liú yàn dì wǔ qí bān hóng wáng shào lǐ xùn
○劉晏 第五琦 班宏 王紹 李巽
liú yàn, zì shì ān, cáo zhōu nán huá rén. nián qī suì, jǔ shén tóng, shòu mì shū shěng zhèng zì. lèi shòu xià xiàn lìng, yǒu néng míng. lì diàn zhōng shì yù shǐ, qiān dù zhī láng zhōng háng lǒng huá sān zhōu cì shǐ, xún qiān hé nán yǐn. shí shǐ cháo yì dào jù dōng dōu, jì lǐ zhǎng shuǐ. rù wèi jīng zhào yǐn, qǐng zhī, jiā hù bù shì láng jiān yù shǐ zhōng chéng, pàn dù zhī, wěi fǔ shì yú sī lù zhāng qún dù yà, zōng dà tǐ, yì lùn hào wèi chēng zhí. wú hé, wèi kù lì jìng yǔ suǒ gòu, biǎn tōng zhōu cì shǐ. fù rù wèi jīng zhào yǐn hù bù shì láng, pàn dù zhī. shí yán zhēn qīng yǐ wén xué zhèng zhí chū wèi lì zhōu cì shǐ, yàn jǔ zhēn qīng zì dài wèi hù bù, nǎi jiā guó zi jì jiǔ. bǎo yīng èr nián, qiān lì bù shàng shū píng zhāng shì, lǐng dù zhī yán tiě zhuǎn yùn zū yōng shǐ. zuò yǔ zhōng guān chéng yuán zhèn jiāo tōng, yuán zhèn dé zuì, yàn bà xiāng, wèi tài zǐ bīn kè. xún shòu yù shǐ dài fū, lǐng dōng dōu hé nán jiāng huái shān nán děng dào zhuǎn yùn zū yōng yán tiě shǐ rú gù. shí xīn chéng bīng gē zhī hòu, zhōng wài jiān shí, jīng shī mǐ jià dòu zhì yī qiān, guān chú wú jiān shí zhī jī, jìn jūn fá shí, jī xiàn bǎi xìng nǎi ruá suì yǐ gōng zhī. yàn shòu mìng hòu, yǐ zhuǎn yùn wèi jǐ rèn, fán suǒ jīng lì, bì jiū lì bìng zhī yóu. zhì jiāng huái, yǐ shū yí yuán zài yuē:
劉晏,字士安,曹州南華人。年七歲,舉神童,授秘書省正字。累授夏縣令, 有能名。歷殿中侍御史,遷度支郎中、杭隴華三州刺史,尋遷河南尹。時史朝義盜 據東都,寄理長水。入為京兆尹,頃之,加戶部侍郎、兼御史中丞,判度支,委府 事於司錄張群、杜亞,綜大體,議論號為稱職。無何,為酷吏敬羽所構,貶通州刺 史。復入為京兆尹、戶部侍郎,判度支。時顏真卿以文學正直出為利州刺史,晏舉 真卿自代為戶部,乃加國子祭酒。寶應二年,遷吏部尚書、平章事,領度支鹽鐵轉 運租庸使。坐與中官程元振交通,元振得罪,晏罷相,為太子賓客。尋授御史大夫, 領東都、河南、江淮、山南等道轉運租庸鹽鐵使如故。時新承兵戈之後,中外艱食, 京師米價斗至一千,官廚無兼時之積,禁軍乏食,畿縣百姓乃挼穗以供之。晏受命 後,以轉運為己任,凡所經歷,必究利病之由。至江淮,以書遺元載曰:
fú yú huái sì, dá yú biàn, rù yú hé, xī xún dǐ zhù xiá shí shǎo huá, chǔ fān yuè kè, zhí dǐ jiàn zhāng zhǎng lè, cǐ ān shè jì zhī qí cè yě. yàn bīn yú dōng cháo, yóu yǒu guān bàng, xiàng gōng zhōng shǐ gù jiù, bù xìn liú yán, jiǎ yì fù zhào xuān shì, hóng yáng zhòng xìng gōng lì, gǎn bù xī lì yǐ dá suǒ zhī. qū mǎ shǎn jiāo, jiàn sān mén qú jīn yí jī. dào hé yīn gǒng luò, jiàn yǔ wén kǎi zhì liáng gōng yàn, fēn huáng hé shuǐ rù tōng jì qú dài fū lǐ jié xīn dī gù shì, shì xiàng hé miào, lǐn rán rú shēng. shè xíng jiāo jùn zé, yáo zhān huái diān, bù bù tàn tǎo, zhī xī rén yòng xīn, zé tán héng guì yáng bì duō jī gǔ, guān fǔ jí jí, zhǐ yuán bīng liáng. cáo yǐn xiāo xiāng dòng tíng, wàn lǐ jǐ rì, lún bō guà xí, xī zhǐ zhǎng ān. sān qín zhī rén, dài cǐ ér bǎo liù jūn zhī zhòng, dài cǐ ér qiáng. tiān zǐ wú cè xí zhī yōu, dōu rén jiàn fàn zhōu zhī yì sì fāng lǚ jù zhě kě yǐ pò dǎn, sān hé liú lí zhě yú zī qǐng mìng. xiàng gōng kuāng dài míng zhǔ, wèi fù rén hóu, cǐ jīn zhī qiè wù, bù kě shī yě. shǐ pū jiān xǐ xiá huì, lǜ qìng yú nuò, dāng píng jīng yì, qǐng hù hé dī, míng qín zài guān, bù cí shuǐ sǐ.
浮於淮、泗,達於汴,入於河,西循底柱、硤石、少華,楚帆越客,直抵建章、 長樂,此安社稷之奇策也。晏賓於東朝,猶有官謗,相公終始故舊,不信流言,賈 誼復召宣室,弘羊重興功利,敢不悉力以答所知。驅馬陝郊,見三門渠津遺蹟。到 河陰、鞏、洛,見宇文愷置梁公堰,分黃河水入通濟渠;大夫李傑新堤故事,飾像 河廟,凜然如生。涉滎郊、浚澤,遙瞻淮甸,步步探討,知昔人用心,則潭、衡、 桂陽必多積穀,關輔汲汲,只緣兵糧。漕引瀟、湘、洞庭,萬里幾日,淪波卦席, 西指長安。三秦之人,待此而飽;六軍之眾,待此而強。天子無側席之憂,都人見 泛舟之役;四方旅拒者可以破膽,三河流離者於茲請命。相公匡戴明主,為富人侯, 此今之切務,不可失也。使仆湔洗瑕穢,率罄愚懦,當憑經義,請護河堤,冥勤在 官,不辭水死。
rán yùn zhī lì bìng, gè yǒu sì wǔ yān. yàn zì yǐn jīng rù wèi jì xiāng, gòng wǔ nián yǐ. jīng shī sān fǔ bǎi xìng, wéi kǔ shuì mǔ shāng duō, ruò shǐ jiāng hú mǐ lái měi nián sān èr shí wàn, jí dùn jiǎn yáo fù, gē wǔ huáng zé, qí lì yī yě. dōng dōu cán huǐ, bǎi wú yī cún. ruò mǐ yùn liú tōng, zé jī rén jiē fù, cūn luò yì lí, cóng cǐ zī duō. shòu mìng zhī rì yǐn hǎi líng zhī cāng yǐ shí gǒng luò, shì jì zhī dé zhě, qí lì èr yě. zhū jiāng yǒu zài biān zhě, zhū róng yǒu qīn bài wáng lüè zhě, huò wén sān jiāng wǔ hú, gòng shū hóng lì, yún fān guì jí, shū nà dì xiāng, jūn zhì yuē: xiān shēng hòu shí, kě yǐ zhèn yào yí xià. qí lì sān yě. zì gǔ dì wáng zhī shèng, jiē yún shū tóng wén, chē tóng guǐ, rì yuè suǒ zhào, mò bù lǜ bǐ. jīn zhōu chē jì tōng, shāng jiǎ wǎng lái, bǎi huò zá jí, háng hǎi tī shān, shèng shén huī guāng, jiàn jìn zhēn guān yǒng huī zhī shèng, qí lì sì yě.
