sū wèi dào lǐ jiào cuī róng lú cáng yòng xú yàn bó
○蘇味道 李嶠 崔融 盧藏用 徐彥伯
sū wèi dào, zhào zhōu luán chéng rén yě. shǎo yǔ xiāng rén lǐ jiào jù yǐ wén cí zhī míng, shí rén wèi zhī sū lǐ. ruò guàn, běn zhōu jǔ jìn shì. lèi zhuǎn xián yáng wèi. lì bù shì láng péi xíng jiǎn xiān zhī qí guì, shén jiā lǐ yù, jí zhēng tū jué ā shǐ nà dōu zhī, yǐn wèi guǎn jì. xiào jìng huáng dì fēi fù péi jū dào zài dēng zuǒ jīn wú jiāng jūn, fǎng dāng shí cái zǐ wèi xiè biǎo, tuō yú wèi dào, yuán bǐ ér chéng, cí lǐ jīng mì, shèng chuán yú dài.
蘇味道,趙州欒城人也。少與鄉人李嶠俱以文辭知名,時人謂之蘇李。弱冠, 本州舉進士。累轉咸陽尉。吏部侍郎裴行儉先知其貴,甚加禮遇,及征突厥阿史那 都支,引為管記。孝敬皇帝妃父裴居道再登左金吾將軍,訪當時才子為謝表,托於 味道,援筆而成,辭理精密,盛傳於代。
yán zài chū, lì qiān fèng gé shè rén jiǎn xiào fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, xún jiā zhèng shòu, zhèng shèng yuán nián, zuò shì, chū wèi jí zhōu cì shǐ, é zhào bài tiān guān shì láng. shèng lì chū, qiān fèng gé shì láng tóng fèng gé luán tái sān pǐn. wèi dào shàn fū zòu, duō shí tái gé gù shì, rán ér qián hòu jū xiàng wèi shù zài, jìng bù néng yǒu suǒ fā míng, dàn zhī wéi qí jiān, gǒu dù qǔ róng ér yǐ. cháng wèi rén yuē chù shì bù yù jué duàn míng bái, ruò yǒu cuò wù, bì yí jiù qiǎn, dàn mó léng yǐ chí liǎng duān kě yǐ. shí rén yóu shì hào wèi sū mó léng.
延載初,歷遷鳳閣舍人、檢校鳳閣侍郎、同鳳閣鸞台平章事,尋加正授,證聖 元年,坐事,出為集州刺史,俄召拜天官侍郎。聖歷初,遷鳳閣侍郎、同鳳閣鸞台 三品。味道善敷奏,多識台閣故事,然而前後居相位數載,竟不能有所發明,但脂 韋其間,苟度取容而已。嘗謂人曰「處事不欲決斷明白,若有錯誤,必貽咎譴,但 模稜以持兩端可矣。」時人由是號為「蘇模稜」。
zhǎng ān zhōng, qǐng hái xiāng gǎi zàng qí fù, yōu zhì lìng zhōu xiàn gōng qí zàng shì. wèi dào yīn cǐ qīn huǐ xiāng rén mù tián, yì shǐ guò dù, wèi xiàn sī suǒ hé, zuǒ shòu fāng zhōu cì shǐ. wèi jǐ, chú yì zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ. shén lóng chū, yǐ qīn fù zhāng yì zhī, chāng zōng biǎn shòu méi zhōu lá shǐ. é ér fù wèi yì zhōu dà dū dū fǔ zhǎng shǐ, wèi xíng ér zú, nián wǔ shí bā, zèng jì zhōu cì shǐ. wèi dào yǔ qí dì tài zǐ xǐ mǎ wèi xuán shén xiāng yǒu ài, wèi xuán ruò qǐng tuō bù xié, zhé miàn jiā líng zhé, wèi dào duì zhī yí rán, bù yǐ wèi wǔ, lùn zhě chēng yān. yǒu wén jí xíng yú dài.
長安中,請還鄉改葬其父,優制令州縣供其葬事。味道因此侵毀鄉人墓田,役 使過度,為憲司所劾,左授坊州刺史。未幾,除益州大都督府長史。神龍初,以親 附張易之,昌宗貶授郿州剌史。俄而復為益州大都督府長史,未行而卒,年五十八, 贈冀州刺史。味道與其弟太子洗馬味玄甚相友愛,味玄若請託不諧,輒面加凌折, 味道對之怡然,不以為忤,論者稱焉。有文集行於代。
lǐ jiào, zhào zhōu zàn huáng rén, suí nèi shǐ shì láng yuán cāo cóng céng sūn yě. dài wèi zhe xìng, fù zhèn è, xiāng chéng lìng. jiào zǎo gū, shì mǔ yǐ xiào wén. wèi ér tóng shí, mèng yǒu shén rén yí zhī shuāng bǐ, zì shì jiàn yǒu xué yè. ruò guàn jǔ jìn shì, lèi zhuǎn jiān chá yù shǐ. shí lǐng nán yōng yán èr zhōu shǒu lǐng fǎn pàn, fā bīng tǎo jī, gāo zōng lìng jiào wǎng jiān jūn shì. jiào nǎi xuān cháo zhǐ, tè shè qí zuì, qīn rù liáo dòng yǐ zhāo yù zhī. pàn zhě jǐn jiàng, yīn bà bīng ér hái, gāo zōng shén jiā zhī. lèi qiān gěi shì zhōng. shí kù lì lái jùn chén gòu xiàn dí rén jié lǐ sì zhēn péi xuān lǐ děng sān jiā, zòu qǐng zhū zhī, zé tiān shǐ jiào yǔ dà lǐ shǎo qīng zhāng dé yù shì yù shǐ liú xiàn fù qí yù. dé yù děng suī zhī qí wǎng, jù zuì, bìng cóng jùn chén suǒ zòu, jiào yuē: qǐ yǒu zhī qí wǎng làn ér bù wèi shēn míng zāi! kǒng zǐ yuē: jiàn yì bù wèi, wú yǒng yě. nǎi yǔ dé yù děng liè qí wǎng zhuàng, yóu shì wǔ zhǐ, chū wèi rùn zhōu sī mǎ. zhào rù, zhuǎn fèng gé shè rén. zé tiān shēn jiā jiē dài, cháo tíng měi yǒu dà shǒu bǐ, jiē tè lìng jiào wèi zhī.
李嶠,趙州贊皇人,隋內史侍郎元操從曾孫也。代為著姓,父鎮惡,襄城令。 嶠早孤,事母以孝聞。為兒童時,夢有神人遺之雙筆,自是漸有學業。弱冠舉進士, 累轉監察御史。時嶺南邕、嚴二州首領反叛,發兵討擊,高宗令嶠往監軍事。嶠乃 宣朝旨,特赦其罪,親入獠洞以招諭之。叛者盡降,因罷兵而還,高宗甚嘉之。累 遷給事中。時酷吏來俊臣構陷狄仁傑、李嗣真、裴宣禮等三家,奏請誅之,則天使 嶠與大理少卿張德裕、侍御史劉憲覆其獄。德裕等雖知其枉,懼罪,並從俊臣所奏, 嶠曰:「豈有知其枉濫而不為申明哉!孔子曰:『見義不為,無勇也。』」乃與德 裕等列其枉狀,由是忤旨,出為潤州司馬。詔入,轉鳳閣舍人。則天深加接待,朝 廷每有大手筆,皆特令嶠為之。
shí chū zhì yòu yù shǐ tái, xún àn tiān xià, jiào shàng shū chén qí dé shī yuē:
時初置右御史台,巡按天下,嶠上疏陳其得失曰:
bì xià chuàng zhì yòu tái, fēn xún tiān xià, chá lì rén shàn è, guān fēng sú dé shī, sī zhèng tú zhī gāng jì, lǐ fǎ zhī zhǔn shéng, wú yǐ jiā yě. rán yóu yǒu wèi shé zhōng zhě, chén qǐng shì lùn zhī. fū jìn gāng shàng shū, fǎ lìng yí jiǎn, jiǎn zé fǎ yì xíng ér bù fán zá, shū zé suǒ luó guǎng ér wú kē suì. qiè jiàn chuí gǒng èr nián zhū dào xún chá shǐ suǒ zòu kē mù, fán yǒu sì shí sì jiàn, zhì yú bié zhǔn gé chì lìng chá fǎng zhě, yòu yǒu sān shí yú tiáo. ér xún chá shǐ lǜ shì sān yuè yǐ hòu chū dōu, shí yī yuè zhōng zòu shì, shí xiàn pò cù, bù shū tián wěi, zhòu yè bēn zhú, yǐ fù xiàn qī. ér měi dào suǒ chá wén wǔ guān, duō zhì èr qiān yú rén, shǎo zhě yī qiān yǐ xià, jiē xū pǐn liàng cái xíng, bāo biǎn dé shī, yù lìng qū jǐn xíng néng, zé jiē bù xiá. cǐ fēi gǎn duò yú zhí ér màn yú guān yě, shí cái yǒu xiàn ér lì bù jí ěr. chén wàng liàng qí gōng chéng, yǔ qí jié zhì, shǐ qì zhōu yú yòng, lì jì yú shí, rán hòu jìn tuì kě yǐ zé chéng, dé shī kě yǐ jīng hé yǐ.
