chéng běi
◎城北
chán xū sì, zài dà xià mén wài yù dào xī. sì qián yǒu yuè wǔ chǎng, suì zhōng nóng xì, jiǎ shì xí zhàn, qiān shèng wàn qí, cháng zài yú cǐ.
禪虛寺,在大夏門外御道西。寺前有閱武場,歲終農隙,甲士習戰,千乘萬騎,常在於此。
yǒu yǔ lín mǎ sēng xiāng shàn dǐ jiǎo xì, zhì jǐ yǔ bǎi chǐ shù qí děng. hǔ bì zhāng chē qú, zhì dāo chū lóu yī zhàng. dì yì guān xì zài lóu, héng lìng èr rén duì wèi jiǎo xì.
有羽林馬僧相善牴角戲,擲戟與百尺樹齊等。虎賁張車渠,擲刀出樓一丈。帝亦觀戲在樓,恆令二人對為角戲。
zhōng cháo shí xuān wǔ chǎng zài dà xià mén dōng běi, jīn wèi guāng fēng yuán, mù xu shēng yān.
中朝時宣武場在大夏門東北,今為光風園,苜蓿生焉。
níng yuán sì, yān guān jì zhōu cì shǐ jiǎ càn suǒ lì yě. zài guǎng mò mén wài yī lǐ yù dào dōng, suǒ wèi yǒng píng lǐ yě.
凝圓寺,閹官濟州刺史賈璨所立也。在廣莫門外一里御道東,所謂永平里也。
zhù: jí hàn tài shàng wáng guǎng chù. qiān jīng zhī chū, chuàng jū cǐ lǐ, zhí mǔ wáng, shě yǐ wèi sì.
註:即漢太上王廣處。遷京之初,創居此里,值母亡,舍以為寺。
dì xíng gāo xiǎn, xià lín chéng què. fáng wǔ jīng lì, zhú bǎi chéng lín, shí shì jìng xíng xī xīn zhī suǒ yě. wáng gōng qīng shì lái yóu guān wèi wǔ yán zhě, bù kě shèng shù.
地形高顯,下臨城闕。房廡精麗,竹柏成林,實是淨行息心之所也。王公卿士來游觀為五言者,不可勝數。
luò yáng chéng dōng běi yǒu shàng shāng lǐ, yīn zhī wán mín suǒ jū chù yě, gāo zǔ míng wén yì lǐ.
洛陽城東北有上商里,殷之頑民所居處也,高祖名聞義里。
qiān jīng zhī shǐ, cháo shì zhù qí zhōng, dié xiāng jǐ cì, jìng jiē qù zhī. wéi yǒu zào wǎ zhě zhǐ qí nèi, jīng shī wǎ qì chū yān. shì rén gē yuē:" luò chéng dōng běi shàng shāng lǐ, yīn zhī wán mín xī suǒ zhǐ. jīn rì bǎi xìng zào wèng zi, rén jiē qì qù zhù zhě chǐ." wéi guān jūn jiāng jūn guō wén yuǎn yóu qì qí zhōng, táng yǔ yuán lín, pǐ yú bāng jūn. shí lǒng xī lǐ yuán qiān lè shuāng shēng yǔ, cháng jīng wén yuǎn zhái qián guò, jiàn qí mén fá huá měi, nǎi yuē:" shì shuí dì zhái? guò jiā!" bì chūn fēng chū yuē:" guō guān jūn jiā." yuán qiān yuē:" fán bì shuāng shēng." chūn fēng yuē:" níng nú màn mà." yuán qiān fú bì zhī néng, yú shì jīng yì xī rán chuán zhī.
遷京之始,朝士住其中,迭相幾刺,竟皆去之。惟有造瓦者止其內,京師瓦器出焉。世人歌曰:"洛城東北上商里,殷之頑民昔所止。今日百姓造瓮子,人皆棄去住者恥。"唯冠軍將軍郭文遠遊憩其中,堂宇園林,匹於邦君。時隴西李元謙樂雙聲語,常經文遠宅前過,見其門閥華美,乃曰:"是誰第宅?過佳!"婢春風出曰:"郭冠軍家。"元謙曰:"凡婢雙聲。"春風曰:"儜奴慢罵。"元謙服婢之能,於是京邑翕然傳之。
wén yì lǐ yǒu dūn huáng rén sòng yún zhái, yún yǔ huì shēng jù shǐ xī yù yě.
聞義里有敦煌人宋雲宅,雲與惠生俱使西域也。
shén guī yuán nián shí yī yuè dōng, tài hòu qiǎn chóng lì sì bǐ qiū huì shēng xiàng xī yù qǔ jīng, fán dé yī bǎi qī shí bù, jiē shì dà chéng miào diǎn.