然運之利病,各有四五焉。晏自尹京入為計相,共五年矣。京師三輔百姓,唯 苦稅畝傷多,若使江、湖米來每年三二十萬,即頓減徭賦,歌舞皇澤,其利一也。 東都殘毀,百無一存。若米運流通,則飢人皆附,村落邑厘,從此滋多。受命之日 引海陵之倉以食鞏、洛,是計之得者,其利二也。諸將有在邊者,諸戎有侵敗王略 者,或聞三江、五湖,貢輸紅粒,雲帆桂楫,輸納帝鄉,軍志曰:「先聲後實,可 以震耀夷夏。」其利三也。自古帝王之盛,皆雲書同文,車同軌,日月所照,莫不 率俾。今舟車既通,商賈往來,百貨雜集,航海梯山,聖神輝光,漸近貞觀、永徽 之盛,其利四也。
suǒ kě yí zhě, hán shǎn diāo cán, dōng zhōu yóu shén. guò yí yáng xióng ěr, zhì wǔ láo chéng gāo, wǔ bǎi lǐ zhōng, biān hù qiān yú ér yǐ. jū wú chǐ chuán, rén wú yān cuàn, xiāo tiáo qī cǎn, shòu yóu guǐ kū. niú bì léi jiǎo, yú bì shuō fù, zhàn chē wǎn cáo, yì bù yì qiú. jīn yú wú rén zhī jìng, xìng cǐ láo rén zhī yùn, gù nán jiù yǐ, qí bìng yī yě. hé biàn yǒu chū, bù xiū zé huǐ diàn, gù měi nián zhēng yuè fā jìn xiàn dīng nán, sāi zhǎng jiāo, jué jǔ yū, qīng míng táo huā yǐ hòu, yuǎn shuǐ zì rán ān liú, yáng hóu fú fēi, bù fù tài xī. qǐng yīn kòu nán, zǒng bù tāo tà, zé miè shuǐ, àn shí bēng, yì fū xū yú shā, jīn lì xuán yú nìng, qiān lǐ huí shàng, wǎng shuǐ zhōu xíng, qí bìng èr yě. dōng yuán dǐ zhù, miǎn chí èr líng, běi hé yùn chù wǔ liù bǎi lǐ, shù zú jiǔ jué, xiàn lì kōng quán. duó rǎng jiān guǐ, kū xué náng tuó. jiā hé wèi sǒu, chái láng yín yín, zhōu xíng suǒ jīng, kòu yì néng wǎng, qí bìng sān yě. dōng zì huái yīn, xī lín pú bǎn, gèn sān qiān lǐ, tún shù xiāng wàng. zhōng jūn jiē dǐng sī yuán hóu, jiàn zú yí tóng qīng zǐ, měi yún shí bàn shū, yòu yún wú xié kuàng, wǎn cáo suǒ zhì, chuán dào biàn liú, jí fēi dān chē shǐ zhé jiǎn shū suǒ néng zhì yǐ, qí bìng sì yě. wéi xiǎo zi bì qí lǜ bēn zǒu zhī, wéi zhōng shū xiáng qí lì bìng cái chéng zhī.
所可疑者,函、陝凋殘,東周尤甚。過宜陽、熊耳,至武牢、成皋,五百里中, 編戶千餘而已。居無尺椽,人無煙爨,蕭條悽慘,獸游鬼哭。牛必羸角,輿必說輹, 棧車輓漕,亦不易求。今於無人之境,興此勞人之運,固難就矣,其病一也。河、 汴有初,不修則毀淀,故每年正月發近縣丁男,塞長茭,決沮淤,清明桃花已後, 遠水自然安流,陽侯、宓妃,不復太息。頃因寇難,總不掏拓,澤滅水,岸石崩, 役夫需於沙,津吏旋於濘,千里洄上,罔水舟行,其病二也。東垣、底柱,澠池、 二陵,北河運處五六百里,戍卒久絕,縣吏空拳。奪攘奸宄,窟穴囊橐。夾河為藪, 豺狼狺狺,舟行所經,寇亦能往,其病三也。東自淮陰,西臨蒲坂,亘三千里,屯 戍相望。中軍皆鼎司元侯,賤卒儀同青紫,每雲食半菽,又雲無挾纊,輓漕所至, 船到便留,即非單車使折簡書所能制矣,其病四也。惟小子畢其慮奔走之,惟中書 詳其利病裁成之。
yàn lěi nián yǐ lái, shì quē míng huǐ, shèng cí hán yù, tè cì shēng quán. yuè yú jiā jū, jù jí lín qiǎn, ēn róng gǎn qiè, sī yǔn bǎi shēn. jiàn yī shuǐ bù tōng, yuàn hé chā ér xiān wǎng jiàn yī lì bù yùn, yuàn fù mǐ ér xiān qū. jiāo xīn kǔ xíng, qī bào míng zhǔ, dān chéng wèi kè, cáo yǐn duō yú, píng yíng zhōng liú, yǎn qì xiàn zhuàng.
晏累年已來,事缺名毀,聖慈含育,特賜生全。月余家居,遽即臨遣,恩榮感 切,思殞百身。見一水不通,願荷鍤而先往;見一粒不運,願負米而先趨。焦心苦 形,期報明主,丹誠未克,漕引多虞,屏營中流,掩泣獻狀。
zì cǐ měi suì yùn mǐ shù shí wàn shí yǐ jì guān zhōng.
自此每歲運米數十萬石以濟關中。
yòu zhì dé chū, wèi guó yòng bù zú, lìng dì wǔ qí yú zhū dào què yán yǐ zhù jūn yòng, jí yàn dài qí rèn, fǎ yì jīng mì, guān wú yí lì. chū, suì rù qián liù shí wàn guàn, jì nián suǒ rù yú shí bèi, ér rén wú yàn kǔ. dà lì mò, tōng jì yī suì zhēng fù suǒ rù zǒng yī qiān èr bǎi wàn guàn, ér yán lì qiě guò bàn. lèi qiān lì bù shàng shū. dà lì sì nián liù yuè, yǔ yòu pú shè péi zūn qìng tóng fù běn cáo shì shì, chì shàng shí zēng zhì chǔ gōng, xǔ nèi shì yú cháo ēn jí zǎi chén yǐ xià cháng cháo guān xián yì shěng sòng shàng. bā nián, zhī sān quán xuǎn shì. shí èr nián sān yuè, zhū zǎi chén yuán zài, yàn fèng zhào xùn jū. yàn yǐ zài jū rèn shù dǎng, bù yú tiān xià, bù gǎn zhuān duàn, qǐng tā guān gòng shì. chì yù shǐ dài fū lǐ hán yòu sàn qí cháng shì xiāo xīn bīng bù shì láng yuán cān lǐ bù shì láng cháng gǔn jiàn yì dài fū dù yà tóng tuī, zài jiē kuǎn fú. chū, yàn chéng zhǐ, mén xià shì láng tóng píng zhāng shì wáng jìn yì chù jí fǎ, yàn wèi hán děng yuē: zhòng xíng zài fù, guó zhī cháng diǎn, kuàng zhū dà chén, dé bù fù zòu? yòu fǎ yǒu shǒu cóng, èr rén tóng xíng, yì yí zhòng qǔ jìn zhǐ. hán děng cóng mìng. jí yàn děng fù zòu, dài zōng nǎi jiǎn jìn zuì cóng qīng. jìn zhī shēng, yàn píng fǎn zhī lì yě.
