mèng zǐ yuē:" tiān xià kě yùn yú zhǎng." yòu yuē:" yǐ qí wáng yóu fǎn shǒu yě." qǐ rú zhě zhī kōng yán zāi? zì táng sù zōng zhī hòu, jì gāng bù lì, pàn bīng zhú shuài, pàn jiāng xié jūn, xí yǐ wéi cháng, jí yú wǔ jì. jūn rú nì lǚ, mín zhuì tú tàn. wǒ yì zǔ shòu tiān míng mìng, zǎo yǔ zhòu ér xīn zhī. yī jiē yī jí, quán guī fú shì zhī yí. fā yú shèng xùn, zhe yú lìng jiǎ, yú shì shàng xià zhī fēn dìng, cháo tíng zhī tǐ zūn. shù bǎi nián líng fàn zhī xí, piàn yán ér gé. zhì ruò è láng něi hǔ, ròu shì wú mín ér jǔ dàn zhī. yì zǔ yòng rú chén wèi jùn shǒu, yǐ shōu jié dù zhī quán xuǎn wén chén wèi xiàn lìng, yǐ qù zhèn jiāng zhī tān. yī zhào lìng zhī xià, ér sì hǎi zhī nèi gǎi shì yì tīng. yùn zhǎng fǎn shǒu zhī yán, yú shì yàn yǐ.
《孟子》曰:“天下可运于掌。”又曰:“以齐王由反手也。”岂儒者之空言哉?自唐肃宗之后,纪纲不立,叛兵逐帅,叛将胁君,习以为常,极于五季。君如逆旅,民坠涂炭。我艺祖受天明命,澡宇宙而新之。一阶一级,全归伏事之仪。发于圣训,著于令甲,于是上下之分定,朝廷之体尊。数百年陵犯之习,片言而革。至若饿狼馁虎,肉视吾民而咀啖之。艺祖用儒臣为郡守,以收节度之权;选文臣为县令,以去镇将之贪。一诏令之下,而四海之内改视易听。运掌反手之言,于是验矣。
gāo zōng zhī zhào yuē:" tíng wèi, tiān xià zhī píng yě. gāo róu bù yǐ míng dì xǐ nù ér huǐ fǎ, yóu zhào bù yǐ xuān wǔ chì mìng ér qū bǐ, kuàng kě guān wàng chén shù ér róng xīn zhě hū? cáo guì wèi: xiǎo dà zhī yù, suī bù néng chá, bì yǐ qíng. wèi zhōng zhī shǔ yě, kě yǐ yī zhàn. bù qí rán hū? bù gào zhōng wài, wèi wú shì shī zhě, gè wù rén píng, jì yǐ āi jīn. tiān gāo tīng bēi, fú shàn huò yín, mò suì ěr qíng, fá jí ěr shēn. zhì cǐ zuò yòu, yǒng yǐ wéi xùn." dà zāi, wáng yán! jǐ yú diǎn gào yǐ.
高宗之诏曰:“廷尉,天下之平也。高柔不以明帝喜怒而毁法,游肇不以宣武敕命而曲笔,况可观望臣庶而容心者乎?曹刿谓:小大之狱,虽不能察,必以情。为忠之属也,可以一战。不其然乎?布告中外,为吾士师者,各务仁平,济以哀矜。天高听卑,福善祸淫,莫遂尔情,罚及尔身。置此座右,永以为训。”大哉,王言!几于典诰矣。
cuī bó yì gǎn shān fù: yǐ huáng zhī bǎn shū, jiào jǐng dé zhī tú lù, suī zēng tián sān shí sì wàn yú qǐng, fǎn jiǎn fù qī shí yī wàn yú hú, kuài jì yǒu lù, fēi yǐ zēng fù yě. chén jūn jǔ zòu shū yún:" zì jiàn lóng zhì jǐng dé sì shí wǔ nián, nán zhēng běi fá, wèi cháng wú shì, ér jīn yín qián bó liáng cǎo zá wù qī qiān yī bǎi sì shí bā wàn, jì zài zhōu jùn bú huì, cáng fù yú zhōu xiàn, suǒ yǐ péi hù běn gēn yě."
崔伯易《感山赋》:以皇之版书,较景德之图录,虽增田三十四万余顷,反减赋七十一万余斛,会计有录,非以增赋也。陈君举奏疏云:“自建隆至景德四十五年,南征北伐,未尝无事,而金银钱帛、粮草杂物七千一百四十八万,计在州郡不会,藏富于州县,所以培护本根也。”
zhēn wén zhōng gōng yán běn cháo zhì tǐ, yuē:" lì guó bù yǐ lì shèng rén, lǐ cái bù yǐ lì shāng yì, yù mín bù yǐ quán yì xìn, yòng rén bù yǐ cái shèng dé. ēn jié hū rén xīn, fù cáng hū tiān xià. jūn mín xiāng fú ér cāi jì bù zuò, cái zhì bù zú ér zhōng xìn yǒu yú."
真文忠公言本朝治体,曰:“立国不以力胜仁,理财不以利伤义,御民不以权易信,用人不以才胜德。恩结乎人心,富藏乎天下。君民相孚而猜忌不作,材智不足而忠信有余。”
yuán jī zhòng yán yú xiào zōng yuē:" wēi quán zài xià, zé zhǔ shì ruò, gù dà chén zhú tái jiàn yǐ bì rén zhǔ zhī cōng míng wēi quán zài shàng, zé zhǔ shì qiáng, gù dà chén jié tái jiàn yǐ è tiān xià zhī gōng yì." jī zhòng zhī yán wèi jǐn yě. tái jiàn wèi zǎi xiàng sī rén, quán zài xià zé zhù qí bó shì, yǐ zhāng qí wēi quán zài shàng zé gòng wèi bì méng, yǐ yǎn qí jiān. liú shí kě yīng qǐ. wèi: tái jiàn zhī yì lùn, miào táng zhī fēng zhǐ, pō huò cān tóng. jiā dài zhī yù tài, bái jiǎn zhī suǒ shōu, lǜ duō àn hé, cǐ yóu wǎn ér yán zhī yě. kāi qìng chū, biān shì kǒng jí, yù shǐ yǒu shū yún:" lǔ suī qiáng, ér bì wáng zhī shì yǐ jiàn." xián chún chū, zhào hóng jūn chóu zhǎng tái duān, yù shǐ zì zào bàng shī, yǐ ní qí lái, wǎng shàng wū shàn. zhì cǐ, qǐ dàn cān tóng àn hé ér yǐ zāi! shì yǐ tiān zǐ zhī ěr mù, wù yòng xiān rén, qí wéi duān shì.
袁机仲言于孝宗曰:“威权在下,则主势弱,故大臣逐台谏以蔽人主之聪明;威权在上,则主势强,故大臣结台谏以遏天下之公议。”机仲之言未尽也。台谏为宰相私人,权在下则助其搏噬,以张其威;权在上则共为蔽蒙,以掩其奸。刘时可应起。谓:台谏之议论,庙堂之风旨,颇或参同。夹袋之欲汰,白简之所收,率多暗合,此犹婉而言之也。开庆初,边事孔棘,御史有疏云:“虏虽强,而必亡之势已见。”咸淳初,召洪君畴长台端,御史自造谤诗,以尼其来,罔上诬善。至此,岂但参同暗合而已哉!是以天子之耳目,勿用憸人,其惟端士。
hàn gāo dì sān zhāng zhī yuē, wǒ yì zǔ chén qiáo zhī shì, suǒ wèi ruò shí yǔ jiàng, mín dà yuè zhě yě.
汉高帝三章之约,我艺祖陈桥之誓,所谓若时雨降,民大悦者也。
zhōu yì gōng yún:" xù tōng jiàn cháng biān duō cǎi jìn shì shì dài fū suǒ zhe, rú zēng zǐ xuān rì jì zhī piān, wáng dìng guó jiǎ shēn lù zhī wàng, xián yǒu qǔ yān. rán lǐ wēi zhī jiù wén zhèng wù" zhí zhèng bù zuò zòu shì", yǐ wáng dìng guó wén jiàn lù wèi zhèng, yǔ wáng yí gōng bǐ lù bù tóng. xiū cháng biān shí, wèi jiàn dìng guó shū, gù zhuān yòng bǐ lù, rán zé cháng biān suǒ cǎi zhí, yóu yǒu yí yě.
