liú yì, zì xī lè, péng chéng pèi rén yě. zēng zǔ jù, guǎng líng xiāng. shū fù zhèn, zuǒ guāng lù dài fu. yì shǎo yǒu dà zhì, bù xiū jiā rén chǎn yè, shì wèi zhōu cóng shì, huán hóng yǐ wéi zhōng bīng cān jūn shǔ. huán xuán cuàn wèi, yì yǔ liú yù hé wú jì wèi yǒng zhī děng qǐ yì bīng, mì móu tǎo xuán, yì tǎo xú zhōu cì shǐ huán xiū yú jīng kǒu qīng zhōu cì shǐ huán hóng yú guǎng líng. yù lǜ yì děng zhì zhú lǐ, xuán shǐ qí jiāng huáng fǔ fū wú fǔ zhī běi jù yì jūn, yù zhī yú jiāng chéng, lín zhèn zhǎn fǔ zhī, jìn zhì luó luò qiáo, yòu zhǎn fū shǒu. xuán dà jù, shǐ huán qiān hé dàn zhī tún fù zhōu shān. yì děng jūn zhì jiǎng shān, yù shǐ léi ruò dēng shān, duō zhāng qí zhì, xuán bù zhī cè, yì yǐ wēi jù. qiān děng shì zú duō běi fǔ rén, sù shè fú yù, mò gǎn chū dòu. yù yǔ yì děng fēn wéi shù duì, jìn tū qiān zhèn, jiē shū sǐ zhàn, wú bù yī dāng bǎi. shí dōng běi fēng jí, yì jūn fàng huǒ, yān chén zhāng tiān, gǔ zào zhī yīn zhèn hài jīng yì, qiān děng zhū jūn yī shí bēn sàn. xuán jì xī zǒu, yù yǐ yì wèi guàn jūn jiāng jūn qīng zhōu cì shǐ, yǔ hé wú jì liú dào guī niè xuán. xuán bī dì jí láng yá wáng xī shàng, yì yǔ dào guī jí xià pī tài shǒu mèng huái yù děng zhuī jí xuán, zhàn yú zhēng róng zhōu. yì chéng fēng zòng huǒ. jǐn ruì zhēng xiān, xuán zhòng dà kuì, shāo zī zhòng yè zǒu. xuán jiāng guō quán liú yǎ děng xí xiàn xún yáng, yì qiǎn wǔ wēi jiāng jūn liú huái sù tǎo píng zhī.
刘毅,字希乐,彭城沛人也。曾祖距,广陵相。叔父镇,左光禄大夫。毅少有 大志,不修家人产业,仕为州从事,桓弘以为中兵参军属。桓玄篡位,毅与刘裕、 何无忌、魏咏之等起义兵,密谋讨玄,毅讨徐州刺史桓修于京口、青州刺史桓弘于 广陵。裕率毅等至竹里,玄使其将皇甫敷、吴甫之北距义军,遇之于江乘,临阵斩 甫之,进至罗落桥,又斩敷首。玄大惧,使桓谦、何澹之屯覆舟山。毅等军至蒋山, 裕使羸弱登山,多张旗帜,玄不之测,益以危惧。谦等士卒多北府人,素慑伏裕, 莫敢出斗。裕与毅等分为数队,进突谦阵,皆殊死战,无不一当百。时东北风急, 义军放火,烟尘张天,鼓噪之音震骇京邑,谦等诸军一时奔散。玄既西走,裕以毅 为冠军将军、青州刺史,与何无忌、刘道规蹑玄。玄逼帝及琅邪王西上,毅与道规 及下邳太守孟怀玉等追及玄,战于峥嵘洲。毅乘风纵火。尽锐争先,玄众大溃,烧 辎重夜走。玄将郭铨、刘雅等袭陷寻阳,毅遣武威将军刘怀肃讨平之。
jí xuán sǐ, huán zhèn huán qiān fù jù zhòng jù yì yú líng xī. xuán jiāng féng gāi yǐ bīng huì zhèn, yì jìn jī, wèi zhèn suǒ bài, tuì cì xún yáng, zuò miǎn guān, xún yuán zhī. liú yù mìng hé wú jì shòu yì jié dù, wú jì yǐ dū shè wèi fán, zhé biàn jiě tǒng. yì jí wú jì zhuān shàn, miǎn qí láng yá nèi shǐ, yǐ fǔ guó jiāng jūn shè jūn shì, wú jì suì yǔ yì bù píng. yì wéi zì yǐn jiù, shí lùn wěi zhī. yì fù yǔ dào guī fā xún yáng. huán liàng zì hào jiāng zhōu cì shǐ, qiǎn liú jìng xuān jī zǒu zhī. yì jūn cì xià kǒu. shí zhèn dǎng féng gāi shù dà àn, mèng shān tú jù lǔ chéng, huán shān kè shǒu yǎn yuè lěi, zhòng hé wàn rén, lián jiàn èr àn, shuǐ lù xiāng yuán. yì dū zhòng jūn jìn tǎo, wèi zhì fù kǒu, yù fēng piāo méi qiān yú rén. yì yǔ liú huái sù suǒ miǎo děng gōng lǔ chéng, dào guī gōng yǎn yuè lěi, hé wú jì yǔ tán zhī liè jiàn yú zhōng liú, yǐ fáng yuè yì. yì gōng guàn jiǎ zhòu, líng chéng bàn rì ér èr lěi jù kuì, shēng qín shān kè, ér féng gāi dùn zǒu. yì jìn píng bā líng. yǐ yì wèi shǐ chí jié yǎn zhōu cì shǐ, jiāng jūn rú gù. yì hào lìng yán zhěng, suǒ jīng xū yì, bǎi xìng ān yuè. nán yáng tài shǒu lǔ zōng zhī qǐ yì, xí xiāng yáng, pò huán wèi. yì děng zhū jūn cì jiāng líng zhī mǎ tóu. zhèn yōng shèng yú, chū yíng jiāng jīn. zōng zhī yòu pò wěi jiāng wēn kǎi, zhèn zì jī zōng zhī. yì yīn lǜ wú jì dào guī děng zhū jūn pò féng gāi yú yù zhāng kǒu, tuī fēng ér jìn, suì rù jiāng líng. zhèn wén chéng xiàn, yǔ qiān běi zǒu, shèng yú fǎn zhèng. yì zhí xuán dǎng biàn fàn zhī yáng sēng shòu xià hóu chóng zhī huán dào gōng děng, jiē zhǎn zhī. huán zhèn fù yǔ fú hóng zì yún chéng xí xiàn jiāng líng, yǔ liú huái sù xiāng chí. yì qiǎn bù jiàng jī zhèn, shā zhī, bìng zhǎn wěi fǔ jiāng jūn huán zhēn. yì yòu gōng bá qiān líng, zhǎn xuán tài shǒu liú shū zǔ yú lín zhàng. qí yú yōng zhòng jiǎ hào yǐ shí shù, jiē tǎo píng zhī. èr zhōu jì píng, yǐ yì wèi fǔ jūn jiāng jūn. shí diāo yù děng zuò luàn, tún yú xiāng zhōng, yì qiǎn jiàng fēn tǎo, jiē miè zhī.
