àn: xíng fǎ zhì xù, yuán běn quē yì.
案:《刑法志序》,原本阙佚。
liáng tài zǔ kāi píng sān nián shí yī yuè, zhào tài cháng qīng lǐ yàn yù shǐ xiāo qǐng zhōng shū shè rén zhāng yǎn hù bù shì láng cuī yí dà lǐ qīng wáng shàn xíng bù láng zhōng cuī gào, gòng shān dìng lǜ lìng gé shì. sì nián shí èr yuè, zǎi chén xuē yí jǔ zòu: " tài cháng qīng lǐ yàn děng zhòng kān dìng lǜ lìng sān shí juǎn, shì èr shí juǎn, gé yī shí juǎn, mù lù yī shí sān juǎn, lǜ shū sān shí juǎn, fán wǔ bù yī shí zhì, gòng yī bǎi sān juǎn. chì zhōng shū shè rén lǐ rén jiǎn yì gé mén fèng jìn, fú qǐng mù wèi dà liáng xīn dìng gé shì lǜ lìng, réng bān xià shī xíng." cóng zhī. yuán zhù: shì shí, dà lǐ qīng lǐ bǎo yīn jìn suǒ zhuàn xíng lǜ zǒng yào shí èr juǎn.
梁太祖开平三年十一月,诏太常卿李燕、御史萧顷、中书舍人张兗、户部侍郎 崔沂、大理卿王鄯、刑部郎中崔诰,共删定律令格式。四年十二月,宰臣薛贻矩奏: “太常卿李燕等重刊定律令三十卷,式二十卷,格一十卷,目录一十三卷,律疏三 十卷,凡五部一十帙,共一百三卷。敕中书舍人李仁俭诣阁门奉进,伏请目为《大 梁新定格式律令》,仍颁下施行。”从之。原注:是时,大理卿李保殷进所撰《刑 律总要》十二卷。
táng zhuāng zōng tóng guāng yuán nián shí èr yuè, yù shǐ tái zòu:" dāng sī xíng bù dà lǐ sì běn cháo fǎ shū, zì zhū wēn jiàn nì, shān gǎi shì tiáo, huò zhòng huò cái, qīng rù rén mìng, huò zì xún wǎng guò, làn jiā xíng fá. jīn jiàn zài sān sī shōu zhù xíng shū, bìng shì wěi tíng shān gǎi zhě, jiān wěi tíng xiān xià zhū dào zhuī qǔ běn cháo fǎ shū fén huǐ, huò jīng bīng huǒ suǒ yí, jiē wú jiù běn jié mù. zhǐ dìng zhōu chì kù yǒu běn cháo fǎ shū jù zài, qǐng chì dìng zhōu jié dù shǐ sù xiě fù běn jìn nà, shù xíng fǎ lìng shì, bìng hé běn cháo jiù zhì." cóng zhī. wèi jǐ, dìng zhōu wáng dōu jìn nà táng cháo gé shì lǜ lìng, fán èr bǎi bā shí liù juǎn. èr nián èr yuè, xíng bù shàng shū lú jià zòu, zuǎn jí tóng guāng xíng lǜ tǒng lèi fán yī shí sān juǎn, shàng zhī.
唐庄宗同光元年十二月,御史台奏:“当司刑部、大理寺本朝法书,自硃温僭 逆,删改事条,或重货财,轻入人命,或自循枉过,滥加刑罚。今见在三司收贮刑 书,并是伪廷删改者,兼伪廷先下诸道追取本朝法书焚毁,或经兵火所遗,皆无旧 本节目。只定州敕库有本朝法书具在,请敕定州节度使速写副本进纳,庶刑法令式, 并合本朝旧制。”从之。未几,定州王都进纳唐朝格式律令,凡二百八十六卷。二 年二月,刑部尚书卢价奏,纂集《同光刑律统类》凡一十三卷,上之。
zhōu tài zǔ guǎng shùn yuán nián liù yuè, chì shì yù shǐ lú yì xíng bù yuán wài láng cáo fěi gōng dà lǐ zhèng duàn tāo tóng yì dìng chóng xiě fǎ shū yī bǎi sì shí bā juǎn. xiān shì, hàn yǐn dì mò, yīn bīng luàn fǎ shū wáng shī, zhì shì dà lǐ zòu chóng xiě lǜ lìng gé shì tǒng lèi biān chì, fán gǎi diǎn huà jí yì lǐ zhī wù zì èr bǎi yī shí yǒu sì, yǐ jìn hàn jí guó chū shì guān xíng fǎ chì tiáo, fán èr shí liù jiàn, fēn wéi èr juǎn, fù yú biān chì, mù wèi dà zhōu xù biān chì, mìng shěng sì xíng yòng yān. sòng shǐ: lú yì, zhōu chū wèi shì yù shǐ, hàn mò bīng luàn, fǎ shū wáng shī, zhì shì dà lǐ zòu chóng xiě lǜ lìng gé shì tǒng lèi biān chì, nǎi zhào yì yǔ xíng bù yuán wài cáo fěi gōng dà lǐ zhèng duàn tāo tóng jiā yì dìng jiù běn, yǐ jīng zhào fǔ gǎi tóng wǔ fǔ, kāi fēng dà míng fǔ gǎi tóng hé nán fǔ, cháng ān wàn nián gǎi wéi cì chì xiàn, kāi fēng jùn yí dà míng yuán chéng gǎi wéi chì xiàn, yòu dìng dōng jīng zhū mén xūn fēng děng wéi jīng chéng mén, míng dé děng wéi huáng chéng mén, qǐ yùn děng wéi gōng chéng mén, shēng lóng děng wéi gōng mén, chóng yuán děng wéi diàn mén, miào huì shū bù chéng zì, fán gǎi diǎn huà jí yì lǐ zhī wù zì èr bǎi yī shí yǒu sì. yòu yǐ jìn hàn jí zhōu chū shì guān xíng fǎ chì tiáo zhě, fēn wéi èr juǎn, fù biān chì, mù wèi dà zhōu xù biān chì. zhào xíng zhī.
周太祖广顺元年六月,敕侍御史卢亿、刑部员外郎曹匪躬、大理正段涛同议定 重写法书一百四十八卷。先是,汉隐帝末,因兵乱法书亡失,至是大理奏重写律令 格式、统类编敕,凡改点画及义理之误字二百一十有四,以晋、汉及国初事关刑法 敕条,凡二十六件,分为二卷,附于编敕,目为《大周续编敕》,命省、寺行用焉。 《宋史》:卢亿,周初为侍御史,汉末兵乱,法书亡失,至是大理奏重写律令格式、 统类编敕,乃诏亿与刑部员外曹匪躬、大理正段涛同加议定旧本,以京兆府改同五 府,开封、大名府改同河南府,长安、万年改为次赤县,开封、浚仪、大名、元城 改为赤县,又定东京诸门薰风等为京城门,明德等为皇城门,启运等为宫城门,升 龙等为宫门,崇元等为殿门,庙讳书不成字,凡改点画及义理之误字二百一十有四。 又以晋、汉及周初事关刑法敕条者,分为二卷,附编敕,目为《大周续编敕》。诏 行之。
èr nián èr yuè, zhōng shū mén xià zòu:" zhǔn yuán nián zhēng yuè wǔ rì shè shū, jīn hòu yīng fàn qiè dào zāng jí hé jiān zhě, bìng yī jìn tiān fú yuán nián yǐ qián tiáo zhì shī xíng. zhū chù fàn zuì rén děng, chú fǎn nì zuì wài, qí yú zuì bìng bù jí mò jiā chǎn zhū jí gǔ ròu, yī yī gé lìng chǔ fèn zhě. qǐng zài xià míng chì, bān shì tiān xià." nǎi xià zhào yuē:" shè shū jié wén, míng yǒu lí gé, qiè lǜ biān chéng yuǎn jùn, wèi dé shěn xiáng, yí gèng shēn míng, miǎn zhì chà wù. qí dào zéi, ruò shì qiáng dào, bìng zhǔn zì lái gé tiáo duàn qiǎn qí fàn qiè dào zhě, jì zāng juàn mǎn sān pǐ yǐ shàng zhě, bìng jí zhòng jué shā, qí juàn yǐ běn chǔ shàng gū jià wèi dìng, bù mǎn sān pǐ zhě, děng dì jué duàn. yīng yǒu fū fù rén bèi qiáng jiān zhě, nán zǐ zuò shā, fù rén bù zuò qí fàn hé jiān zhě, bìng zhǔn lǜ kē duàn, zuì bù zhì sǐ. qí yú jiān sī zuì fàn, zhǔn gé lǜ chǔ fèn. yīng zhū sè zuì rén, chú móu fǎn dà nì wài, qí yú bìng bù dé zhū shā gǔ ròu jí mò jiā chǎn." xiān shì, jìn tiān fú zhōng chì, fán hé jiān zhě, nán zǐ fù rén bìng chǔ jí fǎ, zhì shì shǐ gǎi cóng lǜ wén yān.
