wǔ chéng xiū, liáo yáng rén, xǐ jiāo yóu, suǒ yǔ jiē zhī míng shì. yè mèng yī rén gào zhī yuē: zi jiāo yóu biàn hǎi nèi, jiē làn jiāo ěr. wéi yī rén kě gòng huàn nán, hé fǎn bù shí? wèn: hé rén? yuē: tián qī láng fēi yǔ? xǐng ér yì zhī. jié cháo jiàn suǒ yóu, zhé wèn qī láng. kè huò shí wèi dōng cūn yè liè zhě, wǔ jìng yè zhū jiā, yǐ mǎ chuí wō mén. wèi jǐ yī rén chū, nián èr shí yú, zuǒ zhì yòu qū mù fēng yāo, zhe nì qià, yī zào dú bí, duō bái bǔ zhuì, gǒng shǒu yú é ér wèn suǒ zì. wǔ zhǎn xìng shì, qiě tuō tú zhōng bù kuài, jiè lú qì xī. wèn qī láng, dá yuē: wǒ jí shì yě. suì yán kè rù. jiàn pò wū shù chuán, mù qí zhī bì. rù yī xiǎo shì, hǔ pí láng tuì, xuán bù kǎn jiān, gèng wú wù tà kě zuò, qī láng jiù dì shè gāo bǐ yān. wǔ yǔ yǔ, yán cí pǔ zhì, dà yuè zhī. jù yí jīn zuò shēng jì, qī láng bù shòu gù yǔ zhī, qī láng shòu yǐ bái mǔ. é qǐng jiāng hái, gù cí bù shòu. wǔ qiáng zhī zài sì, mǔ lóng zhōng ér zhì, lì sè yuē: lǎo shēn zhǐ cǐ ér, bù yù lìng shì guì kè! wǔ cán ér tuì. guī tú zhǎn zhuǎn, bù jiě qí yì. shì cóng rén yú shì hòu wén mǔ yán, yīn yǐ gào wǔ. xiān shì, qī láng chí jīn bái mǔ, mǔ yuē: wǒ shì dǔ gōng zǐ yǒu huì wén, bì lí qí huò. wén zhī: shòu rén zhī zhě fēn rén yōu, shòu rén ēn zhě jí rén nán. fù rén bào rén yǐ cái, pín rén bào rén yǐ yì. wú gù ér dé zhòng lù, bù xiáng, kǒng jiāng qǔ sǐ bào yú zi yǐ. wǔ wén zhī, shēn tàn mǔ xián, rán yì qīng mù qī láng. yì rì shè yán zhāo zhī, cí bù zhì. wǔ dēng qí táng, zuò ér suǒ yǐn. qī láng zì xíng jiǔ, chén lù pú, shū jǐn qíng lǐ. yuè rì wǔ yāo chóu zhī, nǎi zhì. kuǎn qià shén huān. zèng yǐ jīn, jí bù shòu. wǔ tuō gòu hǔ pí, nǎi shòu zhī. guī shì suǒ xù, jì bù zú cháng, sī zài liè ér hòu xiàn zhī. rù shān sān rì, wú suǒ liè huò. huì qī bìng, shǒu shì tāng yào, bù huáng cāo yè. jiā xún qī yān hū yǐ sǐ, wèi yíng zhāi zàng, suǒ shòu jīn shāo shāo hào qù. wǔ qīn lín yàn sòng, lǐ yí yōu wò. jì zàng, fù nǔ shān lín, yì sī suǒ yǐ bào wǔ. wǔ tàn dé qí gù, zhé quàn wù jí. qiè wàng qī láng gū yī lín cún, ér qī láng zhōng yǐ fù zhài wèi hàn, bù kěn zhì. wǔ yīn xiān suǒ jiù cáng, yǐ sù qí lái. qī láng jiǎn shì gù gé, zé dù shí yāng bài, máo jǐn tuō, ào sàng yì shén. wǔ zhī zhī, chí xíng qí tíng, jí yì wèi jiě zhī. yòu shì bài gé, yuē: cǐ yì fù jiā. pū suǒ yù de, yuán bù yǐ máo. suì zhóu