及玄死,桓振、桓谦复聚众距毅于灵溪。玄将冯该以兵会振,毅进击,为振所 败,退次寻阳,坐免官,寻原之。刘裕命何无忌受毅节度,无忌以督摄为烦,辄便 解统。毅疾无忌专擅,免其琅邪内史,以辅国将军摄军事,无忌遂与毅不平。毅唯 自引咎,时论韪之。毅复与道规发寻阳。桓亮自号江州刺史,遣刘敬宣击走之。毅 军次夏口。时振党冯该戍大岸,孟山图据鲁城,桓山客守偃月垒,众合万人,连舰 二岸,水陆相援。毅督众军进讨,未至复口,遇风飘没千余人。毅与刘怀肃、索邈 等攻鲁城,道规攻偃月垒,何无忌与檀祗列舰于中流,以防越逸。毅躬贯甲胄,陵 城半日而二垒俱溃,生擒山客,而冯该遁走。毅进平巴陵。以毅为使持节、兗州刺 史,将军如故。毅号令严整,所经墟邑,百姓安悦。南阳太守鲁宗之起义,袭襄阳, 破桓蔚。毅等诸军次江陵之马头。振拥乘舆,出营江津。宗之又破伪将温楷,振自 击宗之。毅因率无忌、道规等诸军破冯该于豫章口,推锋而进,遂入江陵。振闻城 陷,与谦北走,乘舆反正。毅执玄党卞范之、羊僧寿、夏侯崇之、桓道恭等,皆斩 之。桓振复与苻宏自郧城袭陷江陵,与刘怀肃相持。毅遣部将击振,杀之,并斩伪 辅将军桓珍。毅又攻拔迁陵,斩玄太守刘叔祖于临幛。其余拥众假号以十数,皆讨 平之。二州既平,以毅为抚军将军。时刁预等作乱,屯于湘中,毅遣将分讨,皆灭 之。
chū, yì dīng yōu zài jiā, jí yì qí chū xìng, suì mò dié cóng shì. zhì shì, jūn yì jiàn níng, shàng biǎo qǐ hái jīng kǒu, yǐ zhōng sāng lǐ, yuē:" hóng dào wèi guó zhě, lǐ jǐn yú rén xiào. sù qióng guī tiān zhě, mò shèn yú sàng qīn. dàn chén fán yōng, běn wú gǎn gài, bù néng yǔn yuè, gù qí yí ěr. wǎng nián guó nàn tāo tiān, gù zhì jié yú zhōng, tiǎn rán gǒu cún. qù chūn luán jià huí zhěn, ér kuáng jiǎo wèi miè, suī jiān xiōng shí xiāo, yú jìn cuàn fú, wēi huái guǎ fāng, wén wǔ láo bì, wēi qíng wèi shēn, gù jǐng bēi fèn. jīn huáng wēi xiá sù, hǎi nèi qīng dàng, chén qióng dú jiān huì, yì yǐ jù yú shèng tīng. jiān léi huàn zī shén, zhòng jí hù dòng, rú jīn qǐn dùn wú fù rén lǐ. chén zhī qíng yě, běn bù gān shēng yǔ qí shì yě, yì kě yǐ méi. qǐ cì yú hái, zhōng qí qiū fén, shù jī zhōng xiào zhī dào huò yòu yú shèng shì." bù xǔ. zhào yǐ yì wèi dū du yù zhōu yáng zhōu zhī huái nán lì yáng lú jiāng ān fēng táng yì wǔ jùn zhū jūn shì yù zhōu cì shǐ, chí jié jiāng jūn cháng shì rú gù, běn fǔ wén wǔ xī lìng xī shǔ. yǐ kuāng fù gōng, fēng nán píng jùn kāi guó gōng, jiān dū du xuān chéng jūn shì, gěi gǔ chuī yī bù. liáng zhōu cì shǐ liú zhì fǎn, yì qiǎn jiàng tǎo qín zhī. chū, huán xuán yú nán zhōu qǐ zhāi, xī huà pán lóng yú qí shàng, hào wèi pán lóng zhāi. yì xiǎo zì pán lóng, zhì shì, suì jū zhī. é jìn bài wèi jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī.
初,毅丁忧在家,及义旗初兴,遂墨绖从事。至是,军役渐宁,上表乞还京口, 以终丧礼,曰:“弘道为国者,理尽于仁孝。诉穷归天者,莫甚于丧亲。但臣凡庸, 本无感概,不能陨越,故其宜耳。往年国难滔天,故志竭愚忠,靦然苟存。去春鸾 驾回轸,而狂狡未灭,虽奸凶时枭,余烬窜伏,威怀寡方,文武劳弊,微情未申, 顾景悲愤。今皇威遐肃,海内清荡,臣穷毒艰秽,亦已具于圣听。兼羸患滋甚,众 疾互动,如今寝顿无复人理。臣之情也,本不甘生;语其事也,亦可以没。乞赐余 骸,终其丘坟,庶几忠孝之道获宥于圣世。”不许。诏以毅为都督豫州扬州之淮南 历阳庐江安丰堂邑五郡诸军事、豫州刺史,持节、将军、常侍如故,本府文武悉令 西属。以匡复功,封南平郡开国公,兼都督宣城军事,给鼓吹一部。梁州刺史刘稚 反,毅遣将讨擒之。初,桓玄于南州起斋,悉画盘龙于其上,号为盘龙斋。毅小字 盘龙,至是,遂居之。俄进拜卫将军、开府仪同三司。
jí hé wú jì wèi lú xún suǒ bài, zéi jūn chéng shèng ér jìn, cháo tíng zhèn hài. yì jù zhōu chuán tǎo zhī, jiāng fā, ér jí dǔ, nèi wài shī sè. cháo yì yù fèng shèng yú běi jiù zhōng jūn liú yù, huì yì jí chōu, jiāng lǜ jūn nán zhēng, yù yǔ yì shū yuē: " wú wǎng yǔ yāo zéi zhàn, xiǎo qí biàn tài. jīn xiū chuán chuí bì, jiāng jū qián pū zhī. kè píng zhī rì, shàng liú zhī rèn jiē yǐ xiāng wěi." yòu qiǎn yì cóng dì fān wǎng zhǐ zhī. yì dà nù, wèi fān yuē:" wǒ yǐ yī shí zhī gōng xiāng tuī ěr, rǔ biàn wèi wǒ bù jí liú yù yě!" tóu shū yú dì. suì yǐ zhōu shī èr wàn fā gū shú. xú dào fù wén yì jiāng zhì jiàn yè, bào lú xún yuē:" liú yì bīng zhòng, chéng bài jī cǐ yī zhàn, yí bìng lì jù zhī." xún nǎi yǐn bīng fā bā líng, yǔ dào fù lián qí ér xià. yì cì yú sāng luò zhōu, yǔ zéi zhàn, bài jī, qì chuán, yǐ shù bǎi rén bù zǒu, yú zhòng jiē wèi zéi suǒ lǔ, zī zhòng yíng jī, jiē qì zhī. yì zǒu, jīng shè mán jìn, jī kùn sǐ wáng, zhì dé shí èr sān. cān jūn yáng suì jié lì yíng hù zhī, jǐn ér huò miǎn. liú yù shēn wèi miǎn zhī, fù qí běn zhí. yì nǎi yǐ suì wèi zī yì cān jūn.
及何无忌为卢循所败,贼军乘胜而进,朝廷震骇。毅具舟船讨之,将发,而疾 笃,内外失色。朝议欲奉乘舆北就中军刘裕,会毅疾瘳,将率军南征,裕与毅书曰: “吾往与妖贼战,晓其变态。今修船垂毕,将居前扑之。克平之日,上流之任皆以 相委。”又遣毅从弟籓往止之。毅大怒,谓籓曰:“我以一时之功相推耳,汝便谓 我不及刘裕也!”投书于地。遂以舟师二万发姑孰。徐道覆闻毅将至建鄴,报卢循 曰:“刘毅兵重,成败击此一战,宜并力距之。”循乃引兵发巴陵,与道覆连旗而 下。毅次于桑落洲,与贼战,败绩,弃船,以数百人步走,余众皆为贼所虏,辎重 盈积,皆弃之。毅走,经涉蛮晋,饥困死亡,至得十二三。参军羊邃竭力营护之, 仅而获免。刘裕深慰勉之,复其本职。毅乃以邃为谘议参军。
jí yù tǎo xún, zhào yì zhī nèi wài liú shì. yì yǐ sàng shī, qǐ jiě rèn, jiàng wèi hòu jiāng jūn. xún zhuǎn wèi jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī jiāng zhōu dū du. yì shàng biǎo yuē:
及裕讨循,诏毅知内外留事。毅以丧师,乞解任,降为后将军。寻转卫将军、 开府仪同三司、江州都督。毅上表曰:
chén wén tiān yǐ yíng xū wèi yùn, zhèng yǐ sǔn yì wèi dào. shí fǒu ér zhèng bù gé, rén diāo ér shì bù sǔn, zé wú yǐ jiù jí bìng yú yǐ wēi, zhěng tú tàn yú jiāng jué. zì qǐng róng chē lǚ hài, gān gē yì jìng, suǒ tǒng jiāng zhōu, yǐ yī yú zhī dì dāng nì shùn zhī chōng, zì huán xuán yǐ lái, qū cù cán bài, zhì nǎi nán bù bèi yǎng, nǚ wú pǐ duì, táo wáng qù jiù, bù bì yōu shēn, zì fēi cái dān lì jié, wú yǐ zhì cǐ. ruò bù qū xīn jīn lǐ, yǒu suǒ lí gǎi, zé mí yí zhī tàn yǎn yān bì jí.