周益公云:“《续通鉴长编》多采近世士大夫所著,如曾子宣《日记》之偏,王定国《甲申录》之妄,咸有取焉。然李微之《旧闻证误》“执政不坐奏事”,以王定国《闻见录》为证,与王沂公《笔录》不同。修《长编》时,未见定国书,故专用《笔录》,然则《长编》所采摭,犹有遗也。
cháo jǐng yū wèi: jīn fù yì, jǐ shí bèi yú hàn. lín xūn wèi: zū zēng táng qī bèi, yòu jiā xià shuì qián, tōng jì wú lǜ shí bèi. lǐ wēi zhī wèi: bù lǚ zhī zhēng sān, gǔ sù zhī zhēng sān, lì yì zhī zhēng sì, gài yòng qí shí yǐ.
晁景迂谓:今赋役,几十倍于汉。林勋谓:租增唐七倍,又加夏税钱,通计无虑十倍。李微之谓:布缕之征三,谷粟之征三,力役之征四,盖用其十矣。
zhǐ zhāi wèi: běn cháo míng jié, zì fàn wén zhèng gōng. yì lùn wén zhāng, zì ōu yáng zǐ. dào xué, zì zhōu zi. sān jūn zǐ jiē cuì yú dōng nán, dài yǒu tiān yì.
止斋谓:本朝名节,自范文正公。议论文章,自欧阳子。道学,自周子。三君子皆萃于东南,殆有天意。
liǎng cháo guó shǐ fēi kòu zhǔn ér shì dīng wèi, tuō zhī shén zōng shèng xùn, gài pú zōng mèng zhī bǐ yě. wáng yǔn wèi bù kě lìng nìng chén zhí bǐ, liàng zāi!
《两朝国史》非寇准而是丁谓,托之神宗圣训,盖蒲宗孟之笔也。王允谓不可令佞臣执笔,谅哉!
shào xīng chóng xiū zhé zōng shí lù, dú yuán yòu bā nián shì, jiē wú cún zhě, zhì cān qǔ yù dié rì lì zhū shū yǐ zú zhī, jǐn dé chéng shū. zhōng xīng hòu shì, shào xīng bā nián zhì èr shí wǔ nián zuì wéi shū lüè. hè shān wèi: xiǎo rén wéi bù shàn, yú chuán shì yí hòu zhī shū, bì è jué zhī, zì táng xǔ lǐ zhì jìn shì, mò bù rán.
绍兴重修《哲宗实录》,独元祐八年事,皆无存者,至参取《玉牒》、《日历》诸书以足之,仅得成书。中兴后事,绍兴八年至二十五年最为疏略。鹤山谓:小人为不善,于传世诒后之书,必遏绝之,自唐许、李至近世,莫不然。
lǐ cháng níng yuē:" tiān xià zhì dà, zōng shè zhì zhòng, bǎi nián chéng zhī ér bù zú, yī rì huài zhī ér yǒu yú." yuán yòu zhōng duì cè. liú xíng jiǎn yuē:" tiān xià zhī zhì, zhòng jūn zǐ chéng zhī ér bù zú, yī xiǎo rén bài zhī ér yǒu yú." shào xīng zhōng zòu shū. jiē zhì lùn yě.
李常宁曰:“天下至大,宗社至重,百年成之而不足,一日坏之而有余。”元祐中对策。刘行简曰:“天下之治,众君子成之而不足,一小人败之而有余。”绍兴中奏疏。皆至论也。
tài zǔ zài wèi shí qī nián, sì háng jiāo lǐ. tài zōng èr shí yǒu sān nián, wǔ jiǎng jiāo lǐ. zhēn zōng dōng fēng xī sì, lǜ sān nián yī xíng. rén zōng hòu, sān suì yī jiāo wèi dìng zhì.
太祖在位十七年,四行郊礼。太宗二十有三年,五讲郊礼。真宗东封西祀,率三年一行。仁宗后,三岁一郊为定制。
yuán chéng yǔ lù yì zǔ zào xūn lóng shì, zhōu yì gōng wèi: wù yǐ yuán fēng hòu guān zhì, wèi yì zǔ shí guān zhì.
《元城语录》艺祖造薰笼事,周益公谓:误以元丰后官制,为艺祖时官制。
lǚ zhèng xiàn gōng shū zuò yòu yuē:" bù shàn jiā jǐ, zhí wèi shòu zhī." běn hòu hàn zhāng bà jiè zǐ zhī yǔ. lǚ jū rén zá lù yuē:" shào nián wú qīng yì rén, wú qīng shuō shì." běn wèi lǐ bǐng jiā jiè.
吕正献公书坐右曰:“不善加己,直为受之。”本后汉张霸戒子之语。吕居仁《杂录》曰:“少年毋轻议人,毋轻说事。”本魏李秉《家诫》。
lǚ shì tóng méng xùn yún:" qián bèi yǒu biān lèi guó cháo míng chén xíng zhuàng mù zhì, qǔ qí xíng shì zhī shàn zhě, bié lù chū zhī, yǐ zì jǐng jiè. yì lè qǔ zhū rén yǐ wéi shàn zhī yì. zhū wén gōng yì yún:" jí xī hú xiān shēng jiào zhū shēng yú gōng kè yú xiá, yǐ piàn zhǐ shū gǔ rén yì xíng, huò shī wén míng zàn zhī yǒu bǔ yú rén zhě, zhān zhì bì jiān, bǐ wǎng lái sòng zhī, xián lìng jīng shú." cǐ èr shì kě yǐ wéi fǎ.
吕氏《童蒙训》云:“前辈有《编类国朝名臣行状墓志》,取其行事之善者,别录出之,以自警戒。亦乐取诸人以为善之义。朱文公亦云:“籍溪胡先生教诸生于功课余暇,以片纸书古人懿行,或诗文铭赞之有补于人者,粘置壁间,俾往来诵之,咸令精熟。”此二事可以为法。
zhōu yuán gōng shēng yú dào zhōu, èr chéng zǐ shēng yú míng dào yuán èr jiān, tiān suǒ yǐ xù sī dào zhī xù yě.
周元公生于道州,二程子生于明道元二间,天所以续斯道之绪也。
yuán yòu zhī dǎng, liú yuán chéng wèi zhǐ qī shí bā rén, hòu lái fù yì zhě fēi yě. qìng yuán zhī dǎng, huáng miǎn zhāi wèi běn fēi dǎng zhě shén duō, qún xiǎo yù jǐ zhī, jiè cǐ yǐ wéi míng ěr.
元祐之党,刘元城谓止七十八人,后来附益者非也。庆元之党,黄勉斋谓本非党者甚多,群小欲挤之,借此以为名耳。
ōu yáng gōng wèi zhōu jūn mù biǎo yún:" dǔ xíng jūn zǐ, xiào yú qí qīn, yǒu yú qí xiōng dì." ér jí quē qí míng yǔ zì. zhōu yì gōng kǎo zhī chōng líng zhì, nǎi zhōu yáo qīng, zì zi yú. dōng dōu shì lüè yǒu chuán, qí xíng shì yǔ mù biǎo hé, ér zì zi yú. wèi zhī shì lüè jù hé shū ér lì zhuàn yě." jīng gōng wèi zhēng jūn mù biǎo yún:" huái zhī nán yǒu shàn shì sān rén." dù yīng xú zhòng jiān, ér zhēng jūn zhī míng zì, jí yì quē yān. sān rén jiē jū zhēn zhī yáng zi, dāng qiú jùn zhì ér bǔ zhī. èr biǎo jiē zài yú wén jiàn.
欧阳公为《周君墓表》云:“笃行君子,孝于其亲,友于其兄弟。”而《集》缺其名与字。周益公考之《舂陵志》,乃周尧卿,字子俞。《东都事略》有传,其行事与墓表合,而字子余。未知《事略》据何书而立传也。”荆公为《征君墓表》云:“淮之南有善士三人。”杜婴、徐仲坚,而征君之名字,《集》亦缺焉。三人皆居真之扬子,当求郡志而补之。二表皆载于《文鉴》。
zōng miào lè yǒu wǔ. jiàn lóng chū, dòu yǎn dìng tài miào sì wǔ, xī zǔ yuē dà shàn, shùn zǔ yuē dà níng, yì zǔ yuē dà shùn, xuān zǔ yuē dà qìng. liè shèng jiē yǐ" dà" wéi míng. zhōng xīng hòu, zì xī zǔ jī mìng, zhì qīn zōng duān qìng, yǐ yuán miào diàn míng wéi wǔ míng, lǐ guān zhī shī yě.
