biān wén lǐ jiàn yuán fèng gāo, shī cì xù. fèng gāo yuē: xī yáo pìn xǔ yóu, miàn wú zuò sè, xiān shēng hé wèi diān dào yī shang? wén lǐ dá yuē: míng fǔ chū lín, yáo dé wèi zhāng, shì yǐ jiàn mín diān dào yī shang ěr.
邊文禮見袁奉高,失次序。奉高曰:「昔堯聘許由,面無怍色,先生何為顛倒衣裳?」文禮答曰:「明府初臨,堯德未彰,是以賤民顛倒衣裳耳。」
xú rú zǐ nián jiǔ suì, cháng yuè xià xì. rén yǔ zhī yuē: ruò lìng yuè zhōng wú wù, dāng jí míng xié? xú yuē: bù rán, pì rú rén yǎn zhōng yǒu tóng zǐ, wú cǐ bì bù míng.
徐孺子年九歲,嘗月下戲。人語之曰:「若令月中無物,當極明邪?」徐曰:「不然,譬如人眼中有瞳子,無此必不明。」
kǒng wén jǔ nián shí suì, suí fù dào luò. shí lǐ yuán lǐ yǒu shèng míng, wèi sī lì xiào wèi, yì mén zhě jiē jùn cái qīng chēng jí zhōng biǎo qīn qī nǎi tōng. wén jǔ zhì mén, wèi lì yuē: wǒ shì lǐ fǔ jūn qīn. jì tōng, qián zuò. yuán lǐ wèn yuē: jūn yǔ pū yǒu hé qīn? duì yuē: xī xiān jūn zhòng ní yǔ jūn xiān rén bó yáng, yǒu shī zī zhī zūn, shì pū yǔ jūn yì shì wèi tōng hǎo yě. yuán lǐ jí bīn kè mò bù qí zhī. tài zhōng dài fū chén wěi hòu zhì, rén yǐ qí yǔ yǔ zhī. wěi yuē: xiǎo shí liǎo liǎo, dà wèi bì jiā! wén jǔ yuē: xiǎng jūn xiǎo shí, bì dāng liǎo liǎo! wěi dà cù jí.
孔文舉年十歲,隨父到洛。時李元禮有盛名,為司隸校尉,詣門者皆俊才清稱及中表親戚乃通。文舉至門,謂吏曰:「我是李府君親。」既通,前坐。元禮問曰:「君與仆有何親?」對曰:「昔先君仲尼與君先人伯陽,有師資之尊,是仆與君奕世為通好也。」元禮及賓客莫不奇之。太中大夫陳韙後至,人以其語語之。韙曰:「小時了了,大未必佳!」文舉曰:「想君小時,必當了了!」韙大踧踖。
kǒng wén jǔ yǒu èr zi, dà zhě liù suì, xiǎo zhě wǔ suì. zhòu rì fù mián, xiǎo zhě chuáng tóu dào jiǔ yǐn zhī. dà ér wèi yuē: hé yǐ bù bài? dá yuē: tōu, nà de xíng lǐ!
孔文舉有二子,大者六歲,小者五歲。晝日父眠,小者床頭盜酒飲之。大兒謂曰:「何以不拜?」答曰:「偷,那得行禮!」
kǒng róng bèi shōu, zhōng wài huáng bù. shí róng ér dà zhě jiǔ suì, xiǎo zhě bā suì. èr ér gù zuó dīng xì, le wú jù róng. róng wèi shǐ zhě yuē: jì zuì zhǐ yú shēn, èr ér kě dé quán bù? ér xú jìn yuē: dà rén qǐ jiàn fù cháo zhī xià, fù yǒu wán luǎn hū? xún yì shōu zhì.
孔融被收,中外惶怖。時融兒大者九歲,小者八歲。二兒故琢釘戲,了無遽容。融謂使者曰:「冀罪止於身,二兒可得全不?」兒徐進曰:「大人豈見覆巢之下,復有完卵乎?」尋亦收至。
yǐng chuān tài shǒu kūn chén zhòng gōng. kè yǒu wèn yuán fāng: fǔ jūn hé rú? yuán fāng yuē: gāo míng zhī jūn yě. zú xià jiā jūn hé rú? yuē: zhōng chén xiào zǐ yě. kè yuē: yì chēng èr rén tóng xīn, qí lì duàn jīn tóng xīn zhī yán, qí chòu rú lán. hé yǒu gāo míng zhī jūn ér xíng zhōng chén xiào zǐ zhě hū? yuán fāng yuē: zú xià yán hé qí miù yě! gù bù xiāng dá. kè yuē: zú xià dàn yīn yǔ wèi gōng bù néng dá. yuán fāng yuē: xī gāo zōng fàng xiào zǐ xiào jǐ, yǐn jí fǔ fàng xiào zǐ bó qí, dǒng zhòng shū fàng xiào zǐ fú qǐ. wéi cǐ sān jūn, gāo míng zhī jūn wéi cǐ sān zi, zhōng chén xiào zǐ. kè cán ér tuì.
潁川太守髡陳仲弓。客有問元方:「府君何如?」元方曰:「高明之君也。」「足下家君何如?」曰:「忠臣孝子也。」客曰:「易稱『二人同心,其利斷金;同心之言,其臭如蘭。』何有高明之君而刑忠臣孝子者乎?」元方曰:「足下言何其謬也!故不相答。」客曰:「足下但因傴為恭不能答。」元方曰:「昔高宗放孝子孝己,尹吉甫放孝子伯奇,董仲舒放孝子符起。唯此三君,高明之君;唯此三子,忠臣孝子。」客慚而退。
xún cí míng yǔ rǔ nán yuán làng xiāng jiàn, wèn yǐng chuān rén shì, cí míng xiān jí zhū xiōng. làng xiào yuē: shì dàn kě yīn qīn jiù ér yǐ hū? cí míng yuē: zú xià xiāng nán, yī jù zhě hé jīng? làng yuē: fāng wèn guó shì, ér jí zhū xiōng, shì yǐ yóu zhī ěr. cí míng yuē: xī zhě qí xī nèi jǔ bù shī qí zi, wài jǔ bù shī qí chóu, yǐ wèi zhì gōng. gōng dàn wén wáng zhī shī, bù lùn yáo shùn zhī dé, ér sòng wén wǔ zhě, qīn qīn zhī yì yě. chūn qiū zhī yì, nèi qí guó ér wài zhū xià. qiě bù ài qí qīn ér ài tā rén zhě, bù wèi bèi dé hū?
荀慈明與汝南袁閬相見,問潁川人士,慈明先及諸兄。閬笑曰:「士但可因親舊而已乎?」慈明曰:「足下相難,依據者何經?」閬曰:「方問國士,而及諸兄,是以尤之耳。」慈明曰:「昔者祁奚內舉不失其子,外舉不失其讎,以為至公。公旦文王之詩,不論堯舜之德,而頌文武者,親親之義也。春秋之義,內其國而外諸夏。且不愛其親而愛他人者,不為悖德乎?」
mí héng bèi wèi wǔ zhé wèi gǔ lì, zhēng yuè bàn shì gǔ. héng yáng bāo wèi yú yáng càn zhuā, yuān yuān yǒu jīn shí shēng, sì zuò wèi zhī gǎi róng. kǒng róng yuē: mí héng zuì tóng xū mí, bù néng fā míng wáng zhī mèng. wèi wǔ cán ér shè zhī.
禰衡被魏武謫為鼓吏,正月半試鼓。衡揚枹為漁陽摻檛,淵淵有金石聲,四坐為之改容。孔融曰:「禰衡罪同胥靡,不能發明王之夢。」魏武慚而赦之。
nán jùn páng shì yuán wén sī mǎ dé cāo zài yǐng chuān, gù èr qiān lǐ hòu zhī. zhì, yù dé cāo cǎi sāng, shì yuán cóng chē zhōng wèi yuē: wú wén zhàng fū chù shì, dāng dài jīn pèi zǐ, yān yǒu qū hóng liú zhī liàng, ér zhí sī fù zhī shì. dé cāo yuē: zi qiě xià chē, zi shì zhī xié jìng zhī sù, bù lǜ shī dào zhī mí. xī bó chéng ǒu gēng, bù mù zhū hóu zhī róng yuán xiàn sāng shū, bù yì yǒu guān zhī zhái. hé yǒu zuò zé huá wū, xíng zé féi mǎ, shì nǚ shù shí, rán hòu wèi qí. cǐ nǎi xǔ fù suǒ yǐ kāng kǎi, yí qí suǒ yǐ zhǎng tàn. suī yǒu qiè qín zhī jué, qiān sì zhī fù, bù zú guì yě! shì yuán yuē: pū shēng chū biān chuí, guǎ jiàn dà yì. ruò bù yī kòu hóng zhōng, fá léi gǔ, zé bù shí qí yīn xiǎng yě.
