kǒng zǐ běi yóu yú nóng shān, zǐ lù zi gòng yán yuān shì cè. kǒng zǐ sì wàng, kuì rán ér tàn yuē: yú sāi zhì sī, wú suǒ bù zhì yǐ! èr sān zi gè yán ěr zhì, wú jiāng zé yān.
孔子北游於農山，子路、子貢、顏淵侍側。孔子四望，喟然而嘆曰：「于思致斯，無所不至矣！二三子各言爾志，吾將擇焉。」

zǐ lù jìn yuē: yóu yuàn dé bái yǔ ruò yuè, chì yǔ ruò rì, zhōng gǔ zhī yīn, shàng zhèn yú tiān, jīng qí bīn fēn, xià pán yú dì yóu dāng yī duì ér dí zhī, bì yě rǎng dì qiān lǐ, qiān qí zhí guó, wéi yóu néng zhī, shǐ èr zi zhě cóng wǒ yān!
子路進曰：「由願得白羽若月，赤羽若日，鐘鼓之音，上震於天，旍旗繽紛，下蟠於地；由當一隊而敵之，必也攘地千里，搴旗執馘，唯由能之，使二子者從我焉！」

fū zǐ yuē: yǒng zāi!
夫子曰：「勇哉！」

zi gòng fù jìn yuē: cì yuàn shǐ qí chǔ, hé zhàn yú mǎng yàng zhī yě, liǎng lěi xiāng wàng, chén āi xiāng jiē, tǐng rèn jiāo bīng cì zhe gǎo yī bái guān, chén shuō qí xián, tuī lùn lì hài, shì guó zhī huàn, wéi cì néng zhī, shǐ èr zi zhě cóng wǒ yān!
子貢復進曰：「賜願使齊、楚，合戰於漭瀁之野，兩壘相望，塵埃相接，挺刃交兵；賜著縞衣白冠，陳說其閒，推論利害，釋國之患，唯賜能之，使二子者從我焉！」

fū zǐ yuē: biàn zāi!
夫子曰：「辯哉！」

yán huí tuì ér bù duì. kǒng zǐ yuē: huí! lái, rǔ xī dú wú yuàn hū? yán huí duì yuē: wén wǔ zhī shì, zé èr zi zhě jì yán zhī yǐ, huí hé yún yān?
顏回退而不對。孔子曰：「回！來，汝奚獨無願乎？」顏回對曰：「文武之事，則二子者既言之矣，回何雲焉？」

kǒng zǐ yuē: suī rán, gè yán ěr zhì yě, xiǎo zi yán zhī.
孔子曰：「雖然，各言爾志也，小子言之。」

duì yuē: huí wén xūn yóu bù tóng qì ér cáng, yáo jié bù gòng guó ér zhì, yǐ qí lèi yì yě. huí yuàn míng wáng shèng zhǔ fǔ xiāng zhī, fū qí wǔ jiào, dǎo zhī yǐ lǐ lè shǐ mín chéng guō bù xiū, gōu chí bù yuè, zhù jiàn jǐ yǐ wèi nóng qì, fàng niú mǎ yú yuán sǒu, shì jiā wú lí kuàng zhī sī, qiān suì wú zhàn dòu zhī huàn, zé yóu wú suǒ shī qí yǒng, ér cì wú suǒ yòng qí biàn yǐ.
對曰：「回聞薰、蕕不同器而藏，堯、桀不共國而治，以其類異也。回願明王聖主輔相之，敷其五教，導之以禮樂；使民城郭不修，溝池不越，鑄劍戟以為農器，放牛馬於原藪，室家無離曠之思，千歲無戰鬭之患，則由無所施其勇，而賜無所用其辯矣。」

fū zǐ lǐn rán ér duì yuē: měi zāi, dé yě!
夫子凜然而對曰：「美哉，德也！」

zǐ lù kàng shǒu ér wèn yuē: fū zǐ hé xuǎn yān?
子路抗手而問曰：「夫子何選焉？」

kǒng zǐ yuē: bù shāng cái, bù hài mín, bù fán cí, zé yán shì zhī zǐ yǒu yǐ.
孔子曰：「不傷財，不害民，不繁詞，則顏氏之子有矣。」