又至德初,為國用不足,令第五琦於諸道榷鹽以助軍用,及晏代其任,法益精 密,官無遺利。初,歲入錢六十萬貫,季年所入逾十倍,而人無厭苦。大曆末,通 計一歲征賦所入總一千二百萬貫,而鹽利且過半。累遷吏部尚書。大曆四年六月, 與右僕射裴遵慶同赴本曹視事,敕尚食增置儲供,許內侍魚朝恩及宰臣已下常朝官 咸詣省送上。八年,知三銓選事。十二年三月,誅宰臣元載,晏奉詔訊鞫。晏以載 居任樹黨,布於天下,不敢專斷,請他官共事。敕御史大夫李涵、右散騎常侍蕭昕、 兵部侍郎袁傪、禮部侍郎常袞、諫議大夫杜亞同推,載皆款伏。初,晏承旨,門下 侍郎、同平章事王縉亦處極法,晏謂涵等曰:重刑再覆,國之常典,況誅大臣,得 不覆奏?又法有首從,二人同刑,亦宜重取進止。」涵等從命。及晏等覆奏,代宗 乃減縉罪從輕。縉之生,晏平反之力也。
shí sān nián shí èr yuè, wèi shàng shū zuǒ pú shè. shí zǎi chén cháng gǔn zhuān zhèng, yǐ yàn jiǔ zhǎng quán héng, shí yì píng yǔn, jiān sī chǔ xù, zhí jǔ gōng shēn, lǜ gōng wàng rì chóng, shàng xīn yǒu shǔ. qiè jì zhī, nǎi zòu yàn cháo tíng jiù dé, yí wèi bǎi lì shī zhǎng, wài shì chóng zhòng, nèi shí qù qí quán. jí zòu shàng, yǐ yàn shǐ wù fāng lǐ, dài qí rèn zhě nán qí rén, shǐ wù zhī sān quán bìng rú gù. lǐ líng yào zhī luàn yě, hé nán jié shuài suǒ jù, duō bù fèng fǎ lìng, zhēng fù yì suí zhī zhōu xiàn suī yì jiǎn, yàn yǐ xiàn yú xiāng bǔ, rén bù jiā fù, suǒ rù réng jiù, yì zhě chēng qí néng. zì zhū dào xún yuàn jù jīng shī, zhòng jià mù jí zú, zhì dì xiāng wàng, sì fāng wù jià zhī shàng xià, suī jí yuǎn bù sì wǔ rì zhī, gù shí huò zhī zhòng qīng, jǐn quán zài zhǎng wò, cháo tíng huò měi lì ér tiān xià wú shén guì shén jiàn zhī yōu, dé qí shù yǐ. fán suǒ rèn shǐ, duō shōu hòu jìn yǒu gàn néng zhě. qí suǒ zǒng lǐng, wù hū jí cù, qū lì zhě huà zhī, suì yǐ chéng fēng. dāng shí quán shì, huò yǐ qīn qī wèi tuō, yàn yì yīng zhī, fèng gěi zhī duō shǎo, mìng guān zhī chí sù, bì rú qí zhì, rán wèi cháng dé qīn zhí shì. qí suǒ lǐng yào wù, bì yī shí zhī xuǎn, gù yàn méi hòu èr shí yú nián, hán huí yuán xiù péi tiǎn bāo jí lú zhēng lǐ héng jì zhǎng cái fù, jiē yàn gù lì. qí bù lì jū shù qiān lǐ zhī wài, fèng jiào lìng rú zài mù qián, suī qǐn xìng yàn yǔ, ér wú qī dài, sì fāng dòng jìng, mò bù xiān zhī, shì yǒu kě hè zhě, bì xiān shàng zhāng zòu. jiāng huái chá jú, yàn yǔ běn dào guān chá shǐ gè suì gòng zhī, jiē yù qí xiān zhì. yǒu tǔ zhī guān, huò fēng shān duàn dào, jìn qián fā zhě, yàn hòu yǐ cái lì zhì zhī, cháng xiān tā sī, yóu shì shèn bù wèi fān zhèn suǒ biàn.
十三年十二月,為尚書左僕射。時宰臣常袞專政,以晏久掌銓衡,時議平允, 兼司儲蓄,職舉功深,慮公望日崇,上心有屬。竊忌之,乃奏晏朝廷舊德,宜為百 吏師長,外示崇重,內實去其權。及奏上,以晏使務方理,代其任者難其人,使務、 知三銓並如故。李靈曜之亂也,河南節帥所據,多不奉法令,征賦亦隨之;州縣雖 益減,晏以羨餘相補,人不加賦,所入仍舊,議者稱其能。自諸道巡院距京師,重 價募疾足,置遞相望,四方物價之上下,雖極遠不四五日知,故食貨之重輕,盡權 在掌握,朝廷獲美利而天下無甚貴甚賤之憂,得其術矣。凡所任使,多收後進有干 能者。其所總領,務乎急促,趨利者化之,遂以成風。當時權勢,或以親戚為托, 晏亦應之,俸給之多少,命官之遲速,必如其志,然未嘗得親職事。其所領要務, 必一時之選,故晏沒後二十餘年,韓洄、元琇、裴腆、包佶、盧征、李衡繼掌財賦, 皆晏故吏。其部吏居數千里之外,奉教令如在目前,雖寢興宴語,而無欺紿,四方 動靜,莫不先知,事有可賀者,必先上章奏。江淮茶、橘,晏與本道觀察使各歲貢 之,皆欲其先至。有土之官,或封山斷道,禁前發者,晏厚以財力致之,常先他司, 由是甚不為籓鎮所便。
yàn lǐ jiā yǐ jiǎn yuē chēng, ér zhòng jiāo dūn jiù, pō yǐ cái huò yí tiān xià míng tǔ, gù rén duō chēng zhī. shàn xùn zhū zi, xián yǒu xué yì. rèn shì shí yú nián, quán shì zhī zhòng, lín yú zǎi xiàng, yào guān zhòng zhí, pō chū qí mén. jì yǒu cái lì, shì shì mǐn sù, chéng jī wú zhì, rán duō rèn shù, xié quán guì, gù ēn zé, yǒu kǒu zhě bì lì dàn zhī. dāng dà lì shí, shì guì yīn xún, jūn guó zhī yòng, jiē yǎng yú yàn, wèi cháng jiǎn xiá.
