strong yī yǐn zòu hòu fèi tài jiǎ strong
伊尹奏後廢太甲

huà shuō tài jiǎ, nǎi tāng wáng dí sūn, wù shēn nián sì yuè jí wèi, yī yǐn fǔ zhèng. tài jiǎ bù míng jué dé, diān fù tāng zhī diǎn xíng. yī yǐn jiàn yuē: rén jūn sàng guó, jiē wèi bù míng jué dé, diān fù qí fǎ, bù nà zhōng yán. jīn wǒ zhǔ nǎi tāng wáng dí zhǎng sūn, xiān wáng chú bào wèi mǎn èr shí nián, jūn shàng bù sù gǎi guò, qín zhì guó zhèng, kǒng zhū hóu lái cháo, gōng lùn hé yǐ chù zhī? tài jiǎ yuē: guó jiā zhī shì, yǒu qīng cái jué. zhèn jīn wèi jūn, yòu wèi tān jiǔ hǎo huò, zhū hóu lùn zhèn hé shì? shù duān jù shì xiǎo jié, zhǐ zuò wú yì zhī shì. yī yǐn jiàn jiàn bù tīng, yù yù bù lè: yī yǐn méng chéng tāng bù qì, pìn wǒ huì zhū hóu, qù qí bào nüè cán liè, yǐ ān tiān xià. bù xiǎng wèi èr shí nián, chū cǐ huāng zhèng bài dé zhī jūn, tiān xià bù jiǔ, bì shǔ tā rén yǐ. yī yè wú qǐn.
話說太甲，乃湯王嫡孫，戊申年四月即位，伊尹輔政。太甲不明厥德，顛覆湯之典刑。伊尹諫曰：「人君喪國，皆為不明厥德，顛覆其法，不納忠言。今我主乃湯王嫡長孫，先王除暴未滿二十年，君上不速改過，勤治國政，恐諸侯來朝，公論何以處之？」太甲曰：「國家之事，有卿裁決。朕今為君，又未貪酒好貨，諸侯論朕何事？數端俱是小節，只作無益之事。」伊尹見諫不聽，鬱鬱不樂：「伊尹蒙成湯不棄，聘我會諸侯，去其暴虐殘列，以安天下。不想未二十年，出此荒政敗德之君，天下不久，必屬他人矣。」一夜無寢。

cì rì jí rù cháo, huì tóng zhòng wén wǔ yuē: jīn zhǔ shàng bù míng jué dé, diān fù zǔ xíng, nán yǐ wèi jūn. jīn rì huì tóng liè wèi, zòu tài hòu bié lì xīn jūn, fèi zhī wèi hóu, liè wèi zhī jiàn hé rú? zhòng wén wǔ yuē: míng gōng cǐ yì, suǒ jiàn shén dāng. yī yǐn jiàn zhòng chén jiē rán, jí lǜ rù hòu gōng, tóng zòu tài hòu, bèi yán: tài jiǎ wèi jūn, bù míng jué dé, diān fù xiān jūn diǎn xíng, chén děng lèi jiàn, chún bù tīng cóng, nán yǐ wèi jūn. jīn chén děng gōng yì, yù fèi wèi hóu, ān zhì tóng gōng hé běi lín zhāng. wèi gǎn shàn zhuān, fú hòu tài hòu yì zhǐ fā luò. tài hòu wén zòu yán yuē: tài jiǎ bù míng, jì bù kě wèi jūn, fèi yī dì, bì dāng lì yī dì. tài jiǎ ruò fèi, zé lì hé rén wèi jūn? yī yǐn zòu yuē: chén zàn shè guó zhèng, qí yǒu dé zhě jū zhī. tài hòu wèi zhòng wén wǔ yuē: rǔ zhū dà chén, gōng lùn tóng fǒu? qún chén zòu yuē: suǒ yì jiē tóng. tài hòu yuē: zhòng jiàn jì tóng, kě xuān tài jiǎ lái. tài jiǎ suí xuān zhì, bài fú yú dì. tài hòu yuē: rǔ zǔ dé tiān xià, jiē lài yī xiān shēng zhī gōng láo, jīn tóng zhòng wén wǔ, zòu rǔ bù míng jué dé, diān fù zǔ xíng, jiàn rǔ bù tīng, gōng yì fèi rǔ wèi tóng gōng hóu. kě jiě xià yìn huǎn, jí wǎng tóng gōng ér qù, wú dé yǒu wéi guó fǎ yě. tài jiǎ mò rán, zhǐ de jiě xià yìn shòu, chuí lèi bài cí tài hòu, wǎng tóng gōng ér qù. yī yǐn zòu tài hòu yuē: chén zàn shè guó zhèng, yù bǎo shì tài hòu zhí zhǎng. chén wèi zǎi fǔ, zhǐ tǒng shè tiān xià zhī shì, tài hòu dàn fàng xīn, chén jué wú yì zhì, tài hòu yuē: qīng zhī zhōng, qiè yì zhī zhī, chéng wú fù xiān wáng zhī zhì wèi měi. yī yǐn xiè ēn ér tuì.
