rú zhě, yàn yīng zi sī mèng kē xún qīng zhī lèi yě. shùn yīn yáng zhī xìng, míng jiào huà zhī shù, yóu xīn yú liù yì, liú qíng yú wǔ cháng, hòu zàng wén fú, zhòng lè yǒu mìng, zǔ shù yáo shùn, xiàn zhāng wén wǔ, zōng shī zhòng ní, yǐ zūn jìng qí dào. rán ér báo zhě, liú guǎng wén fán, nán kě qióng jiū yě.
儒者,晏嬰、子思、孟軻、荀卿之類也。順陰陽之性,明教化之術,游心於六藝,留情於五常,厚葬文服,重樂有命,祖述堯舜,憲章文武,宗師仲尼,以尊敬其道。然而薄者,流廣文繁,難可窮究也。
dào zhě, yù xióng lǎo dān guān yǐn zhuāng zhōu zhī lèi yě. yǐ kōng xū wèi běn, qīng jìng wèi xīn, qiān yì wèi dé, bēi ruò wèi xíng, jū wú wèi zhī shì, xíng bù yán zhī jiào, cái chéng yǔ zhòu, bù jiàn qí jī, tíng dú wàn wù, bù yǒu qí gōng. rán ér báo zhě, quán qì zhōng xiào, dù jué rén yì, zhuān rèn qīng xū, yù yǐ wèi zhì yě.
道者,鬻熊、老聃、關尹、莊周之類也。以空虛為本,清淨為心,謙挹為德,卑弱為行,居無為之事,行不言之教,裁成宇宙,不見其跡,亭毒萬物,不有其功。然而薄者,全棄忠孝,杜絕仁義,專任清虛,欲以為治也。
yīn yáng zhě, zi wéi zōu yǎn sāng qiū nán fù zhī lèi yě. jìng shùn hào tiān, lì xiàng rì yuè xīng chén, jìng shòu mín shí, fàn sān guāng zhī dù, suí sì shí zhī yùn, zhī wǔ xíng zhī xìng, tōng bā fēng zhī qì, yǐ hòu shēng mín, yǐ wèi zhèng zhì. rán ér báo zhě, zé jū yú jìn jì, nì yú shù shù yě.
陰陽者,子韋、鄒衍、桑丘、南父之類也。敬順昊天,曆象日月星辰,敬受民時,范三光之度,隨四時之運,知五行之性,通八風之氣,以厚生民,以為政治。然而薄者,則拘于禁忌,溺於術數也。
míng zhě, sòng xíng yǐn wén huì shī gōng sūn jié zhī lèi yě. qí dào zhǔ míng, míng bù zhèng zé yán bù shùn, gù dìng zūn bēi, zhèng míng fēn, ài píng shàng jiǎn, jìn gōng qǐn bīng. gù zuò huá shān zhī guān, yǐ biǎo jūn píng zhī zhì, zé kuān yòu zhī shuō, yǐ shì qū fēn. rán ér báo zhě, juān běn jiù mò, fēn xī míng biàn, gǒu shì huá cí yě.
名者,宋鈃、尹文、惠施、公孫捷之類也。其道主名,名不正則言不順,故定尊卑,正名分,愛平尚儉,禁攻寢兵。故作華山之冠,以表均平之制,則寬宥之說,以示區分。然而薄者,捐本就末,分析明辯,苟飾華辭也。
fǎ zhě, shèn dào lǐ kuī hán fēi shāng yāng zhī lèi yě. qí shù zài yú míng fá, tǎo zhèn zhěng fǎ, yòu shàn chéng è, bǐ shùn guǐ dù, yǐ wèi zhì běn. rán ér báo zhě, xuē rén fèi yì, zhuān rèn xíng fǎ, fēng sú kè bó, yán ér shǎo ēn yě.
法者,慎到、李悝、韓非、商鞅之類也。其術在於明罰,討陣整法,誘善懲惡,俾順軌度,以為治本。然而薄者,削仁廢義,專任刑法,風俗刻薄,嚴而少恩也。
mò zhě, yǐn yì mò dí qín huá hú fēi zhī lèi yě. jiǎn sè qiān ài shàng xián yòu guǐ fēi mìng bó zàng, wú fú bù nù fēi dòu. rán ér báo zhě, qí dào tài cù, jiǎn ér nán zūn yě.
墨者,尹佚、墨翟、禽滑、胡非之類也。儉嗇、謙愛、尚賢、右鬼、非命、薄葬,無服、不怒、非斗。然而薄者,其道太促,儉而難遵也。
zòng héng zhě, kàn zi páng xuān sū qín zhāng yí zhī lèi yě. qí shù běn yú xíng rén, yì èr guó zhī qíng, mǐ zhàn zhēng zhī huàn, shòu mìng bù shòu cí, yīn shì ér zhì quán, ān wēi fú qīng, zhuǎn huò jiù fú. rán ér báo zhě, zé gǒu shàng huá zhà, ér qì zhōng xìn yě.
