zhōng zōng ruì zōng
中宗睿宗

zhōng zōng dà hé shèng zhāo xiào huáng dì huì xiǎn, gāo zōng dì qī zǐ, mǔ yuē zé tiān shùn shèng huáng hòu. xiǎn qìng yuán nián shí yī yuè yǐ chǒu, shēng yú zhǎng ān. míng nián fēng zhōu wáng, shòu luò zhōu mù. yí fèng èr nián, xǐ fēng yīng wáng, gǎi míng zhé, shòu yōng zhōu mù. yǒng lóng yuán nián, zhāng huái tài zǐ fèi, qí nián lì wèi huáng tài zǐ. hóng dào yuán nián shí èr yuè, gāo zōng bēng, yí zhào huáng tài zǐ jiù qián jí dì wèi. huáng tài hòu lín cháo chēng zhì, gǎi yuán sì shèng. yuán nián èr yuè, huáng tài hòu fèi dì wèi lú líng wáng, yōu yú bié suǒ. qí nián wǔ yuè, qiān yú jūn zhōu, xún xǐ jū fáng líng. shèng lì yuán nián, zhào hái dōng dōu, lì wèi huáng tài zǐ, yī jiù míng xiǎn. shí zhāng yì zhī yǔ dì chāng zōng qián tú nì luàn. shén lóng yuán nián zhēng yuè, fèng gé shì láng zhāng jiǎn zhī luán tái shì láng cuī xuán wěi zuǒ yǔ lín jiāng jūn jìng huī yòu yǔ lín jiāng jūn huán yàn fàn sī xíng shǎo qīng yuán shù jǐ děng dìng cè lǜ yǔ lín bīng zhū yì zhī chāng zōng, yíng huáng tài zǐ jiān guó, zǒng sī shù zhèng. dà shè tiān xià. fèng gé shì láng wéi chéng qìng zhèng jiàn dài fū fáng róng sī lǐ qīng cuī shén qìng děng xià yù. jiǎ chén, mìng dì guān shì láng fán chén wǎng jīng shī gào miào líng. sī xíng shǎo qīng jiān xiāng wáng fǔ sī mǎ yuán shù jǐ wèi fèng gé luán tái píng zhāng shì.
中宗大和聖昭孝皇帝諱顯，高宗第七子，母曰則天順聖皇后。顯慶元年十一月 乙丑，生於長安。明年封周王，授洛州牧。儀鳳二年，徙封英王，改名哲，授雍州 牧。永隆元年，章懷太子廢，其年立為皇太子。弘道元年十二月，高宗崩，遺詔皇 太子柩前即帝位。皇太后臨朝稱制，改元嗣聖。元年二月，皇太后廢帝為廬陵王， 幽於別所。其年五月，遷於均州，尋徙居房陵。聖曆元年，召還東都，立為皇太子， 依舊名顯。時張易之與弟昌宗潛圖逆亂。神龍元年正月，鳳閣侍郎張柬之、鸞台侍 郎崔玄暐、左羽林將軍敬暉、右羽林將軍桓彥范、司刑少卿袁恕己等定策率羽林兵 誅易之、昌宗，迎皇太子監國，總司庶政。大赦天下。鳳閣侍郎韋承慶、正諫大夫 房融、司禮卿崔神慶等下獄。甲辰，命地官侍郎樊忱往京師告廟陵。司刑少卿兼相 王府司馬袁恕己為鳳閣鸞台平章事。

yǐ sì, zé tiān chuán wèi yú huáng tài zǐ. bǐng wǔ, jí huáng dì wèi yú tōng tiān gōng, dà shè tiān xià, wéi yì zhī dǎng yǔ bù zài yuán xiàn. wèi zhōu xìng lái jùn chén suǒ wǎng xiàn zhě, xián lìng xuě miǎn. nèi wài wén wǔ guān jiā liǎng jiē, sān pǐn yǐ shàng jiā jué èr děng, rù wǔ pǐn děng tè jiǎn sì kǎo. dà pú wǔ rì. yǐ bīng zhōu mù xiāng wáng dàn jí tài píng gōng zhǔ yǒu zhū yì zhī xiōng dì gōng, xiāng wáng jiā hào ān guó xiāng wáng, jìn bài tài wèi tóng fèng gé luán tái sān pǐn gōng zhǔ jiā hào zhèn guó tài píng gōng zhǔ, réng cì shí fēng, tōng qián mǎn wǔ qiān hù. huáng qīn xiān bèi pèi méi zhě, zi sūn lìng fù shǔ jí, réng liàng xù guān jué. chū gōng nǚ sān qiān. dīng wèi, tiān hòu xǐ jū shàng yáng gōng. gēng xū, fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì zhāng jiǎn zhī wèi xià guān shàng shū tóng fèng gé luán tái sān pǐn, fēng hàn yáng jùn gōng luán tái shì láng jiān jiǎn xiào tài zǐ yòu shù zǐ tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì cuī xuán wěi wèi shǒu nèi shǐ, fēng bó líng jùn gōng yuán shù jǐ tóng fèng gé luán tái sān pǐn, fēng nán yáng jùn gōng jìng huī wèi nà yán píng yáng jùn gōng huán yàn fàn wèi nà yán qiào jùn gōng: bìng jiā yín qīng guāng lù dài fū, cì shí fēng wǔ bǎi hù. yòu yǔ lín dà jiāng jūn liáo guó gōng lǐ duō zuò jìn fēng liáo yáng jùn wáng, cì shí fēng liù bǎi hù nèi zhí láng fù mǎ dū wèi wáng tóng jiǎo wèi yún huī jiāng jūn yòu qiān niú jiāng jūn láng yá jùn gōng, shí shí fēng wǔ bǎi hù. bìng shǎng zhū zhāng yì zhī xiōng dì gōng. qí yú fēng gè yǒu chà. shàng tiān hòu zūn hào wèi zé tiān dà shèng huáng dì.
乙巳，則天傳位於皇太子。丙午，即皇帝位於通天宮，大赦天下，唯易之黨與 不在原限。為周興、來俊臣所枉陷者，咸令雪免。內外文武官加兩階，三品已上加 爵二等，入五品等特減四考。大酺五日。以并州牧相王旦及太平公主有誅易之兄弟 功，相王加號安國相王，進拜太尉、同鳳閣鸞台三品；公主加號鎮國太平公主，仍 賜實封，通前滿五千戶。皇親先被配沒者，子孫令復屬籍，仍量敘官爵。出宮女三 千。丁未，天后徙居上陽宮。庚戌，鳳閣侍郎同鳳閣鸞台平章事張柬之為夏官尚書、 同鳳閣鸞台三品，封漢陽郡公；鸞台侍郎兼檢校太子右庶子、同鳳閣鸞台平章事崔 玄暐為守內史，封博陵郡公；袁恕己同鳳閣鸞台三品，封南陽郡公；敬暉為納言、 平陽郡公；桓彥范為納言、譙郡公：並加銀青光祿大夫，賜實封五百戶。右羽林大 將軍、遼國公李多祚進封遼陽郡王，賜實封六百戶；內直郎、駙馬都尉王同皎為雲 麾將軍、右千牛將軍、琅邪郡公，食實封五百戶。並賞誅張易之兄弟功。其餘封各 有差。上天后尊號為則天大聖皇帝。

èr yuè jiǎ yín, fù guó hào, yī jiù wèi táng. shè jì zōng miào líng qǐn jiāo sì xíng jūn qí zhì fú sè tiān dì rì yuè sì yǔ tái gé guān míng, bìng yī yǒng chún yǐ qián gù shì. shén dōu yī jiù wèi dōng dōu, běi dōu wèi bìng zhōu dà dū dū fǔ, lǎo jūn yī jiù wèi xuán yuán huáng dì. zhū zhōu bǎi xìng miǎn jīn nián zū shuì, fáng zhōu bǎi xìng gěi fù sān nián. gǎi zuǒ yòu sù zhèng tái wèi zuǒ yòu yù shǐ tái. wéi chéng qìng biǎn gāo yào wèi, fáng róng pèi liú qīn zhōu. zhōng shū lìng yáng zài sī wèi hù bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn jīng liú shǒu tài pú qīng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn yáo yuán zhī chū wèi bó zhōu cì shǐ. jǐ wèi, fēng táng xiōng zuǒ jīn wú jiāng jūn yù lín jùn gōng qiān lǐ wèi chéng jì jùn wáng zuǒ jīn wú wèi dà jiāng jūn, shí fēng wǔ bǎi hù. lìng gòng jǔ rén tíng xí chén guǐ, yī jiù xí lǎo zi. jiǎ zǐ, lì fēi wéi shì wèi huáng hòu, dà shè tiān xià, nèi wài guān péi wèi zhě cì xūn yī zhuǎn, dà pú sān rì. hòu fù gù yù zhōu cì shǐ xuán zhēn wèi shàng luò jùn wáng, hòu mǔ cuī shì zèng shàng luò jùn wáng fēi. chū, hán wáng yuán jiā huò wáng yuán guǐ děng zì chuí gǒng yǐ lái jiē zāo fēi mìng, shì rì zhuī fù guān jué, lìng bèi lǐ gǎi zàng, yǒu yìn sì zhě jí lìng chéng xí, wú yìn sì zhě tīng qǔ qīn wèi hòu. zhào jiǔ pǐn yǐ shàng jí cháo jí shǐ jí yán cháo zhèng dé shī, jiān jǔ xián liáng fāng zhèng zhí yán jí jiàn zhī shì. bǐng yín, zuǒ sàn qí cháng shì qiào wáng zhòng fú biǎn pú zhōu yuán wài cì shǐ, bù zhī zhōu shì. tè jìn tài zǐ bīn kè liáng wáng wǔ sān sī wèi sī kōng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, jiā shí fēng wǔ bǎi hù, tōng qián yī qiān wǔ bǎi hù. dīng mǎo, yòu sàn qí cháng shì dìng ān jùn wáng fù mǎ dū wèi wǔ yōu jì fēng dìng wáng, wèi sī tú, gèng jiā shí fēng sì bǎi hù, tōng qián yī qiān hù. xīn wèi, shàng wǎng guān fēng diàn cháo tiān hòu. tài wèi ān guó xiāng wáng dàn gù ràng tài wèi jí zhī zhèng shì, suì cóng qí qǐng. jiǎ xū, guó zi jì jiǔ zhù qīn míng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. huáng mén shì láng zhī shì zhōng shì wéi ān shí wèi xíng bù shàng shū, bà zhī zhèng shì. bǐng zǐ, zhū zhōu zhì sì guān yī suǒ, yǐ zhōng xìng wèi míng. dīng chǒu, wǔ sān sī gù ràng sī kōng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, wǔ yōu jì gù ràng sī tú fēng wáng, xǔ zhī. gǎi fēng yì xìng jùn wáng zhòng jùn wèi wèi wáng, běi hǎi jùn wáng zhòng mào wèi wēn wáng.
二月甲寅，復國號，依舊為唐。社稷、宗廟、陵寢、郊祀、行軍旗幟、服色、 天地、日月、寺宇、台閣、官名，並依永淳已前故事。神都依舊為東都，北都為並 州大都督府，老君依舊為玄元皇帝。諸州百姓免今年租稅，房州百姓給復三年。改 左右肅政台為左右御史台。韋承慶貶高要尉，房融配流欽州。中書令楊再思為戶部 尚書、同中書門下三品、京留守；太僕卿、同中書門下三品姚元之出為亳州刺史。 己未，封堂兄左金吾將軍、鬱林郡公千里為成紀郡王、左金吾衛大將軍，實封五百 戶。令貢舉人停習《臣軌》，依舊習《老子》。甲子，立妃韋氏為皇后，大赦天下， 內外官陪位者賜勛一轉，大酺三日。後父故豫州刺史玄貞為上洛郡王，後母崔氏贈 上洛郡王妃。初，韓王元嘉、霍王元軌等自垂拱以來皆遭非命，是日追復官爵，令 備禮改葬，有胤嗣者即令承襲，無胤嗣者聽取親為後。詔九品已上及朝集使極言朝 政得失，兼舉賢良方正直言極諫之士。丙寅，左散騎常侍、譙王重福貶濮州員外刺 史，不知州事。特進、太子賓客、梁王武三思為司空、同中書門下三品，加實封五 百戶，通前一千五百戶。丁卯，右散騎常侍、定安郡王、駙馬都尉武攸暨封定王， 為司徒，更加實封四百戶，通前一千戶。辛未，上往觀風殿朝天后。太尉、安國相 王旦固讓太尉及知政事，遂從其請。甲戌，國子祭酒祝欽明同中書門下三品。黃門 侍郎、知侍中事韋安石為刑部尚書，罷知政事。丙子，諸州置寺、觀一所，以「中 興」為名。丁丑，武三思固讓司空、同中書門下三品，武攸暨固讓司徒、封王，許 之。改封義興郡王重俊為衛王，北海郡王重茂為溫王。

