lè zhě, tiān dì zhī shēng, zhōng hé zhī jì, rén qíng zhī suǒ bù néng miǎn yě. rén xīn xǐ zé xiào, xiào zé lè, lè zé kǒu yù gē zhī, shǒu yù gǔ zhī, zú yù wǔ zhī. gē zhī wǔ zhī, róng fā yú shēng yīn, xíng fā yú dòng jìng, ér rù yú zhì zāo. yīn shēng dòng jìng, xìng shù zhī biàn, jǐn yú cǐ yǐ. gù rén bù néng wú lè, lè zé bù néng wú xíng, xíng zé bù néng wú dào, dào zé bù néng wú luàn. xiān wáng è qí luàn yě, gù zhì yǎ lè yǐ dào zhī, shǐ qí shēng zú lè ér bù yín, shǐ qí yīn diào hé ér bù guǐ, shǐ qí qū fán shěng ér lián jūn. shì yǐ gǎn rén zhī shàn è, bù shǐ fàng xīn xié qì, shì xiān wáng lì lè zhī qíng yě.
樂者，天地之聲，中和之紀，人情之所不能免也。人心喜則笑，笑則樂，樂則口欲歌之，手欲鼓之，足欲舞之。歌之舞之，容發於聲音，形發於動靜，而入於至遭。音聲動靜，性術之變，盡於此矣。故人不能無樂，樂則不能無形，形則不能無道，道則不能無亂。先王惡其亂也，故制雅樂以道之，使其聲足樂而不淫，使其音調和而不詭，使其曲繁省而廉均。是以感人之善惡，不使放心邪氣，是先王立樂之情也。

wǔ dì shū shí, bù xiāng yán lè, sān wáng yì shì, bù xiāng xí lǐ gè xiàng dòng dé yīng shí zhī biàn. gù huáng dì lè yuē yún mén, zhuān xū yuē wǔ jīng, kù yuē liù yīng, yáo yuē xián chí, shùn yuē xiāo sháo, yǔ yuē dà xià, tāng yuē dà huò, wǔ yuē dà wǔ, cǐ bā lè zhī suǒ yǐ yì míng yě. xiān wáng wén wǔ shēng bō bā yīn, fēi gǒu yù yú xīn yú ěr, tīng qí kēng qiāng ér yǐ. jiāng shùn tiān dì zhī tǐ, chéng wàn wù zhī xìng, xié lǜ lǚ zhī qíng, hé yīn yáng zhī qì, diào bā fēng zhī yùn, tōng jiǔ gē zhī fēn. zòu zhī huán qiū, zé shén míng jiàng yòng zhī fāng zé, zé yōu zhī shēng jī fǔ qiú shí, zé bǎi shòu lǜ wǔ lè zhōng jiǔ chéng, zé ruì qín xiáng. shàng néng gǎn dòng tiān dì, xià zé yí fēng yì sú, cǐ dé yīn zhī yīn, yǎ lè zhī qíng, shèng dé zhī lè yě.
五帝殊時，不相沿樂，三王異世，不相襲禮；各像動德應時之變。故黃帝樂曰《雲門》，顓頊曰《五莖》，嚳曰《六英》，堯曰《咸池》，舜曰《簫韶》，禹曰《大夏》，湯曰《大濩》，武曰《大武》，此八樂之所以異名也。先王聞五聲、播八音，非苟欲愉心娛耳，聽其鏗鏘而已。將順天地之體，成萬物之性，協律呂之情，和陰陽之氣，調八風之韻，通九歌之分。奏之環丘，則神明降；用之方澤，則幽祗升；擊拊球石，則百獸率舞；樂終九成，則瑞禽翔。上能感動天地，下則移風易俗，此德音之音，雅樂之情，盛德之樂也。

