strong lí lóng shuāng zhū guāng zhào qín sè xī niú yī jiǎo shēng yè kōng hóu strong
驪龍雙珠光照琴瑟 犀牛一角聲葉箜篌
huà shuō zǐ píng tīng dé tiān bēng dì tā jià yī shēng, jiǎo xià zhèn zhèn yáo dòng, xià dé hún bù fù tǐ, pà shì shān dǎo xià lái. huáng lóng zi zài shēn hòu shuō dào: bù pà de, zhè shì shān shàng de dòng xuě bèi quán shuǐ shù kōng le, gǔn xià yī dà kuài lái, jiā bīng jiā xuě, suǒ yǐ yǒu zhè dà de shēng yīn. shuō zhe, yòu cháo xiàng běi yī zhuǎn, biàn shì yī gè dòng mén zhè dòng bù guò yǒu liǎng jiān fáng dà, cháo wài bàn jié chuāng tái, shàng miàn ān zhe chuāng hù qí yú sān yè jù zhǎn píng xuě bái, dǐng shì yuán de, xiàng chéng mén dòng de yàng zi. dòng lǐ chén shè shén jiǎn, yǒu jǐ zhāng shù gēn de zuò jù, què shì qī dà bā xiǎo de bù yún, yòu dōu shì mó dé juàn guāng. jī àn yě quán shì gǔ téng tiān shēng de, bù fāng bù yuán, suí shì zhì chéng. dōng bì héng le yī zhāng kū cuō dú shuì tà zi, shè zhe qīn zhěn. tà páng fàng le liǎng sān gè huáng zhú xiāng zi, xiǎng bì shì shèng yī fú shí wù de le. dòng nèi bìng wú dēng zhú, běi qiáng shàng qiàn le liǎng gè dī yuán yè míng zhū, yǒu bā dǒu dà xiǎo, guāng sè fā hóng, bù shèn guāng liàng. dì xià pù zháo dì tǎn, shén hòu ruǎn, wēi jué yǒu shēng. tà běi lì le yī gè qū chǐ xíng shū jià, fàng le xǔ duō shū, dōu shì cǎo dìng, bù céng qiè guò shū tóu de. shuāng yè míng zhū zhōng jiān guà le jǐ jiàn lè qì, yǒu liǎng zhāng sè, liǎng zhāng qín, shì rèn dé de hái yǒu xiē bù rèn dé de.
話說子平聽得天崩地塌價一聲,腳下震震搖動,嚇得魂不附體,怕是山倒下來。黃龍子在身後說道:「不怕的,這是山上的凍雪被泉水漱空了,滾下一大塊來,夾冰夾雪,所以有這大的聲音。」說着,又朝向北一轉,便是一個洞門.這洞不過有兩間房大,朝外半截窗台,上面安着窗戶;其餘三頁俱斬平雪白,頂是圓的,像城門洞的樣子。洞裡陳設甚簡,有幾張樹根的坐具,卻是七大八小的不勻,又都是磨得絹光。几案也全是古藤天生的,不方不圓,隨勢製成。東壁橫了一張枯搓獨睡榻子,設着衾枕。榻旁放了兩三個黃竹箱子,想必是盛衣服什物的了。洞內並無燈燭,北牆上嵌了兩個滴圓夜明珠,有巴斗大小,光色發紅,不甚光亮。地下鋪着地毯,甚厚軟,微覺有聲。榻北立了一個曲尺形書架,放了許多書,都是草訂,不曾切過書頭的。雙夜明珠中間掛了幾件樂器,有兩張瑟,兩張琴,是認得的;還有些不認得的。
yú gū dào de dòng lǐ, jiāng zhú tái chuī xī, fàng zài chuāng hù tái shàng. fāng cái zuò xià, zhǐ tīng wài miàn wú wú jià qī bā shēng, jiē lián yòu xǔ duō shēng, chuāng zhǐ què bù zhèn dòng. zǐ píng shuō dào: zhè shān lǐ zěn yàng zhè me duō de hǔ? yú gū xiào dào: xiāng lǐ rén jìn chéng, yàng yàng bù shí dé, bèi rén jiā xiào huà nǐ chéng lǐ rén xià xiāng, què yě shì yàng yàng bù shí dé, kǒng pà yě yǒu rén xiào nǐ. zǐ píng dào: nǐ tīng, wài miàn wú wú jià jiào de, bú shì hǔ ma? yú gū shuō: zhè shì láng háo, hǔ nà yǒu zhè me duō ne? hǔ de shēng yīn zhǎng, láng de shēng yīn duǎn, suǒ yǐ hǔ míng wèi xiào, láng míng wèi háo. gǔ rén xià zì yǎn dōu shì yǒu zhēn zhuó de.
璵姑到得洞裡,將燭台吹息,放在窗戶台上。方才坐下,只聽外面「唔唔」價七八聲,接連又許多聲,窗紙卻不震動。子平說道:「這山里怎樣這麼多的虎?」璵姑笑道:「鄉里人進城,樣樣不識得,被人家笑話;你城裡人下鄉,卻也是樣樣不識得,恐怕也有人笑你。」子平道:「你聽,外面『唔唔』價叫的,不是虎嗎?」璵姑說:「這是狼嗥,虎那有這麼多呢?虎的聲音長,狼的聲音短,所以虎名為『嘯』,狼名為『嗥』。古人下字眼都是有斟酌的。」
huáng lóng zi yí le liǎng zhāng xiǎo zhǎng jǐ, zhāi xià yī zhāng qín, yī zhāng sè lái. yú gū yě yí le sān zhāng dèng zǐ, ràng zǐ píng zuò le yī zhāng. bǐ cǐ diào le yī diào xián, tóng huáng lóng gè zuò le yī zhāng dèng zǐ. xián jǐ diào hǎo, yú gū yǔ huáng lóng shāng zhuó le liǎng jù, jiù dàn qǐ lái le, chū qǐ bù guò qīng tiāo màn tī, shēng xiǎng yōu róu. yī duàn yǐ hòu, sàn fàn xiāng cuò, qí shēng qīng cuì, liǎng duàn yǐ hòu, yín róu jiàn duō. nà sè zhī gōu tiāo, jiā fèng zhōng yǔ qín zhī chuò zhù xiāng yīng, cū tīng ruò dàn qín gǔ sè, gè zì wèi diào, xì tīng zé rú zhū niǎo yī shuāng, cǐ chàng bǐ hè, wèn lái dá wǎng. sì wǔ duàn yǐ hòu, yín róu jiàn shǎo, zá yǐ pī fú cāng cāng liáng liáng, lěi lěi luò luò, xià zhǐ shén zhòng, shēng yùn fán xìng. liù qī bā duàn, jiān yǐ màn yǎn, yù zhuǎn yù qīng, qí diào yù yì.