sān yuè xīn sì, zhuī fù gù sī kōng yīng guó gōng lǐ jī guān jué, lìng suǒ sī wèi qǐ fén gǎi zàng. jiǎ shēn, zhì wén míng yǐ lái pò jiā chén liáo suǒ yǒu zi sūn, bìng hái zī yìn. qí yáng zhōu gòu nì tú dǎng, wéi xú jìng yè yī fáng bù zài miǎn xiàn, yú bìng yuán yòu. dīng hài, fèi zuǒ yòu sī yuán wài láng. qí kù lì liú guāng yè wáng dé shòu wáng chù zhēn qū zhēn yún liú jǐng yáng děng wǔ rén, suī yǐ shēn sǐ, guān jué bìng yí zhuī duó jǐng yáng jiàn zài, biǎn lù zhōu lè dān wèi. qiū shén jī lái zi xún, wàn guó jùn zhōu xìng lái jùn chén yú chéng yè wáng jǐng zhāo suǒ yuán lǐ fù yóu yì wáng hóng yì zhāng zhī mò péi jí jiāo rén dǎn hóu sī lì guō bà lǐ jìng rén huáng fǔ wén bèi chén jiā yán děng suī yǐ shēn sǐ, bìng yí chú míng. táng fèng yī pèi liú, lǐ qín shòu cáo rén zhé bìng gǎi yǔ lǐng nán yuǎn è chù. jǐ chǒu, zhōng shū shì láng jiān jiǎn xiào xiāng wáng fǔ zhǎng shǐ nán yáng jùn gōng yuán shù jǐ wèi zhōng shū lìng, jiān jiǎn xiào ān guó xiāng wáng fǔ zhǎng shǐ. zhào yuē: jūn chén cháo xù, guì jiàn zhī lǐ sī shū xiōng dì dà lún, xiān hòu zhī yí yì yì. shèng rén zhī zhì, lǜ yóu sī dào. zhèn lín zī bǎo jí, wèi zài chóng gāo. fù yǐ dāng yáng, suī shòu zōng zhī zhī jìng tuì cháo sī yè, réng yòng jiā rén zhī lǐ. jìn dài yǐ lái, hǎn zūn guǐ dù, wáng jí gōng zhǔ, qū zhì sī qíng, gū shū zhī zūn, bài yú zǐ zhí, wéi fǎ bèi lǐ, qíng yòng cè rán. zì jīn yǐ hòu, yí cóng gé bì. ān guó xiāng wáng mǒu jí zhèn guó tài píng gōng zhǔ gèng bù dé zhé bài wèi wáng zhòng jùn xiōng dì jí zhǎng níng gōng zhǔ zǐ mèi děng. yí gào zōng shǔ, zhī zhèn yì yān. xiān shì, zhū wáng jí gōng zhǔ jiē yǐ qīn wèi guì, tiān zǐ zhī zǐ, zhū gū shū jiàn zhī bì xiān zhì bài, ruò zhì shū zé chēng wèi qǐ shì. shàng zhì yù dūn mù qīn zú, gù xià zhì gé zhī. gēng yín, wèi wáng zhòng jùn shàng luò zhōu mù. wáng chéng sì mǎ chē, lǔ bù cóng zhū wáng gōng yǐ xià zhōng shū mén xià wǔ pǐn yǐ shàng jí zhū qīn bìng zǔ sòng, lǐ yí shén shèng. shì bì, cì wù yǒu chà. xīn mǎo, yǐ gù sī pú shǎo qīng xú yǒu gōng zhí fǎ píng shù, zhuī zèng yuè zhōu dū du, bìng shòu yī zi guān. wù xū, zuǒ yòu qiān niú wèi gè zhì dà jiāng jūn yī yuán. bà fèng chén fǔ guān yuán. yǐ ān běi dà dū hù ān guó xiāng wáng dàn wèi zuǒ yòu qiān niú dà jiāng jūn, měi dà cháo huì nèi gòng fèng. bǐng wǔ, gǎi qiū shè yī jiù yòng zhòng qiū. wù shēn, xiāng wáng dàn yú tài cháng shàng. wáng gōng zhū qīn zǔ sòng, wèi wèi zhāng shè, guāng lù zào shí. lǐ bì, cì wù rú wèi wáng shàng luò zhōu mù zhī yí.
三月辛巳，追復故司空、英國公李勣官爵，令所司為起墳改葬。甲申，制文明 已來破家臣僚所有子孫，並還資廕。其揚州構逆徒黨，唯徐敬業一房不在免限，余 並原宥。丁亥，廢左右司員外郎。其酷吏劉光業、王德壽、王處貞、屈貞筠、劉景 陽等五人，雖已身死，官爵並宜追奪；景陽見在，貶祿州樂單尉。丘神勣、來子珣， 萬國俊、周興、來俊臣、魚承曄、王景昭、索元禮、傅遊藝、王弘義、張知默、裴 籍、焦仁亶、侯思立、郭霸、李敬仁、皇甫文備、陳嘉言等雖已身死，並宜除名。 唐奉一配流，李秦授、曹仁哲並改與嶺南遠惡處。己丑，中書侍郎兼檢校相王府長 史、南陽郡公袁恕己為中書令，兼檢校安國相王府長史。詔曰：「君臣朝序，貴賤 之禮斯殊；兄弟大倫，先後之儀亦異。聖人之制，率由斯道。朕臨茲寶極，位在崇 高。負扆當陽，雖受宗枝之敬；退朝私謁，仍用家人之禮。近代以來，罕遵軌度， 王及公主，曲致私情，姑叔之尊，拜於子侄，違法背禮，情用惻然。自今已後，宜 從革弊。安國相王某及鎮國太平公主更不得輒拜衛王重俊兄弟及長寧公主姊妹等。 宜告宗屬，知朕意焉。」先是，諸王及公主皆以親為貴，天子之子，諸姑叔見之必 先致拜，若致書則稱為啟事。上志欲敦睦親族，故下製革之。庚寅，衛王重俊上洛 州牧。王乘駟馬車，鹵簿從；諸王公已下、中書門下五品已上及諸親並祖送，禮儀 甚盛。事畢，賜物有差。辛卯，以故司僕少卿徐有功執法平恕，追贈越州都督，並 授一子官。戊戌，左右千牛衛各置大將軍一員。罷奉宸府官員。以安北大都護、安 國相王旦為左右千牛大將軍，每大朝會內供奉。丙午，改秋社依舊用仲秋。戊申， 相王旦於太常上。王公諸親祖送，衛尉張設，光祿造食。禮畢，賜物如衛王上洛 州牧之儀。

xià sì yuè yǐ chǒu, duān zhōu wèi wèi yuán zhōng wèi wèi wèi qīng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. jiǎ xū, zuǒ shù zǐ wéi ān shí wèi lì bù shàng shū, tài zǐ bīn kè lǐ huái yuǎn wèi yòu sàn qí cháng shì, yòu shù zǐ táng xiū jǐng wèi fǔ guó dà jiāng jūn, yòu shù zǐ cuī xuán wěi wèi tè jìn jiǎn xiào yì zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ pàn dū du shì, yòu shù zǐ xī liú shǒu hù bù shàng shū hóng nóng jùn gōng yáng zài sī wèi jiǎn xiào yáng zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ pàn dū du shì, shǎo zhān shì jiān shì dú guó zi jì jiǔ zhù qīn míng wèi xíng bù shàng shū: bìng yī qián zhī zhèng shì, yǐ shàng zài chūn gōng gù liáo yě. yǐ hài, zhāng jiǎn zhī wèi zhōng shū lìng. wù yín, zhuī zèng shào wáng zhòng rùn wèi yì dé tài zǐ. tóng guān xiàn dà yǔ báo, yàn què duō sǐ, piào nì jū rén sì bǎi jiā, qiǎn shǐ zhèn gěi. wǔ yuè rén wǔ, qiān wǔ shì qī miào shén zhǔ yú xī jīng chóng zūn miào. dōng dōu chuàng zhì tài miào shè jì. wù zǐ, zhì yī jiù yǐ zhōu suí wèi èr wáng hòu. rén chén, fēng chéng jì jùn wáng qiān lǐ wèi chéng wáng. guǐ sì, shì zhōng jìng huī fēng wèi píng yáng jùn wáng shì zhōng huán yàn fàn fú yáng jùn wáng, cì xìng wéi shì zhōng shū lìng zhāng jiǎn zhī hàn yáng jùn wáng zhōng shū lìng yuán shù jǐ nán yáng jùn wáng tè jìn cuī xuán wěi hǎi líng jùn wáng bìng jiā shòu tè jìn, bà zhī zhèng shì. lì bù shàng shū wéi ān shí wèi jiān zhōng shū lìng, bīng bù shàng shū wèi yuán zhōng wèi jiān shì zhōng. bǐng shēn, huáng hòu biǎo qǐng tiān xià shì shù wèi chū mǔ wèi sān nián fú, nián èr shí èr chéng dīng, wǔ shí jiǔ miǎn yì. guǐ mǎo, jiàng liáng wáng wǔ sān sī wèi dé jìng jùn wáng, dìng wáng wǔ yōu jì wèi lè shòu jùn wáng, hé nèi wáng wǔ yì zōng děng shí yú rén bìng jiàng wèi guó gōng. jiǎ chén, tè jìn ruì guó gōng dòu lú qīn wàng wèi shàng shū zuǒ pú shè, fǔ guó dà jiāng jūn jiǔ quán jùn gōng táng xiū jǐng wèi shàng shū yòu pú shè: yī jiù tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. bǐng wǔ, zhì yǐ zōu lǔ zhī yì bǎi hù wèi tài shī lóng dào gōng xuān ní cài yì, yòng gōng jiàn xiǎng. yòu shòu yì sūn bāo shèng hóu chóng jī cháo sàn dài fū, réng xǔ zi sūn chuán xí.
夏四月乙丑，端州尉魏元忠為衛尉卿、同中書門下三品。甲戌，左庶子韋安石 為吏部尚書，太子賓客李懷遠為右散騎常侍，右庶子唐休璟為輔國大將軍，右庶子 崔玄暐為特進、檢校益州大都督府長史、判都督事，右庶子、西留守、戶部尚書、 弘農郡公楊再思為檢校揚州大都督府長史、判都督事，少詹事兼侍讀、國子祭酒祝 欽明為刑部尚書：並依前知政事，以上在春宮故僚也。乙亥，張柬之為中書令。戊 寅，追贈邵王重潤為懿德太子。同官縣大雨雹，燕雀多死，漂溺居人四百家，遣使 賑給。五月壬午，遷武氏七廟神主於西京崇尊廟。東都創置太廟社稷。戊子，制依 舊以周、隋為二王后。壬辰，封成紀郡王千里為成王。癸巳，侍中敬暉封為平陽郡 王；侍中桓彥范扶陽郡王，賜姓韋氏；中書令張柬之漢陽郡王；中書令袁恕己南陽 郡王；特進崔玄暐海陵郡王；並加授特進，罷知政事。吏部尚書韋安石為兼中書令， 兵部尚書魏元忠為兼侍中。丙申，皇后表請天下士庶為出母為三年服，年二十二成 丁，五十九免役。癸卯，降梁王武三思為德靜郡王，定王武攸暨為樂壽郡王，河內 王武懿宗等十餘人並降為國公。甲辰，特進、芮國公豆盧欽望為尚書左僕射，輔國 大將軍、酒泉郡公唐休璟為尚書右僕射：依舊同中書門下三品。丙午，制以鄒魯之 邑百戶為太師、隆道公宣尼采邑，用供薦享。又授裔孫褒聖侯崇基朝散大夫，仍許 子孫傳襲。

liù yuè dīng sì, hé běi shí qī zhōu dà shuǐ, piào méi rén jū. guǐ hài, shàng shū zuǒ pú shè dòu lú qīn wàng, jūn guó zhòng shì zhōng shū mén xià kě gòng píng zhāng jiǎn xiào zhōng shū lìng wéi ān shí zhōng shū lìng, jiān jiǎn xiào lì bù shàng shū jiǎn xiào shì zhōng wèi yuán zhōng jiān jiǎn xiào bīng bù shàng shū yáng zài sī jiān hù bù shàng shū, jiān jiǎn xiào zhōng shū lìng. dīng mǎo, fù xiào jìng huáng dì shén zhǔ yú tài miào. miào hào yì zōng, fēi lǐ yě. wù chén, luò shuǐ bào zhǎng, huài lú shě èr qiān yú jiā, nì sǐ zhě shén zhòng. qiū qī yuè xīn sì, tài zǐ bīn kè wéi jù yuán tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. yǐ wèi, yǐ tè jìn hàn yáng jùn wáng zhāng jiǎn zhī wèi xiāng zhōu cì shǐ, réng bù zhī zhōu shì. bā yuè wù shēn, yǐ shuǐ zāi, lìng wén wǔ guān jiǔ pǐn yǐ shàng zhí yán jí jiàn. hé nán luò yáng bǎi xìng bèi shuǐ jiān sǔn zhě gěi fù yī nián. jiǎ zǐ, zhuī cè gù fēi zhào shì wèi gōng huáng hòu, zūn xiào jìng fēi péi shì wèi āi huáng hòu. yǐ hài, shàng qīn fù tài zǔ jǐng huáng dì xiàn zǔ guāng huáng dì shì zǔ yuán huáng dì gāo zǔ shén yáo huáng dì huáng zǔ tài zōng wén wǔ huáng dì huáng xiào gāo zōng tiān huáng dà dì huáng xiōng yì zōng xiào jìng huáng dì shén zhǔ yú tài miào. huáng hòu miào jiàn. dīng chǒu, yù luò chéng nán mén guān dòu xiàng. jiǔ yuè rén wǔ, qīn sì míng táng, dà shè tiān xià. jìn huà hú jīng jí hūn qǔ zhī jiā fù mǔ qīn wáng tíng sàng chéng lǐ. tiān xià dà pú sān rì. wù xū, tài zǐ bīn kè wéi jù yuán wèi lǐ bù shàng shū, yī jiù zhī zhèng shì. dōng shí yuè guǐ hài, xìng lóng mén xiāng shān sì. yǐ chǒu, xìng xīn ān. gǎi hóng wén guǎn wèi xiū wén guǎn. xīn wèi, wèi yuán zhōng wèi zhōng shū lìng, yáng zài sī wèi shì zhōng.
六月丁巳，河北十七州大水，漂沒人居。癸亥，尚書左僕射豆盧欽望，軍國重 事中書門下可共平章；檢校中書令韋安石中書令，兼檢校吏部尚書；檢校侍中魏元 忠兼檢校兵部尚書；楊再思兼戶部尚書，兼檢校中書令。丁卯，祔孝敬皇帝神主於 太廟。廟號義宗，非禮也。戊辰，洛水暴漲，壞廬舍二千餘家，溺死者甚眾。秋七 月辛巳，太子賓客韋巨源同中書門下三品。乙未，以特進、漢陽郡王張柬之為襄州 刺史，仍不知州事。八月戊申，以水災，令文武官九品以上直言極諫。河南洛陽百 姓被水兼損者給復一年。甲子，追冊故妃趙氏為恭皇后，尊孝敬妃裴氏為哀皇后。 乙亥，上親祔太祖景皇帝、獻祖光皇帝、世祖元皇帝、高祖神堯皇帝、皇祖太宗文 武皇帝、皇孝高宗天皇大帝、皇兄義宗孝敬皇帝神主於太廟。皇后廟見。丁丑，御 洛城南門觀斗象。九月壬午，親祀明堂，大赦天下。禁《化胡經》及婚娶之家父母 親亡停喪成禮。天下大酺三日。戊戌，太子賓客韋巨源為禮部尚書，依舊知政事。 冬十月癸亥，幸龍門香山寺。乙丑，幸新安。改弘文館為修文館。辛未，魏元忠為 中書令，楊再思為侍中。

shí yī yuè wù yín, jiā huáng dì zūn hào yuē yīng tiān, huáng hòu zūn hào yuē shùn tiān. rén wǔ, huáng dì huáng hòu qīn yè tài miào, gào shòu huī hào zhī yì, dà shè tiān xià, cì pú sān rì. jǐ chǒu, yù luò chéng nán mén lóu guān pō hán hú xì. xīn chǒu, wèi wáng zhòng jùn wèi zuǒ wèi dà jiāng jūn, yáo lǐng yáng zhōu dà dū dū wēn wáng zhòng mào wèi yòu wèi dà jiāng jūn, yáo lǐng bīng zhōu dà dū dū. shí èr yuè rén yín, zé tiān huáng tài hòu bēng.
十一月戊寅，加皇帝尊號曰應天，皇后尊號曰順天。壬午，皇帝、皇后親謁太 廟，告受徽號之意，大赦天下，賜酺三日。己丑，御洛城南門樓觀潑寒胡戲。辛丑， 衛王重俊為左衛大將軍，遙領揚州大都督；溫王重茂為右衛大將軍，遙領并州大都 督。十二月壬寅，則天皇太后崩。

