zhēn yù shēng, chǔ yí líng rén, xiào lián zhī zǐ. néng wén, měi fēng zī, ruò guàn zhī míng. ér shí, xiāng zhě yuē: hòu dāng qǔ nǚ dào shì wèi qī. fù mǔ gòng yǐ wèi xiào. ér wèi zhī lùn hūn, dī áng kǔ bù néng jiù. shēng mǔ zāng fū rén, zǔ jū huáng gāng, shēng yǐ gù yì wài zǔ mǔ. wén shí rén yǔ yuē: huáng zhōu sì yún, shǎo zhě wú lùn. gài jùn yǒu lǚ zǔ ān, ān zhōng nǚ dào shì jiē měi, gù yún.
真毓生,楚夷陵人,孝廉之子。能文,美丰姿,弱冠知名。兒時,相者曰:「後當娶女道士為妻。」父母共以為笑。而為之論婚,低昂苦不能就。生母臧夫人,祖居黃岡,生以故詣外祖母。聞時人語曰:「黃州『四雲』,少者無論。」蓋郡有呂祖庵,庵中女道士皆美,故云。
ān qù zāng shì cūn jǐn shí yú lǐ, shēng yīn qiè wǎng. kòu qí guān, guǒ yǒu nǚ dào shì sān sì rén, qiān xǐ chéng yíng, yí dù jiē jié. zhōng yī zuì shǎo zhě, kuàng shì zhēn wú qí chóu, xīn hǎo ér mù zhù zhī. nǚ yǐ shǒu zhī yí dàn tā gù. zhū dào shì mì zhǎn pēng chá. shēng chéng jiān wèn xìng zì, dá yún: yún qī, xìng chén. shēng xì yuē: qí yǐ! xiǎo shēng shì xìng pān. chén chēng yán fā jiá, dī tóu bù yǔ, qǐ ér qù. shǎo jiān yuè míng, jìn jiā guǒ, gè dào xìng zì: yī bái yún shēn, nián sān shí xǔ yī shèng yún mián, èr shí yǐ lái yī liáng yún dòng, yuē èr shí yǒu sì wǔ, què wèi dì. ér yún qī bù zhì, shēng shū chàng wǎng, yīn wèn zhī. bái yuē: cǐ bì jù shēng rén. shēng nǎi qǐ bié, bái lì wǎn zhī, bù liú ér chū. bái yuē: ér yù jiàn yún qī, míng rì kě fù lái.
庵去臧氏村僅十餘里,生因竊往。扣其關,果有女道士三四人,謙喜承迎,儀度皆潔。中一最少者,曠世真無其儔,心好而目注之。女以手支頤但他顧。諸道士覓盞烹茶。生乘間問姓字,答云:「雲棲,姓陳。」生戲曰:「奇矣!小生適姓潘。」陳赬顏發頰,低頭不語,起而去。少間瀹茗,進佳果,各道姓字:一白雲深,年三十許;一盛雲眠,二十已來;一梁雲棟,約二十有四五,卻為弟。而雲棲不至,生殊悵惘,因問之。白曰:「此婢懼生人。」生乃起別,白力挽之,不留而出。白曰:「而欲見雲棲,明日可復來。」
shēng guī, sī liàn qí qiè. cì rì yòu yì zhī. zhū dào shì jù zài, dú shǎo yún qī, wèi biàn jù wèn. zhū dào shì zhì jù liú cān, shēng lì cí, bù tīng. bái chāi bǐng shòu zhù, quàn jìn liáng yīn. jì wèn: yún qī hé zài? dá yún: zì zhì. jiǔ zhī, rì shì yǐ wǎn, shēng yù guī. bái zhuō wàn liú zhī, yuē: gū zhǐ cǐ, wǒ zhuō bì zǐ lái fèng jiàn. shēng nǎi zhǐ. é, tiāo dēng jù jiǔ, yún mián yì qù. jiǔ shù xíng, shēng cí yǐ zuì. bái yuē: yǐn sān gōng, zé yún qī chū yǐ. shēng guǒ yǐn rú shù. liáng yì yǐ cǐ xié quàn zhī, shēng yòu jǐn zhī, fù zhǎn gào cí. bái gù liáng yuē: wú děng miàn báo, bù néng quàn yǐn, rǔ wǎng yè chén bì lái, biàn dào pān láng dài miào cháng yǐ jiǔ. liáng qù, shǎo shí ér fǎn, jù yán: yún qī bù zhì. shēng yù qù, ér yè yǐ shēn, nǎi yáng zuì yǎng wò. liǎng rén dài luǒ zhī, dié jiù yín yān. zhōng yè bù kān qí rǎo. tiān jì míng, bù shuì ér bié, shù rì bù gǎn fù wǎng, ér xīn niàn yún qī bù wàng yě, dàn bù shí yú jìn cè tàn zhēn zhī.
