āi gōng wèn yú kǒng zǐ yuē: dāng jīn zhī jūn, shú wèi zuì xián?
哀公問於孔子曰:「當今之君,孰為最賢?」
kǒng zǐ duì yuē: qiū wèi zhī jiàn yě, yì yǒu wèi líng gōng hū?
孔子對曰:「丘未之見也,抑有衛靈公乎?」
gōng yuē: wú wén qí guī mén zhī nèi wú bié, ér zi cì zhī xián, hé yě?
公曰:「吾聞其閨門之內無別,而子次之賢,何也?」
kǒng zǐ yuē: chén yǔ qí cháo tíng xíng shì, bù lùn qí sī jiā zhī jì yě.
孔子曰:「臣語其朝廷行事,不論其私家之際也。」
gōng yuē: qí shì hé rú?
公曰:「其事何如?」
kǒng zǐ duì yuē: líng gōng zhī dì, yuē gōng zǐ qú móu, qí zhì zú yǐ zhì qiān shèng, qí xìn zú yǐ shǒu zhī, líng gōng ài ér rèn zhī. yòu yǒu shì yuē lín guó zhě, jiàn xián bì jìn zhī, ér tuì yǔ fēn qí lù, shì yǐ líng gōng wú yóu fàng zhī shì, líng gōng xián ér zūn zhī. yòu yǒu shì yuē qìng zú zhě, wèi guó yǒu dà shì, zé bì qǐ ér zhì zhī guó wú shì, zé tuì ér róng xián, líng gōng yuè ér jìng zhī. yòu yǒu dài fū shǐ qiū, yǐ dào qù wèi, ér líng gōng jiāo shě sān rì, qín sè bù yù, bì dài shǐ qiū zhī rù ér hòu gǎn rù. chén yǐ cǐ qǔ zhī, suī cì zhī xián, bù yì kě hū?
孔子對曰:「靈公之弟,曰公子渠牟,其智足以治千乘,其信足以守之,靈公愛而任之。又有士曰林國者,見賢必進之,而退與分其祿,是以靈公無游放之士,靈公賢而尊之。又有士曰慶足者,衛國有大事,則必起而治之;國無事,則退而容賢,靈公悅而敬之。又有大夫史鰌,以道去衛,而靈公郊舍三日,琴瑟不御,必待史鰌之入而後敢入。臣以此取之,雖次之賢,不亦可乎?」
zi gòng wèn yú kǒng zǐ yuē: jīn zhī rén chén shú wèi xián?
子貢問於孔子曰:「今之人臣孰為賢?」
zǐ yuē: wú wèi shí yě. wǎng zhě qí yǒu bào shū, zhèng yǒu zi pí, zé xián zhě yǐ.
子曰:「吾未識也。往者齊有鮑叔,鄭有子皮,則賢者矣。」
zi gòng yuē: qí wú guǎn zhòng, zhèng wú zi chǎn.
子貢曰:「齊無管仲,鄭無子產。」
zǐ yuē: cì! rǔ tú zhī qí yī, wèi zhī qí èr yě. rǔ wén yòng lì wèi xián hū? jìn xián wèi xián hū?
子曰:「賜!汝徒知其一,未知其二也。汝聞用力為賢乎?進賢為賢乎?」
zi gòng yuē: jìn xián xián zāi!
子貢曰:「進賢賢哉!」
zǐ yuē: rán. wú wén bào shū dá guǎn zhòng, zi pí dá zi chǎn, wèi wén èr zi zhī dá xián jǐ zhī cái zhě yě.
子曰:「然。吾聞鮑叔達管仲,子皮達子產,未聞二子之達賢己之才者也。」
āi gōng wèn yú kǒng zǐ yuē: guǎ rén wén wàng zhī shèn zhě, xǐ ér wàng qí qī, yǒu zhū?
哀公問於孔子曰:「寡人聞忘之甚者,徙而忘其妻,有諸?」
kǒng zǐ duì yuē: cǐ yóu wèi shèn zhě yě, shèn zhě nǎi wàng qí shēn.