陛下創置右台,分巡天下,察吏人善惡,觀風俗得失,斯政途之綱紀,禮法之 準繩,無以加也。然猶有未折衷者,臣請試論之。夫禁綱尚疏,法令宜簡,簡則法 易行而不煩雜,疏則所羅廣而無苛碎。竊見垂拱二年諸道巡察使所奏科目,凡有四 十四件,至於別准格敕令察訪者,又有三十餘條。而巡察使率是三月已後出都,十 一月終奏事,時限迫促,簿書填委,晝夜奔逐,以赴限期。而每道所察文武官,多 至二千餘人,少者一千已下,皆須品量才行,褒貶得失,欲令曲盡行能,則皆不暇。 此非敢墮於職而慢於官也,實才有限而力不及耳。臣望量其功程,與其節制,使器 周於用,力濟於時,然後進退可以責成,得失可以精核矣。
yòu yuē:
又曰:
jīn zhī suǒ chá, dàn zhǔn hàn zhī liù tiáo, tuī ér guǎng zhī, zé wú bù bāo yǐ. wú wèi duō zhāng kē mù, kōng fèi bù shū. qiě cháo tíng wàn jī, fēi wú shì yě, jī shì zhī dòng, héng zài sì fāng, shì gù guān gài xiāng wàng, yóu yì jì zhǒng. jīn xún shǐ jì chū, qí tā wài zhōu zhī shì, xī dāng wěi zhī, zé chuán yì dà jiǎn yǐ. rán zé yù shǐ zhī zhí, gù bù kě dé xián, zì fēi fèn zhōu tǒng lǐ, wú yóu jì qí fán wù. yǒu dà xiǎo xiāng jiān, lǜ shí zhōu zhì yù shǐ yī rén, yǐ zhōu nián wèi xiàn, shǐ qí qīn zhì shǔ xiàn, huò rù lǘ lǐ, dū chá jiān é, guān cǎi fēng sú, rán hòu kě yǐ qiú qí shí xiào, kè qí chéng gōng. ruò cǐ fǎ guǒ xíng, bì dà bì zhèng huà. qiě yù shǐ chū chí shuāng jiǎn, rù zòu tiān què, qí yú lì yǐ zì xiū, fèng zhí cún xiàn, bǐ yú tā lì, kě xiāng bǎi yě. ruò qí àn hé jiān xié, jiū tī qī yǐn, bǐ yú tā lì, kě xiāng shí yě. bì xià shì yòng chén yán, miào zé xián néng, wěi zhī xīn lǚ, jiǎ wēn yán yǐ zhì zhī, chén shǎng fá yǐ quàn zhī, zé mò bù jǐn lì ér xiào sǐ yǐ. hé zhèng shì zhī bù lǐ, hé jìn lìng zhī bù xíng, hé yāo niè zhī gǎn xìng?
今之所察,但准漢之六條,推而廣之,則無不包矣。無為多張科目,空費簿書。 且朝廷萬機,非無事也,機事之動,恆在四方,是故冠蓋相望,郵驛繼踵。今巡使 既出,其他外州之事,悉當委之,則傳驛大減矣。然則御史之職,故不可得閒,自 非分州統理,無由濟其繁務。有大小相兼,率十州置御史一人,以周年為限,使其 親至屬縣,或入閭里,督察奸訛,觀採風俗,然後可以求其實效,課其成功。若此 法果行,必大裨政化。且御史出持霜簡,入奏天闕,其於勵已自修,奉職存憲,比 於他吏,可相百也。若其按劾奸邪,糾擿欺隱,比於他吏,可相十也。陛下試用臣 言,妙擇賢能,委之心膂,假溫言以制之,陳賞罰以勸之,則莫不盡力而效死矣。 何政事之不理,何禁令之不行,何妖孽之敢興?
zé tiān shàn zhī. nǎi xià zhì fēn tiān xià wèi èr shí dào, jiǎn zé kān wèi shǐ zhě. huì yǒu jǔ yì zhě, jìng bù xíng. xún zhī tiān guān shì láng shì, qiān lín tái shǎo jiān.
則天善之。乃下制分天下為二十道,簡擇堪為使者。會有沮議者,竟不行。尋 知天官侍郎事,遷麟台少監。
shèng lì chū, yǔ yáo chóng xié qiān tóng fèng gé luán tái píng zhāng shì, é zhuǎn luán tái shì láng, yī jiù píng zhāng shì, jiān xiū guó shǐ. jiǔ shì yuán nián, jiào jiù tiān guān shì láng zhāng xī rù zhī zhèng shì, jiào zhuǎn chéng jūn jì jiǔ, bà zhī zhèng shì jí xiū shǐ, jiù shēng xiāng jì zài xiàng wèi, shí rén róng zhī. jiào xún jiǎn xiào wén chāng zuǒ chéng dōng dōu liú shǒu. zhǎng ān sān nián, jiào fù yǐ běn guān píng zhāng shì, xún zhī nà yán shì. míng nián, qiān nèi shǐ. jiào hòu gù cí fán jù, fù bài chéng jūn jì jiǔ, píng zhāng shì rú gù.
聖歷初,與姚崇偕遷同鳳閣鸞台平章事,俄轉鸞台侍郎,依舊平章事,兼修國 史。久視元年,嶠舅天官侍郎張錫入知政事,嶠轉成均祭酒,罷知政事及修史,舅 甥相繼在相位,時人榮之。嶠尋檢校文昌左丞、東都留守。長安三年,嶠復以本官 平章事,尋知納言事。明年,遷內史。嶠後固辭煩劇,復拜成均祭酒,平章事如故。
zhǎng ān mò, zé tiān jiāng jiàn dà xiàng yú bái sī mǎ bǎn, jiào shàng shū jiàn zhī, qí lüè yuē: chén yǐ fǎ wáng cí mǐn, pú sà hù chí, wéi nǐ ráo yì zhòng shēng, fēi yào yíng xiū tǔ mù. fú wén shì xiàng, shuì fēi hù kǒu, qián chū sēng ní, bù dé zhōu xiàn zhī chéng, bì shì bù néng jì bàn, zhōng xū kē lǜ, qǐ miǎn láo rǎo! tiān xià biān hù, pín ruò zhě zhòng, yì yǒu yōng lì kè zuò yǐ jì hóu liáng, yì yǒu mài shě tiē tián yǐ gōng wáng yì. zào xiàng qián jiàn yǒu yī shí qī wàn yú guàn, ruò jiāng sàn shī, guǎng jì pín qióng, rén yǔ yī qiān, jì dé yī shí qī wàn yú hù. zhěng jī hán zhī bì, shěng láo yì zhī qín, shùn zhū fú cí bēi zhī xīn, zhān shèng jūn tíng yù zhī yì, rén shén xū yuè, gōng dé wú qióng. shū zòu bù nà.
長安末,則天將建大像於白司馬坂,嶠上疏諫之,其略曰:「臣以法王慈敏, 菩薩護持,唯擬饒益眾生,非要營修土木。伏聞適像,稅非戶口,錢出僧尼,不得 州縣祗承,必是不能濟辦,終須科率,豈免勞擾!天下編戶,貧弱者眾,亦有傭力 客作以濟餱糧,亦有賣舍貼田以供王役。造像錢見有一十七萬餘貫,若將散施,廣 濟貧窮,人與一千,濟得一十七萬餘戶。拯饑寒之弊,省勞役之勤,順諸佛慈悲之 心,沾聖君亭育之意,人神胥悅,功德無窮。」疏奏不納。
zhōng zōng jí wèi, jiào yǐ fù huì zhāng yì zhī xiōng dì, chū wèi yù zhōu cì shǐ. wèi xíng, yòu biǎn wèi tōng zhōu cì shǐ. shù yuè, zhēng bài lì bù shì láng, fēng zàn huáng xiàn nán. wú jǐ, qiān lì bù shàng shū, jìn fēng xiàn gōng. shén lóng èr nián, dài wéi ān shí wèi zhōng shū lìng. chū, jiào zài lì bù shí, zhì yù qū xíng sī huì. jì dé fù jū xiàng wèi zòu zhì yuán wài guān shù qiān rén. zhì shì guān liáo bèi duō, fǔ kù jiǎn hào, nǎi kàng biǎo yǐn jiù cí zhí, bìng chén lì hài shí yú shì. zhōng zōng yǐ jiào chāng yán shí zhèng zhī shī, zhé qǐng bà miǎn, shǒu zhì wèi yù ér bù yǔn, xún lìng fù jū jiù zhí. sān nián, yòu jiā xiū wén guǎn dà xué shì, jiān xiū guó shǐ, fēng zhào guó gōng. jǐng lóng sān nián, bà zhōng shū lìng, yǐ tè jìn shǒu bīng bù shàng shū tóng zhōng shū mén xià sān pǐn.