míng wáng jì mǐn, fēng sú líng chí, yǎ lè cán fèi, ér nì yīn jìng xìng. gù xià jiǎ zuò pò fǔ zhī gē, shǐ wèi dōng yīn yīn xīn zuò mǐ mǐ zhī lè, shǐ wèi běi shēng. bù wèi zhī sú hǎo yín, gù yǒu qín wěi sāng zhōng zhī qū chǔ yuè zhī sú hǎo yǒng, zé yǒu fù tāng dǎo huǒ zhī gē. gè yǒng qí suǒ hǎo, gē qí suǒ yù, zuò zhī zhě āi, tīng zhī yīn qì. yóu xīn zhī suǒ gǎn, zé xíng yú shēng shēng zhī suǒ gǎn, bì liú yú xīn. gù āi lè zhī xīn gǎn, zé jiāo shā chǎn huǎn zhī shēng yīng pú shàng zhī yīn zuò, zé yín yì xié fàng zhī zhì shēng. gù yán nián zào qīng chéng zhī gē, hàn wǔ sī mí mān zhī sè yōng mén zuò sōng bǎi zhī shēng, qí mǐn yuàn wèi hán zhī fú. jīng kē rù qín, sòng yì jī zhú gē yú yì shuǐ zhī shàng, wén zhě chēn mù, fā zhí chuān guān zhào wáng qiān yú fáng líng, xīn huái gù xiāng, zuò shān shuǐ zhī ōu, tīng zhě wū yàn, qì tì liú lián. cǐ jiē yín yì qī chuàng fèn lì āi sī zhī shēng, fēi lǐ xìng hé qíng dé yīn zhī lè yě. huán dì tīng chǔ qín, kāng kǎi tàn xī, bēi suān shāng xīn, yuē: shàn zāi! wèi qín ruò cǐ, qǐ fēi lè hū? fū lè zhě, shēng lè ér xīn hé, suǒ yǐ hé wèi lè yě. jīn zé shēng āi ér xīn bēi, liú lèi ér xū xī, shì yǐ bēi wèi lè yě. ruò yǐ bēi wèi lè, yì hé lè zhī yǒu zāi! jīn bēi sī zhī shēng, shī yú guǎn xián, tīng yīn zhě bù yín zé bēi. yín zé luàn nán nǚ zhī biàn, bēi zé gǎn yuàn sī zhī shēng, qǐ suǒ wèi lè zāi!
明王既泯，風俗凌遲，雅樂殘廢，而溺音競興。故夏甲作《破斧》之歌，始為東音；殷辛作靡靡之樂，始為北聲。部衛之俗好淫，故有《溱洧》、《桑中》之曲；楚越之俗好勇，則有《赴湯》、《蹈火》之歌。各詠其所好，歌其所欲，作之者哀，聽之音泣。由心之所感，則形於聲；聲之所感，必流於心。故哀樂之心感，則焦殺嘽緩之聲應；濮上之音作，則淫泆邪放之志生。故延年造傾城之歌，漢武思靡嫚之色；雍門作松柏之聲，齊泯願未寒之服。荊軻入秦，宋意擊築歌於易水之上，聞者瞋目，發直穿冠；趙王遷於房陵，心懷故鄉，作山水之謳，聽者嗚咽，泣涕流連。此皆淫泆悽愴、憤厲哀思之聲，非理性和情德音之樂也。桓帝聽楚琴，慷慨嘆息，悲酸傷心，曰：「善哉！為琴若此，豈非樂乎？」夫樂者，聲樂而心和，所以和為樂也。今則聲哀而心悲，流淚而歔欷，是以悲為樂也。若以悲為樂，亦何樂之有哉！今悲思之聲，施於管弦，聽音者不淫則悲。淫則亂男女之辯，悲則感怨思之聲，豈所謂樂哉！

gù jiān shēng gǎn rén ér nì qì yīng zhī, nì qì chéng xiàng ér yín lè xìng yān, zhèng shēng gǎn rén ér shùn qì yīng zhī, shùn qì chéng xiàng ér hé lè xìng yān. lè bù hé shùn, zé qì yǒu xù zhì, qì yǒu xù zhì, zé yǒu bèi nì zhà wěi zhī xīn yín yì wàng zuò zhī shì. shì yǐ jiān shēng luàn sè bù liú cōng míng, yín lè tè lǐ bù jiē xīn shù. shǐ rén xīn hé ér bù luàn zhě, yǎ lè zhī qíng yě. gù wèi shī sòng yǐ xuān qí zhì, zhōng gǔ yǐ jié qí ěr, yǔ máo yǐ zhì qí mù, tīng zhī zhě bù qīng, shì zhī zhě bù xié. ěr mù bù qīng bù xié, zé xié yīn bù rù, xié yīn bù rù, zé qíng xìng nèi hé, qíng xìng nèi hé, rán hòu nǎi wèi lè yě.
故奸聲感人而逆氣應之，逆氣成象而淫樂興焉，正聲感人而順氣應之，順氣成象而和樂興焉。樂不和順，則氣有蓄滯，氣有蓄滯，則有悖逆詐偽之心、淫泆妄作之事。是以奸聲亂色不留聰明，淫樂慝禮不接心術。使人心和而不亂者，雅樂之情也。故為詩頌以宣其志，鐘鼓以節其耳，羽旄以制其目，聽之者不傾，視之者不邪。耳目不傾不邪，則邪音不入，邪音不入，則情性內和，情性內和，然後乃為樂也。