臣闻天以盈虚为运,政以损益为道。时否而政不革,人凋而事不损,则无以救 急病于已危,拯涂炭于将绝。自顷戎车屡骇,干戈溢境,所统江州,以一隅之地当 逆顺之冲,自桓玄以来,驱蹙残败,至乃男不被养,女无匹对,逃亡去就,不避幽 深,自非财殚力竭,无以至此。若不曲心矜理,有所厘改,则靡遗之叹奄焉必及。
fū shè guān fēn zhí, jūn guó shū yòng, mù yǎng yǐ xī wù wèi dà, wǔ lüè yǐ jì shì wèi xiān. jiān ér lǐng zhī, gài chū yú quán shì, yīn jí jì jiǔ, suì shì cháng tǐ. jiāng zhōu zài fù xīn zhī nèi, píng jiē yáng yù, fān píng suǒ yǐ, shí wéi zhòng fù. xī hú kòu zòng yì. shuò mǎ lín jiāng, kàng yù zhī yí, gài quán ěr ěr. jīn jiāng zuǒ qū qū, hù bù yíng shù shí wàn, dì bù yú shù qiān lǐ, ér tǒng lǚ lín cì, wèi huò jiǎn xī, dà ér yán zhī, zú wèi guó chǐ. kuàng nǎi dì zài wú yú, ér yóu zhì jūn fǔ wén wǔ jiàng zuǒ, zī fèi fēi yào, qǐ suǒ wèi jīng guó dà qíng, yáng tāng qù huǒ zhě zāi! zì zhōu jùn biān jiāng, bǎi xìng liáo luò, jiā yóu tíng xiǎn hé, wèi zǔ fēng bō, zhuǎn shū wǎng fù, héng yǒu yān fèi, yòu fēi suǒ wèi yīn qí suǒ lì yǐ jì qí bì zhě yě, yú wèi yí jiě jūn fǔ, yí zhèn yù zhāng, chù shí jùn zhī zhōng, lì jiǎn huì zhī zhèng, bǐ jí shù nián, kě yǒu shēng qì. qiě shǔ xiàn diāo sàn, shì yǒu suǒ cún, ér yì diào sòng yíng bù dé zhǐ xī, yì wèi yīng suí yí bìng hé yǐ jiǎn zhòng fèi. cì shǐ yǔ yuè, zì lín lì yǐ lái, shén yǒu xù yǐn zhī chéng, dàn gāng wéi bù gé, zì fēi gāng mù suǒ lǐ. xún yáng jiē mán, yí shì yǒu è fáng, kě jí zhōu fǔ qiān bīng yǐ zhù jùn shù.
夫设官分职,军国殊用,牧养以息务为大,武略以济事为先。兼而领之,盖出 于权事,因藉既久,遂似常体。江州在腹心之内,凭接扬豫,籓屏所倚,实为重复。 昔胡寇纵逸。朔马临江,抗御之宜,盖权尔耳。今江左区区,户不盈数十万,地不 逾数千里,而统旅鳞次,未获减息,大而言之,足为国耻。况乃地在无虞,而犹置 军府文武将佐,资费非要,岂所谓经国大情,扬汤去火者哉!自州郡边江,百姓辽 落,加邮亭险阂,畏阻风波,转输往复,恆有淹废,又非所谓因其所利以济其弊者 也,愚谓宜解军府,移镇豫章,处十郡之中,厉简惠之政,比及数年,可有生气。 且属县凋散,示有所存,而役调送迎不得止息,亦谓应随宜并合以简众费。刺史庾 悦,自临莅以来,甚有恤隐之诚,但纲维不革,自非纲目所理。寻阳接蛮,宜示有 遏防,可即州府千兵以助郡戍。
yú shì jiě yuè, yì yí zhèn yù zhāng, qiǎn qí qīn jiāng zhào huī lǐng qiān bīng shǒu xún yáng. é jìn yì wèi dū du jīng níng qín yōng sì zhōu zhī hé dōng hé nán guǎng píng yáng zhōu zhī yì chéng sì jùn zhū jūn shì wèi jiāng jūn kāi fǔ yí tóng sān sī jīng zhōu cì shǐ, chí jié gōng rú gù. yì biǎo jīng zhōu biān hù bù yíng shí wàn, qì xiè suǒ rán. guǎng zhōu suī diāo cán, yóu chū dān qī zhī yòng, qǐng yī xiān zhǔn. yú shì jiā dū jiāo guǎng èr zhōu.
于是解悦,毅移镇豫章,遣其亲将赵恢领千兵守寻阳。俄进毅为都督荆宁秦雍 四州之河东河南广平扬州之义成四郡诸军事、卫将军、开府仪同三司、荆州刺史, 持节、公如故。毅表荆州编户不盈十万,器械索然。广州虽凋残,犹出丹漆之用, 请依先准。于是加督交、广二州。
yì zhì jiāng líng, nǎi zhé qǔ jiāng zhōu bīng jí yù zhōu xī fǔ wén wǔ wàn yú, liú ér bù qiǎn, yòu gào jí kùn, qǐng fān wèi fù. liú yù yǐ yì èr yú jǐ, nǎi zòu zhī. ān dì xià zhào yuē:" liú yì ào hěn xiōng lì, lǚ shuāng rì jiǔ, zhōng jiān fù bài, yí jí xiǎn lù. jìn fǎ hán hóng, fù méng chǒng shòu. céng bù sī qiān nèi sòng, yuàn wàng zī shén. lài zǎi fǔ cáng jí, tè jiā zūn yǎng, suì fù tuī gǔ shǎn xī, chǒng róng lóng tài, shù néng xǐ xīn gǎn yù, gé yīn gǎi yì, ér cháng è bù quān, zhì wèi jiān guǐ, líng shàng nüè xià, zòng yì wú dù. jì jiě dū rèn, jiāng zhōu fēi fù suǒ tǒng, ér zhé xǐ bīng zhòng, lüè qǔ jūn zī, qū chì jiù shù, hòu shù qīn dǎng. xī fǔ èr jú, wén wǔ yíng wàn, xī jiē gē liú, céng wú piàn yán. sì xīn zì yù, wǎng gù tiān cháo. yòu yǔ cóng dì fān yuǎn xiāng yǐng xiǎng, zhāo jù piāo jiǎo, shàn jiǎ zǔ bīng, wài tuō shěng jí, shí guī sì xì, tóng è xiǎng jì, tú huì jīng yǐng. shàng shū zuǒ pú yè xiè hùn píng jiè shì zī, chāo méng shū yù, ér qīng tiāo zào tuō, zhí wèi luàn jiē, shān dòng nèi wài, lián móu wàn lǐ. shì ér kě rěn, shú bù kě huái!" nǎi zhū fān hùn.
毅至江陵,乃辄取江州兵及豫州西府文武万余,留而不遣,又告疾困,请籓为 副。刘裕以毅贰于己,乃奏之。安帝下诏曰:“刘毅傲很凶戾,履霜日久,中间覆 败,宜即显戮。晋法含弘,复蒙宠授。曾不思愆内讼,怨望滋甚。赖宰辅藏疾,特 加遵养,遂复推毂陕西,宠荣隆泰,庶能洗心感遇,革音改意,而长恶不悛,志为 奸宄,陵上虐下,纵逸无度。既解督任,江州非复所统,而辄徙兵众,略取军资, 驱斥旧戍,厚树亲党。西府二局,文武盈万,悉皆割留,曾无片言。肆心恣欲,罔 顾天朝。又与从弟籓远相影响,招聚剽狡,缮甲阻兵,外托省疾,实规伺隙,同恶 想济,图会荆郢。尚书左仆射谢混凭藉世资,超蒙殊遇,而轻佻躁脱,职为乱阶, 扇动内外,连谋万里。是而可忍,孰不可怀!”乃诛籓、混。
liú yù zì lǜ zhòng tǎo yì, mìng wáng hóng wáng zhèn è kuǎi ēn děng lǜ jūn zhì yù zhāng kǒu, yú jiāng jīn fán zhōu ér jìn. yì cān jūn zhū xiǎn zhī féng zhèn è, yǐ suǒ tǒng qiān rén fù yì. zhèn è děng gōng xiàn wài chéng, yì shǒu nèi chéng, jīng ruì shàng shù qiān rén, zhàn zhì rì zè, zhèn è yǐ yù shū shì chéng nèi, yì nù, bù fā shū ér fén zhī. yì jì yǒu wài jiù, dū shì zú lì zhàn. zhòng zhī yù zhì, mò yǒu dòu xīn. jì mù, zhèn è fén zhū mén, qí lì gōng zhī, yì zhòng nǎi sàn, yì zì běi mén dān qí ér zǒu, qù jiāng líng èr shí lǐ ér yì. jīng sù, jū rén yǐ gào, nǎi zhǎn yú shì, zǐ zhí jiē fú zhū. yì xiōng mó bēn yú xiāng yáng, lǔ zōng zhī zhǎn sòng zhī.