中宗即位,嶠以附會張易之兄弟,出為豫州刺史。未行,又貶為通州刺史。數 月,徵拜吏部侍郎,封贊皇縣男。無幾,遷吏部尚書,進封縣公。神龍二年,代韋 安石為中書令。初,嶠在吏部時,志欲曲行私惠。冀得復居相位奏置員外官數千人。 至是官僚倍多,府庫減耗,乃抗表引咎辭職,並陳利害十餘事。中宗以嶠昌言時政 之失,輒請罷免,手制慰諭而不允,尋令復居舊職。三年,又加修文館大學士,監 修國史,封趙國公。景龍三年,罷中書令,以特進守兵部尚書、同中書門下三品。
ruì zōng jí wèi, chū wèi huái zhōu cì shǐ, xún yǐ nián lǎo zhì shì. chū, zhōng zōng bēng, jiào mì biǎo qǐng chù zhì xiāng wáng zhū zi, wù lìng zài jīng. jí xuán zōng jiàn zuò, gōng nèi huò qí biǎo, yǐ shì shì chén. huò qǐng zhū zhī, zhōng shū lìng zhāng shuō yuē: jiào suī bù biàn nì shùn, rán yì wèi dāng shí zhī móu, fèi fēi qí zhǔ, bù kě zhuī tǎo qí zuì. shàng cóng qí yán, nǎi xià zhì yuē: shì jūn zhī jié, wēi ér bù biàn, wèi chén zé zhōng, èr nǎi wú shè. tè jìn zhào guó gōng lǐ jiào, wǎng yuán zōng wéi shì nì, zhèn gōng xíng kān dìng, yī ràng zhī jì, tiān mìng yǒu guī, jiào yǒu kuī yú, bù zhī nì shùn, zhuàng chén guǐ jì, zhèn qīn lǎn yān. yǐ qí zǎo fù cí xué, lèi jū tái fǔ, fáng ér mò yán,, tè yǎn qí è. jīn zhōng xié jì biàn, jù wù wéi xīn, shǎng fá tǎng guāi, xià rén ān quàn? suī jīng shè lìng, yóu yí fàng chì, jīn qí lǎo jí, bǐ suì yú shēng, yí tīng suí zi qián zhōu cì shǐ chàng fù rèn. xún qǐ wèi lú zhōu bié jià ér zú. yǒu wén jí wǔ shí juǎn.
睿宗即位,出為懷州刺史,尋以年老致仕。初,中宗崩,嶠密表請處置相王諸 子,勿令在京。及玄宗踐祚,宮內獲其表,以示侍臣。或請誅之,中書令張說曰: 「嶠雖不辯逆順,然亦為當時之謀,吠非其主,不可追討其罪。」上從其言,乃下 制曰:「事君之節,危而不變,為臣則忠,貳乃無赦。特進、趙國公李嶠,往緣宗、 韋弒逆,朕恭行戡定,揖讓之際,天命有歸,嶠有窺覦,不知逆順,狀陳詭計,朕 親覽焉。以其早負辭學,累居台輔,妨而莫言,,特掩其惡。今忠邪既辨,具物惟 新,賞罰倘乖,下人安勸?雖經赦令,猶宜放斥,矜其老疾,俾遂餘生,宜聽隨子 虔州刺史暢赴任。」尋起為盧州別駕而卒。有文集五十卷。
cuī róng, qí zhōu quán jié rén. chū, yīng bā kē jǔ zhuó dì. lèi bǔ gōng mén chéng, jiān zhí chóng wén guǎn xué shì. zhōng zōng zài chūn gōng, zhì róng wèi shì dú, jiān shì shǔ wén, dōng cháo biǎo shū, duō chéng qí shǒu. shèng lì zhōng, zé tiān xìng sōng yuè, jiàn róng suǒ zhuàn qǐ mǔ miào bēi, shēn jiā tàn měi, jí fēng chán bì, nǎi mìng róng zhuàn cháo guān bēi wén. zì wèi zhōu sī gōng cān jūn zhuó shòu zhù zuò zuǒ láng, xún zhuǎn yòu shǐ. shèng lì èr nián, chú zhù zuò láng, réng jiān yòu shǐ nèi gòng fèng. sì nián, qiān fèng gé shè rén. jiǔ shì yuán nián, zuò wǔ zhāng chāng zōng yì, zuǒ shòu wù zhōu zhǎng shǐ. qǐng zhī, chāng zōng nù jiě, yòu qǐng zhào wèi chūn guān láng zhōng, zhī zhì gào shì. zhǎng ān èr nián, zài qiān fèng gé shè rén. sān nián, jiān xiū guó shǐ. shí yǒu sī biǎo shuì guān shì, róng shēn yǐ wèi bù kě, shàng shū jiàn yuē:
崔融,齊州全節人。初,應八科舉擢第。累補宮門丞,兼直崇文館學士。中宗 在春宮,制融為侍讀,兼侍屬文,東朝表疏,多成其手。聖歷中,則天幸嵩岳,見 融所撰《啟母廟碑》,深加嘆美,及封禪畢,乃命融撰朝觀碑文。自魏州司功參軍 擢授著作佐郎,尋轉右史。聖歷二年,除著作郎,仍兼右史內供奉。四年,遷鳳閣 舍人。久視元年,坐忤張昌宗意,左授婺州長史。頃之,昌宗怒解,又請召為春官 郎中,知制誥事。長安二年,再遷鳳閣舍人。三年,兼修國史。時有司表稅關市, 融深以為不可,上疏諫曰:
fú jiàn yǒu sī shuì guān shì shì tiáo, bù xiàn gōng shāng, dàn shì xíng rén jǐn shuì zhě, chén jǐn àn zhōu lǐ jiǔ fù, qí qī rì guān shì zhī fù. qiè wéi shì zòng fán qiǎo, guān tōng mò yóu, yù lìng cǐ tú zhǐ yì, suǒ yǐ xián zēng fù shuì. chén jǐn shāng dù jīn gǔ, liào liàng jiā guó, qiè jiāng wèi bù kě shuì. jǐn jiàn shì jī rú zuǒ, fú wéi shèng zhǐ zé yān.
伏見有司稅關市事條,不限工商,但是行人盡稅者,臣謹按《周禮》九賦,其 七日「關市之賦」。竊惟市縱繁巧,關通末游,欲令此徒止抑,所以咸增賦稅。臣 謹商度今古,料量家國,竊將為不可稅。謹件事跡如左,伏惟聖旨擇焉。
wǎng gǔ zhī shí, chún pǔ wèi sàn, gōng tián jí ér bù shuì, guān fáng jī ér bù zhēng. zhōng dài yǐ lái, jiāo fēng zhòu jìn, sāng má pí bì, jià sè xīn qín, yú shì gè xùn tōng cái, zhēng qū zuò qiǎo, qiú jìng jié zhī yù sù, wàng suì jì zhī wú yú. suì shǐ tián lái rì huāng, cāng lǐn bù jī, cán zhī xiū fèi. bì yūn què rú, jī hán wěi zhēn, luàn lí sī qǐ. xiān wáng chéng qí ruò cǐ, suǒ yǐ biàn gǔ suí shí, yī běn zhě héng kē, zhàn mò zhě zēng shuì. fū guān shì zhī shuì zhě, wèi shì jí guó mén, guān mén zhě yě, wéi liǎn chū rù zhī shāng jiǎ, bù shuì lái wǎng zhī xíng rén. jīn ruò bù lùn shāng rén, tōng qǔ zhū sè, shì bù shī gǔ, fǎ nǎi rèn qíng. yōu yōu mò dài, yú hé zhān yǎng jì jì shèng cháo, zì qǔ chī xiào. suī yù xiàn zhāng jī diǎn, nǎi shì wéi bèi zhōu guān. chén zhī qí bù kě zhě yī yě.
往古之時,淳樸未散,公田籍而不稅,關防譏而不征。中代已來,澆風驟進, 桑麻疲弊,稼穡辛勤,於是各徇通財,爭趨作巧,求徑捷之欲速,忘歲計之無餘。 遂使田萊日荒,倉廩不積,蠶織休廢。弊縕闕如,饑寒猥臻,亂離斯起。先王懲其 若此,所以變古隨時,依本者恆科,占末者增稅。夫關市之稅者,謂市及國門,關 門者也,唯斂出入之商賈,不稅來往之行人。今若不論商人,通取諸色,事不師古, 法乃任情。悠悠末代,於何瞻仰;濟濟盛朝,自取嗤笑。雖欲憲章姬典,乃是違背 《周官》。臣知其不可者一也。
chén jǐn àn yì xì cí chēng: páo xī shì méi, shén nóng shì zuò, rì zhōng wèi shì, zhì tiān xià zhī rén, jù tiān xià zhī huò, jiāo yì ér tuì, gè dé qí suǒ. bān zhì yì yún: cái zhě, dì wáng jù rén shǒu wèi, yǎng chéng qún shēng, fèng shùn tiān dé, lǐ guó ān rén zhī běn yě. shì nóng gōng shāng, sì rén yǒu yè. xué yǐ jū wèi yuē shì, pì shì zhí gǔ yuē nóng, zuò qiǎo chéng qì yuē gōng, tōng cái yù huò yuē shāng. shèng wáng liàng néng shòu shì, sì rén chén lì shòu zhí. rán zé sì rén gè yè jiǔ yǐ. jīn fù ān dé dòng ér yáo zhī! xiāo hé yún: rén qíng yí dìng, bù kě fù dòng. bān gù yòu yún: cáo cān xiāng qí, qí guó ān jí, dà chēng xián xiāng. cān qù, shǔ qí hòu xiāng yuē: yǐ qí yù shì wèi jì, shèn wù rǎo yě. hòu xiāng yuē: lǐ wú dà yú cǐ zhě hū? cān yuē: bù rán. fū yù shì zhě, suǒ yǐ bìng róng yě, jīn ruò rǎo zhī, jiān rén ān suǒ róng hū? wú shì yǐ xiān zhī. fū yù shì, jiān shòu shàn è. ruò qióng jí, jiān rén wú suǒ róng cuàn jiān rén wú suǒ róng cuàn, jiǔ qiě wèi luàn. qín rén jí xíng ér tiān xià pàn, xiào wǔ jùn fǎ ér xíng yù fán, cǐ qí xiào yě. lǎo zǐ yuē: wǒ wú wèi ér rén zì huà, wǒ hǎo jìng ér rén zì zhèng. cān yù yǐ dào huà qí běn, bù yù rǎo qí mò. chén zhī qí bù kě zhě èr yě.