生歸,思戀綦切。次日又詣之。諸道士俱在,獨少雲棲,未便遽問。諸道士治具留餐,生力辭,不聽。白拆餅授箸,勸進良殷。既問:「雲棲何在?」答云:「自至。」久之,日勢已晚,生欲歸。白捉腕留之,曰:「姑止此,我捉婢子來奉見。」生乃止。俄,挑燈具酒,雲眠亦去。酒數行,生辭已醉。白曰:「飲三觥,則雲棲出矣。」生果飲如數。梁亦以此挾勸之,生又盡之,覆盞告辭。白顧梁曰:「吾等面薄,不能勸飲,汝往曳陳婢來,便道潘郎待妙常已久。」梁去,少時而返,具言:「雲棲不至。」生欲去,而夜已深,乃佯醉仰臥。兩人代裸之,迭就淫焉。終夜不堪其擾。天既明,不睡而別,數日不敢復往,而心念雲棲不忘也,但不時於近側探偵之。
yī rì jì mù, bái chū mén yǔ shào nián qù. shēng xǐ, bù shèn wèi liáng, jí wǎng kuǎn guān. yún mián chū yīng mén, wèn zhī, zé liáng yì tā shì. yīn wèn yún qī, shèng dǎo qù, yòu rù yī yuàn. hū yuē: yún qī! kè zhì yǐ. dàn jiàn shì mén pēng rán ér hé. shèng xiào yuē: bì fēi yǐ. shēng lì chuāng wài, shì jiāng yǒu yán, shèng nǎi qù. yún qī gé chuāng yuē: rén jiē yǐ qiè wèi ěr diào jūn yě. pín lái zé shēn mìng dài yǐ. qiè bù néng zhōng shǒu qīng guī, yì bù gǎn suì guāi lián chǐ, yù de rú pān láng zhě shì zhī ěr. shēng nǎi yǐ bái tóu xiāng yuē. yún qī yuē: qiè shī fǔ yǎng. jí yì fēi yì, guǒ xiāng jiàn ài, dāng yǐ èr shí jīn shú qiè shēn. qiè hòu jūn sān nián. rú wàng wèi sāng zhōng zhī yuē, suǒ bù néng yě. shēng nuò zhī. fāng yù zì chén, ér shèng fù zhì, cóng yǔ jù chū, suì bié guī.
一日既暮,白出門與少年去。生喜,不甚畏梁,急往款關。雲眠出應門,問之,則梁亦他適。因問雲棲,盛導去,又入一院。呼曰:「雲棲!客至矣。」但見室門閛然而合。盛笑曰:「閉扉矣。」生立窗外,似將有言,盛乃去。雲棲隔窗曰:「人皆以妾為餌釣君也。頻來則身命殆矣。妾不能終守清規,亦不敢遂乖廉恥,欲得如潘郎者事之耳。」生乃以白頭相約。雲棲曰:「妾師撫養。即亦非易,果相見愛,當以二十金贖妾身。妾候君三年。如望為桑中之約,所不能也。」生諾之。方欲自陳,而盛復至,從與俱出,遂別歸。
zhōng xīn chāo chàng, sī yù wěi qū yín yuán, zài yī qīn qí jiāo fàn, shì yǒu jiā rén bào fù bìng, suì xīng yè ér hái. wú hé, xiào lián zú. fū rén tíng xùn zuì yán, xīn shì bù gǎn shǐ zhī, dàn kè jiǎn jīn zī rì jī zhī. yǒu yì hūn zhě, zhé yǐ fú què wèi cí. mǔ bù tīng. shēng wǎn gào yuē: nǎng zài huáng gāng, wài zǔ mǔ yù yǐ hūn chén shì, chéng xīn suǒ yuàn. jīn zāo dà gù, yīn hào suì gěng, jiǔ bù rú huáng shěng wèn dàn xī yī wǎng, rú bù guǒ xié, cóng mǔ suǒ mìng. fū rén xǔ zhī. nǎi xié suǒ jī ér qù.