南郡龐士元聞司馬德操在潁川,故二千里候之。至,遇德操採桑,士元從車中謂曰:「吾聞丈夫處世,當帶金佩紫,焉有屈洪流之量,而執絲婦之事。」德操曰:「子且下車,子適知邪徑之速,不慮失道之迷。昔伯成耦耕,不慕諸侯之榮;原憲桑樞,不易有官之宅。何有坐則華屋,行則肥馬,侍女數十,然後為奇。此乃許、父所以慷慨,夷、齊所以長嘆。雖有竊秦之爵,千駟之富,不足貴也!」士元曰:「仆生出邊垂,寡見大義。若不一叩洪鐘,伐雷鼓,則不識其音響也。」
liú gōng gàn yǐ shī jìng lí zuì, wén dì wèn yuē: qīng hé yǐ bù jǐn yú wén xiàn? zhēn dá yuē: chén chéng yōng duǎn, yì yóu bì xià gāng mù bù shū.
劉公幹以失敬罹罪,文帝問曰:「卿何以不謹於文憲?」楨答曰:「臣誠庸短,亦由陛下綱目不疏。」
zhōng yù zhōng huì shǎo yǒu lìng yù. nián shí sān, wèi wén dì wén zhī, yǔ qí fù zhōng yáo yuē: kě lìng èr zi lái. yú shì chì jiàn. yù miàn yǒu hàn, dì yuē: qīng miàn hé yǐ hàn? yù duì yuē: zhàn zhàn huáng huáng, hàn chū rú jiāng. fù wèn huì: qīng hé yǐ bù hàn? duì yuē: zhàn zhàn lì lì, hàn bù gǎn chū.
鍾毓、鍾會少有令譽。年十三,魏文帝聞之,語其父鍾繇曰:「可令二子來。」於是敕見。毓面有汗,帝曰:「卿面何以汗?」毓對曰:「戰戰惶惶,汗出如漿。」復問會:「卿何以不汗?」對曰:「戰戰慄栗,汗不敢出。」
zhōng yù xiōng dì xiǎo shí, zhí fù zhòu qǐn, yīn gòng tōu fú yào jiǔ. qí fù shí jué, qiě tuō mèi yǐ guān zhī. yù bài ér hòu yǐn, huì yǐn ér bù bài. jì ér wèn yù hé yǐ bài, yù yuē: jiǔ yǐ chéng lǐ, bù gǎn bù bài. yòu wèn huì hé yǐ bù bài, huì yuē: tōu běn fēi lǐ, suǒ yǐ bù bài.
鍾毓兄弟小時,值父晝寢,因共偷服藥酒。其父時覺,且托寐以觀之。毓拜而後飲,會飲而不拜。既而問毓何以拜,毓曰:「酒以成禮,不敢不拜。」又問會何以不拜,會曰:「偷本非禮,所以不拜。」
wèi míng dì wèi wài zǔ mǔ zhú guǎn yú zhēn shì. jì chéng, zì xíng shì, wèi zuǒ yòu yuē: guǎn dāng yǐ hé wèi míng? shì zhōng móu xí yuē: bì xià shèng sī qí yú zhé wáng wǎng jí guò yú céng mǐn. cǐ guǎn zhī xìng, qíng zhōng jiù shì, yí yǐ wèi yáng wèi míng.
魏明帝為外祖母築館於甄氏。既成,自行視,謂左右曰:「館當以何為名?」侍中繆襲曰:「陛下聖思齊於哲王;罔極過於曾、閔。此館之興,情鍾舅氏,宜以『渭陽』為名。」
hé píng shū yún: fú wǔ shí sàn, fēi wéi zhì bìng, yì jué shén míng kāi lǎng.
何平叔云:「服五石散,非唯治病,亦覺神明開朗。」
jī zhōng sàn yǔ zhào jǐng zhēn: qīng tóng zǐ bái hēi fēn míng, yǒu bái qǐ zhī fēng, hèn liàng xiǎo xiá. zhào yún: chǐ biǎo néng shěn jī héng zhī dù, cùn guǎn néng cè wǎng fù zhī qì hé bì zài dà, dàn wèn shí rú hé ěr!
嵇中散語趙景真:「卿瞳子白黑分明,有白起之風,恨量小狹。」趙云:「尺表能審璣衡之度,寸管能測往復之氣;何必在大,但問識如何耳!」
sī mǎ jǐng wáng dōng zhēng, qǔ shàng dǎng lǐ xǐ, yǐ wèi cóng shì zhōng láng. yīn wèn xǐ yuē: xī xiān gōng pì jūn bù jiù, jīn gū zhào jūn, hé yǐ lái? xǐ duì yuē: xiān gōng yǐ lǐ jiàn dài, gù dé yǐ lǐ jìn tuì míng gōng yǐ fǎ jiàn shéng, xǐ wèi fǎ ér zhì ěr!
司馬景王東征,取上黨李喜,以為從事中郎。因問喜曰:「昔先公辟君不就,今孤召君,何以來?」喜對曰:「先公以禮見待,故得以禮進退;明公以法見繩,喜畏法而至耳!」
dèng ài kǒu chī, yǔ chēng ài ài. jìn wén wáng xì zhī yuē: qīng yún ài ài, dìng shì jǐ ài? duì yuē: fèng xī fèng xī, gù shì yī fèng.
鄧艾口吃,語稱艾艾。晉文王戲之曰:「卿雲艾艾,定是幾艾?」對曰:「鳳兮鳳兮,故是一鳳。」
jī zhōng sàn jì bèi zhū, xiàng zǐ qī jǔ jùn jì rù luò, wén wáng yǐn jìn, wèn yuē: wén jūn yǒu jī shān zhī zhì, hé yǐ zài cǐ? duì yuē: cháo xǔ juàn jiè zhī shì, bù zú duō mù. wáng dà zī jiē.
嵇中散既被誅,向子期舉郡計入洛,文王引進,問曰:「聞君有箕山之志,何以在此?」對曰:「巢、許狷介之士,不足多慕。」王大咨嗟。
jìn wǔ dì shǐ dēng zuò, tàn cè dé yī. wáng zhě shì shù, xì cǐ duō shǎo. dì jì bù shuō, qún chén shī sè, mò néng yǒu yán zhě. shì zhōng péi kǎi jìn yuē: chén wén tiān de yī yǐ qīng, dì dé yī yǐ níng, hóu wáng dé yī yǐ wèi tiān xià zhēn. dì shuō, qún chén tàn fú.
晉武帝始登阼,探策得「一」。王者世數,系此多少。帝既不說,群臣失色,莫能有言者。侍中裴楷進曰:「臣聞天得一以清,地得一以寧,侯王得一以為天下貞。」帝說,群臣嘆服。
mǎn fèn wèi fēng. zài jìn wǔ dì zuò, běi chuāng zuò liú lí píng, shí mì shì shū, fèn yǒu nán sè. dì xiào zhī. fèn dá yuē: chén yóu wú niú, jiàn yuè ér chuǎn.
滿奮畏風。在晉武帝坐,北窗作琉璃屏,實密似疏,奮有難色。帝笑之。奮答曰:「臣猶吳牛,見月而喘。」
zhū gé jìng zài wú, yú cháo táng dà huì. sūn hào wèn: qīng zì zhòng sī, wèi hé suǒ sī? duì yuē: zài jiā sī xiào, shì jūn sī zhōng, péng yǒu sī xìn, rú sī ér yǐ.
諸葛靚在吳,於朝堂大會。孫皓問:「卿字仲思,為何所思?」對曰:「在家思孝,事君思忠,朋友思信,如斯而已。」
cài hóng fù luò, luò zhōng rén wèn yuē: mù fǔ chū kāi, qún gōng pì mìng, qiú yīng qí yú zè lòu, cǎi xián jùn yú yán xué. jūn wú chǔ zhī shì, wáng guó zhī yú, yǒu hé yì cái, ér yīng sī jǔ? cài dá yuē: yè guāng zhī zhū, bù bì chū yú mèng jīn zhī hé yíng wò zhī bì, bù bì cǎi yú kūn lún zhī shān. dà yǔ shēng yú dōng yí, wén wáng shēng yú xī qiāng, shèng xián suǒ chū, hé bì cháng chù. xī wǔ wáng fá zhòu, qiān wán mín yú luò yì, dé wú zhū jūn shì qí miáo yì hū?