晏理家以儉約稱,而重交敦舊,頗以財貨遺天下名土,故人多稱之。善訓諸子, 咸有學藝。任事十餘年,權勢之重,鄰於宰相,要官重職,頗出其門。既有材力, 視事敏速,乘機無滯,然多任數,挾權貴,固恩澤,有口者必利啖之。當大曆時, 事貴因循,軍國之用,皆仰於晏,未嘗檢轄。
dé zōng sì wèi, yán shì zhě chēng zhuǎn yùn kě bà duō yǐ. chū, yáng yán wèi lì bù shì láng, yàn wèi shàng shū, gè shì quán shǐ qì, liǎng bù xiāng de. yán zuò yuán zài biǎn, yàn kuài zhī, chāng yán yú cháo. jí yán rù xiàng, zhuī nù qián shì, qiě yǐ yàn yǔ yuán zài xì hàn, shí rén yán zài zhī dé zuì, yàn yǒu lì yān. yán jiāng wèi zài fù chóu, yòu shí rén fēng yán dài zōng chǒng dú gū fēi ér yòu ài qí zi hán wáng jiǒng, yàn mì qǐ qǐng lì dú gū wèi huáng hòu. yán yīn duì yì pū liú tì zòu yán: lài zǔ zōng fú yòu, xiān huáng yǔ bì xià bù wèi zéi chén suǒ jiān. bù rán, liú yàn lí gàn zhī bèi, yáo dòng shè jì, xiōng móu guǒ yǐ. jīn gàn yǐ fú zuì, yàn yóu lǐng quán, chén wèi zǎi xiàng, bù néng zhèng chí cǐ shì, zuì dāng wàn sǐ. cuī yòu fǔ zòu yán: cǐ shì ài mèi, bì xià yǐ kuò rán dà shè, bù dāng jiū xún xū yǔ. zhū cǐ cuī níng yòu cóng bàng yǔ yòu fǔ jiù jiě zhī, níng yán pō qiè, yán dà nù, gù chì níng lìng chū zhèn fū fāng yǐ cuī cuò zhī. suì bà yàn zhuǎn yùn děng shǐ, xún biǎn wèi zhōng zhōu cì shǐ. yán yù wū gòu qí zuì, zhī yǔ zhǔn yǔ yàn sù yǒu xì, jǔ wèi jīng nán jié dù, yǐ cì yàn dòng jìng. zhǔn nǎi zòu yàn yǔ zhū cǐ shū qí jiù jiě, yán duō yuàn wàng, yán yòu zhèng chéng qí shì, shàng yǐ wèi rán. shì yuè gēng wǔ, yàn yǐ shòu zhū, shǐ huí zòu bào, wū yàn yǐ zhōng zhōu móu pàn, xià zhào bào yán qí zuì, shí nián liù shí liù, tiān xià yuān zhī. jiā shǔ xǐ lǐng biǎo, lián lèi zhě shù shí rén. zhēn yuán wǔ nián, shàng wù, fāng lù yàn zǐ zhí jīng, shòu tài cháng bó shì shǎo zǐ zōng jīng, mì shū láng. zhí jīng shàng qǐng xuē guān zèng fù, tè zhuī zèng zhèng zhōu cì shǐ.
德宗嗣位,言事者稱轉運可罷多矣。初,楊炎為吏部侍郎,晏為尚書,各恃權 使氣,兩不相得。炎坐元載貶,晏快之,昌言於朝。及炎入相,追怒前事,且以晏 與元載隙憾,時人言載之得罪,晏有力焉。炎將為載復仇,又時人風言代宗寵獨孤 妃而又愛其子韓王迥,晏密啟請立獨孤為皇后。炎因對易攵流涕奏言:「賴祖宗福 祐,先皇與陛下不為賊臣所間。不然,劉晏、黎干之輩,搖動社稷,凶謀果矣。今 干以伏罪,晏猶領權,臣為宰相,不能正持此事,罪當萬死。」崔祐甫奏言:「此 事曖昧,陛下以廓然大赦,不當究尋虛語。」硃泚、崔寧又從傍與祐甫救解之,寧 言頗切,炎大怒,故斥寧令出鎮鄜坊以摧挫之。遂罷晏轉運等使,尋貶為忠州刺史。 炎欲誣構其罪,知庾准與晏素有隙,舉為荊南節度,以伺晏動靜。准乃奏晏與硃泚 書祈救解,言多怨望,炎又證成其事,上以為然。是月庚午,晏已受誅,使回奏報, 誣晏以忠州謀叛,下詔暴言其罪,時年六十六,天下冤之。家屬徙嶺表,連累者數 十人。貞元五年,上悟,方錄晏子執經,授太常博士;少子宗經,秘書郎。執經上 請削官贈父,特追贈鄭州刺史。
dì wǔ qí, jīng zhào zhǎng ān rén. shǎo gū, shì xiōng huá, jìng shùn guò rén. jí zhǎng, yǒu lì cái, yǐ fù guó qiáng bīng zhī shù zì rèn. tiān bǎo chū, shì wéi jiān, jiān bài biǎn guān. lèi zhì xū jiāng chéng, shí tài shǒu hè lán jìn míng shén zhòng zhī. huì ān lù shān fǎn, jìn míng qiān běi hǎi jùn tài shǒu, zòu qí wèi lù shì cān jūn. lù shān yǐ xiàn hé jiān xìn dōu děng wǔ jùn, jìn míng wèi yǒu zhàn gōng, xuán zōng dà nù, qiǎn zhōng shǐ fēng dāo cù zhī, yuē: shōu dì bù dé, jí zhǎn jìn míng zhī shǒu. jìn míng huáng jù, mò zhī suǒ chū, qí nǎi quàn lìng hòu yǐ cái bó mù yǒng gǎn shì, chū qí lì zhàn, suì shōu suǒ xiàn zhī jùn. lìng qí zòu shì, zhì shǔ zhōng, qí dé yè jiàn, zòu yán: fāng jīn zhī jí zài bīng, bīng zhī qiáng ruò zài fù, fù zhī suǒ chū, jiāng huái jū duō. ruò jiǎ chén zhí rèn, shǐ jì jūn xū, chén néng shǐ shǎng gěi zhī zī, bù láo shèng lǜ. xuán zōng dà xǐ, jí rì bài jiān chá yù shǐ, gōu dāng jiāng huái zū yōng shǐ. xún bài diàn zhōng shì yù shǐ. xún jiā shān nán děng wǔ dào dù zhī shǐ, cù bàn yīng zú, shì wú wéi què. qiān sī jīn láng zhōng jiān yù shǐ zhōng chéng, shǐ rú gù. yú shì chuàng lì yán fǎ, jiù shān hǎi jǐng zào shōu què qí yán, guān zhì lì chū tiào. qí jiù yè hù bìng fú rén yuàn wèi yè zhě, miǎn qí zá yáo, lì yán tiě shǐ, dào zhǔ sī shì zuì yǒu chà. bǎi xìng chú zū yōng wài, wú dé héng fù, rén bù yì shuì ér shàng yòng yǐ ráo. qiān hù bù shì láng jiān yù shǐ chéng, zhuān pàn dù zhī, lǐng hé nán děng dào zhī dù dōu gōu dāng zhuǎn yùn zū yōng yán tiě zhù qián sī nóng tài fǔ chū nà shān nán dōng xī jiāng xī huái nán guǎn yì děng shǐ.