孔子對曰:「此猶未甚者也,甚者乃忘其身。」
gōng yuē: kě dé ér wén hū?
公曰:「可得而聞乎?」
kǒng zǐ yuē: xī zhě xià jié guì wèi tiān zǐ, fù yǒu sì hǎi, wàng qí shèng zǔ zhī dào, huài qí diǎn fǎ, fèi qí shì sì, huāng yú yín lè, dān miǎn yú jiǔ nìng chén chǎn yú, kuī dǎo qí xīn zhōng shì zhé kǒu, táo zuì bù yán. tiān xià zhū jié ér yǒu qí guó, cǐ wèi wàng qí shēn zhī shén yǐ.
孔子曰:「昔者夏桀貴為天子,富有四海,忘其聖祖之道,壞其典法,廢其世祀,荒於淫樂,耽湎於酒;佞臣諂諛,窺導其心;忠士折口,逃罪不言。天下誅桀而有其國,此謂忘其身之甚矣。」
yán yuān jiāng xī yóu yú sòng, wèn yú kǒng zǐ yuē: hé yǐ wèi shēn?
顏淵將西遊於宋,問於孔子曰:「何以為身?」
zǐ yuē: gōng jìng zhōng xìn ér yǐ yǐ. gōng zé yuǎn yú huàn, jìng zé rén ài zhī, zhōng zé hé yú zhòng, xìn zé rén rèn zhī. qín sī sì zhě, kě yǐ zhèng guó, qǐ tè yī shēn zhě zāi! gù fū bù bǐ yú shù ér bǐ yú shū, bù yì yuǎn hū? bù xiū qí zhōng ér xiū wài zhě, bù yì fǎn hū? lǜ bù xiān dìng, lín shì ér móu, bù yì wǎn hū?
子曰:「恭、敬、忠、信而已矣。恭則遠於患,敬則人愛之,忠則和於眾,信則人任之。勤斯四者,可以政國,豈特一身者哉!故夫不比於數而比於踈,不亦遠乎?不修其中而修外者,不亦反乎?慮不先定,臨事而謀,不亦晚乎?」
kǒng zǐ dú shī, yú zhēng yuè liù zhāng, tì rán rú jù. yuē: bǐ bù dá zhī jūn zǐ, qǐ bù dài zāi! cóng shàng yī shì zé dào fèi, wéi shàng lí sú zé shēn wēi, shí bù xìng shàn, jǐ dú yóu zhī, zé yuē fēi yāo jí wàng yě. gù xián yě jì bù yù tiān, kǒng bù zhōng qí mìng yān. jié shā lóng féng, zhòu shā bǐ gàn, jiē shì lèi yě. shī yuē: wèi tiān gài gāo, bù gǎn bù jú, wèi dì gài hòu, bù gǎn bù jí. cǐ yán shàng xià wèi zuì, wú suǒ zì róng yě.
孔子讀《詩》,於《正月》六章,惕然如懼。曰:「彼不達之君子,豈不殆哉!從上依世則道廢,違上離俗則身危,時不興善,己獨由之,則曰非妖即妄也。故賢也既不遇天,恐不終其命焉。桀殺龍逢,紂殺比干,皆是類也。《詩》曰:『謂天蓋高,不敢不局,謂地蓋厚,不敢不蹐。』此言上下畏罪,無所自容也。」
zǐ lù wèn yú kǒng zǐ yuē: xián jūn zhì guó, suǒ xiān zhě hé?
子路問於孔子曰:「賢君治國,所先者何?」
kǒng zǐ yuē: zài yú zūn xián ér jiàn bù xiào.
孔子曰:「在於尊賢而賤不肖。」
zǐ lù yuē: yóu wén jìn zhōng xíng shì zūn xián ér jiàn bù xiào yǐ, qí wáng hé yě?