蔡洪赴洛,洛中人問曰:「幕府初開,群公辟命,求英奇於仄陋,采賢俊於岩穴。君吳楚之士,亡國之餘,有何異才,而應斯舉?」蔡答曰:「夜光之珠,不必出於孟津之河;盈握之璧,不必采於崑崙之山。大禹生於東夷,文王生於西羌,聖賢所出,何必常處。昔武王伐紂,遷頑民於洛邑,得無諸君是其苗裔乎?」
zhū míng shì gòng zhì luò shuǐ xì. hái, lè lìng wèn wáng yí fǔ yuē: jīn rì xì lè hū? wáng yuē: péi pú shè shàn tán míng lǐ, hùn hùn yǒu yǎ zhì zhāng mào xiān lùn shǐ hàn, mǐ mǐ kě tīng wǒ yǔ wáng ān fēng shuō yán líng zǐ fáng, yì chāo chāo xuán zhù.
諸名士共至洛水戲。還,樂令問王夷甫曰:「今日戲樂乎?」王曰:「裴僕射善談名理,混混有雅致;張茂先論史漢,靡靡可聽;我與王安豐說延陵、子房,亦超超玄箸。」
wáng wǔ zi sūn zi jīng gè yán qí tǔ dì rén wù zhī měi. wáng yún: qí dì tǎn ér píng, qí shuǐ dàn ér qīng, qí rén lián qiě zhēn. sūn yún: qí shān zuǐ wēi yǐ cuó é, qí shuǐ shuǐ jiǎ xiè ér yáng bō, qí rén lěi ā ér yīng duō.
王武子、孫子荊、各言其土地人物之美。王云:「其地坦而平,其水淡而清,其人廉且貞。」孫云:「其山嶵巍以嵯峨,其水(水甲)渫而揚波,其人磊呵而英多。」
lè lìng nǚ shì dà jiāng jūn chéng dū wáng yǐng. wáng xiōng zhǎng shā wáng zhí quán yú luò, suì gòu bīng xiāng tú. zhǎng shā wáng qīn jìn xiǎo rén, yuǎn wài jūn zǐ, fán zài cháo zhě, rén huái wēi jù. lè lìng jì yǔn cháo wàng, jiā yǒu hūn qīn, qún xiǎo chán yú zhǎng shā. zhǎng shā cháng wèn lè lìng, lè lìng shén sè zì ruò, xú dá yuē: qǐ yǐ wǔ nán yì yī nǚ? yóu shì shì rán, wú fù yí lǜ.
樂令女適大將軍成都王穎。王兄長沙王執權於洛,遂構兵相圖。長沙王親近小人,遠外君子,凡在朝者,人懷危懼。樂令既允朝望,加有婚親,群小讒於長沙。長沙嘗問樂令,樂令神色自若,徐答曰:「豈以五男易一女?」由是釋然,無復疑慮。
lù jī yì wáng wǔ zi, wǔ zi qián zhì shù hú yáng lào, zhǐ yǐ shì lù yuē: qīng jiāng dōng hé yǐ dí cǐ? lù yún: yǒu qiān lǐ chún gēng, dàn wèi xià yán shì ěr!
陸機詣王武子,武子前置數斛羊酪,指以示陸曰:「卿江東何以敵此?」陸云:「有千里蓴羹,但未下鹽豉耳!」
zhōng cháo yǒu xiǎo ér, fù bìng, xíng qǐ yào. zhǔ rén wèn bìng, yuē: huàn nüè yě. zhǔ rén yuē: zūn hóu míng dé jūn zǐ, hé yǐ bìng nüè? dá yuē: lái bìng jūn zǐ, suǒ yǐ wèi nüè ěr.
中朝有小兒,父病,行乞藥。主人問病,曰:「患瘧也。」主人曰:「尊侯明德君子,何以病瘧?」答曰:「來病君子,所以為瘧耳。」
cuī zhèng xióng yì dōu jùn. dōu jùn jiāng xìng chén, wèn zhèng xióng: jūn qù cuī zhù jǐ shì? dá yuē: mín qù cuī zhù, rú míng fǔ zhī qù chén héng.
崔正熊詣都郡。都郡將姓陳,問正熊:「君去崔杼幾世?」答曰:「民去崔杼,如明府之去陳恆。」
yuán dì shǐ guò jiāng, wèi gù biāo qí yuē: jì rén guó tǔ, xīn cháng huái cán. róng guì duì yuē: chén wén wáng zhě yǐ tiān xià wèi jiā, shì yǐ gěng bó wú dìng chù, jiǔ dǐng qiān luò yì. yuàn bì xià wù yǐ qiān dōu wèi niàn.
元帝始過江,謂顧驃騎曰:「寄人國土,心常懷慚。」榮跪對曰:「臣聞王者以天下為家,是以耿、亳無定處,九鼎遷洛邑。願陛下勿以遷都為念。」
yǔ gōng zào zhōu bó rén. bó rén yuē: jūn hé suǒ xīn shuō ér hū féi? yǔ yuē: jūn fù hé suǒ yōu cǎn ér hū shòu? bó rén yuē: wú wú suǒ yōu, zhí shì qīng xū rì lái, zǐ huì rì qù ěr.
庾公造周伯仁。伯仁曰:「君何所欣說而忽肥?」庾曰:「君復何所憂慘而忽瘦?」伯仁曰:「吾無所憂,直是清虛日來,滓穢日去耳。」
guò jiāng zhū rén, měi zhì měi rì, zhé xiāng yāo xīn tíng, jí huì yǐn yàn. zhōu hóu zuò ér tàn yuē: fēng jǐng bù shū, zhèng zì yǒu shān hé zhī yì! jiē xiāng shì liú lèi. wéi wáng chéng xiàng qiǎo rán biàn sè yuē: dāng gòng lù lì wáng shì, kè fù shén zhōu, hé zhì zuò chǔ qiú xiāng duì?
過江諸人,每至美日,輒相邀新亭,藉卉飲宴。周侯坐而嘆曰:「風景不殊,正自有山河之異!」皆相視流淚。唯王丞相愀然變色曰:「當共戮力王室,克復神州,何至作楚囚相對?」
wèi xǐ mǎ chū yù dù jiāng, xíng shén cǎn cuì, yǔ zuǒ yòu yún: jiàn cǐ máng máng, bù jué bǎi duān jiāo jí. gǒu wèi miǎn yǒu qíng, yì fù shuí néng qiǎn cǐ!
衛洗馬初欲渡江,形神慘悴,語左右云:「見此芒芒,不覺百端交集。苟未免有情,亦復誰能遣此!」
gù sī kōng wèi zhī míng, yì wáng chéng xiàng. chéng xiàng xiǎo jí, duì zhī pí shuì. gù sī suǒ yǐ kòu huì zhī, yīn wèi tóng zuò yuē: xī měi wén yuán gōng dào gōng xié zàn zhōng zōng, bǎo quán jiāng biǎo, tǐ xiǎo bù ān, lìng rén chuǎn xī. chéng xiàng yīn jué, wèi gù yuē: cǐ zi guī zhāng tè dá, jī jǐng yǒu fēng.
顧司空未知名,詣王丞相。丞相小極,對之疲睡。顧思所以叩會之,因謂同坐曰:「昔每聞元公道公協贊中宗,保全江表,體小不安,令人喘息。」丞相因覺,謂顧曰:「此子圭璋特達,機警有鋒。」
huì jī hè shēng, tǐ shí qīng yuǎn, yán xíng yǐ lǐ. bù tú dōng nán zhī měi, shí wèi hǎi nèi zhī xiù.
會稽賀生,體識清遠,言行以禮。不徒東南之美,實為海內之秀。
liú kūn suī gé ài kòu róng, zhì cún běn cháo, wèi wēn jiào yuē: bān biāo shí liú shì zhī fù xìng, mǎ yuán zhī hàn guāng zhī kě fǔ. jīn jìn zuò suī shuāi, tiān mìng wèi gǎi. wú yù lì gōng yú hé běi, shǐ qīng yán yù yú jiāng nán. zi qí xíng hū? wēn yuē: jiào suī bù mǐn, cái fēi xī rén, míng gōng yǐ huán wén zhī zī, jiàn kuāng lì zhī gōng, qǐ gǎn cí mìng!
