strong qí bīng strong
騎兵
dì yī. xuǎn qí bīng
第一。選騎兵
yù rì xiān jiāng bù xià guān shēng sù shǒu jūn lìng xí zhī shù wǔ zhī jiào zhě, gè fēn zhí shì, tián yú bái pái huò zhǐ shàng. qí tián yíng wǔ cì dì zhě wèi yī hào pái, tián nián mào jí guàn zhě wèi èr hào pái, tián bā jì wǔ yì zhě wèi sān hào pái, zǒng tián duì wǔ xìng míng zhě wèi sì hào pái, chāo duì wǔ qīng cè zhě jí suí zhī wèi wǔ hào pái. měi yī pái yòng zhuō yī zhāng, fù shù yī hào, jí shǒu zhǔ jiāng zhī bàng, yú hào gè yú kòng dì fēn shè, āi hào ér xià, yòu yī miàn jiāng yāo pái duì cè, zhào gè zhǒng shì yàng, yù rì kān shuā qí bèi, shì kāi yú hòu. cì rì zǎo, jiāng tóu mù jiàn zài jūn shì rén děng yǐ cì huàn jìn, rú yī qiān xiān dìng qiān zǒng yī yuán, lìng qiān zǒng xuǎn bù xià bǎ zǒng jǐ yuán, yàn zhōng, yòu lìng gè bǎ zǒng xuǎn bǎi zǒng jǐ yuán, yàn zhōng. yòu lìng gè bǎi zǒng xuǎn qí zǒng sān míng, xiān yǐ yī bǎi zǒng xià yī qí zǒng, lìng xuǎn duì zǒng sān míng. xiān yǐ yī duì zǒng zì xíng jiǎn bīng shí yī míng, yī zì xiàng shàng lì dìng, zhǔ zhě yǔ zhī biàn yàn kān fǒu, yǐ yǒu lì líng lì zhě èr míng, wèi yī wǔ èr wǔ zhǎng, chōng niǎo chòng shǒu, yǐ niǎo chòng wèi zhǎng bīng, réng xí shuāng shǒu dāo wèi duǎn bīng. yǐ yǒu lì líng lì zhě èr míng, wèi dì sān dì sì, chōng kuài qiāng shǒu, gè zhí zhǎng bǐng kuài qiāng wèi zhǎng bīng, jìn yòng bǐng dài gùn wèi duǎn bīng. yǐ yǒu shā qì zhě èr míng, wèi dì wǔ dì liù, gè chōng tǎng bǎ shǒu, yǐ tǎng bǎ wèi duǎn bīng, jiān huǒ jiàn wèi zhǎng bīng. yǐ yǒu shā qì néng shè zhě èr míng, wèi dì qī dì bā, chōng dāo gùn shǒu, yǐ dāo gùn wèi duǎn bīng, yǐ shè wèi zhǎng bīng. yǐ yǒu lì xí shè zhě èr míng, wèi dì jiǔ dì shí, chōng dà bàng shǒu, yǐ dà bàng wèi duǎn bīng, gōng shǐ wèi zhǎng bīng. yǐ yōng lù kě yì zhě yī míng, wèi dì shí yī míng, chōng huǒ bīng, tīng duì zhǎng guǎn shù, cǐ mǎ yíng zuǒ yòu èr bù yě.
預日先將部下官生夙守軍令、習知束伍之教者,各分執事,填於白牌或紙上。其填營伍次第者為一號牌,填年貌籍貫者為二號牌,填疤記武藝者為三號牌,總填隊伍姓名者為四號牌,抄隊伍清冊者即隨之為五號牌。每一牌用桌一張,縛豎一號,即守主將之傍,余號各於空地分設,挨號而下,又一面將腰牌隊冊,照各種式樣,預日刊刷齊備,式開於後。次日早,將投募見在軍事人等以次喚進,如一千先定千總一員,令千總選部下把總幾員,驗中,又令各把總選百總幾員,驗中。又令各百總選旗總三名,先以一百總下一旗總,令選隊總三名。先以一隊總自行揀兵十一名,一字向上立定,主者與之辨驗堪否,以有力伶俐者二名,為一伍、二伍長,充鳥銃手,以鳥銃為長兵,仍習雙手刀為短兵。以有力伶俐者二名,為第三、第四,充快槍手,各執長柄快槍為長兵,近用柄代棍為短兵。以有殺氣者二名,為第五、第六,各充鎲鈀手,以鎲鈀為短兵,兼火箭為長兵。以有殺氣能射者二名,為第七、第八,充刀棍手,以刀棍為短兵,以射為長兵。以有力習射者二名,為第九、第十,充大棒手,以大棒為短兵,弓矢為長兵。以庸碌可役者一名,為第十一名,充火兵,聽隊長管束,此馬營左右二部也。
zhōng bù qīng qí, měi sī dì yī jú jù chòng shǒu, wèi dì yī èr sān sì wǔ liù qī bā bǎ shǒu, jiān huǒ jiàn wèi dì jiǔ shí èr jú sān jú jù shā shǒu, dì yī èr sān sì jù gōng shǐ yāo dāo, dì wǔ liù qī bā jù gōng shǐ gōu qiāng, dì jiǔ shí jù bǎ bìng huǒ jiàn, yǐ shàng jù tīng duì zǒng guǎn shù. fán wèi yī èr sān sì wǔ liù qī bā jiǔ shí jù héng liè wèi ǒu, yī wǔ zài zuǒ lián, bīng wǔ míng, yī sān wǔ qī jiǔ shì yě. èr wǔ zài yòu lián, bīng wǔ míng, èr sì liù bā shí shì yě. xiān tián duì zǒng pái, lián rén sòng yī hào tián yíng wǔ cì dì qì, lián rén chuán yǔ dì èr hào, tián jí guàn nián mào bì, lián rén chuán yǔ dì sān hào, tián bā jì wǔ yì huá, lián rén chuán yǔ dì sì hào, tián quán duì xìng míng yú yāo pái, jiāng pái sòng tián qīng cè. yòu yǐ yī míng yǔ yāo pái zhǐ yī zhāng, lián rén āi cì āi tián rú shì. yòu huàn yī duì, rú cǐ sān duì bì, jí huàn yī qí zǒng zhào cǐ tián wán, lǐng yú kòng dì, jiāng duì wǔ bǎi gè shì yàng. yī miàn jí jiāng yù rì zuò jiù rú shì fāng sè rèn qí yī miàn fù zhí, yǐ biàn háng wǔ. sān qí zǒng jù wán, fù yǔ yī bǎi zǒng. jūn zú sān qiān èr bǎi yǐ shàng, měi bǎ sì bǎi zǒng. jūn zhǐ sān qiān yǐ xià, měi bǎ sān bǎi zǒng, jù wán. jí mìng běn bǎ zǒng lǐng yú kōng suǒ bǎi míng, shēn míng yuē shù lǐng huí. rú cǐ, měi yī yíng jiāng guān xià jì wán, yī miàn zhào yāo pái zào cè wǔ běn, yǒu shì zài hòu, chū shì yú dì èr rì diǎn míng, suí jí jūn gěi mǎ pǐ, fán zhàn bīng jù yǔ shàng děng mǎ. xì huǒ qì chāi shǐ, bù shǔ qián fēng zhě, yǔ dì èr děng mǎ, qí xià děng mǎ tài qù bù yòng, měi yíng sān bù, suī tóng yī tǐ, ér xiāo jiàn líng lì hǎo hàn, xū duō guī gè tóu sī, jí àn yù xuǎn fēng fǎ yǐ. shù wǔ shì jìng, yòu yuē rì yú jiào yì, gōng tóng zài sān dìng yù, xuān míng dé yì, jí qǔ gè guān āi cì chéng dì wú yǒu bù kān gān jié zhuàng, shì kāi yú hòu.
中部輕騎,每司第一局俱銃手,為第一、二、三、四、五、六、七、八鈀手,兼火箭為第九、十;二局、三局俱殺手,第一、二、三、四俱弓矢腰刀,第五、六、七、八俱弓矢鈎槍,第九、十俱鈀並火箭,以上俱聽隊總管束。凡謂一、二、三、四、五、六、七、八、九、十俱橫列為偶,一伍在左連,兵五名,一、三、五、七、九是也。二伍在右連,兵五名,二、四、六、八、十是也。先填隊總牌,連人送一號填營伍次第訖,連人傳與第二號,填籍貫年貌畢,連人傳與第三號,填疤記武藝華,連人傳與第四號,填全隊姓名於腰牌,將牌送填清冊。又以一名與腰牌紙一張,連人挨次挨填如式。又喚一隊,如此三隊畢,即喚一旗總照此填完,領於空地,將隊伍擺個式樣。一面即將預日做就如式方色認旗一面付執,以辨行伍。三旗總俱完,付與一百總。軍足三千二百以上,每把四百總。軍止三千以下,每把三百總,俱完。即命本把總領於空所擺明,申明約束領回。如此,每一營將官下既完,一面照腰牌造冊五本,有式在後,出示於第二日點名,隨即均給馬匹,凡戰兵俱與上等馬。系火器差使,不屬前鋒者,與第二等馬,其下等馬汰去不用,每營三部,雖同一體,而驍健伶俐好漢,須多歸各頭司,即暗寓選鋒法矣。束伍事竟,又約日於教埸,公同再三訂諭,宣明德意,即取各官挨次呈遞無有不堪甘結狀,式開於後。
dì èr. qí qí gǔ
第二。騎旗鼓
měi yíng qí pái liù míng, hào chòng shǒu èr míng, mén qí sān míng, jīn gǔ qí èr míng, zhí wǔ fāng qí wǔ míng, zhí hào dài wǔ míng, jiǎo qí sì míng, rèn qí èr míng, xún shì qí bā míng, chuī gǔ shǒu shí liù míng, yè bù shōu wǔ shí míng, huǒ yào jiàng èr míng, tiě zèng jiàng èr míng, gōng jiàn jiàng èr míng, yī shì yī míng, jiā dīng yī míng, yī shòu yī míng, jiā dīng yī míng.
每營旗牌六名,號銃手二名,門旗三名,金鼓旗二名,執五方旗五名,執號帶五名,角旗四名,認旗二名,巡視旗八名,吹鼓手十六名,夜不收五十名,火藥匠二名,鐵鋥匠二名,弓箭匠二名,醫士一名,家丁一名,醫獸一名,家丁一名。
dì sān. qí zá liú
第三。騎雜流
měi yíng jiāng guān xià shí zì sān míng, jiā dīng bù jū shù. wù yào tóng sǐ shēng, kě dǐ hǎo hàn, tīng zì shè fǎ mù yǎng, bàn dāng bā míng, jūn láo èr shí sì míng, chú yì èr míng, jù mǎ jūn jūn bàn shí bā míng, yǎng mǎ sān míng, xīn shuǐ sān míng, jù bù jūn. zhōng jūn guān měi yuán xià shí zì èr míng, jūn láo bā míng, jù mǎ jūn jūn bàn sì míng, jù bù jūn. qiān zǒng měi yuán xià shí zì yī míng, jūn láo liù míng, jù mǎ jūn. jūn bàn sì míng, jù bù jūn. bǎ zǒng měi yuán xià shí zì yī míng, jūn láo sì míng, jù mǎ jūn. jūn bàn sì míng, jù bù jūn. bǎi zǒng měi míng xià qí dīng mǎ jūn yī míng.
每營將官下識字三名,家丁不拘數。務要同死生,可抵好漢,聽自設法募養,伴當八名,軍牢二十四名,廚役二名,俱馬軍;軍伴十八名,養馬三名,薪水三名,俱步軍。中軍官每員下識字二名,軍牢八名,俱馬軍;軍伴四名,俱步軍。千總每員下識字一名,軍牢六名,俱馬軍。軍伴四名,俱步軍。把總每員下識字一名,軍牢四名,俱馬軍。軍伴四名,俱步軍。百總每名下旗丁馬軍一名。
dì sì. qí duì pái
第四。騎隊牌
yòu cè shì jiě
右冊式解
fū cè shì xíng wèi yǒu xiàn, xī tián bù quán, gù jiǎn qí wén. kǒng dú zhī bù dé qí xiáng, fù jiā jiě shuō rú cǐ. yòng zhě xiān yú cǐ biàn zhī, bǐ zhī cè nèi zì yǎn, jí jǐn zhī gè jūn suǒ xí jì yì, rán hòu kǎo jiào wèi biàn.
夫冊式行位有限,悉填不全,故減其文。恐讀之不得其詳,復加解說如此。用者先於此辨之,俾知冊內字眼,即盡知各軍所習技藝,然後考較為便。
fū dāo chòng zhě, niǎo qiāng zhǎng dāo yě, niǎo chòng yuǎn shè jí zhǔn, zhǎng dāo jìn yòng xiān jí, qiāng bàng zhě, qiāng yì chòng, běi fāng hū wèi kuài qiāng. gù bù kě biàn, jīn jiā zhǎng bǐng, yuǎn zé yòng huǒ yào qiān zi jǔ fàng, jìn zé yǐ bǐng dài bàng jī zhī. xí zé yòng mù bàng, dàn chòng yào zi shù zhì, yuán cū miù duō, zhì bù zhǔn zhōng. jīn yǒu xīn fǎ, kě wèi xiáng jǐn. bǎ jiàn zhě, yì yǔ huǒ jiàn yě. huǒ jiàn yuǎn fā, bǎ jìn yòng. yīn bǎ yǒu gǔ, kě jià huǒ jiàn ér fàng zhī, gù bìng wèi yī zú. gùn shǐ zhě, jiā dāo gùn jiān gōng shǐ yě. jiā dāo gùn jí bái bàng jiā rèn. yuǎn zé yòng gōng shǐ, jìn zé yòng jiā dāo gùn, kě cì kě jī, bàng shǐ zhě, bái bàng jiān gōng shǐ yě. mǎ shàng bù gǎn yòng jī, qiě yī jī bì yī cì, gù yòu jiā duǎn fēng yú dǐng, yǐ biàn mǎ shàng cì zhī. bù xià jī cì jiān yòng bàng, jí tǐng yě. mèng zǐ yuē: zhí tǐng kě yǐ tà qín chǔ zhī jiān jiǎ lì bīng. fēi zhēn yán tǐng zhī kě yù jiān lì yě, gài yán rén xīn qí yī, jí tǐng fēi kě yǔ jiān jiǎ lì bīng dí zhě, yòng zhī yì qǔ shèng. jīn fū dí jiǎ chéng jiān yǐ, bīng chéng lì yǐ, ér wǒ rén xīn hé rú? nǎi yǐ bái bàng dāng dí wèi zhǎng jì, mí ér bù wù, jí sūn wú fù qǐ, wú néng zhuǎn yí, hé qí miù é rù rén zhī shēn yě. gōng shǐ yuǎn bù rú huǒ qì, mìng zhòng bù rú niǎo chòng, ér dí yǐ jiān jiǎ dāng zhī, měi měi shè bù néng rù, yì míng zhī ér bù kěn biàn qí xí zhě, yuán shàng sī chāo yuè piān yú cǐ ěr. huǒ qì bù jīng, bù rú wú, jīn zhī yǐ huǒ qì dāng dí ér bù zhī jīng, yì wú liè yě. huǒ dān zhě, huǒ bīng yě. dān, biǎn tiāo yě. yòng tiě jiān biǎn dān, biàn yú jiān tiāo, yòu kě jī cì, yì nóng zhōng zhàn qì yě.