宗庙乐有舞。建隆初,窦俨定太庙四舞,僖祖曰《大善》,顺祖曰《大宁》,翼祖曰《大顺》,宣祖曰《大庆》。列圣皆以“大”为名。中兴后,自僖祖基命,至钦宗端庆,以原庙殿名为舞名,礼官之失也。
cháng biān xuān hé wǔ nián, qiú shí jìn gù jiāng, bù sī yíng píng luán sān zhōu, nǎi liú rén gōng yí lǔ, lǔ bù kěn gē. àn wǔ dài shǐ, liú rén gōng wú gē dì yí lǔ zhī shì. sì yí fù lù yún:" qì dān dāng zhuāng zōng míng zōng shí, gōng xiàn yíng píng èr zhōu." táng wú luán zhōu. wǔ jīng zǒng yào: shí jìn gē lù yàn jì yì dìng shuài wáng dōu, qū qí mín rù qì dān, yīn yǐ wū luán hé wéi míng yǐ jū zhī. àn jiǎ dān shuō, xī běi dù luán hé, zhì lú lóng zhèn. táng jiǎ xún chuán: zhāng shǒu guī běi fá, cì luán hé. xuē nè chuán: shī zhì luán hé.
《长编》宣和五年,求石晋故疆,不思营、平、滦三州,乃刘仁恭遗虏,虏不肯割。按《五代史》,刘仁恭无割地遗虏之事。《四夷附录》云:“契丹当庄宗、明宗时,攻陷营、平二州。”唐无滦州。《武经总要》:石晋割赂燕蓟易定帅王都,驱其民入契丹,因以乌滦河为名以居之。按贾耽说,西北渡滦河,至卢龙镇。《唐·贾循传》:张守珪北伐,次滦河。《薛讷传》:师至滦河。
rén zōng shí, zhì kē shí wǔ rén: tiān shèng, hé yǒng fù bì jǐng yòu, sū shēn wú yù zhāng fāng píng tián kuàng qìng lì, qián míng yì yàn yuǎn huáng yòu, wú kuí jiā yòu, xià è chén shùn yú qián zǎo sū shì zhé wáng jiè. dōng pō shī: xiān dì qīn shōu shí wǔ rén. zhù zhě duō wù.
仁宗时,制科十五人:天圣,何泳、富弼;景祐,苏绅、吴育、张方平、田况;庆历,钱明逸、彦远;皇祐,吴奎;嘉祐,夏噩、陈舜俞、钱藻、苏轼、辙、王介。东坡诗:先帝亲收十五人。注者多误。
qián dào yuán nián, jiāo shè wén yún:" qián shì jù juān, fú niàn hū bó wù xì gù zhēng mín xián yì, mí fēn hū ěr jiè cǐ jiāng." hóng wén huì suǒ cǎo yě. zhū wén gōng yǔ chén zhèng xiàn shū yuē:" bēi cí hòu lǐ, qǐ lián yú chóu chóu zhī róng dí. xìng ér dé zhī, sì rán yǐ lìng yú tiān xià, yuē:' fán qián rì zhī bó wù xì gù, wú jì juān zhī yǐ.' shú yǒu dà yú zǔ zōng líng miào zhī chóu zhě, ér rěn yǐ bó wù xì gù juān zhī zāi?"
乾道元年,《郊赦文》云:“前事俱捐,弗念乎薄物细故;烝民咸乂,靡分乎尔界此疆。”洪文惠所草也。朱文公《与陈正献书》曰:“卑辞厚礼,乞怜于仇雠之戎狄。幸而得之,肆然以令于天下,曰:‘凡前日之薄物细故,吾既捐之矣。’孰有大于祖宗陵庙之雠者,而忍以薄物细故捐之哉?”
xiào huáng dú yùn wàn jǐ, pō yǐ jìn xí chá dà chén. zhōng yōng huò wèn" jìng dà chén" zhī shuō, dà shì jì" dà chén cóng chén" zhī shuō, jiē yǐ yù zhēn fěng zhī yì. wén jiàn suǒ qǔ, rú xú dǐng chén jūn chén lùn wén lù gōng cháo cuò lùn sū míng yǔn rèn xiāng lùn qín shǎo yóu shí qìng lùn zhī lèi, jiē jiàn shū yě.
孝皇独运万几,颇以近习察大臣。《中庸或问》“敬大臣”之说,《大事记》“大臣从臣”之说,皆以寓箴讽之意。《文鉴》所取,如徐鼎臣《君臣论》、文潞公《晁错论》、苏明允《任相论》、秦少游《石庆论》之类,皆谏书也。
zhēn wén zhōng gōng zòu shū yuē:" qián dào chún xī jiān, yǒu wèi yú cháo zhě, yǐ kuì yí jí mén wèi chǐ shòu rèn yú wài zhě, yǐ bāo jū rù dōu wèi xiū." rán zhū wén gōng fēng shì, yán zhè zhòng fēng sú zhī bì, shèn zhě yǐ jīn zhū wèi pú hǎi, yǐ qì quàn wèi shī wén. zé cǐ xí yóu wèi gé yě.
真文忠公奏疏曰:“乾道、淳熙间,有位于朝者,以馈遗及门为耻;受任于外者,以苞苴入都为羞。”然朱文公封事,言浙中风俗之弊,甚者以金珠为脯醢,以契券为诗文。则此习犹未革也。
gāo zōng miào hào wèi dìng, yǒu yì wèi guāng zōng níng zōng zhě, jiàn zhōu yì gōng sī líng lù. qí hòu liǎng cháo yòng zhī. gāo zōng líng míng, cháng nǐ yǒng fù, qí hòu xiào zōng yòng zhī.
高宗庙号未定,有议为光宗、宁宗者,见周益公《思陵录》。其后两朝用之。高宗陵名,尝拟永阜,其后孝宗用之。
chún xī, huáng tài zǐ shēn jué shù wù shǒu zhào, hóng jǐng lú suǒ cǎo yě. lǐ bù tài cháng guān táng bái shǒu zhào, yòng zhēn guān tiān xǐ shì. jiē fēi suǒ yí.
淳熙,皇太子参决庶务手诏,洪景卢所草也。礼部太常官堂白手诏,用贞观天禧事。皆非所宜。
hú wén dìng yán: chóng níng yǐ lái, yǎn sì yòng wáng chéng zōng gù shì ér jiàn jié máo." zōng" zì wù, dāng yún" chéng xiū". wǔ dài shǐ: shǔ wáng yǎn yǐ huàn zhě wáng chéng xiū wèi tiān xióng jūn jié dù shǐ. zhì táng yuán luàn fù jiàn chéng zōng zhī máo dào, yì wù.
胡文定言:崇宁以来,奄寺用王承宗故事而建节旄。“宗”字误,当云“承休”。《五代史》:蜀王衍以宦者王承休为天雄军节度使。致堂《原乱赋》建承宗之旄纛,亦误。
lǐ wēi zhī wèn miǎn zhāi yún:" nán xuān cì zhāng fú, liǎng wèi hú zhōng jiǎn jiǎo hái, ér bù wén yǐn bì dōng lái chú zhí, jì zāo chén shū jìn xíng cí chǒu dǐ, nǎi fù shòu zhī ér bù cí. jiē suǒ wèi xiǎo." miǎn zhāi dá yún:" xiān bèi fēi hòu xué suǒ gǎn qīng yì, rán cí shòu hé shàng yán, lìng dāng yán zhě fǎn kuān, shì yǐ bù miǎn wèi jù yǎn zhě kān pò, xué zhě suǒ dāng jiè yě."
李微之问勉斋云:“南轩赐章服,两为胡忠简缴还,而不闻引避;东莱除职,既遭陈叔进行词醜诋,乃复受之而不辞。皆所未晓。”勉斋答云:“先辈非后学所敢轻议,然辞受合尚严,令当严者反宽,是以不免为具眼者勘破,学者所当戒也。”
wēi zhī yòu yún:" dōng lái zhī xué shén zhèng, ér yōu róu xì mì zhī zhōng, shì yǒu hé guāng tóng chén zhī bì xiàng shān zhī xué suī piān, ér měng lì cū lüè zhī wài, què wú wǎng chǐ zhí xún zhī yì."
微之又云:“东莱之学甚正,而优柔细密之中,似有和光同尘之弊;象山之学虽偏,而猛厉粗略之外,却无枉尺直寻之意。”
yǎn fān lù: míng dào èr nián, fèng ān zhuāng xiàn shén yù yú cí xiào sì zhāng dé diàn, zé zhuāng xiàn bù rù jǐng líng. àn jǐng líng gōng jiàn yú xiáng fú wǔ nián, yǐ fèng shèng zǔ. qí wèi yuán miào, zì yuán fēng wǔ nián shǐ. qián cǐ dì hòu guǎn yù, yù fó lǎo zhī cí zhě duō yǐ, fēi zhǐ zhuāng xiàn yě.