第五琦,京兆長安人。少孤,事兄華,敬順過人。及長,有吏才,以富國強兵 之術自任。天寶初,事韋堅,堅敗貶官。累至須江丞,時太守賀蘭進明甚重之。會 安祿山反,進明遷北海郡太守,奏琦為錄事參軍。祿山已陷河間、信都等五郡,進 明未有戰功,玄宗大怒,遣中使封刀促之,曰:「收地不得,即斬進明之首。」進 明惶懼,莫知所出,琦乃勸令厚以財帛募勇敢士,出奇力戰,遂收所陷之郡。令琦 奏事,至蜀中,琦得謁見,奏言:「方今之急在兵,兵之強弱在賦,賦之所出,江 淮居多。若假臣職任,使濟軍須,臣能使賞給之資,不勞聖慮。」玄宗大喜,即日 拜監察御史,勾當江淮租庸使。尋拜殿中侍御史。尋加山南等五道度支使,促辦應 卒,事無違闕。遷司金郎中、兼御史中丞,使如故。於是創立鹽法,就山海井灶收 榷其鹽,官置吏出糶。其舊業戶並浮人願為業者,免其雜徭,隸鹽鐵使,盜煮私市 罪有差。百姓除租庸外,無得橫賦,人不益稅而上用以饒。遷戶部侍郎、兼御史丞, 專判度支,領河南等道支度都勾當轉運租庸鹽鐵鑄錢、司農太府出納、山南東西江 西淮南館驛等使。
qián yuán èr nián, yǐ běn guān jiā tóng zhōng shū mén xià píng zhāng shì. chū, qí yǐ guó yòng wèi zú, bì zhòng huò qīng, nǎi qǐng zhù qián yuán zhòng bǎo qián, yǐ yī dāng shí háng yòng zhī. jí zuò xiāng, yòu qǐng gèng zhù zhòng lún qián yuán qián, yī dāng wǔ shí, yǔ gān yuán qián jí kāi yuán tōng bǎo qián sān pǐn bìng xíng. jì ér gǔ jià téng guì, è jìn sǐ wáng, zhěn jiè dào lù, yòu dào zhù zhēng qǐ, zhōng wài jiē yǐ qí biàn fǎ zhī bì, fēng zòu rì wén. qián yuán èr nián shí yuè, biǎn zhōng zhōu zhǎng shǐ, jì zài dào, yǒu gào qí shòu rén huáng jīn èr bǎi liǎng zhě, qiǎn yù shǐ liú qī guāng zhuī àn zhī. qí duì yuē: èr bǎi liǎng jīn shí sān jīn zhòng, tiǎn wèi zǎi xiàng, bù kě zì chí. ruò qí fù shòu yǒu píng, jí qǐng zhǔn fǎ kē zuì. qī guāng yǐ wèi cǐ shì qí fú zuì yě, jù zòu zhī, qǐng chú míng, pèi liú yí zhōu, chí yì fā qiǎn, réng chà gāng lǐng sòng zhì bǐ. bǎo yīng chū, qǐ wèi lǎng zhōu cì shǐ, shén yǒu néng zhèng, rù qiān tài zǐ bīn kè. shǔ tǔ bō kòu xiàn jīng shī, dài zōng xìng shǎn, guān nèi fù yuán shuài guō zi yí qǐng qí wèi liáng liào shǐ jiān yù shǐ dài fū, chōng guān nèi yuán shuài fù shǐ. wèi jǐ, gǎi jīng zhào yǐn. chē jià kè fù, zhuān pàn dù zhī, jiān zhū dào zhù qián yán tiě zhuǎn yùn cháng píng děng shǐ. lèi fēng fú fēng jùn gōng. yòu jiā jīng zhào yǐn, gǎi hù bù shì láng, pàn dù zhī. qián hòu lǐng cái fù shí yú nián. yú cháo ēn fú zhū, qí zuò yǔ kuǎn xiá, chū wèi chù zhōu cì shǐ, lì ráo hú èr zhōu. rù wèi tài zǐ bīn kè dōng dōu liú sī. shàng yǐ qí cái, jiāng fù rèn yòng, zhào hái jīng shī, xìn sù ér zú, nián qī shí, zèng tài zǐ shǎo bǎo.
乾元二年,以本官加同中書門下平章事。初,琦以國用未足,幣重貨輕,乃請 鑄乾元重寶錢,以一當十行用之。及作相,又請更鑄重輪乾元錢,一當五十,與乾 元錢及開元通寶錢三品並行。既而谷價騰貴,餓殣死亡,枕藉道路,又盜鑄爭起, 中外皆以琦變法之弊,封奏日聞。乾元二年十月,貶忠州長史,既在道,有告琦受 人黃金二百兩者,遣御史劉期光追按之。琦對曰:二百兩金十三斤重,忝為宰相, 不可自持。若其付受有憑,即請准法科罪。」期光以為此是琦伏罪也,遽奏之,請 除名,配流夷州,馳驛發遣,仍差綱領送至彼。寶應初,起為朗州刺史,甚有能政, 入遷太子賓客。屬吐蕃寇陷京師,代宗幸陝,關內副元帥郭子儀請琦為糧料使、兼 御史大夫,充關內元帥副使。未幾,改京兆尹。車駕克復,專判度支,兼諸道鑄錢 鹽鐵轉運常平等使。累封扶風郡公。又加京兆尹,改戶部侍郎,判度支。前後領財 賦十餘年。魚朝恩伏誅,琦坐與款狎,出為處州刺史,歷饒、湖二州。入為太子賓 客、東都留司。上以其材,將復任用,召還京師,信宿而卒,年七十,贈太子少保。
zi fēng, fēng fù zhèng shì nǚ, jiē yǐ xiào zhe, jīng biǎo qí mén.
子峰,峰婦鄭氏女,皆以孝著,旌表其門。
bān hóng, wèi zhōu jí rén yě. zǔ sī jiǎn, chūn guān yuán wài láng. fù jǐng qiàn, mì shū jiān. hóng shǎo jǔ jìn shì, shòu yòu sī yù zhòu cáo, hòu wèi xuē jǐng xiān fèng xiáng zhǎng shū jì, yòu wèi gāo shì jiàn nán guān chá pàn guān, lèi bài dà lǐ sī zhí, shè jiān chá yù shǐ. shí qīng chéng shān yǒu yāo zéi zhāng ān jū yǐ zuǒ dào huò zhòng, shì jué, duō wū yǐn dà jiāng, jì yǐ huǎn sǐ, hóng yàn lǐ ér sù shā zhī, rén xīn nǎi ān. jì ér guō yīng yì dài shì, yǐ yàn rén wàng, zòu shǔ mì shū láng, jiān luò lìng, yǐ jí miǎn. dà lì sān nián, qiān qǐ jū shè rén, xún jiān lǐ guǐ shǐ, sì qiān zhì gěi shì zhōng. shí lǐ bǎo chén zú yú qí wèi, zi wéi yuè nì sàng qiú wèi, shàng qiǎn hóng shǐ chéng dé wèn jí, qiě yù zhī. wéi yuè hòu lù hóng, jiē bù shòu, hái bào hé zhǐ, qiān xíng bù shì láng, jiān jīng guān kǎo shǐ. shí yòu pú shè cuī níng kǎo bīng bù shì láng liú nǎi shàng xià, hóng bó yuē: yí huāng jìng nán, zhuān zài jié zhì, chǐ jí wǔ fú, bù xiào shěng sī. fū shàng xíng xuān měi zhī míng, zé xià kāi qū jìng zhī lù shàng xíng ā róng, xià bì péng dǎng. yīn xuē qù zhī. nǎi zhī ér xiè yuē: nǎi suī bù mǐn, gǎn lüè yī měi yǐ jiǎo èr zuì hū? xún chú lì bù shì láng, wèi wāng fān huì méng shǐ lǐ kuí zhī fù.