中心怊悵,思欲委曲夤緣,再一親其嬌范,適有家人報父病,遂星夜而還。無何,孝廉卒。夫人庭訓最嚴,心事不敢使知,但刻減金資日積之。有議婚者,輒以服闋為辭。母不聽。生婉告曰:「曩在黃岡,外祖母欲以婚陳氏,誠心所願。今遭大故,音耗遂梗,久不如黃省問;旦夕一往,如不果諧,從母所命。」夫人許之。乃攜所積而去。
zhì huáng yì ān zhōng, zé yuàn yǔ huāng liáng, dà yì chóu xī. jiàn rù zhī, wéi yī lǎo ní chuī zào xià, yīn jiù wèn. ní yuē: qián nián lǎo dào shì sǐ, sì yún xīng sàn yǐ. wèn: hé zhī? yuē: yún shēn yún dòng, cóng è shǎo qù xiàng wén yún qī yù jū jùn běi yún mián xiāo xī bù zhī yě. shēng wén zhī bēi tàn. mìng jià jí yì jùn běi, yù guān zhé xún, bìng shǎo zōng jī. chàng hèn ér guī, wěi gào mǔ yuē: jiù yán: chén wēng rú yuè zhōu, dài qí guī, dāng qiǎn bēng lái.
至黃詣庵中,則院宇荒涼,大異疇昔。漸入之,惟一老尼炊灶下,因就問。尼曰:「前年老道士死,『四雲』星散矣。」問:「何之?」曰:「雲深、雲棟,從惡少去;向聞雲棲寓居郡北;雲眠消息不知也。」生聞之悲嘆。命駕即詣郡北,遇觀輒詢,並少蹤跡。悵恨而歸,偽告母曰:「舅言:陳翁如岳州,待其歸,當遣伻來。」
yú bàn nián fū rén guī níng, yǐ shì wèn mǔ, mǔ shū máng rán. fū rén nù zi kuáng ǎo yí shēng yǔ jiù móu, ér wèi yǐ wèn yě. xìng jiù chū mò cóng jī qí wàng. fū rén yǐ xiāng yuàn dēng lián fēng. zhāi sù shān xià. jì wò, nì lǚ zhǔ rén kòu fēi, sòng yī nǚ dào shì jì sù tóng shě, zì yán: chén yún qī. wén fū rén jiā yí líng, yí zuò jiù tà, gào sù kǎn kě, cí zhǐ bēi cè. mò yán: yǒu biǎo xiōng pān shēng, yǔ fū rén tóng jí, fán zhǔ zǐ zhí bèi yī chuán kǒu yǔ, dàn dào qí jì qī hè guān shī shū wáng dào chéng suǒ. zhāo xī è kǔ, dù rì rú suì. lìng zǎo yī lín cún kǒng guò cǐ yǐ wǎng, wèi zhī huò zhī yě. fū rén shěn míng zì, jí yòu bù zhī. dàn yún: jì zài xué gōng, xiù cái bèi xiǎng wú bù wén yě. wèi míng zǎo bié, yīn yīn zài zhǔ.
逾半年夫人歸寧,以事問母,母殊茫然。夫人怒子誑;媼疑甥與舅謀,而未以問也。幸舅出莫從稽其妄。夫人以香願登蓮峰。齋宿山下。既臥,逆旅主人扣扉,送一女道士寄宿同舍,自言:「陳雲棲。」聞夫人家夷陵,移坐就榻,告訴坎坷,詞旨悲惻。末言:「有表兄潘生,與夫人同籍,煩囑子侄輩一傳口語,但道其寄棲鶴觀師叔王道成所。朝夕厄苦,度日如歲。令早一臨存;恐過此以往,未之或知也。」夫人審名字,即又不知。但云:「既在學宮,秀才輩想無不聞也。」未明早別,殷殷再囑。
fū rén jì guī, xiàng shēng yán jí. shēng zhǎng guì yuē: shí gào mǔ: suǒ wèi pān shēng jí ér yě. dà rén jì zhī qí gù, nù yuē: bù xiào ér! xuān yín sì guān, yǐ dào shì wèi fù, hé yán jiàn qīn bīn hū! shēng chuí tóu, bù gǎn chū cí. huì shēng yǐ fù shì rù jùn, qiè mìng zhōu fǎng wáng dào chéng. zhì, zé yún qī bàn yuè qián chū yóu bù fǎn. jì guī, yì yì ér bìng.