黃龍子移了兩張小長几,摘下一張琴,一張瑟來。璵姑也移了三張凳子,讓子平坐了一張。彼此調了一調弦,同黃龍各坐了一張凳子。弦己調好,璵姑與黃龍商酌了兩句,就彈起來了,初起不過輕挑漫剔,聲響悠柔。一段以後,散泛相錯,其聲清脆,兩段以後,吟揉漸多。那瑟之勾挑,夾縫中與琴之綽注相應,粗聽若彈琴鼓瑟,各自為調,細聽則如珠鳥一雙,此唱彼和,問來答往。四五段以後,吟揉漸少,雜以批拂、蒼蒼涼涼,磊磊落落,下指甚重,聲韻繁興。六七八段,間以曼衍,愈轉愈清,其調愈逸。
zǐ píng běn huì dàn shí jǐ diào qín, suǒ yǐ tīng dé rù zhuì yīn wèi sè shì wèi zēng tīng guò, gé wài liú shén. nǎ zhī sè de miào yòng, yě zài zuǒ shǒu, kàn tā yòu shǒu fā shēng zhī hòu, nà zuǒ shǒu jìn tuì róu chàn, qí yú yīn yě jiù suí zhe yī yī mǐ mǐ, zhēn shì wén suǒ wèi wén. chū tīng hái zài suàn jì tā de zhǐ fǎ diào tóu, jì ér biàn ěr zhōng yǒu yīn, mù zhōng wú zhǐ. jiǔ zhī, ěr mù jù wú, jué dé zì jǐ de shēn tǐ, piāo piāo dàng dàng, rú suí zhǎng fēng, fú chén yú yún xiá zhī jì. jiǔ zhī yòu jiǔ, xīn shēn jù wàng, rú zuì rú mèng. yú huǎng hū yǎo míng zhī zhōng, zhēng jīn cóng shù shēng, qín sè jù xī, nǎi tōng jiàn wén, rén yì jǐng jué, qiàn shēn ér qǐ, shuō dào: cǐ qū miào dào jí chù! xiǎo zi yě céng xué dàn guò liǎng nián, jiàn guò xǔ duō gāo shǒu. cóng qián tīng guò sūn qín qiū xiān shēng dàn qín, yǒu hàn gōng qiū yī qǔ, shì wèi jué fēi fán xiǎng, yǔ shì sú de bù tóng. bù xiǎng jīn rì dé wén cǐ qū, yòu gāo chū sūn jūn hàn gōng qiū shù bèi, qǐng jiào jiào shén me qū míng? yǒu pǔ méi yǒu? yú gū dào: cǐ qū míng jiào hǎi shuǐ tiān fēng zhī qū, shì cóng lái méi yǒu pǔ de. bù dàn cǐ qū wèi chén shì suǒ wú, jí cǐ dàn fǎ yì shān zhōng gǔ diào, fēi wài rén suǒ zhī. nǐ men suǒ dàn de jiē shì yī rén zhī qū, rú liǎng rén tóng dàn cǐ qū, zé bǐ cǐ gōng shāng jiē hé ér wèi yī. rú bǐ gōng, cǐ yì bì gōng bǐ shāng, cǐ yì bì shāng, duàn bù gǎn wèi yǔ wèi zhēng. jí shǐ sān sì rén tóng gǔ, yě shì zhè yàng, shí shì tóng zòu, bìng fēi hé zòu. wǒ men suǒ dàn de qǔ zi, yī rén dàn yǔ liǎng rén dàn, jiǒng hū bù tóng. yī rén dàn de, míng zì chéng zhī qū liǎng rén dàn, zé wèi hé chéng zhī qū. suǒ yǐ cǐ gōng bǐ shāng, bǐ jiǎo cǐ yǔ, xiāng xié ér bù xiāng tóng. shèng rén suǒ wèi jūn zǐ hé ér bù tóng, jiù shì zhè gè dào lǐ. hé zhī yī zì, hòu rén wù huì jiǔ yǐ.