二年二月,中书门下奏:“准元年正月五日赦书,今后应犯窃盗赃及和奸者, 并依晋天福元年已前条制施行。诸处犯罪人等,除反逆罪外,其余罪并不籍没家产、 诛及骨肉,一依格令处分者。请再下明敕,颁示天下。”乃下诏曰:“赦书节文, 明有厘革,切虑边城远郡,未得审详,宜更申明,免至差误。其盗贼,若是强盗, 并准自来格条断遣;其犯窃盗者,计赃绢满三匹已上者,并集众决杀,其绢以本处 上估价为定,不满三匹者,等第决断。应有夫妇人被强奸者,男子坐杀,妇人不坐; 其犯和奸者,并准律科断,罪不至死。其余奸私罪犯,准格律处分。应诸色罪人, 除谋反大逆外,其余并不得诛杀骨肉、籍没家产。”先是,晋天福中敕,凡和奸者, 男子妇人并处极法,至是始改从律文焉。
shì zōng xiǎn dé sì nián wǔ yuè, zhōng shū mén xià zòu:" zhǔn xuān, fǎ shū xíng yòng duō shí, wén yì gǔ zhì, tiáo mù fán xì, shǐ rén nán huì, jiān qián hòu chì gé, hù huàn chóng dié, yì nán xiáng dìng. yí lìng zhōng shū mén xià bìng zhòng shān dìng, wù cóng jié yào, suǒ guì tiān xià yì wèi xiáng jiū zhě. fú yǐ xíng fǎ zhě yù rén zhī xián lēi, jiù bì zhī fǔ jīn, gù biān pū bù kě yī rì chí zhī yú jiā, xíng fǎ bù kě yī rì fèi zhī yú guó, suī yáo shùn chún gǔ zhī dài, yì bù néng shě cǐ ér zhì lǐ yǐ. jīn fèng zhì zhǐ shān dìng lǜ lìng, yǒu yǐ jiàn shèng jūn qīn xù míng fá chì fǎ zhī yì yě. qiè yǐ lǜ lìng zhī shū, zhèng lǐ zhī běn, jīng shèng xián zhī sǔn yì, wèi gǔ jīn zhī zhāng chéng, lì dài yǐ lái, wèi zhī yí diǎn. jīn zhāo tíng zhī suǒ xíng yòng zhě lǜ yī shí èr juǎn lǜ shū sān shí juǎn shì èr shí juǎn lìng sān shí juǎn kāi chéng gé yī shí juǎn dà zhōng tǒng lèi yī shí èr juǎn hòu táng yǐ lái zhì hàn mò biān chì sān shí èr juǎn jí huáng cháo zhì chì děng. zhé yù dìng xíng, wú chū yú cǐ. lǜ lìng zé wén cí gǔ zhì, kàn lǎn zhě nán yǐ xiáng míng gé chì zé tiáo mù fán duō, jiǎn yuè zhě huò yǒu yí wù. jiā zhī biān yuǎn zhī dì, tān huá zhī tú, yuán cǐ wèi jiān, jìn yǐ chéng bì. fāng shǔ shèng míng zhī yùn, yí shēn huà yī zhī guī, suǒ jì mín bù xiàn xíng, lì zhī suǒ shǒu. chén děng shāng liáng, wàng zhǔn shèng zhǐ shī xíng, réng chà shì yù shǐ zhī zá shì zhāng shí tài zǐ yòu shù zǐ jù kě jiǔ diàn zhōng shì yù shǐ shuài tīng zhí fāng láng zhōng dèng shǒu zhōng cāng bù láng zhōng wáng yíng sī fēng yuán wài láng jiǎ pín tài cháng bó shì zhào lì guó zǐ bó shì lǐ guāng zàn dà lǐ zhèng sū xiǎo tài zǐ zhōng yǔn wáng shēn děng yī shí rén, biān jí xīn gé, lēi chéng bù zhì. lǜ lìng zhī yǒu nán jiě zhě, jiù wén xùn shì gé chì zhī yǒu fán zá zhě, suí shì shān chú. zhǐ yào xié lǐ shěng wén, jiān qiě zhí shū yì huì. qí zhōng yǒu qīng zhòng wèi dāng, biàn yú gǔ ér bù biàn yú jīn, máo dùn xiāng wéi, kě yú cǐ ér bù kě yú bǐ, jǐn yí gǎi zhèng, wú huò qiān jū. hòu biān jí bì rì, wěi yù shǐ tái shàng shū shěng sì pǐn yǐ shàng jí liǎng shěng wǔ pǐn yǐ shàng guān cān xiáng kě fǒu, sòng zhōng shū mén xià yì dìng, zòu qǔ jìn zhǐ." zhào cóng zhī. zì shì shí děng yú dū shěng jí yì shān dìng, réng lìng dà guān gōng shàn.