èr nián chūn zhēng yuè bǐng shēn, hù zé tiān líng jià hái jīng. wù xū, lì bù shàng shū lǐ jiào tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, zhōng shū shì láng yú wéi qiān tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. rùn yuè bǐng wǔ shuò, zhì gōng zhǔ fǔ guān yuán. yǐ mǎo, yǐ tè jìn jìng huī huán yàn fàn yuán shù jǐ děng sān rén wèi huá míng yù cì shǐ. èr yuè yǐ wèi, xíng bù shàng shū wéi jù yuán tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. qiǎn shí shǐ xún chá fēng sú. bǐng shēn, sēng huì fàn dào shì shǐ chóng xuán děng shí yú rén shòu guān fēng gōng, yǐ cháng shǎng shèng shàn sì gōng yě. sān yuè jiǎ chén, zhōng shū lìng wéi ān shí wèi hù bù shàng shū, bà zhī zhèng shì. hù bù shàng shū sū guī wèi shì zhōng jīng liú shǒu. yǐ sì, huáng wù sì sāi. táng xiū jǐng qǐng zhì shì, xǔ zhī. gēng xū, shā guāng lù qīng fù mǎ dū wèi wáng tóng jiǎo. rén zǐ, luò yáng chéng dōng qī lǐ xǔ, dì sè rú shuǐ, cè jìn shù mù wǎng lái chē mǎ lì lì yǐng jiàn shuǐ zhōng, jīng yuè yú nǎi miè. shì yuè, dà zhì yuán wài guān, zì jīng zhū sī jí zhū zhōu zuǒ fán èr qiān yú rén, chāo shòu yān guān qī pǐn yǐ shàng jí yuán wài zhě qiān yú rén. rén xū, zèng hòu fù wéi xuán zhēn tài shī yì zhōu dū du.
二年春正月丙申，護則天靈駕還京。戊戌，吏部尚書李嶠同中書門下三品，中 書侍郎於惟謙同中書門下平章事。閏月丙午朔，置公主府官員。乙卯，以特進敬暉、 桓彥范、袁恕己等三人為滑、洺、豫刺史。二月乙未，刑部尚書韋巨源同中書門下 三品。遣十使巡察風俗。丙申，僧會范、道士史崇玄等十餘人授官封公，以常賞聖 善寺功也。三月甲辰，中書令韋安石為戶部尚書，罷知政事。戶部尚書蘇瑰為侍中、 京留守。乙巳，黃霧四塞。唐休璟請致仕，許之。庚戌，殺光祿卿、駙馬都尉王同 皎。壬子，洛陽城東七里許，地色如水，側近樹木、往來車馬歷歷影見水中，經月 余乃滅。是月，大置員外官，自京諸司及諸州佐凡二千餘人，超授閹官七品已上及 員外者千餘人。壬戌，贈後父韋玄貞太師、益州都督。

xià sì yuè jiǎ xū, yòu zèng xuán zhēn wèi fēng wáng, xuán zhēn dì sì rén bìng zèng jùn wáng. jǐ mǎo, zuǒ sàn qí cháng shì tóng zhōng shū mén xià sān pǐn lǐ huái yuǎn qǐng zhì shì, xǔ zhī. xīn sì, luò shuǐ bào zhǎng, huài tiān jīn qiáo. liù yuè wù yín, tè jìn lǎng zhōu cì shǐ píng yáng jùn wáng jìng huī biǎn yá zhōu sī mǎ, tè jìn háo zhōu cì shǐ fú yáng jùn wáng huán yàn fàn lóng zhōu sī mǎ, tè jìn yǐng zhōu cì shǐ yuán shù jǐ dòu zhōu sī mǎ, tè jìn jūn zhōu cì shǐ bó líng jùn wáng cuī xuán wěi bái zhōu sī mǎ, tè jìn xiāng zhōu cì shǐ hàn yáng jùn wáng zhāng jiǎn zhī xīn zhōu sī mǎ, bìng yuán wài zhì, zhǎng rèn, jiù guān fēng jué bìng zhuī duó. qiū qī yuè bǐng wǔ, lì wèi wáng zhòng jùn wèi huáng tài zǐ. bǐng yín, zhōng shū lìng jiān jiǎn xiào bīng bù shàng shū qí guó gōng wèi yuán zhōng wèi shàng shū yòu pú shè jiān zhōng shū lìng, réng zhī bīng bù shì lì bù shàng shū lǐ jiào wèi zhōng shū lìng xíng bù shàng shū wéi jù yuán wèi lì bù shàng shū, yī jiù tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. gēng wǔ, lǐ bù shàng shū zhù qīn míng wèi zhōng chéng xiāo zhì zhōng suǒ hé. qián zuǒ sàn qí cháng shì lǐ huái yuǎn wèi zuǒ sàn qí cháng shì tóng zhōng shū mén xià sān pǐn dōng dōu liú shǒu.
夏四月甲戌，又贈玄貞為酆王，玄貞弟四人並贈郡王。己卯，左散騎常侍、同 中書門下三品李懷遠請致仕，許之。辛巳，洛水暴漲，壞天津橋。六月戊寅，特進、 朗州刺史、平陽郡王敬暉貶崖州司馬，特進、毫州刺史、扶陽郡王桓彥范瀧州司馬， 特進、郢州刺史袁恕己竇州司馬，特進、均州刺史、博陵郡王崔玄暐白州司馬，特 進、襄州刺史、漢陽郡王張柬之新州司馬，並員外置，長任，舊官封爵並追奪。秋 七月丙午，立衛王重俊為皇太子。丙寅，中書令兼檢校兵部尚書齊國公魏元忠為尚 書右僕射兼中書令，仍知兵部事；吏部尚書李嶠為中書令；刑部尚書韋巨源為吏部 尚書，依舊同中書門下三品。庚午，禮部尚書祝欽明為中丞蕭至忠所劾。前左散騎 常侍李懷遠為左散騎常侍、同中書門下三品、東都留守。

jiǔ yuè, zhù qīn míng biǎn qīng zhōu cì shǐ. rén yín, xìng bái mǎ sì. wù wǔ, zuǒ sàn qí cháng shì lǐ huái yuǎn zú. rén yín, zhì hù bù shì láng yī yuán.
九月，祝欽明貶青州刺史。壬寅，幸白馬寺。戊午，左散騎常侍李懷遠卒。壬 寅，置戶部侍郎一員。

dōng shí yuè jǐ mǎo, chē jià hái jīng shī. wù xū, zhì zì dōng dōu. shí yī yuè yǐ sì, dà shè tiān xià, xíng cóng wén wǔ guān cì xūn yī zhuǎn. gǎi hé nán wèi hé gōng, luò yáng wèi yǒng chāng, sōng yáng wèi dēng fēng, yáng chéng wèi gào chéng. wù wǔ, jiān mì shū zhèng pǔ sī zuò yāo nì pèi liú dān zhōu, qí dǎng yǔ jiē fú zhū. shí èr yuè jǐ mǎo, tū jué mò chuài kòu líng zhōu míng shā xiàn, líng wǔ jūn dà zǒng guǎn shā zhā zhōng yì nì jī zhī, guān jūn bài jī, sǐ zhě sān wàn. dīng sì, tū jué jìn kòu yuán huì děng zhōu, lüè lǒng yòu mù mǎ wàn yú ér qù. jiǎ shēn, mù néng zhǎn mò chuài zhě, fēng shòu zhū dà wèi dà jiāng jūn. bǐng xū, yǐ tū jué fàn biān, jīng shī kàng hàn, lìng jiǎn shàn chè lè. hé běi shuǐ, dà jī, mìng shì zhōng sū guī cún fǔ zhèn gěi. bǐng shēn, tè jìn shàng shū zuǒ pú shè jiān ān guó xiāng wáng fǔ zhǎng shǐ ruì guó gōng dòu lú qīn wàng wèi kāi fǔ yí tóng sān sī, yī jiù píng zhāng jūn guó zhòng shì shàng shū yòu pú shè jiān zhōng shū lìng zhī bīng bù shì qí guó gōng wèi yuán zhōng wèi shàng shū zuǒ pú shè jiān zhōng shū lìng, réng jiān zhī bīng bù shì. shì dōng, niú dà yì.
冬十月己卯，車駕還京師。戊戌，至自東都。十一月乙巳，大赦天下，行從文 武官賜勛一轉。改河南為合宮，洛陽為永昌，嵩陽為登封，陽城為告成。戊午，兼 秘書鄭普思坐妖逆配流儋州，其黨與皆伏誅。十二月己卯，突厥默啜寇靈州鳴沙縣， 靈武軍大總管沙吒忠義逆擊之，官軍敗績，死者三萬。丁巳，突厥進寇原、會等州， 掠隴右牧馬萬餘而去。甲申，募能斬默啜者，封授諸大衛大將軍。丙戌，以突厥犯 邊，京師亢旱，令減膳徹樂。河北水，大飢，命侍中蘇瑰存撫賑給。丙申，特進、 尚書左僕射、兼安國相王府長史、芮國公豆盧欽望為開府儀同三司，依舊平章軍國 重事；尚書右僕射兼中書令、知兵部事、齊國公魏元忠為尚書左僕射兼中書令，仍 兼知兵部事。是冬，牛大疫。

sān nián chūn zhēng yuè gēng zǐ shuò, bù shòu cháo huì, sàng wèi zài qī yě. gēng xū, yǐ mò chuài kòu biān, zhì mù měng shì wǔ yì chāo jué zhě, gè lìng zì jǔ, nèi wài qún guān gè jìn pò miè tū jué zhī cè. bǐng chén, yǐ hàn, qīn lù qiú tú. jǐ sì, qiǎn wǔ yōu jì wǔ sān sī wǎng qián líng qí yǔ yú zé tiān huáng hòu, jì ér yǔ jiàng, shàng dà gǎn yuè. èr yuè xīn wèi, zhì wǔ shì chóng ēn miào yī jiù xiǎng jì, réng zhì wǔ pǐn lìng qī pǐn chéng, qí hào líng shùn líng zhì lìng chéng rú miào. rén wǔ, zèng tài shī fēng wáng miào hào bāo dé, líng hào róng xiān, zhì liù pǐn lìng bā pǐn chéng. gēng yín, gǎi zhōng xìng sì guān wèi lóng xìng, nèi wài bù dé yán zhōng xìng. xīn mǎo, xìng ān lè gōng zhǔ zhái.
三年春正月庚子朔，不受朝會，喪未再期也。庚戌，以默啜寇邊，制募猛士武 藝超絕者，各令自舉，內外群官各進破滅突厥之策。丙辰，以旱，親錄囚徒。己巳， 遣武攸暨、武三思往乾陵祈雨於則天皇后，既而雨降，上大感悅。二月辛未，制武 氏崇恩廟依舊享祭，仍置五品令、七品丞，其昊陵、順陵置令、丞如廟。壬午，贈 太師、酆王廟號褒德，陵號榮先，置六品令、八品丞。庚寅，改中興寺、觀為龍興， 內外不得言「中興」。辛卯，幸安樂公主宅。

sān yuè bǐng zǐ, tǔ bō zàn pǔ qiǎn dà chén xī dǒng rè xiàn fāng wù. shì chūn, zì jīng shī zhì shān dōng jí yì, mín sǐ zhě zhòng. hé běi hé nán dà hàn. xià sì yuè xīn sì, yǐ sì yōng wáng shǒu lǐ nǚ wèi jīn chéng gōng zhǔ, chū jiàng tǔ bō zàn pǔ. gēng yín, xìng jiàn fú sì, qū shè yōng zhōu. wǔ yuè wù xū, zuǒ tún wèi dà jiāng jūn jiān jiǎn xiào luò zhōu zhǎng shǐ zhāng rén dǎn wèi shuò fāng dào dà zǒng guǎn, yǐ bèi tū jué. bǐng wǔ, tū jué mò chuài shā wǒ xíng rén zāng sī yán. liù yuè dīng mǎo nì, rì yǒu shí zhī. wù zǐ, yáo juàn dào tǎo jī shǐ shì yù shǐ táng jiǔ zhēng jī yáo zhōu pàn mán, pò zhī, fú lǔ sān qiān jì, suì yú qí chù lēi shí jì gōng yān. shì xià, shān dōng hé běi èr shí yú zhōu hàn, jī jǐn jí yì sǐ zhě shù qiān jì, qiǎn shǐ zhèn xù zhī. qiū qī yuè gēng zǐ, huáng tài zǐ zhòng jùn yǔ yǔ lín jiāng jūn lǐ duō zuò děng, lǜ yǔ lín qiān qí bīng sān bǎi yú rén, zhū wǔ sān sī wǔ chóng xùn, suì yǐn bīng zì sù zhāng mén zhǎn guān ér rù. dì huáng jù dēng xuán wǔ lóu, zhòng jùn yǐn bīng zhì xià, shàng zì lín xuān yù zhī, zhòng suì sàn qù, shā lǐ duō zuò. zhòng jùn chū bēn zhì hù xiàn, wèi bù xià suǒ shā. guǐ mǎo, dà shè tiān xià. bā yuè bǐng zǐ, gǎi xuán wǔ mén wèi shén wǔ mén, lóu wèi zhì shèng lóu. bǐng xū, zuǒ pú shè jiān zhōng shū lìng wèi yuán zhōng qǐng zhì shì, shòu tè jìn.
三月丙子，吐蕃贊普遣大臣悉董熱獻方物。是春，自京師至山東疾疫，民死者 眾。河北、河南大旱。夏四月辛巳，以嗣雍王守禮女為金城公主，出降吐蕃贊普。 庚寅，幸薦福寺，曲赦雍州。五月戊戌，左屯衛大將軍兼檢校洛州長史張仁亶為朔 方道大總管，以備突厥。丙午，突厥默啜殺我行人臧思言。六月丁卯逆，日有蝕之。 戊子，姚雋道討擊使、侍御史唐九征擊姚州叛蠻，破之，俘虜三千計，遂於其處勒 石紀功焉。是夏，山東、河北二十餘州旱，饑饉疾疫死者數千計，遣使賑恤之。秋 七月庚子，皇太子重俊與羽林將軍李多祚等，率羽林千騎兵三百餘人，誅武三思、 武崇訓，遂引兵自肅章門斬關而入。帝惶遽登玄武樓，重俊引兵至下，上自臨軒諭 之，眾遂散去，殺李多祚。重俊出奔至鄠縣，為部下所殺。癸卯，大赦天下。八月 丙子，改玄武門為神武門，樓為制勝樓。丙戌，左僕射兼中書令魏元忠請致仕，授 特進。

jiǔ yuè dīng yǒu, bīng bù shàng shū yǐng guó gōng zōng chǔ kè, zuǒ wèi jiāng jūn jiān tài fǔ qīng jì chù nè bìng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn lì bù shì láng jiān zuǒ yù shǐ tái zhōng chéng xiāo zhì zhōng wèi huáng mén shì láng jiān zuǒ yù shǐ zhōng chéng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn zhōng shū shì láng dōng hǎi jùn gōng yú wéi qiān guó zi jì jiǔ, bà zhī zhèng shì. gēng zǐ, shàng huáng dì zūn hào yuē yīng tiān shén lóng, huáng hòu zūn hào yuē shùn tiān yì shèng, dà shè tiān xià, gǎi yuán wèi jǐng lóng. liǎng jīng wén wǔ guān, sān pǐn yǐ shàng cì jué yī jí, sì pǐn yǐ xià jiā yī jiē, wài guān cì xūn yī zhuǎn. jǐng lóng yuán nián jiǔ yuè jiǎ chén, tè jìn wèi yuán zhōng zuǒ shòu wù chuān wèi, yán yǔ zhòng jùn tōng móu yě. gēng chén, shì zhōng jiān zuǒ yù shǐ tái dài fū yáng zài sī wèi zhōng shū lìng, lì bù shàng shū wéi jù yuán tài fǔ qīng jì chù nè bìng wèi shì zhōng, shì zhōng sū guī wèi lì bù shàng shū. rén xū, gǎi zuǒ yòu yǔ lín wèi qiān qí wèi wàn qí, réng fēn wèi zuǒ yòu.
九月丁酉，兵部尚書、郢國公宗楚客，左衛將軍兼太府卿紀處訥並同中書門下 三品；吏部侍郎兼左御史台中丞蕭至忠為黃門侍郎兼左御史中丞、同中書門下三品； 中書侍郎、東海郡公於惟謙國子祭酒，罷知政事。庚子，上皇帝尊號曰應天神龍， 皇后尊號曰順天翊聖，大赦天下，改元為景龍。兩京文武官，三品已上賜爵一級， 四品已下加一階，外官賜勛一轉。景龍元年九月甲辰，特進魏元忠左授務川尉，言 與重俊通謀也。庚辰，侍中兼左御史台大夫楊再思為中書令，吏部尚書韋巨源、太 府卿紀處訥並為侍中，侍中蘇瑰為吏部尚書。壬戌，改左右羽林衛千騎為萬騎，仍 分為左右。

dōng shí yuè rén wǔ, huì jiàn yú xī, yuè yú ér miè. rén wǔ, huáng hòu shàng shén wǔ sòng, lìng liǎng jīng jí sì dà dū du fǔ jiē kè zhī yú shí. shí èr yuè yǐ chǒu shuò, rì yǒu shí zhī. dīng chǒu, jīng shī yǔ tǔ.
冬十月壬午，彗見於西，月余而滅。壬午，皇后上《神武頌》，令兩京及四大 都督府皆刻之於石。十二月乙丑朔，日有蝕之。丁丑，京師雨土。