臣謹案《易》《繫辭》稱:「庖羲氏沒,神農氏作,日中為市,致天下之人, 聚天下之貨,交易而退,各得其所。」《班志》亦云:「財者,帝王聚人守位,養 成群生,奉順天德,理國安人之本也。仕農工商,四人有業。學以居位曰仕,辟士 殖穀曰農,作巧成器曰工,通財鬻貨曰商。聖王量能授事,四人陳力受職。」然則 四人各業久矣。今復安得動而搖之!蕭何云:「人情一定,不可復動。」班固又云: 曹參相齊,齊國安集,大稱賢相。參去,屬其後相曰:「以齊獄市為寄,慎勿擾也。」 後相曰:「理無大於此者乎?」參曰:「不然。夫獄市者,所以並容也,今若擾之, 奸人安所容乎?吾是以先之。」夫獄市,兼受善惡。若窮極,奸人無所容竄;奸人 無所容竄,久且為亂。秦人極刑而天下叛,孝武峻法而刑獄繁,此其效也。老子曰: 「我無為而人自化,我好靜而人自正。」參欲以道化其本,不欲擾其末。臣知其不 可者二也。
sì hǎi zhī guǎng, jiǔ zhōu zhī zá. guān bì jù xiǎn lù, shì bì píng yào jīn. ruò nǎi fù shāng dà jiǎ, háo zōng è shǎo, qīng sǐ zhòng yì, jié dǎng lián qún, yīn míng zé wān gōng, yá zì zé tǐng jiàn. xiǎo yǒu shī yì, qiě yóu rú cǐ, yī dàn biàn fǎ, dìng shì xiāng jīng. chéng zī kùn qióng, huò zhì sāo dòng, biàn kǒng nán zǒu yuè, běi zǒu hú, fēi wéi liú nì qí rén, yì zì jiǎo luàn shū sú. yòu rú biān jiǎo zhī dì, kòu zéi wèi lín, xìng hú zhī lǚ, suì yuè xiàng jì, tǎng tóng kē fù, zhì yǒu cāi yí, yī cóng sàn wáng, hé yǐ zhì jìn? qiú lì suī qiè, wèi hài fāng shēn. ér yǒu sī shàng yán, bù shí dà tǐ, tú yù yì tǎng zàng, zhù jūn guó, shū bù zhī jūn guó yì rǎo, tǎng zàng yú kōng. chén zhī qí bù kě zhě sān yě.
四海之廣,九州之雜。關必據險路,市必憑要津。若乃富商大賈,豪宗惡少, 輕死重義,結黨連群,喑鳴則彎弓,睚眥則挺劍。小有失意,且猶如此,一旦變法, 定是相驚。乘茲困窮,或致騷動,便恐南走越,北走胡,非唯流逆齊人,亦自攪亂 殊俗。又如邊徼之地,寇賊為鄰,興胡之旅,歲月相繼,倘同科賦,致有猜疑,一 從散亡,何以制禁?求利雖切,為害方深。而有司上言,不識大體,徒欲益帑藏, 助軍國,殊不知軍國益擾,帑藏逾空。臣知其不可者三也。
mèng kē yòu yún: gǔ zhī wèi guān yě, jiāng yǐ yù bào jīn zhī wèi guān yě, jiāng yǐ wèi bào. jīn xíng zhě jiē shuì, běn mò tóng liú. qiě rú tiān xià zhū jīn, zhōu háng suǒ jù, páng tōng bā hàn, qián zhǐ mǐn yuè, qī zé shí sǒu, sān jiāng wǔ hú, kòng yǐn hé luò, jiān bāo huái hǎi. hóng gě jù jiàn, qiān zhóu wàn sōu, jiāo mào wǎng hái, mèi dàn yǒng rì. jīn ruò jiāng jīn hé kǒu, zhì pù nà shuì, nà shuì zé jiǎn fù, jiǎn fù zé chí liú. cǐ jīn cái guò, bǐ pù fù zhǐ, fēi wéi guó jiā shuì qián, gèng zāo zhǔ sī jiù lù. chuán yǒu dà xiǎo, zài yǒu shǎo duō, liàng wù ér shuì, chù tú yān jiǔ. tǒng lùn yī rì zhī zhōng, wèi guò shí fēn zhī yī, yīn cǐ yōng zhì, bì zhì xū jiē. yī zhāo shī lì, zé wàn shāng fèi yè, wàn shāng fèi yè, zé rén bù liáo shēng. qí jiān huò yǒu qīng chāo rèn xiá zhī tú, zhǎn lóng cì jiāo zhī dǎng, pó yáng bào xuè zhī kè, fù píng hàn zhuàng zhī fū, jū zé cáng qiǎng, chū biàn sǒng jiàn. jiā zhī yǐ zhòng shuì, yīn zhī yǐ wēi xié, yī dàn shòu qióng zé bó, niǎo qióng zé jué, zhí shì zhě fù hé yǐ ān zhī zāi? chén zhī qí bù kě zhě sì yě.
孟軻又云:「古之為關也,將以御暴;今之為關也,將以為暴。」今行者皆稅, 本末同流。且如天下諸津,舟航所聚,旁通巴、漢,前指閩、越,七澤十藪,三江 五湖,控引河洛,兼包淮海。弘舸巨艦,千軸萬艘,交貿往還,昧旦永日。今若江 津河口,置鋪納稅,納稅則檢覆,檢覆則遲留。此津才過,彼鋪復止,非唯國家稅 錢,更遭主司僦賂。船有大小,載有少多,量物而稅,觸途淹久。統論一日之中, 未過十分之一,因此壅滯,必致吁嗟。一朝失利,則萬商廢業,萬商廢業,則人不 聊生。其間或有輕訬任俠之徒,斬龍刺蛟之黨,鄱陽暴謔之客,富平悍壯之夫,居 則藏鏹,出便竦劍。加之以重稅,因之以威脅,一旦獸窮則搏,鳥窮則攫,執事者 復何以安之哉?臣知其不可者四也。
wǔ dì zhī chū, bù kě xiáng yǐ sān wáng zhī hòu, jué yǒu zhe yún qín hàn xiāng chéng, diǎn zhāng dà bèi zhì rú guān shì zhī shuì, shǐ jí yǒu wén. qín zhèng yǐ xióng tú wǔ lì, shě zhī ér bù yòng yě hàn wǔ yǐ bà lüè yīng cái, qù zhī ér wù qǔ yě. hé zé? guān wèi yù bào zhī suǒ, shì wèi jù rén zhī dì, shuì shì zé rén sàn, shuì guān zé bào xìng, bào xìng zé qǐ yì tú, rén sàn zé huái bù guǐ. fū rén xīn mò bù bèi shàn ér lè huò, yì dòng ér nán ān. yī shì bù ān, zé tiān xià zhī shì xīn yáo yǐ yī guān bù ān, zé tiān xià zhī guān xīn dòng yǐ. kuàng jiāo fēng jiǔ shàn, biàn fǎ wèi nán, tú yù jìn mò liú guī xiǎo lì, qǐ zhī shī xuán mò luàn dà lún. wèi jìn miǎo xiǎo, qí suí wò chuò, yì suǒ bù xíng sī dào zhě yě. chén zhī qí bù kě zhě wǔ yě.
五帝之初,不可詳已;三王之後,厥有著雲;秦、漢相承,典章大備至如關市 之稅,史籍有文。秦政以雄圖武力,舍之而不用也;漢武以霸略英才,去之而勿取 也。何則?關為御暴之所,市為聚人之地,稅市則人散,稅關則暴興,暴興則起異 圖,人散則懷不軌。夫人心莫不背善而樂禍,易動而難安。一市不安,則天下之市 心搖矣;一關不安,則天下之關心動矣。況澆風久扇,變法為難,徒欲禁末流、規 小利,豈知失玄默、亂大倫。魏、晉眇小,齊、隋齷齪,亦所不行斯道者也。臣知 其不可者五也。
jīn zhī suǒ yǐ shuì guān shì zhě, hé yě? qǐ bù yǐ guó yòng bù zú, biān kòu wèi yú, yī xíng sī shù, jì yǒu yīn shàn rán yě! wēi chén gǎn jiè qián zhù yǐ chóu zhī. fú wéi bì xià dāng shèng qī, yù xuán lù, chén bì yú luò, kè shí yú sōng, zhù bǎo dǐng yǐ qióng jiān, zuò míng táng ér bù zhèng, shén huà guǎng qià, zhì dé qián tōng. dōng yí zàn jīng, yīng shí píng tiǎn nán mán cái dòng, jì rì guī jiàng. xī yù wǔ shí yú guó, guǎng shū yī wàn yú lǐ, chéng bǎo qīng yí, tíng hòu jìng mì. bǐ wèi huàn zhě, wéi kǔ èr fān. jīn tǔ bō qǐng mìng, biān shì bù qǐ, jí mù suī shàng tún bīng, jiǔ hòu yí chéng chí tuò. dú yǒu mò chuài, jiǎ xī gū ēn, è guàn huò yíng, fù wáng bù xiá. zhēng yì rì yǐ shěng yǐ, fán fèi rì yǐ xī yǐ, rán yóu xià míng zhì, zūn tài pǔ, ài rén lì, xī rén cái, wáng hóu jiù fēng, fēi zhǔ xīn lǐ, suǒ yǒu zhī liào, xián lìng jiǎn xuē. cǐ bì xià yǐ gōng lǜ xiān, yáo shùn zhī yòng xīn yě. qiě guān zhōng hé běi, shuǐ hàn shù nián, zhū chù táo wáng, jīn shǐ ān jí,, tǎng jiā zhòng shuì, huò lǜ xiāng jīng. kuàng chéng píng suì jī, báo fù rì jiǔ, sú hé shēn ēn, rén zhī zì lè. zú yǒu biàn fǎ, bì duō shēng yuàn, shēng yuàn zé jīng rǎo, jīng rǎo zé bù ān, zhōng jì bù ān, wài hé néng yù? wén wáng yuē: dì wáng fù qí rén, bà wáng fù qí dì, lǐ guó ruò bù zú, luàn guó ruò yǒu yú. gǔ rén yǒu yán: dì wáng cáng yú tiān xià, zhū hóu cáng yú bǎi xìng, nóng fū cáng yú yǔ, shāng jiǎ cáng yú qiè. wéi bì xià xiáng zhī. bì ruò shī xìng yǒu fèi, guó chǔ duō jiǒng, jí qǐng bèi suàn shāng kè, jiā liǎn píng rén. rú cǐ zé guó bǎo fù qiáng, rén miǎn yōu jù, tiān xià xìng shèn. chén zhī qí bù kě zhě liù yě.