世宗显德四年五月,中书门下奏:“准宣,法书行用多时,文意古质,条目繁 细,使人难会,兼前后敕格,互换重叠,亦难详定。宜令中书门下并重删定,务从 节要,所贵天下易为详究者。伏以刑法者御人之衔勒,救弊之斧斤,故鞭扑不可一 日弛之于家,刑法不可一日废之于国,虽尧、舜淳古之代,亦不能舍此而致理矣。 今奉制旨删定律令,有以见圣君钦恤明罚敕法之意也。窃以律令之书,政理之本, 经圣贤之损益,为古今之章程,历代以来,谓之彝典。今朝廷之所行用者律一十二 卷、律疏三十卷、式二十卷、令三十卷、《开成格》一十卷、《大中统类》一十二 卷、后唐以来至汉末编敕三十二卷及皇朝制敕等。折狱定刑,无出于此。律令则文 辞古质,看览者难以详明;格敕则条目繁多,检阅者或有疑误。加之边远之地,贪 猾之徒,缘此为奸,浸以成弊。方属盛明之运,宜申画一之规,所冀民不陷刑,吏 知所守。臣等商量,望准圣旨施行,仍差侍御史知杂事张湜、太子右庶子剧可久、 殿中侍御史帅汀、职方郎中邓守中、仓部郎中王莹、司封员外郎贾玭、太常博士赵 砺、国子博士李光赞、大理正苏晓、太子中允王伸等一十人,编集新格,勒成部帙。 律令之有难解者,就文训释;格敕之有繁杂者,随事删除。止要谐理省文,兼且直 书易会。其中有轻重未当,便于古而不便于今,矛盾相违,可于此而不可于彼,尽 宜改正,无或牵拘。候编集毕日,委御史台、尚书省四品以上及两省五品以上官参 详可否,送中书门下议定,奏取进止。”诏从之。自是湜等于都省集议删定,仍令 大官供膳。
wǔ nián qī yuè, zhōng shū mén xià zòu:" shì yù shǐ zhī zá shì zhāng shí děng jiǔ rén, fèng zhào biān jí xíng shū, xī yǒu tiáo guàn, bīng bù shàng shū zhāng zhāo děng yī shí rén, cān xiáng zhǐ yào, gèng jiā sǔn yì. chén zhì chén pǔ jù wén píng yì, bèi jiàn jīng shěn. qí suǒ biān jí zhě, yòng lǜ wèi zhèng cí zhǐ zhī yǒu nán jiě zhě, shì yǐ shū yì yì lǐ zhī yǒu yì le zhě, lüè qí shū wén. shì lìng zhī yǒu fù jìn zhě cì zhī, gé chì zhī yǒu fèi zhì zhě yòu cì zhī. shì yǒu bù biàn yǔ gāi shuō wèi jǐn zhě, bié lì xīn tiáo yú běn tiáo zhī xià qí yǒu wén lǐ shēn gǔ lǜ rén yí huò zhě, bié yǐ zhū zì xùn shì. zhì yú cháo tíng zhī jìn lìng, zhōu xiàn zhī cháng kē, gè yǐ lèi fēn, xī lìng biān fù. suǒ jì fā hán zhǎn juǎn, gāng mù wú yí, jiū běn tǎo yuán, xíng zhèng xián zài. qí suǒ biān jí, lēi chéng yī bù, bié yǒu mù lù, fán èr shí yī juàn. xíng míng zhī yào, jǐn tǒng yú zī, mù zhī wèi dà zhōu xíng tǒng, yù qǐng bān xíng tiān xià, yǔ lǜ shū lìng shì tōng xíng. qí xíng fǎ tǒng lèi kāi chéng gé biān chì děng, cǎi duō jì jǐn, bù zài fǎ sī xíng shǐ zhī xiàn, zì lái yǒu xuān mìng zhǐ huī gōng shì jí sān sī lín shí tiáo fǎ, zhōu xiàn jiàn jīn shī xíng, bù zài biān jí zhī shù. yīng gāi jīng bǎi sī gōng shì, zhú sī gè yǒu jiàn xíng tiáo jiàn, wàng lìng běn sī shān jí, sòng zhōng shū mén xià xiáng yì wén zòu." chì yí yī, réng bān xíng tiān xià. nǎi cì shì yù shǐ zhī zá shì zhāng shí děng jiǔ rén gè yín qì èr shí liǎng, zá cǎi sān shí pǐ, shǎng shān dìng xíng tǒng zhī láo yě.
五年七月,中书门下奏:“侍御史知杂事张湜等九人,奉诏编集刑书,悉有条 贯,兵部尚书张昭等一十人,参详旨要,更加损益。臣质、臣溥据文评议,备见精 审。其所编集者,用律为正;辞旨之有难解者,释以疏意;义理之有易了者,略其 疏文。式令之有附近者次之,格敕之有废置者又次之。事有不便与该说未尽者,别 立新条于本条之下;其有文理深古、虑人疑惑者,别以硃字训释。至于朝廷之禁令, 州县之常科,各以类分,悉令编附。所冀发函展卷,纲目无遗,究本讨源,刑政咸 在。其所编集,勒成一部,别有目录,凡二十一卷。刑名之要,尽统于兹,目之为 《大周刑统》,欲请颁行天下,与律疏令式通行。其《刑法统类》、《开成格》、 编敕等,采掇既尽,不在法司行使之限,自来有宣命指挥公事及三司临时条法,州 县见今施行,不在编集之数。应该京百司公事,逐司各有见行条件,望令本司删集, 送中书门下详议闻奏。”敕宜依,仍颁行天下。乃赐侍御史知杂事张湜等九人各银 器二十两,杂彩三十匹,赏删定《刑统》之劳也。
táng tóng guāng èr nián liù yuè jǐ sì, chì:" yīng yù shǐ tái hé nán fǔ xíng tái mǎ bù sī zuǒ yòu jūn xún yuàn, jiàn jìn qiú tú, jù zuì qīng zhòng, xiàn shí rì nèi bìng xū jué qiǎn shēn zòu. réng wěi sì jīng zhū dào zhōu fǔ, jiàn jìn qiú tú, sù yí shū jué, bù dé yān tíng, jiān kǒng nèi wài xíng shì guān yuán sī shì jì jìn, qiè yào zhǐ jué, bǐ wú yuān zhì." sān nián wǔ yuè jǐ wèi, chì:" sān jīng zhū dào zhōu fǔ, suǒ jìn zuì rén, rú wú dà guò, sù lìng shū jué, bù dé yān zhì." liù yuè jiǎ yín, chì:" xíng yǐ qiū dōng, suī guān cè yǐn, zuì duō lián lěi, fān lǜ zhì yān. ruò huò shí rén zhī zhōng, zhǐ wèi yī fū dǐ sǐ, qǐ kě yǐ qīng fù zhòng, jìn gù yú shí. yán niàn āi jīn, yòu nán quán fèi. qí zhū sī qiú tú, zuì wú qīng zhòng, bìng yí gè wěi běn sī, jù zuì xiáng duàn shēn zòu, qīng zhě jí shí shū lǐ, zhòng zhě hòu guò lì chūn, zhì qiū fēn rán hòu xíng fǎ. rú shì shì xì jūn jī, xū xíng yán lìng, huò móu è nì, huò chù jiān xié, huò xíng jié shā rén, nán yú liú zhì, bìng bù zài cǐ xiàn."
唐同光二年六月己巳,敕:“应御史台河南府行台马步司左右军巡院,见禁囚 徒,据罪轻重,限十日内并须决遣申奏。仍委四京、诸道州府,见禁囚徒,速宜疏 决,不得淹停,兼恐内外形势官员私事寄禁,切要止绝,俾无冤滞。”三年五月己 未,敕:“三京、诸道州府,所禁罪人,如无大过,速令疏决,不得淹滞。”六月 甲寅,敕:“刑以秋冬,虽关恻隐,罪多连累,翻虑滞淹。若或十人之中,止为一 夫抵死,岂可以轻附重,禁锢逾时。言念哀矜,又难全废。其诸司囚徒,罪无轻重, 并宜各委本司,据罪详断申奏,轻者即时疏理,重者候过立春,至秋分然后行法。 如是事系军机,须行严令,或谋恶逆,或畜奸邪,或行劫杀人,难于留滞,并不在 此限。”
tiān chéng yuán nián shí yī yuè gēng shēn, chì:" yìng tiān xià zhōu shǐ xì qiú, chú dà pì zuì yǐ shàng, wěi suǒ zài zhǎng lì, sù tuī kān jué duàn, bù dé bàng zhuī zhèng duì, jīng guò shí sù zhī dì, chú dāng sǐ xíng wài, bìng yǎng shì fàng, jiān bù xǔ chéng zhì." èr nián chūn. zuǒ shí yí lǐ tóng shàng yán:" tiān xià xì qiú, qǐng wěi zhǎng lì zhú xún qīn zì yǐn wèn, zhì qí zuì zhuàng zhēn xū, rán hòu lùn zhī yǐ fǎ, shù wú wǎng làn." cóng zhī. liù yuè, dà lǐ shǎo qīng wáng yù shàng yán:" fán jué jí xíng, hé sān fù zòu, jìn nián yǐ lái, quán bù shǒu cǐ. fú qǐ jīn hòu qián yī rì lìng gè yī fù zòu." fèng chì yí yī. bā yuè, xī jīng zòu:" fèng jìn chì, zài jīng fàn jí xíng zhě, lìng jué qián yī rì gè yī fù zòu, yuán dāng fǔ dì yuǎn, cǐ hòu fán yǒu jí xíng, bù shěn zhǔn tiáo shū fù zòu." fèng chì zhǐ:" zuó liù yuè èr shí rì suǒ jiàng chì wén, zhǐ wèi yīng zài luò jīng yǒu fàn jí xíng zhě fù zòu, qí zhū dào yǐ jiàng zhǐ mìng, zhǔn jiù lì shī xíng. jīn xiáng xī jīng suǒ zòu, shàng wèi míng jìn chì, jiān lǜ zhū dào yǒu cǐ yí huò, gù lìng xiǎo yù." shí yuè xīn chǒu, dé yīn:" wéi zhèng zhī yào, qiè zài wú sī tīng sòng zhī fāng, wéi qī bù làn. tiān xià zhū zhōu fǔ guān yuán, rú yǒu shàn tuī yí yù jí céng xuě yuān làn jiān yǒu yì zhèng zhě, dāng jù xìng míng wén zòu, bié jiā zhēn jiǎng."