劉琨雖隔閡寇戎,志存本朝,謂溫嶠曰:「班彪識劉氏之復興,馬援知漢光之可輔。今晉阼雖衰,天命未改。吾欲立功於河北,使卿延譽於江南。子其行乎?」溫曰:「嶠雖不敏,才非昔人,明公以桓、文之姿,建匡立之功,豈敢辭命!」
wēn jiào chū wèi liú kūn shǐ lái guò jiāng. yú shí jiāng zuǒ yíng jiàn shǐ ěr, gāng jì wèi jǔ. wēn xīn zhì, shēn yǒu zhū lǜ. jì yì wáng chéng xiàng, chén zhǔ shàng yōu yuè, shè jì fén miè, shān líng yí huǐ zhī kù, yǒu shǔ lí zhī tòng. wēn zhōng kǎi shēn liè, yán yǔ sì jù, chéng xiàng yì yǔ zhī duì qì. xù qíng jì bì, biàn shēn zì chén jié, chéng xiàng yì hòu xiāng chóu nà. jì chū, huān rán yán yuē: jiāng zuǒ zì yǒu guǎn yí wú, cǐ fù hé yōu?
溫嶠初為劉琨使來過江。於時江左營建始爾,綱紀未舉。溫新至,深有諸慮。既詣王丞相,陳主上幽越,社稷焚滅,山陵夷毀之酷,有黍離之痛。溫忠慨深烈,言與泗俱,丞相亦與之對泣。敘情既畢,便深自陳結,丞相亦厚相酬納。既出,歡然言曰:「江左自有管夷吾,此復何憂?」
wáng dūn xiōng hán wèi guāng lù xūn. dūn jì nì móu, tún jù nán zhōu, hán wěi zhí bēn gū shú. wáng chéng xiàng yì què xiè. sī tú chéng xiàng yáng zhōu guān liáo wèn xùn, cāng zú bù zhī hé cí. gù sī kōng shí wèi yáng zhōu bié jià, yuán hàn yuē: wáng guāng lù yuǎn bì liú yán, míng gōng méng chén lù cì, qún xià bù níng, bù shěn zūn tǐ qǐ jū hé rú?
王敦兄含為光祿勛。敦既逆謀,屯據南州,含委職奔姑孰。王丞相詣闕謝。司徒、丞相、揚州官僚問訊,倉卒不知何辭。顧司空時為揚州別駕,援翰曰:「王光祿遠避流言,明公蒙塵路次,群下不寧,不審尊體起居何如?」
xī tài wèi bài sī kōng, yǔ tóng zuò yuē: píng shēng yì bù zài duō, zhí shì gù fēn yún, suì zhì tái dǐng. zhū bó hàn yīn, shí kuì yú huái.
郗太尉拜司空,語同坐曰:「平生意不在多,值世故紛紜,遂至台鼎。朱博翰音,實愧於懷。」
gāo zuò dào rén bù zuò hàn yǔ, huò wèn cǐ yì, jiǎn wén yuē: yǐ jiǎn yīng duì zhī fán.
高坐道人不作漢語,或問此意,簡文曰:「以簡應對之煩。」
zhōu pú shè yōng róng hǎo yí xíng, yì wáng gōng, chū xià chē, yǐn shù rén, wáng gōng hán xiào kàn zhī. jì zuò, ào rán xiào yǒng. wáng gōng yuē: qīng yù xī jī ruǎn xié? dá yuē: hé gǎn jìn shě míng gōng, yuǎn xī jī ruǎn!
周僕射雍容好儀形,詣王公,初下車,隱數人,王公含笑看之。既坐,傲然嘯詠。王公曰:「卿欲希嵇、阮邪?」答曰:「何敢近舍明公,遠希嵇、阮!」
yǔ gōng cháng rù fú tú, jiàn wò fú, yuē: cǐ zi pí yú jīn liáng. yú shí yǐ wèi míng yán.
庾公嘗入佛圖,見臥佛,曰:「此子疲於津梁。」於時以為名言。
zhì zhān céng zuò sì jùn tài shǒu, dà jiāng jūn hù cáo cān jūn, fù chū zuò nèi shǐ, nián shǐ èr shí jiǔ. cháng bié wáng dūn, dūn wèi zhān yuē: qīng nián wèi sān shí, yǐ wèi wàn shí, yì tài zǎo. zhān yuē: fāng yú jiāng jūn, shǎo wèi tài zǎo bǐ zhī gān luó, yǐ wèi tài lǎo.
摯瞻曾作四郡太守,大將軍戶曹參軍,復出作內史,年始二十九。嘗別王敦,敦謂瞻曰:「卿年未三十,已為萬石,亦太蚤。」瞻曰:「方於將軍,少為太蚤;比之甘羅,已為太老。」
liáng guó yáng shì zi, jiǔ suì, shén cōng huì. kǒng jūn píng yì qí fù, fù bù zài, nǎi hū ér chū, wèi shè guǒ. guǒ yǒu yáng méi, kǒng zhǐ yǐ shì ér yuē: cǐ shì jūn jiā guǒ. ér yīng shēng dá yuē: wèi wén kǒng què shì fū zǐ jiā qín.
梁國楊氏子,九歲,甚聰惠。孔君平詣其父,父不在,乃呼兒出,為設果。果有楊梅,孔指以示兒曰:「此是君家果。」兒應聲答曰:「未聞孔雀是夫子家禽。」
kǒng tíng wèi yǐ qiú yǔ cóng dì shěn, shěn cí bù shòu. tíng wèi yuē: yàn píng zhòng zhī jiǎn, cí qí xiān rén, tún jiān bù yǎn dòu, yóu hú qiú shù shí nián, qīng fù hé cí cǐ? yú shì shòu ér fú zhī.
孔廷尉以裘與從弟沈,沈辭不受。廷尉曰:「晏平仲之儉,祠其先人,豚肩不掩豆,猶狐裘數十年,卿復何辭此?」於是受而服之。
fú tú chéng yǔ zhū shí yóu, lín gōng yuē: chéng yǐ shí hǔ wèi hǎi ōu niǎo.
佛圖澄與諸石游,林公曰:「澄以石虎為海鷗鳥。」
xiè rén zǔ nián bā suì, xiè yù zhāng jiāng sòng kè, ěr shí yǔ yǐ shén wù, zì cān shàng liú. zhū rén xián gòng tàn zhī yuē: nián shào yī zuò zhī yán huí. rén zǔ yuē: zuò wú ní fù, yān bié yán huí?
謝仁祖年八歲,謝豫章將送客,爾時語已神悟,自參上流。諸人咸共嘆之曰:「年少一坐之顏回。」仁祖曰:「坐無尼父,焉別顏回?」
táo gōng jí dǔ, dōu wú xiàn tì zhī yán, cháo shì yǐ wèi hèn. rén zǔ wén zhī yuē: shí wú shù diāo, gù bù yí táo gōng huà yán. shí xián yǐ wèi dé yīn.
陶公疾篤,都無獻替之言,朝士以為恨。仁祖聞之曰:「時無豎刁,故不貽陶公話言。」時賢以為德音。
zhú fǎ shēn zài jiǎn wén zuò, liú yǐn wèn: dào rén hé yǐ yóu zhū mén? dá yuē: jūn zì jiàn qí zhū mén, pín dào rú yóu péng hù. huò yún biàn lìng.
竺法深在簡文坐,劉尹問:「道人何以游朱門?」答曰:「君自見其朱門,貧道如游蓬戶。」或雲卞令。
sūn shèng wèi yǔ gōng jì shì cān jūn, cóng liè, jiāng qí èr ér jù xíng. yǔ gōng bù zhī, hū yú liè chǎng jiàn qí zhuāng, shí nián qī bā suì. yǔ wèi yuē: jūn yì fù lái xié? yīng shēng dá yuē: suǒ wèi wú xiǎo wú dà, cóng gōng yú mài.
孫盛為庾公記室參軍,從獵,將其二兒俱行。庾公不知,忽於獵場見齊莊,時年七八歲。庾謂曰:「君亦復來邪?」應聲答曰:「所謂『無小無大,從公於邁』。」
sūn qí yóu qí zhuāng èr rén xiǎo shí yì yǔ gōng, gōng wèn: qí yóu hé zì? dá yuē: zì qí yóu. gōng yuē: yù hé qí xié? yuē: qí xǔ yóu. qí zhuāng hé zì? dá yuē: zì qí zhuāng. gōng yuē: yù hé qí? yuē: qí zhuāng zhōu. gōng yuē: hé bù mù zhòng ní ér mù zhuāng zhōu? duì yuē: shèng rén shēng zhī, gù nán qǐ mù. yǔ gōng dà xǐ xiǎo ér duì.