今之所以稅關市者,何也?豈不以國用不足,邊寇為虞,一行斯術,冀有殷贍 然也!微臣敢借前箸以籌之。伏惟陛下當聖期,御玄籙,沉璧於洛,刻石於嵩,鑄 寶鼎以窮奸,坐明堂而布政,神化廣洽,至德潛通。東夷暫驚,應時平殄;南蠻才 動,計日歸降。西域五十餘國,廣輸一萬餘里,城堡清夷,亭堠靜謐。比為患者, 唯苦二蕃。今吐蕃請命,邊事不起,即目雖尚屯兵,久後疑成馳柝。獨有默啜,假 息孤恩,惡貫禍盈,覆亡不暇。征役日已省矣,繁費日已稀矣,然猶下明制,遵太 朴,愛人力,惜人財,王侯舊封,妃主新禮,所有支料,咸令減削。此陛下以躬率 先,堯、舜之用心也。且關中、河北,水旱數年,諸處逃亡,今始安輯,,倘加重 稅,或慮相驚。況承平歲積,薄賦日久,俗荷深恩,人知自樂。卒有變法,必多生 怨,生怨則驚擾,驚擾則不安,中既不安,外何能御?文王曰:「帝王富其人,霸 王富其地,理國若不足,亂國若有餘。」古人有言:「帝王藏於天下,諸侯藏於百 姓,農夫藏於庾,商賈藏於篋。」惟陛下詳之。必若師興有費,國儲多窘,即請倍 算商客,加斂平人。如此則國保富強,人免憂懼,天下幸甚。臣知其不可者六也。
bì xià liú shén xì biǎo, shǔ xiǎng zhèng yuán, mào zī yán chì, zǎo cháo yàn zuò. yī rì èr rì, jī wù bù yí, xiān tiān hòu tiān, xū xīn mì yīng. shí zhèng dé shī, xiǎo zi hé zhī, lǜ chén gǔ cí, fú zhǐ huáng jù.
陛下留神系表,屬想政源,冒茲炎熾,早朝晏坐。一日二日,機務不遺,先天 後天,虛心密應。時政得失,小子何知,率陳瞽辭,伏紙惶懼。
shū zòu, zé tiān nà zhī, nǎi qǐn qí shì.
疏奏,則天納之,乃寢其事。
sì nián, chú sī lǐ shǎo qīng, réng zhī zhì gào. shí zhāng yì zhī xiōng dì pō zhāo jí wén xué zhī shì, róng yǔ nà yán lǐ jiào fèng gé shì láng sū wèi dào lín tái shǎo jiān wáng shào zōng děng jù yǐ wén cái jiàng jié shì zhī. jí yì zhī fú zhū, róng zuǒ shòu yuán zhōu cì shǐ. xún zhào bài guó zi sī yè, jiān xiū guó shǐ. shén lóng èr nián, yǐ yù xiū zé tiān shí lù chéng, fēng qīng hé xiàn zi, cì wù wǔ bǎi duàn, xǐ shū bāo měi. róng wèi wén diǎn lì, dāng shí hǎn yǒu qí bǐ, cháo tíng suǒ xū luò chū bǎo tú sòng zé tiān āi cè wén jí zhū dà shǒu bǐ, bìng shǒu chì fù róng. zhuàn āi cè wén, yòng sī jīng kǔ, suì fā bìng zú, shí nián wǔ shí sì. yǐ shì dú zhī ēn, zhuī zèng wèi zhōu cì shǐ, shì yuē wén. yǒu jí liù shí juǎn. èr zi yǔ xī qiào, kāi yuán zhōng, xiāng cì wèi zhōng shū shè rén.
四年,除司禮少卿,仍知制誥。時張易之兄弟頗招集文學之士,融與納言李嶠、 鳳閣侍郎蘇味道、麟台少監王紹宗等俱以文才降節事之。及易之伏誅,融左授袁州 刺史。尋召拜國子司業,兼修國史。神龍二年,以預修《則天實錄》成,封清河縣 子,賜物五百段,璽書褒美。融為文典麗,當時罕有其比,朝廷所須《洛出寶圖頌》、 《則天哀冊文》及諸大手筆,並手敕付融。撰哀冊文,用思精苦,遂發病卒,時年 五十四。以侍讀之恩,追贈衛州刺史,諡曰文。有集六十卷。二子禹錫、翹,開元 中,相次為中書舍人。
lú cáng yòng, zì zi qián, dù zhī shàng shū chéng qìng zhī zhí sūn yě. fù jǐng, yǒu míng yú shí, guān zhì wèi zhōu sī mǎ. cáng yòng shǎo yǐ cí xué zhe chēng. chū jǔ jìn shì xuǎn, bù diào, nǎi zhe fāng cǎo fù yǐ jiàn yì. xún yǐn jū zhōng nán shān, xué pì gǔ liàn qì zhī shù.
盧藏用,字子潛,度支尚書承慶之侄孫也。父璥,有名於時,官至魏州司馬。 藏用少以辭學著稱。初舉進士選,不調,乃著《芳草賦》以見意。尋隱居終南山, 學辟穀、練氣之術。
zhǎng ān zhōng, zhēng bài zuǒ shí yí. shí zé tiān jiāng yíng xìng tài gōng yú wàn ān shān, cáng yòng shàng shū jiàn yuē:
長安中,征拜左拾遺。時則天將營興泰宮於萬安山,藏用上疏諫曰:
chén yú suī bù dá shí biàn, qiè cháng dú shū, jiàn zì gǔ dì wáng zhī jī zhòng yǐ. chén wén tǔ jiē sān chǐ, máo cí bù jiǎn, cǎi chuán bù zhuó zhě, táng yáo zhī dé yě bēi gōng shì, fēi yǐn shí, jǐn lì yú gōu xù zhě, dà yǔ zhī xíng yě xī zhōng rén shí jiā zhī chǎn, ér bà lù tái zhī zhì zhě, hàn wén zhī míng yě. bìng néng chuí míng wú qióng, wèi dì huáng zhī liè. qǐ bù yǐ kè niàn xùn wù, bó shī jì zhòng, yǐ zhēn yú rén shù zāi! jīn bì xià chóng tái suì yǔ, lí gōng bié guǎn, yì yǐ duō yǐ. gèng qióng rén zhī lì yǐ shì tǔ mù, chén kǒng yì zhě yǐ bì xià wèi bù yōu rén wù fèng yǐ yě.
臣愚雖不達時變,竊嘗讀書,見自古帝王之跡眾矣。臣聞土階三尺,茅茨不翦, 采椽不斫者,唐堯之德也;卑宮室,菲飲食,盡力於溝洫者,大禹之行也;惜中人 十家之產,而罷露台之制者,漢文之明也。並能垂名無窮,為帝皇之烈。豈不以克 念徇物,博施濟眾,以臻於仁恕哉!今陛下崇台邃宇,離宮別館,亦已多矣。更窮 人之力以事土木,臣恐議者以陛下為不憂人、務奉已也。
qiě qǐng suì yǐ lái, suī nián gǔ pō dēng, ér bǎi xìng wèi yǒu chǔ xù. bì xià xī xìng dōng xún, rén wèi xiū xī, tǔ mù zhī yì, suì yuè bù kōng. bì xià bù yīn cǐ shí shī dé bù huà, fù guǎng zào gōng yuàn, chén kǒng rén wèi yì kān. jīn zuǒ yòu jìn chén, duō yǐ shùn yì wèi zhōng cháo tíng jù liáo, jiē yǐ fàn wǔ wèi huàn. zhì jīn bì xià bù zhī bǎi xìng shī yè, yì bù zhī zuǒ yòu shāng bì xià zhī rén yě. chén wén zhōng chén bù bì sǐ wáng zhī huàn, yǐ nà jūn yú rén míng zhǔ bù è qiè zhí zhī yán, yǐ chuí míng qiān zài. bì xià chéng néng fā míng shù zhī zhì, yǐ láo rén wèi cí, zé tiān xià bì yǐ bì xià wèi xī rén lì ér kǔ jǐ yě. xiǎo chén gù lòu, bù shí jì huì, gǎn mào sǐ shàng wén. qǐ xià chén cǐ zhāng, yǔ zhí shì zhě yì qí kě fǒu, zé tiān xià xìng shèn.