子平本會彈十幾調琴,所以聽得入綴;因為瑟是未曾聽過,格外留神。那知瑟的妙用,也在左手,看他右手發聲之後,那左手進退揉顫,其餘音也就隨着猗猗靡靡,真是聞所未聞。初聽還在算計他的指法、調頭,既而便耳中有音,目中無指。久之,耳目俱無,覺得自己的身體,飄飄蕩蕩,如隨長風,浮沉於雲霞之際。久之又久,心身懼忘,如醉如夢。於恍惚杳冥之中,錚釒從數聲,琴瑟俱息,乃通見聞,人亦警覺,欠身而起,說道:「此曲妙到極處!小子也曾學彈過兩年,見過許多高手。從前聽過孫琴秋先生彈琴,有《漢宮秋》一曲,似為絕非凡響,與世俗的不同。不想今日得聞此曲,又高出孫君《漢宮秋》數倍,請教叫什麼曲名?有譜沒有?」璵姑道:「此曲名叫《海水天風》之曲,是從來沒有譜的。不但此曲為塵世所無,即此彈法亦山中古調,非外人所知。你們所彈的皆是一人之曲,如兩人同彈此曲,則彼此宮商皆合而為一。如彼宮,此亦必宮;彼商,此亦必商,斷不敢為羽為徵。即使三四人同鼓,也是這樣,實是同奏,並非合奏。我們所彈的曲子,一人彈與兩人彈,迥乎不同。一人彈的,名『自成之曲』;兩人彈,則為『合成之曲』。所以此宮彼商,彼角此羽,相協而不相同。聖人所謂『君子和而不同』,就是這個道理。『和』之一字,後人誤會久矣。」
dāng shí yú gū lì qǐ shēn lái, xiàng xī bì yǒu gè xiǎo mén, kāi le mén, duì zhe dà shēng hǎn le jǐ jù, bù zhī shén huà, tīng bù qīng chǔ. kàn huáng lóng zi yì lì qǐ shēn, jiāng qín sè xuán zài bì shàng. zǐ píng yú shì yě lì qǐ, zǒu dào bì jiān, zǐ xì kàn nà yè míng zhū dào dǐ shén me yàng zi, yǐ biàn huí qù kuā yào yú rén. jí zǒu zhì zhū xià, shēn shǒu yī mō, nà yè míng zhū què shén rè, yǒu xiē lào shǒu, xīn lǐ chà yì dào: zhè shì shèn me dào lǐ ne? kàn huáng lóng zi qín sè yǐ jù guà hǎo, jí wèn dào: xiān shēng, zhè shì shén me? xiào dá dào: lí lóng zhī zhū, nǐ bù rèn dé ma? wèn: lí zhū zěn yàng huì rè ne? dá: zhè shì huǒ yóu suǒ tǔ de zhū, zì rán rè de. zǐ píng shuō: huǒ lóng zhū nà de rú cǐ yī yàng dà de yī duì ne? suī shuō shì huǒ lóng, nán dào yǒng yuǎn zhè men rè me? xiào dá dào: rán zé wǒ shuō de huà, xiān shēng yǒu bù xìn de yì sī le. jì bù xìn, wǒ jiù bǎ zhè rè de dào lǐ kāi gěi nǐ kàn. shuō zhe, biàn xiàng nà yè míng zhū de páng biān yǒu gè xiǎo tóng bí zi yī bá, nà zhū zi biàn xiàng yī shàn mén shì de zhāng kāi lái le. yuán lái shì gè zhū ké, lǐ miàn shì hěn shēn de yóu chí, dāng zhōng yòng mián huā xiàn juǎn de gè dēng xīn, wài miàn yòng qiān céng zhǐ zuò de gè dēng tóng, shàng miàn yǒu gè xiǎo yān cōng, cóng bì zi shàng chū qù, shàng tóu yǒu xǔ duō de hēi yān, tóng yáng dēng de dào lǐ yī yàng, què bù jí yáng dēng jīng zhì, suǒ yǐ bù miǎn yǒu hēi yān shǎng qù, kàn guò yě jiù xiào le. zài kàn nà zhū ké, yuán lái shì yòng dà luó bàng ké mó chū lái de, suǒ yǐ yě bù jí yáng dēng guāng liàng. zǐ píng dào: yǔ qí rú cǐ, hé bù mǎi gè yáng dēng, qǐ bù xǐng shì ne? huáng lóng zǐ dào: zhè shān lǐ nà yǒu yáng huò pù ne? zhè yóu jiù shì qián shān chū de, yǔ nǐ men diǎn de yáng yóu shì yī yàng wù jiàn. zhǐ shì wǒ men bù huì zhì zào, suǒ yǐ zǒng xián tā zhuó, guāng yě bù zú, suǒ yǐ bǎ tā qiàn zài bì zi lǐ tóu, shuō guò biàn jiāng zhū ké guān hǎo, yī jiù shì liǎng gè yè míng zhū.
當時璵姑立起身來,向西壁有個小門,開了門,對着大聲喊了幾句,不知甚話,聽不清楚。看黃龍子亦立起身,將琴瑟懸在壁上。子平於是也立起,走到壁間,仔細看那夜明珠到底甚麼樣子,以便回去誇耀於人。及走至珠下,伸手一摸,那夜明珠卻甚熱,有些烙手,心裡詫異道:「這是甚麼道理呢?」看黃龍子琴瑟已俱掛好,即問道:「先生,這是什麼?」笑答道:「驪龍之珠,你不認得嗎?」問:「驪珠怎樣會熱呢?」答:「這是火尤所吐的珠,自然熱的。」子平說:「火龍珠那得如此一樣大的一對呢?雖說是火龍,難道永遠這們熱麼?」笑答道:「然則我說的話,先生有不信的意思了。既不信,我就把這熱的道理開給你看。」說着,便向那夜明珠的旁邊有個小銅鼻子一拔,那珠子便像一扇門似的張開來了。原來是個珠殼,裡面是很深的油池,當中用棉花線卷的個燈心,外面用千層紙做的個燈筩,上面有個小煙囪,從壁子上出去,上頭有許多的黑煙,同洋燈的道理一樣,卻不及洋燈精緻,所以不免有黑煙上去,看過也就笑了。再看那珠殼,原來是用大螺蚌殼磨出來的,所以也不及洋燈光亮。子平道:「與其如此,何不買個洋燈,豈不省事呢?」黃龍子道:「這山里那有洋貨鋪呢?這油就是前山出的,與你們點的洋油是一樣物件。只是我們不會製造,所以總嫌他濁,光也不足,所以把他嵌在壁子裡頭,」說過便將珠殼關好,依舊是兩個夜明珠。
zǐ píng yòu wèn: zhè dì tǎn shì shén me zuò de ne? dá: sú míng jiào zuò suō cǎo. yīn wèi kě yǐ zuò suō yī yòng, gù míng. jiāng zhè suō cǎo bàn kū shí, cǎi lái liàng gān, pǐ chéng xì sī, hé má zhī chéng de. zhè jiù shì yú gū de shǒu gōng. shān dì duō cháo shī, suǒ yǐ xiān yòng yún mǔ pù le, zài jiā shang zhè suō tǎn, rén jiù bù shòu bìng le. zhè bì shàng yě shì yún mǔ fěn hé zhe hóng sè jiāo ní tú de, jì yù cháo shī, yòu bì hán qì, què bǐ nǐ men suǒ yòng de shí huī hǎo de duō ne.