夫刀銃者,鳥槍長刀也,鳥銃遠射極准,長刀近用先及,槍棒者,槍亦銃,北方呼為快槍。痼不可變,今加長柄,遠則用火藥、鉛子舉放,近則以柄代棒擊之。習則用木棒,但銃藥子數制,原粗謬多,致不准中。今有新法,可謂詳盡。鈀箭者,義與火箭也。火箭遠發,鈀近用。因鈀有股,可架火箭而放之,故並為一卒。棍矢者,夾刀棍兼弓矢也。夾刀棍即白棒加刃。遠則用弓矢,近則用夾刀棍,可刺可擊,棒矢者,白棒兼弓矢也。馬上不敢用擊,且一擊必一刺,故又加短鋒於頂,以便馬上刺之。步下擊刺兼用棒,即梃也。孟子曰:「執梃可以撻秦楚之堅甲利兵。」非真言梃之可御堅利也,蓋言人心齊一,即梃非可與堅甲利兵敵者,用之亦取勝。今夫敵甲誠堅矣,兵誠利矣,而我人心何如?迺以白棒當敵為長技,迷而不悟,即孫、吳復起,毋能轉移,何其謬訛入人之深也。弓矢遠不如火器,命中不如鳥銃,而敵以堅甲當之,每每射不能入,亦明知而不肯變其習者,緣上司抄閱偏於此耳。火器不精,不如無,今知以火器當敵而不知精,亦無埒也。火擔者,火兵也。擔,扁挑也。用鐵尖扁擔,便於肩挑,又可擊刺,亦農中戰器也。
dì wǔ. qí qí hào
第五。騎旗號
měi yī dà yíng, jiāng guān fēn wǔ sè. měi yíng jiāng guān xià gè bù wǔ, yòu fēn wǔ sè. zài jiāng guān yǐ qí xīn dìng běn yíng fāng sè, yǐ biān shēng qí ér yǐ huáng yīng dé qiān zǒng yǐ xīn zuò běn fāng, yǐ biān yīng zhǔ jiāng, yǐ dài yīng dé bǎ zǒng yǐ xīn zuò běn fāng, yǐ biān yīng qiān zǒng, yǐ dài yīng zhǔ jiāng bǎi zǒng yǐ xīn zuò běn fāng, yǐ biān yīng bǎ zǒng, yǐ dài yīng qiān zǒng qí zǒng yǐ xīn zhuǎn yīng běn yíng bù yòng biān dài. jūn shì kuī yǒu yīng ér wú qí. duì zǒng kuī qí zhǎng liù cùn, shàng shū duì shào fēn shù zì yàng, fāng sè zhào yíng jiāng qí. qí zǒng bèi qí yī miàn, shēn fāng èr chǐ wǔ cùn, xié jiǎo yòng biān, qí gān zhǎng sān chǐ liù cùn. bǎi zǒng rèn qí yī miàn, shēn fāng èr chǐ, xié jiǎo yòng biān, gān yòng qiāng tóu, zhǎng jiǔ chǐ, shàng shū zì. yī jú shū zhèn yǒng, èr jú shū yáng yǒng, sān jú shū wēi yǒng, sì jú shū wǔ yǒng. bǎ zǒng rèn qí, zhǎng sān chǐ, xié jiǎo yǒu biān, gān gāo yī zhàng yī chǐ, yòng yīng tóu hào dài yī tiáo, zhǎng wǔ chǐ. qiān zǒng rèn qí, zhǎng sì chǐ, xié jiǎo yǒu biān, gān gāo yī zhàng sān chǐ, hào dài yī tiáo, zhǎng qī chǐ. yíng jiāng rèn qí, zhǎng liù chǐ, xié jiǎo yǒu biān, gān yòng yīng tóu zhì wěi, gāo yī zhàng wǔ chǐ. hào dài yī tiáo, zhǎng bā chǐ wǔ cùn yǐ shàng jù xiǎo chǐ.
每一大營,將官分五色。每營將官下各部伍,又分五色。在將官以旗心定本營方色,以邊生旗而以黃應德;千總以心坐本方,以邊應主將,以帶應德;把總以心坐本方,以邊應千總,以帶應主將;百總以心坐本方,以邊應把總,以帶應千總;旗總以心轉應本營不用邊帶。軍士盔有纓而無旗。隊總盔旗長六寸,上書隊哨分數字樣,方色照營將旗。旗總背旗一面,身方二尺五寸,斜角用邊,旗杆長三尺六寸。百總認旗一面,身方二尺,斜角用邊,杆用槍頭,長九尺,上書字。一局書「振勇」,二局書「揚勇」,三局書「威勇」,四局書「武勇」。把總認旗,長三尺,斜角有邊,杆高一丈一尺,用纓頭號帶一條,長五尺。千總認旗,長四尺,斜角有邊,杆高一丈三尺,號帶一條,長七尺。營將認旗,長六尺,斜角有邊,杆用纓頭雉尾,高一丈五尺。號帶一條,長八尺五寸(以上俱小尺)。
qián yíng jiāng guān rèn qí, hóng xīn lán biān huáng dài zhū yīng zhì wěi shū qián jūn sī mìng.
前營將官認旗,紅心、藍邊、黃帶、珠纓、雉尾、書「前軍司命」。
zhōng bù qiān zǒng qí, huáng xīn hóng biān huáng dài. zhōng zuǒ sī bǎ zǒng qí, lán xīn huáng biān hóng dài. bǎi zǒng qí, lán xīn huáng biān hóng dài. qí zǒng qí, hóng. duì zǒng kuī qí, hóng.
中部千總旗,黃心、紅邊、黃帶。中左司把總旗,藍心、黃邊、紅帶。百總旗,藍心、黃邊、紅帶。旗總旗,紅。隊總盔旗,紅。
yǐ hòu zhào cǐ:
以後照此:
zhōng yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn huáng biān hóng dài. bǎi zǒng qí, bái xīn huáng biān hóng dài. qí zǒng qí, hóng. duì zǒng kuī qí, hóng.
中右司把總旗,白心、黃邊、紅帶。百總旗,白心、黃邊、紅帶。旗總旗,紅。隊總盔旗,紅。
zuǒ bù qiān zǒng qí, lán xīn hóng biān huáng dài.
左部千總旗,藍心、紅邊、黃帶。
zuǒ zuǒ sī bǎ zǒng qí, lán xīn lán biān hóng dài. bǎi zǒng qí, lán xīn lán biān hóng dài. qí zǒng qí, hóng. duì zǒng kuī qí, hóng. zuǒ yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn lán biān hóng dài. bǎi zǒng qí, bái xīn lán biān hóng dài. qí zǒng qí, hóng. duì zǒng kuī qí, hóng.
左左司把總旗,藍心、藍邊、紅帶。百總旗,藍心、藍邊、紅帶。旗總旗,紅。隊總盔旗,紅。左右司把總旗,白心、藍邊、紅帶。百總旗,白心、藍邊、紅帶。旗總旗,紅。隊總盔旗,紅。
yòu bù qiān zǒng qí, bái xīn hóng biān huáng dài. yòu zuǒ sī bǎ zǒng qí, lán xīn bái biān hóng dài. bǎi zǒng qí, lán xīn bái biān hóng dài. qí zǒng qí, hóng. duì zǒng kuī qí, hóng. yòu yòu sī bǎ zǒng qí. bái xīn bái biān hóng dài. bǎi zǒng qí, bái xīn bái biān hóng dài. qí zǒng qí, hóng. duì zǒng kuī qí, hóng. hòu yíng jiāng guān rèn qí, hēi xīn bái biān huáng dài zhū yīng zhì wěi, shū hòu jūn sī mìng.
右部千總旗,白心、紅邊、黃帶。右左司把總旗,藍心、白邊、紅帶。百總旗,藍心、白邊、紅帶。旗總旗,紅。隊總盔旗,紅。右右司把總旗。白心、白邊、紅帶。百總旗,白心、白邊、紅帶。旗總旗,紅。隊總盔旗,紅。後營將官認旗,黑心、白邊、黃帶、珠纓、雉尾,書「後軍司命」。
zhōng bù qiān zǒng qí, huáng xīn hēi biān huáng dài. zhōng zuǒ sī bǎ zǒng qí, lán xīn huáng biān hēi dài. bǎi zǒng qí, lán xīn huáng biān hēi dài. qí zǒng qí, hēi. duì zǒng kuī qí, hēi. zhōng yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn huáng biān hēi dài. bǎi zǒng qí, bái xīn huáng biān hēi dài. qí zǒng qí, hēi. duì zǒng kuī qí, hēi. zuǒ bù qiān zǒng qí, lán xīn hēi biān huáng dài. zuǒ zuǒ sī bǎ zǒng qí, lán xīn lán biān hēi dài. bǎi zǒng qí, lán xīn lán biān hēi dài. qí zǒng qí, hēi. duì zǒng kuī qí, hēi. zuǒ yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn lán biān hēi dài. bǎi zǒng qí, bái xīn lán biān hēi dài. qí zǒng qí, hēi. duì zǒng kuī qí, hēi. yòu bù qiān zǒng qí, bái xīn hēi biān huáng dài. yòu zuǒ sī bǎ zǒng qí, lán xīn bái biān hēi dài. bǎi zǒng qí, lán xīn bái biān hēi dài. qí zǒng qí, hēi. duì zǒng kuī qí, hēi. yòu yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn bái biān hēi dài. bǎi zǒng qí, bái xīn bái biān hēi dài. qí zǒng qí, hēi. duì zǒng kuī qí, hēi. zuǒ yíng jiāng guān rèn qí, lán xīn hēi biān huáng dài zhū yīng zhì wěi, shū zuǒ jūn sī mìng.
中部千總旗,黃心、黑邊、黃帶。中左司把總旗,藍心、黃邊、黑帶。百總旗,藍心、黃邊、黑帶。旗總旗,黑。隊總盔旗,黑。中右司把總旗,白心、黃邊、黑帶。百總旗,白心、黃邊、黑帶。旗總旗,黑。隊總盔旗,黑。左部千總旗,藍心、黑邊、黃帶。左左司把總旗,藍心、藍邊、黑帶。百總旗,藍心、藍邊、黑帶。旗總旗,黑。隊總盔旗,黑。左右司把總旗,白心、藍邊、黑帶。百總旗,白心、藍邊、黑帶。旗總旗,黑。隊總盔旗,黑。右部千總旗,白心、黑邊、黃帶。右左司把總旗,藍心、白邊、黑帶。百總旗,藍心、白邊、黑帶。旗總旗,黑。隊總盔旗,黑。右右司把總旗,白心、白邊、黑帶。百總旗,白心、白邊、黑帶。旗總旗,黑。隊總盔旗,黑。左營將官認旗,藍心、黑邊、黃帶、珠纓、雉尾,書「左軍司命」。
zhōng bù qiān zǒng qí, huáng xīn lán biān huáng dài. zhōng zuǒ sī bǎ zǒng qí, lán xīn huáng biān lán dài. bǎi zǒng qí, lán xīn huáng biān lán dài. qí zǒng qí, lán. duì zǒng kuī qí, lán. zhōng yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn lán biān lán dài. bǎi zǒng qí, bái xīn huáng biān lán dài. qí zǒng qí, lán. duì zǒng kuī qí, lán. zuǒ bù qiān zǒng qí, lán xīn lán biān huáng dài. zuǒ yòu sī bǎ zǒng qí, lán xīn lán biān huáng dài. bǎi zǒng qí, lán xīn lán biān lán dài. qí zǒng qí, lán. duì zǒng kuī qí, lán. zuǒ yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn lán biān lán dài. bǎi zǒng qí, bái xīn lán biān lán dài. qí zǒng qí, lán. duì zǒng kuī qí, lán. yòu bù qiān zǒng qí, bái xīn lán biān huáng dài. zuǒ yòu sī bǎ zǒng qí, lán xīn bái biān lán dài. bǎi zǒng qí, lán xīn bái biān lán dài. qí zǒng qí, lán. duì zǒng kuī qí, lán. yòu yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn bái biān lán dài. bǎi zǒng qí, bái xīn bái biān lán dài. qí zǒng qí, lán. duì zǒng kuī qí, lán. yòu yíng jiāng guān rèn qí, bái xīn huáng biān huáng dài zhū yīng zhì wěi, shū yòu jūn sī mìng.