子路曰:「由聞晉中行氏尊賢而賤不肖矣,其亡何也?」
kǒng zǐ yuē: zhōng xíng shì zūn xián ér bù néng yòng, jiàn bù xiào ér bù néng qù. xián zhě zhī qí bù yòng ér yuàn zhī, bù xiào zhě zhī qí bì jǐ jiàn ér chóu zhī. yuàn chóu bìng cún yú guó, lín dí gòu bīng yú jiāo, zhōng xíng shì suī yù wú wáng, qǐ kě dé hū?
孔子曰:「中行氏尊賢而不能用,賤不肖而不能去。賢者知其不用而怨之,不肖者知其必己賤而讎之。怨讎竝存於國,鄰敵構兵於郊,中行氏雖欲無亡,豈可得乎?」
kǒng zǐ xián chù, kuì rán ér tàn yuē: xiàng shǐ tóng dī bó huá wú sǐ, zé tiān xià qí yǒu dìng yǐ!
孔子閒處,喟然而嘆曰:「向使銅鞮伯華無死,則天下其有定矣!」
zǐ lù yuē: yóu yuàn wén qí rén yě.
子路曰:「由願聞其人也。」
zǐ yuē: qí yòu yě, mǐn ér hǎo xué qí zhuàng yě, yǒu yǒng ér bù qū qí lǎo yě, yǒu dào néng xià rén. yǒu cǐ sān zhě, yǐ dìng tiān xià yě, hé nán hū zāi? zǐ lù yuē: yòu ér hǎo xué, zhuàng ér yǒu yǒng, zé kě yě ruò fú yǒu dào xià rén, yòu shuí xià zāi?
子曰:「其幼也,敏而好學;其壯也,有勇而不屈;其老也,有道能下人。有此三者,以定天下也,何難乎哉?」子路曰:「幼而好學,壯而有勇,則可也;若夫有道下人,又誰下哉?」
zǐ yuē: yóu! bù zhī. wú wén yǐ zhòng gōng guǎ, wú bù kè yě yǐ guì xià jiàn, wú bù de yě. xī zhě zhōu gōng jū zhǒng zǎi zhī zūn, zhì tiān xià zhī zhèng, ér yóu xià bái wū zhī shì, rì jiàn bǎi qī shí rén, sī qǐ yǐ wú dào yě, yù de shì zhī yòng yě, è yǒu yǒu dào ér wú xià tiān xià jūn zǐ zāi?
子曰:「由!不知。吾聞以眾攻寡,無不克也;以貴下賤,無不得也。昔者周公居冢宰之尊,制天下之政,而猶下白屋之士,日見百七十人,斯豈以無道也,欲得士之用也,惡有有道而無下天下君子哉?」
qí jǐng gōng lái shì lǔ, shě yú gōng guǎn, shǐ yàn yīng yíng kǒng zǐ. kǒng zǐ zhì, jǐng gōng wèn zhèng yān. kǒng zǐ dā yuē: zhèng zài jié cái. gōng yuè. yòu wèn yuē: qín mù gōng guó xiǎo chù pì ér bà, hé yě? kǒng zǐ yuē: qí guó suī xiǎo, qí zhì dà chù suī pì, ér qí zhèng zhōng. qí jǔ yě guǒ, qí móu yě hé, fǎ wú sī ér lìng bù yú, shǒu bá wǔ gǔ, jué zhī dài fū, yǔ yǔ sān rì ér shòu zhī yǐ zhèng. cǐ qǔ zhī, suī wáng kě, qí bà shǎo yǐ. jǐng gōng yuē: shàn zāi!
齊景公來適魯,舍於公館,使晏嬰迎孔子。孔子至,景公問政焉。孔子荅曰:「政在節財。」公悅。又問曰:「秦穆公國小處僻而霸,何也?」孔子曰:「其國雖小,其志大;處雖僻,而其政中。其舉也果,其謀也和,法無私而令不愉,首拔五羖,爵之大夫,與語三日而授之以政。此取之,雖王可,其霸少矣。」景公曰:「善哉!」
āi gōng wèn zhèng yú kǒng zǐ, kǒng zǐ duì yuē: zhèng zhī jí zhě, mò dà hū shǐ mín fù qiě shòu yě. gōng yuē: wèi zhī nài hé? kǒng zǐ yuē: shěng lì yì, báo fù liǎn, zé mín fù yǐ dūn lǐ jiào, yuǎn zuì jí, zé mín shòu yǐ. gōng yuē: guǎ rén yù xíng fū zǐ zhī yán, kǒng wú guó pín yǐ. kǒng zǐ yuē: shī yún: kǎi tì jūn zǐ, mín zhī fù mǔ. wèi yǒu zi fù ér fù mǔ pín zhě yě.