子平又問:「這地毯是什麼做的呢?」答:「俗名叫做『蓑草』。因為可以做蓑衣用,故名。將這蓑草半枯時,采來晾乾,劈成細絲,和麻織成的。這就是璵姑的手工。山地多潮濕,所以先用雲母鋪了,再加上這蓑毯,人就不受病了。這壁上也是雲母粉和着紅色膠泥塗的,既御潮濕,又避寒氣,卻比你們所用的石灰好得多呢。」
zǐ píng yòu kàn, bì shàng xuán zhe yī wù, xiàng sì dàn mián huā de gōng, què ān le wú shù de xián, zhī dào bì shì lè qì, jiù wèn: jiào shén míng zì? huáng lóng zǐ dào: míng jiào kōng hóu. yòng shǒu bō bō, yě bù shèn xiǎng, shuō dào: wǒ men cóng xiǎo dú shī, tí mù lǐ jiù yǒu kōng hóu yǐn, què bù zhī dào shì zhè yàng zi. qǐng xiān shēng dàn liǎng shēng, yǐ guǎng jiàn wén, hé rú? huáng lóng zǐ dào: dān dàn méi yǒu shén me yì wèi. wǒ kàn shí hòu hé rú, zài qǐng yī gè kè lái, jiù xíng le. zǒu zhì chuāng qián, cháo wài yī kàn yuè guāng, shuō: cǐ kè bù guò hài zhèng, kǒng pà sāng jiā zǐ mèi hái méi yǒu shuì ne, qù qǐng yī qǐng kàn. suì xiàng yú gū dào: shēn gōng yào tīng kōng hóu, bù zhī sāng jiā ā hù néng lái bù néng? yú gū dào: cāng tóu sòng chá lái, wǒ jiào tā qù wèn shēng kàn. yú shì yòu gè zuò xià. cāng tóu pěng le yī gè xiǎo hóng ní lú zi, wài yī gè shuǐ píng zi, yī gè xiǎo chá hú, jǐ gè xiǎo chá bēi, ān zhì zài ǎi jiǎo jǐ shàng. yú gū shuō: nǐ dào sāng jiā, wèn hù gū shèng gū néng lái bù néng? cāng tóu nuò shēng qù le.
子平又看,壁上懸着一物,像似彈棉花的弓,卻安了無數的弦,知道必是樂器,就問:「叫甚名字?」黃龍子道:「名叫『箜篌』。」用手撥撥,也不甚響,說道:「我們從小讀詩,題目里就有《箜篌引》,卻不知道是這樣子。請先生彈兩聲,以廣見聞,何如?」黃龍子道:「單彈沒有什麼意味。我看時候何如,再請一個客來,就行了。」走至窗前,朝外一看月光,說:「此刻不過亥正,恐怕桑家姊妹還沒有睡呢,去請一請看。」遂向璵姑道:「申公要聽箜篌,不知桑家阿扈能來不能?」璵姑道:「蒼頭送茶來,我叫他去問聲看。」於是又各坐下。蒼頭捧了一個小紅泥爐子,外一個水瓶子,一個小茶壺,幾個小茶杯,安置在矮腳几上。璵姑說:「你到桑家,問扈姑、勝姑能來不能?」蒼頭諾聲去了。
cǐ shí sān rén zài kào chuāng gè méi huā fán páng zuò zhe. zǐ píng kào chuāng tái shén jìn, qiào gū qǔ chá bù yǔ èr rén, dà jiā jìng zuò chī chá. zǐ píng kàn chuāng tái shàng yǒu jǐ běn shū, qǔ lái yī kàn, miàn zi shàng tí le sì gè dà zì, yuē cǐ zhōng rén yǔ. jiē kāi lái kàn, yě yǒu shī, yě yǒu wén, wéi zhǎng duǎn jù zi de gē yáo zuì duō, jù shì shǒu lù, zì jī juān hǎo. kàn le jǐ shǒu, dōu bù shèn dǒng. ǒu rán fān dé yī běn, zhōng yǒu zhāng huā jiān, xiě zhe sì shǒu sì yán shī, shì gè dān zhāng zi, xiǎng yào chāo xià, biàn xiàng yú gū dào: zhè zhǐ wǒ xiǎng chāo qù, kě yǐ bù kě yǐ? yú gū ná guò qù kàn le kàn, shuō: nǐ xǐ huān, ná qù jiù shì le.
此時三人在靠窗個梅花凡旁坐着。子平靠窗台甚近,竅姑取茶布與二人,大家靜坐吃茶。子平看窗台上有幾本書,取來一看,面子上題了四個大字,曰「此中人語」。揭開來看,也有詩,也有文,惟長短句子的歌謠最多,俱是手錄,字跡娟好。看了幾首,都不甚懂。偶然翻得一本,中有張花箋,寫着四首四言詩,是個單張子,想要抄下,便向璵姑道:「這紙我想抄去,可以不可以?」璵姑拿過去看了看,說:「你喜歡,拿去就是了。」
zǐ píng jiē guò lái, zài xì kàn, shàng xiě dào:
子平接過來,再細看,上寫道:
yín shǔ yàn
《銀鼠諺》
dōng shān rǔ hǔ, yíng mén dāng hù míng nián shí shè, bēi shēng qí lǔ. yī jiě
東山乳虎,迎門當戶;明年食麝,悲生齊魯。一解
cán hái láng jí, rǔ hǔ fá shí fēi téng shàng tiān, lì shǐ dāng guó. èr jiě
殘骸狼籍,乳虎乏食;飛騰上天,立豕當國。二解
rǔ hǔ bān bān, xióng jù xī shān yà dāng sūn zi, héng bèi cuī cán, sān jiě
乳虎斑斑,雄據西山;亞當孫子,橫被摧殘,三解
sì lín zhèn nù, tiān juàn xī gù bì shǐ yì hǔ, lí mín ān dǔ, sì jiě
四鄰震怒,天眷西顧;斃豕殪虎,黎民安堵,四解
zǐ píng kàn le yòu kàn, shuō dào: zhè shī fǎng fú gǔ gē yáo, qí zhōng bì yǒu shì jī, qǐng jiào yī èr. huáng lóng zǐ dào: jì jiào zuò cǐ zhōng rén yǔ, bì bù néng wèi wài rén dào kě zhī yǐ. gé xià jìng hòu shù nián biàn huì zhī xī. yú gū dào: rǔ hǔ jiù shì nǐ men yù tài zūn, qí yú nǐ màn màn de chuāi mó, yě shì kě yǐ zhī dào de. zǐ píng huì yì, yě jiù bù wǎng xià wèn le.