kǒng zǐ zhī chǔ, ér yǒu yú zhě xiàn yú yān. kǒng zǐ bù shòu, yú zhě yuē: tiān shǔ shì yuǎn, wú suǒ yù yě, sī lǜ qì zhī fèn rǎng, bù rú xiàn zhī jūn zǐ, gù gǎn yǐ jìn yān.
孔子之楚，而有漁者獻魚焉。孔子不受，漁者曰：「天暑市遠，無所鬻也，思慮棄之糞壤，不如獻之君子，故敢以進焉。」

yú shì fū zǐ zài bài shòu zhī, shǐ dì zǐ sǎo dì, jiāng yǐ xiǎng jì. mén rén yuē: bǐ jiāng qì zhī, ér fū zǐ yǐ jì zhī, hé yě? kǒng zǐ yuē: wú wén zhū xī qí wù? ér yù yǐ wù shī zhě, rén rén zhī ǒu yě. è yǒu rén rén zhī kuì ér wú jì zhě hū?
於是夫子再拜受之，使弟子掃地，將以享祭。門人曰：「彼將棄之，而夫子以祭之，何也？」孔子曰：「吾聞諸惜其務？而欲以務施者，仁人之偶也。惡有仁人之饋而無祭者乎？」

zǐ lù wèi pú zǎi, wèi shuǐ bèi, yǔ mín xiū gōu xù yǐ mín zhī láo fán kǔ yě, rén yǔ zhī yī dān shí yī hú jiāng.
子路為蒲宰，為水備，與民修溝洫；以民之勞煩苦也，人與之一簞食、一壺漿。

kǒng zǐ wén zhī, shǐ zi gòng zhǐ zhī. zǐ lù fèn rán bù shuō, wǎng jiàn kǒng zǐ yuē: yóu yě yǐ bào yǔ jiāng zhì, kǒng yǒu shuǐ zāi, gù yǔ mín xiū gōu xù yǐ bèi zhī ér mín duō guì è zhě, shì yǐ dān shí hú jiāng ér yǔ zhī. fū zǐ shǐ cì zhǐ zhī, shì fū zǐ zhǐ yóu zhī xíng rén yě. fū zǐ yǐ rén jiào, ér jìn qí xíng, yóu bù shòu yě.
孔子聞之，使子貢止之。子路忿然不說，往見孔子曰：「由也以暴雨將至，恐有水災，故與民修溝洫以備之；而民多匱餓者，是以簞食壺漿而與之。夫子使賜止之，是夫子止由之行仁也。夫子以仁教，而禁其行，由不受也。」

kǒng zǐ yuē: rǔ yǐ mín wèi è yě? hé bù bái yú jūn, fā cāng lǐn yǐ zhèn zhī, ér sī yǐ ěr shí kuì zhī, shì rǔ míng jūn zhī wú huì, ér jiàn jǐ zhī dé měi. rǔ sù yǐ zé kě, bù zé rǔ zhī jiàn zuì bì yǐ.
孔子曰：「汝以民為餓也？何不白於君，發倉廩以賑之，而私以爾食饋之，是汝明君之無惠，而見己之德美。汝速已則可，不則汝之見罪必矣。」

kǒng zǐ shì qí, zhōng lù wén kū zhě zhī shēng, qí yīn shén āi. kǒng zǐ wèi qí pū yuē: cǐ kū āi zé āi yǐ, rán fēi sàng zhě zhī āi yě. qū ér qián!
孔子適齊，中路聞哭者之聲，其音甚哀。孔子謂其仆曰：「此哭哀則哀矣，然非喪者之哀也。驅而前！」

shǎo jìn, jiàn yǒu yì rén yān, yōng lián dài suǒ, kū yīn bù āi. kǒng zǐ xià chē, zhuī ér wèn yuē: zi hé rén yě?
少進，見有異人焉，擁鐮帶索，哭音不哀。孔子下車，追而問曰：「子何人也？」

duì yuē: wú qiū wú zi yě.
對曰：「吾、丘吾子也。」

yuē: zi jīn fēi sàng zhī suǒ, xī kū zhī bēi yě?
曰：「子今非喪之所，奚哭之悲也？」

qiū wú zǐ yuē: wú yǒu sān shī, wǎn ér zì jué, huǐ zhī hé jí!
丘吾子曰：「吾有三失，晚而自覺，悔之何及！」

