yuán hǎi shí lè xiāng jì luàn huá.
孝懷帝永嘉元年二月,洛陽東北步廣里地陷,有蒼白二色鵝出,蒼者飛翔沖天,白者止焉。此羽蟲之孽,又黑白祥也。陳留董養曰:「步廣,周之狄泉,盟會地也。白者,金色,國之行也。蒼為胡象,其可盡言乎?」是後,劉元海、石勒相繼亂華。
míng dì tài níng sān nián bā yuè gēng xū, yǒu dà niǎo èr, cāng hēi sè, yì guǎng yī zhàng sì chǐ, qí yī jí sī tú fǔ, shè ér shā zhī, qí yī jí shì běi jiā rén shě, yì huò yān. cǐ yǔ chóng zhī niè, yòu hēi xiáng yě. jí rùn yuè wù zǐ ér dì bēng, hòu suì yǒu sū jùn zǔ yuē zhī luàn.
明帝太寧三年八月庚戌,有大鳥二,蒼黑色,翼廣一丈四尺,其一集司徒府,射而殺之,其一集市北家人舍,亦獲焉。此羽蟲之孽,又黑祥也。及閏月戊子而帝崩,後遂有蘇峻、祖約之亂。
chéng dì xián hé èr nián zhēng yuè, yǒu wǔ ōu niǎo jí diàn tíng, cǐ yòu bái xiáng yě. shì shí yǔ liàng gǒu wéi zhòng móu, jiāng zhào sū jùn, yǒu yán bù cóng zhī jiù, gù bái xiáng xiān jiàn yě. sān nián èr yuè, jùn guǒ zuò luàn, gōng yē fén huǐ, huà wèi wū lái, cǐ qí yīng yě.
成帝咸和二年正月,有五鷗鳥集殿庭,此又白祥也。是時庾亮苟違眾謀,將召蘇峻,有言不從之咎,故白祥先見也。三年二月,峻果作亂,宮掖焚毀,化為汙萊,此其應也。
xián kāng bā nián qī yuè, yǒu bái lù jí diàn wū. shì shí kāng dì chū jí wèi, bù yǒng zhī xiáng yě. hòu shè zài qī ér dì bēng. àn liú xiàng yuē: yě niǎo rù chù, gōng shì jiāng kōng. cǐ qí yīng yě.
咸康八年七月,有白鷺集殿屋。是時康帝初即位,不永之祥也。後涉再期而帝崩。案劉向曰:「野鳥入處,宮室將空。」此其應也。
hǎi xī chū yǐ xìng shǒu sān nián èr yuè jí wèi, yǒu yě zhì jí yú xiāng fēng. cǐ yǔ chóng zhī niè yě. xún wèi huán wēn suǒ fèi yě.
海西初以興守三年二月即位,有野雉集於相風。此羽蟲之孽也。尋為桓溫所廢也。
xiào wǔ dì tài yuán shí liù nián liù yuè, què cháo tài jí dōng tóu chī wěi, yòu cháo guó zi xué táng xī tóu. shí bā nián dōng gōng shǐ chéng, shí jiǔ nián zhēng yuè què yòu cháo qí xī mén. cǐ dài yǔ wèi jǐng chū tóng zhàn. xué táng, fēng jiào suǒ jù xī tóu, yòu jīn xíng zhī xiáng. jí dì bēng hòu, ān huáng sì wèi, huán xuán suì cuàn, fēng jiào nǎi tuí, jīn xíng bù jìng zhī xiàng yě.
孝武帝太元十六年六月,鵲巢太極東頭鴟尾,又巢國子學堂西頭。十八年東宮始成,十九年正月鵲又巢其西門。此殆與魏景初同占。學堂,風教所聚;西頭,又金行之祥。及帝崩後,安皇嗣位,桓玄遂篡,風教乃穨,金行不競之象也。
ān dì yì xī sān nián, lóng xiāng jiāng jūn zhū yī shù shòu yáng. bì chuī fàn, hū yǒu qún wū jí zào, jìng lái zhuó gǎn, bì qū suì bù qù. yǒu liè gǒu zǎ shā liǎng wū, yú wū yīn gòng zhuó shā gǒu, yòu gǎn qí ròu, wéi yú gǔ cún. cǐ yì yǔ chóng zhī niè, yòu hēi xiáng yě. míng nián liù yuè, yī sǐ, cǐ qí yīng yě.