且頃歲已來,雖年穀頗登,而百姓未有儲蓄。陛下西幸東巡,人未休息,土木 之役,歲月不空。陛下不因此時施德布化,復廣造宮苑,臣恐人未易堪。今左右近 臣,多以順意為忠;朝廷具僚,皆以犯忤為患。至今陛下不知百姓失業,亦不知左 右傷陛下之仁也。臣聞忠臣不避死亡之患,以納君於仁;明主不惡切直之言,以垂 名千載。陛下誠能發明恕之制,以勞人為辭,則天下必以陛下為惜人力而苦己也。 小臣固陋,不識忌諱,敢冒死上聞。乞下臣此章,與執事者議其可否,則天下幸甚。
shén lóng zhōng, lèi zhuǎn qǐ jū shè rén, jiān zhī zhì gào, é qiān zhōng shū shè rén. cáng yòng cháng yǐ sú duō jū jì, yǒu guāi zhì lǐ, nǎi zhe xī zhì lùn yǐ chàng qí shì, cí yuē:
神龍中,累轉起居舍人,兼知制誥,俄遷中書舍人。藏用常以俗多拘忌,有乖 至理,乃著《析滯論》以暢其事,辭曰:
kè yuē: tiān dào xuán wēi, shén lǐ yōu huà, shèng rén suǒ yǐ fǎ xiàng, zhòng shù yóu qí yùn xíng. gù dà náo zào jiǎ zǐ, róng chéng zhe lǜ lì, huáng gōng cái biàn, xuán nǚ qǐ mó, bā mén yù shí, liù shén zhí shì. cóng zhī zhě zé bīng qiáng guó fù, wéi zhī zhě zé jiāng ruò cháo wēi, yǒu tóng yǐng xiǎng, ruò hé fú qì. xiān shēng yì cháng wén zhī hū?
客曰:「天道玄微,神理幽化,聖人所以法象,眾庶由其運行。故大撓造甲子, 容成著律歷,黃公裁變,玄女啟謨,八門御時,六神直事。從之者則兵強國富,違 之者則將弱朝危,有同影響,若合符契。先生亦嘗聞之乎?
zhǔ rén yuē: hé wèi qí rán yě? zi suǒ wèi qū xué suǒ xí, rú mèi suǒ shǒu, tú shí piān fāng zhī guǐ shuō, wèi jiū hēng qú zhī tōng lùn. gài yì yuē xiān tiān bù wéi, chuán chēng rén shén zhī zhǔ. fàn wéi bù guò, sān cái suǒ yǐ xū zhōng jìn tuì fēi xié, bǎi wáng suǒ yǐ wú wài. gù yuē: guó zhī jiāng xìng tīng yú rén, jiāng wáng tīng yú shén. yòu yuē: huò fú wú mén, wéi rén suǒ zhào. rén wú xìn yān, yāo bù zì zuò. yóu shì yán zhī, dé sàng xìng wáng, bìng guān rén shì jí xiōng huǐ lìn, wú shè tiān shí. qiě huáng tiān wú qīn, wéi dé shì fǔ, wèi bù shàn zhě, tiān jiàng zhī yāng. gāo zōng xiū dé, sāng gǔ yǐ biàn sòng jūn yǐn guò, fǎ xīng tuì shě, cǐ tiān dào suǒ yǐ cóng rén zhě yě. gǔ zhī wèi zhèng zhě, xíng yù bù làn zé rén shòu, fù liǎn juān shěng zé rén fù, fǎ lìng yǒu cháng zé guó jìng, shǎng fá dé zhòng zé bīng qiáng. suǒ yǐ lǐ zhě, shì zhī suǒ guī, shǎng zhě, shì zhī suǒ sǐ, lǐ shǎng bù juàn, zé shì zhēng xiān. gǒu wéi cǐ tú, suī bo shí xíng xíng, zé rì chū lìng, bì wú chéng gōng yǐ. zì shū shì qiān é, sú duō jiǎo xìng, jìng chēng guài lì, zhēng sòng guǐ yán, qū zhèng jiào ér jiù gū xū, qì xìn shǎng ér cóng tuī bù. fù huì qián shǐ, biàn yì jiù jīng, yī tuō kōng wén, yǐ wèi zhēng jù. fù jūn bài jiāng zhě, zé yǐn mì wú wén ǒu tóng xìng zhōng zhě, zé gòng xiāng wén shì. qǐ wéi dé zhī zēng huò, yì nǎi xué rén zì shì. wū hū, xí sú é miù, yī zhì cǐ yān!
主人曰:「何為其然也?子所謂曲學所習,曘昧所守,徒識偏方之詭說,未究 亨衢之通論。蓋《易》曰「先天不違」,《傳》稱「人神之主」。範圍不過,三才 所以虛中;進退非邪,百王所以無外。故曰:「國之將興聽於人,將亡聽於神。」 又曰:「禍福無門,唯人所召。人無釁焉,妖不自作。」由是言之,得喪興亡,並 關人事;吉凶悔吝,無涉天時。且皇天無親,唯德是輔,為不善者,天降之殃。高 宗修德,桑谷以變;宋君引過,法星退舍,此天道所以從人者也。古之為政者,刑 獄不濫則人壽,賦斂蠲省則人富,法令有常則國靜,賞罰得中則兵強。所以禮者, 士之所歸,賞者,士之所死,禮賞不倦,則士爭先。苟違此途,雖卜時行刑,擇日 出令,必無成功矣。自叔世遷訛,俗多徼幸,競稱怪力,爭誦詭言,屈政教而就孤 虛,棄信賞而從推步。附會前史,變易舊經,依託空文,以為征據。覆軍敗將者, 則隱秘無聞;偶同幸中者,則共相文飾。豈唯德之增惑,亦乃學人自是。嗚呼,習 俗訛謬,一至此焉!
xī zhě, jiǎ zǐ xìng shī, fēi chéng gōng zhī rì wǎng wáng yòng shì, yì zhì shèng zhī chén. rén shì gǒu xiū, hé wǎng bù jì? zhì ruò huán chéng zì shǒu, jiē zhèn zhòng wéi, wú què dì xíng, bù guāi tiān dào. ruò bīng qiáng jiāng zhì, sù jī chéng jiān, suī fù lǚ zhuǎn kuí gāng, pín yí tài suì, zuò tuī bái hǔ, xíng jì tān láng, zì fú nán dòu zhī xiáng, duō yí yǐ fù zhī kùn. gù yuē, rèn xián shǐ néng, zé bù shí rì ér shì lì míng fǎ shěn lìng, zé bù bǔ shì ér shì jí yǎng láo shǎng gōng, zé bù dǎo cí ér dé fú. cǐ suǒ wèi tiān shí bù rú dì lì, dì lì bù rú rén hé. tài gōng fàn yǔ, nì tiān shí yě, hán xìn bèi shuǐ, guāi dì lì yě, bìng cún rén shì, jù chéng dà yè. xuē shù ér zhǎn páng juān, jǔ huǒ ér tú zhāng hé, wèi bì àn tóng suì dé, míng huì rì yóu, jù yùn sān mén, bìng zhàn sì shā. dù yóu chǐ jiàn, yì wéi jì jǔ, gāi xià bēi gē, shí jiē zì yìn. ruò yǐ bìng zī yàn shèng, bù shì liáng tú, zé zhǎng píng jǐn kēng, gù xū héng jì, xiāng chéng wú jiào, yì kě cháng bǎo. shì zhī jū ér duō jì, zhōng sàng dà gōng bǎi xìng yǔ néng, bì yí xiǎo shù. jīn jī yù hè, fāng wèi chǔ guó zhī yāng wàn bì zhěn zhōng, shì gòu huái nán zhī huò. kè fú zhǐ dào, fǎn gèng wáng shēn bèi fā yāo shén, fān zhāo yí zú. jiē hū, wēi dòu zhě biān, bù ráng chì fú zhī yùn zhú chéng duàn wǎng, hé jiù sù líng zhī kū! huǒ zāi bù yàn, bì zào wú lì yǐ kuī tiān chāo chéng jiē xiōng, wáng sūn qǔ jiān yú guān dé. jiǔ zhēng jiǔ biàn, shì yuē zhǎng tú rén móu guǐ móu, liáng guī yǒu dào. cǐ bìng jīng shǐ chén jī, xián shèng tōng guī, rén yuǎn hū zāi, jù yí zhì zhí?