班宏,衛州汲人也。祖思簡,春官員外郎。父景倩,秘書監。宏少舉進士,授 右司御胄曹,後為薛景先鳳翔掌書記,又為高適劍南觀察判官,累拜大理司直,攝 監察御史。時青城山有妖賊張安居以左道惑眾,事覺,多誣引大將,冀以緩死,宏 驗理而速殺之,人心乃安。既而郭英乂代適,以厭人望,奏署秘書郎,兼雒令,以 疾免。大曆三年,遷起居舍人,尋兼理匭使,四遷至給事中。時李寶臣卒於其位, 子惟岳匿喪求位,上遣宏使成德問疾,且喻之。惟岳厚賂宏,皆不受,還報合旨, 遷刑部侍郎,兼京官考使。時右僕射崔寧考兵部侍郎劉乃上下,宏駁曰:「夷荒靖 難,專在節制,尺籍伍符,不校省司。夫上行宣美之名,則下開趨競之路;上行阿 容,下必朋黨。」因削去之。乃知而謝曰:「乃雖不敏,敢掠一美以徼二罪乎?」 尋除吏部侍郎,為汪蕃會盟使李揆之副。
zhēn yuán chū, réng suì hàn huáng, shàng yǐ fù diào wèi jí, gǎi hù bù shì láng, wèi dù zhī shǐ hán huàng zhī fù. qiān shàng shū, fù fù dòu cān. cān chū wèi dà lǐ sī zhí, hóng yǐ wèi xíng bù shì láng, jí cān wèi xiāng, lǐng dù zhī, shàng yǐ hóng jiǔ sī guó jì, yīn lìng fù zhī. qiě yuē: zhèn jí cān zǎi xiàng yǐ lín yuǎn, zhòng wù xī wěi yú qīng, wù yǐ cí yě. cān yǐ xiān guì, cháng sī jiě yuè zhī yuē: cān hòu lái, yī zhāo jū shàng shū zhī shàng, shén bù zì ān, yī nián zhī hòu, dāng guī cǐ shǐ. hóng xīn xǐ, suì yú, cān jué bù fù yán. hóng xìng gāng bì, wèi rén jiān zhī, qiě nù shí yán, gōng shì duō yì. yáng zi yuàn, yán tiě zhuǎn yùn wěi cáng yě, hóng yǐ yù shǐ zhōng chéng xú càn zhǔ zhī, jì bù lǐ, qiě yǐ huì wén, cān yù dài zhī, hóng zhí bù kě. cān yòu xuǎn zhū yuàn lì, wèi cháng fǎng hóng, nǎi shū cān suǒ yòng zhě guò è yǐ wén, shì zhé liú zhōng. wú hé, cān yǐ shǐ láo jiā lì bù shàng shū, ér hóng jìn fēng xiāo guó gōng, yuàn cān yǐ xū hào chǒng zhī, jiān è yù shén. měi fèng zhào yíng jiàn, hóng bì jí zhuàng lì, qīn chéng kè yì, yòu hòu jié quán xìng yǐ qīng cān.
貞元初,仍歲旱蝗,上以賦調為急,改戶部侍郎,為度支使韓滉之副。遷尚書, 復副竇參。參初為大理司直,宏已為刑部侍郎,及參為相,領度支,上以宏久司國 計,因令副之。且曰:「朕藉參宰相以臨遠,眾務悉委於卿,勿以辭也。」參以先 貴,常私解悅之曰:「參後來,一朝居尚書之上,甚不自安,一年之後,當歸此使。」 宏心喜,歲余,參絕不復言。宏性剛愎,為人間之,且怒食言,公事多異。揚子院, 鹽鐵轉運委藏也,宏以御史中丞徐粲主之,既不理,且以賄聞,參欲代之,宏執不 可。參又選諸院吏,未嘗訪宏,乃疏參所用者過惡以聞,事輒留中。無何,參以使 勞加吏部尚書,而宏進封蕭國公,怨參以虛號寵之,間惡愈甚。每奉詔營建,宏必 極壯麗,親程課役,又厚結權幸以傾參。
zhāng pāng xiān shàn yú hóng, hóng jiàn wèi sī nóng shǎo qīng, jí cān yù yǐ pāng fēn zhǎng jiāng huái yán tiě, xún zhī yú hóng, hóng yǐ pāng jí è, lǜ yǐ fǎ shéng xú càn, yīn yuē: pāng qiáng lì nán zhì, bù kě yòng. pāng zhī zhī. bā nián sān yuè, cān suì wèi shàng suǒ shū, nǎi ràng dù zhī shǐ, suì yǐ hóng zhuān pàn, ér cān bù yù shǐ wù xī guī yú hóng, wèn jì jīng zhào yǐn xuē jué, jué yuē: èr zi jiāo è, ér pāng gāng jué, ruò fēn yán tiě zhuǎn yùn yú pāng, bì néng zhì hóng. cān nǎi jiàn pāng wèi hù bù shì láng yán tiě shǐ pàn zhuǎn yùn, shàng lì yú hóng yǐ yuè zhī. jiāng huái liǎng shuì, xī hóng zhǔ zhī, zhì xún yuàn, rán lìng hóng pāng gòng zé qí guān. pāng qǐng yán tiě jiù bù shū yú hóng, hóng bù yǔ zhī. měi shǔ yuàn guān, hóng pāng gèng xiāng shì fēi, mò yǒu yòng zhě. pāng nǎi zòu yuē: bān hóng yǔ chén xiāng lì, xún yuàn duō què guān. chén zhǎng cái fù, guó jiā dà jì, zhí bù xiū, wú suǒ táo zuì. jīn hóng ruò cǐ, hé yǐ jí shì? suì lìng fēn zhǎng zhī. wú jǐ, hóng yán yú zǎi xiàng zhào jǐng lù zhì yuē: hóng zhí zhuǎn yùn, nián yùn jiāng huái mǐ wǔ shí wàn hú, qián nián zēng qī shí wàn hú, yǐ shí tài cāng, xìng wú guò. jīn zhí yí yú rén, bù zhī hé wèi? pāng shí zài cè, fèn rán yuē: shàng shū shī yán shén yǐ! ruò yùn wù bì jǔ, cháo tíng gù bù duó zhī, gài yóu sàng gōng qián zòng jiān lì gù yě. qiě fán wèi dù zhī xū lì, bù yī suì, zī lèi jù wàn, tóng mǎ dì zhái, jiàn yú wáng gōng, fēi dào guān cái hé yǐ zhì shì? dào hū xuān xuān, wú bù zhī zhī, shèng shàng gù lìng pāng fēn zhǎng. gōng xiàng suǒ yán, wú nǎi guī yuàn yú shàng hū hóng mò rán bù duì. shì rì, hóng chēng jí yú dì, pāng wǎng wèn zhī, hóng bù jiàn, jǐng zhì nǎi yǐ hóng pāng zhī yán shàng wén. yóu shì zūn dà lì gù shì, rú liú yàn hán huàng suǒ fēn. pāng zhì yáng zhōu àn xú càn, dǎi pū qiè zǐ zhí, dé zāng jù wàn, nǎi xǐ lǐng biǎo. gù cān dé zuì, hóng pō yǒu lì yān. qín kè guān shǔ, chén rù xī guī, xià lì láo ér wèi cháng yàn kǔ, qīng bái qín gàn, chēng zhī yú shí. zhēn yuán bā nián qī yuè zú, nián qī shí sān, fèi cháo, jiā zèng, shì yuē jìng.