刘裕自率众讨毅,命王弘、王镇恶、蒯恩等率军至豫章口,于江津燔舟而进。 毅参军硃显之逢镇恶,以所统千人赴毅。镇恶等攻陷外城,毅守内城,精锐尚数千 人,战至日昃,镇恶以裕书示城内,毅怒,不发书而焚之。毅冀有外救,督士卒力 战。众知裕至,莫有斗心。既暮,镇恶焚诸门,齐力攻之,毅众乃散,毅自北门单 骑而走,去江陵二十里而缢。经宿,居人以告,乃斩于市,子侄皆伏诛。毅兄模奔 于襄阳,鲁宗之斩送之。
yì gāng měng shěn duàn, ér zhuān sì hěn bì, yǔ liú yù xié chéng dà yè, ér gōng jū qí cì, shēn zì jīn fá, bù xiāng tuī fú. jí jū fāng yuè, cháng yàng yàng bù dé zhì, yù měi róu ér shùn zhī. yì jiāo zòng zī shén, měi lǎn shǐ jí, zhì lìn xiàng rú jiàng qū yú lián pō, zhé jué tàn yǐ wéi bù kě néng yě. cháng yún:" hèn bù yù liú xiàng, yǔ zhī zhēng zhōng yuán." yòu wèi xī sēng shī yuē:" xī liú bèi zhī yǒu kǒng míng, yóu yú zhī yǒu shuǐ. jīn wú yǔ zú xià suī cái fēi gǔ xián, ér shì tóng sī yán." zhòng xián è qí líng ào bù xùn. jí bài yú sāng luò, zhī wù qíng qù jǐ, mí fù fèn jī. chū, yù zhēng lú xún, kǎi guī, dì dà yàn yú xī chí, yǒu zhào fù shī. yì shī yún:" liù guó duō xióng shì, zhèng shǐ chū fēng liú." zì zhī wǔ gōng bù jìng, gù shì wén yǎ yǒu yú yě. hòu yú dōng fǔ jù chū pú dà zhì, yī pàn yīng zhì shù bǎi wàn, yú rén bìng hēi dú yǐ huán, wéi liú yù jí yì zài hòu. yì cì zhì dé zhì, dà xǐ, qiān yī rào chuáng, jiào wèi tóng zuò yuē:" fēi bù néng lú, bù shì cǐ ěr." yù è zhī, yīn ruá wǔ mù jiǔ zhī, yuē:" lǎo xiōng shì wèi qīng dá." jì ér sì zǐ jù hēi, qí yī zi zhuǎn yuè wèi dìng, yù lì shēng hē zhī, jí chéng lú yān. yì yì shū bù kuài, rán sù hēi, qí miàn rú tiě sè yān, ér nǎi hé yán yuē:" yì zhī gōng bù néng yǐ cǐ jiàn jiè!" jì chū xī fān, suī shàng liú fēn shǎn, ér dùn shī nèi quán, yòu pō zì xián shì jì, gù yù shàn qí wēi qiáng, sì xì tú yù, yǐ zhì yú bài.
毅刚猛沈断,而专肆很愎,与刘裕协成大业,而功居其次,深自矜伐,不相推 伏。及居方岳,常怏怏不得志,裕每柔而顺之。毅骄纵滋甚,每览史籍,至蔺相如 降屈于廉颇,辄绝叹以为不可能也。尝云:“恨不遇刘项,与之争中原。”又谓郗 僧施曰:“昔刘备之有孔明,犹鱼之有水。今吾与足下虽才非古贤,而事同斯言。” 众咸恶其陵傲不逊。及败于桑落,知物情去己,弥复愤激。初,裕征卢循,凯归, 帝大宴于西池,有诏赋诗。毅诗云:“六国多雄士,正始出风流。”自知武功不竞, 故示文雅有余也。后于东府聚樗蒱大掷,一判应至数百万,余人并黑犊以还,唯刘 裕及毅在后。毅次掷得雉,大喜,褰衣绕床,叫谓同坐曰:“非不能卢,不事此耳。” 裕恶之,因挼五木久之,曰:“老兄试为卿答。”既而四子俱黑,其一子转跃未定, 裕厉声喝之,即成卢焉。毅意殊不快,然素黑,其面如铁色焉,而乃和言曰:“亦 知公不能以此见借!”既出西籓,虽上流分陕,而顿失内权,又颇自嫌事计,故欲 擅其威强,伺隙图裕,以至于败。
chū, jiāng zhōu cì shǐ yǔ yuè, lóng ān zhōng wèi sī tú zhǎng shǐ, céng zhì jīng kǒu. yì shí shén tún jù, xiān jiù fǔ jiè dōng táng yǔ qīn gù chū shè. ér yuè hòu yǔ liáo zuǒ jìng lái yì táng, yì gào zhī yuē:" yì bèi tún fǒu zhī rén, hé yī shè shén nán. jūn yú zhū táng bìng kě, wàng yǐ jīn rì jiàn ràng." yuè bù xǔ. shè zhě jiē sàn, wéi yì liú shè rú gù. jì ér yuè shí é, yì qiú qí yú, yuè yòu bù dá, yì cháng xián zhī. yì xī zhōng, gù duó yuè yù zhāng, jiě qí jūn fǔ, shǐ rén wēi shì qí zhǐ, yuè fèn jù ér sǐ. yì zhī biǎn zào rú cǐ.
初,江州刺史庾悦,隆安中为司徒长史,曾至京口。毅时甚屯窭,先就府借东 堂与亲故出射。而悦后与僚佐径来诣堂,毅告之曰:“毅辈屯否之人,合一射甚难。 君于诸堂并可,望以今日见让。”悦不许。射者皆散,唯毅留射如故。既而悦食鹅, 毅求其余,悦又不答,毅常衔之。义熙中,故夺悦豫章,解其军府,使人微示其旨, 悦忿惧而死。毅之褊躁如此。
mài zì bó qún. shǎo yǒu cái gàn, wèi yīn zhòng kān zhōng bīng cān jūn. huán xuán zhī zài jiāng líng, shén háo hèng, shì shù wèi zhī guò yú zhòng kān. xuán céng yú zhòng kān shì qián xì mǎ, yǐ shuò nǐ zhòng kān. mài shí zài zuò, wèi xuán yuē:" mǎ shuò yǒu yú, jīng lǐ bù zú." xuán zì yǐ cái xióng guān shì, ér xīn zhī wài wù bù xǔ zhī. zhòng kān wèi zhī shī sè, xuán chū, zhòng kān wèi mài yuē:" qīng nǎi kuáng rén yě! xuán yè qiǎn shā qīng, wǒ qǐ néng xiāng jiù!" mài yǐ zhèng cí zhé zhòng kān, ér bù yǐ wéi huǐ. zhòng kān shǐ mài xià dū yǐ bì zhī. xuán guǒ lìng zhuī zhī, mài jǐn ér miǎn huò. hòu xuán dé zhì, mài yì mén chēng yè, xuán wèi mài yuē:" ān zhī bù sǐ ér gǎn xiāng jiàn?" mài duì yuē:" shè gōu zhǎn qū, yǔ mài wèi sān, gù zhī bù sǐ." xuán shén xǐ, yǐ wéi xíng yù cān jūn. hòu wèi jìng líng tài shǒu. jí yì yǔ liú yù děng tóng móu qǐ yì, mài jiāng yīng zhī, shì xiè, wèi xuán suǒ hài.
迈字伯群。少有才干,为殷仲堪中兵参军。桓玄之在江陵,甚豪横,士庶畏之 过于仲堪。玄曾于仲堪事前戏马,以槊拟仲堪。迈时在坐,谓玄曰:“马槊有余, 精理不足。”玄自以才雄冠世,而心知外物不许之。仲堪为之失色,玄出,仲堪谓 迈曰:“卿乃狂人也!玄夜遣杀卿,我岂能相救!”迈以正辞折仲堪,而不以为悔。 仲堪使迈下都以避之。玄果令追之,迈仅而免祸。后玄得志,迈诣门称谒,玄谓迈 曰:“安知不死而敢相见?”迈对曰:“射钩、斩袪,与迈为三,故知不死。”玄 甚喜,以为刑狱参军。后为竟陵太守。及毅与刘裕等同谋起义,迈将应之,事泄, 为玄所害。
zhū gě zhǎng mín, láng yá yáng dōu rén yě. yǒu wén wǔ gàn yòng, rán bù chí xíng jiǎn, wú xiāng qū zhī yù. huán xuán yǐn wèi cān jūn píng xī jūn shì, xún yǐ tān kè miǎn. jí liú yù jiàn yì, yǔ zhī dìng móu, wèi yáng wǔ jiàng jūn. cóng yù tǎo huán xuán, yǐ gōng bài fǔ guó jiāng jūn xuān chéng nèi shǐ. yú shí huán xīn jù zhòng xiàng lì yáng, zhǎng mín jī zǒu zhī, yòu yǔ liú jìng xuān pò xīn yú què pí, fēng xīn gàn xiàn gōng, shí yì èr qiān wǔ bǎi hù, yǐ běn guān dū huái běi zhū jūn shì, zhèn shān yáng. yì xī chū, mù róng chāo kòu xià pī, zhǎng mín qiǎn bù jiàng xú yǎn jī zǒu zhī, jìn wèi shǐ chí jié dū qīng yáng èr zhōu zhū jūn shì qīng zhōu cì shǐ, lǐng jìn líng tài shǒu, zhèn dān tú, běn hào jí gōng rú gù.
