zhòng ní yàn jū, zi zhāng zi gòng yán yóu shì, zòng yán zhì yú lǐ. zǐ yuē: jū! nǚ sān rén zhě, wú yǔ nǚ lǐ, shǐ nǚ yǐ lǐ zhōu liú wú bù biàn yě. zi gòng yuè xí ér duì yuē: gǎn wèn hé rú? zǐ yuē: jìng ér bù zhōng lǐ, wèi zhī yě gōng ér bù zhōng lǐ, wèi zhī gěi yǒng ér bù zhōng lǐ, wèi zhī nì. zǐ yuē: gěi duó cí rén. zǐ yuē: shī, ěr guò ér shāng yě bù jí. zi chǎn yóu zhòng rén zhī mǔ yě, néng shí zhī bù néng jiào yě. zi gòng yuè xí ér duì yuē: gǎn wèn jiāng hé yǐ wèi cǐ zhōng zhě yě? zǐ yuē: lǐ hū lǐ! fū lǐ suǒ yǐ zhì zhōng yě.
仲尼燕居，子張、子貢、言游侍，縱言至於禮。子曰：「居！女三人者，吾語女禮，使女以禮周流無不遍也。」子貢越席而對曰：「敢問何如？」子曰：「敬而不中禮，謂之野；恭而不中禮，謂之給；勇而不中禮，謂之逆。」子曰：「給奪慈仁。」子曰：「師，爾過；而商也不及。子產猶眾人之母也，能食之不能教也。」子貢越席而對曰：「敢問將何以為此中者也？」子曰：「禮乎禮！夫禮所以制中也。」

zi gòng tuì, yán yóu jìn yuē: gǎn wèn lǐ yě zhě, lǐng è ér quán hǎo zhě yǔ? zǐ yuē: rán. rán zé hé rú? zǐ yuē: jiāo shè zhī yì, suǒ yǐ rén guǐ shén yě cháng dì zhī lǐ, suǒ yǐ rén zhāo mù yě kuì diàn zhī lǐ, suǒ yǐ rén sǐ sàng yě shè xiāng zhī lǐ, suǒ yǐ rén xiāng dǎng yě shí xiǎng zhī lǐ, suǒ yǐ rén bīn kè yě. zǐ yuē: míng hū jiāo shè zhī yì cháng dì zhī lǐ, zhì guó qí rú zhǐ zhū zhǎng ér yǐ hū! shì gù, yǐ zhī jū chù yǒu lǐ, gù zhǎng yòu biàn yě. yǐ zhī guī mén zhī nèi yǒu lǐ, gù sān zú hé yě. yǐ zhī cháo tíng yǒu lǐ, gù guān jué xù yě. yǐ zhī tián liè yǒu lǐ, gù róng shì xián yě. yǐ zhī jūn lǚ yǒu lǐ, gù wǔ gōng chéng yě. shì gù, gōng shì dé qí dù, liàng dǐng dé qí xiàng, wèi dé qí shí, lè dé qí jié, chē dé qí shì, guǐ shén dé qí xiǎng, sàng jì dé qí āi, biàn shuō dé qí dǎng, guān dé qí tǐ, zhèng shì dé qí shī jiā yú shēn ér cuò yú qián, fán zhòng zhī dòng dé qí yí.
子貢退，言游進曰：「敢問禮也者，領惡而全好者與？」子曰：「然。」「然則何如？」子曰：「郊社之義，所以仁鬼神也；嘗禘之禮，所以仁昭穆也；饋奠之禮，所以仁死喪也；射鄉之禮，所以仁鄉黨也；食饗之禮，所以仁賓客也。」子曰：「明乎郊社之義、嘗禘之禮，治國其如指諸掌而已乎！是故，以之居處有禮，故長幼辨也。以之閨門之內有禮，故三族和也。以之朝廷有禮，故官爵序也。以之田獵有禮，故戎事閒也。以之軍旅有禮，故武功成也。是故，宮室得其度，量鼎得其象，味得其時，樂得其節，車得其式，鬼神得其饗，喪紀得其哀，辨說得其黨，官得其體，政事得其施；加於身而錯於前，凡眾之動得其宜。」