昔者,甲子興師,非成功之日;往亡用事,異制勝之辰。人事苟修,何往不濟? 至若環城自守,接陣重圍,無闕地形,不乖天道。若兵強將智,粟積城堅,雖復屢 轉魁剛,頻移太歲,坐推白虎,行計貪狼,自符難斗之祥,多貽蟻附之困。故曰, 任賢使能,則不時日而事利;明法審令,則不卜筮而事吉;養勞賞功,則不禱祠而 得福。此所謂天時不如地利,地利不如人和。太公犯雨,逆天時也,韓信背水,乖 地利也,並存人事,俱成大業。削樹而斬龐涓,舉火而屠張郃,未必暗同歲德,冥 會日游,俱運三門,並占四殺。杜郵齒劍,抑唯計沮,垓下悲歌,實階剚印。若以 並資厭勝,不事良圖,則長平盡坑,固須恆濟,襄城無噍,亦可常保。是知拘而多 忌,終喪大功;百姓與能,必遺小數。金雞玉鶴,方為楚國之殃;《萬畢》、《枕 中》,適構淮南之禍。刻符指盜,反更亡身;被發邀神,翻招夷族。嗟乎,威斗赭 鞭,不禳赤伏之運;築城斷罔,何救素靈之哭!火災不驗,裨灶無力以窺天;超乘 階凶,王孫取監於觀德。九征九變,是曰長途;人謀鬼謀,良歸有道。此並經史陳 跡,賢聖通規,仁遠乎哉,詎宜滯執?
kè nǎi cù rán bì xí yuē: bǐ rén kùn méng, bù jiē zhì dào, qǐng shì sī yǔ, guī yú zhèng tú. ér jīn ér hòu, fén shī guī, huǐ lǜ lì, fèi liù hé, chì wǔ xíng, hào rán qīng lǜ, zé jiāng xī ruò? dá yuē: cǐ suǒ wèi guò yóu bù jí yě. fū jiǎ zǐ suǒ yǐ pèi rì yuè, lǜ lì suǒ yǐ tōng suì shí, jīn mù suǒ yǐ bèi fǎ xiàng, shī guī suǒ yǐ shì jí xiōng. shèng rén yǐ cǐ shén míng dé xíng, fǔ zhù móu yóu, cún zhī zé xié zàn chéng gōng, zhí zhī zé níng zhì yú wù. xiāo xī zhī yì, qí zài zī hū! kè yú shì xún qiáng pú fú, tiē rán wú qì, kǒu qù xīn zuì, bù zhī suǒ yǐ dá yǐ.
客乃蹙然避席曰:「鄙人困蒙,不階至道,請事斯語,歸於正途。而今而後, 焚蓍龜,毀律歷,廢六合,斥五行,浩然清慮,則將奚若?」答曰:「此所謂過猶 不及也。夫甲子所以配日月,律歷所以通歲時,金木所以備法象,蓍龜所以筮吉凶。 聖人以此神明德行,輔助謀猷,存之則協贊成功,執之則凝滯於物。消息之義,其 在茲乎」!客於是循牆匍匐,帖然無氣,口去心醉,不知所以答矣。
jǐng lóng zhōng, wèi lì bù shì láng. cáng yòng xìng wú tǐng tè, duō wèi quán yào suǒ bī, pō huī gōng dào. yòu qiān huáng mén shì láng, jiān zhāo wén guǎn xué shì, zhuǎn gōng bù shì láng shàng shū yòu chéng. xiān tiān zhōng, zuò tuō fù tài píng gōng zhǔ, pèi liú lǐng biǎo. kāi yuán chū, qǐ wèi qián zhōu dū du fǔ zhǎng shǐ, jiān pàn dū du shì, wèi xíng ér zú, nián wǔ shí yú. yǒu jí èr shí juǎn.
景龍中,為吏部侍郎。藏用性無挺特,多為權要所逼,頗隳公道。又遷黃門侍 郎,兼昭文館學士,轉工部侍郎、尚書右丞。先天中,坐託附太平公主,配流嶺表。 開元初,起為黔州都督府長史,兼判都督事,未行而卒,年五十餘。有集二十卷。
cáng yòng gōng zhuàn lì, hǎo qín qí, dāng shí chēng wèi duō néng zhī shì. shǎo yǔ chén zi áng zhào zhēn gù yǒu shàn, èr rén bìng zǎo zú, cáng yòng hòu fǔ qí zi, wèi shí suǒ chēng. rán chū yǐn jū zhī shí, yǒu zhēn jiǎn zhī cāo, wǎng lái yú shǎo shì zhōng nán èr shān, shí rén chēng wèi suí jià yǐn shì jí dēng cháo, zī jū guǐ nìng, zhuān shì quán guì, shē mí yín zòng, yǐ cǐ huò jī yú shì.
藏用工篆隸,好琴棋,當時稱為多能之士。少與陳子昂、趙貞固友善,二人並 早卒,藏用厚撫其子,為時所稱。然初隱居之時,有貞儉之操,往來於少室、終南 二山,時人稱為「隨駕隱士」;及登朝,趑趄詭佞,專事權貴,奢靡淫縱,以此獲 譏於世。
xú yàn bó, yǎn zhōu xiá qiū rén yě. shǎo yǐ wén zhāng shàn míng, hé běi dào ān fǔ dà shǐ xuē yuán chāo biǎo jiàn zhī, duì cè zhuó dì, lèi zhuǎn pú zhōu sī bīng cān jūn. shí sī hù wéi gǎo shàn pàn shì, sī shì lǐ gèn gōng yú hàn zhá, ér yàn bó yǐ wén cí yǎ měi, shí rén wèi zhī hé zhōng sān jué.
徐彥伯,兗州瑕丘人也。少以文章擅名,河北道安撫大使薛元超表薦之,對策 擢第,累轉蒲州司兵參軍。時司戶韋暠善判事,司士李亘工於翰札,而彥伯以文辭 雅美,時人謂之「河中三絕」。
yàn bó shèng lì zhōng lèi chú gěi shì zhōng, shí wáng gōng qīng shì duō yǐ yán yǔ bù shèn, mì wèi kù lì zhōu xìng lái jùn chén děng suǒ xiàn, yàn bó nǎi zhe shū jī lùn yǐ jiè yú dài, qí cí yuē:
彥伯聖歷中累除給事中,時王公卿士多以言語不慎,密為酷吏周興、來俊臣等 所陷,彥伯乃著《樞機論》以誡於代,其辭曰:
shū yuē: wéi kǒu qǐ xiū, wéi jiǎ wèi qǐ róng. yòu yún: qí nǎi wèi, dù nǎi kǒu. yì yuē: shèn yán yǔ, jié yǐn shí. yòu yún: chū qí yán shàn, qiān lǐ yīng zhī chū qí yán bù shàn, qiān lǐ wéi zhī. lǐ yì yún: kě yán yě, bù kě xíng yě, jūn zǐ bù yán yě kě xíng yě, bù kě yán yě, jūn zǐ bù xíng yě. wū hū! xiān shèng zhī yán zhī wèi dà yě, zhī yán zhī wèi jí yě, jīng wēi yǐ quàn zhī, diǎn mó yǐ gào zhī, lǐ jīng yǐ fáng zhī. shǒu míng jiào zhě, hé kě bù xiū qí gǔ xùn ér fú qí zāo pò hū? gù yuē: yán yǔ zhě, jūn zǐ zhī shū jī, dòng zé wù yīng, wù yīng zé dé shī zhī zhào jiàn yě. dé zhī zhě jiāng hǎi bǐ lín, shī zhī zhě gān dǎn chǔ yuè, rán hòu zhī fǒu tài róng rǔ, xì yú yán hū!
《書》曰:「唯口起羞,惟甲胃起戎。」又云:「齊乃位,度乃口。」《易》 曰:「慎言語,節飲食。」又云:「出其言善,千里應之;出其言不善,千里違之。」 《禮》亦云:「可言也,不可行也,君子不言也;可行也,不可言也,君子不行也。」 嗚呼!先聖知言之為大也,知言之為急也,精微以勸之,典謨以告之,禮經以防之。 守名教者,何可不修其詁訓而服其糟粕乎?故曰:「言語者,君子之樞機,動則物 應,物應則得失之兆見也。得之者江海比鄰,失之者肝膽楚、越,然後知否泰榮辱, 繫於言乎!
fū yán zhě, dé zhī bǐng yě, xíng zhī zhǔ yě, zhì zhī duān yě, shēn zhī wén yě, jì kě yǐ jì shēn, yì kě yǐ fù shēn. gù zhōng yōng lòu qí xīn, yòu jiē míng qí bèi, nán róng fù yú bái guī, jī zǐ chóu yú hóng fàn, liáng yǒu yǐ yě. shì yǐ jǐ zhí xiá diàn, cān xiáng zào jìng, shěn wú cháng yǐ jiē luàn, jiāng bù mì yǐ zhì wēi. lì shēng yú kǒu, sēn rán fù bāng zhī shuō dào bù yóu zhōng, biàn bǐ rú huáng zhī cì.. kě bù jù zhī zāi! qí yǒu shí àn xié zhèng, lǜ wēi xíng zhèn, pò jīn tāng zhī yuè, fēng huò luàn zhī gēn, yòng zhān niè wèi quán jì, yǐ hào náo wèi lìng dé. zhì ruò wú gōng wèn dá, jīng qí suǒ yǐ bēn mìng hán wèi jiā zhǒu, zhì bó suǒ yǐ wēi cán. cài hóu shéng xī guī yě, jí zhāo jiǎ bīng zhī fá zhèng màn tú zōng qīng yě, ér shòu dǐng huò zhī zhū. shǐ qiān qīng yì, zhōng xià cán shì zhāng hóng shuō, gèng chǐ lóng yuān. fán cǐ guò yán, qí liú fěi yī. huò huì yóu fèn tǔ, huò dòng chéng dāo jiàn, huò gǒu qiě qí xīn, huò zhī gāo qí wěn. xié xié zuò gǔ, shǒu zhī ér bù xiè wǎng zhé pò dì, qù zhī ér mí yuǎn. yì kě yì hán lú jù yīn, lí yě qún fèi, de sǐ wèi xìng, hé xún míng zhī lì hū? suī fù bó yù jǔ yán, zhuī xiè yú yuán kǎi, jiǎng jì yí hèn, shī yù yú wáng líng, xī shǒu méi chǐ yú jì zhāng, cáo mán zé shé yú liú zhǔ, dāng hé jí zāi! kǒng zǐ yuē: yǔ yù wú yán. yòu yún: zhōng shēn wèi shàn yī yán bài zhī, xī yě. lǎo zi yì yún: duō yán shù qióng. yòu yún cōng míng shēn chá ér jìn yú sǐ zhě, yì rén zhě yě. hé shèng rén zhī shēn sī wěi lǜ, dù jiàn fáng méng zhī zhì hū!