诸葛长民,琅邪阳都人也。有文武干用,然不持行检,无乡曲之誉。桓玄引为 参军平西军事,寻以贪刻免。及刘裕建义,与之定谋,为扬武将军。从裕讨桓玄, 以功拜辅国将军、宣城内史。于时桓歆聚众向历阳,长民击走之,又与刘敬宣破歆 于芍陂,封新淦县公,食邑二千五百户,以本官督淮北诸军事,镇山阳。义熙初, 慕容超寇下邳,长民遣部将徐琰击走之,进位使持节、督青扬二州诸军事、青州刺 史,领晋陵太守,镇丹徒,本号及公如故。
jí hé wú jì wèi xú dào fù suǒ hài, zéi chéng shèng bī jīng shī, cháo tíng zhèn hài, zhǎng mín lǜ zhòng rén wèi jīng dū, yīn biǎo yuē:" yāo zéi jí chuán fá mù, ér nán kāng xiāng guō chéng zhī yǐn bì jīng nián, yòu shēn xiāng bǎo míng, lǚ qī wú jì, zuì hé zhǎn xíng." zhào yuán chéng zhī. jí lú xún zhī bài liú yì yě, xún yǔ dào fù lián qí ér xià, jīng dū wēi jù, zhǎng mín quàn liú yù quán yí tiān zǐ guò jiāng. yù bù tīng, lìng zhǎng mín yǔ liú yì tún yú běi líng, yǐ bèi shí tou. shì píng, zhuǎn dū yù zhōu yáng zhōu zhī liù jùn zhū jūn shì yù zhōu cì shǐ, lǐng huái nán tài shǒu.
及何无忌为徐道覆所害,贼乘胜逼京师,朝廷震骇,长民率众人卫京都,因表 曰:“妖贼集船伐木,而南康相郭澄之隐蔽经年,又深相保明,屡欺无忌,罪合斩 刑。”诏原澄之。及卢循之败刘毅也,循与道覆连旗而下,京都危惧,长民劝刘裕 权移天子过江。裕不听,令长民与刘毅屯于北陵,以备石头。事平,转督豫州扬州 之六郡诸军事、豫州刺史,领淮南太守。
jí yù tǎo yì, yǐ zhǎng mín jiān tài wèi liú fǔ shì, zhào yǐ jiǎ zhàng wǔ shí rén rù diàn. zhǎng mín jiāo zòng tān chǐ, bù xù zhèng shì, duō jù zhēn bǎo měi sè, yíng jiàn dì zhái, bù zhī jì jí, suǒ zài cán nüè, wèi bǎi xìng suǒ kǔ. zì yǐ duō xíng wú lǐ, héng jù guó xiàn. jí liú yì bèi zhū, zhǎng mín wèi suǒ qīn yuē:" xī nián hǎi péng yuè, qián nián shā hán xìn, huò qí zhì yǐ!" móu yù wèi luàn, wèn liú mù zhī yuē:" rén jiān lùn zhě wèi tài wèi yǔ wǒ bù píng, qí gù hé yě?" mù zhī yuē: " xiàng gōng xī zhēng, lǎo mǔ ruò dì wěi zhī jiāng jūn, hé wèi bù píng!" zhǎng mín dì lí mín qīng jiǎo hǎo lì, gù quàn zhī yuē: " qíng péng yì tǐ ér shì bù piān quán, liú yì zhī zhū, yì zhū gě shì zhī jù, kě yīn yù wèi hái yǐ tú zhī." zhǎng mín yóu yù wèi fā, jì ér tàn yuē:" pín jiàn cháng sī fù guì, fù guì bì lǚ jī wēi. jīn rì yù wèi dān tú bù yī, qǐ kě dé yě!" yù shēn yí zhī, luò yì jì qiǎn zī zhòng jiān xíng ér xià, qián kè zhì rì, bǎi sī yú dào hòu zhī, zhé chà qí qī. jì ér qīng zhōu jìng jìn, qián rù dōng fǔ. míng dàn, zhǎng mín wén zhī, jīng ér zhì mén, yù fú zhuàng shì dīng wǔ yú mù zhōng, yǐn zhǎng mín jìn yǔ, sù suǒ wèi jìn jiē shuō yān. zhǎng mín yuè, wǔ zì hòu lā ér shā zhī, yú shī fù tíng wèi. shǐ shōu lí mín, lí mín xiāo yǒng jué rén, yǔ bǔ zhě kǔ zhàn ér sǐ. xiǎo dì yòu mín wèi dà sī mǎ cān jūn, táo yú shān zhōng, zhuī qín lù zhī. zhū gě shì zhī zhū yě, shì shù xián hèn zhèng xíng zhī wǎn, ruò shì zhì gù yān.
及裕讨毅,以长民监太尉留府事,诏以甲杖五十人入殿。长民骄纵贪侈,不恤 政事,多聚珍宝美色,营建第宅,不知纪极,所在残虐,为百姓所苦。自以多行无 礼,恆惧国宪。及刘毅被诛,长民谓所亲曰:“昔年醢彭越,前年杀韩信,祸其至 矣!”谋欲为乱,问刘穆之曰:“人间论者谓太尉与我不平,其故何也?”穆之曰: “相公西征,老母弱弟委之将军,何谓不平!”长民弟黎民轻狡好利,固劝之曰: “黥彭异体而势不偏全,刘毅之诛,亦诸葛氏之惧,可因裕未还以图之。”长民犹 豫未发,既而叹曰:“贫贱常思富贵,富贵必履机危。今日欲为丹徒布衣,岂可得 也!”裕深疑之,骆驿继遣辎重兼行而下,前克至日,百司于道候之,辄差其期。 既而轻舟径进,潜入东府。明旦,长民闻之,惊而至门,裕伏壮士丁旿于幕中,引 长民进语,素所未尽皆说焉。长民悦,旿自后拉而杀之,舆尸付廷尉。使收黎民, 黎民骁勇绝人,与捕者苦战而死。小弟幼民为大司马参军,逃于山中,追擒戮之。 诸葛氏之诛也,士庶咸恨正刑之晚,若释桎梏焉。
chū, zhǎng mín fù guì zhī hòu, cháng yī yuè zhōng zhé shí shù yè mián zhōng jīng qǐ, tiào liáng, rú yú rén xiāng dǎ. máo xiū zhī cháng yǔ tóng sù, jiàn zhī hài è, wèn qí gù, zhǎng mín dá yuē:" zhèng jiàn yī wù, shén hēi ér yǒu máo, jiǎo bù fēn míng, qí jiàn, fēi wǒ wú yǐ zhì zhī." qí hòu lái zhuǎn shù. wū zhōng zhù jí chuán jué jiān, xī jiàn yǒu shé tóu, lìng rén yǐ dāo xuán zhuó, yīng rèn yǐn cáng, qù zhé fù chū. yòu dǎo yī chǔ xiāng yǔ yǔ rú rén shēng, bù kě jiě. yú bì jiàn yǒu jù shǒu, zhǎng qī bā chǐ, bì dà shù wéi, lìng zhuó zhī, huò rán bú jiàn. wèi jǐ fú zhū.