孫齊由、齊莊二人小時詣庾公,公問:「齊由何字?」答曰:「字齊由。」公曰:「欲何齊邪?」曰:「齊許由。」「齊莊何字?」答曰:「字齊莊。」公曰:「欲何齊?」曰:「齊莊周。」公曰:「何不慕仲尼而慕莊周?」對曰:「聖人生知,故難企慕。」庾公大喜小兒對。
zhāng xuán zhī gù fū, shì gù hé zhōng wài sūn, jiē shǎo ér cōng huì. hé bìng zhī zhī, ér cháng wèi gù shèng, qīn zhòng piān zhì, zhāng pō bù yān. yú shí zhāng nián jiǔ suì, gù nián qī suì, hé yǔ jù zhì sì zhōng. jiàn fú bān ní huán xiàng, dì zǐ yǒu qì zhě, yǒu bù qì zhě, hé yǐ wèn èr sūn. xuán wèi bèi qīn gù qì, bù bèi qīn gù bù qì. fū yuē: bù rán, dāng yóu wàng qíng gù bù qì, bù néng wàng qíng gù qì.
張玄之、顧敷,是顧和中外孫,皆少而聰惠。和並知之,而常謂顧勝,親重偏至,張頗不懨。於時張年九歲,顧年七歲,和與俱至寺中。見佛般泥洹像,弟子有泣者,有不泣者,和以問二孫。玄謂「被親故泣,不被親故不泣」。敷曰:「不然,當由忘情故不泣,不能忘情故泣。」
yǔ fǎ chàng zào yǔ tài wèi, wò zhǔ wěi zhì jiā, gōng yuē: cǐ zhì jiā, nà de zài? fǎ chàng yuē: lián zhě bù qiú, tān zhě bù yǔ, gù dé zài ěr.
庾法暢造庾太尉,握麈尾至佳,公曰:「此至佳,那得在?」法暢曰:「廉者不求,貪者不與,故得在耳。」
yǔ zhì gōng wèi jīng zhōu, yǐ máo shàn shàng wǔ dì. wǔ dì yí shì gù wù. shì zhōng liú shào yuē: bǎi liáng yún gòu, gōng jiàng xiān jū qí xià guǎn xián fán zòu, zhōng kuí xiān tīng qí yīn. zhì gōng shàng shàn, yǐ hǎo bù yǐ xīn. yǔ hòu wén zhī yuē: cǐ rén yí zài dì zuǒ yòu.
庾稚恭為荊州,以毛扇上武帝。武帝疑是故物。侍中劉劭曰:「柏梁雲構,工匠先居其下;管弦繁奏,鍾、夔先聽其音。稚恭上扇,以好不以新。」庾後聞之曰:「此人宜在帝左右。」
hé biāo qí wáng hòu, zhēng chǔ gōng rù. jì zhì shí tóu, wáng zhǎng shǐ liú yǐn tóng yì chǔ. chǔ yuē: zhēn zhǎng hé yǐ chù wǒ? zhēn zhǎng gù wáng yuē: cǐ zi néng yán. chǔ yīn shì wáng, wáng yuē: guó zì yǒu zhōu gōng.
何驃騎亡後,徵褚公入。既至石頭,王長史、劉尹同詣褚。褚曰:「真長何以處我?」真長顧王曰:「此子能言。」褚因視王,王曰:「國自有周公。」
huán gōng běi zhēng jīng jīn chéng, jiàn qián wèi láng yá shí zhǒng liǔ, jiē yǐ shí wéi, kǎi rán yuē: mù yóu rú cǐ, rén hé yǐ kān! pān zhī zhí tiáo, xuàn rán liú lèi.
桓公北征經金城,見前為琅邪時種柳,皆已十圍,慨然曰:「木猶如此,人何以堪!」攀枝執條,泫然流淚。
jiǎn wén zuò fǔ jūn shí, cháng yǔ huán xuān wǔ jù rù cháo, gèng xiāng ràng zài qián. xuān wǔ bù dé yǐ ér xiān zhī, yīn yuē: bó yě zhí shū, wèi wáng qián qū. jiǎn wén yuē: suǒ wèi wú xiǎo wú dà, cóng gōng yú mài.
簡文作撫軍時,嘗與桓宣武俱入朝,更相讓在前。宣武不得已而先之,因曰:「伯也執殳,為王前驅。」簡文曰:「所謂『無小無大,從公於邁』。」
gù yuè yǔ jiǎn wén tóng nián, ér fā zǎo bái. jiǎn wén yuē: qīng hé yǐ xiān bái? duì yuē: pú liǔ zhī zī, wàng qiū ér luò sōng bǎi zhī zhì, jīng shuāng mí mào.
顧悅與簡文同年,而發蚤白。簡文曰:「卿何以先白?」對曰:「蒲柳之姿,望秋而落;松柏之質,經霜彌茂。」
huán gōng rù xiá, jué bì tiān xuán, téng bō xùn jí. nǎi tàn yuē: jì wèi zhōng chén, bù dé wèi xiào zǐ, rú hé?
桓公入峽,絕壁天懸,騰波迅急。迺嘆曰:「既為忠臣,不得為孝子,如何?」
chū, yíng huò rù tài wēi, xún fèi hǎi xī. jiǎn wén dēng zuò, fù rù tài wēi, dì è zhī. shí xī chāo wèi zhōng shū zài zhí. yǐn chāo rù yuē: tiān mìng xiū duǎn, gù fēi suǒ jì, zhèng dāng wú fù jìn rì shì bù? chāo yuē: dà sī mǎ fāng jiāng wài gù fēng jiāng, nèi zhèn shè jì, bì wú ruò cǐ zhī lǜ. chén wèi bì xià yǐ bǎi kǒu bǎo zhī. dì yīn sòng yǔ zhòng chū shī yuē: zhì shì tòng cháo wēi, zhōng chén āi zhǔ rǔ. shēng shén qī lì. xī shòu jiǎ hái dōng, dì yuē: zhì yì zūn gōng, jiā guó zhī shì, suì zhì yú cǐ! yóu shì shēn bù néng yǐ dào kuāng wèi, sī huàn yù fáng, kuì tàn zhī shēn, yán hé néng yù? yīn qì xià liú jīn.
初,熒惑入太微,尋廢海西。簡文登阼,復入太微,帝惡之。時郗超為中書在直。引超入曰:「天命脩短,故非所計,政當無復近日事不?」超曰:「大司馬方將外固封疆,內鎮社稷,必無若此之慮。臣為陛下以百口保之。」帝因誦庾仲初詩曰:「志士痛朝危,忠臣哀主辱。」聲甚悽厲。郗受假還東,帝曰:「致意尊公,家國之事,遂至於此!由是身不能以道匡衛,思患預防,愧嘆之深,言何能喻?」因泣下流襟。
jiǎn wén zài àn shì zhōng zuò, zhào xuān wǔ. xuān wǔ zhì, wèn shàng hé zài? jiǎn wén yuē: mǒu zài sī. shí rén yǐ wèi néng.
簡文在暗室中坐,召宣武。宣武至,問上何在?簡文曰:「某在斯。」時人以為能。
jiǎn wén rù huá lín yuán, gù wèi zuǒ yòu yuē: huì xīn chù, bù bì zài yuǎn. yì rán lín shuǐ, biàn zì yǒu háo pú xián xiǎng yě. jué niǎo shòu qín yú, zì lái qīn rén.
簡文入華林園,顧謂左右曰:「會心處,不必在遠。翳然林水,便自有濠、濮閒想也。覺鳥獸禽魚,自來親人。」
xiè tài fù yǔ wáng yòu jūn yuē: zhōng nián shāng yú āi lè, yǔ qīn yǒu bié, zhé zuò shù rì è. wáng yuē: nián zài sāng yú, zì rán zhì cǐ, zhèng lài sī zhú táo xiě. héng kǒng ér bèi jué, sǔn xīn lè zhī qù.
謝太傅語王右軍曰:「中年傷於哀樂,與親友別,輒作數日惡。」王曰:「年在桑榆,自然至此,正賴絲竹陶寫。恆恐兒輩覺,損欣樂之趣。」
zhī dào lín cháng yǎng shù pǐ mǎ. huò yán dào rén chù mǎ bù yùn, zhī yuē: pín dào zhòng qí shén jùn.
支道林常養數匹馬。或言道人畜馬不韻,支曰:「貧道重其神駿。」
liú yǐn yǔ huán xuān wǔ gòng tīng jiǎng lǐ jì. huán yún: shí yǒu rù xīn chù, biàn jué zhǐ chǐ xuán mén. liú yuē: cǐ wèi guān zhì jí, zì shì jīn huá diàn zhī yǔ.