張滂先善於宏,宏薦為司農少卿,及參欲以滂分掌江淮鹽鐵,詢之於宏,宏以 滂嫉惡,慮以法繩徐粲,因曰:「滂強戾難制,不可用。」滂知之。八年三月,參 遂為上所疏,乃讓度支使,遂以宏專判,而參不欲使務悉歸於宏,問計京兆尹薛珏, 珏曰:「二子交惡,而滂剛決,若分鹽鐵轉運於滂,必能制宏。」參乃薦滂為戶部 侍郎、鹽鐵使、判轉運,尚隸於宏以悅之。江淮兩稅,悉宏主之,置巡院,然令宏、 滂共擇其官。滂請鹽鐵舊簿書於宏,宏不與之。每署院官,宏、滂更相是非,莫有 用者。滂乃奏曰:「班宏與臣相戾,巡院多闕官。臣掌財賦,國家大計,職不修, 無所逃罪。今宏若此,何以輯事?」遂令分掌之。無幾,宏言於宰相趙憬、陸贄曰: 「宏職轉運,年運江淮米五十萬斛,前年增七十萬斛,以實太倉,幸無過。今職移 於人,不知何謂?」滂時在側,忿然曰:「尚書失言甚矣!若運務畢舉,朝廷固不 奪之,蓋由喪公錢、縱奸吏故也。且凡為度支胥吏,不一歲,資累鉅萬,僮馬第宅, 僭於王公,非盜官財何以致是?道呼喧喧,無不知之,聖上故令滂分掌。公向所言, 無乃歸怨於上乎、」宏默然不對。是日,宏稱疾於第,滂往問之,宏不見,憬、贄 乃以宏、滂之言上聞。由是遵大曆故事,如劉晏、韓滉所分。滂至揚州按徐粲,逮 仆妾子侄,得贓鉅萬,乃徙嶺表。故參得罪,宏頗有力焉。勤恪官署,晨入夕歸, 下吏勞而未嘗厭苦,清白勤干,稱之於時。貞元八年七月卒,年七十三,廢朝,加 贈,諡曰敬。
wáng shào, běn jiā yú tài yuán, jīn wèi jīng zhào wàn nián rén. jiù míng yǔ xiàn zōng tóng, yǒng zhēn nián gǎi yān. shǎo shí, yán zhēn qīng qì zhòng zhī, yīn shào jiù míng, zì zhī yuē dé sù, zòu shòu wǔ kāng wèi. xiāo fù wèi cháng zhōu cì shǐ, pì wèi cóng shì bāo jí lǐng zū yōng yán tiě, yì yǐ shào wèi pàn guān. shí lǐ xī liè zǔ bīng, jiāng huái zū shū, suǒ zài jiān zǔ, tè yí yùn lù zì yǐng rù biàn. shào fèng jí biǎo yì què, shǔ dé zōng xī xìng, shào nǎi dū yuán lù qīng huò, qù jīn shāng lù, bèi chéng chū yáng zhōu yǐ fù xíng zài. dé zōng qīn láo zhī, wèi shào yuē: liù jūn wèi yǒu chūn fú, wǒ yóu yī qiú. shào fǔ fú liú tì, zòu yuē: bāo jí lìng chén jiān dào jìn fèng shù yuē wǔ shí wàn. shàng yuē: dào lù huí yuǎn, jīng fèi xuán jí, qīng zhī suǒ zòu, qǐ kě wàng yé? hòu wǔ rì ér suǒ dū jì zhì, shàng shēn lài yān.
王紹,本家於太原,今為京兆萬年人。舊名與憲宗同,永貞年改焉。少時,顏 真卿器重之,因紹舊名,字之曰德素,奏授武康尉。蕭復為常州刺史,闢為從事; 包佶領租庸鹽鐵,亦以紹為判官。時李希烈阻兵,江淮租輸,所在艱阻,特移運路 自潁入汴。紹奉佶表詣闕,屬德宗西幸,紹乃督緣路輕貨,趣金、商路,倍程出洋 州以赴行在。德宗親勞之,謂紹曰:「六軍未有春服,我猶衣裘。」紹俯伏流涕, 奏曰:「包佶令臣間道進奉數約五十萬。」上曰:道路回遠,經費懸急,卿之所奏, 豈可望耶?」後五日而所督繼至,上深賴焉。
zhēn yuán zhōng, wèi cāng bù yuán wài láng. shí shǔ bīng gé hàn huáng zhī hòu, lìng hù bù shōu què guān fèng, jiān shuì chá jí zhū sè wú míng zhī qián, yǐ wèi shuǐ hàn zhī bèi. shào zì bài cāng bù, biàn zhǔn zhào zhǔ pàn, jí qiān hù bù bīng bù láng zhōng, jiē dú sī qí wù. zhuó bài hù bù shì láng, xún pàn dù zhī. hòu èr nián, qiān hù bù shàng shū. dé zōng lín yù suì jiǔ, jī wù bù yóu tái sī, zì dòu cān lù zhì yǐ hòu, zǎi chén bèi wèi ér yǐ. dé zōng yǐ shào jǐn mì, ēn yù tè yì, fán zhǔ zhòng wù bā nián, zhèng zhī dà xiǎo, duō suǒ fǎng jué. shào wèi shǎng xiè lòu, yì bù jīn xuàn. shùn zōng jí wèi, wáng shū wén shǐ duó qí quán, bài bīng bù shàng shū, xún chú jiǎn xiào lì bù shàng shū dōng dōu liú shǒu. yuán hé chū, qiān jiǎn xiào shàng shū yòu pú shè xú zhōu cì shǐ wǔ níng jūn jié dù, fù yǐ háo sì èr zhōu lì yān. shí chéng zhāng yīn zhī hòu, bīng jiāo nán zhì, shào xiū jí jūn zhèng, rén shén ān zhī. liù nián, zhēng bài bīng bù shàng shū, jiān pàn hù bù shì. jiǔ nián zú, nián qī shí èr, zèng zuǒ pú shè, shì yuē jìng.
貞元中,為倉部員外郎。時屬兵革旱蝗之後,令戶部收闕官俸,兼稅茶及諸色 無名之錢,以為水旱之備。紹自拜倉部,便准詔主判,及遷戶部、兵部郎中,皆獨 司其務。擢拜戶部侍郎,尋判度支。後二年,遷戶部尚書。德宗臨馭歲久,機務不 由台司,自竇參、陸贄已後,宰臣備位而已。德宗以紹謹密,恩遇特異,凡主重務 八年,政之大小,多所訪決。紹未賞泄漏,亦不矜衒。順宗即位,王叔文始奪其權, 拜兵部尚書,尋除檢校吏部尚書、東都留守。元和初,遷檢校尚書右僕射、徐州刺 史、武寧軍節度,復以濠、泗二州隸焉。時承張愔之後,兵驕難治,紹修輯軍政, 人甚安之。六年,征拜兵部尚書,兼判戶部事。九年卒,年七十二,贈左僕射,諡 曰敬。
lǐ xùn, zì lìng shū, zhào jùn rén. shǎo kǔ xīn wèi xué, yǐ míng jīng diào bǔ huá zhōu cān jūn, bá cuì dēng kē, shòu hù xiàn wèi. zhōu lì tái shěng, yóu zuǒ sī láng zhōng chū wèi cháng zhōu cì shǐ. yú nián, zhào wèi gěi shì zhōng, chū wèi hú nán guān chá shǐ, ruì yú wèi lǐ. wǔ nián, gǎi jiāng xī guān chá shǐ, jiā jiǎn xiào sàn qí cháng shì jiān yù shǐ dài fū. xùn chí xià yǐ fǎ, lì bù gǎn qī, ér dòng bì chá zhī. shùn zōng jí wèi, rù wèi bīng bù shì láng. sī tú dù yòu pàn dù zhī yán tiě zhuǎn yùn shǐ, yǐ xùn gàn zhì, zòu wèi fù shǐ. yòu cí zhòng wèi, xùn suì zhuān lǐng dù zhī yán tiě shǐ. què guǎn zhī fǎ, hào wèi nán zhòng, wéi dà lì zhōng pú shè liú yàn yǎ dé qí shù, fù rù fēng xiàn. xùn zhǎng shǐ yī nián, zhēng kè suǒ rù, lèi yàn zhī duō suì, míng nián guò zhī, yòu yī nián jiā yī bǎi bā shí wàn guàn. jiù zhì, měi suì yùn jiāng huái mǐ wǔ shí wàn hú dǐ hé yīn, jiǔ bù yíng qí shù, wéi xùn sān nián dēng yān. qiān bīng bù shàng shū, míng nián gǎi lì bù shàng shū, shǐ rèn rú gù.