夫人既歸,向生言及。生長跪曰:「實告母:所謂潘生即兒也。」大人既知其故,怒曰:「不肖兒!宣淫寺觀,以道士為婦,何顏見親賓乎!」生垂頭,不敢出詞。會生以赴試入郡,竊命舟訪王道成。至,則雲棲半月前出遊不返。既歸,悒悒而病。
shì zāng ǎo zú, fū rén wǎng bēn sàng, bìn hòu mí tú, zhì jīng shì jiā, wèn zhī, zé zú mèi yě. xiāng biàn yāo rù. jiàn yǒu shào nǚ zài táng, nián kě shí bā jiǔ, zī róng màn miào, mù suǒ wèi dǔ. fū rén měi sī dé yī jiā fù, bǐ zi bù duì, xīn dòng, yīn jié shēng píng. mèi yún: cǐ wáng shì nǚ yě, jīng shì shēng yě. hù shì jù fū, zàn jì cǐ ěr. wèn: xù jiā shuí? yuē: wú zhī. bǎ shǒu yǔ yǔ, yì zhì jiāo wǎn, mǔ dà yuè, wèi zhī guò sù, sī yǐ jǐ yì gào mèi. mèi yuē: liáng jiā. dàn qí rén gāo zì wèi zhì, bù rán, hú cuō tuó zhì jīn yě. róng shāng zhī. fū rén zhāo yǔ tóng tà, tán xiào shén huān, zì yuàn mǔ fū rén. fū rén yuè, qǐng tóng guī jīng zhōu, nǚ yì xǐ.
適臧媼卒,夫人往奔喪,殯後迷途,至京氏家,問之,則族妹也。相便邀入。見有少女在堂,年可十八九,姿容曼妙,目所未睹。夫人每思得一佳婦,俾子不懟,心動,因詰生平。妹云:「此王氏女也,京氏甥也。怙恃俱夫,暫寄此耳。」問:「婿家誰?」曰:「無之。」把手與語,意致嬌婉,母大悅,為之過宿,私以己意告妹。妹曰:「良佳。但其人高自位置,不然,胡蹉跎至今也。容商之。」夫人招與同榻,談笑甚歡,自願母夫人。夫人悅,請同歸荊州,女益喜。
cì rì tóng zhōu ér hái. jì zhì, zé shēng bìng wèi qǐ, mǔ wèi qí chén kē, shǐ bì yīn gào yuē: fū rén wèi gōng zǐ zài lì rén zhì yǐ. shēng wèi xìn, fú chuāng kuī zhī, jiào yún qī yóu yàn jué yě. yīn niàn: sān nián zhī yuē yǐ guò, chū yóu bù fǎn, zé yù róng bì yǐ yǒu zhǔ. dé cǐ jiā lì, xīn huái pō wèi. yú shì chǎn rán dòng sè, bìng yì xún chōu. mǔ nǎi zhāo liǎng rén xiāng bài jiàn. shēng chū, fū rén wèi nǚ: yì zhī wǒ tóng guī zhī yì hū? nǚ wēi xiào yuē: qiè yǐ zhī zhī. dàn qiè suǒ yǐ tóng guī zhī chū zhì, mǔ bù zhī yě. qiè shǎo zì yí líng pān shì, yīn hào kuò jué, bì yǐ lìng yǒu liáng pǐ. guǒ ěr, zé wèi mǔ yě fù bù ěr, zé zhōng wèi mǔ yě nǚ, bào mǔ yǒu rì yě. fū rén yuē: jì yǒu chéng yuē, jí yì bù qiáng. dàn qián zài wǔ zǔ shān shí, yǒu nǚ guān xiàng pān shì, jīn yòu pān shì, gù zhī yí líng shì zú wú cǐ xìng yě. nǚ jīng yuē: wò lián fēng xià zhě mǔ yé? xún pān shì zhě jí wǒ shì yě. mǔ shǐ huǎng rán wù, xiào yuē: ruò rán, zé pān shēng gù zài cǐ yǐ. nǚ wèn: hé zài? fū rén mìng bì dǎo qù wèn shēng, shēng jīng yuē: qīng