《演蕃露》:明道二年,奉安庄献神御于慈孝寺彰德殿,则庄献不入景灵。按景灵宫建于祥符五年,以奉圣祖。其为原庙,自元丰五年始。前此帝后馆御,寓佛、老之祠者多矣,非止庄献也。
gōng kuì bá cáo zi fāng shū yǐ wéi yòu líng shí shàng shū lùn shí shì, jìng kāng zhì shū guǎn. yú wèi: yǒu liǎng cáo fǔ, qí yī zì zi fāng. yǔ sū huáng yóu, ruò lùn shì wèi shū guǎn zhě, zì zài dé. guī shān wèi míng, hé wéi yī rén, fēi yě. yòu huái hǎi lóu jì kǎo guó shǐ chuán qín shǎo yóu diào dìng hǎi zhǔ bù, ér wén jí wú yī yǔ jí zhī. yú wèi: shǎo yóu wèi cài zhōu jiào shòu shí, xuǎn rén qī jiē wèi gǎi, zhǔ bù nǎi chū jiē, fēi lì cǐ guān yě.
《攻媿·跋曹子方书》以为祐陵时上书论时事,靖康至枢管。愚谓:有两曹辅,其一字子方。与苏、黄游,若论事为枢管者,字载德。龟山为铭,合为一人,非也。又《淮海楼记》考《国史传》秦少游调定海主簿,而《文集》无一语及之。愚谓:少游为蔡州教授时,选人七阶未改,主簿乃初阶,非历此官也。
lǜ shū yǔ xíng tǒng bù tóng, shū yī lǜ shēng wén, xíng tǒng cān yòng hòu chì, suī yǐn shū yì, pō yǒu zēng sǔn. tiān shèng zhōng, sūn shì xiào dìng lǜ wén jí shū wèi yīn yì.
《律疏》与《刑统》不同,《疏》依律生文,《刑统》参用后敕,虽引《疏》义,颇有增损。天圣中,孙奭校定《律文》及《疏》为《音义》。
jiāng xiū fù zá zhì: jià tóu, chū jí zuò suǒ zuò. wáng yuán shū yuē:" cǐ zuò chuán sì shì yǐ." àn guó shǐ yú fú zhì: jià tóu, qī bǎo chuáng yě, fù yǐ fēi luó xiù pà, nèi chén mǎ shàng pěng zhī. jiā yòu liù nián, xìng mù qīn zhái, nèi shì duò mǎ, jià tóu huài, suì yǐ gé mén zhī hòu, nèi shì gè èr yuán, xié jià tóu zuǒ yòu, cì shàn láng. yòu yǐ huáng chéng qīn cóng bīng èr shí rén, cóng qí hòu.
江休复《杂志》:驾头,初即祚所坐。王原叔曰:“此坐传四世矣。”按《国史·舆服志》:驾头,七宝床也,覆以绯罗绣帕,内臣马上捧之。嘉祐六年,幸睦亲宅,内侍堕马,驾头坏,遂以阁门祗候,内侍各二员,挟驾头左右,次扇筤。又以皇城亲从兵二十人,从其后。
jǐng yòu èr nián, jiāo shè, liáng shì shàng shū, lùn zhū quán zhōng táng zhī zéi chén, jīn lù qí hòu, bù kě yǐ wéi quàn. rén huáng shì qí yán, jì xìng míng jìn zhōng. shí jiè yì lùn shè shū bù dàng qiú zhū liáng liú hàn hòu, suì bà bù zhào. qí yán yī yě, ér chù zhì yì yān, qǐ yù bù yù yǒu mìng hū?
景祐二年,郊赦,梁适上疏,论朱全忠唐之贼臣,今录其后,不可以为劝。仁皇是其言,记姓名禁中。石介亦论赦书不当求朱梁、刘汉后,遂罢不召。其言一也,而黜陟异焉,岂遇不遇有命乎?
qián dào zhōng, zhāng shuō wáng zhī qí qiān shū shū mì yuàn shì, cí miǎn, jiàng zhào, zhí xué shì yuàn zhōu bì dà zòu: táng yuán hé jiān, bái jū yì zài hàn lín, fèng xuān cǎo yán shòu jiāng líng jié dù shǐ mèng yuán yáng yòu yǔ lín tǒng jūn zhì, jiē zòu qǐng cái liàng, wèi gǎn biàn zhuàn. yuán yòu zhōng, shī chén bì miǎn bài zhī lǐ, zhí zhèng cí qiān zhì zhī mìng, sū shì dāng zhuàn dá zhào, yán qí bù kě, zú rú suǒ qǐng. jīn chú yòng zhí zhèng, fēi jié dù tǒng jūn miǎn bài qiān zhì bǐ, èr rén cí miǎn bù yǔn zhào shū, chén wèi gǎn jù cǎo. shào xī zhōng, qiáo xī zài zì yáo jùn guān chá shǐ chú zhèng rèn, cí miǎn, jiàng zhào, ní sī fēng hái cí tóu, yì yǐn sū shì lùn bù dàng zhuàn, cí miǎn bù yǔn zhào zhě fán sān. jiā dìng zhōng, shī bì zhī lín ān fǔ, cí miǎn, cài yòu xué dāng cǎo zhào, zòu yuē:" bù yǔn bì yǒu bāo yǔ, chén wú cí yǐ cǎo." chún yòu zhōng, bié zhī jié cān zhī zhèng shì, yóu yù bù cǎo dá zhào. cǐ jìn lín jiǎo zòu gù shì yě. táng mò, wéi yí fàn qǐ fù, mìng hán wò cǎo zhì, wò yuē:" wàn kě duàn, má bù kě cǎo." shàng shū lùn zhī. míng rì, bǎi guān zhì ér má bù chū. cǐ fēi shèng shì shì, gù qián bèi bù yǐ wéi gù shí.
乾道中,张说、王之奇签书枢密院事,辞免,降诏,直学士院周必大奏:唐元和间,白居易在翰林,奉宣草严绶江陵节度使、孟元阳右羽林统军制,皆奏请裁量,未敢便撰。元祐中,师臣避免拜之礼,执政辞迁秩之命,苏轼当撰答诏,言其不可,卒如所请。今除用执政,非节度统军、免拜迁秩比,二人辞免不允诏书,臣未敢具草。绍熙中,谯熙载自遥郡观察使除正任,辞免,降诏,倪思封还词头,亦引苏轼论不当撰,辞免不允诏者凡三。嘉定中,师罼知临安府,辞免,蔡幼学当草诏,奏曰:“不允必有褒语,臣无词以草。”淳祐中,别之杰参知政事,尤焴不草答诏。此禁林缴奏故事也。唐末,韦贻范起复,命韩偓草制,偓曰:“腕可断,麻不可草。”上疏论之。明日,百官至而麻不出。此非盛世事,故前辈不以为故实。
jiǎng xī lǔ jū gū sū, yán lú zhòng fǔ bǐng hòu pǔ. xī lǔ yuē: tíng zhǎo cū shì, hèn lín mù wèi jiù." zhòng fǔ yuē:" tíng zhǎo pì jué wèi, shí lái zé yǒu zhī. lín mù pì míng jié, fēi sù xiū fú chéng."
蒋希鲁居姑苏,延卢仲甫秉后圃。希鲁曰:亭沼粗适,恨林木未就。”仲甫曰:“亭沼譬爵位,时来则有之。林木譬名节,非素修弗成。”
ōu yáng gōng biàn yǐn shī lǔ zhì yuē:" ruò zuò gǔ wén, zì shī lǔ shǐ, zé qián yǒu mù xiū zhèng tiáo bèi, jí yǒu sòng xiān dá shén duō, bù gǎn duàn zì shī lǔ shǐ yě." tiáo zhī míng bù zhe, guǎn gé shū mù yǒu zhèng tiáo jí yī juàn. tiáo, shǔ rén, zì hào jīn dòu xiān shēng, míng qí wén jīn dòu jí.
欧阳公《辨尹师鲁志》曰:“若作古文,自师鲁始,则前有穆修、郑条辈,及有宋先达甚多,不敢断自师鲁始也。”条之名不著,《馆阁书目》有《郑条集》一卷。条,蜀人,自号金斗先生,名其文《金斗集》。
qí kuān wèn hé jìng yǐn xiān shēng yuē:" yī chuān wèi ōu yáng yǒng shū rú hé?" xiān shēng yuē:" qián bèi bù yán rén duǎn, měi jiàn rén lùn qián bèi, zé yuē:' rǔ bèi qiě qǔ tā cháng chù.'" lǚ chéng gōng yǔ zhū wén gōng shū yuē:" mèng zǐ lùn mèng shī shě běi gōng yǒu yuē:' èr zi zhī yǒng, wèi zhī qí shú xián, rán ér mèng shī shě shǒu yuē yě.' suǒ yǐ wěi qū rú cǐ zhě, yǐ qí sì céng zi zi xià ér yǐ. ruò shǐ zhèng yán shèng mén xiān dá, qí gǎn qīng pōu pàn hū?" wén gōng dá yuē:" hé jìng zhī yán, dāng biǎo ér chū zhī."