kuò chū, jiān yāo tóng wǎng. qī láng bù kě, nǎi zì guī. qī láng zhōng yǐ bù zú bào wǔ wèi niàn, guǒ liáng rù shān, fán shù yè, hū dé yī hǔ, quán ér kuì zhī. wǔ xǐ, zhì jù, qǐng sān rì liú, qī láng cí zhī jiān, wǔ jiàn tíng hù shǐ bù dé chū. bīn kè jiàn qī láng pǔ lòu, qiè wèi gōng zǐ wàng jiāo. wǔ zhōu xuán qī láng, shū yì zhū kè. wèi yì xīn fú què bù shòu, chéng qí mèi ér qián yì zhī, bù dé yǐ ér shòu. jì qù, qí zi fèng ǎo mìng, fǎn xīn yī, suǒ qí bì duō. wǔ xiào yuē: guī yǔ lǎo mǔ, gù yī yǐ chāi zuò lǚ chèn yǐ. zì shì. qī láng yǐ tù lù xiāng yí, zhào zhī jí bù fù zhì. wǔ yī rì yì qī láng, zhí chū liè wèi fǎn. ǎo chū, kuà lǘ ér yǔ yuē: zài wù yǐn zhì wú ér, dà bù huái hǎo yì! wǔ jìng lǐ zhī, cán ér tuì. bàn nián xǔ, jiā rén hū bái: qī láng wèi zhēng liè bào, ōu sǐ rén mìng, zhuō jiāng guān lǐ qù. wǔ dà jīng, chí shì zhī, yǐ xiè shōu zài yù. jiàn wǔ wú yán, dàn yún: cǐ hòu fán xù lǎo mǔ. wǔ cǎn rán chū, jí yǐ zhòng jīn lù yì zǎi, yòu yǐ bǎi jīn lù chóu zhǔ. yuè yú wú shì, shì qī láng guī. mǔ kǎi rán yuē: zi fà fū shòu zhī wǔ gōng zǐ ěr, fēi lǎo shēn suǒ de ér ài xī zhě. dàn zhù gōng zǐ bǎi nián wú zāi huàn, jí ér fú. qī láng yù yì xiè wǔ, mǔ yuē: wǎng zé wǎng ěr, jiàn wǔ gōng zǐ wù xiè yě. xiǎo ēn kě xiè, dà ēn bù kě xiè. qī láng jiàn wǔ, wǔ wēn yán wèi jiè, qī láng wěi wěi. jiā rén xián guài qí shū, wǔ xǐ qí chéng dǔ, hòu yù zhī, yóu shì héng shù rì liú gōng zǐ jiā. kuì yí zhé shòu, bù fù cí, yì bù yán bào. huì wǔ chū dù, bīn cóng fán duō, yè shě lǚ mǎn. wǔ xié qī láng wò dǒu shì zhōng, sān pū jí chuáng xià wò. èr gēng xiàng jǐn, zhū pū jiē shuì qù, liǎng rén yóu cì cì yǔ. qī láng bèi jiàn guà bì jiān, hū zì téng chū xiá shù cùn, zhēng zhēng zuò xiǎng, guāng shǎn shuò rú diàn. wǔ jīng qǐ, qī láng yì qǐ, wèn: chuáng xià wò zhě hé rén? wǔ dá: jiē sī pū. qī láng yuē: cǐ zhōng bì yǒu è rén. wǔ wèn gù, qī láng yuē: cǐ dāo gòu zhū yì guó, shā rén wèi cháng rú lǚ, qì pèi sān shì yǐ. jué shǒu zhì qiān jì, shàng rú xīn fā yú xíng. jiàn è rén zé míng yuè, dāng qù shā rén bù yuǎn yǐ. gōng zǐ yí qīn jūn zǐ, yuǎn xiǎo rén, huò wàn yī kě miǎn. wǔ hé zhī. qī láng zhōng bù lè, zhǎn zhuǎn chuáng xí. wǔ yuē: zāi xiáng shù ěr, hé yōu zhī shēn? qī láng yuē: wǒ bié wú kǒng bù, tú yǐ yǒu lǎo mǔ zài. wǔ yuē: hé jù zhì cǐ? qī láng yuē: wú zé gèng jiā.