夫言者,德之柄也,行之主也,志之端也,身之文也,既可以濟身,亦可以覆 身。故中庸鏤其心,右階銘其背,南容復於白圭,箕子疇於《洪範》,良有以也。 是以掎摭瑕玷,參詳躁競,審無常以階亂,將不密以致危。利生於口,森然覆邦之 說;道不由衷,變彼如簧之刺。。可不懼之哉!其有識暗邪正,慮微形朕,破金湯 之龠,封禍亂之根,用詀讘為全計,以號詉為令德。至若梧宮問答,荊、齊所以奔 命;韓、魏加肘,智伯所以危殘。蔡侯繩息媯也,亟招甲兵之罰;鄭曼圖宗卿也, 而受鼎鑊之誅。史遷輕議,終下蠶室;張紘說,更齒龍淵。凡此過言,其流匪一。 或穢猶糞土,或動成刀劍,或苟且其心,或脂膏其吻。挾邪作蠱,守之而不懈;往 輒破的,去之而彌遠。亦可異韓廬聚音,釐也群吠,得死為幸,何循名之立乎?雖 復伯玉沮顏,追謝於元凱,蔣濟貽恨,失譽於王陵,犀首沒齒於季章,曹瞞齚舌於 劉主,當何及哉!孔子曰:「予欲無言。」又云:「終身為善一言敗之,惜也。」 老子亦云:「多言數窮。」又雲「聰明深察而近於死者,議人者也。」何聖人之深 思偉慮,杜漸防萌之至乎!
fū bù kě yán ér yán zhě yuē kuáng, kě yán ér bù yán zhě yuē yǐn. qián shé gǒng mò, hé tōng bǐ cǐ zhī huái kuò náng ér chù, shú qǐ mó míng zhī xùn? zé shàng yán zhě, xià tīng yě xià yán zhě, shàng yòng yě. ruì zhé zhī yán, yóu tiān dì yě, rén fù dào ér shēng yān dà yá zhī yán, yóu zhōng gǔ yě, rén kǎo jī ér lè yān. zuò yǐ guī jìng, jī gōng zhī yán yě chū wèi jīn shí, zēng zǐ zhī yán yě cún qí jiā bāng, guó qiáo zhī yán yě lì ér bù xiǔ, zāng sūn zhī yán yě. shì wèi dé yīn, yì wǒ zōng jí, mǎn yú tiān xià, yí jué hòu kūn. yīn zōng gān zhī yú jiǔ lǐ, sūn qīng yù zhī yǐ qín sè, què lǐ zhòng yú sì shí, yǐng dū qīng qí qiān shèng. qǐ bù wěi zāi, qǐ bù xiū zāi! dàn mào tàn shì yóu, kè niàn pī xùn, shěn sī ér yīng, jīng lǜ ér dòng. móu qí xīn yǐ hòu fā, zé qí jiāo yǐ hòu tán, bù cù qū yú fēi dǎng, bù píng yíng yú guǐ yù. fēi xiān wáng zhī zhì dé bù gǎn xíng, fēi xiān wáng zhī fǎ yán bù gǎn dào, jiǎn qí dié dié zhī xù, pū qí yán yán zhī shì. zì rán jiè ěr jǐng fú, xī zī chún gǔ, zé huǐ lìn hé yóu ér shēng, yuàn è hé yóu ér zhì zāi? kǒng zǐ yuē: zhōng rì xíng, bù yí yǐ huàn zhōng rì yán, bù yí yǐ yōu. rú cǐ nǎi kě yǐ yán yě. jiè zhī zāi, jiè zhī zāi!
夫不可言而言者曰狂,可言而不言者曰隱。鉗舌拱默,曷通彼此之懷;括囊而 處,孰啟謨明之訓?則上言者,下聽也;下言者,上用也。睿哲之言,猶天地也, 人覆燾而生焉;大雅之言,猶鐘鼓也,人考擊而樂焉。作以龜鏡,姬公之言也;出 為金石,曾子之言也;存其家邦,國僑之言也;立而不朽,臧孫之言也。是謂德音, 詣我宗極,滿於天下,貽厥後昆。殷宗甘之於酒醴,孫卿諭之以琴瑟,闕里重於四 時,郢都輕其千乘。豈不韙哉,豈不休哉!但楙探世猷,克念丕訓,審思而應,精 慮而動。謀其心以後發,擇其交以後談,不蹙趨於非黨,不屏營於詭遇。非先王之 至德不敢行,非先王之法言不敢道,翦其諜諜之緒,撲其炎炎之勢。自然介爾景福, 錫茲純嘏,則悔吝何由而生,怨惡何由而至哉?孔子曰:「終日行,不遺已患;終 日言,不遺已憂。」如此乃可以言也。戒之哉,戒之哉!
shén lóng yuán nián, qiān tài cháng shǎo qīng, jiān xiū guó shǐ, yǐ yù xiū zé tiān shí lù chéng, fēng gāo píng xiàn zi, cì wù wǔ bǎi duàn. wèi jǐ, chū wèi wèi zhōu cì shǐ, yǐ shàn zhèng wén, xǐ shū láo miǎn. é zhuǎn pú zhōu cì shǐ, rù wèi gōng bù shì láng, xún chú wèi wèi qīng, jiān zhāo wén guǎn xué shì. jǐng lóng sān nián, zhōng zōng qīn bài nán jiāo, yàn bó zuò nán jiāo fù yǐ xiàn, cí shén diǎn měi. jǐng yún chū, jiā yín qīng guāng lù dài fū, qiān yòu sàn qí cháng shì tài zǐ bīn kè, réng jiān zhāo wén guǎn xué shì. xiān tiān yuán nián, yǐ jí qǐ hái gǔ, xǔ zhī. kāi yuán èr nián zú. yàn bó shì guǎ sǎo shén jǐn, fǔ zhū zhí tóng yú jǐ zi. zì wǎn nián shǔ wén, hǎo wèi qiáng sè zhī tǐ, pō wèi hòu jìn suǒ xiào yān. yǒu wén jí èr shí juǎn, xíng yú shí.
神龍元年,遷太常少卿,兼修國史,以預修《則天實錄》成,封高平縣子,賜 物五百段。未幾,出為衛州刺史,以善政聞,璽書勞勉。俄轉蒲州刺史,入為工部 侍郎,尋除衛尉卿,兼昭文館學士。景龍三年,中宗親拜南郊,彥伯作《南郊賦》 以獻,辭甚典美。景雲初,加銀青光祿大夫,遷右散騎常侍、太子賓客,仍兼昭文 館學士。先天元年,以疾乞骸骨,許之。開元二年卒。彥伯事寡嫂甚謹,撫諸侄同 於己子。自晚年屬文,好為強澀之體,頗為後進所效焉。有文集二十卷,行於時。
shǐ chén yuē: cái chū yú zhì, xíng chū yú xìng. gù wén zhāng qiǎo zhuō, yóu zhì zhī shēn qiǎn yě xíng yì guǐ shí, yóu xìng zhī shàn è yě. rán zé zhì xìng bǐng zhī yú qì, bù kě shǐ zhī qiáng yě. sū wèi dào lǐ jiào děng, jù wèi fǔ xiāng, gè chù qióng chóng. guān qí zhāng shū zhī néng, fēi wú ào shàn yàn yǐ bì xié zhī dào, wǎng yǒu zhēn chún. gù dí rén jié yǒu yán yuē: sū lǐ zú wèi wén lì yǐ. dé fēi wò chuò zhě hū! mó léng zhī bìng, yóu zú kě jī. cuī róng lú cáng yòng xú yàn bó děng, wén xué zhī gōng, bù ràng sū lǐ, zhī yǒu shǒu cháng zhī dào, ér wú yīng biàn zhī jī. guī jiàn zhī shēn, cuī bǐ lú xú, shāo wèi yōu yǐ.
史臣曰:才出於智,行出於性。故文章巧拙,由智之深淺也;行義詭實,由性 之善惡也。然則智性稟之於氣,不可使之強也。蘇味道、李嶠等,俱為輔相,各處 穹崇。觀其章疏之能,非無奧贍;驗以弼諧之道,罔有貞純。故狄仁傑有言曰: 「蘇、李足為文吏矣。」得非齷齪者乎!模稜之病,尤足可譏。崔融、盧藏用、徐 彥伯等,文學之功,不讓蘇、李,知有守常之道,而無應變之機。規諫之深,崔比 盧、徐,稍為優矣。
zàn yuē: fáng dù yáo sòng, jù lì dà gōng. xián yǐ èr zú, tán wèi měi fēng. sū lǐ wén xué, yī dài zhī xióng. yǒu cán fǔ bì, chēng zhī qǐ tóng. fán rén yǒu yán, wèi bì yǒu dé. cuī yǔ lú xú, jiē gōng hàn mò. wén suī kān shàng, yì wú kě zé. bèi wèi shǒu cháng, sī yán wǎng tè.
贊曰:房、杜、姚、宋,俱立大功。咸以二族,譚為美風。蘇、李文學,一代 之雄。有慚輔弼,稱之豈同。凡人有言,未必有德。崔與盧、徐,皆攻翰墨。文雖 堪尚,義無可則。備位守常,斯言罔忒。