祁宽问和静尹先生曰:“伊川谓欧阳永叔如何?”先生曰:“前辈不言人短,每见人论前辈,则曰:‘汝辈且取它长处。’”吕成公《与朱文公书》曰:“孟子论孟施舍、北宫黝曰:‘二子之勇,未知其孰贤,然而孟施舍守约也。’所以委曲如此者,以其似曾子、子夏而已。若使正言圣门先达,其敢轻剖判乎?”文公答曰:“和静之言,当表而出之。”
liú yīng qǐ shí kě, chún yòu chū wèi tài xué bó shì, yán dìng dà jì yuē:" móu zhī ér zāng, zé wén zǐ wén sūn, yí jūn yí wáng móu zhī bù zāng zé shēng tiān wáng jiā yǐ wéi dà qī." cǐ rén suǒ nán yán yě.
刘应起时可,淳祐初为太学博士,言定大计曰:“谋之而臧,则文子文孙,宜君宜王;谋之不臧;则生天王家以为大慼。”此人所难言也。
jiàn yán, lǐ gāng qù ér qián shàn bó yàn xiāng. shào xīng, zhào dǐng zhāng jùn qù ér guì xiāng. guì sǐ, qí dǎng dié wèi xiāng. lóng xīng zhì chún xī, wàn jǐ dú yùn ér dà chén chōng wèi. qìng yuán hòu, zhèng zài tuō zhòu. jiā dìng hòu, zhèng zài mí yuǎn. duān píng qì jǐng dìng, gèng yī xiāng zé yuē gèng huà, rán jiān chén nòng quán zhī rì cháng duō. yáng shū xiāo ér yīn tè zhǎng, wēi wáng zhī zhèng, suǒ yóu lái jiàn yǐ. yīn níng bīng jiān, jí yú shì dào. shào zi wèi" huò zài xī yáng tíng yī yǔ", suì yǔ xī jìn tóng zhé, āi zāi!
建炎,李纲去而潜善、伯彦相。绍兴,赵鼎、张浚去而桧相。桧死,其党迭为相。隆兴至淳熙,万几独运而大臣充位。庆元后,政在侂胄。嘉定后,政在弥远。端平讫景定,更一相则曰更化,然奸臣弄权之日常多。阳淑消而阴慝长,危亡之证,所由来渐矣。阴凝冰坚,极于似道。邵子谓“祸在夕阳亭一语”,遂与西晋同辙,哀哉!
sū shēn liáng shì, wèi zhī" cǎo tóu mù jiǎo", qí hài zài shì dài fū. xuē jí hú jǔ, wèi zhī" cǎo tóu gǔ, tiān xià kǔ", qí hài zài mín.
苏绅、梁适,谓之“草头木脚”,其害在士大夫。薛极、胡榘,谓之“草头古,天下苦”,其害在民。
cháo yě zá jì zǎi kāi xǐ tān zhuó zhī shì xiáng yǐ, jì qí hòu zhě yòu shén yān. dāng shí wèi shì cóng zhī chén, wú lùn sī, yǒu xiàn nà, tā kě zhī yǐ. yǐ yīn zhào yīn, jí yú tiān xià wú bāng.
《朝野杂记》载开禧贪浊之事详矣,继其后者又甚焉。当时谓侍从之臣,无论思,有献纳,它可知矣。以阴召阴,极于天下无邦。
rén zōng yuè shěn xíng zòu àn, yǒu" cì gōng", ér liáng shì duì yǐ" huáng bà", gài kuān ráo zì. gāo zōng yuè xíng bù zòu àn, yǒu" shēng rén fù", ér tāng sī tuì duì yǐ jiàn wèi zhì dù jī chuán. jiē jiǎn shàng zhī, zhì fǔ xiāng. rán yǐ jì wèn qǔ rén, zé xǔ jìng zōng xián yú dòu dé xuán yǐ.
仁宗阅审刑奏案,有“次公”,而梁适对以“黄霸”,盖宽饶字。高宗阅刑部奏案,有“生人妇”,而汤思退对以见《魏志·杜畿传》。皆简上知,至辅相。然以记问取人,则许敬宗贤于窦德玄矣。
sì dú, jì shuǐ dú jué. zhū quán zhōng cuàn táng, jiàng zhāo xuān dì wèi jì yīn wáng. jiā dìng mò, jì wáng zhī fēng, qǐ quán chén yì qǔ jì shuǐ zhī jué hū? yòu xiāo yǎn cuàn qí, jiàng hé dì wèi bā líng wáng, ér jì wáng yì jiàng fēng bā líng gōng, fēi lìng diǎn yě. wèi dà chén zhě, bù zhī zé bù xué, zhī zhī zé hé yǐ shì hòu?
四渎,济水独绝。朱全忠篡唐,降昭宣帝为济阴王。嘉定末,济王之封,岂权臣亦取济水之绝乎?又萧衍篡齐,降和帝为巴陵王,而济王亦降封巴陵公,非令典也。为大臣者,不知则不学,知之则何以示后?
shào xīng jiàn chǔ, yù gēng míng yè, zhōu yì gōng wèi yǔ táng zhāo zōng tóng, ér jí gǎi zhī. jǐng dìng jiàn chǔ, gēng míng nǎi yǔ shǔ hàn hòu zhǔ tài zǐ tóng. xián chún mò, mìng sì jūn zhī míng, yòu yǔ táng zhōng zōng tóng, ér dāng shí wú yán zhě.
绍兴建储,欲更名晔,周益公谓与唐昭宗同,而亟改之。景定建储,更名乃与蜀汉后主太子同。咸淳末,命嗣君之名,又与唐中宗同,而当时无言者。
fàn zhèng xiàn gōng yuē:" hòu shì rén jūn guān shǐ, ér zǎi xiàng jiān xiū, yù qí zhí bǐ, bù yì nán hū?" qí lùn zhèng yǐ. rán zì táng jiān chén wéi shí zhèng jì, ér shǐ yì wū, jìn shì yóu shén. yú cháng guān bǎo qìng rì lì, qī wū zhī yán, suǒ wèi yǐ yī shǒu yǎn tiān xià zhī mù. suǒ shì rén xīn gōng yì bù mǐn ěr.
范正献公曰:“后世人君观史,而宰相监修,欲其直笔,不亦难乎?”其论正矣。然自唐奸臣为《时政记》,而史益诬,近世尤甚。余尝观《宝庆日历》,欺诬之言,所谓以一手掩天下之目。所恃人心公议不泯尔。
gé wén kāng shèng zhòng. yǔ wáng fǔ shū yuē:" tiān xià wú shì zé zǎi xiàng ān, zǎi xiàng shēng shì zé tiān xià wēi."
葛文康胜仲。《与王黼书》曰:“天下无事则宰相安,宰相生事则天下危。”
hú wén dìng gōng zì dēng dì dǎi xiū zhì, fán sì shí nián, shí lì bù dēng liù zài. zhū wén gōng wǔ shí nián jiān, lì shì sì cháo, shì yú wài zhě jǐn jiǔ kǎo, lì yú cháo zhě sì shí rì, dào yì zhòng ér jué wèi qīng, suǒ yǐ lì yán bù xiǔ.
胡文定公自登第逮休致,凡四十年,实历不登六载。朱文公五十年间,历事四朝,仕于外者仅九考,立于朝者四十日,道义重而爵位轻,所以立言不朽。
shào gōng jì zhù shì qián wéi zhī xī shān, gào jiā miào wén yuē:" shǎo shí dé dà fù píng shēng zhī yán yú rǔ yǐng dài fū shì, yuē:' shì háng luàn, shǔ ān, kě bì jū yān.' dà fù xué tōng tiān rén, zú yǐ qián zhī yǐ. xuān hé guó luàn, xiān rén zài jiā shǐ shǔ, miǎn yān." dà fù, kāng jié xiān rén bó wēn yě.
邵公济筑室犍为之西山,《告家庙文》曰:“少时得大父平生之言于汝颍大夫士,曰:‘世行乱,蜀安,可避居焉。’大父学通天人,足以前知矣。宣和国乱,先人载家使蜀,免焉。”大父,康节先人伯温也。
liáng shì róng lù nán xuān yǔ yún:" wēn gōng zuò xiāng, fū rén wén qí zhōng yè cháng xū, wèn zhī. yuē:' mǒu suǒ zòu dào zéi, mǒu suǒ yòu zòu mǒu shì. wú wèi zǎi xiàng, shǐ tiān xià rú cǐ, suǒ yǐ cháng xū yě.'" àn wēn gōng jí zhāng fū rén zhōng yú yuán fēng wǔ nián, cǐ jì lù zhī wù yě.