次日即入朝，會同眾文武曰：「今主上不明厥德，顛覆祖刑，難以為君。今日會同列位，奏太后別立新君，廢之為侯，列位之見何如？」眾文武曰：「明公此議，所見甚當。」伊尹見眾臣皆然，即率入後宮，同奏太后，備言：「太甲為君，不明厥德，顛覆先君典刑，臣等累諫，純不聽從，難以為君。今臣等公議，欲廢為侯，安置桐宮河北臨漳。未敢擅專，伏候太后懿旨發落。」太后聞奏；言曰：「太甲不明，既不可為君，廢一帝，必當立一帝。太甲若廢，則立何人為君？」伊尹奏曰：「臣暫攝國政，俟有德者居之。」太后謂眾文武曰：「汝諸大臣，公論同否？」群臣奏曰：「所議皆同。」太后曰：「眾見既同，可宣太甲來。」太甲隨宣至，拜伏於地。太后曰：「汝祖得天下，皆賴伊先生之功勞，今同眾文武，奏汝不明厥德，顛覆祖刑，諫汝不聽，公議廢汝為桐宮侯。可解下印緩，即往桐宮而去，毋得有違國法也。」太甲默然，只得解下印綬，垂淚拜辭太后，往桐宮而去。伊尹奏太后曰：「臣暫攝國政，玉寶是太后執掌。臣為宰輔，只統攝天下之事，太后但放心，臣決無異志，」太后曰：「卿之忠，妾亦知之，誠無負先王之志為美。」伊尹謝恩而退。

cì rì, yī yǐn zhāi jiè mù yù, dēng tiān zǐ zhī wèi, yǐ shè guó zhèng. dāng guó yǐ cháo zhū hóu, suī jū tiān zǐ zhī wèi, zhǐ zhe zhū hóu fú sè, zuò yú tiān zǐ wèi zhī páng, yǐ dāng zhū hóu. zhū hóu zhī yī yǐn wú yì zhì, yì gè zūn yī, jiē zhì cháo táng, zhòng gè yuè fú. yī yǐn lìng pái yán yàn, kuǎn dài zhū hóu. yī yǐn yuē: chén bù dé qí jūn, chén zhī bù xìng. jūn bù dé qí chén, jūn zhī bù xìng. jūn chén hé hé, tiān xià wú bù zhì zhě yǐ. jīn yǐn yǔ liè gōng bù dé qí zhǔ, nǎi dà bù xìng yě. yǐn běn wú cái dé, gǎn dài shè guó zhèng, yǐ cháo tiān xià, jīn rì zhī shì, shí chū yú bù dé yǐ yě. měi yù guī gēng, kǒng yǐ xiǎo yì ér qì dà shì gù bù gǎn tōu ān, quán lǐ tóng zhèng, yǐ qí tài jiǎ huǐ guò zì xīn, rán hòu fù qí dà wèi. jīn liè gōng huí guó, míng chén zhèng jiào, suǒ dāng wèi zhě jǐn zūn fǎ dù, bì guǎng xiū dé jiào. zhòng zhū hóu gè wěi wěi tīng mìng, bài cí huí guó. zì cǐ yī yǐn shè zhèng sān nián, tiān xià dà zhì. kāi chéng xīn, bǐng zhèng jí xié, qù jiān nìng, gū zhì bù tí.