劉尹與桓宣武共聽講禮記。桓云:「時有入心處,便覺咫尺玄門。」劉曰:「此未關至極,自是金華殿之語。」
yáng bǐng wèi fǔ jūn cān jūn, shǎo wáng, yǒu lìng yù. xià hóu xiào ruò wèi zhī xù, jí xiāng zàn dào. yáng quán wèi huáng mén shì láng, shì jiǎn wén zuò. dì wèn yuē: xià hóu zhàn zuò yáng bǐng xù jué kě xiǎng. shì qīng hé wù? yǒu hòu bù? quán shān rán duì yuē: wáng bó lìng wèn sù zhāng, ér wú yǒu jì sì. suī míng bō tiān tīng, rán yìn jué shèng shì. dì jiē kǎi jiǔ zhī.
羊秉為撫軍參軍,少亡,有令譽。夏侯孝若為之敘,極相贊悼。羊權為黃門侍郎,侍簡文坐。帝問曰:「夏侯湛作羊秉敘絕可想。是卿何物?有後不?」權潸然對曰:「亡伯令問夙彰,而無有繼嗣。雖名播天聽,然胤絕聖世。」帝嗟慨久之。
wáng zhǎng shǐ yǔ liú zhēn zhǎng bié hòu xiāng jiàn, wáng wèi liú yuē: qīng gèng zhǎng jìn. dá yuē: cǐ ruò tiān zhī zì gāo ěr.
王長史與劉真長別後相見,王謂劉曰:「卿更長進。」答曰:「此若天之自高耳。」
liú yǐn yún: rén xiǎng wáng jīng chǎn jiā, cǐ xiǎng zhǎng sōng xià dāng yǒu qīng fēng ěr.
劉尹云:「人想王荊產佳,此想長松下當有清風耳。」
wáng zhòng zǔ wén mán yǔ bù jiě, máng rán yuē: ruò shǐ jiè gé lú lái cháo, gù dāng bù mèi cǐ yǔ.
王仲祖聞蠻語不解,茫然曰:「若使介葛盧來朝,故當不昧此語。」
liú zhēn zhǎng wèi dān yáng yǐn, xǔ xuán dù chū dōu jiù liú sù. chuáng wéi xīn lì, yǐn shí fēng gān. xǔ yuē: ruò bǎo quán cǐ chù, shū shèng dōng shān. liú yuē: qīng ruò zhī jí xiōng yóu rén, wú ān dé bù bǎo cǐ! wáng yì shǎo zài zuò yuē: lìng cháo xǔ yù jì qì, dāng wú cǐ yán. èr rén bìng yǒu kuì sè.
劉真長為丹陽尹,許玄度出都就劉宿。床帷新麗,飲食豐甘。許曰:「若保全此處,殊勝東山。」劉曰:「卿若知吉凶由人,吾安得不保此!」王逸少在坐曰:「令巢、許遇稷、契,當無此言。」二人並有愧色。
wáng yòu jūn yǔ xiè tài fù gòng dēng yě chéng. xiè yōu rán yuǎn xiǎng, yǒu gāo shì zhī zhì. wáng wèi xiè yuē: xià yǔ qín wáng, shǒu zú pián zhī wén wáng gàn shí, rì bù xiá gěi. jīn sì jiāo duō lěi, yí rén rén zì xiào. ér xū tán fèi wù, fú wén fáng yào, kǒng fēi dāng jīn suǒ yí. xiè dá yuē: qín rèn shāng yāng, èr shì ér wáng, qǐ qīng yán zhì huàn xié?
王右軍與謝太傅共登冶城。謝悠然遠想,有高世之志。王謂謝曰:「夏禹勤王,手足胼胝;文王旰食,日不暇給。今四郊多壘,宜人人自效。而虛談廢務,浮文妨要,恐非當今所宜。」謝答曰:「秦任商鞅,二世而亡,豈清言致患邪?」
xiè tài fù hán xuě rì nèi jí, yǔ ér nǚ jiǎng lùn wén yì. é ér xuě zhòu, gōng xīn rán yuē: bái xuě fēn fēn hé suǒ shì? xiōng zi hú ér yuē: sā yán kōng zhōng chā kě nǐ. xiōng nǚ yuē: wèi ruò liǔ xù yīn fēng qǐ. gōng dà xiào lè. jí gōng dà xiōng wú yì nǚ, zuǒ jiāng jūn wáng níng zhī qī yě.
謝太傅寒雪日內集,與兒女講論文義。俄而雪驟,公欣然曰:「白雪紛紛何所似?」兄子胡兒曰:「撒鹽空中差可擬。」兄女曰:「未若柳絮因風起。」公大笑樂。即公大兄無奕女,左將軍王凝之妻也。
wáng zhōng láng lìng fú xuán dù xí záo chǐ lùn qīng chǔ rén wù. lín chéng, yǐ shì hán kāng bó. kāng bó dū wú yán, wáng yuē: hé gù bù yán? hán yuē: wú kě wú bù kě.
王中郎令伏玄度、習鑿齒論青、楚人物。臨成,以示韓康伯。康伯都無言,王曰:「何故不言?」韓曰:「無可無不可。」
liú yǐn yún: qīng fēng lǎng yuè, zhé sī xuán dù.
劉尹云:「清風朗月,輒思玄度。」
xún zhōng láng zài jīng kǒu, dēng běi gù wàng hǎi yún: suī wèi dǔ sān shān, biàn zì shǐ rén yǒu líng yún yì. ruò qín hàn zhī jūn, bì dāng qiān shang rú zú.
荀中郎在京口,登北固望海云:「雖未睹三山,便自使人有凌雲意。若秦、漢之君,必當褰裳濡足。」
xiè gōng yún: xián shèng qù rén, qí xián yì ěr. zǐ zhí wèi zhī xǔ. gōng tàn yuē: ruò xī chāo wén cǐ yǔ, bì bù zhì hé hàn.
謝公云:「賢聖去人,其閒亦邇。」子侄未之許。公嘆曰:「若郗超聞此語,必不至河漢。」
zhī gōng hǎo hè, zhù shàn dōng shān yìn shān. yǒu rén yí qí shuāng hè, shǎo shí chì zhǎng yù fēi. zhī yì xī zhī, nǎi shā qí hé. hè xuān zhù bù fù néng fēi, nǎi fǎn gù chì, chuí tóu shì zhī, rú yǒu ào sàng yì. lín yuē: jì yǒu líng xiāo zhī zī, hé kěn wèi rén zuò ěr mù jìn wán? yǎng lìng hé chéng, zhì shǐ fēi qù.
支公好鶴,住剡東(山印)山。有人遺其雙鶴,少時翅長欲飛。支意惜之,乃鎩其翮。鶴軒翥不復能飛,乃反顧翅,垂頭視之,如有懊喪意。林曰:「既有凌霄之姿,何肯為人作耳目近玩?」養令翮成,置使飛去。
xiè zhōng láng jīng qū ā hòu hú, wèn zuǒ yòu: cǐ shì hé shuǐ? dá yuē: qū ā hú. xiè yuē: gù dāng yuān zhù tíng zhe, nà ér bù liú.
謝中郎經曲阿後湖,問左右:「此是何水?」答曰:「曲阿湖。」謝曰:「故當淵注渟著,納而不流。」
jìn wǔ dì měi xiǎng shān tāo shān shǎo. xiè tài fù yǐ wèn zǐ dì, chē qí dá yuē: dāng yóu yù zhě bù duō, ér shǐ yǔ zhě wàng shǎo.
晉武帝每餉山濤山少。謝太傅以問子弟,車騎答曰:「當由欲者不多,而使與者忘少。」
xiè hú ér yǔ yǔ dào jì: zhū rén mò dāng jiù qīng tán, kě jiān chéng lěi. yǔ yuē: ruò wén dù lái, wǒ yǐ piān shī dài zhī kāng bó lái, jì hé fén zhōu.
謝胡兒語庾道季:「諸人莫當就卿談,可堅城壘。」庾曰:「若文度來,我以偏師待之;康伯來,濟河焚舟。」
lǐ hóng dù cháng tàn bù bèi yù. yīn yáng zhōu zhī qí jiā pín, wèn: jūn néng qū zhì bǎi lǐ bù? lǐ dá yuē: běi mén zhī tàn, jiǔ yǐ shàng wén. qióng yuán bēn lín, qǐ xiá zé mù! suì shòu shàn xiàn.