èr nián chūn zhēng yuè bǐng shēn, cāng zhōu yǔ báo, dà rú jī luǎn. èr yuè xīn wèi, xìng zuǒ jīn wú dà jiāng jūn chén guó gōng lù sòng zhái. huáng hòu zì yán yī xiāng zhōng qún shàng yǒu wǔ sè yún qǐ, lìng huà gōng tú zhī, yǐ shì bǎi liáo, nǎi dà shè tiān xià. guǐ wèi yè, tiān bǎo xīng zhuì xī nán, yǒu shēng rú léi, yě zhì jiē gòu. yǐ yǒu, dì yǐ hòu fú yǒu qìng yún zhī ruì, dà shè tiān xià. nèi wài wǔ pǐn yǐ shàng mǔ qī gè jiā yì hào yī děng, wú qī zhě tīng shòu nǚ tiān xià fù rén bā shí yǐ shàng, bǎn shòu xiāng xiàn jùn děng jūn. sān yuè bǐng zǐ, shuò fāng dào dà zǒng guǎn zhāng rén dǎn zhú shòu xiáng chéng yú hé shàng.
二年春正月丙申，滄州雨雹，大如雞卵。二月辛未，幸左金吾大將軍、陳國公 陸頌宅。皇后自言衣箱中裙上有五色雲起，令畫工圖之，以示百僚，乃大赦天下。 癸未夜，天保星墜西南，有聲如雷，野雉皆雊。乙酉，帝以後服有慶雲之瑞，大赦 天下。內外五品已上母妻各加邑號一等，無妻者聽授女；天下婦人八十已上，版授 鄉、縣、郡等君。三月丙子，朔方道大總管張仁亶築受降城於河上。

xià sì yuè gēng wǔ, zuǒ sàn qí cháng shì lè shòu jùn wáng fù mǎ dū wèi wǔ yōu jì ràng jùn wáng, gǎi fēng chǔ guó gōng. guǐ wèi, xiū wén guǎn zēng zhì dà xué shì bā yuán, zhí xué shì shí èr yuán. jǐ chǒu, xìng zhǎng lè gōng zhǔ zhuāng, jí rì hái gōng.
夏四月庚午，左散騎常侍、樂壽郡王、駙馬都尉武攸暨讓郡王，改封楚國公。 癸未，修文館增置大學士八員，直學士十二員。己丑，幸長樂公主莊，即日還宮。

liù yuè dīng hài, gǎi tài shǐ jú wèi tài shǐ jiān, bà lì mì shū shěng. qiū qī yuè xīn mǎo, tái zhōu dì zhèn. guǐ sì, zuǒ tún wèi dà jiāng jūn shè yòu yù shǐ tái dài fū shuò fāng dào héng yíng dà zǒng guǎn hán guó gōng zhāng rén dǎn tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. yǒu chì qì jìng tiān, qí guāng zhú dì, jīng sān rì nǎi zhǐ. dōng shí yī yuè gēng shēn, tū jué shǒu lǐng suō gé pàn, zì lì wèi kè hán, qiǎn dì zhē nǔ lǜ zhòng fàn sāi. jǐ mǎo, yǐ ān lè gōng zhǔ chū jiàng, jiǎ huáng hòu zhàng chū yú jìn zhōng, yǐ shèng qí yí, dì jí hòu yù ān fú lóu yǐ guān zhī. lǐ bì, dà shè tiān xià, cì pú sān rì. guǐ wèi, ān xī dōu hù niú shī jiǎng yǔ suō gé zhàn yú huǒ shāo chéng, shī jiǎng bài jī, méi yú zhèn. shì dōng, xī jīng lì bù zhì liǎng shì láng quán shì, dōng dōu yòu zhì liǎng quán, zì xíng zhǔ qǐng. yòu yǒu xié fēng shòu guān, yù yòng qiū què.
六月丁亥，改太史局為太史監，罷隸秘書省。秋七月辛卯，台州地震。癸巳， 左屯衛大將軍、攝右御史台大夫、朔方道行營大總管、韓國公張仁亶同中書門下三 品。有赤氣竟天，其光燭地，經三日乃止。冬十一月庚申，突厥首領娑葛叛，自立 為可汗，遣弟遮弩率眾犯塞。己卯，以安樂公主出降，假皇后仗出于禁中，以盛其 儀，帝及後御安福樓以觀之。禮畢，大赦天下，賜酺三日。癸未，安西都護牛師獎 與娑葛戰於火燒城，師獎敗績，沒於陣。是冬，西京吏部置兩侍郎銓試，東都又置 兩銓，恣行囑請。又有斜封授官，預用秋闕。

sān nián chūn zhēng yuè dīng mǎo, huáng wù sì sāi. guǐ yǒu, xìng jiàn fú sì. yǐ hài, yàn shì chén jí jìn qīn yú lí yuán tíng. èr yuè jǐ chǒu, xìng xuán wǔ mén, yǔ jìn chén guān gōng nǚ dà pú, jì ér zuǒ yòu fēn cáo, gòng zhēng shèng fù. shàng yòu qiǎn gōng nǚ wèi shì sì, yù mài zhòng wù, lìng zǎi chén jí gōng qīng wèi shāng jiǎ, yǔ zhī jiāo yì, yīn wèi fèn zhēng, yán cí wěi xiè. shàng yǔ hòu guān zhī, yǐ wèi xiào lè. rén yín, shì zhōng shū guó gōng wéi jù yuán wèi shàng shū zuǒ pú shè, bìng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. wù wǔ, bīng bù shàng shū yǐng guó gōng zōng chǔ kè zhōng shū lìng, zhōng shū shì láng zàn guó gōng xiāo zhì zhōng wèi shì zhōng, tài fǔ qīng wéi sì lì wèi bīng bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, zhōng shū shì láng jiǎn xiào lì bù shì láng cuī shí tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì, bīng bù shì láng zhào yàn zhāo wèi zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. gēng shēn, rì chì zǐ sè, wú guāng. wù yín, lǐ bù shàng shū jiān yáng zhōu dà dū dū cáo guó gōng wéi wēn wèi tài zǐ shǎo bǎo jiān yáng zhōu dà dū dū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. tài cháng shǎo qīng jiān jiǎn xiào lì bù shì láng zhèng yīn tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. xià wǔ yuè bǐng xū, cuī shí zhèng yīn zuò zāng, shí biǎn xiāng zhōu cì shǐ, yīn biǎn jiāng zhōu sī mǎ.
三年春正月丁卯，黃霧四塞。癸酉，幸薦福寺。乙亥，宴侍臣及近親於梨園亭。 二月己丑，幸玄武門，與近臣觀宮女大酺，既而左右分曹，共爭勝負。上又遣宮女 為市肆，鬻賣眾物，令宰臣及公卿為商賈，與之交易，因為忿爭，言辭猥褻。上與 後觀之，以為笑樂。壬寅，侍中、舒國公韋巨源為尚書左僕射，並同中書門下三品。 戊午，兵部尚書、郢國公宗楚客中書令，中書侍郎、酇國公蕭至忠為侍中，太府卿 韋嗣立為兵部尚書、同中書門下三品，中書侍郎、檢校吏部侍郎崔湜同中書門下平 章事，兵部侍郎趙彥昭為中書侍郎、同中書門下平章事。庚申，日赤紫色，無光。 戊寅，禮部尚書兼揚州大都督、曹國公韋溫為太子少保兼揚州大都督、同中書門下 三品。太常少卿兼檢校吏部侍郎鄭愔同中書門下平章事。夏五月丙戌，崔湜、鄭愔 坐贓，湜貶襄州刺史，愔貶江州司馬。

liù yuè guǐ chǒu, tài bái zhòu jiàn yú dōng jǐng. gēng zǐ, yǐ jīng jí duō quē, shǐ tiān xià sōu kuò. rén yín, yǐ hàn, bì zhèng diàn, jiǎn shàn, qīn lù qiú tú. guǐ mǎo, shàng shū yòu pú shè yáng zài sī hōng. qiū qī yuè yǐ mǎo shuò, zhèn jūn dà jiāng jūn yòu xiāo wèi jiāng jūn jiān zhī tài shǐ shì jiā yè zhì zhōng pèi liú liǔ zhōu. bǐng chén, suō gé qiǎn shǐ lái jiàng. xīn yǒu, xìng lí yuán tíng, yàn shì chén xué shì. huáng hòu biǎo qǐng zhū fù rén bù yīn fū zǐ ér jiā yì hào zhě, xǔ tóng jiàn rèn zhí shì guān, tīng zi sūn yòng yìn, cóng zhī. rén xū, ān fú mén wài shè wú zhē zhāi, sān pǐn yǐ shàng xíng xiāng. guǐ hài, yù chéng qìng diàn, lù qiú tú. rén wǔ, qiǎn shǐ cè xiāo wèi dà jiāng jūn jiān wèi wèi qīng jīn hé wáng tū qí shī shǒu zhōng wèi guī huà kè hán. bā yuè yǐ yǒu, tè jìn xíng zhōng shū lìng zhào guó gōng lǐ jiào wèi tè jìn tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, shì zhōng zàn guó gōng xiāo zhì zhōng wèi zhōng shū lìng, tè jìn yún guó gōng wéi ān shí wèi shì zhōng. gēng yín, zhū zhōu gè zhì sī tián cān jūn yī yuán. tǔ bō zàn pǔ qiǎn shǐ bó lù xīng fèng jìn guó xìn zàn pǔ zǔ suō jìn wù, jí shàng zhōng gōng ān guó xiāng wáng tài píng gōng zhǔ yǒu chà. rén chén, qiǎn shí shǐ xún chá tiān xià. yǒu xīng bèi yú zǐ gōng. lìng tè jìn pèi yú. sàn zhí pèi yú, zì cǐ shǐ yě. yǐ wèi, qīn sòng shuò fāng jūn zǒng guǎn hán guó gōng zhāng rén dǎn yú tōng huà mén wài, shàng zhì xù fù shī. yǐ sì, xìng ān lè gōng zhǔ shān tíng, yàn shì chén xué shì, cì zēng bó yǒu chà. jiǔ yuè rén xū, xìng jiǔ qǔ tíng zi, yàn shì chén xué shì. wù chén, lì bù shàng shū huái xiàn gōng sū guī wèi shàng shū yòu pú shè tóng zhōng shū mén xià sān pǐn.
六月癸丑，太白晝見於東井。庚子，以經籍多缺，使天下搜括。壬寅，以旱， 避正殿，減膳，親錄囚徒。癸卯，尚書右僕射楊再思薨。秋七月乙卯朔，鎮軍大將 軍、右驍衛將軍、兼知太史事迦業至忠配流柳州。丙辰，娑葛遣使來降。辛酉，幸 梨園亭，宴侍臣學士。皇后表請諸婦人不因夫子而加邑號者，許同見任職事官，聽 子孫用廕，從之。壬戌，安福門外設無遮齋，三品已上行香。癸亥，御承慶殿，錄 囚徒。壬午，遣使冊驍衛大將軍、兼衛尉卿、金河王突騎施守忠為歸化可汗。八月 乙酉，特進、行中書令、趙國公李嶠為特進、同中書門下三品，侍中、酇國公蕭至 忠為中書令，特進、鄖國公韋安石為侍中。庚寅，諸州各置司田參軍一員。吐蕃贊 普遣使勃祿星奉進國信、贊普祖娑進物，及上中宮、安國相王、太平公主有差。壬 辰，遣十使巡察天下。有星孛於紫宮。令特進佩魚。散職佩魚，自此始也。乙未， 親送朔方軍總管、韓國公張仁亶於通化門外，上制序賦詩。乙巳，幸安樂公主山亭， 宴侍臣、學士，賜繒帛有差。九月壬戌，幸九曲亭子，宴侍臣、學士。戊辰，吏部 尚書、懷縣公蘇瑰為尚書右僕射、同中書門下三品。

dōng shí yuè gēng yín, xìng ān lè gōng zhǔ jīn chéng xīn zhái, yàn shì chén xué shì. shí yī yuè yǐ chǒu, qīn sì nán jiāo, huáng hòu dēng tán yà xiàn, zuǒ pú shè shū guó gōng wéi jù yuán wèi zhōng xiàn. dà shè tiān xià, jiàn xì qiú tú jí shí è xián shè chú zhī, zá fàn liú rén bìng fàng hái. jīng wén wǔ sān pǐn yǐ shàng cì jué yī děng, sì pǐn yǐ xià jiā yī jiē, jīng guān jí yīng xí yuè mù rù sān pǐn wǔ pǐn jiǎn kǎo, gāo nián bǎn shòu. dà pú sān rì. rén shēn, xìng jiàn zǐ líng. jiǎ xū, kāi fǔ yí tóng sān sī ruì guó gōng dòu lú qīn wàng hōng. tǔ bō zàn pǔ qiǎn qí dà chén shàng zàn tǔ lái nì nǚ. shí èr yuè rén xū, qián shàng shū yòu pú shè sòng guó gōng táng xiū jǐng wèi tài zǐ shǎo shī tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. jiǎ zǐ, shàng xìng xīn fēng zhī wēn tāng. gēng zǐ, xìng bīng bù shàng shū wéi sì lì zhuāng, fēng sì lì wèi xiāo yáo gōng, shàng qīn zhì xù fù shī, biàn yóu bái lù guān. jiǎ chén, qū cì xīn fēng xiàn, bǎi xìng gěi fù yī nián, xíng cóng guān cì xūn yī zhuǎn. shì rì xìng lí shān. yǐ sì, zhì zì wēn tāng. yǐ yǒu, lìng zhū sī zhǎng guān xiàng lǐ quán fāng kàn pō hú wáng qǐ hán xì.
冬十月庚寅，幸安樂公主金城新宅，宴侍臣、學士。十一月乙丑，親祀南郊， 皇后登壇亞獻，左僕射舒國公韋巨源為終獻。大赦天下，見繫囚徒及十惡咸赦除之， 雜犯流人並放還。京文武三品已上賜爵一等，四品已下加一階，京官及應襲岳牧入 三品五品減考，高年版授。大酺三日。壬申，幸見子陵。甲戌，開府儀同三司、芮 國公豆盧欽望薨。吐蕃贊普遣其大臣尚贊吐來逆女。十二月壬戌，前尚書右僕射、 宋國公唐休璟為太子少師、同中書門下三品。甲子，上幸新豐之溫湯。庚子，幸兵 部尚書韋嗣立莊，封嗣立為逍遙公，上親制序賦詩，便游白鹿觀。甲辰，曲賜新豐 縣，百姓給復一年，行從官賜勛一轉。是日幸驪山。乙巳，至自溫湯。乙酉，令諸 司長官向醴泉坊看潑胡王乞寒戲。

sì nián chūn zhēng yuè yǐ mǎo, yú huà dù sì mén shè wú zhē dà zhāi. bǐng yín shàng yuán yè, dì yǔ huáng hòu wēi xíng guān dēng, yīn xìng zhōng shū lìng xiāo zhì zhōng zhī dì. shì yè, fàng gōng nǚ shù qiān rén kàn dēng, yīn cǐ duō yǒu wáng yì zhě. dīng mǎo yè, yòu wēi xíng kàn dēng. dīng chǒu, mìng zuǒ xiāo wèi dà jiāng jūn hé yuán jūn shǐ yáng jǔ wèi sòng jīn chéng gōng zhǔ rù tǔ bō shǐ. jǐ mǎo, xìng shǐ píng, sòng jīn chéng gōng zhǔ guī tǔ bō.
四年春正月乙卯，於化度寺門設無遮大齋。丙寅上元夜，帝與皇后微行觀燈， 因幸中書令蕭至忠之第。是夜，放宮女數千人看燈，因此多有亡逸者。丁卯夜，又 微行看燈。丁丑，命左驍衛大將軍、河源軍使楊矩為送金城公主入吐蕃使。己卯， 幸始平，送金城公主歸吐蕃。