李巽,字令叔,趙郡人。少苦心為學,以明經調補華州參軍,拔萃登科,授鄠 縣尉。周曆台省,由左司郎中出為常州刺史。逾年,召為給事中,出為湖南觀察使, 銳於為理。五年,改江西觀察使,加檢校散騎常侍、兼御史大夫。巽持下以法,吏 不敢欺,而動必察之。順宗即位,入為兵部侍郎。司徒杜佑判度支鹽鐵轉運使,以 巽干治,奏為副使。佑辭重位,巽遂專領度支鹽鐵使。榷筦之法,號為難重,唯大 歷中僕射劉晏雅得其術,賦入豐羨。巽掌使一年,征課所入,類晏之多歲,明年過 之,又一年加一百八十萬貫。舊制,每歲運江淮米五十萬斛抵河陰,久不盈其數, 唯巽三年登焉。遷兵部尚書,明年改吏部尚書,使任如故。
xùn jīng yú lì zhí, gài xìng shǐ rán yě. suī zài sī jiā, yì zhì àn dú bù shū, gōu jiǎn rú gōng shǔ yān. rén lì yǒu guò, sī háo wú suǒ dài, suī zài qiān lǐ wài, qí kǒng lì rú zài xùn qián. chū, chéng yì fù wáng shū wén biǎn cuàn, xùn zhī qí lì cái míng biàn, zòu ér yòng zhī, xiàn zōng bù wéi qí qǐng. yì gōu jiǎn bù jí, yòu jīng yú xùn, gù kè zuì jiā yǎn, yì yì zhī zhù yān. xùn wèi lì bù shàng shū, wò jí, láng guān xiāng shuài shěng wèn, xùn chū bù yán qí bìng, yǔ zhī kǎo xiào chéng kè, shāng lüè gōng lì, zhì qí xī ér zú. rán xìng qiáng hěn jiǎo è, jì kè pō shén, chéng dé zōng zhī nù, móu shā dòu cān, wù lùn yuān zhī. chū, cān wèi zǎi xiàng, bù yuè yú xùn, zì zuǒ sī láng zhōng chū wèi cháng zhōu cì shǐ, réng cù qí xíng. bù shù yuè, cān biǎn chēn zhōu sī mǎ. jiǔ zhī, xùn zì gěi shì zhōng wèi hú nán guān chá shǐ, chēn jí shǔ jùn yě. xuān wǔ jūn jié dù shǐ liú shì níng yǐ shàn xí fù rèn, wù yì bù kě, cháo tíng bù dé yǐ ér shòu zhī. jí cān zhī biǎn, shì níng cháng yǐ juàn shù qiān pǐ lù cān, xùn zài hú nán jù zòu qí shì, yán cān yǔ fān zhèn jiāo tōng, dé zōng nù, suì cì cān sǐ, yì zhě yuān zhī. xùn lián chá jiāng xī, xùn xǐ nù zhī qíng, ér wú zuì bèi lù zhě duō yǐ. yuán hé sì nián sì yuè zú, shí nián qī shí yī, zèng shàng shū zuǒ pú shè.
巽精於吏職,蓋性使然也。雖在私家,亦置案牘簿書,勾檢如公署焉。人吏有 過,絲毫無所貸,雖在千里外,其恐栗如在巽前。初,程異附王叔文貶竄,巽知其 吏才明辯,奏而用之,憲宗不違其請。異勾檢簿籍,又精於巽,故課最加衍,亦異 之助焉。巽為吏部尚書,臥疾,郎官相率省問,巽初不言其病,與之考校程課,商 略功利,至其夕而卒。然性強很狡惡,忌刻頗甚,乘德宗之怒,謀殺竇參,物論冤 之。初,參為宰相,不悅於巽,自左司郎中出為常州刺史,仍促其行。不數月,參 貶郴州司馬。久之,巽自給事中為湖南觀察使,郴即屬郡也。宣武軍節度使劉士寧 以擅襲父任,物議不可,朝廷不得已而授之。及參之貶,士寧嘗以絹數千匹賂參, 巽在湖南具奏其事,言參與籓鎮交通,德宗怒,遂賜參死,議者冤之。巽廉察江西, 徇喜怒之情,而無罪被戮者多矣。元和四年四月卒,時年七十一,贈尚書左僕射。
shǐ chén yuē: lì dài cāo lì bǐng wèi guó jì zhě, mò bù sǔn xià yì shàng, wēi rén zì ān, biàn fǎ yǐ nòng quán, liǎn yuàn yǐ gòu huò, jiē yǒu zhī yǐ. rú liú yàn tōng yōng zhì, rèn cái néng, fù qí guó ér bù láo yú mín, jiǎn yú jiā ér lì yú zhòng. huò wèn yuē: zhèng zi chǎn lì bù néng qī, mì zi jiàn lì bù rěn qī, xī mén bào lì bù gǎn qī. sān zi zhě, gǔ zhī xián rén yě, lì jiē huái qí qī ér bù néng bù rěn bù gǎn yě. yàn zhī lì, yuǎn jìn zì bù qī zhě hé yě? dá yuē: gài rèn qí cái ér dé qí rén yě. yàn mò, gù lì èr shí yú nián jì zhǎng cái fù, bù qí shì zāi! shǐ jì huò zhí yún: píng tiào qí wù, guān shì bù fá, zhì guó zhī dào yě. yàn zhì tiān xià, wú shén guì shén jiàn zhī wù, fàn yán zhì guó zhě, qí kě jí hū! jǔ zhēn qīng cái, zhōng yě, jiǎn wáng jìn zuì, zhèng yě, zhōng zhèng zhī dào, fù chū yú rén, wū hū! běn xiù yú lín, fēng bì cuī zhī, cháng gǔn jiàn jì yú qián, yáng yán zhì yuān yú hòu, kě wèi zhǎng tàn xī yǐ! shí jī yǒu kǒu zhě yǐ lì dàn zhī, gǒu bù sāi chán kǒu, hé yǐ chí zhòng quán? jí wú yǐ zhǎn qí cái, jì qí guó yǐ. shì qí shù yě, yòu hé jī yān. dì wǔ qí cù bàn yīng zú, mín bù jiā fù, ér guó fēng ráo, yì shù jǐ yǐ. rán zhù qián biàn fǎ, wù guì shēn wēi, qí hé lòu zāi! fán lì guó zhě, nóng shāng zhī wài, bù kě wèi yě. hóng pāng zhēng quán shù dǎng, jiē fēi lìng rén. shào zhī jǐn mì gàn shì, xùn zhī jiǎo chá jīng biàn, yì zú kě chēng.
史臣曰:歷代操利柄為國計者,莫不損下益上,危人自安,變法以弄權,斂怨 以構禍,皆有之矣。如劉晏通擁滯,任才能,富其國而不勞於民,儉於家而利於眾。 或問曰:鄭子產吏不能欺,宓子賤吏不忍欺,西門豹吏不敢欺。三子者,古之賢人 也,吏皆懷其欺而不能、不忍、不敢也。晏之吏,遠近自不欺者何也?答曰:蓋任 其才而得其人也。晏歿,故吏二十餘年繼掌財賦,不其是哉!《史記貨殖》云: 「平糶齊物,關市不乏,治國之道也。」晏治天下,無甚貴甚賤之物,泛言治國者, 其可及乎!舉真卿才,忠也,減王縉罪,正也,忠正之道,復出於人,嗚呼!本秀 於林,風必摧之,常袞見忌於前,楊炎致冤於後,可為長嘆息矣!時譏有口者以利 啖之,苟不塞讒口,何以持重權?即無以展其才,濟其國矣。是其術也,又何譏焉。 第五琦促辦應卒,民不加賦,而國豐饒,亦庶幾矣。然鑄錢變法,物貴身危,其何 陋哉!凡利國者,農商之外,不可為也。宏、滂爭權樹黨,皆非令人。紹之謹密干 事,巽之皦察精辨,亦足可稱。
zàn yuē: fēng cái zhōng liáng, yàn dào wèi zhǎng. qí hóng pāng xùn, xián yǐ lì zhāng.
贊曰:豐財忠良,晏道為長。琦、宏、滂、巽,咸以利彰。