tài xué lǐ yuè shēng, shēng yǔ wēng zhī cì zǐ yě. wēng zuì fù, yǐ gāng zhù jīn, lǐ rén chēng zhī bā gāng. wēng qǐn jí, hū zi fēn jīn: xiōng bā zhī, dì èr zhī. yuè shēng jué wàng. wēng yuē: wǒ fēi piān yǒu ài zēng, cáng yǒu jiào qiǎng, bì dài wú duō rén shí, fāng yǐ bì rǔ, wù jí yě. guò shù rì, wēng yì mí liú. yuè shēng lǜ yī dàn bù yú, qù wú rén jiù chuáng tóu mì xùn zhī, wēng yuē: rén shēng kǔ lè jiē yǒu dìng shù. rǔ fāng xiǎng qī xián zhī fú, gù bù yí zài zhù duō jīn, yǐ zēng rǔ guò. gài yuè shēng qī chē shì, zuì xián, yǒu huán mèng zhī dé, gù yún. yuè shēng gù āi zhī, nù yuē: rǔ shàng yǒu èr shí yú nián kǎn lǎn wèi lì, jí yǔ qiān jīn, yì lì jǐn ěr. gǒu bù zhì shān qióng shuǐ jǐn shí, wù wàng gěi yǔ yě! yuè shēng xiào yǒu dūn dǔ, yì jí bù gǎn fù yán. yóu jì fù fù chài, dàn xī kě yǐ wǎn gào. wú hé wēng dà jiàn, xún zú. xìng xiōng xián, zhāi zàng zhī móu, wù yǔ xiào jì.
太學李月生,升宇翁之次子也。翁最富,以缸貯金,里人稱之「八缸」。翁寢疾,呼子分金:兄八之,弟二之。月生觖望。翁曰:「我非偏有愛憎,藏有窖鏹,必待無多人時,方以畀汝,勿急也。」過數日,翁益彌留。月生慮一旦不虞,覷無人就床頭秘訊之,翁曰:「人生苦樂皆有定數。汝方享妻賢之福,故不宜再助多金,以增汝過。」蓋月生妻車氏,最賢,有桓、孟之德,故云。月生固哀之,怒曰:「汝尚有二十餘年坎壈未歷,即予千金,亦立盡耳。苟不至山窮水盡時,勿望給與也!」月生孝友敦篤,亦即不敢復言。猶冀父復瘥,旦夕可以婉告。無何翁大漸,尋卒。幸兄賢,齋葬之謀,勿與校計。
yuè shēng yòu tiān zhēn làn màn, bù jiào zī zhū, qiě hào kè shàn yǐn, chuī shǔ zhì jù, rì cù qī sān sì zuò, bù shèn lǐ jiā rén shēng chǎn. lǐ zhōng wú lài kuī qí nuò, zhé yú ròu zhī. yú shù nián jiā jiàn luò. jiǒng jí shí, lài xiōng xiǎo zhōu gěi, bù zhì dà kùn. wú hé xiōng yǐ lǎo bìng zú, yì shī suǒ zhù, zhì jué liáng shí. chūn dài qiū cháng, tián suǒ chū dēng chǎng zhé jǐn. nǎi gē mǔ wèi huó, yè yì xiāo jiǎn. yòu shù nián qī jí zhǎng zi xiāng jì cú xiè, wú liáo yì shén. xún mǎi fàn yáng zhě zhī qī xú, yì dé qí xiǎo fù ér xú xìng gāng liè, rì líng jí zhī, zhì bù gǎn yǔ qīn péng tōng diào qìng lǐ. hū yī yè mèng fù yuē: jīn rǔ suǒ zāo, kě wèi shān qióng shuǐ jǐn yǐ. cháng xǔ rǔ jiào jīn, jīn qí kě yǐ. wèn: hé zài? yuē: míng rì bì rǔ. xǐng ér yì zhī, yóu wèi shì pín zhōng zhī jī xiǎng yě. cì rì fā tǔ qì yōng, jué dé jù jīn, shǐ wù xiàng yán wú duō rén, nǎi sǐ wáng jiāng bàn yě.
月生又天真爛漫,不較錙銖,且好客善飲,炊黍治具,日促妻三四作,不甚理家人生產。里中無賴窺其懦,輒魚肉之。逾數年家漸落。窘急時,賴兄小周給,不至大困。無何兄以老病卒,益失所助,至絕糧食。春貸秋償,田所出登場輒盡。乃割畝為活,業益消減。又數年妻及長子相繼殂謝,無聊益甚。尋買販羊者之妻徐,翼得其小阜;而徐性剛烈,日凌藉之,至不敢與親朋通吊慶禮。忽一夜夢父曰:「今汝所遭,可謂山窮水盡矣。嘗許汝窖金,今其可矣。」問:「何在?」曰:「明日畀汝。」醒而異之,猶謂是貧中之積想也。次日發土葺墉,掘得巨金,始悟向言「無多人」,乃死亡將半也。
yì shǐ shì yuē: yuè shēng, yú chǔ jiù jiāo, wèi rén pǔ chéng wú wěi. yú xiōng dì yǔ jiāo, āi lè zhé xiāng gòng. shù nián lái cūn gé shí yú lǐ, lǎo sǐ jìng bù xiāng wén. yú ǒu guò qí jū lǐ, yīn yì bù gǎn guò wèn zhī. zé yuè shēng zhī kǔ kuàng, gài yǒu bù kě míng yán zhě yǐ. hū wén bào dé qiān jīn, bù jué wèi zhī gǔ wǔ. wū hū! wēng lín zhōng zhī zhì mìng, xī xí wén zhī, ér bù yì qí yán jiē chèn yě. yì hé qí shén zāi!
異史氏曰:「月生,余杵臼交,為人朴誠無偽。余兄弟與交,哀樂輒相共。數年來村隔十餘里,老死竟不相聞。余偶過其居里,因亦不敢過問之。則月生之苦況,蓋有不可明言者矣。忽聞暴得千金,不覺為之鼓舞。嗚呼!翁臨終之治命,昔習聞之,而不意其言皆讖也。抑何其神哉!」