武承休,遼陽人,喜交遊,所與皆知名士。夜夢一人告之曰:「子交遊遍海內,皆濫交耳。惟一人可共患難,何反不識?」問:「何人?」曰:「田七郎非與?」醒而異之。詰朝見所游,輒問七郎。客或識為東村業獵者,武敬謁諸家,以馬箠撾門。未幾一人出,年二十餘,(左豸右區)目蜂腰,着膩帢,衣皂犢鼻,多白補綴,拱手於額而問所自。武展姓氏,且托途中不快,借廬憩息。問七郎,答曰:「我即是也。」遂延客入。見破屋數椽,木岐支壁。入一小室,虎皮狼蛻,懸布檻間,更無杌榻可坐,七郎就地設皋比焉。武與語,言詞樸質,大悅之。遽貽金作生計,七郎不受;固予之,七郎受以白母。俄頃將還,固辭不受。武強之再四,母龍鍾而至,厲色曰:「老身止此兒,不欲令事貴客!」武慚而退。歸途展轉,不解其意。適從人於室後聞母言,因以告武。先是,七郎持金白母,母曰:「我適睹公子有晦紋,必罹奇禍。聞之:受人知者分人憂,受人恩者急人難。富人報人以財,貧人報人以義。無故而得重賂,不祥,恐將取死報於子矣。」武聞之,深嘆母賢,然益傾慕七郎。翼日設筵招之,辭不至。武登其堂,坐而索飲。七郎自行酒,陳鹿脯,殊盡情禮。越日武邀酬之,乃至。款洽甚歡。贈以金,即不受。武托購虎皮,乃受之。歸視所蓄,計不足償,思再獵而後獻之。入山三日,無所獵獲。會妻病,守視湯藥,不遑操業。浹旬妻淹忽以死,為營齋葬,所受金稍稍耗去。武親臨唁送,禮儀優渥。既葬,負弩山林,益思所以報武。武探得其故,輒勸勿亟。切望七郎姑一臨存,而七郎終以負債為憾,不肯至。武因先索舊藏,以速其來。七郎檢視故革,則蠹蝕殃敗,毛盡脫,懊喪益甚。武知之,馳行其庭,極意慰解之。又視敗革,曰:「此亦復佳。仆所欲得,原不以毛。」遂軸鞟出,兼邀同往。七郎不可,乃自歸。七郎終以不足報武為念,裹糧入山,凡數夜,忽得一虎,全而饋之。武喜,治具,請三日留,七郎辭之堅,武鍵庭戶使不得出。賓客見七郎樸陋,竊謂公子妄交。武周旋七郎,殊異諸客。為易新服卻不受,承其寐而潛易之,不得已而受。既去,其子奉媼命,返新衣,索其敝裰。武笑曰:「歸語老姥,故衣已拆作履襯矣。」自是。七郎以兔鹿相貽,召之即不復至。武一日詣七郎,值出獵未返。媼出,跨閭而語曰:「再勿引致吾兒,大不懷好意!」武敬禮之,慚而退。半年許,家人忽白:「七郎為爭獵豹,毆死人命,捉將官里去。」武大驚,馳視之,已械收在獄。見武無言,但云:「此後煩恤老母。」武慘然出,急以重金賂邑宰,又以百金賂仇主。月余無事,釋七郎歸。母慨然曰:「子髮膚受之武公子耳,非老身所得而愛惜者。但祝公子百年無災患,即兒福。」七郎欲詣謝武,母曰:「往則往耳,見武公子勿謝也。小恩可謝,大恩不可謝。」七郎見武,武溫言慰藉,七郎唯唯。家人咸怪其疏,武喜其誠篤,厚遇之,由是恆數日留公子家。饋遺輒受,不復辭,亦不言報。會武初度,賓從煩多,夜舍履滿。武偕七郎臥斗室中,三仆即床下臥。二更向盡,諸仆皆睡去,兩人猶刺刺語。七郎背劍掛壁間,忽自騰出匣數寸,錚錚作響,光閃爍如電。武驚起,七郎亦起,問:「床下臥者何人?」武答:「皆廝仆。」七郎曰:「此中必有惡人。」武問故,七郎曰:「此刀購諸異國,殺人未嘗濡縷,迄佩三世矣。決首至千計,尚如新發於硎。見惡人則鳴躍,當去殺人不遠矣。公子宜親君子,遠小人,或萬一可免。」武頜之。七郎終不樂,輾轉床蓆。武曰:「災祥數耳,何憂之深?」七郎曰:「我別無恐怖,徒以有老母在。」武曰:「何遽至此?」七郎曰:「無則更佳。」
gài chuáng xià sān rén: yī wèi lín ér, shì lǎo mí zi, néng dé zhǔ rén huān yī tóng pú, nián shí èr sān, wǔ suǒ cháng yì zhě yī lǐ yīng, zuì ǎo zhuō, měi yīn xì shì yǔ gōng zǐ liè yǎn zhēng, wǔ héng nù zhī. dāng yè mò niàn, yí cǐ rén. jié dàn huàn zhì, shàn yán jué lìng qù. wǔ zhǎng zi shēn, qǔ wáng shì. yī rì wǔ chū, liú lín ér jū shǒu. zhāi zhōng jú huā fāng càn, xīn fù yì wēng chū, zhāi tíng dāng jì, zì yì zhāi jú. lín ér tū chū gōu xì, fù yù dùn, lín ér qiáng xié rù shì. fù tí jù, sè biàn shēng sī. shēn bēn rù, lín ér shǐ shì shǒu táo qù. wǔ guī wén zhī, nù mì lín ér, jìng yǐ bù zhī suǒ zhī. guò