李弘度常嘆不被遇。殷揚州知其家貧,問:「君能屈志百里不?」李答曰:「北門之嘆,久已上聞。窮猿奔林,豈暇擇木!」遂授剡縣。
wáng sī zhōu zhì wú xìng yìn zhǔ zhōng kàn. tàn yuē: fēi wéi shǐ rén qíng kāi dí, yì jué rì yuè qīng lǎng.
王司州至吳興印渚中看。嘆曰:「非唯使人情開滌,亦覺日月清朗。」
xiè wàn zuò yù zhōu dū du, xīn bài, dāng xī zhī dū yì, xiāng sòng lèi rì, xiè pí dùn. yú shì gāo shì zhōng wǎng, jìng jiù xiè zuò, yīn wèn: qīng jīn zhàng jié fāng zhōu, dāng jiāng lǐ xī fān, hé yǐ wèi zhèng? xiè cū dào qí yì. gāo biàn wèi xiè dào xíng shì, zuò shù bǎi yǔ. xiè suì qǐ zuò. gāo qù hòu, xiè zhuī yuē: ā líng gù cū yǒu cái jù. xiè yīn cǐ dé zhōng zuò.
謝萬作豫州都督,新拜,當西之都邑,相送累日,謝疲頓。於是高侍中往,徑就謝坐,因問:「卿今仗節方州,當疆理西蕃,何以為政?」謝粗道其意。高便為謝道形勢,作數百語。謝遂起坐。高去後,謝追曰:「阿酃故粗有才具。」謝因此得終坐。
yuán yàn bó wèi xiè ān nán sī mǎ, dū xià zhū rén sòng zhì lài xiāng. jiāng bié, jì zì qī wǎng, tàn yuē: jiāng shān liáo luò, jū rán yǒu wàn lǐ zhī shì.
袁彥伯為謝安南司馬,都下諸人送至瀨鄉。將別,既自淒惘,嘆曰:「江山遼落,居然有萬里之勢。」
sūn chuò fù suì chū, zhú shì quǎn chuān, zì yán jiàn zhǐ zú zhī fēn. zhāi qián zhǒng yī zhū sōng, hé zì shǒu yōng zhì zhī. gāo shì yuǎn shí yì lín jū, yǔ sūn yuē: sōng shù zi fēi bù chǔ chǔ kě lián, dàn yǒng wú dòng liáng yòng ěr! sūn yuē: fēng liǔ suī hé bào, yì hé suǒ shī?
孫綽賦遂初,築室畎川,自言見止足之分。齋前種一株松,何自手壅治之。高世遠時亦鄰居,語孫曰:「松樹子非不楚楚可憐,但永無棟樑用耳!」孫曰:「楓柳雖合抱,亦何所施?」
huán zhēng xī zhì jiāng líng chéng shén lì, huì bīn liáo chū jiāng jīn wàng zhī, yún: ruò néng mù cǐ chéng zhě yǒu shǎng. gù zhǎng kāng shí wèi kè, zài zuò, mù yuē: yáo wàng céng chéng, dān lóu rú xiá. huán jí shǎng yǐ èr bì.
桓征西治江陵城甚麗,會賓僚出江津望之,云:「若能目此城者有賞。」顧長康時為客,在坐,目曰:「遙望層城,丹樓如霞。」桓即賞以二婢。
wáng zǐ jìng yǔ wáng xiào bó yuē: yáng shū zǐ zì fù jiā ěr, rán yì hé yǔ rén shì? gù bù rú tóng què tái shàng jì.
王子敬語王孝伯曰:「羊叔子自復佳耳,然亦何與人事?」故不如銅雀台上妓。」
lín gōng jiàn dōng yáng zhǎng shān yuē: hé qí tǎn yí!
林公見東陽長山曰:「何其坦迤!」
gù zhǎng kāng cóng huì jī hái, rén wèn shān chuān zhī měi, gù yún: qiān yán jìng xiù, wàn hè zhēng liú, cǎo mù méng lóng qí shàng, ruò yún xìng xiá wèi.
顧長康從會稽還,人問山川之美,顧云:「千岩競秀,萬壑爭流,草木蒙籠其上,若雲興霞蔚。」
jiǎn wén bēng, xiào wǔ nián shí yú suì lì, zhì míng bù lín. zuǒ yòu qǐ yī cháng yīng lín. dì yuē: āi zhì zé kū, hé cháng zhī yǒu!
簡文崩,孝武年十餘歲立,至暝不臨。左右啟「依常應臨」。帝曰:「哀至則哭,何常之有!」
xiào wǔ jiāng jiǎng xiào jīng, xiè gōng xiōng dì yǔ zhū rén sī tíng jiǎng xí. chē wǔ zi nán kǔ wèn xiè, wèi yuán yáng yuē: bù wèn zé dé yīn yǒu yí, duō wèn zé zhòng láo èr xiè. yuán yuē: bì wú cǐ xián. chē yuē: hé yǐ zhī ěr? yuán yuē: hé cháng jiàn míng jìng pí yú lǚ zhào, qīng liú dàn yú huì fēng.
孝武將講孝經,謝公兄弟與諸人私庭講習。車武子難苦問謝,謂袁羊曰:「不問則德音有遺,多問則重勞二謝。」袁曰:「必無此嫌。」車曰:「何以知爾?」袁曰:「何嘗見明鏡疲於屢照,清流憚於惠風。」
wáng zǐ jìng yún: cóng shān yīn dào shàng xíng, shān chuān zì xiāng yìng fā, shǐ rén yīng jiē bù xiá. ruò qiū dōng zhī jì, yóu nán wèi huài.
王子敬云:「從山陰道上行,山川自相映發,使人應接不暇。若秋冬之際,尤難為壞。」
xiè tài fù wèn zhū zǐ zhí: zǐ dì yì hé yù rén shì, ér zhèng yù shǐ qí jiā? zhū rén mò yǒu yán zhě, chē qí dá yuē: pì rú zhī lán yù shù, yù shǐ qí shēng yú jiē tíng ěr.
謝太傅問諸子侄:「子弟亦何預人事,而正欲使其佳?」諸人莫有言者,車騎答曰:「譬如芝蘭玉樹,欲使其生於階庭耳。」
dào yī dào rén hǎo zhěng shì yīn cí, cóng dū xià hái dōng shān, jīng wú zhōng. yǐ ér huì xuě xià, wèi shén hán. zhū dào rén wèn zài dào suǒ jīng. yī gōng yuē: fēng shuāng gù suǒ bù lùn, nǎi xiān jí qí cǎn dàn. jiāo yì zhèng zì piāo piē, lín xiù biàn yǐ hào rán.
道壹道人好整飾音辭,從都下還東山,經吳中。已而會雪下,未甚寒。諸道人問在道所經。壹公曰:「風霜固所不論,乃先集其慘澹。郊邑正自飄瞥,林岫便已皓然。」
zhāng tiān xī wèi liáng zhōu cì shǐ, chēng zhì xī yú. jì wèi fú jiān suǒ qín, yòng wèi shì zhōng. hòu yú shòu yáng jù bài, zhì dōu, wèi xiào wǔ suǒ qì. měi rù yán lùn, wú bù jìng rì. pō yǒu jí jǐ zhě, yú zuò wèn zhāng: běi fāng hé wù kě guì? zhāng yuē: sāng shèn gān xiāng, chī xiāo gé xiǎng. chún lào yǎng xìng, rén wú jí xīn.
張天錫為涼州刺史,稱制西隅。既為苻堅所禽,用為侍中。後於壽陽俱敗,至都,為孝武所器。每入言論,無不竟日。頗有嫉己者,於坐問張:「北方何物可貴?」張曰:「桑椹甘香,鴟鴞革響。淳酪養性,人無嫉心。」
gù zhǎng kāng bài huán xuān wǔ mù, zuò shī yún: shān bēng míng hǎi jié, yú niǎo jiāng hé yī. rén wèn zhī yuē: qīng píng zhòng huán nǎi ěr, kū zhī zhuàng qí kě jiàn hū? gù yuē: bí rú guǎng mò zhǎng fēng, yǎn rú xuán hé jué liū. huò yuē: shēng rú zhèn léi pò shān, lèi rú qīng hé zhù hǎi.
顧長康拜桓宣武墓,作詩云:「山崩溟海竭,魚鳥將何依。」人問之曰:「卿憑重桓乃爾,哭之狀其可見乎?」顧曰:「鼻如廣莫長風,眼如懸河決溜。」或曰:「聲如震雷破山,淚如傾河注海。」
máo bó chéng jì fù qí cái qì, cháng chēng: níng wèi lán cuī yù zhé, bù zuò xiāo fū ài róng.