初,长民富贵之后,常一月中辄十数夜眠中惊起,跳踉,如与人相打。毛修之 尝与同宿,见之骇愕,问其故,长民答曰:“正见一物,甚黑而有毛,脚不分明, 奇健,非我无以制之。”其后来转数。屋中柱及椽桷间,悉见有蛇头,令人以刀悬 斫,应刃隐藏,去辄复出。又捣衣杵相与语如人声,不可解。于壁见有巨手,长七 八尺,臂大数围,令斫之,豁然不见。未几伏诛。
hé wú jì, dōng hǎi tán rén yě. shǎo yǒu dà zhì, zhōng liàng rèn qì, rén yǒu bù chēng qí xīn zhě, zhé xíng yú yán sè. zhōu pì cóng shì, zhuǎn tài xué bó shì. zhèn běi jiāng jūn liú láo zhī, jí qí jiù yě, shí zhèn jīng kǒu, měi yǒu dà shì, cháng yǔ cān yì zhī. kuài jī shì zǐ yuán xiǎn zi yàn zhāng fēng dōng hǎi wáng, yǐ wú jì wèi guó zhōng wèi, jiā guǎng wǔ jiàng jūn. jí huán xuán hài yàn zhāng yú shì, wú jì rù shì tòng kū ér chū, shí rén yì yān. suí láo zhī nán zhēng huán xuán, láo zhī jiāng jiàng yú xuán yě, wú jì lǚ jiàn, cí zhǐ shén qiè, láo zhī bù cóng. jí xuán cuàn wèi, wú jì yǔ xuán lì bù láng cáo jìng zhī yǒu jiù, qǐng lì xiǎo xiàn. jìng zhī bái xuán, xuán bù xǔ, wú jì nǎi hái jīng kǒu.
何无忌,东海郯人也。少有大志,忠亮任气,人有不称其心者,辄形于言色。 州辟从事,转太学博士。镇北将军刘牢之,即其舅也,时镇京口,每有大事,常与 参议之。会稽世子元显子彦章封东海王,以无忌为国中尉,加广武将军。及桓玄害 彦章于市,无忌入市恸哭而出,时人义焉。随牢之南征桓玄,牢之将降于玄也,无 忌屡谏,辞旨甚切,牢之不从。及玄篡位,无忌与玄吏部郎曹靖之有旧,请莅小县。 靖之白玄,玄不许,无忌乃还京口。
chū, liú yù cháng wèi liú láo zhī cān jūn, yǔ wú jì sù xiāng qīn jié. zhì shì, yīn mì gòng tú xuán. liú yì jiā zài jīng kǒu, yǔ wú jì sù shàn, yán jí xīng fù zhī shì, wú jì yuē:" huán shì qiáng shèng, qí kě tú hū?" yì yuē:" tiān xià zì yǒu qiáng ruò, suī qiáng yì ruò, zhèng huàn shì zhǔ nán de ěr!" wú jì yuē:" tiān xià cǎo zé zhī zhōng fēi wú yīng xióng yě." yì yuē:" suǒ jiàn wéi yǒu liú xià pī." wú jì xiào ér bù dá, hái yǐ gào yù, yīn gòng yào yì, yǔ xiāng tuī jié, suì gòng jǔ yì bīng, xí jīng kǒu. wú jì wěi zhe chuán zhào fú, chēng chì shǐ, chéng zhōng wú gǎn dòng zhě.
初,刘裕尝为刘牢之参军,与无忌素相亲结。至是,因密共图玄。刘毅家在京 口,与无忌素善,言及兴复之事,无忌曰:“桓氏强盛,其可图乎?”毅曰:“天 下自有强弱,虽强易弱,正患事主难得耳!”无忌曰:“天下草泽之中非无英雄也。” 毅曰:“所见唯有刘下邳。”无忌笑而不答,还以告裕,因共要毅,与相推结,遂 共举义兵,袭京口。无忌伪著传诏服,称敕使,城中无敢动者。
chū, huán xuán wén yù děng jí wú jì zhī qǐ bīng yě, shén jù. qí dǎng yuē:" liú yù wū hé zhī zhòng, shì bì wú chéng, yuàn bù yǐ wéi lǜ." xuán yuē:" liú yù yǒng guàn sān jūn, dāng jīn wú dí. liú yì jiā wú dàn shí zhī chǔ, chū pú yī zhì bǎi wàn. hé wú jì, liú láo zhī zhī shēng, kù sì qí jiù. gòng jǔ dà shì, hé wèi wú chéng!" qí jiàn dàn rú cǐ. jí xuán bài zǒu, wǔ líng wáng zūn chéng zhì yǐ wú jì wèi fǔ guó jiāng jūn láng yá nèi shǐ, yǐ kuài jī wáng dào zǐ suǒ bù jīng bīng xī pèi zhī, nán zhuī huán xuán, yǔ zhèn wǔ jiàng jūn liú dào guī jù shòu guàn jūn jiāng jūn liú yì jié dù. xuán liú qí lóng xiāng jiāng jūn hé dàn zhī qián jiāng jūn guō quán jiāng zhōu cì shǐ guō chǎng zhī shǒu pén kǒu. wú jì děng cì sāng luò zhōu, dàn zhī děng lǜ jūn lái zhàn. dàn zhī cháng suǒ chéng fǎng jīng qí shén shèng, wú jì yuē:" zéi shuài bì bù jū cǐ, yù zhà wǒ ěr, yí jí gōng zhī." zhòng xián yuē: " dàn zhī bù zài qí zhōng, qí tú dé zhī wú yì." wú jì wèi dào guī yuē:" jīn zhòng guǎ bù dí, zhàn wú quán shèng. dàn zhī suī bù jū cǐ fǎng, qǔ zé yì huò, yīn zòng bīng téng zhī, kě yǐ yī gǔ ér bài yě." dào guī cóng zhī, suì huò zéi fǎng, yīn chuán hū yuē:" yǐ dé hé dàn zhī yǐ!" zéi zhōng jīng rǎo, wú jì zhī zhòng yì wèi wéi rán. dào guī chéng shèng jìng jìn, wú jì yòu gǔ zào fù zhī, dàn zhī suì kuì. jìn jù xún yáng, qiǎn shǐ fèng sòng zōng miào zhǔ shí jí wǔ kāng gōng zhǔ láng yá wáng fēi hái jīng dū. yòu yǔ yì dào guī pò zǒu xuán yú zhēng róng zhōu. wú jì jìn jù bā líng. xuán cóng xiōng qiān cóng zǐ zhèn chéng jiàn xiàn jiāng líng, wú jì dào guī jìn gōng qiān yú mǎ tóu, gōng huán wèi yú lóng quán, jiē pò zhī. jì ér wèi huán zhèn suǒ bài, tuì huán xún yáng. wú jì yǔ yì dào guī fù jìn tǎo zhèn, kè xià kǒu sān chéng, suì píng bā líng, jìn cì mǎ tóu. huán qiān qǐng gē jīng jiāng èr zhōu, fèng sòng tiān zǐ, wú jì bù xǔ. jìn jūn pò jiāng líng, qiān děng bài zǒu. wú jì shì wèi ān dì hái jīng shī, yǐ wú jì dū yù zhōu yáng zhōu huái nán lú jiāng ān fēng lì yáng táng yì wǔ jùn jūn shì yòu jiāng jūn yù zhōu cì shǐ jiā jié, jiǎ zhàng wǔ shí rén rù diàn, wèi zhī zhí. qiān kuài jī nèi shǐ dū jiāng dōng wǔ jùn jūn shì, chí jié jiāng jūn rú gù, gěi gǔ chuī yī bù. yì xī èr nián, qiān dū dū jiāng jīng èr zhōu jiāng xià suí yì yáng suí ān yù zhōu xī yáng xīn cài rǔ nán yǐng chuān bā jùn jūn shì jiāng zhōu cì shǐ, jiāng jūn chí jié rú gù. yǐ xīng fù zhī gōng, fēng ān chéng jùn kāi guó gōng, shí yì sān qiān hù, zēng dū sī zhōu zhī hóng nóng yáng zhōu zhī sōng zī, jiā sàn qí shì láng, jìn zhèn nán jiāng jūn.