天成元年十一月庚申,敕:“应天下州使系囚,除大辟罪以上,委所在长吏, 速推勘决断,不得傍追证对,经过食宿之地,除当死刑外,并仰释放,兼不许惩治。” 二年春。左拾遗李同上言:“天下系囚,请委长吏逐旬亲自引问,质其罪状真虚, 然后论之以法,庶无枉滥。”从之。六月,大理少卿王郁上言:“凡决极刑,合三 覆奏,近年以来,全不守此。伏乞今后前一日令各一覆奏。”奉敕宜依。八月,西 京奏:“奉近敕,在京犯极刑者,令决前一日各一覆奏,缘当府地远,此后凡有极 刑,不审准条疏覆奏。”奉敕旨:“昨六月二十日所降敕文,只为应在洛京有犯极 刑者覆奏,其诸道已降旨命,准旧例施行。今详西京所奏,尚未明近敕,兼虑诸道 有此疑惑,故令晓谕。”十月辛丑,德音:“为政之要,切在无私;听讼之方,惟 期不滥。天下诸州府官员,如有善推疑狱及曾雪冤滥兼有异政者,当具姓名闻奏, 别加甄奖。”
cháng xīng yuán nián èr yuè, zhì yuē:" yù tōng hé qì, bì zài shēn yuān jiāng shè gōng fāng, shí zī jiǎng shàn. zhōu xiàn guān liáo néng xuě yuān yù huó rén shēng mìng zhě, xǔ fēi shí xuǎn, réng jiā jiē chāo zī zhù guān, yǔ zhuǎn fú sè, yǐ zhe fēi zhě yǔ zhuǎn jiān guān." èr nián èr yuè xīn hài, chì:" zhèn wěi yǐ miǎo gōng, jiàn chéng hóng yè, niàn bǐ pí zhài, láo yú mèi xìng. huò lǜ guān bù dé rén, yīn chéng wěn luàn huò lǜ xíng fēi qí zuì, suì zhì yuàn jiē. wáng huà suǒ xìng, yù sòng wèi běn, gǒu wú xùn lì, bì yǒu zhì yān. jìn rì zhū dào bǎi xìng, huò zhū duō wéi fàn, huò xiǎo kě dòu zhēng. guān lì qū zòng xū tú, qiǎo qiú xiá xìn. chū zé zī zhāng jié mù, zuò fǎ jū qiú zhōng zé zhū bō huò cái, shì ēn chū bá. wài píng gōng dào, nèi xún sī qíng, wú lǐ zhě zhuǎn wù qiān yán, yǒu lǐ zhě què sī tuì suō. jī chéng é bì, jiàn shī jì gāng. zì jīn hòu qiè wěi zhú chù guān lì zhōu mù xiàn zǎi děng, shēn tǐ yú huái, gè jǔ ěr zhí. fán guān tuī jiū, sù yǔ tuán cái. rú gǎn gǒu zòng yī wéi, suì chéng wǎng làn, huò jīng tái sù qū, huò tóu guǐ shēn yuān, kān wèn bù xū, qí yuán tuī guān diǎn bìng dāng zé fá, qí zhú chù guān chá shǐ cì shǐ, bié yì cháo diǎn. yí lìng zhū dào zhōu fǔ, gè yī cǐ chǔ fèn, suǒ guǎn shǔ jùn, wěi běn dào yán qiè zhǐ huī." bā yuè dīng mǎo, chì:" sān jīng zhū dào zhōu fǔ xíng yù, jìn rì fǎng wén, yī qián jìn xì rén, duō bù xuán jué, zhū dào yí lìng suǒ zài gè wěi zhǎng lì, zhuān qiè tuī qióng, bù dé fù yǒu zhì yān."
长兴元年二月,制曰:“欲通和气,必在伸冤;将设公方,实资奖善。州县官 僚能雪冤狱活人生命者,许非时选,仍加阶超资注官,与转服色,已著绯者与转兼 官。”二年二月辛亥,敕:“朕猥以眇躬,荐承鸿业,念彼疲瘵,劳于寐兴。或虑 官不得人,因成紊乱;或虑刑非其罪,遂至怨嗟。王化所兴,狱讼为本,苟无训励, 必有滞淹。近日诸道百姓,或诸多违犯,或小可斗争。官吏曲纵胥徒,巧求瑕衅。 初则滋张节目,作法拘囚;终则诛剥货财,市恩出拔。外凭公道,内循私情,无理 者转务迁延,有理者却思退缩。积成讹弊,渐失纪纲。自今后切委逐处官吏州牧县 宰等,深体余怀,各举尔职。凡关推究,速与剸裁。如敢苟纵依违,遂成枉滥,或 经台诉屈,或投匦申冤,勘问不虚,其元推官典并当责罚,其逐处观察使、刺史, 别议朝典。宜令诸道州府,各依此处分,所管属郡,委本道严切指挥。”八月丁卯, 敕:“三京、诸道州府刑狱,近日访闻,依前禁系人,多不旋决,诸道宜令所在各 委长吏,专切推穷,不得复有滞淹。”
sì yuè, qián pú zhōu lù shì cān jūn cuī cóng shàng yán:" zhū dào yù qiú, kǒng bù yī fǎ kǎo lüè, huò bù shèng kǔ zhì bì, fān yǐ bìng wén, qǐng zhì bìng qiú yuàn, jiān jiā yī yào." zhōng shū fù yún:" yǒu zuì dāng xíng, yǎng tiān wú hèn wú bìng zhì bì, mò dì xián yuān. rán sǐ huī ér bì zài zhì rén, zhào fù pén ér xū zī yì jiàn. shū zhe' qīn zāi' zhī zhǐ, ' lǐ' biāo' xíng yě' zhī wén, yīn zhāng shàn yú qì gū, gèng tuī ēn yú shàn yē. suǒ qǐng zhì bìng qiú yuàn, wàng yī, réng gè wěi zhǎng lì, zhuān qiè jīng xīn. huò yǒu bìng qiú, dāng shí qiǎn yī rén zhěn hòu, zhì liáo hòu, jù suǒ fàn qīng zhòng jué duàn. rú gǎn gù wéi, zhì bìng qiú fù qū shēn wáng, běn chǔ guān lì, bìng jiā yán duàn. jiān měi jí xià zhì, wǔ rì yí dù, chāi rén xǐ shuā jiā xiá."