安帝義熙三年,龍驤將軍硃猗戍壽陽。婢炊飯,忽有群烏集灶,競來啄敢,婢驅遂不去。有獵狗咋殺兩烏,余烏因共啄殺狗,又敢其肉,唯余骨存。此亦羽蟲之孽,又黑祥也。明年六月,猗死,此其應也。
yáng huò
羊禍
chéng dì xián hé èr nián wǔ yuè, sī tú wáng dǎo jiù yáng shēng wú hòu zú, cǐ yáng huò yě. jīng fáng yì chuán yuē: zú shǎo zhě, xià bù shèng rèn yě. míng nián, sū jùn pò jīng dū, dǎo yǔ dì jù yōu shí tóu, jǐn nǎi dé miǎn, shì qí yīng yě.
成帝咸和二年五月,司徒王導廄羊生無後足,此羊禍也。京房《易傳》曰:「足少者,下不勝任也。」明年,蘇峻破京都,導與帝俱幽石頭,僅乃得免,是其應也。
chì shěng chì xiáng
赤眚赤祥
gōng sūn wén yì shí, xiāng píng běi shì shēng ròu, zhǎng wéi gè shù chǐ, yǒu tóu mù kǒu huì, wú shǒu zú ér dòng yáo, cǐ chì xiáng yě. zhàn yuē: yǒu xíng bù chéng, yǒu tǐ bù shēng, qí guó miè wáng. wén yì xún wèi wèi suǒ zhū.
公孫文懿時,襄平北市生肉,長圍各數尺,有頭目口喙,無手足而動搖,此赤祥也。占曰:「有形不成,有體不聲,其國滅亡。」文懿尋為魏所誅。
wú shù jiāng dèng xǐ shā zhū cí shén, zhì bì xuán zhī, hū jiàn yī rén tóu wǎng shí ròu, xǐ yǐn gōng shè zhòng zhī, zǎ zǎ zuò shēng, rào wū sān rì, jìn chì xiáng yě. hòu rén bái xǐ móu běi pàn, hé mén bèi zhū. jīng fáng yì chuán yuē: shān jiàn bǎo, jiāng yú yì, yì yǒu bīng, zhuàng rú rén tóu, chì sè.
吳戍將鄧喜殺豬祠神,治畢懸之,忽見一人頭往食肉,喜引弓射中之,咋咋作聲,繞屋三日,近赤祥也。後人白喜謀北叛,闔門被誅。京房《易傳》曰:「山見葆,江於邑,邑有兵,狀如人頭,赤色。」
wǔ dì tài kāng wǔ nián sì yuè rén zǐ, lǔ guó chí shuǐ biàn chì rú xuè.
武帝太康五年四月壬子,魯國池水變赤如血。
qī nián shí yuè, hé yīn yǒu chì xuě èr qǐng. cǐ chì xiáng yě. shì hòu sì zài ér dì bēng, wáng shì suì luàn.
七年十月,河陰有赤雪二頃。此赤祥也。是後四載而帝崩,王室遂亂。
huì dì yuán kāng wǔ nián sān yuè, lǚ xiàn yǒu liú xiě, dōng xī bǎi yú bù, cǐ chì xiáng yě. zhì yuán kāng mò, qióng xiōng jí luàn, jiāng shī liú xiě zhī yīng yě. gàn bǎo yǐ wèi hòu bā zài ér fēng yún luàn xú zhōu, shā shāng shù wàn rén, shì qí yīng yě.
惠帝元康五年三月,呂縣有流血,東西百餘步,此赤祥也。至元康末,窮凶極亂,殭屍流血之應也。干寶以為「後八載而封雲亂徐州,殺傷數萬人」,是其應也。
yǒng kāng yuán nián sān yuè, wèi shì yǔ xuè. fū zhèng xíng shū huǎn, zé yǒu cháng yù chì xiáng zhī yāo. cǐ suì zhēng yuè, sòng mǐn huái tài zǐ, yōu yú xǔ gōng. tiān jiè ruò yuē, bù yí huǎn zì jiān rén, jiāng shǐ tài zǐ yuān sǐ. huì dì yú mào bù wù, shì yuè mǐn huái suì bì. yú shì wáng shì chéng xìn, huò liú tiān xià. nào chǐ shā qí mǐn wáng rì, tiān yù xuè zhān yī. tiān yǐ gào yě, cǐ zhī wèi hū? jīng fáng yì chuán yuē: guī yù bù jiě, zī wèi zhuī fēi, jué jiù tiān yù xuè. zī wèi bù qīn, xià yǒu ě xīn, bù chū sān nián, wú qí zōng. yòu yuē: nìng rén lù, gōng chén lù, tiān yù xuè yě.