èr yuè rén wǔ, qū shè xián yáng shǐ píng, gǎi shǐ píng wèi jīn chéng xiàn. biàn xìng zhǎng ān lìng wáng guāng fǔ mǎ wéi běi yuán zhuāng. guǐ wèi, zhì zì jīn chéng. gēng xū, lìng zhōng shū mén xià gòng fèng guān wǔ pǐn yǐ shàng wén wǔ sān pǐn yǐ shàng bìng zhū xué shì děng, zì fāng lín mén rù, jí yú lí yuán qiú chǎng, fēn péng bá hé, dì yǔ huáng hòu gōng zhǔ qīn wǎng guān zhī. sān yuè jiǎ yín, xìng lín wèi tíng xiū xì yǐn, cì qún guān liǔ quān yǐ pì è. bǐng chén, yóu yàn táo huā yuán. gēng shēn, jīng shī yǔ mù bīng, jǐng yì. rén xū, cì zǎi chén yǐ xià nèi yàng jīn zi. xià sì yuè dīng hài, shàng yóu yīng táo yuán, yǐn zhōng shū mén xià wǔ pǐn yǐ shàng zhū sī zhǎng guān xué shì děng rù fāng lín yuán cháng yīng táo, biàn lìng mǎ shàng kǒu zhāi, zhì jiǔ wèi lè. yǐ wèi, xìng lóng qìng chí, jié cǎi wèi lóu, yàn shì chén, fàn zhōu xì lè, yīn xìng lǐ bù shàng shū dòu xī zhái. wǔ yuè xīn yǒu, mì shū jiān cì guó wáng yōng gǎi fēng biàn wáng. yǐ chǒu, huáng hòu qǐng jiā sì wáng sān pǐn. dīng mǎo, qián xǔ zhōu sī bīng cān jūn yàn qīn róng shàng shū, yán huáng hòu gàn yù guó zhèng, ān lè gōng zhǔ wǔ yán xiù zōng chǔ kè děng tóng wēi zōng shè. dì nù, zhào qīn róng tíng jiàn, pū shā zhī. shí ān lè gōng zhǔ zhì yù huáng hòu lín cháo chēng zhì, ér qiú lì wèi huáng tài nǚ, zì shì yǔ hòu hé móu jìn zhèn.
二月壬午，曲赦咸陽、始平，改始平為金城縣。便幸長安令王光輔馬嵬北原莊。 癸未，至自金城。庚戌，令中書門下供奉官五品已上、文武三品已上並諸學士等， 自芳林門入，集於梨園球場，分朋拔河，帝與皇后、公主親往觀之。三月甲寅，幸 臨渭亭修禊飲，賜群官柳棬以辟惡。丙辰，游宴桃花園。庚申，京師雨木冰，井溢。 壬戌，賜宰臣已下內樣巾子。夏四月丁亥，上游櫻桃園，引中書門下五品已上諸司 長官學士等入芳林園嘗櫻桃，便令馬上口摘，置酒為樂。乙未，幸隆慶池，結彩為 樓，宴侍臣，泛舟戲樂，因幸禮部尚書竇希宅。五月辛酉，秘書監、賜虢王邕改封 汴王。乙丑，皇后請加嗣王三品。丁卯，前許州司兵參軍燕欽融上書，言皇后干預 國政，安樂公主、武延秀、宗楚客等同危宗社。帝怒，召欽融廷見，撲殺之。時安 樂公主志欲皇后臨朝稱制，而求立為皇太女，自是與後合謀進鴆。

liù yuè rén wǔ, dì yù dú, bēng yú shén lóng diàn, nián wǔ shí wǔ. mì bù fā sàng, huáng hòu qīn zǒng shù zhèng. guǐ wèi, yǐ xíng bù shàng shū péi tán gōng bù shàng shū zhāng xī bìng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, yī jiù dōng dōu liú shǒu. lì bù shàng shū zhāng xǐ fú zhōng shū shì láng cén xī lì bù shì láng cuī shí bìng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. yòu mìng zuǒ yòu jīn wú wèi dà jiāng jūn zhào chéng ēn yòu jiān mén dà jiāng jūn xuē jiǎn shuài bīng wǔ bǎi rén wǎng jūn zhōu, bèi qiào wáng zhòng fú. lì wēn wáng zhòng mào wèi huáng tài zǐ. jiǎ shēn, fā sàng yú tài jí diàn, xuān yí zhì. huáng tài hòu lín cháo, dà shè tiān xià, gǎi yuán wèi táng lóng. jiàn xì qiú tú cháng shè suǒ bù miǎn zhě xián shè chú zhī, zhǎng liú rèn fàng guī tián lǐ, fù fàn hén jiǎ xián cóng xǐ dí. nèi wài guān sān pǐn yǐ shàng cì jué yī jí, sì pǐn yǐ xià jiā yī jiē. yǐ ān guó xiāng wáng dàn wèi tài zǐ tài shī. jìn fēng yōng wáng shǒu lǐ wèi bīn wáng, shòu chūn jùn wáng chéng qì wèi sòng wáng, zōng zhèng qīng jìn fēng xīn xìng wáng. dīng hài, huáng tài zǐ jí dì wèi yú jiù qián, shí nián shí liù. huáng tài hòu wéi shì lín cháo chēng zhì, dà shè tiān xià, cháng shè suǒ bù yuán zhě xián shè chú zhī. nèi wài bīng mǎ zhū qīn zhǎng, réng lìng wéi wēn zǒng zhī. shí zhào zhū fǔ zhé chōng bīng wǔ wàn rén fēn tún jīng chéng, liè wèi zuǒ yòu yíng, zhū wéi zǐ zhí fēn tǒng zhī. rén chén, qiǎn shǐ zhū dào xún fǔ, jì chù nè guān nèi dào, zhāng jiā fú hé běi dào, cén xī hé nán dào. gēng zǐ yè, lín zī wáng huì jǔ bīng zhū zhū wéi wǔ, jiē xiāo shǒu yú ān fú mén wài, wéi tài hòu wèi luàn bīng suǒ shā. jiǔ yuè dīng mǎo, bǎi guān shàng shì yuē xiào hé huáng dì, miào hào zhōng zōng. shí yī yuè jǐ yǒu, zàng yú dìng líng. tiān bǎo shí sān zài èr yuè, gǎi shì yuē dà hé dà shèng dà zhāo xiào huáng dì.
六月壬午，帝遇毒，崩於神龍殿，年五十五。秘不發喪，皇后親總庶政。癸未， 以刑部尚書裴談、工部尚書張錫並同中書門下三品，依舊東都留守。吏部尚書張喜 福、中書侍郎岑羲、吏部侍郎崔湜並同中書門下平章事。又命左右金吾衛大將軍趙 承恩、右監門大將軍薛簡帥兵五百人往均州，備譙王重福。立溫王重茂為皇太子。 甲申，發喪於太極殿，宣遺制。皇太后臨朝，大赦天下，改元為唐隆。見繫囚徒常 赦所不免者咸赦除之，長流任放歸田裡，負犯痕瘕咸從洗滌。內外官三品已上賜爵 一級，四品已下加一階。以安國相王旦為太子太師。進封雍王守禮為邠王，壽春郡 王成器為宋王，宗正卿晉封新興王。丁亥，皇太子即帝位於柩前，時年十六。皇太 後韋氏臨朝稱制，大赦天下，常赦所不原者咸赦除之。內外兵馬諸親掌，仍令韋溫 總知。時召諸府折衝兵五萬人分屯京城，列為左右營，諸韋子侄分統之。壬辰，遣 使諸道巡撫，紀處訥關內道，張嘉福河北道，岑羲河南道。庚子夜，臨淄王諱舉兵 誅諸韋、武，皆梟首於安福門外，韋太后為亂兵所殺。九月丁卯，百官上諡曰孝和 皇帝，廟號中宗。十一月己酉，葬於定陵。天寶十三載二月，改諡曰大和大聖大昭 孝皇帝。

shǐ chén yuē: lián shì kě yǐ lǜ tān fū, xián chén bù néng fǔ càn zhǔ. chéng yǐ zhì hūn jìn xí, xīn wú yuǎn tú, bù zhī chuàng yè zhī nán, wéi qǔ dāng nián zhī lè. xiào hé huáng dì yuè zì fù yǐ, qiān yú fáng líng, qí qū zhàng lì zhī xiāng, qì kuò yōu qiú zhī dì. suǒ yǐ zhāng hàn yáng pái huái yú kè fù, dí liáng gōng gěng yè yǐ zòu lùn, suì dé shēng hái, yōng fēi jǐ lì. jì dí chú jīn hǔ, zài wò xuán héng, bù néng zuì jǐ yǐ xiè wàn fāng, ér gèng màn yóu yǐ huī bā zhèng. zòng yàn qī zhī shān dǎng, zé zōu yǔ zhēng héng xìn yāo nǚ yǐ náo quán, zé yí lún shī xù. huán jìng yóu zhī fù zú, jié mǐn suǒ yǐ xìng gē, jìng yǐ yuán shǒu zhī zūn, bù miǎn qí méi zhī huò. bǐ hàn jìn zhī huì yíng bèi wèi yōu, gǒu fēi jì yǐ mìng shì zhī cái, zé tǔ dé qù yě.
史臣曰：廉士可以律貪夫，賢臣不能輔孱主。誠以志昏近習，心無遠圖，不知 創業之難，唯取當年之樂。孝和皇帝越自負扆，遷於房陵，崎嶇瘴癘之鄉，契闊幽 囚之地。所以張漢陽徘徊於克復，狄梁公哽咽以奏論，遂得生還，庸非己力。洎滌 除金虎，再握璇衡，不能罪己以謝萬方，而更漫遊以隳八政。縱艷妻之煽黨，則棸、 楀爭衡；信妖女以撓權，則彝倫失序。桓、敬由之覆族，節愍所以興戈，竟以元首 之尊，不免齊眉之禍。比漢、晉之惠、盈輩為優，苟非繼以命世之才，則土德去也。

ruì zōng xuán zhēn dà shèng dà xìng xiào huáng dì, huì dàn, gāo zōng dì bā zǐ, zhōng zōng mǔ dì. lóng shuò èr nián liù yuè jǐ wèi, shēng yú zhǎng ān. qí nián fēng yīn wáng, yáo lǐng jì zhōu dà dū dū dān yú dà dū hù yòu jīn wú wèi dà jiāng jūn. jí zhǎng, qiān gōng xiào yǒu, hǎo xué, gōng cǎo lì, yóu ài wén zì xùn gǔ zhī shū. gān fēng yuán nián, xǐ fēng yù wáng. zǒng zhāng èr nián, xǐ fēng jì wáng. shàng chū míng xù lún, zhì shì qù xù zì. shàng yuán èr nián, xǐ fēng xiāng wáng, bài yòu wèi dà jiāng jūn. yí fèng sān nián, qiān luò mù gǎi míng dàn, xǐ fēng yù wáng. sì shèng yuán nián, zé tiān lín cháo, fèi zhōng zōng wèi lú líng wáng, lì yù wáng wèi huáng dì, réng lín cháo chēng zhì. jí gé mìng, gǎi guó hào wèi zhōu, jiàng dì wèi huáng sì, lìng yī jiù míng lún, xǐ jū dōng gōng, qí jù yí yī bǐ huáng tài zǐ. shèng lì yuán nián, zhōng zōng zì fáng líng hái. dì shù chēng jí bù cháo, qǐng ràng wèi yú zhōng zōng. zé tiān suì lì zhōng zōng wèi huáng tài zǐ, fēng dì wèi xiāng wáng, yòu gǎi míng dàn, shòu tài zǐ yòu wèi lǜ. zhǎng ān zhōng, bài sī tú yòu yǔ lín wèi dà jiāng jūn. zì zé tiān chū lín cháo jí gé mìng zhī jì, wáng shì lǚ yǒu biàn gù, dì měi gōng jiǎn tuì ràng, jìng miǎn yú huò. shén lóng yuán nián, yǐ zhū zhāng yì zhī kūn dì gōng, jìn hào ān guó xiāng wáng, qiān tài wèi, jiā shí fēng. qí nián lì wèi huáng tài dì, gù cí bù shòu.
睿宗玄真大聖大興孝皇帝，諱旦，高宗第八子，中宗母弟。龍朔二年六月己未， 生於長安。其年封殷王，遙領冀州大都督、單于大都護、右金吾衛大將軍。及長， 謙恭孝友，好學，工草隸，尤愛文字訓詁之書。乾封元年，徙封豫王。總章二年， 徙封冀王。上初名旭輪，至是去「旭」字。上元二年，徙封相王，拜右衛大將軍。 儀鳳三年，遷洛牧；改名旦，徙封豫王。嗣聖元年，則天臨朝，廢中宗為廬陵王， 立豫王為皇帝，仍臨朝稱制。及革命，改國號為周，降帝為皇嗣，令依舊名輪，徙 居東宮，其具儀一比皇太子。聖曆元年，中宗自房陵還。帝數稱疾不朝，請讓位於 中宗。則天遂立中宗為皇太子，封帝為相王，又改名旦，授太子右衛率。長安中， 拜司徒、右羽林衛大將軍。自則天初臨朝及革命之際，王室屢有變故，帝每恭儉退 讓，竟免於禍。神龍元年，以誅張易之昆弟功，進號安國相王，遷太尉，加實封。 其年立為皇太弟，固辭不受。

jǐng lóng sì nián xià liù yuè, zhōng zōng bēng, wéi shù rén lín cháo, yǐn yòng qí dǎng, fēn wò zhèng bǐng, jì dì wàng shí sù gāo, qián móu wēi hài. gēng zǐ yè, lín zī wáng huì yǔ tài píng gōng zhǔ zi xuē chóng jiǎn qián cháo yì wèi liú yōu qiú zhǎng shàng guǒ yì má sì zōng yuàn zǒng jiān zhōng shào jīng děng lǜ bīng rù běi jūn, zhū wéi wēn jì chù nè zōng chǔ kè wǔ yán xiù mǎ qín kè yè jìng néng zhào lǚ wēn yáng jūn děng, zhū wéi wǔ dǎng yǔ jiē zhū zhī. xīn chǒu, dì xié shǎo dì yù ān fú mén lóu wèi yù bǎi xìng, dà shè tiān xià, jiàn xì qiú tú cháng shè suǒ bù miǎn zhě xián shè chú zhī. nèi wài wén wǔ guān sān pǐn yǐ shàng cì jué yī jí, sì pǐn yǐ xià jiā yī jiē, qīn huáng sān děng yǐ shàng jiā liǎng jiē, sì děng yǐ xià jí zhū qīn cì xūn sān zhuǎn, tiān xià bǎi xìng miǎn jīn nián tián zū zhī bàn. jìn fēng lín zī wáng wèi píng wáng, yǐ xuē chóng jiǎn wèi lì jié jùn wáng. zhōng shào jīng wèi zhōng shū shì láng, liú yōu qiú wèi zhōng shū shè rén, bìng cān zhī jī wù, jiā shí fēng. qí yú fēng shǎng yǒu chà. qiǎn shǐ fēn háng zhū dào xuān yù, réng lìng wǎng jūn zhōu wèi láo qiào wáng. rén yín, zuǒ qiān niú zhōng láng jiāng sòng wáng chéng qì wèi zuǒ wèi dà jiāng jūn, sī nóng shǎo qīng tóng zhèng yuán héng yáng wáng chéng yì wèi yòu wèi dà jiāng jūn, tài fǔ shǎo qīng tóng zhèng yuán bā líng wáng lóng fàn wèi zuǒ yǔ lín wèi dà jiāng jūn, tài pú shǎo qīng tóng zhèng yuán péng chéng wáng lóng yè wèi yòu yǔ lín wèi dà jiāng jūn. huáng mén shì láng lǐ rì zhī tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. guǐ mǎo, diàn zhōng jiān zhī nèi wài xián jiù jiǎn xiào lóng wǔ yòu jūn réng yā zuǒ yòu xiāng wàn qí píng wáng huì tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. zhōng shū shì láng yǐng chuān jùn gōng zhōng shào jīng wèi zhōng shū lìng. zhōng shū lìng zàn guó gōng xiāo zhì zhōng wèi xǔ zhōu cì shǐ, bīng bù shàng shū xiāo yáo gōng wéi sì lì wèi sòng zhōu cì shǐ, zhōng shū shì láng zhào yàn zhāo wèi jiàng zhōu cì shǐ, xiāo wéi zhào tè zhì wèi. zhū lì bù shàng shū zhāng jiā fú yú huái zhōu. qí rì, wáng gōng bǎi liáo shàng biǎo, xián yǐ guó jiā duō nán, yí lì zhǎng jūn, yǐ dì zhòng wàng suǒ guī, qǐng jí zūn wèi.
景龍四年夏六月，中宗崩，韋庶人臨朝，引用其黨，分握政柄，忌帝望實素高， 潛謀危害。庚子夜，臨淄王諱與太平公主子薛崇簡、前朝邑尉劉幽求、長上果毅麻 嗣宗、苑總監鍾紹京等率兵入北軍，誅韋溫、紀處訥、宗楚客、武延秀、馬秦客、 葉靜能、趙履溫、楊均等，諸韋、武黨與皆誅之。辛丑，帝挾少帝御安福門樓慰諭 百姓，大赦天下，見繫囚徒常赦所不免者咸赦除之。內外文武官三品已上賜爵一級， 四品已下加一階，親皇三等已上加兩階，四等已下及諸親賜勛三轉，天下百姓免今 年田租之半。進封臨淄王為平王，以薛崇簡為立節郡王。鍾紹京為中書侍郎，劉幽 求為中書舍人，並參知機務，加實封。其餘封賞有差。遣使分行諸道宣諭，仍令往 均州慰勞譙王。壬寅，左千牛中郎將、宋王成器為左衛大將軍，司農少卿同正員、 衡陽王成義為右衛大將軍，太府少卿同正員、巴陵王隆范為左羽林衛大將軍，太僕 少卿同正員、彭城王隆業為右羽林衛大將軍。黃門侍郎李日知同中書門下三品。癸 卯，殿中兼知內外閒廄、檢校龍武右軍、仍押左右廂萬騎平王諱同中書門下三品。 中書侍郎、潁川郡公鍾紹京為中書令。中書令、酇國公蕭至忠為許州刺史，兵部尚 書、逍遙公韋嗣立為宋州刺史，中書侍郎趙彥昭為絳州刺史，蕭、韋、趙特置位。 誅吏部尚書張嘉福於懷州。其日，王公百僚上表，咸以國家多難，宜立長君，以帝 眾望所歸，請即尊位。