四月,前濮州录事参军崔琮上言:“诸道狱囚,恐不依法拷掠,或不胜苦致毙, 翻以病闻,请置病囚院,兼加医药。”中书覆云:“有罪当刑,仰天无恨;无病致 毙,没地衔冤。燃死灰而必在至仁,照覆盆而须资异鉴。《书》著‘钦哉’之旨, ‘《礼》’标‘侀也’之文,因彰善于泣辜,更推恩于扇暍。所请置病囚院,望依, 仍各委长吏,专切经心。或有病囚,当时遣医人诊候,治疗后,据所犯轻重决断。 如敢故违,致病囚负屈身亡,本处官吏,并加严断。兼每及夏至,五日一度,差人 洗刷枷匣。”
yīng shùn yuán nián èr yuè wù wǔ, zhào:" yīng sān jīng zhū dào zhōu fǔ xì qiú, jù zuì qīng zhòng, jí sù duàn qiǎn. bǐ lái tíng zhì, xū zòu qǔ cái, bù biàn qū fēn, gù wèi liú zhì. jīn hòu fán yǒu xíng yù, jù lǐ duàn qiǎn. rú yǒu chì tuī àn, lǐ hé zòu wén, bù zài cǐ xiàn."
应顺元年二月戊午,诏:“应三京、诸道州府系囚,据罪轻重,疾速断遣。比 来停滞,须奏取裁,不便区分,故为留滞。今后凡有刑狱,据理断遣。如有敕推按, 理合奏闻,不在此限。”
qīng tài yuán nián wǔ yuè dīng chǒu, zhào:" zài jīng zhū yù jí tiān xià zhōu fǔ jiàn xì zuì rén, zhèng dāng shǔ dú zhī shí, wèi miǎn jū qiú zhī kǔ, chéng zhī fù zuì, tè zhěn yǔ huái. kǒng fǎ lì shēng qíng, zhì yú jué duàn. zhào zhì, suǒ zài zhǎng lì qīn zì lǜ wèn, jù qīng zhòng jí sù duàn qiǎn, wú yān zhì."
清泰元年五月丁丑,诏:“在京诸狱及天下州府见系罪人,正当暑毒之时,未 免拘囚之苦,诚知负罪,特轸予怀。恐法吏生情,滞于决断。诏至,所在长吏亲自 虑问,据轻重疾速断遣,无淹滞。”
jìn tiān fú èr nián bā yuè, chì xià xíng bù dà lǐ sì yù shǐ tái jí sān jīng zhū dào zhōu fǔ:" jīn hòu huò yǒu xì qiú rǎn jí zhě, bìng lìng zhú chù jūn yī kàn hòu, yú gōng xiè qián nèi liàng zhī yào jià, huò shì qīng zhě, réng xǔ jiā rén kàn hòu." sì nián jiǔ yuè, xiāng zhōu jié dù shǐ sāng wéi hàn zòu:" guǎn nèi suǒ huò zéi rén, cóng lái jí mò cái chǎn, yún shì yè dōu jiù lì, gé lǜ wèi jiàn míng wén." chì:" jīn hòu fán yǒu zéi rén, zhǔn gé dìng zuì, bù dé méi nà jiā zī. tiān xià zhū zhōu, zhǔn cǐ chǔ fèn." qí yuè gēng wǔ, xiáng dìng yuàn zòu:" qián shǒu hóng tóng xiàn zhǔ bù lú càn jìn cè yún:' fú yǐ xíng yù zhì zhòng, cháo tíng suǒ nán, shàng shū shěng fēn zhí liù sī, tiān xià wèi zhī huì fǔ, qiě zhū dào jué yù, ruò guān rén mìng, jí xíng bù bù hé bù zhī. yù qǐng zhōu fǔ fán duàn dà pì zuì rén qì, zhú jì jù yǒu wú shēn bào xíng bù, réng jù lù àn kuǎn shì jié, bìng běn pàn guān mǎ bù dōu yú hòu sī fǎ cān jūn fǎ zhí guān mǎ bù sī pàn guān míng xián shēn wén, suǒ guì huò yǒu àn nèi qíng qū bù yuán, xíng bù kě xíng fù kān. rú cǐ zé tiān xià zūn shǒu fǎ lǜ, bù gǎn qīng yì xíng shū, fēi wéi miǎn yǒu xián yuān, yì yì quàn qí lì zhèng zhě.' chén děng cān xiáng, fú yǐ rén mìng zhì zhòng, guó fǎ xū jīng, suī zài jiù zhāng, gèng yí tiáo lǐ, chéng wèi yǔn dāng, wàng cì shī xíng." cóng zhī. shí yuè, zhào yuē:" xíng yù zhī nán, gǔ jīn suǒ zhòng, dàn guān rén mìng, shí dòng tiān xīn, huò yǒu yuān hún, zé shāng hé qi. yīng zhū dào zhōu fǔ, fán yǒu qiú tú, jù tuī kān dào àn kuǎn, yī yī jǐn lǐ, zi xì jiǎn lǜ lìng gé chì. qí huò yǒu yí zhě, zhǔn lìng yòu yàn, wèn dà lǐ sì yì yí, shēn shàng shū shěng, shěng sì míng yǒu zhǐ guī, zhōu fǔ rán hòu jué qiǎn."
晋天福二年八月,敕下刑部大理寺御史台及三京、诸道州府:“今后或有系囚 染疾者,并令逐处军医看候,于公廨钱内量支药价,或事轻者,仍许家人看候。” 四年九月,相州节度使桑维翰奏:“管内所获贼人,从来籍没财产,云是鄴都旧例, 格律未见明文。”敕:“今后凡有贼人,准格定罪,不得没纳家资。天下诸州,准 此处分。”其月庚午,详定院奏:“前守洪洞县主簿卢灿进策云:‘伏以刑狱至重, 朝廷所难,尚书省分职六司,天下谓之会府,且诸道决狱,若关人命,即刑部不合 不知。欲请州府凡断大辟罪人讫,逐季具有无申报刑部,仍俱录案款事节,并本判 官、马步都虞候、司法参军、法直官、马步司判官名衔申闻,所贵或有案内情曲不 圆,刑部可行覆勘。如此则天下遵守法律,不敢轻易刑书,非惟免有衔冤,抑亦劝 其立政者。’臣等参详,伏以人命至重,国法须精,虽载旧章,更宜条理,诚为允 当,望赐施行。”从之。十月,诏曰:“刑狱之难,古今所重,但关人命,实动天 心,或有冤魂,则伤和气。应诸道州府,凡有囚徒,据推勘到案款,一一尽理,子 细检律令格敕。其或有疑者,准令又谳,问大理寺亦疑,申尚书省,省寺明有指归, 州府然后决遣。”
wǔ nián sān yuè bǐng zǐ, zhào yuē:" zì dà zhōng liù nián yǐ lái, lí ěr chēng yuān, jué zhàng liú pèi, sù suī yǒu lǐ, bù zài shēn míng. jīn hòu jù qí suǒ chén, yǔ wèi kān duàn, lí ěr zhī zuì, zhǔn lǜ bié kē." liù nián qiū qī yuè gēng chén, zhào yuē:" zhèng jiào suǒ qiè, yù sòng wéi xiān, tuī qióng xū chá yú shì qíng, duàn qiǎn bì zūn yú tiáo fǎ, yòng hóng qīn xù, yǐ zhì hé píng. yīng sān jīng yè dōu jí zhū dào zhōu fǔ, jiàn jìn zhū sè rén děng, yí lìng zhú chù zhǎng lì, cháng qiè tí sī, jí sù jué qiǎn, měi wù gōng dāng, wù shǐ fù yǒu zhì yān." bā nián sì yuè rén shēn, chì:" zhèn zì lín huán yǔ, sī zhì hé píng, yǐ sì hǎi wéi jiā, lǜ yǒu yī wù shī suǒ. měi niàn bì láo zhī nèi, huò duō wǎng náo zhī rén, shǔ cǐ yán zhēng, bèi yí zhěn mǐn, jì jué zhì yān zhī tàn, yòng zī qīn xù zhī rén. yīng sān jīng yè dōu jí zhū dào zhōu fǔ jiàn jìn zuì rén děng, yí lìng zhú chù zhǎng lì, yán qiè zhǐ huī běn tuī sī jí wěi běn suǒ pàn guān, jí sù jié jué duàn qiǎn, bù dé yān yán, jí zhì yuān làn, réng fù suǒ sī."