子平看了又看,說道:「這詩仿佛古歌謠,其中必有事跡,請教一二。」黃龍子道:「既叫做『此中人語』,必不能『為外人道』可知矣。閣下靜候數年便會知悉。」璵姑道:「『乳虎』就是你們玉太尊,其餘你慢慢的揣摹,也是可以知道的。」子平會意,也就不往下問了。
qí shí yuǎn yuǎn tīng yǒu xiào yǔ shēng. yī xī gōng tiān, zhǐ tīng huí láng shàng gé dēng gé dēng, yǒu xǔ duō jiǎo bù ér xiǎng, qǐng kè yǐ jīng dào le miàn qián. cāng tóu xiān jìn, shuō: sāng jiā gū niáng lái le. huáng yú gū jiē jiē shàng qián qù. zǐ píng yì qǐ shēn zhí lì. zhǐ jiàn qián miàn dí yī gè yuē yǒu èr shí suì shàng xià, zhe de shì zǐ huā ǎo zi, zǐ dì huáng huā, xià zhe yàn wěi qīng de qún zi, tóu shàng dào shū yún jì, wǎn le gè zhuì mǎ zhuāng hòu miàn dí yī gè yuē yǒu shí sān sì suì, zhe le gè cuì lán ǎo zi, hóng dì bái huā de kù zi, tóu shàng zhèng zhōng wǎn le jì zi, chā le gè cí gū yè zi shì de yī zhī cuì huā, zǒu yī bù chàn wēi wēi de. jìn lái bǐ cǐ ràng le zuò.
其時遠遠聽有笑語聲。一息工天,只聽迴廊上「格登格登」,有許多腳步兒響,頃刻已經到了面前。蒼頭先進,說:「桑家姑娘來了。」黃、璵姑皆接上前去。子平亦起身植立。只見前面的一個約有二十歲上下,著的是紫花襖子,紫地黃花,下著燕尾青的裙子,頭上倒梳雲髻,挽了個墜馬妝;後面的一個約有十三四歲,著了個翠藍襖子,紅地白花的褲子,頭上正中挽了髻子,插了個慈菇葉子似的一枝翠花,走一步顫巍巍的。進來彼此讓了坐。
yú gū jiè shào, xiān shuō: zhè shì chéng wǔ xiàn shēn lǎo fù tái de lìng dì, jīn rì gǎn bù shàng jí diàn, zài cǐ jiè sù, shì zhí lóng shū yě lái, bǐ cǐ tán dé gāo xìng, shēn gōng yào tīng kōng hóu, suǒ yǐ yǒu láo liǎng wèi fāng jià. jiǎo pò qīng shuì, zuì guò de hěn! liǎng rén qí dào: qǐ gǎn, qǐ gǎn. zhǐ shì xià lǐ zhī yīn, bù kān rén ěr. huáng lóng shuō: yě wú yōng guò qiān le. yú gū suí yòu zhǐ zhe nián zhǎng zhe zǐ yī de, duì zǐ píng dào: zhè wèi shì hù gū jiě jie. zhǐ zhe nián yòu zhe cuì yī de dào: zhè wèi shì shèng gū mèi zǐ. dōu zhù zài wǒ men zhè jǐn lín, píng cháng zuì xiāng de de. zǐ píng yòu shuō le liǎng jù kè qì de tào huà, què kàn nà hù gū, fēng jiá zhǎng méi, yǎn rú yín xìng, kǒu fǔ shuāng wō, chún hóng chǐ bái, yú yàn lì zhī zhōng, yǒu gǔ yīng jùn zhī qì nà shèng gū yōu xiù jùn qiào, méi mù qīng shuǎng. cāng tóu jìn qián, qǔ shuǐ píng, jiāng chá hú zhù mǎn, jiāng qīng shuǐ zhù rù chá píng, jí tuì chū qù. yú gū qǔ le liǎng gè zhǎn zi, gè jìng le chá. huáng yóu zi shuō: tiān yǐ bù zǎo le, qǐng qǐ shǒu bà.