次日，伊尹齋戒沐浴，登天子之位，以攝國政。當國以朝諸侯，雖居天子之位，只着諸侯服色，坐於天子位之旁，以當諸侯。諸侯知伊尹無異志，亦各遵依，皆至朝堂，眾各悅服。伊尹令排筵宴，款待諸侯。伊尹曰：「臣不得其君，臣之不幸。君不得其臣，君之不幸。君臣和合，天下無不治者矣。今尹與列公不得其主，乃大不幸也。尹本無才德，敢代攝國政，以朝天下，今日之事，實出於不得已也。每欲歸耕，恐以小義而棄大事、故不敢偷安，權理同政，以俟太甲悔過自新，然後復其大位。今列公回國，明陳政教，所當為者謹遵法度，必廣修德教。」眾諸侯各唯唯聽命，拜辭回國。自此伊尹攝政三年，天下大治。開誠心，秉正嫉邪，去奸佞，姑置不題。

huà fēn liǎng tóu, qiě shuō tài jiǎ zì wǎng tóng gōng ér lái, xǐ xīn dí lǜ, zì yuàn zì yì, chù rén qiān yì, shēn jū tóng gōng, bìng wú yuàn yán. yī yǐn shǐ rén chān zhī, huí bào jiàn yī yǐn, yī yǐn huí zòu tài hòu, yán: tài jiǎ jīn jū tóng gōng, yǎng dé gǎi guò, jīng tì zì chí, zòu zhī tài hòu, tài hòu kě fā yì zhǐ, yǐ miǎn fú yìn shòu, yíng jiē tài jiǎ huí cháo. tài hòu wén zòu dà yuè, jí bān yì zhǐ, jī miǎn fú wǎng tóng gōng, yíng tài jiǎ huí cháo. shǐ zhì tóng gōng, jiàn tài jiǎ, zòu zhī qián shì, xiàn shàng miǎn fú. tài jiǎ dà xǐ, jí pái jià tóng shǐ huí. yī yǐn lǜ bǎi guān chū guō wài yíng jiē.
話分兩頭，且說太甲自往桐宮而來，洗心滌慮，自怨自艾，處仁遷義，身居桐宮，並無怨言。伊尹使人覘之，回報見伊尹，伊尹回奏太后，言：「太甲今居桐宮，養德改過，兢惕自持，奏知太后，太后可發懿旨，以冕服印綬，迎接太甲回朝。」太后聞奏大悅，即頒懿旨，齎冕服往桐宮，迎太甲回朝。使至桐宮，見太甲，奏知前事，獻上冕服。太甲大喜，即排駕同使回。伊尹率百官出郭外迎接。

tài jiǎ fù wèi, zhòng chén qìng hè, shān hū bì, tài jiǎ xuān yī yǐn shàng diàn, mìng cì zuò, wèi láo zhī yuē: guó jiā lài qīng fú chí zhī gōng, tā rì liè yú qí cháng, chuí wàn shì bù xiǔ yě. yī yǐn yuē: yuàn bì xià zì jīn xǐ xīn yù dé, yǐ shè jì wèi zhòng, jīng jīng yè yè, tiān xià hé huàn bù zhì píng yě! tài jiǎ dà yuè, mìng shè yàn yǐ dài qún chén, yuè shàng ér sàn. zì cǐ rì xiū jué dé, bǎo huì shù mín, bù gǎn wǔ yú guān guǎ, zhū hóu xián guī, hào wèi tài zōng, zhì tiān xià sān shí sān nián, shòu liù shí yī ér bēng. bēng zhī rì, mín jiē háo kū bà shì, rú sàng kǎo bǐ. chuán zi wò dīng lì.
太甲復位，眾臣慶賀，山呼畢，太甲宣伊尹上殿，命賜坐，慰勞之曰：「國家賴卿扶持之功，他日列於旗常，垂萬世不朽也。」伊尹曰：「願陛下自今洗心浴德，以社稷為重，兢兢業業，天下何患不治平也！」太甲大悅，命設宴以待群臣，月上而散。自此日修厥德，保惠庶民，不敢侮於鰥寡，諸侯咸歸，號為太宗，治天下三十三年，壽六十一而崩。崩之日，民皆嚎哭罷市，如喪考妣。傳子沃丁立。

huò wèn: kǒng míng sì chū qí shān, mà sǐ cáo zhēn, dà bài sī mǎ yì, zhǎng ān bù rì kě dé. kě hèn liú chán hūn yín, huáng hào shòu huì, xìn tīng jiān nìng yán, zhào huí kǒng míng, kě xī qián gōng jǐn fèi yǐ! kǒng míng qǐ bù zhī liú chán zhī nuò, huáng hào zhī nìng hū? dāng shí hé bù xiào yī yǐn fèi tài jiǎ zhī lì, fèi liú chán zì shè guó zhèng, qǐ bù shùn tiān háng dào? zhǐ zhī jū gōng jǐn cuì sǐ ér hòu yǐ yě. qǐ kǒng míng bù zhī yǒu yī yǐn zhī