èr sān rì, shǐ zhī qí tóu shēn mǒu yù shǐ jiā. mǒu guān dōu zhōng, jiā wù jiē wěi jué yú dì. wǔ yǐ tóng páo yì, zhì shū suǒ lín ér, mǒu dì jìng zhì bù fā. wǔ yì huì, zhì cí yì zǎi. gōu dié suī chū, ér lì bù bǔ, guān yì bù wèn. wǔ fāng fèn nù, shì qī láng zhì. wǔ yuē: jūn yán yàn yǐ. yīn yǔ gào sù. qī láng yán sè cǎn biàn, zhōng wú yī yǔ, jí jìng qù. wǔ zhǔ gàn pū luó chá lín ér. lín ér yè guī, wèi luó zhě suǒ huò, zhí jiàn wǔ. wǔ lüè chǔ zhī, lín ér yǔ qīn wǔ. wǔ shū héng, gù zhǎng zhě, kǒng zhí bào nù zhì huò. quàn bù rú zhì yǐ guān fǎ. wǔ cóng zhī, zhí fù gōng tíng. ér yù shǐ jiā cì shū yóu zhì, zǎi shì lín ér, fù jì gāng yǐ qù. lín ér yì yì sì, chàng yán cóng zhòng zhōng, wū zhǔ rén fù yǔ sī. wǔ wú nài zhī, fèn sāi yù sǐ. chí dēng yù shǐ mén, fǔ yǎng jiào mà, lǐ shě wèi quàn lìng guī.
蓋床下三人:一為林兒,是老彌子,能得主人歡;一僮僕,年十二三,武所常役者;一李應,最拗拙,每因細事與公子裂眼爭,武恆怒之。當夜默念,疑此人。詰旦喚至,善言絕令去。武長子紳,娶王氏。一日武出,留林兒居守。齋中菊花方燦,新婦意翁出,齋庭當寂,自詣摘菊。林兒突出勾戲,婦欲遁,林兒強挾入室。婦啼拒,色變聲嘶。紳奔入,林兒始釋手逃去。武歸聞之,怒覓林兒,竟已不知所之。過二三日,始知其投身某御史家。某官都中,家務皆委決於弟。武以同袍義,致書索林兒,某弟竟置不發。武益恚,質詞邑宰。勾牒雖出,而隸不捕,官亦不問。武方憤怒,適七郎至。武曰:「君言驗矣。」因與告訴。七郎顏色慘變,終無一語,即徑去。武囑干仆邏察林兒。林兒夜歸,為邏者所獲,執見武。武掠楚之,林兒語侵武。武叔恆,故長者,恐侄暴怒致禍。勸不如治以官法。武從之,縶赴公庭。而御史家刺書郵至,宰釋林兒,付紀綱以去。林兒意益肆,倡言叢眾中,誣主人婦與私。武無奈之,忿塞欲死。馳登御史門,俯仰叫罵,里舍慰勸令歸。
yú yè, hū yǒu jiā rén bái: lín ér bèi rén luán gē, pāo shī kuàng yě jiān. wǔ jīng xǐ, yì shāo dé shēn. é wén yù shǐ jiā sòng qí shū zhí, suì xié shū fù zhì. zǎi bù tīng biàn. yù chī héng. wǔ kàng shēng yuē: shā rén mò xū yǒu! zhì rǔ lì jìn shēn, zé shēng shí wèi zhī, wú yǔ shū shì. zǎi zhì bù wén. wǔ liè zì yù shàng, qún yì jìn zuó zhī. cāo zhàng lì jiē shēn jiā zǒu gǒu, héng yòu lǎo mào, qiān shù wèi bàn, yǎn rán yǐ sǐ. zǎi jiàn wǔ shū chuí bì, yì bù fù jiū. wǔ hào qiě mà, zǎi yì ruò fú wén zhě. suì yú shū guī, āi fèn wú suǒ wèi jì. yīn sī yù de qī láng móu, ér qī láng zhōng bù yī diào wèn. qiè zì niàn dài yī bù báo, hé jù rú xíng lù rén? yì yí shā lín ér bì qī láng. zhuǎn niàn guǒ ěr, hú dé bù móu? yú shì qiǎn rén tàn suǒ qí jiā, zhì zé jiōng jué jì rán, lín rén bìng bù zhī hào.