yuē: sān shī kě dé wén hū? yuàn zi gào wú, wú yǐn yě.
曰：「三失可得聞乎？願子告吾，無隱也。」

qiū wú zǐ yuē: wú shǎo shí hǎo xué, zhōu biàn tiān xià, hòu hái sàng wú qīn, shì yī shī yě zhǎng shì qí jūn, jūn jiāo shē shī shì, chén jié bù suí, shì èr shī yě wú píng shēng hòu jiāo, ér jīn jiē lí jué, shì sān shī yě. fū shù yù jìng ér fēng bù tíng, zi yù yǎng ér qīn bù dài. wǎng ér bù lái zhě nián yě bù kě zài jiàn zhě qīn yě. qǐng cóng cǐ cí. suì tóu shuǐ ér sǐ.
丘吾子曰：「吾少時好學，周徧天下，後還喪吾親，是一失也；長事齊君，君驕奢失士，臣節不遂，是二失也；吾平生厚交，而今皆離絕，是三失也。夫樹欲靜而風不停，子欲養而親不待。往而不來者、年也；不可再見者、親也。請從此辭。」遂投水而死。

kǒng zǐ yuē: xiǎo zi shí zhī! sī zú wèi jiè yǐ. zì shì dì zǐ cí guī yǎng qīn zhě shí yǒu sān.
孔子曰：「小子識之！斯足為戒矣。」自是弟子辭歸養親者十有三。

kǒng zǐ wèi bó yú yuē: lǐ hū! wú wén kě yǐ yǔ rén zhōng rì bù juàn zhě, qí wéi xué yān. qí róng tǐ bù zú guān yě, qí yǒng lì bù zú dàn yě, qí xiān zǔ bù zú chēng yě, qí zú xìng bù zú dào yě zhōng ér yǒu dà míng, yǐ xiǎn wén sì fāng, liú shēng hòu yì zhě, qǐ fēi xué zhě zhī xiào yě? gù jūn zǐ bù kě yǐ bù xué, qí róng bù kě yǐ bù chì. bù chì wú lèi, wú lèi shī qīn, shī qīn bù zhōng, bù zhōng shī lǐ, shī lǐ bù lì. fū yuǎn ér yǒu guāng zhě chì yě jìn ér yù míng zhě xué yě. pì zhī wū chí, shuǐ lǎo zhù yān, huán wěi shēng yān, suī huò yǐ guān zhī, shú zhī qí yuán hū?
孔子謂伯魚曰：「鯉乎！吾聞可以與人終日不倦者，其惟學焉。其容體不足觀也，其勇力不足憚也，其先祖不足稱也，其族姓不足道也；終而有大名，以顯聞四方，流聲後裔者，豈非學者之效也？故君子不可以不學，其容不可以不飭。不飭無類，無類失親，失親不忠，不忠失禮，失禮不立。夫遠而有光者、飭也；近而愈明者、學也。譬之污池，水潦注焉，萑葦生焉，雖或以觀之，孰知其源乎？」

zi gòng wèn yú kǒng zǐ yuē: sǐ zhě yǒu zhī hū? jiāng wú zhī hū? zǐ yuē: wú yù yán sǐ zhī yǒu zhī, jiāng kǒng xiào zǐ shùn sūn fáng shēng yǐ sòng sǐ wú yù yán sǐ zhī wú zhī, jiāng kǒng bù xiào zhī zǐ qì qí qīn ér bù zàng. cì yù zhī sǐ zhě yǒu zhī yǔ wú zhī, fēi jīn zhī jí, hòu zì zhī zhī.
子貢問於孔子曰：「死者有知乎？將無知乎？」子曰：「吾欲言死之有知，將恐孝子順孫妨生以送死；吾欲言死之無知，將恐不孝之子棄其親而不葬。賜欲知死者有知與無知，非今之急，後自知之。」

zi gòng wèn zhì mín yú kǒng zǐ. zǐ yuē: lǐn lǐn yān! ruò chí fǔ suǒ zhī hàn mǎ. zi gòng yuē: hé qí wèi yě? kǒng zǐ yuē: fū tōng dá zhī yù jiē rén yě, yǐ dào dǎo zhī, zé wú chù yě bù yǐ dào dǎo zhī, zé chóu yě. rú zhī hé qí wú wèi yě?
子貢問治民於孔子。子曰：「懍懍焉！若持腐索之捍馬。」子貢曰：「何其畏也？」孔子曰：「夫通達之御皆人也，以道導之，則吾畜也；不以道導之，則讎也。如之何其無畏也？」