中部千總旗,黃心、藍邊、黃帶。中左司把總旗,藍心、黃邊、藍帶。百總旗,藍心、黃邊、藍帶。旗總旗,藍。隊總盔旗,藍。中右司把總旗,白心、藍邊、藍帶。百總旗,白心、黃邊、藍帶。旗總旗,藍。隊總盔旗,藍。左部千總旗,藍心、藍邊、黃帶。左右司把總旗,藍心、藍邊、黃帶。百總旗,藍心、藍邊、藍帶。旗總旗,藍。隊總盔旗,藍。左右司把總旗,白心、藍邊、藍帶。百總旗,白心、藍邊、藍帶。旗總旗,藍。隊總盔旗,藍。右部千總旗,白心、藍邊、黃帶。左右司把總旗,藍心、白邊、藍帶。百總旗,藍心、白邊、藍帶。旗總旗,藍。隊總盔旗,藍。右右司把總旗,白心、白邊、藍帶。百總旗,白心、白邊、藍帶。旗總旗,藍。隊總盔旗,藍。右營將官認旗,白心、黃邊、黃帶、珠纓、雉尾,書「右軍司命」。
zhōng bù qiān zǒng qí, huáng xīn bái biān huáng dài. zhōng zuǒ sī bǎ zǒng qí, lán xīn huáng biān bái dài. bǎi zǒng qí, lán xīn huáng biān bái dài. qí zǒng qí, bái. duì zǒng kuī qí, bái. zhōng yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn huáng biān bái dài. bǎi zǒng qí, bái xīn huáng biān bái dài. qí zǒng qí, bái. duì zǒng kuī qí, bái. zuǒ bù qiān zǒng qí, lán xīn bái biān huáng dài. zuǒ zuǒ sī bǎ zǒng qí, lán xīn lán biān bái dài. bǎi zǒng qí, lán xīn lán biān bái dài. qí zǒng qí, bái. duì zǒng kuī qí, bái. zuǒ yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn lán biān bái dài. bǎi zǒng qí, bái xīn lán biān bái dài. qí zǒng qí, bái. duì zǒng kuī qí, bái. yòu bù qiān zǒng qí, bái xīn bái biān huáng dài. zuǒ yòu sī bǎ zǒng qí, lán xīn bái biān bái dài. bǎi zǒng qí, lán xīn bái biān bái dài. qí zǒng qí, bái. duì zǒng kuī qí, bái. yòu yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn bái biān bái dài. bǎi zǒng qí, bái xīn bái biān bái dài. qí zǒng qí, bái. duì zǒng kuī qí, bái. zhōng yíng jiāng guān rèn qí, huáng xīn hóng biān huáng dài zhū yīng zhì wěi, shū zhōng jūn sī mìng.
中部千總旗,黃心、白邊、黃帶。中左司把總旗,藍心、黃邊、白帶。百總旗,藍心、黃邊、白帶。旗總旗,白。隊總盔旗,白。中右司把總旗,白心、黃邊、白帶。百總旗,白心、黃邊、白帶。旗總旗,白。隊總盔旗,白。左部千總旗,藍心、白邊、黃帶。左左司把總旗,藍心、藍邊、白帶。百總旗,藍心、藍邊、白帶。旗總旗,白。隊總盔旗,白。左右司把總旗,白心、藍邊、白帶。百總旗,白心、藍邊、白帶。旗總旗,白。隊總盔旗,白。右部千總旗,白心、白邊、黃帶。左右司把總旗,藍心、白邊、白帶。百總旗,藍心、白邊、白帶。旗總旗,白。隊總盔旗,白。右右司把總旗,白心、白邊、白帶。百總旗,白心、白邊、白帶。旗總旗,白。隊總盔旗,白。中營將官認旗,黃心、紅邊、黃帶、珠纓、雉尾,書「中軍司命」。
zhōng bù qiān zǒng qí, huáng xīn huáng biān huáng dài. zhōng zuǒ sī bǎ zǒng qí, lán xīn huáng biān huáng dài. bǎi zǒng qí, lán xīn huáng biān huáng dài. qí zǒng qí, huáng. duì zǒng kuī qí, huáng. zhōng yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn huáng biān huáng dài. bǎi zǒng qí, bái xīn lán biān huáng dài. qí zǒng qí, huáng. duì zǒng kuī qí, huáng. zuǒ bù qiān zǒng qí, lán xīn huáng biān huáng dài. zuǒ zuǒ sī bǎ zǒng qí, lán xīn lán biān huáng dài. bǎi zǒng qí, lán xīn lán biān huáng dài. qí zǒng qí, huáng. duì zǒng kuī qí, huáng. zuǒ yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn lán biān huáng dài. bǎi zǒng qí, bái xīn huáng biān huáng dài. qí zǒng qí, huáng. duì zǒng kuī qí, huáng. yòu bù qiān zǒng qí, bái xīn bái biān huáng dài. yòu zuǒ sī bǎ zǒng qí, lán xīn bái biān huáng dài. bǎi zǒng qí, lán xīn bái biān huáng dài. qí zǒng qí, huáng. duì zǒng kuī qí, huáng. yòu yòu sī bǎ zǒng qí, bái xīn bái biān huáng dài. bǎi zǒng qí, bái xīn bái biān huáng dài. qí zǒng qí, huáng. duì zǒng kuī qí, huáng. dì liù. qí shí qì
中部千總旗,黃心、黃邊、黃帶。中左司把總旗,藍心、黃邊、黃帶。百總旗,藍心、黃邊、黃帶。旗總旗,黃。隊總盔旗,黃。中右司把總旗,白心、黃邊、黃帶。百總旗,白心、藍邊、黃帶。旗總旗,黃。隊總盔旗,黃。左部千總旗,藍心、黃邊、黃帶。左左司把總旗,藍心、藍邊、黃帶。百總旗,藍心、藍邊、黃帶。旗總旗,黃。隊總盔旗,黃。左右司把總旗,白心、藍邊、黃帶。百總旗,白心、黃邊、黃帶。旗總旗,黃。隊總盔旗,黃。右部千總旗,白心、白邊、黃帶。右左司把總旗,藍心、白邊、黃帶。百總旗,藍心、白邊、黃帶。旗總旗,黃。隊總盔旗,黃。右右司把總旗,白心、白邊、黃帶。百總旗,白心、白邊、黃帶。旗總旗,黃。隊總盔旗,黃。第六。騎什器
qí zǒng: měi míng míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, bì shǒu yī fù, bèi qí yī miàn, qí gān yī gēn, hé lì gōng yī zhāng, gōng xián èr tiáo, dà jiàn sān shí zhī, fēng lì yāo dāo yī bǎ, shuāng chā yī fù, tīng dài yī tiáo, yē piáo yī gè.
旗總:每名明盔一頂,甲一副,臂手一副,背旗一面,旗杆一根,合力弓一張,弓弦二條,大箭三十枝,鋒利腰刀一把,雙插一副,鞓帶一條,椰瓢一個。
duì zǒng: měi míng míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, bì shǒu yī fù, bèi qí yī miàn, qí gān yī gēn, hé lì gōng yī zhāng, gōng xián èr tiáo, dà jiàn sān shí zhī, fēng lì yāo dāo yī bǎ, shuāng chā yī fù, tīng dài yī tiáo, yē piáo yī gè.
隊總:每名明盔一頂,甲一副,臂手一副,背旗一面,旗杆一根,合力弓一張,弓弦二條,大箭三十枝,鋒利腰刀一把,雙插一副,鞓帶一條,椰瓢一個。
niǎo chòng shǒu: měi míng míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, tīng dài yī tiáo, zhǎng dāo yī bǎ, niǎo chòng yī mén, shuò zhàng yī gēn, xī biē yī gè, yào guǎn sān shí gè, qiān zi dài yī gè, chòng tào yī gè, bèi zhēng huǒ yào, měi sān qián wèi yī chū, bèi sān bǎi chū. lìng bèi kōng yào liù liǎng, tōng gòng liù jīn, qiān zi sān bǎi gè, huǒ shéng wǔ gēn, měi jú qiān zi mó yī fù, yē piáo yī gè. chòng kě yǐ róng sān qián qiān zi wèi hé shì, yào bǐ qiān zi fēn liǎng, měi qián jiā èr fēn, yú jiē fǎng cǐ.
鳥銃手:每名明盔一頂,甲一副,鞓帶一條,長刀一把,鳥銃一門,搠仗一根,錫鱉一個,藥管三十個,鉛子袋一個,銃套一個,備征火藥,每三錢為一出,備三百出。另備空藥六兩,通共六斤,鉛子三百個,火繩五根,每局鉛子模一副,椰瓢一個。銃可以容三錢鉛子為合式,藥比鉛子分兩,每錢加二分,余皆仿此。
kuài qiāng shǒu: měi míng míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, tīng dài yī tiáo, kuài qiāng yī gān, shuò zhàng yī gēn, zhuī yī bǎ, jiǎn yī bǎ, yào dài yī gè, yào guǎn sān shí gè, yào xiàn tǒng yī gè, yào xiàn wǔ bǎi gēn, liú huáng zhàn liǎng tóu, qiān zi dài yī gè, bèi zhēng qiān zi sān bǎi gè, huǒ yào měi chū wǔ qián, bèi sān bǎi chū, gòng bèi yào jiǔ jīn liù liǎng, chòng kǒu bù tóng, zi yào zhào niǎo chòng lì jiā jiǎn. huǒ shéng sān gēn, fēng lì yāo dāo yī bǎ, měi jú qiān zi mó yī fù, huǒ lián shí yī fù, yē piáo yī gè.
快槍手:每名明盔一頂,甲一副,鞓帶一條,快槍一杆,搠杖一根,錐一把,剪一把,藥袋一個,藥管三十個,藥線筒一個,藥線五百根,硫黃蘸兩頭,鉛子袋一個,備征鉛子三百個,火藥每出五錢,備三百出,共備藥九斤六兩,銃口不同,子藥照鳥銃例加減。火繩三根,鋒利腰刀一把,每局鉛子模一副,火鐮石一副,椰瓢一個。
tīng shǒu: měi míng míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, tīng dài yī tiáo, yē piáo yī gè, tīng yī bǎ, huǒ jiàn zì fù sān shí zhī, bèi dài sān shí zhī, jiàn lǒu yī gè, yóu zhào yī gè, huǒ shéng sān gēn.
鞓手:每名明盔一頂,甲一副,鞓帶一條,椰瓢一個,鞓一把,火箭自負三十枝,備帶三十枝,箭簍一個,油罩一個,火繩三根。
dāo gùn shǒu: měi míng míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, tīng dài yī tiáo, yē piáo yī gè, dāo gùn yī gēn, hé lì gōng yī zhāng, xián èr tiáo, dà jiàn sān shí zhī, shuāng chā yī fù.
刀棍手:每名明盔一頂,甲一副,鞓帶一條,椰瓢一個,刀棍一根,合力弓一張,弦二條,大箭三十枝,雙插一副。
bàng shǒu: měi míng míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, tīng dài yī tiáo, yē piáo yī gè, dà bàng yī gùn, hé lì gōng yī zhāng, xián èr tiáo, dà jiàn sān shí zhī, shuāng chā yī fù.
棒手:每名明盔一頂,甲一副,鞓帶一條,椰瓢一個,大棒一棍,合力弓一張,弦二條,大箭三十枝,雙插一副。
gōng dāo shǒu: měi míng míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, tīng dài yī tiáo, yē piáo yī gè, yāo dāo yī bǎ, hé lì gōng yī zhāng, xián èr tiáo, dà jiàn sān shí zhī, shuāng chā yī fù.
弓刀手:每名明盔一頂,甲一副,鞓帶一條,椰瓢一個,腰刀一把,合力弓一張,弦二條,大箭三十枝,雙插一副。
gōng qiāng shǒu: měi míng míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, tīng dài yī tiáo, yē piáo yī gè, gōu qiāng yī gān, hé lì gōng yī zhāng, xián èr tiáo, dà jiàn sān shí zhī, shuāng chā yī fù.
弓槍手:每名明盔一頂,甲一副,鞓帶一條,椰瓢一個,鈎槍一杆,合力弓一張,弦二條,大箭三十枝,雙插一副。
huǒ bīng měi míng tiě jiān biǎn dān yī gēn, lín shí jí chōng gùn jī zhī yòng, tiě jiān kě cì, jù xí gùn fǎ. guō yī kǒu, yē piáo yī gè.
火兵;每名鐵尖扁擔一根,臨時即充棍擊之用,鐵尖可刺,俱習棍法。鍋一口,椰瓢一個。
mǎ: měi pǐ ān zhàng yī fù, pèi tóu yī fù, dù dài èr tiáo, gǔn dù yī tiáo, mù bàn yī fù, bàn mǎ shéng èr tiáo, mǎ chūn yī jiàn, cǎo zhá měi duì yī kǒu.
馬:每匹鞍仗一副,轡頭一副,肚帶二條,滾肚一條,木絆一副,絆馬繩二條,馬椿一件,草鍘每隊一口。
hǔ dūn pào: měi wèi tiě chuí yī bǎ, jiǎn yī bǎ, zhuī yī bǎ, yào xiàn hé yī gè, yào shēng yī gè, mù sòng èr gēn, mù láng tóu yī gè, huǒ yào měi chū bā liǎng, gòng bèi yào sān shí chū, huǒ shéng sān gēn, huǒ xiàn sì shí wǔ gēn, mù mǎ zi sān shí gè, hé kǒu shí zǐ sān shí gè, qiān zi rú zhòng yī liǎng zhě yòng sān shí gè, zhòng sān qián yǐ xià zhě yòng yī bǎi gè, fēn dà xiǎo qīng zhòng dìng shù, hé kǒu dà qiān zi shí gè, měi gè zhòng wǔ qián, pí lǒu èr gè, měi èr wèi tuó jià yī fù, suí èr wèi yào zi shí wù tuó jià yī fù.