zǐ yuē: lǐ zhě hé yě? jí shì zhī zhì yě. jūn zǐ yǒu qí shì, bì yǒu qí zhì. zhì guó ér wú lǐ, pì yóu gǔ zhī wú xiāng yǔ? chāng chāng qí hé zhī? pì rú zhōng yè yǒu qiú yú yōu shì zhī zhōng, fēi zhú hé jiàn? ruò wú lǐ zé shǒu zú wú suǒ cuò, ěr mù wú suǒ jiā, jìn tuì yī ràng wú suǒ zhì. shì gù, yǐ zhī jū chù, zhǎng yòu shī qí bié guī mén, sān zú shī qí hé cháo tíng, guān jué shī qí xù tián liè, róng shì shī qí cè jūn lǚ, wǔ gōng shī qí zhì gōng shì, shī qí dù liàng dǐng, shī qí xiàng wèi, shī qí shí lè, shī qí jié chē, shī qí shì guǐ shén, shī qí xiǎng sàng jì, shī qí āi biàn shuō, shī qí dǎng guān, shī qí tǐ zhèng shì, shī qí shī jiā yú shēn ér cuò yú qián, fán zhòng zhī dòng, shī qí yí. rú cǐ, zé wú yǐ zǔ qià yú zhòng yě.
子曰：「禮者何也？即事之治也。君子有其事，必有其治。治國而無禮，譬猶瞽之無相與？倀倀其何之？譬如終夜有求於幽室之中，非燭何見？若無禮則手足無所錯，耳目無所加，進退揖讓無所制。是故，以之居處，長幼失其別；閨門，三族失其和；朝廷，官爵失其序；田獵，戎事失其策；軍旅，武功失其制；宮室，失其度；量鼎，失其象；味，失其時；樂，失其節；車，失其式；鬼神，失其饗；喪紀，失其哀；辯說，失其黨；官，失其體；政事，失其施；加於身而錯於前，凡眾之動，失其宜。如此，則無以祖洽於眾也。」

zǐ yuē: shèn tīng zhī! nǚ sān rén zhě, wú yǔ nǚ: lǐ yóu yǒu jiǔ yān, dà xiǎng yǒu sì yān. jì zhī cǐ yǐ, suī zài quǎn mǔ zhī zhōng shì zhī, shèng rén yǐ. liǎng jūn xiāng jiàn, yī ràng ér rù mén, rù mén ér xiàn xìng yī ràng ér shēng táng, shēng táng ér lè què. xià guǎn xiàng wǔ, xià yuè xù xìng. chén qí jiàn zǔ, xù qí lǐ lè, bèi qí bǎi guān. rú cǐ, ér hòu jūn zǐ zhī rén yān. xíng zhōng guī, hái zhōng jǔ, hé luán zhōng cǎi qí, kè chū yǐ yōng, chè yǐ zhèn yǔ. shì gù, jūn zǐ wú wù ér bù zài lǐ yǐ. rù mén ér jīn zuò, shì qíng yě. shēng gē qīng miào, shì dé yě. xià ér guǎn xiàng, shì shì yě. shì gù gǔ zhī jūn zǐ, bù bì qīn xiāng yǔ yán yě, yǐ lǐ lè xiāng shì ér yǐ.
子曰：「慎聽之！女三人者，吾語女：禮猶有九焉，大饗有四焉。茍知此矣，雖在畎畝之中事之，聖人已。兩君相見，揖讓而入門，入門而縣興；揖讓而升堂，升堂而樂闋。下管《象》、《武》，《夏》、《龠》序興。陳其薦俎，序其禮樂，備其百官。如此，而後君子知仁焉。行中規，還中矩，和鸞中采齊，客出以雍，徹以振羽。是故，君子無物而不在禮矣。入門而金作，示情也。升歌《清廟》，示德也。下而管《象》，示事也。是故古之君子，不必親相與言也，以禮樂相示而已。」

