rú zhě, yàn yīng zi sī mèng kē xún qīng zhī lèi yě. shùn yīn yáng zhī xìng, míng jiào huà zhī shù, yóu xīn yú liù yì, liú qíng yú wǔ cháng, hòu zàng wén fú, zhòng lè yǒu mìng, zǔ shù yáo shùn, xiàn zhāng wén wǔ, zōng shī zhòng ní, yǐ zūn jìng qí dào. rán ér báo zhě, liú guǎng wén fán, nán kě qióng jiū yě.
儒者,晏婴、子思、孟轲、荀卿之类也。顺阴阳之性,明教化之术,游心于六艺,留情于五常,厚葬文服,重乐有命,祖述尧舜,宪章文武,宗师仲尼,以尊敬其道。然而薄者,流广文繁,难可穷究也。
dào zhě, yù xióng lǎo dān guān yǐn zhuāng zhōu zhī lèi yě. yǐ kōng xū wèi běn, qīng jìng wèi xīn, qiān yì wèi dé, bēi ruò wèi xíng, jū wú wéi zhī shì, xíng bù yán zhī jiào, cái chéng yǔ zhòu, bú jiàn qí jī, tíng dú wàn wù, bù yǒu qí gōng. rán ér báo zhě, quán qì zhōng xiào, dù jué rén yì, zhuān rèn qīng xū, yù yǐ wéi zhì yě.
道者,鬻熊、老聃、关尹、庄周之类也。以空虚为本,清净为心,谦挹为德,卑弱为行,居无为之事,行不言之教,裁成宇宙,不见其迹,亭毒万物,不有其功。然而薄者,全弃忠孝,杜绝仁义,专任清虚,欲以为治也。
yīn yáng zhě, zi wéi zōu yǎn sāng qiū nán fù zhī lèi yě. jìng shùn hào tiān, lì xiàng rì yuè xīng chén, jìng shòu mín shí, fàn sān guāng zhī dù, suí sì shí zhī yùn, zhī wǔ xíng zhī xìng, tōng bā fēng zhī qì, yǐ hòu shēng mín, yǐ wéi zhèng zhì. rán ér báo zhě, zé jū yú jìn jì, nì yú shù shù yě.
阴阳者,子韦、邹衍、桑丘、南父之类也。敬顺昊天,历象日月星辰,敬受民时,范三光之度,随四时之运,知五行之性,通八风之气,以厚生民,以为政治。然而薄者,则拘于禁忌,溺于术数也。
míng zhě, sòng xíng yǐn wén huì shī gōng sūn jié zhī lèi yě. qí dào zhǔ míng, míng bù zhèng zé yán bù shùn, gù dìng zūn bēi, zhèng míng fēn, ài píng shàng jiǎn, jìn gōng qǐn bīng. gù zuò huà shān zhī guān, yǐ biǎo jūn píng zhī zhì, zé kuān yòu zhī shuō, yǐ shì qū fēn. rán ér báo zhě, juān běn jiù mò, fēn xī míng biàn, gǒu shì huá cí yě.
名者,宋钘、尹文、惠施、公孙捷之类也。其道主名,名不正则言不顺,故定尊卑,正名分,爱平尚俭,禁攻寝兵。故作华山之冠,以表均平之制,则宽宥之说,以示区分。然而薄者,捐本就末,分析明辩,苟饰华辞也。
fǎ zhě, shèn dào lǐ kuī hán fēi shāng yāng zhī lèi yě. qí shù zài yú míng fá, tǎo zhèn zhěng fǎ, yòu shàn chéng è, bǐ shùn guǐ dù, yǐ wéi zhì běn. rán ér báo zhě, xuē rén fèi yì, zhuān rèn xíng fǎ, fēng sú kè bó, yán ér shǎo ēn yě.
法者,慎到、李悝、韩非、商鞅之类也。其术在于明罚,讨阵整法,诱善惩恶,俾顺轨度,以为治本。然而薄者,削仁废义,专任刑法,风俗刻薄,严而少恩也。
mò zhě, yǐn yì mò dí qín huá hú fēi zhī lèi yě. jiǎn sè qiān ài shàng xián yòu guǐ fēi mìng bó zàng, wú fú bù nù fēi dòu. rán ér báo zhě, qí dào tài cù, jiǎn ér nán zūn yě.
墨者,尹佚、墨翟、禽滑、胡非之类也。俭啬、谦爱、尚贤、右鬼、非命、薄葬,无服、不怒、非斗。然而薄者,其道太促,俭而难遵也。
zòng héng zhě, hǎn zi páng xuān sū qín zhāng yí zhī lèi yě. qí shù běn yú xíng rén, yì èr guó zhī qíng, mǐ zhàn zhēng zhī huàn, shòu mìng bù shòu cí, yīn shì ér zhì quán, ān wēi fú qīng, zhuǎn huò jiù fú. rán ér báo zhě, zé gǒu shàng huá zhà, ér qì zhōng xìn yě.