五年三月丙子,诏曰:“自大中六年已来,嫠耳称冤,决杖流配,诉虽有理, 不在申明。今后据其所陈,与为勘断,剺耳之罪,准律别科。”六年秋七月庚辰, 诏曰:“政教所切,狱讼惟先,推穷须察于事情,断遣必遵于条法,用宏钦恤,以 致和平。应三京、鄴都及诸道州府,见禁诸色人等,宜令逐处长吏,常切提撕,疾 速决遣,每务公当,勿使复有滞淹。”八年四月壬申,敕:“朕自临寰宇,思致和 平,以四海为家,虑有一物失所。每念狴牢之内,或多枉挠之人,属此炎蒸,倍宜 轸悯,冀绝滞淹之叹,用资钦恤之人。应三京、鄴都及诸道州府见禁罪人等,宜令 逐处长吏,严切指挥本推司及委本所判官,疾速结绝断遣,不得淹延,及致冤滥, 仍付所司。”
kāi yùn èr nián wǔ yuè rén xū, diàn zhōng chéng sāng jiǎn néng shàng fēng shì yuē:" fú yǐ tiān dì yù wàn wù, guǎng bó hòu zhī ēn dì wáng mù lí yuán, xíng kuān dà zhī lìng. shì zhī xù xíng huǎn yù, nǎi wéi zhèng zhī xiān bù dé xíng huì, shí ài mín zhī běn. jīn shèng xià zhī yuè, nóng shì fāng yīn, shì léi fēng zhǎng yǎng zhī shí, nǎi dòng zhí fān wú zhī jì. yí shùn shí lìng, yǐ hóng zhì rén. qiè yǐ zhū dào zhōu fǔ dōu jùn xiàn yīng jiàn jìn zuì rén, huò yǒu jiǔ zài líng yǔ, shāo zhì qū fēn, xū lì wǔ wén, zhī wàn nǎi zhòng. chuí chǔ zhī xià. huò xiàn wú gū léi xiè zhī zhōng, mò néng zì lǐ. gǒu yī rén jū xì, zé shù rén yíng cái, wù yòng jì dān, gōng yè yì bà. ruò cǐ zhī lèi, shí fán yǒu tú, qiè kǒng guān lì yīn xún, jìn chéng sī bì. fú qǐ xiáng zhào zhǐ, lìng jù zài xíng yù, wěi zhǎng lì qīn zì lù wèn, liàng zuì jí sù duàn qiǎn, wù jué yuān làn, wù dé yān liú, shù miǎn xū jìn píng rén, fáng duó nóng lì, jì zhào hé qì, yǐ qìng míng shí." chì yuē:" líng yǔ zhī zhōng, léi xiè zhī kǔ, jiān lì gǒu qióng yú zhī wàn, píng rén yòng fèi yú huò cái, yóu zī zhì yān, jiān zhì qū sāi. sāng jiǎn néng tǐ zī zhěn mǐn, zhuān yǒu fū chén, qǐng zhǎng lì gōng qīn, miǎn yù guān yì bī, shēn wèi yǔn dàng, yí zài sòng xíng. yí yī." shí yuè jiǎ zǐ, mì shū shěng zhù zuò láng biān gān shàng fēng shì yuē:" chén wén cóng jiàn rú liú, rén jūn zhī lìng fàn jí yán wú yǐn, chén zǐ zhī cháng guī. gài yù biǎo dà guó zhī rèn rén, zhì wàn bāng zhī wú shì, qián wén bèi zài, kě jǔ ér xíng. fú yǐ huáng dì bì xià, dé hé shàng qióng, yùn yīng xià wǔ, gàn shí xiāo yī ér zhěn niàn, hǎo shēng è shā yǐ tuī rén, jǐ cuò diǎn xíng, gù wú yuān wǎng. rán yǐ zhào lín zhī nèi, zhōu jùn yóu duō, ruò bù zài jù jǔ míng, fú kǒng jiàn chéng jiān bì. chén qiè jiàn zhū dào xíng yù, qián cháo céng jiàng chì wén, fán shì jìn xì zuì rén, wǔ rì yí dù lù wèn. dàn yǐ nián yuè shāo yuǎn, jiàn zhì yīn xún. huò zhǎng lì shì fán, bù xiá gōng qīn diǎn jiǎn huò xū tú qǐ xìng, wàng yào zhuī lǐng zhèng míng. lǜ yǒu shè yú yín xíng, jí kǒng shāng yú hé qì. fú qǐ tè jiàng zhào chì. zì jīn hòu zhū dào bìng wěi zhǎng lì wǔ rì yí dù, dāng miàn tóng gòng lù wèn, suǒ jì chù fǎ zhě wú xìng, xián yuān zhě huò shēn. bǐ lìng sì hǎi jiǔ zhōu, xián gē shèng dé wǔ fēng shí yǔ, yǒng zhì chāng qī." chì yuē:" rén zhī mìng wú yǐ fù shēng, guó zhī xíng bù kě làn jǔ. suī yī chéng zhī diǎn, wù zài gōng píng ér sān fù qí cí, suǒ yí xiáng shěn. fán jū fǎ lì, hé jiū yù qíng. biān gān jìn zhì zhōu xíng, é chén dǎng yì, gèng zhāng qīn xù, yí yǔn shēn míng."