璵姑介紹,先說:「這是城武縣申老父台的令弟,今日趕不上集店,在此借宿,適值龍叔也來,彼此談得高興,申公要聽箜篌,所以有勞兩位芳駕。攪破清睡,罪過得很!」兩人齊道:「豈敢,豈敢。只是《下里》之音,不堪人耳。」黃龍說:「也無庸過謙了。」璵姑隨又指着年長著紫衣的,對子平道:「這位是扈姑姐姐。」指着年幼著翠衣的道:「這位是勝姑妹子。都住在我們這緊鄰,平常最相得的。」子平又說了兩句客氣的套話,卻看那扈姑,豐頰長眉,眼如銀杏,口輔雙渦,唇紅齒白,於艷麗之中,有股英俊之氣;那勝姑幽秀俊俏,眉目清爽。蒼頭進前,取水瓶,將茶壺注滿,將清水注入茶瓶,即退出去。璵姑取了兩個盞子,各敬了茶。黃尤子說:「天已不早了,請起手罷。」
yú gū yú shì qǔ le kōng hóu, dì gěi hù gū, hù gū bù kěn jiē shǒu, shuō dào: wǒ dàn kōng hóu, bù jí yú mèi. wǒ què dài le yī zhī jiǎo lái, shèng mèi yě dài dé líng lái le, bù rú jìng shì yú gū dàn kōng hóu, wǒ chuī jiǎo, shèng mèi yáo líng, qǐ bù dà miào? huáng lóng dào: shén shàn, shén shàn. jiù shì zhè me bàn. hù gū yòu dào: lóng shū zuò shén me ne? huáng dào: wǒ guǎn tīng. hù gū dào: bù yán sāo, xī hǎn nǐ tīng! lóng yín hǔ xiào, nǐ jiù yín bà. huáng yóu dào: shuǐ lóng cái huì yín ne. wǒ zhè gè tián lǐ de lóng, zhǐ huì qián ér bù yòng. yú gū shuō: yǒu le fǎ zǐ le. jí jiāng kōng hóu fàng xià, pǎo dào kào bì jǐ shàng, qǔ guò yī jià tè pán lái, fàng zài huáng lóng miàn qián, shuō: nǐ jiù bàn xiào bàn jī pán, bāng chèn bāng chèn yīn jié bà.
璵姑於是取了箜篌,遞給扈姑,扈姑不肯接手,說道:「我彈箜篌,不及於妹。我卻帶了一枝角來,勝妹也帶得鈴來了,不如竟是璵姑彈箜篌,我吹角,勝妹搖鈴,豈不大妙?」黃龍道:「甚善,甚善。就是這麼辦。」扈姑又道:「龍叔做什麼呢?」黃道:「我管聽。」扈姑道:「不言臊,稀罕你聽!龍吟虎嘯,你就吟罷。」黃尤道:「水龍才會吟呢。我這個田裡的龍,只會潛而不用。」璵姑說:「有了法子了。即將箜篌放下,跑到靠壁几上,取過一架特磐來,放在黃龍面前,說:「你就半嘯半擊磐,幫襯幫襯音節罷。」
hù gū suì cóng jīn dǐ qǔ chū yī zhī jiǎo lái, guāng cǎi duó mù, rú yuán yù yì bān, xiān huǎn huǎn de chuī qǐ. yuán lái zhè jiǎo shàng miàn yǒu gè chuī kǒng, páng biān yǒu liù qī gè xiǎo kǒng, shǒu zhǐ kě yǐ àn fàng, yì fù yǒu gōng shāng zhēng yǔ, bù shì xún jiē bīng chuī de hǎi luó zhǐ shì wū wū jià jiào. tīng nà jiǎo shēng, chuī dé wū yàn dùn cuò, qí shēng bēi zhuàng. dāng shí líng gū yǐ jiāng kōng hóu qǔ zài xī shàng, jiāng xián diào hǎo, tīng nà jiǎo shēng de jié zòu. shèng gū jiāng xiǎo líng qǔ chū, zuǒ shǒu qìn le sì gè, yòu shǒu qìn le sān gè, yì níng shén kàn zhe hù gū. zhǐ jiàn hù gū jiǎo shēng yī què jiāng zhōng, shèng gū biàn jiāng liǎng shǒu qī líng tóng shí qǔ qǐ, shāng shāng jià luàn yáo. líng qǐ zhī shí, yú gū yǐ jiāng kōng hóu jǔ qǐ, cāng cāng liáng liáng, jǐn gōu màn zhāi, lián pī dài fú. líng shēng yǐ zhǐ, kōng hóu dīng dōng duàn xù, yǔ jiǎo shēng xiāng hè, rú kuáng fēng chuī shā, wū wǎ yù zhèn. nà qī gè líng biàn bù yī qí dōu xiǎng, yì fù cān chà cuò luò, yīng jī fù jié.
扈姑遂從襟底取出一枝角來,光彩奪目,如元玉一般,先緩緩的吹起。原來這角上面有個吹孔,旁邊有六七個小孔,手指可以按放,亦復有宮商徵羽,不似巡街兵吹的海螺只是「嗚嗚」價叫。聽那角聲,吹得嗚咽頓挫,其聲悲壯。當時玲姑已將箜篌取在膝上,將弦調好,聽那角聲的節奏。勝姑將小鈴取出,左手撳了四個,右手撳了三個,亦凝神看着扈姑。只見扈姑角聲一闋將終,勝姑便將兩手七鈴同時取起,商商價亂搖。鈴起之時,璵姑已將箜篌舉起,蒼蒼涼涼,緊鈎漫摘,連批帶拂。鈴聲已止,箜篌丁東斷續,與角聲相和,如狂風吹沙,屋瓦欲震。那七個鈴便不一齊都響,亦復參差錯落,應機赴節。
zhè shí huáng lóng zi yǐn jǐ yǎng tiān, cuō chún qí kǒu, fā xiào xiāng hè. ěr shí, hóu shēng, jiǎo shēng, xián shēng, líng shēng, jù fēn biàn bù chū. ěr zhōng dàn tīng dé fēng shēng, shuǐ shēng, rén mǎ cù tà shēng, jīng qí yì yào shēng, gān gē jī yà shēng, jīn gǔ báo fá shēng. yuē yǒu bàn xiǎo shí, huáng lóng jǔ qǐ pán jī zi lái, zài pán shàng kēng kēng qiāng qiāng de luàn jī, xié lǜ xié shēng, chéng xū dǎo xì. qí shí kōng hóu jiàn xī, jiǎo shēng jiàn dī, wéi yú qīng pán, zhēng jīn cóng wèi yǐ. shǎo xī, shèng gū qǐ lì, liǎng shǒu bǐ zhí, luàn líng zài yáo, zhòng lè jiē xī. zǐ píng qǐ lì gǒng shǒu dào: yǒu láo zhū wèi, gǎn dài zhī zhì. zhòng rén jù dào: jiàn xiào le. zǐ píng dào: qǐng jiào zhè qū jiào shén me míng tóu, hé yǐ pō yǒu shā fá zhī shēng? huáng lóng dào: zhè qū jiào kū sāng yǐn yòu míng hú mǎ sī fēng qū, nǎi jūn zhèn lè yě. fán kōng hóu suǒ zòu, wú hé píng zhī yīn, duō bàn qī qīng bēi zhuàng qí zhì jí zhě, kě lìng rén qì xià.