虎蹲炮:每位鐵錘一把,剪一把,錐一把,藥線盒一個,藥升一個,木送二根,木榔頭一個,火藥每出八兩,共備藥三十齣,火繩三根,火線四十五根,木馬子三十個,合口石子三十個,鉛子如重一兩者用三十個,重三錢以下者用一百個,分大小輕重定數,合口大鉛子十個,每個重五錢,皮簍二個,每二位馱架一副,隨二位藥子什物馱架一副。
luó: měi tóu ān zhàng yī fù, pèi tóu yī fù, dù dài èr tiáo, gǔn dù yī tiáo, jiāng shéng èr tiáo, tiě jué yī gè, mù chūn yī gè, tuó jià yī fù.
騾:每頭鞍仗一副,轡頭一副,肚帶二條,滾肚一條,韁繩二條,鐵橛一個,木椿一個,馱架一副。
dì qī. qí shén qì
第七。騎神器
fán qí bīng yíng yǒu hǔ dūn pào, gè yǒu tuó luó, píng shí réng shǔ yī guān, míng wèi guǎn shén qì bǎ zǒng, zhuān wèi guǎn shù cāo liàn diǎn chá, bèi bàn shí wù, wèi sì luó tóu. chū zhēng fēn yǔ gè bù, měi qí yī wèi, zhuān zé duì zǒng guǎn. fàng xià yíng shí, shí bù bù yòng, jù tiē chū wài wéi, měi èr qí yī wèi, yǔ wài wéi yuán pào, měi èr qí hé sān wèi.
凡騎兵營有虎蹲炮,各有馱騾,平時仍屬一官,名為管神器把總,專為管束操練點察,備辦什物,餵飼騾頭。出征分與各部,每旗一位,專責隊總管。放下營時,十部不用,俱貼出外圍,每二旗一位,與外圍原炮,每二旗合三位。
dì bā. jù mǎ zhà
第八。拒馬柞
měi yī qí shí èr jià, měi liù jià yī bāo, měi èr bāo yī tuó, měi yíng zuǒ yòu zhōng sān bù jù tóng. xià yíng shí, zhōng bù jù mǎ jù tiē wài wéi. měi yī qí hé sān bāo, gòng shí bā jià, zhōng céng zài zi yíng bù yòng, mén jiǎo jiān jù xià dān céng, biàn yú chū rù.
每一旗十二架,每六架一包,每二包一馱,每營左右中三部俱同。下營時,中部拒馬俱貼外圍。每一旗合三包,共十八架,中層在子營不用,門角間俱下單層,便於出入。
strong bù bīng strong
步兵
dì yī. xuǎn bù jūn
第一。選步軍
yù rì bèi pái hào zhuō cì bìng shuā yāo pái cè, jù yǔ qí bīng shù wǔ tóng. shì rì xuǎn shí, xiān nǐ qiān bǎ bǎi qí duì děng zǒng, yì tóng qí bīng lì. xiān yǐ yī duì zǒng zì xíng jiǎn bīng shí yī míng, yī zì xiàng shàng lì dìng, zhǔ zhě yǔ zhī biàn yàn kān fǒu, yǐ yǒu lì líng lì zhě èr míng, wèi yī wǔ zhǎng èr wǔ zhǎng, gè wèi niǎo chòng shǒu, jiān shuāng shǒu zhǎng dāo yī bǎ, dì yī míng zài zuǒ, dì èr míng zài yòu. yòu èr míng wèi zhǎng bǐng kuài qiāng shǒu, qiāng bǐng jí dài duǎn gùn, wèi dì sān míng dì sì míng, yǐ biàn jié gǔ róu zhě èr míng wèi téng pái shǒu, wèi dì wǔ míng dì liù míng yòu yǐ lì dà mào hēi ér cū měng zhě wèi láng xiǎn shǒu, èr yì jù yǒu duǎn wú zhǎng, wèi dì qī míng dì bā míng, yǐ nián shào yǒu jīng shén shā qì zhě èr míng, wèi tǎng bǎ shǒu, réng jiān huǒ jiàn, yǐ qí bǎ shàng kě jià huǒ jiàn, biàn yú fàng yě, wèi dì jiǔ míng dì shí míng, yǐ yōng lù zhě yī míng wèi huǒ bīng, héng kàn yī wǔ zhě, jí zài zuǒ zhī wǔ yě, suǒ guǎn zhě sān wǔ qī jiǔ, sì míng. èr wǔ zhě, jí zài yòu zhī wǔ yě, suǒ guǎn zhě sì liù bā shí, sì míng. huǒ bīng zǒng yú duì zhǎng, guǎn shù liè zhèn zhào cǐ. fán chū zhàn yú chòng qiāng huǒ jiàn fàng guò zhī hòu, pái wèi yī céng, xiǎn wèi èr céng, bǎ wèi sān céng, zhǎng dāo wèi sì céng, qiāng gùn wèi wǔ céng.
預日備牌號桌次並刷腰牌冊,俱與騎兵束伍同。是日選時,先擬千、把、百、旗、隊等總,亦同騎兵例。先以一隊總自行檢兵十一名,一字向上立定,主者與之辨驗堪否,以有力伶俐者二名,為一伍長、二伍長,各為鳥銃手,兼雙手長刀一把,第一名在左,第二名在右。又二名為長柄快槍手,槍柄即代短棍,為第三名、第四名,以便捷骨柔者二名為藤牌手,為第五名、第六名;又以力大貌黑而粗猛者為狼筅手,二藝俱有短無長,為第七名、第八名,以年少有精神殺氣者二名,為钂把手,仍兼火箭,以其鈀上可架火箭,便於放也,為第九名、第十名,以庸碌者一名為火兵,橫看一伍者,即在左之伍也,所管者三、五、七、九,四名。二伍者,即在右之伍也,所管者四、六、八、十,四名。火兵總於隊長,管束列陣照此。凡出戰於銃槍火箭放過之後,牌為一層,筅為二層,鈀為三層,長刀為四層,槍棍為五層。
dì èr. bù qí gǔ
第二。步旗鼓
yǔ qí bīng tóng, chē bīng yì yǔ qí bīng tóng, wú mǎ zhě tīng.
與騎兵同,車兵亦與騎兵同,無馬者聽。
dì sān. bù zá liú
第三。步雜流
jù yǔ qí bīng yíng tóng, dàn wú yī shòu.
俱與騎兵營同,但無醫獸。
dì sì. bù duì pái
第四。步隊牌
jù tóng qí bīng cè, zhǐ sān céng yòng téng pái, sì céng láng xiǎn, wǔ céng tǎng bǎ zhī yì ěr.
俱同騎兵冊,只三層用藤牌,四層狼筅,五層钂鈀之異耳。
dì wǔ. bù qí hào
第五。步旗號
tóng qí bīng lì.
同騎兵例。
dì liù. bù shí qì
第六。步什器
qí zǒng: měi míng bèi qí yī miàn, qí qiāng gǎn yī gēn, míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, hé lì gōng yī zhāng, xián èr tiáo, dà jiàn sān shí zhī, shuāng chā yī fù, fēng lì yāo dāo yī bǎ, yē piáo yī gè.
旗總:每名背旗一面,旗槍桿一根,明盔一頂,甲一副,合力弓一張,弦二條,大箭三十枝,雙插一副,鋒利腰刀一把,椰瓢一個。
duì zǒng: měi míng sè qí yī miàn, zhǎng qí gān yī gēn, yǒu rèn, míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, hé lì gōng yī zhāng, xián èr tiáo, dà jiàn sān shí zhī, shuāng chā yī fù, fēng lì yāo dāo yī bǎ, yē piáo yī gè.
隊總:每名色旗一面,長旗杆一根,有刃,明盔一頂,甲一副,合力弓一張,弦二條,大箭三十枝,雙插一副,鋒利腰刀一把,椰瓢一個。
niǎo chòng shǒu: měi míng zhǎng dāo yī bǎ, niǎo chòng yī mén, shuò zhàng yī gēn, xī biē yī gè, chòng tào yī gè, qiān zi dài yī gè. yào guǎn sān shí gè, bèi zhēng huǒ yào měi chū sān qián, bèi sān bǎi chū, lìng bèi yào liù liǎng, gòng liù jīn. qiān zi sān bǎi gè, huǒ shéng wǔ gēn, měi jú qiān zi mó yī fù, yē piáo yī gè, zi yào hé kǒu pèi dā, zhào qí chòng lì.
鳥銃手:每名長刀一把,鳥銃一門,搠杖一根,錫鱉一個,銃套一個,鉛子袋一個。藥管三十個,備征火藥每出三錢,備三百出,另備藥六兩,共六斤。鉛子三百個,火繩五根,每局鉛子模一副,椰瓢一個,子藥合口配搭,照騎銃例。
kuài qiāng shǒu: měi míng kuài qiāng yī gān, shuò zhàng yī gēn, zhuī jiǎn gè yī jiàn, yào dài yī gè, yào xiàn tǒng yī gè, yào guǎn sān shí gè, qiān zi dài yī gè, bèi zhēng huǒ yào měi chū wǔ qián, bèi sān bǎi chū, gòng yào jiǔ jīn liù liǎng. qiān zi sān bǎi gè, yào xiàn wǔ bǎi gēn, huǒ shéng sān gēn, fēng lì yāo dāo yī bǎ, huǒ lián huǒ shí yī fù, qiān zi mó yī fù, yē piáo yī gè, zi yào hé kǒu pèi dā, zhào qí chòng lì.
快槍手:每名快槍一杆,搠杖一根,錐剪各一件,藥袋一個,藥線筒一個,藥管三十個,鉛子袋一個,備征火藥每出五錢,備三百出,共藥九斤六兩。鉛子三百個,藥線五百根,火繩三根,鋒利腰刀一把,火鐮火石一副,鉛子模一副,椰瓢一個,子藥合口配搭,照騎銃例。
pái shǒu: měi míng téng pái yī miàn, fēng lì zhǎng yāo dāo yī bǎ, yē piáo yī gè, hǎo shuǐ guāng quán shí liù kuài.
牌手:每名藤牌一面,鋒利長腰刀一把,椰瓢一個,好水光拳石六塊。
xiǎn shǒu: měi míng láng xiǎn yī bǎ, yē piáo yī gè.
筅手:每名狼筅一把,椰瓢一個。
tǎng shǒu: měi míng tǎng bǎ yī bǎ, huǒ jiàn sān shí zhī, yē piáo yī gè.
钂手:每名钂鈀一把,火箭三十枝,椰瓢一個。
huǒ bīng: měi míng tóng guō yī kǒu, tiě jiān biǎn dān yī gēn, zhào shì. yē piáo yī gè.
火兵:每名銅鍋一口,鐵尖扁擔一根,照式。椰瓢一個。
strong chē bīng strong
車兵
dì yī. chē bīng
第一。車兵
yù rì bèi pái hào zhuō cì bìng shuā yāo pái cè, jù yǔ qí bīng shù wǔ tóng. shì rì xuǎn shí, xiān nǐ qiān bǎ bǎi zǒng chē zhèng duì zhǎng, yì tóng qí bīng lì, dàn qí bīng rén shù, wú jū duō guǎ, yǒu dà yíng xiǎo yíng, kě yǐ cóng quán. cǐ yǐ chē wèi dìng é, měi yíng yī bǎi èr shí bā chéng, fāng zú wài wéi. shù mǎ bù rù yíng, bù shū bù mì. zhōng jūn wàng gān chē yī chéng, jiāng tái chē yī chéng, gǔ chē èr chéng, zuò chē yī chéng, dà jiāng jūn chē sì chéng, zi yào shí wù chē sì chéng, huǒ jiàn chē sì chéng, gòng yī shí liù chéng. chú wàng gān chē zài yíng cāo zhuàng guān, chū zhēng bù yòng, yú jù cóng zhēng. qí biān pài háng wǔ, ruò zú yī chē zhī yòng, xū yòng sì dà duì, měi duì shí èr míng, gòng sì shí bā míng. jīn yīn é dìng měi yíng jūn bù guò sān qiān, chú zá liú wài, zhèng dé èr qiān qī bǎi zhī shù.
預日備牌號桌次並刷腰牌冊,俱與騎兵束伍同。是日選時,先擬千、把、百總、車正、隊長,亦同騎兵例,但騎兵人數,無拘多寡,有大營小營,可以從權。此以車為定額,每營一百二十八乘,方足外圍。庶馬步入營,不疏不密。中軍望竿車一乘,將台車一乘,鼓車二乘,座車一乘,大將軍車四乘,子藥什物車四乘,火箭車四乘,共一十六乘。除望竿車在營操壯觀,出征不用,余俱從征。其編派行伍,若足一車之用,須用四大隊,每隊十二名,共四十八名。今因額定每營軍不過三千,除雜流外,正得二千七百之數。
chē rén liǎng wèi suǒ jú, shì mò yóu wǒ, gū yǐ èr shí sì míng wèi yī chē, fēn qí zhèng èr duì. xiān lìng gāi guǎn bǎi zǒng, jiāng chē zhèng duì zhǎng èr rén xuǎn dào, jù lìng zuò xià, gài bù zuò bù dé qí sù yě. fán xuǎn chē zhèng bì xū líng lì zhī shì yǒu zhǔ zhāng zhě, duì zhǎng bì yǒu dǎn zhě. yú nèi, xiān huàn dì yī chē zhèng, jiù jiāng zhòng jūn zhōng qǔ èr shí míng qián lái, nèi xuǎn yǒu lì ér shāo líng lì zhě yī rén wèi duò gōng, yòu yǐ yǒu lì líng lì zhě liù míng, wèi dì yī dì èr dì sān dì sì dì wǔ dì liù, jù chōng fú láng jī shǒu. yǐ yī sān wǔ sān míng zài zuǒ, guǎn láng jī yī jià, yǐ èr sì liù sān míng zài yòu, guǎn láng jī yī jià. yòu yǐ lì ruò líng lì zhě èr míng, wèi dì qī dì bā, guǎn huǒ jiàn yǔ duò gōng, chē zhèng gòng shí míng, cǐ zhèng bīng duì yě. jī shǒu réng gěi yǒu rèn dà bàng gè yī gān, huǒ jiàn shǒu gěi bǎ yī bǐng, biàn yú fàng huǒ jiàn yě. yòu yú èr shí míng zhī nèi, réng xuǎn qí bīng yī duì, jiāng xiān xuǎn dào duì zhǎng gěi zhǎng gǎn qiāng yī gēn, shàng yòng gāi sè duì qí, tīng duì zhǎng zì jiǎn bīng jiǔ míng, nèi yǐ nián jì líng lì yǒu lì zhě sì rén wèi niǎo chòng shǒu, gè gěi zhǎng wō dāo yī bǎ, wèi dì yī míng dì èr míng dì sān míng dì sì míng, zài jūn nèi fàng niǎo chòng, chū chē xiān fàng niǎo chòng, zéi jìn yòng zhǎng dāo. yòu xuǎn shēn zhōng nián shào gǔ ruǎn zhě èr rén wèi téng pái shǒu, wèi dì wǔ míng dì liù míng, zài chē nèi fàng huǒ jiàn, chū chē dǎ shí kuài, zéi jìn yòng téng pái. yòu yǐ yǒu shā qì zhě èr rén, chōng tǎng bǎ shǒu, wèi dì qī míng dì bā míng, zài chē fàng huǒ jiàn, chū chē yì fàng huǒ jiàn, zéi jìn yòng tǎng bǎ. huǒ bīng wèi dì jiǔ míng, zhuān guǎn gè duì chuī fàn, gòng shí míng, cǐ qí bīng duì yě.