哀公問政於孔子,孔子對曰:「政之急者,莫大乎使民富且壽也。」公曰:「為之奈何?」孔子曰:「省力役,薄賦斂,則民富矣;敦禮教,遠罪疾,則民壽矣。」公曰:「寡人慾行夫子之言,恐吾國貧矣。」孔子曰:「《詩》云:『愷悌君子,民之父母。』未有子富而父母貧者也。」
wèi líng gōng wèn yú kǒng zǐ yuē: yǒu yǔ guǎ rén yuē: yǒu guó jiā zhě, jì zhī yú miào táng zhī shàng, zé zhèng zhì yǐ. hé rú? kǒng zǐ yuē: qí kě yě. ài rén zhě, zé rén ài zhī è rén zhě, zé rén è zhī zhī dé zhī jǐ zhě, zé zhī dé zhī rén. suǒ wèi bù chū huán dǔ zhī shì ér zhī tiān xià zhě, zhī jí jǐ zhī wèi yě.
衛靈公問於孔子曰:「有語寡人曰:有國家者,計之於廟堂之上,則政治矣。何如?」孔子曰:「其可也。愛人者,則人愛之;惡人者,則人惡之;知得之己者,則知得之人。所謂不出環堵之室而知天下者,知及己之謂也。」
kǒng zǐ jiàn sòng jūn, jūn wèn kǒng zǐ yuē: wú yù shǐ zhǎng yǒu guó ér liè dōu dé zhī, wú yù shǐ mín wú huò, wú yù shǐ shì jié lì, wú yù shǐ rì yuè dāng shí, wú yù shǐ shèng rén zì lái, wú yù shǐ guān fǔ zhì lǐ. wèi zhī nài hé? kǒng zǐ duì yuē: qiān shèng zhī jūn, wèn qiū zhě duō yǐ, ér wèi yǒu ruò zhǔ jūn zhī wèn wèn zhī xī yě, rán zhǔ jūn suǒ yù zhě jǐn kě de yě. qiū wén zhī, lín guó xiāng qīn, zé zhǎng yǒu guó jūn huì chén zhōng, zé liè dōu dé zhī bù shā wú gū, wú shì zuì rén, zé mín bù huò shì yì zhī lù, zé jiē jié lì zūn tiān jìng guǐ, zé rì yuè dāng shí chóng dào guì dé, zé shèng rén zì lái rèn néng chù fǒu, zé guān fǔ zhì lǐ. sòng jūn yuē: shàn zāi! qǐ bù rán hū? guǎ rén bù nìng, bù zú yǐ zhì zhī yě. kǒng zǐ yuē: cǐ shì fēi nán, wéi yù xíng zhī yún ěr.
孔子見宋君,君問孔子曰:「吾欲使長有國而列都得之,吾欲使民無惑,吾欲使士竭力,吾欲使日月當時,吾欲使聖人自來,吾欲使官府治理。為之奈何?」孔子對曰:「千乘之君,問丘者多矣,而未有若主君之問問之悉也,然主君所欲者盡可得也。丘聞之,鄰國相親,則長有國;君惠臣忠,則列都得之;不殺無辜,無釋罪人,則民不惑;士益之祿,則皆竭力;尊天敬鬼,則日月當時;崇道貴德,則聖人自來;任能黜否,則官府治理。」宋君曰:「善哉!豈不然乎?寡人不佞,不足以致之也。」孔子曰:「此事非難,唯欲行之雲耳。」