梁世荣录南轩语云:“温公作相,夫人闻其终夜长吁,问之。曰:‘某所奏盗贼,某所又奏某事。吾为宰相,使天下如此,所以长吁也。’”按《温公集》张夫人终于元丰五年,此记录之误也。
qián dào rén chén, huáng dìng duì cè wèi: yǐ dà yǒu wéi zhī shí, wèi gǎi guò zhī rì yuè. yòu yún:" suī yǒu wú wǒ zhī liàng, ér lèi yú zì xǐ suī yǒu zhī rén zhī míng, ér lèi yú zì shì." yòu yún:" yù bǐ jī tài zōng, ér cāo qí suǒ bù yòng zhī shù, gù miǎn zhōu xíng, lèi bù shì yòng, zé yuē fǔ rú, yuē hǎo míng, yuē shì dǎng ěr. yú shì shǐ yǒu qì wén shàng wǔ, qīn nèi shū wài zhī xīn. hé bù yīn qún qíng zhī suǒ gòng wéi, ér chá yī jǐ zhī dú xiàng?" qí yán jiē kǎi qiē. xiào huáng zhuó zhī dì yī, yǒu yǐ jiàn róng zhí zhī shèng dé, ér bǐng shǐ bǐ zhě wèi zhī jì yān.
乾道壬辰,黄定《对策》谓:以大有为之时,为改过之日月。又云:“虽有无我之量,而累于自喜;虽有知人之明,而累于自恃。”又云:“欲比迹太宗,而操其所不用之术,顾眄周行,类不适用,则曰腐儒,曰好名,曰是党耳。于是始有弃文尚武,亲内疏外之心。何不因群情之所共违,而察一己之独向?”其言皆剀切。孝皇擢之第一,有以见容直之盛德,而秉史笔者未之纪焉。
xú jǐng shuō lín. yǐ shū yì guān nán gōng, shàng shū yán shí zǎi jiān shēn zhī zhuàng yuē:" bù yǔ tiān xià zhī gōng yì zhēng, ér yǔ bì xià zhī míng dé wèi chóu. měi qián jǔ qí fā jiàn zhī duān, zhōu fáng qí zēng yì zhī jiàn, shǐ bì xià zhī míng dé, bù dé zī zhǎng guǎng chōng, yǐ kuī jiàn qí jiān ér huò jué zhī yě. qí xiān yě, duó bì xià zhī xīn, qí cì duó shì dài fū zhī xīn, ér qí shén yě, duó háo jié zhī xīn." jǐng shuō yóu shì zhe zhí shēng.
徐景说霖。以书义冠南宫,上书言时宰奸深之状曰:“不与天下之公议争,而与陛下之明德为仇。每潜沮其发见之端,周防其增益之渐,使陛下之明德,不得滋长广充,以窥见其奸而或觉之也。其先也,夺陛下之心,其次夺士大夫之心,而其甚也,夺豪杰之心。”景说由是著直声。
táng jí guó chū, cè tí shén jiǎn, gài jǔ zǐ xiě tí yú shì juàn gù yě. qìng lì hòu, bù fù xiě tí, jìn shī zhī fán. jīn yǒu shù qiān yán zhě, wèn hū qí bù zú yí.
唐及国初,策题甚简,盖举子写题于试卷故也。庆历后,不复写题,寖失之繁。今有数千言者,问乎其不足疑。
jiā yòu zhì cè yuē:" zhì dāng xiān nèi." huò yuē:" hé yǐ wéi jīng shī?" cǐ jìn xiè ān zhī yán yě." mìng zhì zhī chà, xū shí zhī xiāng yǎng", cǐ táng lù zhì zhī yán yě. èr sū gōng zhī duì, bù néng wú suǒ yí.
《嘉祐制策》曰:“治当先内。”或曰:“何以为京师?”此晋谢安之言也。“命秩之差,虚实之相养”,此唐陆贽之言也。二苏公之对,不能无所遗。
guī shān zhì yóu zhí zhōng yuē:" cháng yǐ zhòu yàn zhī qī zǐ, yǐ guān qí xíng zhī dǔ yǔ fǒu yě yè kǎo zhī mèng mèi, yǐ bo qí zhì zhī dìng yǔ wèi yě."
龟山志游执中曰:“尝以昼验之妻子,以观其行之笃与否也;夜考之梦寐,以卜其志之定与未也。”
shào xīng lóng xīng, zhǔ hé zhě jiē xiǎo rén kāi xǐ, zhǔ zhàn zhě jiē xiǎo rén.
绍兴、隆兴,主和者皆小人;开禧,主战者皆小人。
lǚ wén jìng wèi xiāng, fēi wú yī cī kě yì, zi wéi míng xiāng, ér yáng qí fù zhī měi. shǐ zhí wēng wèi xiāng, fēi wú yī shàn kě chēng, zi wèi quán chén ér yǎn qí fù zhī měi. yì yuē:" yǒu zi kǎo wú jiù."
吕文靖为相,非无一疵可议,子为名相,而扬其父之美。史直翁为相,非无一善可称,子为权臣而掩其父之美。《易》曰:“有子考无咎。”
jiā dìng guǐ wèi, lǐ wéi cè shì yún:" fā dé yīn, xià míng zhì, níng huáng yí zhào." xià wèi zhī yí gào, gài bì shí zǎi jiā huì yě. jiǎng liáng guì qiān pàn ān jí zhōu, shí shuǐ zāi hòu xiū chéng, jùn shǒu zhào xī guān shǔ liáng guì zuò jì. yòng hào hào zì, xī guān yù gǎi, liáng guì bù kě yuē:" yǐ zōng shì ér bì zǎi xiàng fù míng, cǐ fēi yì zǔ huáng dì suǒ wàng yú jīn zhī yù yè yě." wén zhě zhuàng zhī.
嘉定癸未,礼闱策士云:“发德音,下明制,宁皇遗诏。”下谓之遗诰,盖避时宰家讳也。蒋良贵签判安吉州,时水灾后修城,郡守赵希观属良贵作《记》。用浩浩字,希观欲改,良贵不可曰:“以宗室而避宰相父名,此非艺祖皇帝所望于金枝玉叶也。”闻者壮之。
hú wén dìng fù zǐ zòu shū, yǐ chūn qiū zhī yì, fú shì dào, zhèng rén xīn, kě yǐ lì nuò fū zhī zhì. cǐ yì bù míng, rén yù héng liú, shǐ yě bù zhī xié zhèng, zhōng yě bù zhī nì shùn.
胡文定父子奏疏,以《春秋》之义,扶世道,正人心,可以立懦夫之志。此义不明,人欲横流,始也不知邪正,终也不知逆顺。
táng nèi diàn wú yì tú dài yǐ shān shuǐ, kāi yuán tiān bǎo zhì luàn suǒ yǐ fēn yě. rén zōng bǎo yuán chū, tú nóng jiā gēng zhī yú yán chūn gé, zhé zōng yuán fú jiān, yì gèng yǐ shān shuǐ, qín dài pàn yān. huī zōng xuān qǔ mì shū shěng tú huà jìn lǎn, chén shī xī zòu yuē:" liù jīng zài dào, zhū zǐ tán lǐ, lì dài shǐ jí zǔ zōng tú shū, tiān rén zhī yùn, xìng mìng zhī miào, zhì luàn ān wēi zhī jī, shàn è xié zhèng zhī jī zài yān. yǐ cǐ wéi tú, tiān dì zài xīn, liú chū wàn wù yǐ cǐ wéi huà, rì yuè zài mù, guāng zhái sì hǎi. guān xīn yú cǐ, zé tiān dì chōng qì shēng yān zhù mù yú cǐ, zé rì yuè xiáng guāng lì yān. xīn yǐ dào guàn zé zhèng, mù yǐ dé shì zé míng." yī, shǐ huī zōng néng zhì qí yán yú zuò yòu, zé bì néng jiàn chéng bài bié shū tè yǐ. yǐ guī wéi tiàn, tīng zhī miǎo miǎo ér huà xué shè yān." shǔ lí mài xiù" zhī fēng jǐng, qí kě huà hū?