車人兩為所局,勢莫由我,姑以二十四名為一車,分奇正二隊。先令該管百總,將車正、隊長二人選到,俱令坐下,蓋不坐不得齊肅也。凡選車正必須伶俐知事有主張者,隊長必有膽者。於內,先喚第一車正,就將眾軍中取二十名前來,內選有力而稍伶俐者一人為舵工,又以有力伶俐者六名,為第一、第二、第三、第四、第五、第六,俱充佛狼機手。以一、三、五三名在左,管狼機一架,以二、四、六三名在右,管狼機一架。又以力弱伶俐者二名,為第七、第八,管火箭與舵工,車正共十名,此正兵隊也。機手仍給有刃大棒各一杆,火箭手給鈀一柄,便於放火箭也。又於二十名之內,仍選騎兵一隊,將先選到隊長給長桿槍一根,上用該色隊旗,聽隊長自揀兵九名,內以年紀伶俐有力者四人為鳥銃手,各給長倭刀一把,為第一名、第二名、第三名、第四名,在軍內放鳥銃,出車先放鳥銃,賊近用長刀。又選身中年少骨軟者二人為藤牌手,為第五名、第六名,在車內放火箭,出車打石塊,賊近用藤牌。又以有殺氣者二人,充钂鈀手,為第七名、第八名,在車放火箭,出車亦放火箭,賊近用钂鈀。火兵為第九名,專管各隊炊飯,共十名,此騎兵隊也。
yòu yǒu xīn zhì qīng chē, lì yú yuǎn chū, jīng guò xiǎn ài, yǒu shí yòng zhī. měi yíng èr bǎi yī shí liù liàng, měi miàn wǔ shí sì liàng, měi chéng chē zhèng yī míng, jí duì zhǎng yě. duò gōng yī míng, jí huǒ bīng yě. dì yī èr sān sì wǔ liù míng jù chòng shǒu, dì qī bā míng jù bǎ jiàn shǒu, dì jiǔ shí míng jù láng jī shǒu, wèi yī duì. fán xuǎn chē zhèng, bì xū líng lì zhī shì yǒu zhǔ zhāng zhě. yú nèi, xiān huàn dì yī chē zhèng, jiù jiāng zhòng jūn zhōng xuǎn yǒu lì líng lì zhě liù míng, wèi huǒ qì shǒu, huǒ qì bù jū niǎo chòng kuài qiāng, dì jiǔ shí èr míng wèi láng jī shǒu, kěn wèi rén xià zhě yī míng wèi huǒ bīng, chē qīng bù yòng duò gōng, yī chē wán jí gěi fāng sè rú shì rèn qí yī miàn, chē bīng bǎi liè tú yī zhāng, lìng chē zhèng lǐng zài kōng suǒ, zhào tú bǎi chéng èr duì, chē zhèng duì zhǎng gè lǐng yī duì, rú háng wǔ tú shì zuò dìng. yī bǎ zǒng zhě jù wán fàng chū, qí gè chē zhèng jiāng tú yòng mù pái zhān xuán chē shàng bèi chá, yǐ píng guǎn shù, yī jiāng guān xià wán zú, shì rì yú jiào chǎng lǐng chē gěi qì tīng yǎn xí, pài zōng chéng sī shào míng bái.
又有新制輕車,利於遠出,經過險隘,有時用之。每營二百一十六輛,每面五十四輛,每乘車正一名,即隊長也。舵工一名,即火兵也。第一、二、三、四、五、六名俱銃手,第七、八名俱鈀箭手,第九、十名俱狼機手,為一隊。凡選車正,必須伶俐知事有主張者。於內,先喚第一車正,就將眾軍中選有力伶俐者六名,為火器手,火器不拘鳥銃快槍,第九、十二名為狼機手,肯為人下者一名為火兵,車輕不用舵工,一車完即給方色如式認旗一面,車兵擺列圖一張,令車正領在空所,照圖擺成二隊,車正、隊長各領一隊,如行伍圖式坐定。一把總者俱完放出,其各車正將圖用木牌粘懸車上備查,以憑管束,一將官下完足,示日於教場領車給器聽演習,派宗城司哨明白。
dì èr. chē qí gǔ
第二。車旗鼓
měi yíng qí pái èr bān, gè sān míng, hào chòng shǒu sān míng, mén qí èr míng, jīn gǔ qí èr míng, wǔ fāng qí wǔ míng, wǔ fāng hào dài wǔ míng, jiǎo qí sì míng, rèn qí èr míng, xún shì qí bā míng, chuī gǔ shǒu shí liù míng, huǒ yào jiàng liù míng, mù jiàng wǔ míng, tiě jiàng wǔ míng, yī shēng yī míng, jiā dīng yī míng, yī shòu yī míng, jiā dīng yī míng.
每營旗牌二班,各三名,號銃手三名,門旗二名,金鼓旗二名,五方旗五名,五方號帶五名,角旗四名,認旗二名,巡視旗八名,吹鼓手十六名,火藥匠六名,木匠五名,鐵匠五名,醫生一名,家丁一名,醫獸一名,家丁一名。
dì sān. chē zá liú
第三。車雜流
měi yī yíng jiāng guān xià shū jì sān míng, jiā dīng wú dìng shù, zhào qí bīng lì. jūn bàn yī shí bā míng, jūn láo èr shí sì míng, bàn dāng bā míng, yǎng mǎ sān míng, xīn shuǐ èr míng, chú yì èr míng. zhōng jūn guān xià shí zì èr míng, jūn láo bā míng, jūn bàn sì míng. měi qiān zǒng xià shí zì èr míng, jūn láo bā míng, jūn bàn sì míng. měi yī bǎ zǒng xià shí zì yī míng, jūn láo sì míng, jūn bàn sì míng. měi yī bǎi zǒng qí dīng yī míng.
每一營將官下書記三名,家丁無定數,照騎兵例。軍伴一十八名,軍牢二十四名,伴當八名,養馬三名,薪水二名,廚役二名。中軍官下識字二名,軍牢八名,軍伴四名。每千總下識字二名,軍牢八名,軍伴四名。每一把總下識字一名,軍牢四名,軍伴四名。每一百總旗丁一名。
dì sì. chē bīng pái
第四。車兵牌
qīng chē zhào dà zhàn chē yī tóng. dàn měi liàng zhǐ bīng yī duì, yǐ dà zhàn chē èr duì, gè fēn bàn yòng èr qīng chē, jí shì yī dà zhàn chē yě.
輕車照大戰車一同。但每輛只兵一隊,以大戰車二隊,各分半用二輕車,即是一大戰車也。
dì wǔ. chē qí hào
第五。車旗號
chē bīng bù yòng kuī jiǎ. chē zhèng yòng kuī jiǎ, fāng qí zhǎng èr chǐ. bǎi zǒng qí, zhǎng sān chǐ. bǎ zǒng qí, zhǎng sì chǐ. qiān zǒng qí, shàng jiǎo kuò sān chǐ, zhǎng wǔ chǐ, dài zhǎng wǔ chǐ. yíng jiāng qí, shàng jiǎo kuò sì chǐ, zhǎng liù chǐ, hào dài zhǎng qī chǐ.
車兵不用盔甲。車正用盔甲,方旗長二尺。百總旗,長三尺。把總旗,長四尺。千總旗,上角闊三尺,長五尺,帶長五尺。營將旗,上角闊四尺,長六尺,號帶長七尺。
qián yíng jiāng guān hóng qí, lán biān, huáng dài, fán qí shàng zì yǔ qí bīng tóng.
前營將官紅旗,藍邊,黃帶,凡旗上字與騎兵同。
zuǒ qiān zǒng lán qí, hóng biān, huáng dài. yī sī bǎ zǒng hóng qí, lán biān. èr sī bǎ zǒng lán qí, lán biān. sān sī bǎ zǒng bái qí, lán biān. sì sī bǎ zǒng hēi qí, lán biān. yǐ shàng yīng tóu, jù yòng hóng sè.
左千總蘭旗,紅邊,黃帶。一司把總紅旗,藍邊。二司把總藍旗,藍邊。三司把總白旗,藍邊。四司把總黑旗,藍邊。以上纓頭,俱用紅色。
yòu qiān zǒng bái qí, hóng biān, huáng dài. yī sī bǎ zǒng hóng qí, bái biān. èr sī bǎ zǒng lán qí, bái biān. sān sī bǎ zǒng bái qí, bái biān. sì sī bǎ zǒng hēi qí, bái biān. yǐ shàng yīng tóu, jù yòng hóng sè. bǎi zǒng yǔ běn sī bǎ zǒng qí sè tóng. chē zhèng qí sè yǔ bǎi zǒng tóng.
右千總白旗,紅邊,黃帶。一司把總紅旗,白邊。二司把總藍旗,白邊。三司把總白旗,白邊。四司把總黑旗,白邊。以上纓頭,俱用紅色。百總與本司把總旗色同。車正旗色與百總同。
hòu yíng jiāng guān hēi qí, bái biān, huáng dài. zuǒ qiān zǒng lán qí, hēi biān, huáng dài. yī sī bǎ zǒng hóng qí, lán biān. èr sī bǎ zǒng lán qí, lán biān. sān sī bǎ zǒng bái qí, lán biān. sì sī bǎ zǒng hēi qí, lán biān. yǐ shàng yīng tóu jù yòng hēi sè.
後營將官黑旗,白邊,黃帶。左千總藍旗,黑邊,黃帶。一司把總紅旗,藍邊。二司把總藍旗,藍邊。三司把總白旗,藍邊。四司把總黑旗,藍邊。以上纓頭俱用黑色。
yòu qiān zǒng bái qí, hēi biān, huáng dài. yī sī bǎ zǒng hóng qí, bái biān. èr sī bǎ zǒng lán qí, bái biān. sān sī bǎ zǒng bái qí, bái biān. sì sī bǎ zǒng hēi qí, bái biān. yǐ shàng yīng tóu jù yòng hēi sè. bǎi zǒng yǔ běn sī bǎ qí sè tóng. chē zhèng qí sè yǔ bǎi zǒng tóng.
右千總白旗,黑邊,黃帶。一司把總紅旗,白邊。二司把總藍旗,白邊。三司把總白旗,白邊。四司把總黑旗,白邊。以上纓頭俱用黑色。百總與本司把旗色同。車正旗色與百總同。
zuǒ yíng jiāng guān lán qí, hēi biān, huáng dài. zuǒ qiān zǒng lán qí, lán biān, huáng dài. yī sī bǎ zǒng hóng qí, lán biān. èr sī bǎ zǒng lán qí, lán biān. sān sī bǎ zǒng bái qí, lán biān. sì sī bǎ zǒng hēi qí, lán biān. yǐ shàng yīng tóu jù yòng lán sè.
左營將官藍旗,黑邊,黃帶。左千總藍旗,藍邊,黃帶。一司把總紅旗,藍邊。二司把總藍旗,藍邊。三司把總白旗,藍邊。四司把總黑旗,藍邊。以上纓頭俱用藍色。
yòu qiān zǒng bái qí, lán biān, huáng dài. yī sī bǎ zǒng hóng qí, bái biān. sān sī bǎ zǒng lán qí, bái biān. sān sī bǎ zǒng bái qí, bái biān. sì sī bǎ zǒng hēi qí, bái biān. yǐ shàng yīng tóu jù yòng lán sè. bǎi zǒng yǔ běn sī bǎ zǒng qí sè tóng. chē zhèng qí sè yǔ bǎi zǒng tóng.
右千總白旗,藍邊,黃帶。一司把總紅旗,白邊。三司把總藍旗,白邊。三司把總白旗,白邊。四司把總黑旗,白邊。以上纓頭俱用藍色。百總與本司把總旗色同。車正旗色與百總同。
yòu yíng jiāng guān bái qí, huáng biān, huáng dài. zuǒ qiān zǒng lán qí, bái biān, huáng dài. yī sī bǎ zǒng hóng qí, lán biān. èr sī bǎ zǒng lán qí, lán biān. sān sī bǎ zǒng bái qí, lán biān. sì sī bǎ zǒng hēi qí, lán biān. yǐ shàng yīng tóu jù yòng bái sè. bǎi zǒng yǔ běn sī bǎ zǒng qí sè tóng. chē zhèng qí sè yǔ bǎi zǒng tóng.