這時黃龍子隱几仰天,撮唇齊口,發嘯相和。爾時,喉聲,角聲,弦聲,鈴聲,俱分辨不出。耳中但聽得風聲,水聲,人馬蹙踏聲,旌旗熠耀聲,干戈擊軋聲,金鼓薄伐聲。約有半小時,黃龍舉起磐擊子來,在磐上鏗鏗鏘鏘的亂擊,協律諧聲,乘虛蹈隙。其時箜篌漸稀,角聲漸低,惟余清磐,錚釒從未已。少息,勝姑起立,兩手筆直,亂鈴再搖,眾樂皆息。子平起立拱手道:「有勞諸位,感戴之至。」眾人俱道:「見笑了。」子平道:「請教這曲叫什麼名頭,何以頗有殺伐之聲?」黃龍道:「這曲叫《枯桑引》又名《胡馬嘶風曲》,乃軍陣樂也。凡箜篌所奏,無和平之音,多半淒清悲壯;其至急者,可令人泣下。」
tán xīn zhī qǐng, gè rén jǐ jiāng lè qì sòng hái yuán wèi, fù xíng zuò xià. hù gū duì yú gū dào: pān zǐ zěn yàng duō rì wèi guī? yú gū dào: dà jiě jie yīn wài shēng zi bù shū fu, nào le liǎng gè duō yuè le, suǒ yǐ bù céng lái dé. shèng gū shuō: xiǎo wài shēng zi shén me bìng? zěn me bù gǎn jǐn zhì ne? yú gū dào: kě bú shì me. xiǎo hái zi táo qì, zhì hǎo le, tā jiù luàn chī suǒ yǐ yòu fā, yǐ jīng fā le liǎng cì le. hé cháng bù tì tā zhì ne! yòu shuō le xǔ duō jiā cháng huà, suì lì qǐ shēn lái, gào cí qù le. zǐ píng yě lì qǐ shēn lái, duì huáng lóng shuō: wǒ men yě qián miàn zuò bà, cǐ kè pà yǒu zi zhèng de guāng jǐng, yú gū niáng yě yào shuì le.
談心之頃,各人己將樂器送還原位,復行坐下。扈姑對璵姑道:「潘姊怎樣多日未歸?」璵姑道:「大姐姐因外甥子不舒服,鬧了兩個多月了,所以不曾來得。」勝姑說:「小外甥子甚麼病?怎麼不趕緊治呢?」璵姑道:「可不是麼。小孩子淘氣,治好了,他就亂吃;所以又發,已經發了兩次了。何嘗不替他治呢!」又說了許多家常話,遂立起身來,告辭去了。子平也立起身來,對黃龍說:「我們也前面坐罷,此刻怕有子正的光景,璵姑娘也要睡了。
shuō zhe, tóng xiàng qián miàn lái, réng cóng huí láng xíng zǒu. zhǐ shì chuāng shàng yǐ wú yuè guāng, chuāng wài qiào bì, shàng bàn jié xuě bái shuò liàng, xià bàn jié yǐ jīng wū hēi, shì shí sān rì de yuè liàng, yǐ jīng dà wāi xī le. zǒu zhì dōng fáng, yú gū dào: èr wèi jiù zài cǐ dì zuò bà, wǒ sòng hù shèng jiě jie chū qù. dào le táng wū, hù shèng yě shuō: bù yòng sòng le, wǒ men yě dài le gè cāng tóu lái, zài qián miàn ne. tīng tā men yòu yóng yóng nóng nóng le hǎo jiǔ, yú gū fāng huí. huáng lóng shuō: nǐ yě huí bà, wǒ hái zuò yī kè ne. líng gū yě jiù gào cí huí dòng, shuō: shēn xiān shēng jiù zài tà shàng shuì bà, shī péi le.
說着,同向前面來,仍從迴廊行走。只是窗上已無月光,窗外峭壁,上半截雪白爍亮,下半截已經烏黑,是十三日的月亮,已經大歪西了。走至東房,璵姑道:「二位就在此地坐罷,我送扈、勝姐姐出去。」到了堂屋,扈、勝也說:「不用送了,我們也帶了個蒼頭來,在前面呢。」聽他們又喁喁噥噥了好久,璵姑方回。黃龍說:「你也回罷,我還坐一刻呢。」玲姑也就告辭回洞,說:「申先生就在榻上睡罷,失陪了。」
yú gū qù hòu, huáng lóng dào: liú rén fǔ què shì gè hǎo rén, rán qí bìng zài guò zhēn, chù shān lín yǒu yú, chù chéng shì kǒng bù néng jiǔ. dà yuē yī nián de yuán fēn, nǐ men shì yǒu de. guò cǐ yī nián zhī hòu, jú miàn yòu yào biàn dòng le. zǐ píng wèn: yī nián zhī hòu shì shèn me guāng jǐng? dá: xiǎo yǒu biàn dòng. wǔ nián zhī hòu, fēng cháo jiàn qǐ shí nián zhī hòu, jú miàn jiù dà bù tóng le. zǐ píng wèn: shì hǎo shì huài ne? dá: zì rán shì huài. rán huài jí shì hǎo, hǎo jí shì huài fēi huài bù hǎo, fēi hǎo bù huài. zǐ píng dào: zhè huà wǒ zhēn zhèng bù dǒng le. hǎo jiù shì hǎo, huài jiù shì huài. xiàng xiān shēng zhè zhǒng shuō fǎ, qǐ bú shì hǎo huán bù fēn le ma? wù qǐng zhǐ shì yī èr. bù cái wǎng cháng jiàn rén dú fú jīng, shén me sè jí shì kōng, kōng jí shì sè, zhè zhǒng wú lǐ zhī kǒu tóu chán, cháng jué dé tóu hūn nǎo mèn. jīn rì yù jiàn xiān shēng, yǐ wèi rú bō yún wù jiàn le qīng tiān, bù xiǎng yòu shuō chū zhè tào měng dǒng huà lái, qǐ bù lìng rén mèn shā?