yún qī yé? nǚ wèn: hé rú? shēng yán qí qíng, shǐ zhī yǐ pān láng wèi xì. nǚ zhī wèi shēng, xiū yǔ zhōng tán, jí fǎn gào mǔ. mǔ wèn qí. hé fù xìng wáng. dá yún: qiè běn xìng wáng. dào shī jiàn ài, suì yǐ wèi nǚ, cóng qí xìng ěr. fū rén yì xǐ, juān jí wèi zhī chéng lǐ. xiān shì, nǚ yǔ yún mián jù yī wáng dào chéng. dào chéng jū ài, yún mián suì qù zhī hàn kǒu. nǚ jiāo chī bù néng zuò kǔ, yòu xiū chū cāo dào shì yè, dào chéng pō bù shàn zhī. huì jīng shì rú huáng gāng, nǚ yù zhī liú tì, yīn yǔ jù qù, bǐ gǎi nǚ zǐ zhuāng, jiāng lùn hūn shì zú, gù huì qí céng lì dào shì jí. ér wèn míng zhě nǚ zhé bù yuàn, jiù jí gū jìn jiē bù zhī yì xiàng, xīn yàn xián zhī. shì rì cóng fū rén guī, dé suǒ tuō, rú shì zhòng fù yān. hé jǐn hòu gè shù suǒ zāo, xǐ jí ér qì. nǚ xiào jǐn, fū rén yǎ lián ài zhī ér dàn qín hǎo yì, bù zhī lǐ jiā rén shēng yè, fū rén pō yǐ wèi yōu.
次日同舟而還。既至,則生病未起,母慰其沉疴,使婢陰告曰:「夫人為公子載麗人至矣。」生未信,伏窗窺之,較雲棲尤艷絕也。因念:三年之約已過,出遊不返,則玉容必已有主。得此佳麗,心懷頗慰。於是囅然動色,病亦尋瘳。母乃招兩人相拜見。生出,夫人謂女:「亦知我同歸之意乎?」女微笑曰:「妾已知之。但妾所以同歸之初志,母不知也。妾少字夷陵潘氏,音耗闊絕,必已另有良匹。果爾,則為母也婦;不爾,則終為母也女,報母有日也。」夫人曰:「既有成約,即亦不強。但前在五祖山時,有女冠向潘氏,今又潘氏,固知夷陵世族無此姓也。」女驚曰:「臥蓮峰下者母耶?詢潘氏者即我是也。」母始恍然悟,笑曰:「若然,則潘生固在此矣。」女問:「何在?」夫人命婢導去問生,生驚曰:「卿雲棲耶?」女問:「何如?」生言其情,始知以潘郎為戲。女知為生,羞與終談,急返告母。母問其。「何複姓王」。答云:「妾本姓王。道師見愛,遂以為女,從其姓耳。」夫人亦喜,涓吉為之成禮。先是,女與雲眠俱依王道成。道成居隘,雲眠遂去之漢口。女嬌痴不能作苦,又羞出操道士業,道成頗不善之。會京氏如黃岡,女遇之流涕,因與俱去,俾改女子裝,將論婚士族,故諱其曾隸道士籍。而問名者女輒不願,舅及姑妗皆不知意向,心厭嫌之。是日從夫人歸,得所託,如釋重負焉。合卺後各述所遭,喜極而泣。女孝謹,夫人雅憐愛之;而彈琴好弈,不知理家人生業,夫人頗以為憂。
jī yuè yú, mǔ qiǎn liǎng rén rú jīng shì, liú shù rì ér guī, fàn zhōu jiāng liú, chuā yī zhōu guò, zhōng yī nǚ guān, jìn zhī zé yún mián yě. yún mián dú yǔ nǚ shàn. nǚ xǐ, zhāo yǔ tóng zhōu, xiāng duì suān xīn. wèn: jiāng hé zhī? shèng yún: jiǔ qiè xuán niàn. yuǎn zhì qī hè guān. zé wén yī jīng jiù yǐ. gù jiāng yì huáng gāng yī fèng tàn ěr. jìng bù zhī yì zhōng rén yǐ dé xiāng jù. jīn shì zhī rú xiān, shèng cǐ piāo bó rén, bù zhī hé shí yǐ yǐ! yīn ér xī xū. nǚ shè yī móu, lìng yì dào zhuāng, wěi zuò zǐ, xié bàn fū rén, xú zé jiā ǒu. shèng cóng zhī.