永康元年三月,尉氏雨血。夫政刑舒緩,則有常燠赤祥之妖。此歲正月,送愍懷太子,幽於許宮。天戒若曰,不宜緩恣奸人,將使太子冤死。惠帝愚眊不寤,是月愍懷遂斃。於是王室成釁,禍流天下。淖齒殺齊湣王日,天雨血沾衣。天以告也,此之謂乎?京房、《易傳》曰:「歸獄不解,茲謂追非,厥咎天雨血。茲謂不親,下有噁心,不出三年,無其宗。」又曰:「佞人祿,功臣戮,天雨血也。」
mǐn dì jiàn xìng yuán nián shí èr yuè, hé dōng dì zhèn, yǔ ròu. sì nián shí èr yuè bǐng yín, chéng xiàng fǔ zhǎn dū yùn lìng shǐ chún yú bó, xuè nì liú shàng zhù èr zhàng sān chǐ, cǐ chì xiáng yě. shì shí, hòu jiāng jūn chǔ póu zhèn guǎng líng, chéng xiàng yáng shēng běi fá, bó yǐ dū yùn jī liú jí yì shǐ zāng zuì, yī jūn fǎ lù zhī. qí xī sù chēng: dū yùn shì qì, wú suǒ jī fá, shòu qiú yì shǐ, zuì bù jí sǐ. bīng jiā zhī shì, xiān shēng hòu shí, shí shì tún shù, fēi wèi zhēng jūn. zì sì nián yǐ lái, yùn cáo jī tíng, jiē bù yǐ jūn xìng fǎ lùn. liáo zuǒ mò zhī lǐ. jí yǒu biàn, sī zhí dàn hé zhòng guān, yuán dì bù wèn, suì pín hàn sān nián. gàn bǎo yǐ wèi yuān qì zhī yīng yě. guō jǐng chún yuē: xuè zhě shuǐ lèi, tóng shǔ yú kǎn. kǎn wèi fǎ xiàng, shuǐ píng rùn xià, bù yí nì liú. cǐ zhèng yǒu jiù shī zhī zhēng yě.
愍帝建興元年十二月,河東地震,雨肉。四年十二月丙寅,丞相府斬督運令史淳于伯,血逆流上柱二丈三尺,此赤祥也。是時,後將軍褚裒鎮廣陵,丞相揚聲北伐,伯以督運稽留及役使贓罪,依軍法戮之。其息訴稱:「督運事訖,無所稽乏,受賕役使,罪不及死。兵家之勢,先聲後實,實是屯戍,非為征軍。自四年已來,運漕稽停,皆不以軍興法論。」僚佐莫之理。及有變,司直彈劾眾官,元帝不問,遂頻旱三年。干寶以為冤氣之應也。郭景純曰:「血者水類,同屬於《坎》。《坎》為法象,水平潤下,不宜逆流。此政有咎失之徵也。」
liú cōng wěi jiàn yuán yuán nián zhēng yuè, píng yáng dì zhèn, qí chóng míng guān xiàn wèi chí, shuǐ chì rú xuè, chì qì zhì tiān, yǒu chì lóng fèn xùn ér qù. liú xīng qǐ yú qiān niú, rù zǐ wēi, lóng xíng wēi yí, qí guāng zhào dì, luò yú píng yáng běi shí lǐ. shì zhī zé ròu, chòu wén yú píng yáng. zhǎng sān shí bù, guǎng èr shí qī bù. ròu páng cháng yǒu kū shēng, zhòu yè bù zhǐ. shù rì, cōng hòu liú shì chǎn yī shé yī shòu, gè hài rén ér zǒu. xún zhī bù dé, qǐng zhī jiàn yú yǔn ròu zhī páng. shì shí, liú cōng nà liú yīn sān nǚ, bìng wèi qí hòu. tiān jiè ruò yuē, cōng jì zì chēng liú xìng, sān hòu yòu jù liú shì, nì gǔ ròu zhī gāng, chéng rén lún zhī zé. yǔn ròu zhū yāo, qí shěng yì dà. é ér liú shì sǐ, kū shēng zì jué yǐ.
劉聰偽建元元年正月,平陽地震,其崇明觀陷為池,水赤如血,赤氣至天,有赤龍奮迅而去。流星起於牽牛,入紫微,龍形委蛇,其光照地,落於平陽北十里。視之則肉,臭聞於平陽。長三十步,廣二十七步。肉旁常有哭聲,晝夜不止。數日,聰後劉氏產一蛇一獸,各害人而走。尋之不得,頃之見於隕肉之旁。是時,劉聰納劉殷三女,並為其後。天戒若曰,聰既自稱劉姓,三後又俱劉氏,逆骨肉之綱,成人倫之則。隕肉諸妖,其眚亦大。俄而劉氏死,哭聲自絕矣。