初,桓玄闻裕等及无忌之起兵也,甚惧。其党曰:“刘裕乌合之众,势必无成, 愿不以为虑。”玄曰:“刘裕勇冠三军,当今无敌。刘毅家无儋石之储,樗蒱一掷 百万。何无忌,刘牢之之甥,酷似其舅。共举大事,何谓无成!”其见惮如此。及 玄败走,武陵王遵承制以无忌为辅国将军、琅邪内史,以会稽王道子所部精兵悉配 之,南追桓玄,与振武将军刘道规俱受冠军将军刘毅节度。玄留其龙骧将军何澹之、 前将军郭铨、江州刺史郭昶之守湓口。无忌等次桑落洲,澹之等率军来战。澹之常 所乘舫旌旗甚盛,无忌曰:“贼帅必不居此,欲诈我耳,宜亟攻之。”众咸曰: “澹之不在其中,其徒得之无益。”无忌谓道规曰:“今众寡不敌,战无全胜。澹 之虽不居此舫,取则易获,因纵兵腾之,可以一鼓而败也。”道规从之,遂获贼舫, 因传呼曰:“已得何澹之矣!”贼中惊扰,无忌之众亦谓为然。道规乘胜径进,无 忌又鼓噪赴之,澹之遂溃。进据寻阳,遣使奉送宗庙主祏及武康公主、琅邪王妃还 京都。又与毅、道规破走玄于峥嵘洲。无忌进据巴陵。玄从兄谦、从子振乘间陷江 陵,无忌、道规进攻谦于马头,攻桓蔚于龙泉,皆破之。既而为桓振所败,退还寻 阳。无忌与毅、道规复进讨振,克夏口三城,遂平巴陵,进次马头。桓谦请割荆、 江二州,奉送天子,无忌不许。进军破江陵,谦等败走。无忌侍卫安帝还京师,以 无忌督豫州扬州淮南庐江安丰历阳堂邑五郡军事、右将军、豫州刺史、加节,甲仗 五十人入殿,未之职。迁会稽内史、督江东五郡军事,持节、将军如故,给鼓吹一 部。义熙二年,迁都督江荆二州江夏随义阳绥安豫州西阳新蔡汝南颍川八郡军事、 江州刺史,将军、持节如故。以兴复之功,封安成郡开国公,食邑三千户,增督司 州之弘农扬州之松滋,加散骑侍郎,进镇南将军。
lú xún qiǎn bié shuài xú dào fù shùn liú ér xià, zhōu jiàn jiē chóng lóu. wú jì jiāng lǜ zhòng jù zhī, zhǎng shǐ dèng qián zhī jiàn yuē: " jīn yǐ shén wǔ zhī shī kàng bǐ nì zhòng, huí shān yā luǎn, wèi zú wèi pì. rán guó jiā zhī jì zài cǐ yī jǔ. wén qí zhōu jiàn dà shèng. shì jū shàng liú. fēng chài zhī dú, zhū lǔ chéng jiàn. yí jué pò nán táng, shǒu èr chéng yǐ dài zhī, qí bì bù gǎn shě wǒ yuǎn xià. xù lì qí qí pí lǎo, rán hòu jī zhī. ruò qì wàn quán zhī cháng cè, ér jué chéng bài yú yī zhàn, rú qí shī lì, huǐ wú jí yǐ." wú jì bù cóng, suì yǐ zhōu shī jù zhī. jì jí, zéi lìng qiáng nǔ shù bǎi dēng xī àn xiǎo shān yǐ yāo shè zhī, ér báo yú shān cè. é ér xī fēng bào jí, wú jì suǒ chéng xiǎo jiàn bèi piāo dōng àn, zéi chéng fēng yǐ dà jiàn bī zhī, zhòng suì bēn bài, wú jì shàng lì shēng yuē:" qǔ wǒ sū wǔ jié lái!" jié zhì, nǎi gōng zhí yǐ dū zhàn. zéi zhòng yún jí, dēng jiàn zhě shù shí rén. wú jì cí sè wú náo, suì wò jié sǐ zhī. zhào yuē:" wú jì bǐng zhé lǚ zhèng, zhōng liàng míng yǔn, wáng shēn xùn guó, zé qì xié yīng mó jīng lún tún mèi, zé zhòng fēn zài kuò. jí fū zhèng fāng xià, shí bō fēng huì. yāo kòu gòu luàn, qīn rǎo bāng jī, tóu mèi zhì tǎo, zhì qīng wáng lüè. ér shì chū lǜ wài, lín wēi mí lì, wò jié yǔn nán, chéng guàn gǔ xián, zhèn yòng shāng tòng yú jué huái. qí zèng shì zhōng sī kōng, běn guān rú gù, shì yuē zhōng sù." zi yōng sì.
卢循遣别帅徐道覆顺流而下,舟舰皆重楼。无忌将率众距之,长史邓潜之谏曰: “今以神武之师抗彼逆众,回山压卵,未足为譬。然国家之计在此一举。闻其舟舰 大盛。势居上流。蜂虿之毒,邾鲁成鉴。宜决破南塘,守二城以待之,其必不敢舍 我远下。蓄力俟其疲老,然后击之。若弃万全之长策,而决成败于一战,如其失利, 悔无及矣。”无忌不从,遂以舟师距之。既及,贼令强弩数百登西岸小山以邀射之, 而薄于山侧。俄而西风暴急,无忌所乘小舰被飘东岸,贼乘风以大舰逼之,众遂奔 败,无忌尚厉声曰:“取我苏武节来!”节至,乃躬执以督战。贼众云集,登舰者 数十人。无忌辞色无挠,遂握节死之。诏曰:“无忌秉哲履正,忠亮明允,亡身殉 国,则契协英谟;经纶屯昧,则重氛载廓。及敷政方夏,实播风惠。妖寇构乱,侵 扰邦畿,投袂致讨,志清王略。而事出虑外,临危弥厉,握节陨难,诚贯古贤,朕 用伤恸于厥怀。其赠侍中、司空,本官如故,谥曰忠肃。”子邕嗣。
chū, huán xuán kè jīng yì, liú yù dōng zhēng, wú jì mì zhì yù jūn suǒ, qián móu jǔ yì, quàn yù yú shān yīn qǐ bīng. yù yǐ xuán dà nì wèi zhāng, kǒng zài yuǎn jǔ shì, kè jì wéi nán. ruò xuán suì qiè tiān wèi, rán hòu yú jīng kǒu tú zhī, shì wèi wǎn yě. wú jì nǎi hái. jí yì shī zhī jǔ, cān zàn dà xūn, jiē yǐ suàn lüè gōng qǔ wèi xiào, ér cǐ jǔ bài yú qīng tuō, cháo yě tòng zhī.
初,桓玄克京邑,刘裕东征,无忌密至裕军所,潜谋举义,劝裕于山阴起兵。 裕以玄大逆未彰,恐在远举事,克济为难。若玄遂窃天位,然后于京口图之,事未 晚也。无忌乃还。及义师之举,参赞大勋,皆以算略攻取为效,而此举败于轻脱, 朝野痛之。
tán píng zhī, zì qìng zi, gāo píng rén yě. shǎo yǒu zhì lì. guī mén yōng sù, wèi shì suǒ chēng. cóng xiōng zi sháo xiōng dì wǔ rén, jiē zhì ruò ér gū, píng zhī fǔ yǎng ruò jǐ suǒ shēng. chū wèi kuài jī wáng piào qí xíng cān jūn, zhuǎn huán xiū cháng liú cān jūn, lǐng dōng guǎn tài shǒu, jiā níng yuǎn jiāng jūn. yǔ liú yù yǒu zhōu lǘ zhī jiù, yòu shù tóng dōng tǎo, qíng hǎo shén mì. yì qí zhī jiàn, píng zhī yǔ liú yì jù yǐ sī jiān, mò dié ér fù. suī cái wàng jū yì zhī hòu, ér guān cì jí wēi shēng guò zhī, gù yù yǐ wéi jiàn wǔ jiàng jūn. yù jiāng yì jǔ yě, cháng yǔ hé wú jì wèi yǒng zhī tóng huì píng zhī suǒ. huì shàn xiāng zhě jìn líng wéi sǒu jiàn píng zhī, dà jīng yuē:" qīng yǒu jí bīng zhī è, qí hòu bù guò sān sì rì ěr. qiě shēn cáng yǐ bì zhī, bù kě qīng chū." jí huán xuán jiāng huáng fǔ fū zhī zhì luó luò qiáo yě, píng zhī yǔ yù gè lǐng yī duì ér zhàn, jūn bài, wèi fū jūn suǒ hài. zèng jì zhōu cì shǐ. yì xī chū, zhào yuē:" fū jīng shàn jì gōng, yǒu guó zhī tōng diǎn, méi ér bù xiǔ, jié yì zhī dǔ xíng. gù jì zhōu cì shǐ tán píng zhī zhōng liè guǒ yì, wáng shēn wéi guó. jì yì dūn qí qíng, gù lín wēi shòu mìng. kǎo zhū xīn jī, gǔ rén wú yǐ yuǎn guò, jìn zhě zhī zèng, yì yóu hèn yān. kě jiā zèng sàn qí cháng shì, běn guān rú gù. jì yǔn shēn wáng shì, yì yí zhuī lùn fēng shǎng. kě fēng qū ā xiàn gōng, yì sān qiān hù."