積月余,母遣兩人如京氏,留數日而歸,泛舟江流,欻一舟過,中一女冠,近之則雲眠也。雲眠獨與女善。女喜,招與同舟,相對酸辛。問:「將何之?」盛云:「久切懸念。遠至棲鶴觀。則聞依京舅矣。故將詣黃岡一奉探耳。竟不知意中人已得相聚。今視之如仙,剩此漂泊人,不知何時已矣!」因而欷歔。女設一謀,令易道裝,偽作姊,攜伴夫人,徐擇佳偶。盛從之。
jì guī, nǚ xiān bái fū rén, shèng nǎi rù. jǔ zhǐ dà jiā tán xiào jiān, liàn dá shì gù. mǔ jì guǎ kǔ jì, dé shèng liáng huān, wéi kǒng qí qù. shèng zǎo qǐ dài mǔ qú láo, bù zì zuò kè. mǔ yì xǐ, yīn sī nà nǚ zǐ, yǐ yǎn nǚ guān zhī míng, ér wèi gǎn yán yě. yī rì wàng mǒu shì wèi zuò, jí wèn zhī, zé shèng dài bèi yǐ jiǔ. yīn wèi nǚ yuē: huà zhōng rén bù néng zuò jiā, yì fù hé wèi. xīn fù ruò dà zǐ zhě, wú bù yōu yě. bù zhī nǚ cún xīn jiǔ, dàn kǒng mǔ chēn. wén mǔ yán, xiào duì yuē: mǔ jì ài zhī, xīn fù yù xiào yīng huáng, hé rú? mǔ bù yán, yì chǎn rán xiào. nǚ tuì, gào shēng yuē: lǎo mǔ shǒu kěn yǐ. nǎi lìng jié yī shì, gào yuē: xī zài guān zhōng gòng zhěn shí, zǐ yán: dàn dé yī néng zhī qīn ài zhī rén, wǒ liǎng rén dāng gòng shì zhī. yóu yì zhī fǒu? shèng bù jué shuāng zì yíng yíng, yuē: qiè suǒ wèi qīn ài zhě fēi tā, rú rì rì jīng yíng, céng wú yī rén zhī qí gān kǔ shù rì lái, lüè yǒu wēi fāng, jí fán lǎo mǔ xù niàn, zé zhōng xīn lěng nuǎn dùn shū yǐ. ruò bù xià zhú kè lìng, bǐ dé zhǎng bàn lǎo mǔ, yú yuàn sī zú, yì bù wàng qián yán zhī jiàn yě. nǚ gào mǔ. mǔ jīn zǐ mèi fén xiāng, gè shǐ wú huǐ cí, nǎi shǐ shēng yǔ xíng fū fù lǐ. jiāng qǐn, gào shēng yuē: qiè nǎi èr shí sān suì lǎo chù nǚ yě. shēng yóu wèi xìn. jì ér luò hóng yīn rù, shǐ qí zhī. shèng yuē: qiè suǒ yǐ lè dé liáng rén zhě, fēi bù néng gān cén jì yě chéng yǐ guī gé zhī shēn, tiǎn rán chóu yīng rú gōu lán, suǒ bù kān ěr. jí cǐ yí dù, guà míng jūn jí, dāng wèi jūn fèng shì lǎo mǔ, zuò nèi jì gāng, ruò fáng wéi zhī lè, qǐng bié yǔ rén tàn tǎo zhī. sān rì hòu, fú bèi cóng mǔ, qiǎn zhī bù qù. nǚ zǎo yì mǔ suǒ, zhàn qí chuáng qǐn, bù dé yǐ, nǎi cóng shēng qù. yóu shì sān liǎng rì zhé yī gēng dài, xí wèi cháng.