jiǎ chén, shǎo dì zhào yuē: zì gǔ dì wáng, bì yǒu fú mìng, xiōng dì xiāng jí, cún zhū diǎn lǐ. zhèn yǐ gū miǎo, zāo jiā jiān nán, gù zī méng shí, wèi qià zhì tú. máng máng sì hǎi, jiāng hé suǒ shǔ, lèi shèng pī jī, ruò zhuì yú dì. wáng shì duō nán, yì zé zhǎng jūn, sī yǔ qún gōng, tuī chóng míng shèng. shū fù xiāng wáng, gāo zōng zhī zǐ, xī yǐ tiān xià, ràng yú xiān dì, xiào yǒu kuān jiǎn, zhāng xìn zhào rén. shén lóng zhī chū, jǐ yǒu míng zhǐ, jiāng lì tài dì, yǐ wèi fù jūn. wèi wáng kěn cí, wèi xíng cè mìng, suǒ yǐ dōng gōng xū wèi, zhì yú lì nián. chè zhuì zài chén, huò biàn cāng zú, hòu yē chēng zhì, jì lì chōng rén. qīn fèng qián huái, yuàn zūn lǐ mìng. shàng shēn tiān shèng zhī zhǐ, xià suì cāng shēng zhī xīn fǔ jī tú wěi zhī wén, yǎng qí zǔ zōng zhī liè. zé jīn rì, qǐng shū fù xiāng wáng jí huáng dì wèi. zhèn tuì shǒu běn fān, guī yú jiù dǐ. fán bǎi qīng shì, jìng chéng zhèn yán, kè zàn wǒ tiān rén zhī xiū qī, guāng wǒ yǒu táng zhī xūn yè. bù gào xiá ěr, xián shǐ wén zhī. xiāng wáng shàng biǎo, ràng yuē: chén yǐ zōng shè shì zhòng, jiā guó qíng shēn, zhū chú jù nì, fèng dài sì zhǔ. jīn chéng zhì zhǐ, wěi tuī chén jí. zài chén xū báo, bù gǎn zhī yīng. xún huán zhèn jīng, wú rèn gǎn gěng! zhì dá yuē: huáng jí dà bǎo, tiān xià zhì gōng, wáng zhě lín zhī, gài fēi huò yǐ. wáng xiān shèng jiù yì, cāng shēng tuī yǎng, lóng guāng zǐ chén, guì yǔn xì wàng. qǐng zūn qián zhǐ, wù huò tuī ràng. yú shì shǎo dì xùn yú bié gōng. shì rì jí huáng dì wèi, yù chéng tiān mén lóu, dà shè tiān xià, cháng shè suǒ bù miǎn bìng yuán zhī. nèi wài guān sì pǐn yǐ shàng jiā yī jiē, xiāng wáng fǔ guān lì jiā liǎng jiē. liú rén zhǎng liú zhǎng rèn wèi hái zhě bìng fàng hái. lì gōng rén wáng chéng yè yǐ xià qiān yú rén, cì jué zhì yǒu chà. fēng shǎo dì wèi wēn wáng. qí rì, jǐng yún jiàn. yǐ sì, zhōng shū lìng zhōng shào jīng wèi hù bù shàng shū yuè guó gōng, shí fēng wǔ bǎi hù zhōng shū shè rén liú yōu qiú wèi shàng shū zuǒ chéng xú guó gōng, shí fēng wǔ bǎi hù: bìng yī qián zhī zhèng shì. zuǒ wèi dà jiāng jūn sòng wáng chéng qì wèi tài zǐ tài shī yōng zhōu mù yáng zhōu dà dū dū, jiā shí fēng èr bǎi hù. gōng rén bǐ lái qǔ bǎi xìng zǐ nǚ rù gōng zhě, fàng hái qí jiā. bǐng wǔ, xīn chú tài cháng shǎo qīng xuē jì wèi huáng mén shì láng, cān zhī jī wù. dīng wèi, xǔ zhōu cì shǐ liáng xiàn hóu yáo yuán zhī wèi bīng bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, bīng bù shàng shū wéi sì lì wèi zhōng shū lìng. zhuī xuē wǔ sān sī wǔ chóng xùn guān jué. wù shēn, xiāo zhì zhōng wéi sì lì zhào yàn zhāo cuī shí bìng tíng cì shǐ. héng yáng wáng chéng yì fēng shēn wáng, bā líng wáng jiàng fàn fēng qí wáng, péng chéng wáng lóng yè fēng xuē wáng. jǐ yǒu, zhèn guó tài píng gōng zhǔ jiā shí fēng wǔ bǎi hù, tōng qián yī wàn hù.
甲辰，少帝詔曰：「自古帝王，必有符命，兄弟相及，存諸典禮。朕以孤藐， 遭家艱難，顧茲蒙識，未洽治途。茫茫四海，將何所屬，累聖丕基，若墜於地。王 室多難，義擇長君，思與群公，推崇明聖。叔父相王，高宗之子，昔以天下，讓於 先帝，孝友寬簡，彰信兆人。神龍之初，己有明旨，將立太弟，以為副君。為王懇 辭，未行冊命，所以東宮虛位，至於歷年。徹綴在辰，禍變倉卒，後掖稱制，計立 沖人。欽奉前懷，願遵理命。上申天聖之旨，下遂蒼生之心；俯稽圖緯之文，仰跂 祖宗之烈。擇今日，請叔父相王即皇帝位。朕退守本籓，歸於舊邸。凡百卿士，敬 承朕言，克贊我天人之休期，光我有唐之勳業。布告遐邇，咸使聞知。」相王上表， 讓曰：「臣以宗社事重，家國情深，誅鋤巨逆，奉戴嗣主。今承制旨，猥推宸極。 在臣虛薄，不敢祗膺。循環震驚，無任感哽！」制答曰：「皇極大寶，天下至公， 王者臨之，蓋非獲已。王先聖舊意，蒼生推仰，龍光紫宸，貴允系望。請遵前旨， 勿或推讓。」於是少帝遜於別宮。是日即皇帝位，御承天門樓，大赦天下，常赦所 不免並原之。內外官四品已上加一階，相王府官吏加兩階。流人長流、長任未還者 並放還。立功人王承曄已下千餘人，賜爵秩有差。封少帝為溫王。其日，景雲見。 乙巳，中書令鍾紹京為戶部尚書、越國公，實封五百戶；中書舍人劉幽求為尚書左 丞、徐國公，實封五百戶：並依前知政事。左衛大將軍、宋王成器為太子太師、雍 州牧、揚州大都督，加實封二百戶。宮人比來取百姓子女入宮者，放還其家。丙午， 新除太常少卿薛稷為黃門侍郎，參知機務。丁未，許州刺史、梁縣侯姚元之為兵部 尚書、同中書門下三品，兵部尚書韋嗣立為中書令。追削武三思、武崇訓官爵。戊 申，蕭至忠、韋嗣立、趙彥昭、崔湜並停刺史。衡陽王成義封申王，巴陵王降范封 岐王，彭城王隆業封薛王。己酉，鎮國太平公主加實封五百戶，通前一萬戶。

qiū qī yuè guǐ chǒu, bīng bù shì láng jiān zhī yōng zhōu zhǎng shǐ cuī rì yòng wèi huáng mén shì láng, cān zhī jī wù. bǐng chén, zé tiān dà shèng huáng hòu yī jiù hào wèi tiān hòu. zhuī shì yōng wáng xián wèi zhāng huái tài zǐ, shù rén zhòng jùn yuē jié mǐn tài zǐ. fù jìng huī huán yàn fàn cuī xuán wěi zhāng jiǎn zhī yuán shù jǐ chéng wáng qiān lǐ lǐ duō zuò děng guān jué. dīng sì, hé nán luò yáng huá zhōu bìng yī jiù míng. yǐ luò zhōu zhǎng shǐ sòng jǐng wèi jiǎn xiào lì bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, zhōng shū shì láng cén xī wèi yòu sàn qí cháng shì. rén xū, yǐ xiāo zhì zhōng wèi jìn zhōu cì shǐ, wéi sì lì wèi xǔ zhōu cì shǐ, zhào yàn zhāo wèi sòng zhōu cì shǐ, bīng bù shàng shū yáo yuán zhī jiān tài zǐ yòu shù zǐ, lì bù shàng shū sòng jǐng jiān tài zǐ zuǒ shù zǐ. guǐ hài, lì bù shì láng cuī shí wèi shàng shū yòu chéng, bà zhī zhèng shì. jiǎ zǐ, yòu pú shè xǔ guó gōng sū guī bīng bù shàng shū yáo yuán zhī lì bù shàng shū sòng jǐng yòu cháng shì pàn xíng bù shàng shū cén xī bìng chōng shǐ cè dìng líng. bǐng yín, yáo yuán zhī jiān zhōng shū lìng. dīng mǎo, sū guī wèi shàng shū zuǒ pú shè, réng jiù tóng zhōng shū tóng xià sān pǐn. sòng guó gōng táng xiū jǐng zhì shì. yòu wǔ wèi dà jiāng jūn shè yòu yù shǐ dài fū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn hán guó gōng zhāng rén dǎn yòu wèi dà jiāng jūn. wù chén, cuī rì yòng wèi yōng zhōu zhǎng shǐ, xuē jì wèi yòu sàn qí cháng shì, bìng tíng zhī jī wù. tè jìn tóng zhōng shū mén xià sān pǐn zhào guó gōng lǐ jiào wèi huái zhōu cì shǐ. fèi sī tián cān jūn. jǐ sì, cè píng wáng wèi huáng tài zǐ. dà shè tiān xià, gǎi yuán wèi jǐng yún. nèi wài guān jiǔ pǐn yǐ shàng jí zi wèi fù hòu zhě gè jiā xūn yī zhuǎn, zì shén lóng yǐ lái zhí jiàn wǎng zāo fēi mìng zhě xián lìng shì mù, tiān xià zhōu xiàn míng mù tiān shòu yǐ lái gǎi wèi wǔ zì zhě bìng lìng fù jiù. fèi wǔ shì chóng ēn miào, qí hào líng shùn líng bìng qù líng míng.
秋七月癸丑，兵部侍郎兼知雍州長史崔日用為黃門侍郎，參知機務。丙辰，則 天大聖皇后依舊號為天后。追諡雍王賢為章懷太子，庶人重俊曰節愍太子。復敬暉、 桓彥范、崔玄暐、張柬之、袁恕己、成王千里、李多祚等官爵。丁巳，河南、洛陽、 華州並依舊名。以洛州長史宋璟為檢校吏部尚書、同中書門下三品，中書侍郎岑羲 為右散騎常侍。壬戌，以蕭至忠為晉州刺史，韋嗣立為許州刺史，趙彥昭為宋州刺 史，兵部尚書姚元之兼太子右庶子，吏部尚書宋璟兼太子左庶子。癸亥，吏部侍郎 崔湜為尚書右丞，罷知政事。甲子，右僕射許國公蘇瑰、兵部尚書姚元之、吏部尚 書宋璟、右常侍判刑部尚書岑羲並充使冊定陵。丙寅，姚元之兼中書令。丁卯，蘇 瑰為尚書左僕射，仍舊同中書同下三品。宋國公唐休璟致仕。右武衛大將軍、攝右 御史大夫、同中書門下三品、韓國公張仁亶右衛大將軍。戊辰，崔日用為雍州長史， 薛稷為右散騎常侍，並停知機務。特進、同中書門下三品、趙國公李嶠為懷州刺史。 廢司田參軍。己巳，冊平王為皇太子。大赦天下，改元為景雲。內外官九品已上及 子為父後者各加勛一轉，自神龍以來直諫枉遭非命者咸令式墓，天下州縣名目天授 以來改為「武」字者並令復舊。廢武氏崇恩廟，其昊陵、順陵並去陵名。

jǐng yún yuán nián qī yuè jǐ sì, zhì zì jīn shòu zuǒ yòu pú shè shì zhōng zhōng shū lìng liù shàng shū yǐ shàng guān tīng ràng, qí yú tíng ràng. zhuī fèi huáng hòu wéi shì wèi shù rén, ān lè gōng zhǔ wèi bèi nì shù rén. dīng chǒu, gǎi tài shǐ jiān wèi tài shǐ jú, lì mì shū shěng. bā yuè guǐ sì, xīn chú jí zhōu cì shǐ qiào wáng zhòng fú qián rù dōng dōu gòu nì, zhōu xiàn tǎo píng zhī. xiān shì, zhōng zōng shí guān jué yú làn, yīn yī fēi zhǔ mò chì ér shòu guān zhě, wèi zhī xié fēng, zhì shì bìng lìng bà miǎn. guǐ mǎo, gǎi mén xià fāng wèi zuǒ chūn fāng, diǎn shū fāng wèi yòu chūn fāng, zuǒ yòu yǔ lín wèi yī jiù wèi zuǒ yòu yǔ lín jūn. jiǔ yuè gēng xū, fēng huáng tài zǐ nán sì zhēn wèi xǔ chāng jùn wáng, sì qiān wèi zhēn dìng jùn wáng. dōng shí yuè jiǎ shēn, zhào xiào jìng huáng dì shén zhǔ xiān fù tài miào, yǒu wéi gǔ yì, yú dōng dōu bié lì yì zōng miào. dīng wèi, yáo yuán zhī wèi zhōng shū lìng, jiān jiǎn xiào bīng bù shàng shū. shí yī yuè jǐ yǒu, zàng xiào hé huáng dì yú dìng líng. xīn hài, tài zǐ tài shī sòng wáng chéng qì wèi shàng shū zuǒ pú shè. sū guī wèi tài zǐ shǎo fù, shì zhōng yún guó gōng wéi ān shí wèi tài zǐ shǎo bǎo, gǎi fēng huán guó gōng, bìng bà zhī zhèng shì. wù chén, sòng wáng chéng qì wèi sī tú, jiān lǐng yáng zhōu dà dū dū. gēng wǔ, tài zǐ shǎo fù sū guī hōng.
景雲元年七月己巳，制自今授左右僕射、侍中、中書令、六尚書已上官聽讓， 其餘停讓。追廢皇后韋氏為庶人，安樂公主為悖逆庶人。丁丑，改太史監為太史局， 隸秘書省。八月癸巳，新除集州刺史、譙王重福潛入東都構逆，州縣討平之。先是， 中宗時官爵渝濫，因依妃、主墨敕而授官者，謂之斜封，至是並令罷免。癸卯，改 門下坊為左春坊，典書坊為右春坊，左右羽林衛依舊為左右羽林軍。九月庚戌，封 皇太子男嗣貞為許昌郡王，嗣謙為真定郡王。冬十月甲申，詔孝敬皇帝神主先祔太 廟，有違古義，於東都別立義宗廟。丁未，姚元之為中書令，兼檢校兵部尚書。十 一月己酉，葬孝和皇帝於定陵。辛亥，太子太師、宋王成器為尚書左僕射。蘇瑰為 太子少傅，侍中、鄖國公韋安石為太子少保，改封郇國公，並罷知政事。戊辰，宋 王成器為司徒，兼領揚州大都督。庚午，太子少傅蘇瑰薨。