毛伯成既負其才氣,常稱:「寧為蘭摧玉折,不作蕭敷艾榮。」
fàn níng zuò yù zhāng, bā rì qǐng fú yǒu bǎn. zhòng sēng yí, huò yù zuò dá. yǒu xiǎo shā mí zài zuò mò yuē: shì zūn mò rán, zé wèi xǔ kě. zhòng cóng qí yì.
范甯作豫章,八日請佛有板。眾僧疑,或欲作答。有小沙彌在坐末曰:「世尊默然,則為許可。」眾從其義。
sī mǎ tài fù zhāi zhōng yè zuò, yú shí tiān yuè míng jìng, dōu wú xiān yì. tài fù tàn yǐ wèi jiā. xiè jǐng zhòng zài zuò, dá yuē: yì wèi nǎi bù rú wēi yún diǎn zhuì. tài fù yīn xì xiè yuē: qīng jū xīn bù jìng, nǎi fù qiáng yù zǐ huì tài qīng xié?
司馬太傅齋中夜坐,於時天月明淨,都無纖翳。太傅嘆以為佳。謝景重在坐,答曰:「意謂乃不如微雲點綴。」太傅因戲謝曰:「卿居心不淨,乃復強欲滓穢太清邪?」
wáng zhōng láng shén ài zhāng tiān xī, wèn zhī yuē: qīng guān guò jiāng zhū rén jīng wěi, jiāng zuǒ guǐ zhé, yǒu hé wěi yì? hòu lái zhī yàn, fù hé rú zhōng yuán? zhāng yuē: yán qiú yōu suì, zì wáng hé yǐ hái yīn shí xiū zhì, xún lè zhī fēng. wáng yuē: qīng zhī jiàn yǒu yú, hé gù wèi fú jiān suǒ zhì? dá yuē: yáng xiāo yīn xī, gù tiān bù tún jiǎn fǒu bō chéng xiàng, qǐ zú duō jī?
王中郎甚愛張天錫,問之曰:「卿觀過江諸人經緯,江左軌轍,有何偉異?後來之彥,復何如中原?」張曰:「研求幽邃,自王、何以還;因時脩制,荀、樂之風。」王曰:「卿知見有餘,何故為苻堅所制?」答曰:「陽消陰息,故天步屯蹇;否剝成象,豈足多譏?」
xiè jǐng zhòng nǚ shì wáng xiào bó ér, èr mén gōng shén xiāng ài měi. xiè wèi tài fù zhǎng shǐ, bèi dàn wáng jí qǔ zuò zhǎng shǐ, dài jìn líng jùn. tài fù yǐ gòu xián xiào bó, bù yù shǐ qí dé xiè, hái qǔ zuò zī yì. wài shì zhí wéi, ér shí yǐ guāi xián zhī. jí xiào bó bài hòu, tài fù rào dōng fǔ chéng xíng sàn, liáo shǔ xī zài nán mén yào wàng hòu bài, shí wèi xiè yuē: wáng níng yì móu, yún shì qīng wèi qí jì. xiè céng wú jù sè, liǎn hù duì yuē: lè yàn fǔ yǒu yán: qǐ yǐ wǔ nán yì yī nǚ? tài fù shàn qí duì, yīn jǔ jiǔ quàn zhī yuē: gù zì jiā! gù zì jiā!
謝景重女適王孝伯兒,二門公甚相愛美。謝為太傅長史,被彈;王即取作長史,帶晉陵郡。太傅已構嫌孝伯,不欲使其得謝,還取作咨議。外示縶維,而實以乖閒之。及孝伯敗後,太傅繞東府城行散,僚屬悉在南門要望候拜,時謂謝曰:「王甯異謀,雲是卿為其計。」謝曾無懼色,斂笏對曰:「樂彥輔有言:『豈以五男易一女?』」太傅善其對,因舉酒勸之曰:「故自佳!故自佳!」
huán xuán yì xìng hái hòu, jiàn sī mǎ tài fù, tài fù yǐ zuì, zuò shàng duō kè, wèn rén yún: huán wēn lái yù zuò zéi, rú hé? huán xuán fú bù dé qǐ. xiè jǐng zhòng shí wèi zhǎng shǐ, jǔ bǎn dá yuē: gù xuān wǔ gōng chù hūn àn, dēng shèng míng, gōng chāo yī huò. fēn yún zhī yì, cái zhī shèng jiàn. tài fù yuē: wǒ zhī! wǒ zhī! jí jǔ jiǔ yún: huán yì xìng, quàn qīng jiǔ. huán chū xiè guò.
桓玄義興還後,見司馬太傅,太傅已醉,坐上多客,問人云:「桓溫來欲作賊,如何?」桓玄伏不得起。謝景重時為長史,舉板答曰:「故宣武公黜昏暗,登聖明,功超伊、霍。紛紜之議,裁之聖鑒。」太傅曰:「我知!我知!」即舉酒云:「桓義興,勸卿酒。」桓出謝過。
xuān wǔ yí zhèn nán zhōu, zhì jiē qú píng zhí. rén wèi wáng dōng tíng yuē: chéng xiàng chū yíng jiàn kāng, wú suǒ yīn chéng, ér zhì zhì yū qū, fāng cǐ wèi liè. dōng tíng yuē: cǐ chéng xiàng nǎi suǒ yǐ wèi qiǎo. jiāng zuǒ dì cù, bù rú zhōng guó ruò shǐ qiān mò tiáo chàng, zé yī lǎn ér jǐn. gù yū yú wěi qū, ruò bù kě cè.
宣武移鎮南州,制街衢平直。人謂王東亭曰:「丞相初營建康,無所因承,而制置紆曲,方此為劣。」東亭曰:「此丞相乃所以為巧。江左地促,不如中國;若使阡陌條暢,則一覽而盡。故紆餘委曲,若不可測。」
huán xuán yì yīn jīng zhōu, yīn zài qiè fáng zhòu mián, zuǒ yòu cí bù zhī tōng. huán hòu yán jí cǐ shì, yīn yún: chū bù mián, zòng yǒu cǐ, qǐ bù yǐ xián xián yì sè yě.
桓玄詣殷荊州,殷在妾房晝眠,左右辭不之通。桓後言及此事,殷云:「初不眠,縱有此,豈不以『賢賢易色』也。」
huán xuán wèn yáng fú: hé yǐ gòng zhòng wú shēng? yáng yuē: dāng yǐ qí yāo ér fú.
桓玄問羊孚:「何以共重吳聲?」羊曰:「當以其妖而浮。」
xiè hùn wèn yáng fú: hé yǐ qì jǔ hú liǎn? yáng yuē: gù dāng yǐ wèi jiē shén zhī qì.
謝混問羊孚:「何以器舉瑚璉?」羊曰:「故當以為接神之器。」
huán xuán jì cuàn wèi, hòu yù chuáng wēi xiàn, qún chén shī sè. shì zhōng yīn zhòng wén jìn yuē: dāng yóu shèng dé yuān zhòng, hòu dì suǒ yǐ bù néng zài. shí rén shàn zhī.
桓玄既篡位,後御床微陷,群臣失色。侍中殷仲文進曰:「當由聖德淵重,厚地所以不能載。」時人善之。
huán xuán jì cuàn wèi, jiāng gǎi zhì zhí guǎn, wèn zuǒ yòu: hǔ bì zhōng láng shěng, yīng zài hé chù? yǒu rén dá yuē: wú shěng. dāng shí shū wǔ zhǐ. wèn: hé yǐ zhī wú? dá yuē: pān yuè qiū xìng fù xù yuē: yú jiān hǔ bì zhōng láng jiāng, yù zhí sàn qí zhī shěng. xuán zī jiē chēng shàn.
桓玄既篡位,將改置直館,問左右:「虎賁中郎省,應在何處?」有人答曰:「無省。」當時殊忤旨。問:「何以知無?」答曰:「潘岳秋興賦敘曰:『余兼虎賁中郎將,寓直散騎之省。』玄咨嗟稱善。
xiè líng yùn hǎo dài qū bǐng lì, kǒng yǐn shì wèi yuē: qīng yù xī xīn gāo yuǎn, hé bù néng yí qū gài zhī mào? xiè dá yuē: jiāng bù wèi yǐng zhě, wèi néng wàng huái.
謝靈運好戴曲柄笠,孔隱士謂曰:「卿欲希心高遠,何不能遺曲蓋之貌?」謝答曰:「將不畏影者,未能忘懷。」