纵横者,阚子、庞愋、苏秦、张仪之类也。其术本于行仁,译二国之情,弭战争之患,受命不受辞,因事而制权,安危扶倾,转祸就福。然而薄者,则苟尚华诈,而弃忠信也。
zá zhě, kǒng jiǎ wèi liáo shī jiǎo huái nán zhī lèi yě. míng yīn yáng tōng dào dé jiān rú mò hé míng fǎ bāo zòng héng nà nóng zhí, chù lèi qǔ yǔ, bù jū yī xù, rán ér báo zhě, zé wú huì màn yǎn, wú suǒ xì xīn yě.
杂者,孔甲、尉缭、尸佼、淮南之类也。明阴阳、通道德、兼儒墨、合名法、苞纵横、纳农植,触类取与,不拘一绪,然而薄者,则芜秽蔓衍,无所系心也。
nóng zhě, shén nóng yě lǎo zǎi shì sì shèng zhī lèi yě. qí shù zài yú wù nóng, guǎng wéi kěn pì, bō zhí bǎi gǔ, guó yǒu yíng chǔ, jiā yǒu xù jī, cāng lǐn chōng shí, zé lǐ yì shēng yān. rán ér báo zhě, ruò shǐ wáng hóu yǔ shù rén bìng gēng yú yě, wú zūn bēi zhī bié, shī jūn chén zhī xù yě.
农者,神农、野老、宰氏、汜胜之类也。其术在于务农,广为垦辟,播植百谷,国有盈储,家有蓄积,仓廪充实,则礼义生焉。然而薄者,若使王侯与庶人并耕于野,无尊卑之别,失君臣之序也。
guān cǐ jiǔ jiā zhī xué, suī zhǐ yǒu shēn qiǎn, cí yǒu xiáng lüè, xié jú xíng fǎn, liú fēn guāi gé rán jiē tóng qí miào lǐ, jù huì zhì dào, jī suī yǒu shū, guī qù wú yì. yóu wǔ xíng xiāng miè, yì hái xiāng shēng sì qì xiāng fǎn, ér gòng chéng suì zī miǎn shū yuán, tóng guī yú hǎi gōng shāng yì shēng, jù huì yú lè yí huì tóng cāo, qí zōng wèi xián èr zi shū xíng, děng jī wèi rén.
观此九家之学,虽旨有深浅,辞有详略,偕僪形反,流分乖隔;然皆同其妙理,俱会治道,迹虽有殊,归趣无异。犹五行相灭,亦还相生;四气相反,而共成岁;淄渑殊源,同归于海;宫商异声,俱会于乐;夷惠同操,齐踪为贤;二子殊行,等迹为仁。
dào zhě xuán huà wéi běn, rú zhě dé huà wéi zōng, jiǔ liú zhī zhōng, èr huà wéi zuì. fū dào yǐ wú wéi huà shì, rú yǐ liù yì jì sú wú wéi yǐ qīng xū wèi xīn, liù yì yǐ lǐ jiào wèi xùn. ruò yǐ jiào xíng yú dà tóng, zé xié wěi méng shēng shǐ wú wéi huà yú chéng kāng, zé fēn luàn jìng qǐ. hé zhě? jiāo chún shí yì, zé fēng huà yīng shū gǔ jīn guāi chuǎn, zé zhèng jiào yí gé. yǐ cǐ guān zhī: rú jiào suī fēi děi zhēn zhī shuō, rán zī jiào kě yǐ dǎo wù dào jiā suī wèi dá qíng zhī lùn, ér wéi lǐ fù bù kě yǐ jiù bì. jīn zhì shì zhī xián, yí yǐ lǐ jiào wèi xiān, jiā dùn zhī shì, yīng yǐ wú wéi shì wù, zé cāo yè jù suì, ér shēn míng liǎng quán yě.
道者玄化为本,儒者德化为宗,九流之中,二化为最。夫道以无为化世,儒以六艺济俗;无为以清虚为心,六艺以礼教为训。若以教行于大同,则邪伪萌生;使无为化于成康,则氛乱竞起。何者?浇淳时异,则风化应殊;古今乖舛,则政教宜隔。以此观之:儒教虽非得真之说,然兹教可以导物;道家虽为达情之论,而违礼复不可以救弊。今治世之贤,宜以礼教为先,嘉遁之士,应以无为是务,则操业俱遂,而身名两全也。