右營將官白旗,黃邊,黃帶。左千總藍旗,白邊,黃帶。一司把總紅旗,藍邊。二司把總藍旗,藍邊。三司把總白旗,藍邊。四司把總黑旗,藍邊。以上纓頭俱用白色。百總與本司把總旗色同。車正旗色與百總同。
yòu qiān zǒng bái qí, bái biān, huáng dài. yī sī bǎ zǒng huáng qí, bái biān. èr sī bǎ zǒng lán qí, bái biān. sān sī bǎ zǒng bái qí, bái biān. sì sī bǎ zǒng hēi qí, bái biān. yǐ shàng yīng tóu jù yòng bái sè. bǎi zǒng yǔ běn sī bǎ zǒng qí sè tóng. chē zhèng qí sè yǔ bǎi zǒng tóng.
右千總白旗,白邊,黃帶。一司把總黃旗,白邊。二司把總藍旗,白邊。三司把總白旗,白邊。四司把總黑旗,白邊。以上纓頭俱用白色。百總與本司把總旗色同。車正旗色與百總同。
zhōng yíng jiāng guān huáng qí, hóng biān, huáng dài. zuǒ qiān zǒng lán qí, huáng biān, huáng dài. yī sī bǎ zǒng hóng qí, lán biān. èr sī bǎ zǒng lán qí, lán biān. sān sī bǎ zǒng bái qí, lán biān. sì sī bǎ zǒng hēi qí, lán biān. yǐ shàng yīng tóu jù yòng huáng sè.
中營將官黃旗,紅邊,黃帶。左千總藍旗,黃邊,黃帶。一司把總紅旗,藍邊。二司把總藍旗,藍邊。三司把總白旗,藍邊。四司把總黑旗,藍邊。以上纓頭俱用黃色。
yòu qiān zǒng bái qí, huáng biān, huáng dài. yī sī bǎ zǒng hóng qí, bái biān. èr sī bǎ zǒng lán qí, bái biān. sān sī bǎ zǒng bái qí, bái biān. sì sī bǎ zǒng hēi qí, bái biān. yǐ shàng yīng tóu jù yòng huáng sè. bǎi zǒng yǔ běn sī bǎ zǒng qí sè tóng. chē zhèng qí sè yǔ bǎi zǒng tóng.
右千總白旗,黃邊,黃帶。一司把總紅旗,白邊。二司把總藍旗,白邊。三司把總白旗,白邊。四司把總黑旗,白邊。以上纓頭俱用黃色。百總與本司把總旗色同。車正旗色與百總同。
dì qī. chē shí qì
第七。車什器
chē zhèng: měi míng qí yī miàn, qiāng gǎn yī gēn, míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, tīng dài yī tiáo, fēng lì yāo dāo yī bǎ, yē piáo yī gè.
車正:每名旗一面,槍桿一根,明盔一頂,甲一副,鞓帶一條,鋒利腰刀一把,椰瓢一個。
láng jī shǒu: měi míng gòng guǎn fú láng jī yī jià. měi jià zi chòng jiǔ mén, tiě shuān sān gēn, tiě chuí jiǎn zhuī shi āo xīn sòng zi gè yī jiàn. dà qiān zi yī bǎi gè, huǒ yào sān shí jīn, huǒ shéng wǔ gēn, yē piáo yī gè. niǎo chòng shǒu: měi míng niǎo chòng yī mén, shuò zhàng yī gēn, xī biē yī gè, yào guǎn sān shí gè, qiān zi dài yī gè, tǒng tào yī gè. bèi zhēng huǒ yào měi chū sān qián, bèi sān bǎi chū, lìng bèi yào liù liǎng, gòng liù jīn. qiān zi sān bǎi gè, huǒ shéng wǔ gēn, měi jú qiān zi mó yī fù, yē piáo yī gè. zi yào hé kǒu pèi dā, zhào qí bīng chòng lì. huǒ jiàn shǒu: měi míng huǒ jiàn liù shí zhī, bèi sān shí zhī. huǒ shéng sān gēn, lǒu yī gè, yóu zhào yī gè, yē piáo yī gè.
狼機手:每名共管佛狼機一架。每架子銃九門,鐵閂三根,鐵錘、剪、錐、匙、凹心送子各一件。大鉛子一百個,火藥三十斤,火繩五根,椰瓢一個。鳥銃手:每名鳥銃一門,搠杖一根,錫鱉一個,藥管三十個,鉛子袋一個,統套一個。備征火藥每出三錢,備三百出,另備藥六兩,共六斤。鉛子三百個,火繩五根,每局鉛子模一副,椰瓢一個。子藥合口配搭,照騎兵銃例。火箭手:每名火箭六十枝,備三十枝。火繩三根,簍一個,油罩一個,椰瓢一個。
dà gùn shǒu: měi míng dà gùn yī gēn, gùn tóu yòng rèn yǒu shì. yē piáo yī gè.
大棍手:每名大棍一根,棍頭用刃有式。椰瓢一個。
duò gōng huǒ bīng: měi míng tóng guō yī kǒu, shuǐ tǒng yī zhī, yē piáo yī gè.
舵工火兵:每名銅鍋一口,水桶一隻,椰瓢一個。
zhàn chē: měi liàng fú láng jī èr jià, zi chòng yī shí bā mén, tiě shuān sì gēn, tiě chuí jiǎn zhuī shi sòng gè èr jiàn, huǒ yào liù shí jīn, qiān zi èr bǎi gè, huǒ shéng shí gēn, niǎo chòng sì mén, shuò zhàng sì gēn, xī biē sì gè, yào guǎn yī bǎi èr shí gè, qiān zi dài sì gè, chòng tào sì gè, xì huǒ yào èr shí sì jīn. qiān zi yī qiān èr bǎi gè, huǒ shéng èr shí gēn, huǒ jiàn yī bǎi èr shí zhī, huǒ shéng liù gēn, huǒ jiàn lǒu èr gè, yóu zhào èr gè, dà bàng liù gēn, tóng guō yī kǒu, shuǐ tǒng yī zhī, wéi màn yī tiáo, dà yóu zhào yī zhāng.
戰車:每輛佛狼機二架,子銃一十八門,鐵閂四根,鐵錘、剪、錐、匙、送各二件,火藥六十斤,鉛子二百個,火繩十根,鳥銃四門,搠杖四根,錫鱉四個,藥管一百二十個,鉛子袋四個,銃套四個,細火藥二十四斤。鉛子一千二百個,火繩二十根,火箭一百二十枝,火繩六根,火箭簍二個,油罩二個,大棒六根,銅鍋一口,水桶一隻,圍幔一條,大油罩一張。
dì bā. chē shén qì
第八。車神器
měi dà jiāng jūn yī wèi, zi chòng sān mén. měi zi chòng yī mén, bèi zhēng zi yào shí chū, gòng sān shí chū. měi chū huǒ yào sì jīn, gòng yī bǎi èr shí jīn. tiě zi sān bǎi liù shí wǔ gè, gòng yī wàn jiǔ bǎi wǔ shí gè. mù mǎ sān shí gè, shí zǐ sān shí gè.
每大將軍一位,子銃三門。每子銃一門,備征子藥十齣,共三十齣。每出火藥四斤,共一百二十斤。鐵子三百六十五個,共一萬九百五十個。木馬三十個,石子三十個。
dì jiǔ. jì chē chéng
第九。計車乘
fán yòng chē shù mù, yǐ zài qián kuǎn xuǎn chē bīng nèi. dàn chuàng chē zhī chū, yíng zhì bù yī. běn fǔ chū dào, chuàng yì yòng chē zhī shí, xiān yòng zhèng xiāng chē, suí yòu jiā yǐ piān xiāng. sì fāng xíng jù rú qiáng, yòu jiān yǐ bù pái, yǐ fáng duàn xù bù lián zhī huàn. měi yīn yáng èr chéng wèi yī yú, suí kě wèi mén, suí kě wèi bì, yuán zhòng zhuì nán yùn, wàng yì cān chà. jīn gǎi wèi xíng zhèn, tái yíng xiàng wǎng, zhǐ yòng qián hòu èr mén. mén chē yòng huó shàn, měi mén bā chéng, xiāng zhǎi zhě shí chéng shí èr chéng bù děng, yú jù zuǒ yòu piān xiāng wèi yú, zài liǎng bàng, xíng rú yùn chéng rán. wú zhàng chǐ zhī xì yǐ.
凡用車數目,已在前款選車兵內。但創車之初,營制不一。本府初到,創議用車之時,先用正廂車,隨又加以偏廂。四方行俱如牆,又兼以布牌,以防斷續不聯之患。每陰陽二乘為一隅,隨可為門,隨可為壁,緣重贅難運,望亦參差。今改為行陣,抬營嚮往,只用前後二門。門車用活扇,每門八乘,廂窄者十乘十二乘不等,余俱左右偏廂為隅,在兩傍,行如運城然。無丈尺之隙矣。
dì shí. chē fēn shù
第十。車分數
jì èr shí sì rén wèi yī chē. měi yī chē měi yī zōng, yòng chē zhèng yī míng. měi sì zōng yòng bǎi zǒng yī yuán, shì wèi yī jú, měi sì jú yòng bǎ zǒng yī yuán, shì wèi yī sī. měi sì sī yòng qiān zǒng yī yuán, shì wèi yī bù. měi èr bù yòng jiāng guān yī yuán, shì wèi yī yíng. yú duō fǎng cǐ.
計二十四人為一車。每一車每一宗,用車正一名。每四宗用百總一員,是為一局,每四局用把總一員,是為一司。每四司用千總一員,是為一部。每二部用將官一員,是為一營。余多仿此。
dì shí yī. chē zé chéng
第十一。車責成
měi chē zhèng tōng guǎn yī chē. fán zhèng duì qí duì duò gōng děng bīng jù tīng guǎn shù. qí zhèng bīng duì nèi jī shǒu duò gōng huǒ jiàn děng yóu wèi zhuān guǎn, yòu qí bīng duì zhǎng, zhǐ guǎn běn duì, chū zhàn bīng chē bīng bù xiāng gān yù. chē zhèng yǔ duò gōng bù chū chē, ér zhuān zài nèi guǎn chē. kǒng yǒu qīng fù, fú láng jī shǒu liù míng, zhuān bèi láng jī tǎng bǎ. téng pái shǒu zhuān fàng huǒ jiàn, niǎo chòng shǒu zhuān dǎ chòng, huǒ bīng zhuān bèi chuī zhǔ fáng huǒ zhī yòng.
每車正通管一車。凡正隊、奇隊、舵工等兵俱聽管束。其正兵隊內機手、舵工、火箭等尤為專管,又奇兵隊長,只管本隊,出戰兵車兵不相干預。車正與舵工不出車,而專在內管車。恐有傾覆,佛狼機手六名,專備狼機钂鈀。藤牌手專放火箭,鳥銃手專打銃,火兵專備炊煮防火之用。
dì shí èr. chē zhàn duì
第十二。車戰隊
fán chū chē yíng dí, chú zhèng qí duì xiān zài chē nèi gè zhào zé chéng tiáo xià gōng yì wài, qí qí bīng duì, réng jiāng niǎo chòng sì míng, téng pái èr míng, láng xiǎn èr míng, tǎng bǎ èr míng, tīng lìng bǎi yuān yāng zhèn bèi zhàn. xiáng yú yíng zhèn tiáo kuǎn nèi.
凡出車迎敵,除正、奇隊先在車內各照責成條下供役外,其奇兵隊,仍將鳥銃四名,藤牌二名,狼筅二名,钂鈀二名,聽令擺鴛鴦陣備戰。詳於營陣條款內。
dì shí sān. chē xíng yíng
第十三。車行營
jiāng zhèng qí èr duì fēn wèi èr bān, měi bān yī duì, lún liú zhuāi chē. dān rì qí bīng duì, shuāng rì zhèng bīng duì. měi wǔ lǐ yī huàn, yù yǒu ní shuǐ jí shàng pō, quán duì hé lì, bù xǔ lún bān.
將正、奇二隊分為二班,每班一隊,輪流拽車。單日騎兵隊,雙日正兵隊。每五里一換,遇有泥水及上坡,全隊合力,不許輪班。
dì shí sì. sū luó lì
第十四。蘇騾力
měi chē suī yǒu luó èr tóu, yuán chē zhòng luó shǎo, yùn zhuāi bù qián, bì děi sì tóu, nǎi kě zhǎng xíng. jìn yīn shè yǒu luó tóu chē bīng, suì jǐn yǐ yú luó, yǐ zhì luó lì wèi jié, xíng bù lián shù, jīn yǐ jiāng luó gé qì, rú réng yòng luó, bù guò zhǎng tú yī shí jiè lì, xū shì chē bīng fēn bān lún tuī, yǔ luó tóng lì, bù rán, jì yǒu luó zhuāi, yòu yòng chē bīng hé wèi zāi?
每車雖有騾二頭,緣車重騾少,運拽不前,必得四頭,乃可長行。近因設有騾頭車兵,遂盡倚於騾,以致騾力為竭,行不聯束,今已將騾革訖,如仍用騾,不過長途一時借力,須是車兵分班輪推,與騾同力,不然,既有騾拽,又用車兵何為哉?
dì shí wǔ. míng zhàn fǎ
第十五。明戰法
lùn zhàn chē běn bù dāng yòng luó, jìn jiā luó zhě, wèi zhǎng tú sū jūn zhī lì ěr. zhì yú lín zéi shí lǐ zhī nèi, suī rì cāo jūn shì, shàng qiě cāng huáng shī cuò, chà le hào lìng, wú zhī shēng chù, ān néng zhōu xuán, zhōng wǒ guī jǔ, kuàng ǎo xìng zhī luó hū? lín zéi xīn qù luó, zhǐ kě yòng tuó jūn shì xíng lǐ, jūn shì èr bān quán lì wǎn yùn, shù qián hòu gè chē tóu wěi xiāng lián, xī bù zhì duàn, mì bù zhì jǐ, fāng hé hào lìng, nǎi bǎo wàn quán.