shì suì, wéi shù rén bèi nì shù rén bìng yǐ lǐ gǎi zàng, wǔ sān sī fù zǐ pōu guān lù shī. èr nián chūn zhēng yuè dīng wèi shuò, yǐ shān líng rì jìn, bù shòu cháo hè. guǐ chǒu, gǎi quán zhōu wèi mǐn zhōu, zhì dū du fǔ, gǎi wǔ róng zhōu wèi quán zhōu. tū jué mò chuài qiǎn shǐ qǐng hé qīn, xǔ zhī. jǐ wèi, tài pú qīng guō yuán zhèn zhōng shū shì láng zhāng shuō bìng tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. jiǎ zǐ, gǎi fēng wēn wáng zhòng mào wèi xiāng wáng, qiān yú jí zhōu. yǐ chǒu, zhuī zūn huáng hòu liú shì wèi sù míng huáng hòu, mù yuē huì líng dé fēi dòu shì wèi zhāo chéng huáng hòu, mù yuē jìng líng.
是歲，韋庶人、悖逆庶人並以禮改葬，武三思父子剖棺戮屍。二年春正月丁未 朔，以山陵日近，不受朝賀。癸丑，改泉州為閩州，置都督府，改武榮州為泉州。 突厥默啜遣使請和親，許之。己未，太僕卿郭元振、中書侍郎張說並同中書門下平 章事。甲子，改封溫王重茂為襄王，遷於集州。乙丑，追尊皇后劉氏為肅明皇后， 墓曰惠陵；德妃竇氏為昭成皇后，墓曰靖陵。

èr yuè dīng chǒu, lìng huáng tài zǐ jiān guó. jiǎ chén, yáo yuán zhī zuǒ shòu shēn zhōu cì shǐ, sòng jǐng zuǒ shòu chǔ zhōu cì shǐ. wéi ān shí wèi shì zhōng. bǐng xū, liú yōu qiú wèi hù bù shàng shū, bà zhī zhèng shì. wù zǐ, zhào zhōng zōng shí xié fēng guān bìng xǔ yī jiù. gēng shēn, fù zhì tài zǐ zuǒ yòu yù dé tài zǐ zuǒ yòu zàn shàn, gè zhì liǎng yuán. wù xū, guō yuán zhèn wèi bīng bù shàng shū, réng yī jiù tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. jǐ wèi, gǎi xiū wén guǎn wèi zhāo wén guǎn. huáng mén shì láng lǐ rì zhī wèi zuǒ tái yù shǐ dài fū, yī jiù tóng zhōng shū mén xià sān pǐn.
二月丁丑，令皇太子監國。甲辰，姚元之左授申州刺史，宋璟左授楚州刺史。 韋安石為侍中。丙戌，劉幽求為戶部尚書，罷知政事。戊子，詔中宗時斜封官並許 依舊。庚申，復置太子左右諭德、太子左右贊善，各置兩員。戊戌，郭元振為兵部 尚書，仍依舊同中書門下平章事。己未，改修文館為昭文館。黃門侍郎李日知為左 台御史大夫，依舊同中書門下三品。

xià sì yuè gēng chén, zhāng shuō wèi bīng bù shì láng, yī jiù tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. guǐ wèi, fēn yíng zhōu zhì zhèng zhōu. zhào yǐ shì diǎn xuán zōng, lǐ jūn jī yì, zhěng rén huà sú, jiào bié gōng qí. zì jīn měi yuán fǎ shì jí huì, sēng ní dào shì nǚ guān děng yí qí háng dào jí. jiǎ shēn, wéi ān shí wèi zhōng shū lìng sòng wáng chéng qì wèi tài zǐ bīn kè, réng yī jiù yáo lǐng yáng zhōu dà dū dū. bǐng shēn, lǐ rì zhī wèi shì zhōng. rén yín, dà shè tiān xià, zhòng fú tú dǎng fàng xuě. jīng guān sì pǐn yǐ xià jiā yī jiē, wài guān cì xūn yī zhuǎn, sān pǐn yǐ shàng gè cì jué yī jí. tiān xià làn dù sēng ní dào shì nǚ guān bìng yī jiù. yòu lìng nèi wài guān yī shàng yuán yuán nián jiǔ pǐn yǐ shàng wén wǔ guān, xián dài shǒu jīn suàn dài, wǔ guān xián dài qī shì zhàn xiè bìng zú. qí yāo dài yī pǐn zhì wǔ pǐn bìng yòng jīn, liù pǐn qī pǐn bìng yòng yín, bā pǐn jiǔ pǐn bìng yòng tōu shí. yú dài zhe zǐ zhě jīn zhuāng, zhe fēi zhě yín zhuāng. jǐng lóng sān nián yǐ qián bū xuán bìng fàng miǎn. tiān xià dà pú wǔ rì.
夏四月庚辰，張說為兵部侍郎，依舊同中書門下平章事。癸未，分瀛州置鄭州。 詔以釋典玄宗，理均跡異，拯人化俗，教別功齊。自今每緣法事集會，僧尼、道士、 女冠等宜齊行道集。甲申，韋安石為中書令；宋王成器為太子賓客，仍依舊遙領揚 州大都督。丙申，李日知為侍中。壬寅，大赦天下，重福徒黨放雪。京官四品已下 加一階，外官賜勛一轉，三品已上各賜爵一級。天下濫度僧尼、道士、女冠並依舊。 又令內外官依上元元年九品已上文武官，咸帶手巾算袋，武官咸帶七事占鞢並足。 其腰帶一品至五品並用金，六品七品並用銀，八品九品並用鍮石。魚袋着紫者金裝， 着緋者銀裝。景龍三年已前逋懸並放免。天下大酺五日。

wǔ yuè gēng xū, fù wǔ shì hào líng shùn líng, réng liàng zhì guān shǔ, tài píng gōng zhǔ wèi wǔ yōu jì qǐng yě. gēng shēn, wéi ān shí jiā kāi fǔ yí tóng sān sī. xīn chǒu, gǎi xī chéng gōng zhǔ wèi jīn xiān gōng zhǔ, chāng lóng gōng zhǔ wèi yù zhēn gōng zhǔ, réng zhì jīn xiān yù zhēn liǎng guān. rén xū, diàn zhōng jiān dòu huái zhēn wèi zuǒ tái yù shǐ dài fū tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì.
五月庚戌，復武氏昊陵、順陵，仍量置官屬，太平公主為武攸暨請也。庚申， 韋安石加開府儀同三司。辛丑，改西城公主為金仙公主，昌隆公主為玉真公主，仍 置金仙、玉真兩觀。壬戌，殿中監竇懷貞為左台御史大夫、同中書門下平章事。

liù yuè rén wǔ, yī hàn dài gù shì, fēn zhì èr shí sì dū du fǔ. rùn liù yuè, chū zhì shí dào àn chá shǐ.
六月壬午，依漢代故事，分置二十四都督府。閏六月，初置十道按察使。

qiū qī yuè, xīn zhì dū du fǔ bìng tíng. wéi yōng luò zhōu zhǎng shǐ yáng yì jīng bìng sì dà dū dū fǔ zhǎng shǐ jiē wèi sān pǐn. bā yuè yǐ mǎo, zhào yǐ xìng shèng sì shì gāo zǔ jiù zhái, yǒu shì shù, tiān shòu zhōng kū sǐ, zhì shì zhòng shēng, dà shè tiān xià. qí móu shā jié shā zào wěi tóu shǒu bìng miǎn sǐ pèi liú lǐng nán, guān diǎn shòu zāng zhě tè cóng fàng miǎn. tiān xià dà pú sān rì. dīng sì, huáng tài zǐ shì diàn yú tài xué. jǐ sì, wéi ān shí wèi shàng shū yòu pú shè tóng zhōng shū mén xià sān pǐn jiān tài zǐ bīn kè, lǐ bù shàng shū dòu xī jiè wèi tài zǐ shǎo fù. gēng wǔ, gǎi zuǒ yòu tún wèi wèi zuǒ yòu wēi wèi, zuǒ yòu zōng wèi lǜ fǔ wèi zuǒ yòu sī yù fǔ, hún yí jiān wèi tài shǐ jiān. jiǔ yuè dīng mǎo, dòu huái zhēn wèi shì zhōng.
秋七月，新置都督府並停。唯雍洛州長史、揚益荊並四大都督府長史階為三品。 八月乙卯，詔以興聖寺是高祖舊宅，有柿樹，天授中枯死，至是重生，大赦天下。 其謀殺、劫殺、造偽頭首並免死配流嶺南，官典受贓者特從放免。天下大酺三日。 丁巳，皇太子釋奠於太學。己巳，韋安石為尚書右僕射、同中書門下三品兼太子賓 客，禮部尚書竇希玠為太子少傅。庚午，改左右屯衛為左右威衛，左右宗衛率府為 左右司御府，渾儀監為太史監。九月丁卯，竇懷貞為侍中。

dōng shí yuè jiǎ chén, lì bù shàng shū liú yōu qiú wèi shì zhōng, sàn qí cháng shì wèi zhī gǔ tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, tài zǐ zhān shì cuī shí wèi zhōng shū shì láng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, zhōng shū shì láng lù xiàng xiān tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. wéi ān shí wèi shàng shū zuǒ pú shè dōng dōu liú shǒu, shì zhōng lǐ rì zhī wèi hù bù shàng shū, bīng bù shàng shū guō yuán zhèn wèi lì bù shàng shū, shì zhōng jiān jiǎn xiào zuǒ tái yù shǐ dài fū dòu huái zhēn wèi zuǒ tái yù shǐ dài fū, bīng bù shì láng jiān zuǒ shù zǐ zhāng shuō wèi shàng shū zuǒ chéng: bà zhī zhèng shì. shí yī yuè wù yín, gǎi tài shǐ jiān wèi tài shǐ jú, yī jiù lì mì shū shěng. gǎi wáng shī wèi fù.
冬十月甲辰，吏部尚書劉幽求為侍中，散騎常侍魏知古同中書門下三品，太子 詹事崔湜為中書侍郎、同中書門下三品，中書侍郎陸象先同中書門下平章事。韋安 石為尚書左僕射、東都留守，侍中李日知為戶部尚書，兵部尚書郭元振為吏部尚書， 侍中兼檢校左台御史大夫竇懷貞為左台御史大夫，兵部侍郎兼左庶子張說為尚書左 丞：罷知政事。十一月戊寅，改太史監為太史局，依舊隸秘書省。改王師為傅。

sān nián chūn zhēng yuè xīn wèi shuò, qīn yè tài miào. guǐ yǒu, shàng shǐ shì cǎn fú, yù zhèng diàn shòu cháo hè. jiǎ xū, bìng fén jiàng sān zhōu dì zhèn, huài rén lú shě. xīn sì, nán jiāo. wù zǐ, gōng gēng jí tián. jǐ chǒu, dà shè tiān xià, gǎi yuán wèi tài jí. nèi wài guān sì pǐn yǐ xià jiā yī jiē, sān pǐn yǐ shàng jiā jué yī jí. kǒng xuān fù cí miào, běn zhōu qǔ cè jìn sān shí hù yǐ gōng sǎ sǎo. tiān xià dà pú wǔ rì, tè cì lǎo rén jiǔ shí yǐ shàng fēi shān yá hù, bā shí yǐ shàng lǜ shān mù hù. yǐ wèi, hù bù shàng shū cén xī zuǒ tái yù shǐ dài fū dòu huái zhēn bìng tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. èr yuè dīng yǒu, mì shū zēng shǎo jiān yī yuán, guāng lù dà lǐ hóng lú tài fǔ wèi wèi zōng zhèng gè zēng zhì shǎo qīng yī yuán, shào fǔ jiān jiāng zuò jiān zēng zhì shǎo jiān yī yuán, guó zi jiān zēng zhì sī yè yī yuán, zuǒ yòu tái gè zēng zhì zhōng chéng yī yuán. yōng luò èr zhōu bìng yì jīng yáng sì dà dū dū fǔ gè zēng zhì sī mǎ yī yuán, réng fēn wèi zuǒ yòu sī mǎ. dīng hài, huáng tài zǐ shì diàn yú guó xué. zhuī zèng yán huí wèi tài zǐ tài shī, céng cān wèi tài zǐ tài bǎo. měi nián chūn qiū shì diàn, yǐ sì kē dì zǐ céng cān cóng sì, liè yú èr shí èr xián zhī shàng. xīn yǒu, fèi yòu yù shǐ tái guān yuán. jǐ sì, bān xīn gé shì yú tiān xià.
三年春正月辛未朔，親謁太廟。癸酉，上始釋慘服，御正殿受朝賀。甲戌，並、 汾、絳三州地震，壞人廬舍。辛巳，南郊。戊子，躬耕籍田。己丑，大赦天下，改 元為太極。內外官四品已下加一階，三品已上加爵一級。孔宣父祠廟，本州取側近 三十戶以供灑掃。天下大酺五日，特賜老人九十已上緋衫牙笏，八十已上綠衫木笏。 乙未，戶部尚書岑羲、左台御史大夫竇懷貞並同中書門下三品。二月丁酉，秘書增 少監一員，光祿、大理、鴻臚、太府、衛尉、宗正各增置少卿一員，少府監、將作 監增置少監一員，國子監增置司業一員，左右台各增置中丞一員。雍洛二州、並益 荊揚四大都督府各增置司馬一員，仍分為左右司馬。丁亥，皇太子釋奠於國學。追 贈顏回為太子太師，曾參為太子太保。每年春秋釋奠，以四科弟子、曾參從祀，列 於二十二賢之上。辛酉，廢右御史台官員。己巳，頒新格式於天下。