逾夜,忽有家人白:「林兒被人臠割,拋屍曠野間。」武驚喜,意稍得伸。俄聞御史家訟其叔侄,遂偕叔赴質。宰不聽辨。欲笞恆。武抗聲曰:「殺人莫須有!至辱詈搢紳,則生實為之,無與叔事。」宰置不聞。武裂眥欲上,群役禁捽之。操杖隸皆紳家走狗,恆又老耄,簽數未半,奄然已死。宰見武叔垂斃,亦不復究。武號且罵,宰亦若弗聞者。遂舁叔歸,哀憤無所為計。因思欲得七郎謀,而七郎終不一弔問。竊自念待伊不薄,何遽如行路人?亦疑殺林兒必七郎。轉念果爾,胡得不謀?於是遣人探索其家,至則扃鐍寂然,鄰人並不知耗。
yī rì, mǒu dì fāng zài nèi xiè, yǔ zǎi guān shuō, zhí chén jìn xīn shuǐ, hū yī qiáo rén zhì qián, shì dān chōu lì rèn zhí bèn zhī. mǒu huáng jí yǐ shǒu gé rèn, rèn luò duàn wàn, yòu yī dāo shǐ jué qí shǒu. zǎi dà jīng, cuàn qù. qiáo rén yóu zhāng huáng sì gù. zhū yì lì jí hé shǔ mén, cāo zhàng jí hū. qiáo rén nǎi zì jǐng sǐ. fēn fēn jí rèn, shí zhě zhī wèi tián qī láng yě. zǎi jīng dìng, shǐ chū yàn, jiàn qī láng jiāng wò xuè pō zhōng, shǒu yóu wò rèn. fāng tíng gài shěn shì, shī hū tū rán yuè qǐ, jìng jué zǎi shǒu, yǐ ér fù bó. yá guān bǔ qí mǔ zǐ, zé wáng qù yǐ shù rì yǐ. wǔ wén qī láng sǐ, chí kū jǐn āi. xián wèi qí zhǔ shǐ qī láng, wǔ pò chǎn yín yuán dāng lù, shǐ dé miǎn. qī láng shī qì yuán yě yuè yú, qín quǎn huán shǒu zhī. wǔ hòu zàng zhī. qí zi liú yù yú dēng, biàn xìng wèi tóng. qǐ háng wǔ, yǐ gōng zhì tóng zhī jiāng jūn. guī liáo, wǔ yǐ bā shí yú, nǎi zhǐ shì qí fù mù yān.
一日,某弟方在內廨,與宰關說,值晨進薪水,忽一樵人至前,釋擔抽利刃直奔之。某惶急以手格刃,刃落斷腕,又一刀始決其首。宰大驚,竄去。樵人猶張皇四顧。諸役吏急闔署門,操杖疾呼。樵人乃自剄死。紛紛集認,識者知為田七郎也。宰驚定,始出驗,見七郎僵臥血泊中,手猶握刃。方停蓋審視,屍忽突然躍起,竟決宰首,已而復踣。衙官捕其母子,則亡去已數日矣。武聞七郎死,馳哭盡哀。咸謂其主使七郎,武破產夤緣當路,始得免。七郎屍棄原野月余,禽犬環守之。武厚葬之。其子流寓於登,變姓為佟。起行伍,以功至同知將軍。歸遼,武已八十餘,乃指示其父墓焉。
yì shǐ shì yuē: yī qián bù qīng shòu, zhèng yī fàn bù gǎn wàng zhě yě. xián zāi mǔ hū! qī láng zhě, fèn wèi jǐn xuě, sǐ yóu shēn zhī, yì hé qí shén? shǐ jīng qīng néng ěr, zé qiān zài wú yí hèn yǐ. gǒu yǒu qí rén, kě yǐ bǔ tiān wǎng zhī lòu. shì dào máng máng, hèn qī láng shǎo yě. bēi fū!
異史氏曰:「一錢不輕受,正一飯不敢忘者也。賢哉母乎!七郎者,憤未盡雪,死猶伸之,抑何其神?使荊卿能爾,則千載無遺恨矣。苟有其人,可以補天網之漏。世道茫茫,恨七郎少也。悲夫!」