檀凭之,字庆子,高平人也。少有志力。闺门邕肃,为世所称。从兄子韶兄弟 五人,皆稚弱而孤,凭之抚养若己所生。初为会稽王骠骑行参军,转桓修长流参军, 领东莞太守,加宁远将军。与刘裕有州闾之旧,又数同东讨,情好甚密。义旗之建, 凭之与刘毅俱以私艰,墨绖而赴。虽才望居毅之后,而官次及威声过之,故裕以为 建武将军。裕将义举也,尝与何无忌、魏咏之同会凭之所。会善相者晋陵韦叟见凭 之,大惊曰:“卿有急兵之厄,其候不过三四日耳。且深藏以避之,不可轻出。” 及桓玄将皇甫敷之至罗落桥也,凭之与裕各领一队而战,军败,为敷军所害。赠冀 州刺史。义熙初,诏曰:“夫旌善纪功,有国之通典,没而不朽,节义之笃行。故 冀州刺史檀凭之忠烈果毅,亡身为国。既义敦其情,故临危授命。考诸心迹,古人 无以远过,近者之赠,意犹恨焉。可加赠散骑常侍,本官如故。既陨身王事,亦宜 追论封赏。可封曲阿县公,邑三千户。”
wèi yǒng zhī, zì cháng dào, rèn chéng rén yě. jiā shì pín sù, ér gōng gēng wèi shì, hào xué bù juàn. shēng ér tù quē. yǒu shàn xiāng zhě wèi zhī yuē:" qīng dāng fù guì." nián shí bā, wén jīng zhōu cì shǐ yīn zhòng kān zhàng xià yǒu míng yī néng liáo zhī, pín wú xíng zhuāng, wèi jiā rén yuē:" cán chǒu rú cǐ, yòng huó hé wéi!" suì jī shù hú mǐ xī shàng, yǐ tóu zhòng kān. jì zhì, zào mén zì tōng. zhòng kān yǔ yǔ, jiā qí shèng yì, zhào yī shì zhī. yī yuē:" kě gē ér bǔ zhī, dàn xū bǎi rì jìn zhōu, bù dé yǔ xiào." yǒng zhī yuē:" bàn shēng bù yǔ, ér yǒu bàn shēng, yì dāng liáo zhī, kuàng bǎi rì xié!" zhòng kān yú shì chù zhī bié wū, lìng yī shàn liáo zhī. yǒng zhī suì bì kǒu bù yǔ, wéi shí báo zhōu, qí lì zhì rú cǐ. jí chà, zhòng kān hòu zī qiǎn zhī.
魏咏之,字长道,任城人也。家世贫素,而躬耕为事,好学不倦。生而兔缺。 有善相者谓之曰:“卿当富贵。”年十八,闻荆州刺史殷仲堪帐下有名医能疗之, 贫无行装,谓家人曰:“残丑如此,用活何为!”遂赍数斛米西上,以投仲堪。既 至,造门自通。仲堪与语,嘉其盛意,召医视之。医曰:“可割而补之,但须百日 进粥,不得语笑。”咏之曰:“半生不语,而有半生,亦当疗之,况百日邪!”仲 堪于是处之别屋,令医善疗之。咏之遂闭口不语,唯食薄粥,其厉志如此。及差, 仲堪厚资遣之。
chū wèi zhōu zhǔ bù, cháng jiàn huán xuán. jì chū, xuán bǐ qí jīng shén bù juàn, wèi zuò kè yuē:" yōng shén ér zhái wěi gàn, bù chéng lìng qì." jìng bù tiáo ér qiǎn zhī. yǒng zhī zǎo yǔ liú yù yóu kuǎn, jí xuán cuàn wèi, xié zàn yì móu. xuán bài, shòu jiàn wēi jiāng jūn yù zhōu cì shǐ. huán xīn kòu lì yáng, yǒng zhī lǜ zhòng jī zǒu zhī. yì xī chū, jìn zhēng lǔ jiāng jūn wú guó nèi shǐ, xún zhuǎn jīng zhōu cì shǐ chí jié dū du liù zhōu, lǐng nán mán xiào wèi. yǒng zhī chū zài bù yī, bù yǐ pín jiàn wèi chǐ jí jū xiǎn wèi, yì bù yǐ fù guì jiāo rén. shǐ wèi yīn zhòng kān zhī kè, wèi jǐ jìng jiàn qí wèi, lùn zhě chēng zhī. xún zú yú guān. zhào yuē:" wèi yǒng zhī qì yǔ hóng shào, shí jú zhēn yǐn, tóng jiǎng zhī chéng, shí míng wáng fǔ fū jī zhī xiào, chuí huì zài rén. yǎn zhì yǔn sàng, cè chuàng yú xīn. kě zèng tài cháng, jiā sàn qí cháng shì." qí hòu lù qí zàn yì zhī gōng, zhuī fēng jiāng líng xiàn gōng, shí yì èr qiān wǔ bǎi hù, shì yuē huán. dì shùn zhī zhì láng yá nèi shǐ.
初为州主簿,尝见桓玄。既出,玄鄙其精神不隽,谓坐客曰:“庸神而宅伟干, 不成令器。”竟不调而遣之。咏之早与刘裕游款,及玄篡位,协赞义谋。玄败,授 建威将军、豫州刺史。桓歆寇历阳,咏之率众击走之。义熙初,进征虏将军、吴国 内史,寻转荆州刺史、持节、都督六州,领南蛮校尉。咏之初在布衣,不以贫贱为 耻;及居显位,亦不以富贵骄人。始为殷仲堪之客,未几竟践其位,论者称之。寻 卒于官。诏曰:“魏咏之器宇弘劭,识局贞隐,同奖之诚,实铭王府;敷绩之效, 垂惠在人。奄致陨丧,恻怆于心。可赠太常,加散骑常侍。”其后录其赞义之功, 追封江陵县公,食邑二千五百户,谥曰桓。弟顺之至琅邪内史。
shǐ chén yuē: chén guān zì gǔ chéng píng zhī huà, bì zhàng zhèng rén: fēi cháng zhī yè, mò xiān qí shì. dāng shuāi jìn líng yí zhī jì, nì xuán jiàn shàn zhī qiū, wài fá huán wén, nèi wú píng bó, bù yǒu xióng jié, ān néng jì zhī zāi! cǐ shù zi zhě, qì zú yǐ guān shí, cái zú yǐ jīng shì, shǔ dà hēng shù qióng zhī yùn, chéng yì xī tiān qǐ zhī zī, jiàn dà gōng ruò zhuǎn huán, jiǎn qún xiōng rú lā xiǔ, shì qīng bǎi pì, lù jí wàn zhōng, sī yì zhàng fū zhī shèng yě. rán xī lè líng ào ér sù huò, zhū gě jiāo yín yǐ chéng xìn, zào sòng ér guāi tóng dé, fù jìn ér yì chún chén, móu zhī bù zāng, zì qǔ yí miè. wú jì xié gōng míng zhī dà zhì, tǐng wén wǔ zhī liáng cái, zhuī jiù ér tòng gǎn shí rén, lǜ yì ér xiǎng zhèn qíng dí, yīn jī xiào jié, chǔ sǐ bù nuò, bǐ hū xiàng shí zhī bèi, qǐ tóng rì ér yán yú!
史臣曰:臣观自古承平之化,必杖正人:非常之业,莫先奇士。当衰晋陵夷之 际,逆玄僭擅之秋,外乏桓文,内无平勃,不有雄杰,安能济之哉!此数子者,气 足以冠时,才足以经世,属大亨数穷之运,乘义熙天启之资,建大功若转圜,翦群 凶如拉朽,势倾百辟,禄极万钟,斯亦丈夫之盛也。然希乐陵傲而速祸,诸葛骄淫 以成衅,造宋而乖同德,复晋而异纯臣,谋之不臧,自取夷灭。无忌挟功名之大志, 挺文武之良才,追旧而恸感时人,率义而响震勍敌,因机效捷,处死不懦,比乎向 时之辈,岂同日而言欤!
zàn yuē: liú shēng gāng bì, gé hóu xiōng zì. huàn jié mǎn yíng, huò shēng yí èr. ān chéng yīng wǔ, tǐ zī zhōng liè. shě jiā xùn yì, wàng shēng cún jié. tán shí léng wēi, shēn yǔn míng fēi. wèi zhōng xié qì, xiào jī yáng huī.
赞曰:刘生刚愎,葛侯凶恣。患结满盈,祸生疑贰。安成英武,体兹忠烈。舍 家殉义,忘生存节。檀实棱威,身陨名飞。魏终协契,效绩扬辉。