論戰車本不當用騾,近加騾者,為長途蘇軍之力耳。至於臨賊十里之內,雖日操軍士,尚且倉皇失措,差了號令,無知牲畜,安能周旋,中我規矩,況拗性之騾乎?臨賊心去騾,只可用馱軍士行李,軍士二班全力挽運,庶前後各車頭尾相聯,稀不致斷,密不致擠,方合號令,乃保萬全。
dì shí liù. yán xún chē
第十六。嚴巡車
zào wán chē chéng, pài dào yíng nèi, qǔ gè qiān bǎ bǎi zǒng chē zhèng gè guǎn yù, bù zhì sǔn huài, shōu guǎn jiǎo bào, yī miàn jiāng chē shàng gè bīng yǒng, měi rì měi chē lún bō yī míng, shǒu chē. měi rì lún bǎ zǒng yī yuán, chē zhèng měi yī zǒng yī míng, xún luó guò yè, zhì cì rì píng míng jiāo dài yǔ huàn bān zhī rén. fù zhǔ jiāng chù huí huà, chēng yún xún chē wú shì. rú yǒu chē shí wù dīng tiě zhī lèi sǔn shī yī jiàn, jù gāi rì bǎ zǒng zhī shì, chú kǔn dǎ wài, réng zé xún fēng zǒng zhèng chē bīng péi cháng. jiāo dài zhī shí, jiē bān guān bīng wù yào jiāng chē xì kàn, rú yǒu qián xiàng sǔn shī, jí niǔ qián bān zhī rén fù gāi yíng chá jiū. rú róng yǐn bù jǔ, jí yǐ dài tì ér fāng jué jǔ zhě, zhǐ zuò jiàn bān zhī zuì. réng jiāng cǐ xiàng měi yī zǒng kān xiě lún bān shuǐ pái èr miàn, bō bīng tián pái, fā yǔ zūn shǒu, pái dào ér fù dài chí wù zhě, jūn fǎ zhì zuì. cǐ tiáo yǔ jūn qì tōng xiě zài pái shàng.
造完車乘,派到營內,取各千、把、百總、車正各管御,不致損壞,收管繳報,一面將車上各兵勇,每日每車輪撥一名,守車。每日輪把總一員,車正每一總一名,巡邏過夜,至次日平明交代與換班之人。赴主將處回話,稱雲「巡車無事」。如有車什物釘鐵之類損失一件,俱該日把總之事,除捆打外,仍責巡風總、正、車兵賠償。交代之時,接班官兵務要將車細看,如有前項損失,即扭前班之人赴該營查究。如容隱不舉,及已代替而方覺舉者,只坐見班之罪。仍將此項每一總刊寫輪班水牌二面,撥兵填牌,發與遵守,牌到而赴代遲誤者,軍法治罪。此條與軍器通寫在牌上。
strong zī bīng strong
輜兵
dì yī. xuǎn zī bīng
第一。選輜兵
yù rì bèi pái hào zhuō cì bìng shuā yāo pái cè, jù yǔ qí bīng tóng. shì rì xuǎn shí, xiān nǐ qiān bǎ bǎi zǒng chē zhèng duì zhǎng, jù tóng qí bīng lì. jì zī zhòng chē bā shí chéng, měi chéng luó shí tóu. gǔ chē èr chéng, yuán róng chē yī chéng, gè luó sì tóu, xiān xuǎn zhèng bīng yī duì, jiāng chē zhèng yī míng shěng lìng cè lì, tīng gāi chē zhèng jiāng xiān yǐ lǐng guò luó tóu jūn bīng chě chū xiāng rèn shí bā míng, yī miàn xiān biān chē zhèng wèi shǒu, luó bīng bā míng, āi cì wèi dì yī dì èr dì sān dì sì dì wǔ dì liù dì qī dì bā, píng liè. yǐ duò gōng yī míng wèi dì jiǔ, nèi yǐ yī èr sān sì wǔ liù míng, fàng fú láng jī èr jià, yǐ dì qī bā míng, zhuān guǎn luó tóu. yǐ duò gōng yǔ chē zhèng guǎn chē. yòu xuǎn qí bīng yī duì, xiān xuǎn duì zhǎng yī míng, zé lìng yú gè bù jūn zhōng jiǎn chū jiǔ míng, bā míng gěi huǒ chòng, yǐ dì yī dì èr dì sān dì sì gè réng jiān zhǎng dāo, yǐ dì wǔ dì liù gè jiān tǎng bǎ jiān huǒ jiàn, yǐ dì qī dì bā míng gè gěi téng pái, yǐ lǎo shí kě yì yī míng chōng huǒ bīng. yī chē wán jí gěi fāng sè rú shì rèn qí yī miàn, chē bīng bǎi liè tú yī zhāng, lìng chē zhèng lǐng zài kōng suǒ, zhào tú bǎi chéng èr duì, chē zhèng duì zhǎng gè lǐng yī duì, rú háng wǔ tú shì zuò dìng, yī bǎ zǒng zhě jù wán fàng chū, gè chē zhèng jiāng tú yòng mù pái zhān xuán chē shàng bèi chá, yǐ píng guǎn shù. yī jiāng guān xià wán zú, shì rì yú jiào chǎng pài zōng chéng sī shào míng bái, lǐng chē gěi qì tīng yǎn xí. cǐ chē bù yòng zhèng xiāng, bù yòng mén chē, jù shì zuǒ yòu piān xiāng, kāi yíng liǎng lù ér xíng, yù dí hé wèi fāng yíng dài zhàn, bìng bù yí dòng.
預日備牌號桌次並刷腰牌冊,俱與騎兵同。是日選時,先擬千、把、百總、車正、隊長,俱同騎兵例。計輜重車八十乘,每乘騾十頭。鼓車二乘,元戎車一乘,各騾四頭,先選正兵一隊,將車正一名省令側立,聽該車正將先已領過騾頭軍兵扯出相認識八名,一面先編車正為首,騾兵八名,挨次為第一、第二、第三、第四、第五、第六、第七、第八,平列。以舵工一名為第九,內以一、二、三、四、五、六名,放佛狼機二架,以第七、八名,專管騾頭。以舵工與車正管車。又選奇兵一隊,先選隊長一名,責令於各部軍中揀出九名,八名給火銃,以第一、第二、第三、第四各仍兼長刀,以第五、第六各兼钂鈀兼火箭,以第七、第八名各給藤牌,以老實可役一名充火兵。一車完即給方色如式認旗一面,車兵擺列圖一張,令車正領在空所,照圖擺成二隊,車正、隊長各領一隊,如行伍圖式坐定,一把總者俱完放出,各車正將圖用木牌粘懸車上備查,以憑管束。一將官下完足,示日於教場派宗城司哨明白,領車給器聽演習。此車不用正廂,不用門車,俱是左右偏廂,開營兩路而行,遇敵合為方營待戰,並不移動。
dì èr. zī qí gǔ
第二。輜旗鼓
tóng chē yíng lì.
同車營例。
dì sān. zī zá liú
第三。輜雜流
tóng chē yíng lì.
同車營例。
dì sì. zī bīng pái
第四。輜兵牌
tóng chē yíng lì.
同車營例。
dì wǔ. zī qí hào
第五。輜旗號
tóng chē bīng. dàn měi qiān zhī yǒu èr bǎ, zuǒ bù yī sī, jí qián sī, èr sī jí zuǒ sī, yòu bù yī sī jí yòu sī, èr sī jí hòu sī.
同車兵。但每千隻有二把,左部一司,即前司,二司即左司,右部一司即右司,二司即後司。
dì liù. zī shí qì
第六。輜什器
chē zhèng: qí yī miàn, yǒu qiāng tóu qí gān yī gēn, míng kuī yī dǐng, jiǎ yī fù, tīng dài yī tiáo, yē piáo yī gè. měi chē láng jī èr jià, měi yī jià guǎn fàng bīng sān míng, měi jià zi chòng jiǔ mén tiě shuān èr gēn. tiě chuí zhuī jiǎn shi āo xīn sòng zi gè yī jiàn. bèi zhēng huǒ yào měi chū sān liǎng, bèi sān bǎi chū, gòng èr shí jīn. dà qiān zi yī bǎi gè, huǒ shéng wǔ gēn, yē piáo yī gè.
車正:旗一面,有槍頭旗杆一根,明盔一頂,甲一副,鞓帶一條,椰瓢一個。每車狼機二架,每一架管放兵三名,每架子銃九門、鐵閂二根。鐵錘、錐、剪、匙、凹心送子各一件。備征火藥每出三兩,備三百出,共二十斤。大鉛子一百個,火繩五根,椰瓢一個。
niǎo chòng shǒu: měi míng niǎo chòng yī mén, shuò zhàng yī gēn, xī biē yī gè, yào guǎn sān shí gè, qiān zi dài yī gè, chòng tào yī gè. bèi zhēng huǒ yào měi chū sān qián, bèi sān bǎi chū. lìng bèi yào liù liǎng, gòng liù jīn. qiān zi sān bǎi gè, huǒ shéng wǔ gēn, měi jú qiān zi mó yī fù, yē piáo yī gè. zi yào hé kǒu dā pèi, tóng qí chòng lì.
鳥銃手:每名鳥銃一門,搠杖一根,錫鱉一個,藥管三十個,鉛子袋一個,銃套一個。備征火藥每出三錢,備三百出。另備藥六兩,共六斤。鉛子三百個,火繩五根,每局鉛子模一副,椰瓢一個。子藥合口搭配,同騎銃例。
dà bàng shǒu: měi míng dà bàng yī gēn, bàng tóu yòng rèn yǒu shì, yē piáo yī gè.
大棒手:每名大棒一根,棒頭用刃有式,椰瓢一個。
huǒ bīng: měi míng tiě jiān biǎn dān yī tiáo, tóng guō èr kǒu, shuǐ tǒng èr zhī, yē piáo yī gè.
火兵:每名鐵尖扁擔一條,銅鍋二口,水桶二隻,椰瓢一個。
měi chē wéi màn yī tiáo, bá zhóu shéng èr tiáo, shāo pō shéng yī tiáo, chū suǒ shéng liù tiáo, sā shéng èr tiáo, yíng sā shéng èr tiáo, dà tiě pī èr gè, xiǎo tiě pī èr gè, tiě suǒ èr tiáo, pí dù dài yī tiáo, pí hòu tīng yī tiáo, má yōng zi shí tiáo, má dā zǐ gòng èr shí tiáo, mù ān yī zuò, tì zi yī gè, cǎo zhá yī kǒu, liǔ kuāng yī kǒu, shuǐ tǒng èr zhī, zài shuǐ dà lǒu yī gè. měi chē yīng zài méi chǎo èr shí wǔ dǒu, mǐ sān shí qī dòu wǔ shēng, dòu liù shí èr dòu wǔ shēng.
每車圍幔一條,拔軸繩二條,稍坡繩一條,出索繩六條,撒繩二條,迎撒繩二條,大鐵鈈二個,小鐵鈈二個,鐵索二條,皮肚帶一條,皮後鞓一條,麻擁子十條,麻搭子共二十條,木鞍一座,屜子一個,草鍘一口,柳筐一口,水桶二隻,載水大簍一個。每車應載煤炒二石五斗,米三石七斗五升,豆六石二斗五升。
dì qī. jì zī chéng
第七。計輜乘
yǐ zài qián kuǎn xuǎn chē bīng tiáo xià. jīn xīn lì sān yíng, zài sān tún wèi zhōng yíng, zài mì yún wèi qián yíng, zài zūn huà wèi hòu yíng. jí mín jiān dà chē. měi chē shàng jiā bǎn, píng fēn wèi zuǒ yòu xiāng.
已在前款選車兵條下。今新立三營,在三屯為中營,在密云為前營,在遵化為後營。即民間大車。每車上加板,平分為左右廂。
dì bā. zī fēn shù
第八。輜分數
jì gòng èr shí rén wèi yī chē, měi yī chē wèi yī zōng, yòng chē zhèng yī míng wǔ zōng wèi yī jú, yòng bǎi zǒng yī yuán sì jú wèi yī sī, yòng bǎ zǒng yī yuán èr bǎ zǒng wèi yī bù, yòng qiān zǒng yī yuán èr bù yòng jiāng guān yī yuán, shì wèi yī yíng.
計共二十人為一車,每一車為一宗,用車正一名;五宗為一局,用百總一員;四局為一司,用把總一員;二把總為一部,用千總一員;二部用將官一員,是為一營。
dì jiǔ. zī zé chéng
第九。輜責成
měi chē zhèng tōng guǎn yī chē, fán zhèng duì qí duì duò gōng děng bīng jù tīng guǎn shù. qí zhèng bīng duì nèi luó bīng láng jī shǒu duò gōng yóu wèi zhuān guǎn, yòu qí bīng duì zhǎng zhǐ guǎn běn duì, chū zhàn bīng chē bīng bù xiāng gān yù, chē zhèng yǔ duò gōng bù chū shǒu, zhuān zài nèi guǎn chē, kǒng yǒu qīng fù. luó bīng guǎn luó, kǒng yǒu tiào yuè. luó bīng nèi yǐ liù míng zhuān fàng fú láng jī. qí bīng yī duì niǎo chòng kuài qiāng shǒu liù míng yī èr sān sì míng, zhuān zhí niǎo chòng zhǎng dāo, wǔ liù míng niǎo chòng jiān téng pái yāo dāo, qī bā míng tǎng bǎ jiān huǒ jiàn, zài chē nèi téng pái shōu zài chē shàng, jù fàng niǎo chòng, tǎng bǎ shǒu zhuān fàng huǒ jiàn, chū chē xià zuò zhàn. yǐ sì míng yuǎn fàng niǎo chòng, zéi jìn yòng zhǎng dāo. dì wǔ dì liù jiāng niǎo chòng shōu zài chē shàng, zhí téng pái dāo, gè réng huái shuǐ guāng shí sān kuài, zéi jìn yòng shí, bī shēn zhàn yòng pái, dì qī dì bā yuǎn fàng huǒ jiàn, zéi jìn yòng tǎng bǎ, jù jié yuān yāng zhèn shì.