开运二年五月壬戌,殿中丞桑简能上封事曰:“伏以天地育万物,广博厚之恩; 帝王牧黎元,行宽大之令。是知恤刑缓狱,乃为政之先;布德行惠,实爱民之本。 今盛夏之月,农事方殷,是雷风长养之时,乃动植蕃芜之际。宜顺时令,以宏至仁。 窃以诸道州府都郡县应见禁罪人,或有久在囹圄,稍滞区分,胥吏舞文,枝蔓乃众。 捶楚之下。或陷无辜;缧绁之中,莫能自理。苟一人拘系,则数人营财,物用既殚, 工业亦罢。若此之类,实繁有徒,切恐官吏因循,浸成斯弊。伏乞降诏旨,令据在 刑狱,委长吏亲自录问,量罪疾速断遣,务绝冤滥,勿得淹留,庶免虚禁平人,妨 夺农力,冀召和气,以庆明时。”敕曰:“囹圄之中,缧绁之苦,奸吏苟穷于枝蔓, 平人用费于货财,由兹滞淹,兼致屈塞。桑简能体兹轸悯,专有敷陈,请长吏躬亲, 免狱官抑逼,深为允当,宜再颂行。宜依。”十月甲子,秘书省著作郎边玕上封事 曰:“臣闻从谏如流,人君之令范;极言无隐,臣子之常规。盖欲表大国之任人, 致万邦之无事,前文备载,可举而行。伏以皇帝陛下,德合上穹,运膺下武,旰食 宵衣而轸念,好生恶杀以推仁,几措典刑,固无冤枉。然以照临之内,州郡尤多, 若不再具举明,伏恐渐成奸弊。臣窃见诸道刑狱,前朝曾降敕文,凡是禁系罪人, 五日一度录问。但以年月稍远,渐致因循。或长吏事烦,不暇躬亲点检;或胥徒启 幸,妄要追领证明。虑有涉于淫刑,即恐伤于和气。伏乞特降诏敕。自今后诸道并 委长吏五日一度,当面同共录问,所冀处法者无幸,衔冤者获伸。俾令四海九州, 咸歌圣德;五风十雨,永致昌期。”敕曰:“人之命无以复生,国之刑不可滥举。 虽一成之典,务在公平;而三覆其词,所宜详审。凡居法吏,合究狱情。边玕近陟 周行,俄陈谠议,更彰钦恤,宜允申明。”
sān nián shí yī yuè dīng wèi, zuǒ shí yí dòu yǎn shàng shū yuē:" chén fú dǔ míng lì lǜ shū yún: sǐ xíng zhě, gǔ xiān zhé wáng, zé tiān chuí xiàng, běn yù shēng zhī, yì qī zhǐ shā, jiǎo zhǎn zhī zuò, jiē xíng zhī jí yě. yòu zhǔn tiān chéng sān nián rùn bā yuè èr shí sān rì chì, xíng jí fǎ rì, yí bù jǔ lè, jiǎn cháng shàn yòu xíng bù shì, jué zhòng zhàng yī dùn chǔ sǐ, yǐ dài jí fǎ, sī jiē rén jūn āi jīn bù shě zhī dào yě. qiè yǐ chī yóu wéi wǔ nüè zhī kē, shàng xíng biān pǔ hàn zǔ yuē sān zhāng zhī fǎ, zhǐ yǒu sǐ xíng. jiǎo zhě jīn gǔ xiāng lián, zhǎn zhě tóu jǐng yì chù, dà pì zhī mù, bù chū liǎng duān, yín xíng suǒ xìng, jìn wén shù děng. gài yuán wài dì, bù shǒu tōng guī, sì lǜ qíng xìng, huò yǐ cháng dìng guàn cǎn rén shǒu zú, huò yǐ duǎn dāo luán gē rén jī fū, nǎi zhì lèi cháo bàn shēng bàn sǐ, bǐ yuān shēng ér shàng dá, zhì hé qì yǐ yǒu shāng. jiāng hóng shǒu wèi zhī rén, zài jùn wéi xíng zhī lìng, yù qǐ tè xià míng chì, yán jiā jìn duàn zhě." chì yuē:" wén wù fāng xìng, xíng fá xū dāng, yǒu zuì yí cóng yú zhèng fǎ, qù xié jiàn qì yú gǔ fēng. dòu yǎn suǒ gòng zòu zhāng, shí bì lǐ dào, yí yī suǒ zòu, zhǔn lǜ lìng shī xíng."
三年十一月丁未,左拾遗窦俨上疏曰:“臣伏睹名例律疏云:死刑者,古先哲 王,则天垂象,本欲生之,义期止杀,绞斩之坐,皆刑之极也。又准天成三年闰八 月二十三日敕,行极法日,宜不举乐,减常膳;又刑部式,决重杖一顿处死,以代 极法,斯皆人君哀矜不舍之道也。窃以蚩尤为五虐之科,尚行鞭朴;汉祖约三章之 法,止有死刑。绞者筋骨相连,斩者头颈异处,大辟之目,不出两端,淫刑所兴, 近闻数等。盖缘外地,不守通规,肆率情性,或以长钉贯篸人手足,或以短刀脔割 人肌肤,乃至累朝半生半死,俾冤声而上达,致和气以有伤。将宏守位之仁,在峻 惟行之令,欲乞特下明敕,严加禁断者。”敕曰:“文物方兴,刑罚须当,有罪宜 从于正法,去邪渐契于古风。窦俨所贡奏章,实裨理道,宜依所奏,准律令施行。”
hàn gān yòu èr nián zhēng yuè, chì:" zhèng guì kuān yì, xíng shàng āi jīn, lǜ zī màn zhī shēng jiān, shí zhěn shāng ér shì niàn. jīn shǔ sān yuán gǎi hòu, sì xù lǚ duān, jiāng jì hé píng, wú rú yù sòng. yīng sān jīng yè dōu zhū dào zhōu fǔ jiàn xì zuì rén, wěi zhú chù zhǎng lì gōng qīn lǜ wèn, qí yú jué duàn, wù zài gōng píng, jù jiàn qí qíng, jí wéi jù yù, wù lìng lǜ yǐn, suì zhì yān tíng, wú zòng wǔ wén, yǒu shāng hé qi." sì yuè jiǎ wǔ, chì yuē" yuè jiè zhèng yáng, hòu dāng xiǎo shǔ, nǎi tǐng chóng chū qīng zhī rì, shì xù xíng yì yù zhī chén, yǒu zuì zhě sù jiù kān qióng, báo fá zhě huà shí shū jué, yòng fú shí lìng, wù zòng zhì yān. sān jīng yè dōu zhū dào zhōu fǔ zài yù jiàn xì zuì rén, yí lìng suǒ sī jí sù duàn qiǎn, wú zhì yān zhì wǎng làn." wǔ yuè xīn wèi, chì:" zhèng huà suǒ xiān, yù sòng yōu qiè, bù wéi wǎng náo, jiān lǜ zhì yān. shì dàng zhǎng yǎng zhī shí, zhèng shǔ hè zhēng zhī hòu, lèi xíng tiáo guàn, bǐ sù shī xíng, mí bù dīng níng, wèi zēng zòu bào, zài sòng gào yù, wú huò yīn xún. yīng sān jīng yè dōu zhū dào zhōu fǔ, zhào zhì, yí jù shū fàng yǐ xíng wèi xíng shēn zòu, wú zhì dòu liú"
汉乾祐二年正月,敕:“政贵宽易,刑尚哀矜,虑滋蔓之生奸,实轸伤而是念。 今属三元改候,四序履端,将冀和平,无如狱讼。应三京、鄴都、诸道州府见系罪 人,委逐处长吏躬亲虑问,其于决断,务在公平,俱见其情,即为具狱,勿令率引, 遂致淹停,无纵舞文,有伤和气。”四月甲午,敕曰;“月届正阳,候当小暑,乃 挺重出轻之日,是恤刑议狱之辰,有罪者速就勘穷,薄罚者画时疏决,用符时令, 勿纵滞淹。三京、鄴都、诸道州府在狱见系罪人,宜令所司疾速断遣,无致淹滞枉 滥。”五月辛未,敕:“政化所先,狱讼攸切,不惟枉挠,兼虑滞淹。适当长养之 时,正属熇蒸之候,累行条贯,俾速施行,靡不丁宁,未曾奏报,再颂告谕,无或 因循。应三京、鄴都、诸道州府,诏至,宜具疏放已行未行申奏,无致逗留”
zhōu guǎng shùn sān nián sì yuè yǐ hài, chì:" zhèn yǐ shí dāng huà yù, qì shǔ yán zhēng, nǎi sī léi xiè zhī rén, shì zhěn āi jīn zhī niàn, lǜ qí fēi suǒ, àn jū yān yán, huò wǎng làn qióng qū ér wèi dé shēn xuān, huò jī kě jí bìng ér wú suǒ kòng gào. yǐ zuì dāng xíng zhě, wéi bǐ zì zhào, fǎ bù kě yí fēi lǐ shòu kǔ zhě, wèi shàng bù míng, ān dé wú lǜ. qīn xù zhī dào, sù xiāo mí níng. yīng zhū dào zhōu fǔ jiàn xì zuì rén, yí lìng guān lì jí sù tuī jū, jù qīng duàn qiǎn, bù dé yān zhì. réng lìng yù lì, sǎ sǎo láo yù, dāng lìng xū xiē xǐ dí jiā xiè, wú lìng zǎo shī gōng jǐ shuǐ jiāng, wú lìng jī kě. rú yǒu jí huàn, lìng qí jiā rén kàn chéng, qiú rén wú zhǔ, guān chāi yī gōng zhěn hòu, wù zhì bìng wáng. xún diǎn fǎ zhī chéng guī, shùn zhǎng yíng zhī shí lìng, bǐ wú yān zhì, yǐ zhì zhì píng." yòu, cì zhū zhōu zhào yuē:" zhèn yǐ fū zhèng zhī qín, wéi xíng shì zhòng, jì wèi néng huà rén yú wú zuì, zé bù kě wèi shàng ér shī xíng. kuàng shí dāng zhǎng yíng, shì guì qīng shì, niàn líng yǔ zhī bì gù, fù zhì gù zhī jū mí, chǔ yú yán zhēng, hé yì fén zhuó. zài zhōu jí suǒ shǔ xíng yù jiàn xì zuì rén, qīng kě gōng qīn lù wèn, shěng lüè qū fēn. yú rù wù bù xíng zhě, lìng qí wù kāi xì yǒu lǐ xū shēn zhě, sù qī shū jué. bǐ jiē píng yǔn, wú zhì zhì yān. yòu yǐ yù lì chěng rèn qíng zhī jiān, qiú rén bèi fēi fǎ zhī kǔ, yí jiā jiǎn chá, wù zòng qīn qī. cháng lìng jìng sǎo yù fáng, xǐ shuā jiā xiá, zhī qí jī kě, gōng yǔ shuǐ jiāng, yǒu bìng zhě tīng gǔ ròu kàn chéng, wú zhǔ zhě qiǎn yī gōng jiù liáo, wù lìng fēi lǐ zhì bì, yǐ zhì hé qì yǒu shāng. qīng zhōng gàn fēn yōu, rén míng lì shì, bì néng fèng zhào, tǐ wǒ yòng xīn, juàn wěi yú zī, xìng mèi wú yǐ. yú cóng chì mìng chǔ fèn."