既歸,女先白夫人,盛乃入。舉止大家;談笑間,練達世故。母既寡苦寂,得盛良歡,惟恐其去。盛早起代母劬勞,不自作客。母益喜,陰思納女姊,以掩女冠之名,而未敢言也。一日忘某事未作,急問之,則盛代備已久。因謂女曰:「畫中人不能作家,亦復何為。新婦若大姊者,吾不憂也。」不知女存心久,但恐母嗔。聞母言,笑對曰:「母既愛之,新婦欲效英、皇,何如?」母不言,亦囅然笑。女退,告生曰:「老母首肯矣。」乃另潔一室,告曰:「昔在觀中共枕時,姊言:『但得一能知親愛之人,我兩人當共事之。』猶憶之否?」盛不覺雙眥熒熒,曰:「妾所謂親愛者非他,如日日經營,曾無一人知其甘苦;數日來,略有微芳,即煩老母恤念,則中心冷暖頓殊矣。若不下逐客令,俾得長伴老母,於願斯足,亦不望前言之踐也。」女告母。母今姊妹焚香,各矢無悔詞,乃使生與行夫婦禮。將寢,告生曰:「妾乃二十三歲老處女也。」生猶未信。既而落紅殷褥,始奇之。盛曰:「妾所以樂得良人者,非不能甘岑寂也;誠以閨閣之身,靦然酬應如勾欄,所不堪耳。藉此一度,掛名君籍,當為君奉事老母,作內紀綱,若房闈之樂,請別與人探討之。」三日後,襆被從母,遣之不去。女早詣母所,占其床寢,不得已,乃從生去。由是三兩日輒一更代,習為常。
fū rén gù shàn yì, zì yàn jū, bù xiá wèi zhī. zì dé shèng, jīng lǐ jǐng jǐng, zhòu rì wú shì, zhé yǔ nǚ yì. tiāo dēng yuè míng, tīng liǎng fù dàn qín, yè fēn shǐ sàn. měi yǔ rén yuē: ér fù zài shí, yì wèi néng yǒu cǐ lè yě. shèng sī chū nà, měi jì jí bào mǔ. mǔ yí yuē: ér bèi cháng yán yòu gū, zuò zì dàn qí, shuí jiào zhī? nǚ xiào yǐ shí gào. mǔ yì xiào yuē: wǒ chū bù sú wèi ér qǔ yī dào shì, jīn jìng dé liǎng yǐ. hū yì tóng shí suǒ bo, shǐ xìn dìng shù bù kě táo yě. shēng zài shì bù dì. fū rén yuē: wú jiā suī bù fēng, bù tián sān bǎi mǔ, xìng de yún mián jì lǐ, rì yì wēn bǎo. ér dàn zài xī xià, lǜ liǎng fù yǔ lǎo shēn gòng lè, bù yuàn rǔ qiú fù guì yě. shēng cóng zhī. hòu yún mián shēng nán nǚ gè yī, yún qī nǚ yī nán sān. mǔ bā shí yú suì ér zhōng. sūn jiē rù pàn zhǎng sūn, yún mián suǒ chū, yǐ zhōng xiāng xuǎn yǐ.
夫人故善弈,自宴居,不暇為之。自得盛,經理井井,晝日無事,輒與女弈。挑燈瀹茗,聽兩婦彈琴,夜分始散。每與人曰:「兒父在時,亦未能有此樂也。」盛司出納,每紀籍報母。母疑曰:「兒輩常言幼孤,作字彈棋,誰教之?」女笑以實告。母亦笑曰:「我初不俗為兒娶一道士,今竟得兩矣。」忽憶童時所卜,始信定數不可逃也。生再試不第。夫人曰:「吾家雖不豐,簿田三百畝,幸得雲眠紀理,日益溫飽。兒但在膝下,率兩婦與老身共樂,不願汝求富貴也。」生從之。後雲眠生男女各一,雲棲女一男三。母八十餘歲而終。孫皆入泮;長孫,雲眠所出,已中鄉選矣。