璵姑去後,黃龍道:「劉仁甫卻是個好人,然其病在過真,處山林有餘,處城市恐不能久。大約一年的緣分,你們是有的。過此一年之後,局面又要變動了。」子平問:「一年之後是甚麼光景?」答:「小有變動。五年之後,風潮漸起;十年之後,局面就大不同了。」子平問:「是好是壞呢?」答:「自然是壞。然壞即是好,好即是壞;非壞不好,非好不壞。」子平道:「這話我真正不懂了。好就是好,壞就是壞。像先生這種說法,豈不是好環不分了嗎?務請指示一二。不才往常見人讀佛經,什麼『色即是空,空即是色』,這種無理之口頭禪,常覺得頭昏腦悶。今日遇見先生,以為如撥雲霧見了青天,不想又說出這套懵懂話來,豈不令人悶煞?」
huáng lóng zǐ dào: wǒ qiě wèn nǐ: zhè gè yuè liàng, shí wǔ jiù míng liǎo, sān shí jiù àn le, shàng xián xià xián jiù yīn àn gè bàn le, nà chū sān sì lǐ de yuè liàng zhǐ yǒu yī yá, qǐng wèn tā zěn me biàn huì màn màn dì zhǎng mǎn le ne? shí wǔ yǐ hòu zěn me màn màn dì yòu huì làn diào le ne? zǐ píng dào: zhè gè lǐ róng yì míng bái: yīn wèi yuè qiú běn lái wú guāng, shòu tài yáng de guāng, suǒ yǐ cháo tài yáng de bàn gè shì míng de, bèi tài yáng de bàn gè shì àn de, chū sān sì, yuè shēn xié duì tài yáng, suǒ yǐ rén yǎn kàn jiàn de zhèng shì sān fēn míng, qī fēn àn, jiù xiàng yī yá shì de qí shí, yuè qiú bìng wú fēn bié, zhǐ shì bàn gè míng, bàn gè àn, yíng kuī yuán quē, dōu shì rén yǎn jīng xiàn chū lái de jǐng xiāng, yǔ yuè qiú háo bù xiāng gān.
黃龍子道:「我且問你:這個月亮,十五就明了,三十就暗了,上弦下弦就陰暗各半了,那初三四里的月亮只有一牙,請問他怎麼便會慢慢地長滿了呢?十五以後怎麼慢慢地又會爛吊了呢?」子平道:「這個理容易明白:因為月球本來無光,受太陽的光,所以朝太陽的半個是明的,背太陽的半個是暗的,初三四,月身斜對太陽,所以人眼看見的正是三分明,七分暗,就像一牙似的;其實,月球並無分別,只是半個明,半個暗,盈虧圓缺,都是人眼睛現出來的景相,與月球毫不相干。」
huáng lóng zǐ dào: nǐ jì míng bái zhè gè dào lǐ, yīng xū zhī dào hǎo jí shì huài, huài jí shì hǎo, tóng nà yuè qiú de míng àn, shì yī gè dào lǐ. zǐ píng dào: zhè gè dào lǐ shí bù néng tóng. yuè qiú suī wú yuán quē, shí yǒu míng àn. yīn yǒng yuǎn shì bàn gè míng de, bàn gè àn de, suǒ yǐ míng de bàn biān cháo rén, rén jiù shuō yuè yuán le àn de bàn biān cháo rén, rén jiù shuō yuè hēi le. chū bā duì sān, rén zhèng duì tā cè wén, suǒ yǐ jué dé bàn míng bàn àn, jiù jiào zuò shàng xián xià xián. yīn rén suǒ kàn de fāng miàn bù tóng, huàn zuò gè yíng kuī yuán quē. ruò zài èr shí bā jiǔ, yuè liàng quán hēi de shí hòu, rén ruò néng fēi dào yuè qiú shàng biān qù kàn, zì rán réng shì míng de. zhè jiù shì míng àn de dào lǐ, wǒ men dōu dǒng de de. rán jiū jìng bàn gè míng de, bàn gè àn de, shì yí dìng bù yí de dào lǐ. bàn gè míng de zhōng jiǔ shì míng, bàn gè àn de zhōng jiǔ shì àn. ruò shuō àn jí shì míng, míng jí shì àn, lǐ xìng zǒng bù néng tōng.
黃龍子道:「你既明白這個道理,應須知道好即是壞,壞即是好,同那月球的明暗,是一個道理。」子平道:「這個道理實不能同。月球雖無圓缺,實有明暗。因永遠是半個明的,半個暗的,所以明的半邊朝人,人就說月圓了;暗的半邊朝人,人就說月黑了。初八、對三,人正對他側聞,所以覺得半明半暗,就叫做上弦、下弦。因人所看的方面不同,喚做個盈虧圓缺。若在二十八九,月亮全黑的時候,人若能飛到月球上邊去看,自然仍是明的。這就是明暗的道理,我們都懂得的。然究竟半個明的,半個暗的,是一定不移的道理。半個明的終久是明,半個暗的終久是暗。若說暗即是明,明即是暗,理性總不能通。」
zhèng shuō dé gāo xìng, zhǐ tīng bèi hòu yǒu rén dào: shēn xiān shēng, nǐ cuò le. bì jìng cǐ rén shì shuí, qiě tīng xià huí fēn jiě.
正說得高興,只聽背後有人道:「申先生,你錯了。」畢竟此人是誰,且聽下回分解。