zǐ yuē: lǐ yě zhě, lǐ yě lè yě zhě, jié yě. jūn zǐ wú lǐ bù dòng, wú jié bù zuò. bù néng shī, yú lǐ móu bù néng lè, yú lǐ sù báo yú dé, yú lǐ xū. zǐ yuē: zhì dù zài lǐ, wén wèi zài lǐ, xíng zhī, qí zài rén hū! zi gòng yuè xí ér duì yuē: gǎn wèn: kuí qí qióng yǔ? zǐ yuē: gǔ zhī rén yǔ? gǔ zhī rén yě. dá yú lǐ ér bù dá yú lè, wèi zhī sù dá yú lè ér bù dá yú lǐ, wèi zhī piān. fū kuí, dá yú lè ér bù dá yú lǐ, shì yǐ chuán cǐ míng yě, gǔ zhī rén yě.
子曰：「禮也者，理也；樂也者，節也。君子無理不動，無節不作。不能《詩》，於禮繆；不能樂，於禮素；薄於德，於禮虛。」子曰：「制度在禮，文為在禮，行之，其在人乎！」子貢越席而對曰：「敢問：夔其窮與？」子曰：「古之人與？古之人也。達於禮而不達於樂，謂之素；達於樂而不達於禮，謂之偏。夫夔，達於樂而不達於禮，是以傳此名也，古之人也。」

zi zhāng wèn zhèng, zǐ yuē: shī hū! qián, wú yǔ nǚ hū? jūn zǐ míng yú lǐ lè, jǔ ér cuò zhī ér yǐ. zi zhāng fù wèn. zǐ yuē: shī, ěr yǐ wèi bì pù jǐ yán, shēng jiàng zhuó xiàn chóu zuò, rán hòu wèi zhī lǐ hū? ěr yǐ wèi bì xíng zhuì zhào. xìng yǔ yuè, zuò zhōng gǔ, rán hòu wèi zhī lè hū? yán ér lǚ zhī, lǐ yě. xíng ér lè zhī, lè yě. jūn zǐ lì cǐ èr zhě yǐ nán miàn ér lì, fū shì yǐ tiān xià tài píng yě. zhū hóu cháo, wàn wù fú tǐ, ér bǎi guān mò gǎn bù chéng shì yǐ. lǐ zhī suǒ xìng, zhòng zhī suǒ zhì yě lǐ zhī suǒ fèi, zhòng zhī suǒ luàn yě. mù qiǎo zhī shì, zé yǒu ào zuò, xí zé yǒu shàng xià, chē zé yǒu zuǒ yòu, xíng zé yǒu suí, lì zé yǒu xù, gǔ zhī yì yě. shì ér wú ào zuò, zé luàn yú táng shì yě. xí ér wú shàng xià, zé luàn yú xí shàng yě. chē ér wú zuǒ yòu, zé luàn yú chē yě. xíng ér wú suí, zé luàn yú tú yě. lì ér wú xù, zé luàn yú wèi yě. xī shèng dì míng wáng zhū hóu, biàn guì jiàn zhǎng yòu yuǎn jìn nán nǚ wài nèi, mò gǎn xiāng yú yuè, jiē yóu cǐ tú chū yě. sān zi zhě, jì dé wén cǐ yán yě yú fū zǐ, zhāo rán ruò fā méng yǐ.
子張問政，子曰：「師乎！前，吾語女乎？君子明於禮樂，舉而錯之而已。」子張復問。子曰：「師，爾以為必鋪几筵，升降酌獻酬酢，然後謂之禮乎？爾以為必行綴兆。興羽龠，作鐘鼓，然後謂之樂乎？言而履之，禮也。行而樂之，樂也。君子力此二者以南面而立，夫是以天下太平也。諸侯朝，萬物服體，而百官莫敢不承事矣。禮之所興，眾之所治也；禮之所廢，眾之所亂也。目巧之室，則有奧阼，席則有上下，車則有左右，行則有隨，立則有序，古之義也。室而無奧阼，則亂於堂室也。席而無上下，則亂於席上也。車而無左右，則亂於車也。行而無隨，則亂於塗也。立而無序，則亂於位也。昔聖帝明王諸侯，辨貴賤、長幼、遠近、男女、外內，莫敢相逾越，皆由此塗出也。」三子者，既得聞此言也於夫子，昭然若發蒙矣。