唐内殿《无逸图》代以山水,开元、天宝治乱所以分也。仁宗宝元初,图农家耕织于延春阁,哲宗元符间,亦更以山水,勤怠判焉。徽宗宣取秘书省图画进览,陈师锡奏曰:“《六经》载道,诸子谈理,历代史籍、祖宗图书,天人之蕴,性命之妙,治乱安危之机,善恶邪正之迹在焉。以此为图,天地在心,流出万物;以此为画,日月在目,光宅四海。观心于此,则天地冲气生焉;注目于此,则日月祥光丽焉。心以道观则正,目以德视则明。”噫,使徽宗能置其言于坐右,则必能鉴成败、别淑慝矣。以规为瑱,听之藐藐而画学设焉。“黍离麦秀”之风景,其可画乎?
shào xīng jiān, lǐ yì yán: hàn xún lì chuán liù rén ér wǔ rén chū yú xuān dì, kù lì chuán shí èr rén ér bā rén chū yú wǔ dì. táng xún lì chuán shí wǔ rén ér chū yú wǔ dé zhēn guān zhī shí zhě bàn, kù lì chuán shí èr rén ér chū yú wǔ hòu zhī shí zhě yì bàn. lì zhì shì shàng zhī qū xiàng.
绍兴间,李谊言:《汉·循吏传》六人而五人出于宣帝,《酷吏传》十二人而八人出于武帝。《唐·循吏传》十五人而出于武德、贞观之时者半,《酷吏传》十二人而出于武后之时者亦半。吏治视上之趋向。
fù wén zhōng gōng shǐ lǔ hái, qiān hàn lín xué shì shū mì fù shǐ, jiē lì cí, yuàn sī yí dí qīng wǔ zhī chǐ, zuò xīn cháng dǎn, bù wàng xiū zhèng. jiā dìng chū, jiǎng jiě shǐ hái, zhōng shū yì biǎo hè, yòu yǒu yǐ hé róng wèi èr fǔ gōng, yù chà cì qiān zhì. ní wén jié gōng sī yuē:" chán yuān zhī yì, jié ér bān shī, tiān zǐ xià zhào zuì jǐ, zhōng shū shū mì dài zuì. jīn qū jǐ méng róng, nài hé jūn xiāng fǎn yǐ wéi qìng?" nǎi zhǐ.
富文忠公使虏还,迁翰林学士、枢密副使,皆力辞,愿思夷狄轻侮之耻,坐薪尝胆,不忘修政。嘉定初,讲解使还,中书议表贺,又有以和戎为二府功,欲差次迁秩。倪文节公思曰:“澶渊之役,捷而班师,天子下诏罪己,中书枢密待罪。今屈己盟戎,奈何君相反以为庆?”乃止。
yán píng xiān shēng lùn zhì dào, bì yǐ míng tiān lǐ zhèng rén xīn chóng jié yì lì lián chǐ wèi xiān.
延平先生论治道,必以明天理、正人心、崇节义、厉廉耻为先。
wáng shí yōng xú bǐng zhé děng wéi mài guó yá láng, ér bù rěn yǐ sòng zōng zú jiāo yǔ lǔ rén zhě, kāi fēng zhuō shì shǐ chén dòu jiàn yě. lǐ yè yǐ yuè shǒu jiàng lǔ, ér xiù shí jī lǔ wěi shǒu zhě, qīn shì guān táng qí yě.
王时雍、徐秉哲等为卖国牙郎,而不忍以宋宗族交与虏人者,开封捉事使臣窦鉴也。李邺以越守降虏,而袖石击虏伪守者,亲事官唐琦也。
zhū wén gōng wèi cài jì tōng yuē:" shēn láo ér xīn ān zhě wèi zhī, lì shǎo ér yì duō zhě wèi zhī." chū xún zǐ xiū shēn piān. lǐ chéng zhī cháng yǔ zhēn xī yuán yuē:" dǔ xìn hào xué, shǒu sǐ shàn dào. cǐ wú bèi bā zì zhēn."
朱文公谓蔡季通曰:“身劳而心安者为之,利少而义多者为之。”出《荀子·修身篇》。李诚之尝语真希元曰:“笃信好学,守死善道。此吾辈八字箴。”
yuán yòu zhōng, lǐ cháng níng duì cè yuē:" tiān xià zhì dà, zōng shì zhì zhòng, bǎi nián chéng zhī bù zú, yī rì huài zhī yǒu yú." zhuó wèi dì yī. jǐng dìng zhōng, yǒu zhuó lún kuí zhě, qí pò tí yún:" lián yī xīn zhī gān, kāi sān cái zhī tài, kě yǐ guān shì dào zhī xiāo zhǎng yǐ."
元祐中,李常宁《对策》曰:“天下至大,宗室至重,百年成之不足,一日坏之有余。”擢为第一。景定中,有擢伦魁者,其破题云:“连一心之乾,开三才之泰,可以观世道之消长矣。”
xiān rú lùn běn cháo zhì tǐ yún:" wén zhì kě guān ér wǔ jī wèi zhèn míng shèng xiāng wàng ér gàn lüè wèi yōu." rán kǎo zhī shǐ cè, sòng yǔ qì dān bā shí yī zhàn, qí yī shèng zhě, zhāng qí xián tài yuán zhī yì yě. fēi rú hū? yī hán yī fàn shǐ xī zéi gǔ hán dǎn pò zhě, rú yě. zōng rǔ lín lǐ bó jì bú jiàn jǔ yú gěng wāng huáng sān jiān, zé zhōng yuán kě fù, chóu chǐ kě xuě. cǎi shí què dí, nǎi miǎo rán fú jīn huǎn dài yī cān zàn zhī gōng. rú qǐ wú yì yú guó zāi? jìn shēn bù zhī bīng, jiè zhòu bù zhī yì, ér tiān xià zhī huò biàn jí yǐ.
先儒论本朝治体云:“文治可观而武绩未振;名胜相望而干略未优。”然考之史策,宋与契丹八十一战,其一胜者,张齐贤太原之役也。非儒乎?一韩一范使西贼骨寒胆破者,儒也。宗汝霖、李伯纪不见沮于耿、汪、黄三奸,则中原可复,雠耻可雪。采石却敌,乃眇然幅巾缓带一参赞之功。儒岂无益于国哉?搢绅不知兵,介胄不知义,而天下之祸变极矣。
yuán yòu zhū xián bù hé, shì yǐ wéi shào shèng xiǎo rén suǒ chéng. yuán fú jiàn zhōng hán céng bù hé, shì yǐ wéi chóng níng xiǎo rén suǒ xiàn. shào xīng zhào zhāng bù hé, shì yǐ wéi qín shì suǒ jǐ. gǔ zhī jiàn guān yuē sān gōng, gōng zé wú sī yǐ. yuē sān gū, gū zé wú péng yǐ. wú sī wú péng, suǒ yǐ hé yě.
元祐诸贤不和,是以为绍圣小人所乘。元符、建中韩、曾不和,是以为崇宁小人所陷。绍兴赵、张不和,是以为秦氏所挤。古之建官曰三公,公则无私矣。曰三孤,孤则无朋矣。无私无朋,所以和也。
cài jīng zhī è jí yǐ, céng bù zhāng shāng yīng shì yǐ qiè jūn zǐ zhī míng.
蔡京之恶极矣,曾布、张商英是以窃君子之名。
zhǐ zhāi yuē:" guó chū yǐ kē jǔ yòu zhì piān fāng zhī shì, ér jù zhī zhōng dōu. yóu shì jiā bù shàng pǔ dié, shēn bù zhòng xiāng guàn."
止斋曰:“国初以科举诱致偏方之士,而聚之中都。由是家不尚谱牒,身不重乡贯。”
guài yáng yú wáng tíng, yǐ zhèng xiǎo rén zhī zuì fú hào yǒu lì, yǐ wēi xiǎo rén zhī fù. yuán zhū xián, shì wèi zhī qí wēi nǎi guāng zhī yì.
夬扬于王庭,以正小人之罪;孚号有厉,以危小人之复。元诸贤,似未知其危乃光之义。
hú wén dìng gōng yuē:" zǎi xiàng shí lái zé wèi, bù kě shàn wèi jǐ yǒu." yú wèi: zǎi xiàng fēi jiǔ jū zhī dì yě. rén yǐ wéi jǐ rèn, sǐ ér hòu yǐ, yuán yòu sī mǎ gōng shì yě. kuā zhě sǐ quán, shào xīng zhī qín shào dìng zhī shǐ shì yě.
胡文定公曰:“宰相时来则为,不可擅为己有。”余谓:宰相非久居之地也。仁以为己任,死而后已,元祐司马公是也。夸者死权,绍兴之秦、绍定之史是也。
chén shù dìng chá fǎ, yǐ zhōng děng wéi kě xíng. zhāng fāng píng lùn yán fǎ, yǐ zài què wèi bù kě.