周广顺三年四月乙亥,敕:“朕以时当化育,气属炎蒸,乃思缧绁之人,是轸 哀矜之念,虑其非所,案鞫淹延,或枉滥穷屈而未得申宣,或饥渴疾病而无所控告。 以罪当刑者,惟彼自召,法不可移;非理受苦者,为上不明,安得无虑。钦恤之道, 夙宵靡宁。应诸道州府见系罪人,宜令官吏疾速推鞫,据轻断遣,不得淹滞。仍令 狱吏,洒扫牢狱,当令虚歇;洗涤枷械,无令蚤虱;供给水浆,无令饥渴。如有疾 患,令其家人看承,囚人无主,官差医工诊候,勿致病亡。循典法之成规,顺长嬴 之时令,俾无淹滞,以致治平。”又,赐诸州诏曰:“朕以敷政之勤,惟刑是重, 既未能化人于无罪,则不可为上而失刑。况时当长嬴,事贵清适,念囹圄之闭固, 复桎梏之拘縻,处于炎蒸,何异焚灼。在州及所属刑狱见系罪人,卿可躬亲录问, 省略区分。于入务不行者,令俟务开系;有理须伸者,速期疏决。俾皆平允,无至 滞淹。又以狱吏逞任情之奸,囚人被非法之苦,宜加检察,勿纵侵欺。常令净扫狱 房,洗刷枷匣,知其饥渴,供与水浆,有病者听骨肉看承,无主者遣医工救疗,勿 令非理致毙,以致和气有伤。卿忠干分忧,仁明莅事,必能奉诏,体我用心,眷委 于兹,兴寐无已。余从敕命处分。”
xiǎn dé yuán nián shí yī yuè, dì wèi shì chén yuē:" tiān xià suǒ zòu yù sòng, duō zhuī yǐn zhèng, shén zhì yān yán, yǒu jí bǎi yú rì ér wèi jué zhě. qí zhōng yǒu tú dǎng fǎn gào zhě, jié zhǔ chén sù zhě jí wàng zāo qiān yǐn zhě, lǜ yù lì zuò xìng chí liú, zhì shēng rén xiū fèi huó yè, zhèn měi niàn cǐ, mí qiè jiù huái. cǐ hòu yí tiáo guàn suǒ zài fān jùn, lìng xuǎn míng gàn liáo lì, dāng qí sù sòng. rú yù bù zhì liú, rén wú wǎng náo, míng jù wén zòu, liàng yǔ zhēn jiǎng."
显德元年十一月,帝谓侍臣曰:“天下所奏狱讼,多追引证,甚致淹延,有及 百余日而未决者。其中有徒党反告者,劫主陈诉者及妄遭牵引者,虑狱吏作幸迟留, 致生人休废活业,朕每念此,弥切疚怀。此后宜条贯所在籓郡,令选明干僚吏,当 其诉讼。如狱不滞留,人无枉挠,明具闻奏,量与甄奖。”
nèi wài guān dāng shú zhī fǎ, liáng táng jiē wú dìng zhì, duō shì yōu róng, huò yīn shí fēn qīng zhòng. jìn tiān fú liù nián wǔ yuè, shàng shū xíng bù yuán wài láng lǐ xiàng qǐng:" jīn hòu fán shì sàn guān, bù jì gāo dī, ruò fàn zuì bù dé dàng shú, yì bù dé shàng qǐng xiáng dìng yuàn fù zòu. yīng nèi wài wén wǔ guān, yǒu pǐn guān zhě zì cóng pǐn guān fǎ, wú pǐn guān yǒu sàn shì guān zhě, yīng nèi wài dài zhí tíng chén bīn cóng yǒu gōng jiàng xiào děng, bìng qǐng tóng jiǔ pǐn guān lì. qí jīng dū yùn xún shǐ jí zhū dào zhōu fǔ yá qián zhí yuán nèi wài zá rèn zhèn jiāng děng, bìng qǐng zhǔn lǜ, bù dé shàng qǐng dāng shú. qí xún sī mǎ bù sī pàn guān, suī yǒu céng lì pǐn guān zhě, yì qǐng tóng liú wài zhí. zhǔn lǜ. zhàng zuì yǐ xià, yī jué fá lì, tú zuì yǐ shàng, réng yī dāng shú fǎ." zhì zhōu xiǎn dé wǔ nián qī yuè, xīn dìng xíng tǒng:" jīn hòu dìng zuì, zhū dào héng jūn sī mǎ jié dù fù shǐ fù liú shǒu, zhǔn cóng wǔ pǐn guān lì zhū dào liǎng shǐ pàn guān fáng yù tuán liàn fù shǐ, zhǔn cóng liù pǐn guān lì jié dù zhǎng shū jì tuán pàn guān liǎng fān yíng tián děng shǐ pàn guān, zhǔn cóng qī pǐn guān lì zhū dào tuī xún jí jūn shì pàn guān, zhǔn cóng bā pǐn guān lì zhū jūn jiàng xiào nèi zhū sī shǐ shǐ fù gòng fèng diàn zhí, lín shí zòu tīng chì zhǐ." yóu shì nèi wài pǐn guān dāng shú zhī fǎ, shǐ yǒu dìng zhì yān.
内外官当赎之法,梁、唐皆无定制,多示优容,或因时分轻重。晋天福六年五 月,尚书刑部员外郎李象请:“今后凡是散官,不计高低,若犯罪不得当赎,亦不 得上请详定院覆奏。应内外文武官,有品官者自从品官法,无品官有散试官者,应 内外带职廷臣宾从、有功将校等,并请同九品官例。其京都运巡使及诸道州府衙前 职员、内外杂任镇将等,并请准律,不得上请当赎。其巡司马步司判官,虽有曾历 品官者,亦请同流外职。准律。杖罪以下,依决罚例,徒罪以上,仍依当赎法。” 至周显德五年七月,新定《刑统》:“今后定罪,诸道行军司马、节度副使、副留 守,准从五品官例;诸道两使判官、防御团练副使,准从六品官例;节度掌书记、 团判官、两蕃营田等使判官,准从七品官例;诸道推巡及军事判官,准从八品官例; 诸军将校内诸司使、使副、供奉、殿直,临时奏听敕旨。”由是内外品官当赎之法, 始有定制焉。