每車正通管一車,凡正隊、奇隊、舵工等兵俱聽管束。其正兵隊內騾兵、狼機手、舵工尤為專管,又騎兵隊長只管本隊,出戰兵車兵不相干預,車正與舵工不出手,專在內管車,恐有傾覆。騾兵管騾,恐有跳躍。騾兵內以六名專放佛狼機。奇兵一隊鳥銃快槍手六名、一、二、三、四名,專執鳥銃長刀,五、六名鳥銃兼藤牌腰刀,七、八名钂鈀兼火箭,在車內藤牌收在車上,俱放鳥銃,钂鈀手專放火箭,出車下作戰。以四名遠放鳥銃,賊近用長刀。第五、第六將鳥銃收在車上,執藤牌刀,各仍懷水光石三塊,賊近用石,逼身戰用牌,第七、第八遠放火箭,賊近用钂鈀,俱結鴛鴦陣勢。
dì shí. zī zhàn duì
第十。輜戰隊
tóng chē yíng lì.
同車營例。
dì shí yī. zī xíng yíng
第十一。輜行營
fán zhēng xíng jūn bīng gè zhí gè yì. yù yǒu kēng kǎn shuǐ ní, tōng wèi hé lì tuī chē, yǐ zhù luó lì, sù bá chū xiǎn.
凡征行軍兵各執各藝。遇有坑坎水泥,通為合力推車,以助騾力,速拔出險。
dì shí èr. hào lìng chē
第十二。號令車
yǔ chē yíng tóng. dī fáng huǒ zhú, yóu wèi yào wù.
與車營同。提防火燭,尤為要務。
dì shí sān. zī hóu liáng
第十三。輜餱糧
měi yíng jì gāi méi chǎo èr bǎi dān, mǐ sān bǎi shí, hēi dòu wǔ bǎi dān, píng rì yú zhù zhā chù suǒ jiàn lì cāng áo yī suǒ, jiāng méi chǎo mǐ dòu zhā zhào xīn dìng shì lì yú gāi yá mén cāng áo lǐng chū, jù yòng bù dài zhuāng shèng, gài kǒng yī shí yǒu shì zhuāng yùn bù jí yě. měi yú xià tiān shài yáng yī cì, guò sān nián tīng gěi jūn zhī yòng, jí jiāng gè jūn yīng de xíng liáng, jiù yú gāi cāng zǒng lǐng wěi guān zhuāng bèi, huò shōu zhé sè dí mǎi yǐ dǐ zī liáng, yóu wèi jié jìng.
每營計該煤炒二百擔,米三百石,黑豆五百擔,平日於駐劄處所建立倉厫一所,將煤炒、米、豆、查照新定事例於該衙門倉厫領出,俱用布袋裝盛,蓋恐一時有事裝運不及也。每於夏天曬揚一次,過三年聽給軍支用,即將各軍應得行糧,就於該倉總領委官裝備,或收折色糴買以抵輜糧,尤為潔淨。
strong hé chē bù qí yíng strong
合車步騎營
dì yī. chē qí bìng yíng
第一。車騎並營
měi bù bīng yī zhī, mǎ bīng yī zhī, hé wèi yī yíng. qí fǎ yǐ xuǎn dìng guò qí bīng yíng chē bīng yíng, gè yù cāo háng wǔ, guàn shú tīng hé. jiāng chē liǎng háng liè dìng, xiāng jù xiàng wài, qián hòu mén chē jù hé, chú qián mén chē bā chéng, zuǒ yòu bāng chē gè èr chéng, bù pài qí bīng wài, zuǒ yòu xiāng chē měi liǎng chē yī lián pài qí bīng yī qí, jì qí bīng fán sān jú wèi yī sī zhě, zhào cǐ. ruò sì jú wèi sī zhě, mén chē jù yī tǐ pài jiù. jiāng qí bīng qí zǒng yǔ liǎng chē chē zhèng sān rén, hù xiāng rèn shí, rèn shì zòng héng lún zhuǎn, kāi hé jìn zhǐ. sān rén zhě bù xǔ xiāng lí chē xiāng, zhǐ shì xiàng wài chē zhèng rèn dìng qí zǒng, dàn ruò xiāng shī, bì cuī xiāng bàng. qí zǒng zhuān kàn èr chē zhèng zhī chē, dàn ruò xiāng shī, wù yào còu jìn. huí zhuǎn còu hé jiān, zhǐ yǐ qí jiù chē, bù yǐ chē jiù qí. rú zhì xiāng lí, jù zé qí zǒng, rèn shì rú hé xíng yíng, nèi wài zhuǎn zhé, qí bīng zhī zài èr chē xiāng lǐ. dì yī qí zǒng bù guò dì yī chē zhī tóu, dì sān duì huǒ bīng bù chū dì èr chē zhī wěi, jǐn jǐn xiāng suí, chē xiàng hé zhuǎn, qí bīng xiàng hé zhuǎn, rú cǐ jì dìng. jiù shì yī yíng shí yíng yī wàn shí wàn zài bù cuò luàn, qián yì bù sǒng, hòu yì bù duàn, yì wú chē qián mǎ hòu mǎ qián chē hòu zhī wù yǐ.
每步兵一枝,馬兵一枝,合為一營。其法以選定過騎兵營、車兵營,各預操行伍,慣熟聽合。將車兩行列定,廂俱向外,前後門車俱合,除前門車八乘,左右幫車各二乘,不派騎兵外,左右廂車每兩車一聯派騎兵一旗,計騎兵凡三局為一司者,照此。若四局為司者,門車俱一體派就。將騎兵旗總與兩車車正三人,互相認識,任是縱橫輪轉,開合進止。三人者不許相離車廂,只是向外車正認定旗總,但若相失,必催相傍。旗總專看二車正之車,但若相失,務要湊近。迴轉湊合間,只以騎就車,不以車就騎。如致相離,俱責旗總,任是如何行營,內外轉折,騎兵只在二車廂里。第一旗總不過第一車之頭,第三隊火兵不出第二車之尾,緊緊相隨,車向何轉,騎兵向何轉,如此記定。就是一營十營一萬十萬再不錯亂,前亦不聳,後亦不斷,亦無車前馬後馬前車後之誤矣。
dì èr. chē qí zé chéng
第二。車騎責成
fán zhàn chē yù yuǎn xíng, huò jiā luó, huò jiā rén, lìng zài chē yíng kuǎn nèi. zī zhòng yíng měi chē bā tóu, yù xiàn yì nán gè yùn. pèi dào mǎ bīng yī qí, yù guò ní nìng shuǐ zǔ, jǐn shù xià mǎ, hé lì yùn chē guò zhī, cǐ suí xiǎn cóng biàn xíng shì, bù zài hào lìng zhī nèi. shè yòu shí fēn xiǎn xiàn, rén lì bù zú, jí jiāng gè jūn mǎ pǐ, jiù yòng suǒ dài jiāng shéng jiē qǐ, shuān yú chē guāng bìng lì zhuāi guò, ruò chē chē dào xiǎn, fāng cái shōu shí, bì wù xíng lù, dàn fán qián tú xiǎn zǔ, yī chē shōu shí, jí biàn zhuǎn lái, gè chē yī qí shōu shí, jí zhì guò xiǎn, zé rú zài píng dì, shù bù dān wù shí guāng.
凡戰車遇遠行,或加騾,或加人,另載車營款內。輜重營每車八頭,遇陷亦難各運。配到馬兵一旗,遇過泥濘水阻,盡數下馬,合力運車過之,此隨險從便行事,不在號令之內。設又十分險陷,人力不足,即將各軍馬匹,就用所帶韁繩接起,栓於車桄併力拽過,若車車到險,方才收拾,必誤行路,但凡前途險阻,一車收拾,即便轉來,各車一齊收拾,及至過險,則如在平地,庶不耽誤時光。
chē bù qí bǎo jié shì
車步旗保結式
dì yī. qǔ bǎo jié
第一。取保結
zì shàng ér xià, bǎo wú bù kān.
自上而下,保無不堪。
mǒu cān yóu mǒu rén, jīn dāng chù bǎo jié dé běn shào xià qiān zǒng, bìng fēi qiè nuò bù kān, rú xū, gān zuì, jié zhuàng shì shí.
某參游某人,今當處保結得本哨下千總,並非怯懦不堪,如虛,甘罪,結狀是實。
mǒu qiān zǒng mǒu rén, jīn dāng chù bǎo jié dé běn bù xià bǎ zǒng, bìng fēi qiè nuò bù kān, rú xū, gān zuì, jié zhuàng shì shí.
某千總某人,今當處保結得本部下把總,並非怯懦不堪,如虛,甘罪,結狀是實。
mǒu sī bǎ zǒng mǒu rén, jīn dāng chù bǎo jié dé běn sī xià bǎi zǒng, bìng fēi qiè nuò bù kān, rú xū, gān zuì, jié zhuàng shì shí.
某司把總某人,今當處保結得本司下百總,並非怯懦不堪,如虛,甘罪,結狀是實。
mǒu bǎi zǒng mǒu rén, jīn dāng chù bǎo jié dé běn jú xià qí zǒng, bìng fēi qiè nuò bù kān, jí mào míng dǐng tì, rú xū jí yǒu táo zǒu, gān zuì, jié zhuàng shì shí.
某百總某人,今當處保結得本局下旗總,並非怯懦不堪,及冒名頂替,如虛及有逃走,甘罪,結狀是實。
mǒu qí zǒng mǒu rén, jīn dāng chù bǎo jié dé běn zōng xià duì zǒng, bìng fēi qiè nuò lǎo ruò, jí mào míng dǐng tì, rú xū jí yǒu táo zǒu, gān zuì, jié zhuàng shì shí.
某旗總某人,今當處保結得本宗下隊總,並非怯懦老弱,及冒名頂替,如虛及有逃走,甘罪,結狀是實。
mǒu duì zǒng mǒu rén, jīn dāng chù bǎo jié dé běn duì xià gè bīng, bìng wú lǎo ruò qiè nuò bù kān, jí mào míng dǐng tì, rú xū jí yǒu táo zǒu, gān zuì, jié zhuàng shì shí.
某隊總某人,今當處保結得本隊下各兵,並無老弱怯懦不堪,及冒名頂替,如虛及有逃走,甘罪,結狀是實。
dì èr. qǔ bǎo jié
第二。取保結
zì xià ér shàng, bǎo běn guǎn bù zhì shī xiàn.
自下而上,保本管不致失陷。
qiān zǒng mǒu mǒu děng, jīn dāng chù shí bǎo, lǐng guò běn yíng jiāng guān mǒu, qián qù shàng zhèn, bìng bù zhì lín zhèn shū shī. rú yǒu shū shī gè gān sǐ cháng mìng.
千總某某等,今當處實保,領過本營將官某,前去上陣,並不致臨陣疏失。如有疏失各甘死償命。
bǎ zǒng mǒu mǒu děng, jīn dāng chù shí bǎo, lǐng guò běn guǎn qiān zǒng, qián qù shàng zhèn, bìng bù zhì lín zhèn shū shī. rú yǒu shū shī gè gān sǐ cháng mìng.
把總某某等,今當處實保,領過本管千總,前去上陣,並不致臨陣疏失。如有疏失各甘死償命。
qí zǒng mǒu mǒu děng, jīn dāng chù shí bǎo, lǐng guò běn guǎn bǎi zǒng, qián qù shàng zhèn, bìng bù zhì lín zhèn shū shī. rú yǒu shū shī, gè gān sǐ cháng mìng.
旗總某某等,今當處實保,領過本管百總,前去上陣,並不致臨陣疏失。如有疏失,各甘死償命。
duì zǒng mǒu mǒu děng, jīn dāng chù shí bǎo, lǐng guò běn guǎn qí zǒng, qián qù shàng zhèn, bìng bù zhì lín zhèn shū shī. rú yǒu shū shī, gè gān sǐ cháng mìng.
隊總某某等,今當處實保,領過本管旗總,前去上陣,並不致臨陣疏失。如有疏失,各甘死償命。
zhōng jūn qí gǔ
中軍旗鼓
yī liè qīng dào. fū jiàn dà jiāng qí gǔ, fēi wèi měi guān shì. zì jìn shì zhī jiāng, bù yòng qí gǔ yǐ zhàn, gù suì fèi ér bù zhī jiǎng. nǎi zhǐ yòng wèi bǎi liè zhī xū jù, yǐ chōng zhān shì zhuàng wēi yí ér yǐ, cǐ dà miù yě. gài wú shì rì, jūn xíng zé wèi dà jiāng zhōng jūn, ér dà jiāng jū qí xià, zhèng xíng zhī jiān yǒu jǐng, jí wèi fēn zhá yíng bì zhī yòng lì biǎo zhī xū, suǒ wèi xíng zé chéng zhèn, zhǐ zé chéng yíng. rén jiàn qí fēn fēn yún yún, jiāo zá yú tú, ér bù zhī jiǔ jūn bā zhèn wǔ xíng liù huā xī yù qí zhōng. yī wén hào tóu, biàn huà lì chéng, ān yíng dìng lěi, rén jiàn qí gè yǒu qū fù, ér bù zhī quán píng qí gǔ yǐ jǔ cuò. jí qí fù shōu, xī yī hào lìng, yòu zhào tú wèi xíng yíng yǐ. zì fēi zhī gòu zhě, xiān néng dé cǐ zhōng zhī miào, mò bù shì wèi zhuì yóu ěr. tú liè yú zuǒ.
一列清道。夫建大將旗鼓,非為美觀視。自近世之將,不用旗鼓以戰,故遂廢而不知講。乃只用為擺列之虛具,以充瞻視壯威儀而已,此大謬也。蓋無事日,軍行則為大將中軍,而大將居其下,正行之間有警,即為分札營壁之用、立表之需,所謂行則成陣,止則成營。人見其紛紛紜紜,交雜於途,而不知九軍八陣五行六花悉寓其中。一聞號頭,變化立成,安營定壘,人見其各有趨附,而不知全憑旗鼓以舉措。及其復收,悉依號令,又照圖為行營矣。自非知彀者,鮮能得此中之妙,莫不視為贅疣耳。圖列於左。