陈恕定茶法,以中等为可行。张方平论盐法,以再榷为不可。
wáng zhòng shān yǐ fǔ zhōu jiàng, zhòng nǐ yǐ yuán zhōu jiàng, yǔ yù zhī zǐ yě. qí shū hòu xíng zé cí yún:" xī táng tiān bǎo zhī luàn, hé běi liè jùn bìng xiàn, dú cháng shān píng yuán néng wéi guó shǒu zhě, gài gǎo qīng zhēn qīng èr yán zài yān. ěr děng qǐng yǐ jiā shēng, lǚ chén shì bǎn, wèi wén kuī shī, jìn yù shǐ lìng, wèi jùn jiāng xī, wéi xiōng jí dì, lì chéng bù zhī, sǐ yóu yǒu shuō. lín chuān xiān jiàng, yí chūn jì qū, lǔ wèi zhī zhèng, ruò xún yī tú, suī ěr wú chǐ, bù kuì dāng shí zhī gōng yì. gù yì hé shī miàn mù, jiàn ěr xiān rén yú dì xià zāi?" qín huì, zhòng shān zhī xù.
王仲山以抚州降,仲薿以袁州降,禹玉之子也。綦叔厚行责词云:“昔唐天宝之乱,河北列郡并陷,独常山、平原能为国守者,盖杲卿、真卿二颜在焉。尔等顷以家声,屡尘仕版,未闻亏失,浸预使令,为郡江西,惟兄及弟,力诚不支,死犹有说。临川先降,宜春继屈,鲁、卫之政,若循一途,虽尔无耻,不愧当时之公议。顾亦何施面目,见尔先人于地下哉?”秦桧,仲山之婿。
yú gōng yǐ yù shī guó, chǔ zi cháng yǐ pèi sàng bāng. jìn suì xiāng yáng zhī shì, yì qǐ yú què chǎng zhī yù dài.
虞公以玉失国,楚子常以佩丧邦。近岁襄阳之事,亦起于榷场之玉带。
chún yòu jiǎ chén, zǎi xiàng qǐ fù. tài xué zhū shēng huáng kǎi bó děng shàng shū yuē:" mí yuǎn bēn sāng ér hòu qǐ fù, sōng zhī qǐ fù ér hòu bēn sāng." xú rén bó yuán jié. jiān shuō shū, duì jīng wò, qí yán dāng dì xīn. tái jiàn liú jìn zhī wáng zàn hú qīng xiàn gōng jī xiān lián zhāng lùn rén bó, shàng zhèn nù, yè chū yù bǐ, zhú sì rén. suì qǐn qǐ fù zhī mìng, ér xiāng fàn dù. míng nián, rén bó zú, rén yǐ wéi dú yě. rán qí shì jìng bù míng bái. yōng zhāi zhào mào shí zhì zhī, xú jǐng shuō míng zhī.
淳祐甲辰,宰相起复。太学诸生黄恺伯等上书曰:“弥远奔丧而后起复,嵩之起复而后奔丧。”徐仁伯元杰。兼说书,对经幄,其言当帝心。台谏刘晋之、王瓒、胡清献、龚基先联章论仁伯,上震怒,夜出御笔,逐四人。遂寝起复之命,而相范、杜。明年,仁伯卒,人以为毒也。然其事竟不明白。庸斋赵茂实志之,徐景说铭之。
zì jīng shū zhī xué xíng, wèi zhī tú zhě, qǐng jìn dú shǐ shū. qí hòu jīng yán bù dú guó fēng, ér tāng shì tài shì yì bù jìn jiǎng. rén jūn bù zhī wēi wáng zhī shì, qí xiào kě dǔ yǐ.
自荆舒之学行,为之徒者,请禁读史书。其后经筵不读《国风》,而《汤誓》、《泰誓》亦不进讲。人君不知危亡之事,其效可睹矣。
xiǎo rén zhī huǐ jūn zǐ, yì duō shù yǐ. táng zuǒ shí yí hóu chāng yè shàng shū, jí yán shí bìng, ér tián lìng zī zhī dǎng, wěi zuò jiàn shū, yǒu míng qí wǔ dào, àn zhù míng guān, yú diàn nèi lì jiē dì dào chǎng. běn cháo zōu hào jiàn lì liú hòu, ér zhāng hòu zhī dǎng, wěi zuò jiàn shū, yǒu qǔ tā rén zhī zǐ zhī yǔ. qí wū shàn chǒu zhèng, bù móu ér tóng. rán bù kě mǐn zhě, qiān wàn shì zhī qīng yì yě.
小人之毁君子,亦多术矣。唐左拾遗侯昌业上疏,极言时病,而田令孜之党,伪作谏疏,有明祈五道,暗祝冥官,于殿内立揭谛道场。本朝邹浩谏立刘后,而章厚之党,伪作谏疏,有取他人之子之语。其诬善丑正,不谋而同。然不可泯者,千万世之清议也。
dèng zhì hóng sù wèi: chóng níng yǐ lái, cài jīng qún tiān xià xué zhě, nà zhī hóng shè, xiào qí wén yì, děng wéi sān pǐn. yǐn shí zhī gěi, yīn ér yǒu chà. jīng bié rén cái, zhǐ fù yú yú ròu zhū liǎng jiān. xué zhě bù yǐ wéi xiū, qiě zhú zhú rán tān zhī. bù shǐ zhě yǐ xué gōng chéng huài wèi zhōu xiàn diàn zuì. xué xiào zhī xìng, suī zì chóng níng, ér xué xiào zhī fèi, zhèng yóu chóng níng. gài shè jiào zhī yì, zhuān yǐ lù yǎng wèi qīng zhòng, zé lǜ jiào zhī shì, qǐ fù gù yì zāi? chóng níng xué xiào zhī shì, gài jiàn yú cǐ. xī zhī suǒ wèi lǜ jiào zhě yóu ruò cǐ, jīn zhī suǒ wèi lǜ jiào zhě yòu kě jiàn yǐ.
邓志宏肃谓:崇宁以来,蔡京群天下学者,纳之黉舍,校其文艺,等为三品。饮食之给,因而有差。旌别人才,止付于鱼肉铢两间。学者不以为羞,且逐逐然贪之。部使者以学宫成坏为州县殿最。学校之兴,虽自崇宁,而学校之废,政由崇宁。盖设教之意,专以禄养为轻重,则率教之士,岂复顾义哉?崇宁学校之事,概见于此。昔之所谓率教者犹若此,今之所谓率教者又可见矣。
dà guān bā háng, yīn zhōu lǐ zhī liù háng, fù yǐ liù dé zhī zhōng hé. jiān chén bù xué rú cǐ.
大观八行,因《周礼》之六行,附以六德之忠、和。奸臣不学如此。
zhēn wén zhōng gōng zì zhēn yuē:" xué wèi ruò lín qióng zhī suì, liàng wèi ruò nán hǎi zhī kuān, zhì xíng liè yú pú tián zhī yì, jū pín kuì yú yì wū zhī ān." lín qióng, wèi hè shān le wēng. nán hǎi, cuī jú pō yǔ zhī. pú tián, chén mì. yì wū, xú qiáo.
真文忠公《自箴》曰:“学未若临邛之邃,量未若南海之宽,制行劣于莆田之懿,居贫愧于义乌之安。”临邛,魏鹤山了翁。南海,崔菊坡与之。莆田,陈宓。义乌,徐侨。
shàng cài xiān shēng chū zào chéng zǐ, chéng zǐ yǐ kè sù zhī, cí yuē:" wèi qiú shī ér lái, yuàn zhí dì zǐ lǐ." chéng zǐ shòu zhī, guǎn yú mén cè. shàng lòu páng chuān, tiān dà fēng xuě, xiāo wú zhú, zhòu wú tàn, shì fàn bù dé wēn. chéng zǐ fú wèn, xiè chù ān yān. rú shì yú yuè, huò rán yǒu shěng, rán hòu chéng zǐ yǔ zhī yǔ.
上蔡先生初造程子,程子以客肃之,辞曰:“为求师而来,愿执弟子礼。”程子受之,馆于门侧。上漏旁穿,天大风雪,宵无烛,昼无炭,市饭不得温。程子弗问,谢处安焉。如是逾月,豁然有省,然后程子与之语。
lǚ zi yuē yuē:" dú míng dào héng zhuàng, kě yǐ guān shèng xián qì xiàng."
吕子约曰:“读《明道行状》,可以观圣贤气象。”
qiáo tiān shòu dìng zhī xué, dé yú shǔ nǎng shì yí zú yuán dào jié gài zhī xué, dé yú fù shùn jiān mài xiāng xuē wēng, gù yuē:" xué wú cháng shī."
谯天授定之学,得于蜀曩氏夷族;袁道洁溉之学,得于富顺监卖香薛翁,故曰:“学无常师。”