縱橫者,闞子、龐愋、蘇秦、張儀之類也。其術本於行仁,譯二國之情,弭戰爭之患,受命不受辭,因事而制權,安危扶傾,轉禍就福。然而薄者,則苟尚華詐,而棄忠信也。
zá zhě, kǒng jiǎ wèi liáo shī jiǎo huái nán zhī lèi yě. míng yīn yáng tōng dào dé jiān rú mò hé míng fǎ bāo zòng héng nà nóng zhí, chù lèi qǔ yǔ, bù jū yī xù, rán ér báo zhě, zé wú huì màn yǎn, wú suǒ xì xīn yě.
雜者,孔甲、尉繚、尸佼、淮南之類也。明陰陽、通道德、兼儒墨、合名法、苞縱橫、納農植,觸類取與,不拘一緒,然而薄者,則蕪穢蔓衍,無所繫心也。
nóng zhě, shén nóng yě lǎo zǎi shì sì shèng zhī lèi yě. qí shù zài yú wù nóng, guǎng wèi kěn pì, bō zhí bǎi gǔ, guó yǒu yíng chǔ, jiā yǒu xù jī, cāng lǐn chōng shí, zé lǐ yì shēng yān. rán ér báo zhě, ruò shǐ wáng hóu yǔ shù rén bìng gēng yú yě, wú zūn bēi zhī bié, shī jūn chén zhī xù yě.
農者,神農、野老、宰氏、汜勝之類也。其術在於務農,廣為墾闢,播植百穀,國有盈儲,家有蓄積,倉廩充實,則禮義生焉。然而薄者,若使王侯與庶人並耕於野,無尊卑之別,失君臣之序也。
guān cǐ jiǔ jiā zhī xué, suī zhǐ yǒu shēn qiǎn, cí yǒu xiáng lüè, xié jú xíng fǎn, liú fēn guāi gé rán jiē tóng qí miào lǐ, jù huì zhì dào, jī suī yǒu shū, guī qù wú yì. yóu wǔ xíng xiāng miè, yì hái xiāng shēng sì qì xiāng fǎn, ér gòng chéng suì zī miǎn shū yuán, tóng guī yú hǎi gōng shāng yì shēng, jù huì yú lè yí huì tóng cāo, qí zōng wèi xián èr zi shū xíng, děng jī wèi rén.
觀此九家之學,雖旨有深淺,辭有詳略,偕僪形反,流分乖隔;然皆同其妙理,俱會治道,跡雖有殊,歸趣無異。猶五行相滅,亦還相生;四氣相反,而共成歲;淄澠殊源,同歸於海;宮商異聲,俱會於樂;夷惠同操,齊蹤為賢;二子殊行,等跡為仁。
dào zhě xuán huà wèi běn, rú zhě dé huà wèi zōng, jiǔ liú zhī zhōng, èr huà wèi zuì. fū dào yǐ wú wèi huà shì, rú yǐ liù yì jì sú wú wèi yǐ qīng xū wèi xīn, liù yì yǐ lǐ jiào wèi xùn. ruò yǐ jiào xíng yú dà tóng, zé xié wěi méng shēng shǐ wú wèi huà yú chéng kāng, zé fēn luàn jìng qǐ. hé zhě? jiāo chún shí yì, zé fēng huà yīng shū gǔ jīn guāi chuǎn, zé zhèng jiào yí gé. yǐ cǐ guān zhī: rú jiào suī fēi děi zhēn zhī shuō, rán zī jiào kě yǐ dǎo wù dào jiā suī wèi dá qíng zhī lùn, ér wéi lǐ fù bù kě yǐ jiù bì. jīn zhì shì zhī xián, yí yǐ lǐ jiào wèi xiān, jiā dùn zhī shì, yīng yǐ wú wèi shì wù, zé cāo yè jù suì, ér shēn míng liǎng quán yě.
道者玄化為本,儒者德化為宗,九流之中,二化為最。夫道以無為化世,儒以六藝濟俗;無為以清虛為心,六藝以禮教為訓。若以教行於大同,則邪偽萌生;使無為化於成康,則氛亂競起。何者?澆淳時異,則風化應殊;古今乖舛,則政教宜隔。以此觀之:儒教雖非得真之說,然茲教可以導物;道家雖為達情之論,而違禮復不可以救弊。今治世之賢,宜以禮教為先,嘉遁之士,應以無為是務,則操業俱遂,而身名兩全也。