xià sì yuè xīn chǒu, zhì yuē:
夏四月辛丑，制曰：

zhèn wén cuò xíng yóu yú yòng xíng, qù shā cún hū bì shā. míng fá jùn diǎn, zì gǔ ér rán lì zhì qí rén, yú shì hū zài. zì wǒ cháo jiàn guó, jǐn jiāng bǎi nián, tiān xià hé píng, qí lái yǐ jiǔ. wǎng chéng suí jì, shǒu fǎ pō zhuān bǐ xí shí ān, chí gāng rì huǎn. kuàng zhèn báo dé, shén mò dǎi xiān wéi rén nán lǐ, yuǎn bù rú xī. yuè cóng shǒu wèi, sān zài yú zī, shù wù fán láo, bù sǔn guǐ jǐng. cháng wèi zì wǒ zuò zé, gǎn ér chéng huà tòng hū mí sú wàng fǎn, bù wēi wǎng chéng. jiāng zhì chún fēng, xiān guī zhòng diǎn. bǐ zhě zāng huì bù xī, yú làn gōng xíng, fàng xīn wèi níng, jìn fàn wú jù. cǐ yān zàn gé, qī yú chéng píng, suì gē xiǎo cí, yǐ chóng dà tǐ. zì jīn yǐ hòu, zào wěi tóu shǒu zhě zhǎn, réng méi yī fáng zī cái, tóng yòng yìn zhě bìng tíng duó. fēi tóu shǒu zhě jiǎo. qí chéng qián zào wěi rén, xiàn shí rì nèi shǒu shǐ jǐn. guān diǎn zhǔ sī wǎng fǎ shòu zāng yī pǐ yǐ shàng, xiān jué zhàng yī bǎi. qí yuán zāng jí è zhuàng bèi jiě jí yǔ tì zhě, fēi xuǎn shí bù dé zhé rù jīng chéng. zòng jiā guàn zài jīng, bù dé zhé zhì cháo táng, wàng yǒu pī sù. rú yǒu cǐ sè, bìng jué zhàng réng jiā biǎn chì. qí xiān zài jīng chéng zhě, xiàn sān rì nèi lēi hái. shàng xià guān liáo zhé yuán sī qíng xiāng zhǔ zhě, qí shòu zhǔ rén yí fēng zhuàng zòu wén. chéng qì yǐ xià, zhèn zì jué fá. qí yú wáng gōng yǐ xià, bìng jiě jiàn rèn guān, sān wǔ nián jiān bù xū chǐ lù. qí jìn zhuàng rén bié jiā bāo shǎng. yù shǐ yí lìng fēn chá zhū sī.
朕聞措刑由於用刑，去殺存乎必殺。明罰峻典，自古而然；立制齊人，於是乎 在。自我朝建國，僅將百年，天下和平，其來已久。往承隋季，守法頗專；比襲時 安，持綱日緩。況朕薄德，甚莫逮先；惟人難理，遠不如昔。粵從守位，三載於茲， 庶務煩勞，不損晷景。嘗謂自我作則，感而成化；痛乎迷俗忘返，不威罔懲。將至 純風，先歸重典。比者贓賄不息，渝濫公行，放心未寧，禁犯無懼。此焉暫革，期 於承平，遂割小慈，以崇大體。自今已後，造偽頭首者斬，仍沒一房資財，同用廕 者並停奪。非頭首者絞。其承前造偽人，限十日內首使盡。官典主司枉法受贓一匹 已上，先決杖一百。其緣贓及惡狀被解及與替者，非選時不得輒入京城。縱家貫在 京，不得輒至朝堂，妄有披訴。如有此色，並決杖仍加貶斥。其先在京城者，限三 日內勒還。上下官僚輒緣私情相囑者，其受囑人宜封狀奏聞。成器已下，朕自決罰。 其餘王公已下，並解見任官，三五年間不須齒錄。其進狀人別加褒賞。御史宜令分 察諸司。

wǔ yuè wù yín, qīn sì běi jiāo. xīn wèi, dà shè tiān xià, gǎi yuán wèi yán hé. huán yàn fàn jìng huī cuī xuán wěi zhāng jiǎn zhī yuán shù jǐ děng, tè hái qí zi sūn shí fēng èr bǎi hù. tiān xià dà pú wǔ rì. liù yuè guǐ chǒu, hù bù shàng shū cén xī wèi shì zhōng. yǐ mǎo, zhuī diàn zé tiān huáng hòu yuē tiān hòu shèng dì. gēng shēn, yōu zhōu dū du sūn jiǎn lǜ zuǒ xiāo wèi jiāng jūn lǐ kǎi luò zuǒ wēi wèi jiāng jūn zhōu yǐ tì děng, jiāng bīng sān wàn, yǔ xī shǒu lǐng lǐ dà fǔ zhàn yú xíng shān, wèi zéi suǒ bài, jiǎn méi yú zhèn. rén xū, wèi zhī gǔ wèi hù bù shàng shū, réng yī jiù tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. qiū qī yuè gēng wǔ, dòu huái zhēn wèi shàng shū yòu pú shè, píng zhāng jūn guó zhòng shì. jǐ mǎo, shàng guān lè yú ān fú mén, yǐ zhú jì zhòu, jīng rì nǎi zhǐ.
五月戊寅，親祀北郊。辛未，大赦天下，改元為延和。桓彥范、敬暉、崔玄暐、 張柬之、袁恕己等，特還其子孫實封二百戶。天下大酺五日。六月癸丑，戶部尚書 岑羲為侍中。乙卯，追奠則天皇后曰天后聖帝。庚申，幽州都督孫儉率左驍衛將軍 李楷洛、左威衛將軍周以悌等，將兵三萬，與奚首領李大輔戰於硎山，為賊所敗， 儉沒於陣。壬戌，魏知古為戶部尚書，仍依舊同中書門下三品。秋七月庚午，竇懷 貞為尚書右僕射，平章軍國重事。己卯，上觀樂於安福門，以燭繼晝，經日乃止。

bā yuè gēng zǐ, dì chuán wèi yú huáng tài zǐ, zì chēng tài shàng huáng dì, wǔ rì yí dù shòu cháo yú tài jí diàn, zì chēng yuē zhèn, sān pǐn yǐ shàng chú shòu jí dà xíng yù, bìng zì jué zhī, qí chù fēn shì chēng gào lìng. huáng dì měi rì shòu cháo yú wǔ dé diàn, zì chēng yuē yǔ, sān pǐn yǐ xià chú shòu jí tú zuì bìng lìng jué zhī, qí chù fēn shì chēng zhì chì. jiǎ chén, dà shè tiān xià, gǎi yuán wèi xiān tiān. bā yuè wù shēn, huáng dì zi xǔ chāng wáng sì zhí gǎi fēng tán wáng, zhēn dìng wáng sì qiān wèi yǐng wáng. jǐ yǒu, yǐ sòng wáng chéng qì wèi sī kōng, yī jiù yáo lǐng yáng zhōu dà dū dū. gēng xū, dòu huái zhēn wèi shàng shū zuǒ pú shè tóng zhōng shū mén xià sān pǐn, réng jiān yù shǐ dài fū liú yōu qiú wèi shàng shū yòu pú shè, yī jiù tóng zhōng shū mén xià sān pǐn wèi zhī gǔ wèi shì zhōng cuī shí wèi zhōng shū lìng bìng jiān xiū guó shǐ. dīng sì, lì huáng dì fēi wáng shì wèi huáng hòu. guǐ hài, liú yōu qiú pèi liú fēng zhōu. jiǔ yuè dīng mǎo shuò, rì yǒu shí zhī. jiǎ shēn, fēng huáng dì zǐ sì shēng wèi shǎn wáng. dōng shí yuè gēng zǐ, huáng dì qīn yè tài miào, lǐ bì, yù yán xǐ mén, dà shè tiān xià. rén yín, fù zhāo chéng huáng hòu sù míng huáng hòu shén zhǔ yú yí kūn miào. guǐ mǎo, huáng dì xìng xīn fēng zhī wēn tāng, xiào liè yú wèi chuān. shí èr yuè dīng wèi, gào jìn rén tú shā quǎn jī. wù wǔ, gǎi jī zhōu wèi yí zhōu.
八月庚子，帝傳位於皇太子，自稱太上皇帝，五日一度受朝於太極殿，自稱曰 朕，三品已上除授及大刑獄，並自決之，其處分事稱誥、令。皇帝每日受朝於武德 殿，自稱曰予，三品已下除授及徒罪並令決之，其處分事稱制、敕。甲辰，大赦天 下，改元為先天。八月戊申，皇帝子許昌王嗣直改封郯王，真定王嗣謙為郢王。己 酉，以宋王成器為司空，依舊遙領揚州大都督。庚戌，竇懷貞為尚書左僕射、同中 書門下三品，仍兼御史大夫；劉幽求為尚書右僕射，依舊同中書門下三品；魏知古 為侍中；崔湜為中書令；並監修國史。丁巳，立皇帝妃王氏為皇后。癸亥，劉幽求 配流封州。九月丁卯朔，日有蝕之。甲申，封皇帝子嗣升為陝王。冬十月庚子，皇 帝親謁太廟，禮畢，御延喜門，大赦天下。壬寅，祔昭成皇后、肅明皇后神主於儀 坤廟。癸卯，皇帝幸新豐之溫湯，校獵於渭川。十二月丁未，誥禁人屠殺犬雞。戊 午，改箕州為儀州。

èr nián chūn zhēng yuè, chì hé běi zhū zhōu tuán jié bīng mǎ, jiē lìng běn zhōu cì shǐ yā zhǎng. yǐ hài, lì bù shàng shū jiān tài zi yòu yù dé zàn guó gōng xiāo zhì zhōng wèi zhōng shū lìng. shàng yuán rì yè, shàng huáng yù ān fú mén guān dēng, chū nèi rén lián mèi tà gē, zòng bǎi liáo guān zhī, yī yè fāng bà. èr yuè bǐng shēn, gǎi lóng zhōu wèi làng zhōu, shǐ zhōu wèi jiàn zhōu. fēn jì zhōu zhì shēn zhōu. chū, yǒu sēng pó tuó qǐng yè kāi mén rán dēng bǎi qiān jù, sān rì sān yè. huáng dì yù yán xǐ mén guān dēng zòng lè, fán sān rì yè. zuǒ shí yí yán tǐng zhī shàng shū jiàn zhī, nǎi zhǐ.
二年春正月，敕河北諸州團結兵馬，皆令本州刺史押掌。乙亥，吏部尚書兼太 子右諭德、酇國公蕭至忠為中書令。上元日夜，上皇御安福門觀燈，出內人連袂踏 歌，縱百僚觀之，一夜方罷。二月丙申，改隆州為閬州，始州為劍州。分冀州置深 州。初，有僧婆陀請夜開門然燈百千炬，三日三夜。皇帝御延喜門觀燈縱樂，凡三 日夜。左拾遺嚴挺之上疏諫之，乃止。

sān yuè xīn mǎo, huáng hòu sì xiān cán. guǐ sì, zhì chì biǎo zhuàng shū zòu jiān dié nián yuè děng shù, zuò yī shí sān shí sì shí zì. xià liù yuè bǐng chén, bīng bù shàng shū shuò fāng dào héng jūn dà zǒng guǎn guō yuán zhèn jiā tóng zhōng shū mén xià sān pǐn. qiū qī yuè jiǎ zǐ, tài píng gōng zhǔ yǔ pú shè dòu huái zhēn shì zhōng cén xī zhōng shū lìng xiāo zhì zhōng zuǒ yǔ lín dà jiāng jūn cháng yuán kǎi děng móu nì, shì jué, huáng dì lǜ bīng zhū zhī. qióng qí dǎng yǔ, tài zǐ shǎo bǎo xuē jì zuǒ sàn qí cháng shì jiǎ yīng fú yòu yǔ lín jiāng jūn lǐ cí lǐ qīn zhōng shū shè rén lǐ yóu zhōng shū lìng cuī shí shàng shū zuǒ chéng lú cáng yòng tài shǐ lìng fù xiào zhōng sēng huì fàn děng jiē zhū zhī. bīng bù shàng shū guō yuán zhèn cóng shàng yù chéng tiān mén lóu, dà shè tiān xià, zì dà pì zuì yǐ xià, wú qīng zhòng xián shè chú zhī. yì rì, tài shàng huáng gào yuē: zhèn jiāng gāo jū wú wèi, zì jīn hòu jūn guó xíng zhèng yī shì yǐ shàng, bìng qǔ huáng dì chù fēn.
三月辛卯，皇后祀先蠶。癸巳，制敕表狀、書奏、箋牒年月等數，作一十、三 十、四十字。夏六月丙辰，兵部尚書、朔方道行軍大總管郭元振加同中書門下三品。 秋七月甲子，太平公主與僕射竇懷貞、侍中岑羲、中書令蕭至忠、左羽林大將軍常 元楷等謀逆，事覺，皇帝率兵誅之。窮其黨與，太子少保薛稷、左散騎常侍賈膺福、 右羽林將軍李慈李欽、中書舍人李猷、中書令崔湜、尚書左丞盧藏用、太史令傅孝 忠、僧惠范等皆誅之。兵部尚書郭元振從上御承天門樓，大赦天下，自大辟罪已下， 無輕重咸赦除之。翌日，太上皇誥曰：』朕將高居無為，自今後軍國刑政一事以上， 並取皇帝處分。」

kāi yuán sì nián xià liù yuè jiǎ zǐ, tài shàng huáng dì bēng yú bǎi fú diàn, shí nián wǔ shí wǔ. qiū qī yuè jǐ hài, shàng zūn shì yuē dà shèng zhēn huáng dì, miào yuē ruì zōng. dōng shí yuè gēng wǔ, zàng yú qiáo líng. tiān bǎo shí sān zài èr yuè, gǎi shì yuē xuán zhēn dà shèng dà xìng xiào huáng dì.
開元四年夏六月甲子，太上皇帝崩於百福殿，時年五十五。秋七月己亥，上尊 諡曰大聖貞皇帝，廟曰睿宗。冬十月庚午，葬於橋陵。天寶十三載二月，改諡曰玄 真大聖大興孝皇帝。

shǐ chén yuē: fǎ bù yī zé jiān wěi qǐ, zhèng bù yī zé péng dǎng shēng, shàng jì qǐ qí quán yuán, xià hú xī yú bēn jìng. guān fū tiān hòu zhī shí, yún wěi yú èr zhāng zhī dì xiào hé zhī shì, bō zhù yú sān wáng zhī mén. xiàn qí zé chú shè yíng tíng, nà huì zé xié fēng mǎn lù, xián yǐ jìn qū xiāng guǐ, jiān lì shì tú, rú huǒ tóu quán, ān dé wú bài? jì jǐng lóng jì tǒng, wū sú kuò qīng, rán yóu tóu zhù yú chéng yú zhī jiān, dǐ zhǎng yú tài píng zhī rì. yǐ zhì shū pín gào biàn, shàng bù zì ān, gōng chén zhì yù mèi zhī kē, tiān zǐ qiàn xún biān zhī zhào. bǐ jì wān gōng ér shè wǒ, wǒ zé hào qì yǐ xíng xíng. cǐ suī zhèn guó zhī yóu, yì shì lín xuān zhī shī. fū jūn rén xiào ài, xī zhī yǐ diǎn xíng, nà zhī yú guǐ wù, bǐ wú jiàn bī, xià jué jì yú, zì rán zhì dào wéi xīn, luàn jiē bù zuò. xiào hé jì yǐ shī zhī, xuán zhēn yì wèi wèi dé.
史臣曰：法不一則奸偽起，政不一則朋黨生，上既啟其泉源，下胡息於奔競。 觀夫天后之時，雲委於二張之第；孝和之世，波注於三王之門。獻奇則除設盈庭， 納賄則斜封滿路，咸以進趨相軌，奸利是圖，如火投泉，安得無敗？洎景龍繼統， 污俗廓清，然猶投杼於乘輿之間，抵掌於太平之日。以至書頻告變，上不自安，宮 臣致御魅之科，天子慊巡邊之詔。彼既彎弓而射我，我則號泣以行刑。此雖鎮國之 尤，亦是臨軒之失。夫君人孝愛，錫之以典刑，納之於軌物，俾無僭逼，下絕覬覦， 自然治道惟新，亂階不作。孝和既已失之，玄真亦未為得。

zàn yuē: xiào hé xuán zhēn, jiē xiào xiān rén. lǜ qíng bèi lǐ, qǔ lè yú shēn. yí tú bù lǚ, fù zhé yōu zūn. fú chí shèng sì, lài yǒu xián chén.
贊曰：孝和、玄真，皆肖先人。率情背禮，取樂於身。夷塗不履，覆轍攸遵。 扶持聖嗣，賴有賢臣。