guī hū? qǐ kǒng míng bù zhī liú kān zhī xián kě lì hū? shǐ sān fēn tiān xià, zhì sī mǎ dé yī tǒng zhě, kǒng míng zhī cì yě. huò yún: sān guó shí bù bǐ shāng shì, bù néng xíng yī yǐn zhī shì, fèi chán zì shè guó zhèng. dá yuē: guó zhèng gù bù kě zì shè, fèi chán fǔ kān wèi jūn, yì wú bù kě. huò yòu yuē: kǒng míng wèi chū máo lú, yǐ zhī sān fēn tiān xià dìng, gù rú shì xíng. dá yuē: ruò yǐ sān fēn wèi dìng, yì bù bì liù chū qí shān jiāng bīng shū shòu jiāng wéi yǐ. yú yuē: suī tiān shù fù zhī nìng chén zéi zi, ruò kǒng míng yí xíng yī yǐn zhī shì, zé nèi yǒu xián jūn zhǔ guó, wài yǒu kǒng míng zhǔ bīng, jiāng wéi wèi zhī cān móu, ér wèi wú bǎi wàn zhī zhòng, tóng tiě wèi chéng, nán táo shī tú zhǎng wò zhōng yǐ. huò yòu wèn yuē: gōng wú bào bù píng, ruò fēi tiān shù fù sī mǎ, shàng fāng gǔ kǒng míng jì chéng, tiān bù jiàng pāng tuó dà yǔ yǐ miè yān huǒ, shú néng yù yǐ jiù zhī bù sǐ. fū sī mǎ fù zǐ yī sǐ, shú wèi jìn cháo? kǒng míng jiàn tiān jiàng yǔ, yǐ jiù chū sī mǎ fù zǐ, yì tàn yuē: móu shì zài rén, chéng shì zài tiān. hé dài gōng jīn rì bù fèn yì lùn. dá yuē: yī, jiē rú gōng yán, zé rén shēng bù bì lùn shàn è, rén shēng bù bì lùn zhǎng duǎn, rén shēng bù bì qiú míng lì, rén shēng bù bì xíng jì jiào, jiē zuò dài tiān ér ān pái zhì yě, wú hé gǎn xìn zhū! wén gǔ yún, zuò shàn tiān jiàng zhī bǎi xiáng, zuò bù shàn tiān jiàng zhī bǎi yāng. ruò rén shēng zuò ér dài shù, ér shù guǒ yǒu dìng, zuò shàn zuò è, yì wú yǒu yě. wú zhōng yǒu bù píng yān! wú wèi shì dì zǐ guān fó jiào yún: bù sī shàn, bù sī è, bù qǔ bù shě, xīn rú xū kōng, néng hán wàn wù, zhí xīn zhèng niàn, jí néng chéng fó. ruò yán wàn shì jiē yǒu dìng shù, bù yóu rén wèi wú níng zūn shì jiào, xué zuò fú yě bà.
或問：孔明四出祈山，罵死曹真，大敗司馬懿，長安不日可得。可恨劉禪昏淫，黃皓受賄，信聽奸侫言，召回孔明，可惜前功盡廢矣！孔明豈不知劉禪之懦，黃皓之侫乎？當時何不效伊尹廢太甲之例，廢劉禪自攝國政，豈不順天行道？只知鞠躬盡瘁死而後已也。豈孔明不知有伊尹之規乎？豈孔明不知劉堪之賢可立乎？使三分天下，至司馬得一統者，孔明之賜也。或云：三國時不比商世，不能行伊尹之事，廢禪自攝國政。答曰：國政固不可自攝，廢禪輔堪為君，亦無不可。或又曰：孔明未出茅廬，已知三分天下定，故如是行。答曰：若以三分為定，亦不必六出祁山將兵書授姜維矣。愚曰：雖天數付之侫臣賊子，若孔明宜行伊尹之事，則內有賢君主國，外有孔明主兵，姜維為之參謀，而魏吳百萬之眾，銅鐵為城，難逃師徒掌握中矣。或又問曰：公無抱不平，若非天數付司馬，上方谷孔明計成，天不降滂沱大雨以滅煙火，孰能御以救之不死。夫司馬父子一死，孰為晉朝？孔明見天降雨，以救出司馬父子，亦嘆曰：謀事在人，成事在天。何待公今日不忿議論。答曰：噫，皆如公言，則人生不必論善惡，人生不必論長短，人生不必求名利，人生不必行計較，皆坐待天而安排至也，吾何敢信諸！聞古雲，作善天降之百祥，作不善天降之百殃。若人生坐而待數，而數果有定，作善作惡，亦無有也。吾終有不平焉！吾為釋弟子觀佛教云：不思善，不思惡，不取不舍，心如虛空，能含萬物，直心正念，即能成佛。若言萬事皆有定數，不由人為吾寧遵釋教，學做佛也罷。