神龜元年十一月冬,太后遣崇立寺比丘惠生向西域取經,凡得一百七十部,皆是大乘妙典。
chū fā jīng shī, xī xíng sì shí rì, zhì chì lǐng, jí guó zhī xī jiāng yě, huáng wèi guān fáng zhèng zài yú cǐ.
初發京師,西行四十日,至赤嶺,即國之西疆也,皇魏關防正在於此。
chì lǐng zhě, bù shēng cǎo mù, yīn yǐ wèi míng. qí shān yǒu niǎo shǔ tóng xué. yì zhǒng gòng lèi, niǎo xióng shǔ cí, gòng wèi yīn yáng, jí suǒ wèi niǎo shǔ tóng xué.
赤嶺者,不生草木,因以為名。其山有鳥鼠同穴。異種共類,鳥雄鼠雌,共為陰陽,即所謂鳥鼠同穴。
fā chì lǐng xī xíng èr shí sān rì, dù liú shā, zhì tǔ gǔ hún guó. lù zhōng shén hán, duō ráo fēng xuě, fēi shā zǒu lì, jǔ mù jiē mǎn, wéi tǔ gǔ hún chéng zuǒ yòu nuǎn yú yú chù. qí guó yǒu wén zì, kuàng tóng wèi. fēng sú zhèng zhì, duō wèi yí fǎ.
發赤嶺西行二十三日,渡流沙,至吐谷渾國。路中甚寒,多饒風雪,飛沙走礫,舉目皆滿,唯土谷渾城左右暖於餘處。其國有文字,況同魏。風俗政治,多為夷法。
cóng tǔ gǔ hún xī xíng sān qiān wǔ bǎi lǐ, zhì shàn shàn chéng. qí chéng zì lì wáng, wèi tǔ gǔ hún suǒ tūn. jīn chéng shì tǔ gǔ hún dì èr xī níng xī jiāng jūn, zǒng bù luò sān qiān, yǐ yù xī hú.
從吐谷渾西行三千五百里,至鄯善城。其城自立王,為土谷渾所吞。今城是土谷渾第二息寧西將軍,總部落三千,以御西胡。
cóng shàn shàn xī xíng yī qiān liù bǎi sì shí lǐ, zhì zuǒ mò chéng. chéng zhōng jū mín kě yǒu bǎi jiā, tǔ dì wú yǔ, jué shuǐ zhǒng mài, bù zhī yòng niú, lěi sì ér tián. chéng zhōng tú fú yǔ pú sà, nǎi wú hú mào, fǎng gǔ lǎo, yún shì lǚ guāng fá hú suǒ zuò. cóng zuǒ mò chéng xī xíng yī qiān èr bǎi qī shí wǔ lǐ zhì mò chéng. chéng bàng huā guǒ shì luò yáng, wéi tǔ wū píng tóu wèi yì yě.
從鄯善西行一千六百四十里,至左末城。城中居民可有百家,土地無雨,決水種麥,不知用牛,耒耜而田。城中圖佛與菩薩,乃無胡貌,訪古老,雲是呂光伐胡所作。從左末城西行一千二百七十五里至末城。城傍花果似洛陽,惟土屋平頭為異也。
cóng mò chéng xī xíng èr shí èr lǐ zhì hàn má nǚ chéng. chéng nán shí wǔ lǐ yǒu yī dà sì, sān bǎi yú zhòng sēng. yǒu jīn xiàng yī qū, jǔ gāo zhàng liù, yí róng chāo jué, xiāng hǎo bǐng rán, miàn héng dōng lì, bù kěn xī gù. fù lǎo chuán yún:" cǐ xiàng běn cóng nán fāng téng kōng ér lái, yú tián guó wáng qīn jiàn lǐ bài, zài xiàng guī, zhōng lù yè sù, hū rán bù jiàn. qiǎn rén xún zhī, hái lái běn chù. jí qǐ tǎ, fēng sì bǎi hù yǐ gōng sǎ sǎo. hù rén yǒu huàn, yǐ jīn bó tiē xiàng suǒ huàn chù, jí dé yīn yù. hòu rén yú xiàng biān zào zhàng liù xiàng zhě jí zhū xiàng tǎ, nǎi zhì shù qiān, xuán cǎi fān gài, yì yǒu wàn jì. wèi guó zhī fān guò bàn yǐ. fú shàng lì shū, duō yún tài hé shí jiǔ nián jǐng míng èr nián yán chāng èr nián. wéi yǒu yī fú, guān qí nián hào shì yáo xìng shí fān.
從末城西行二十二里至捍{麻女}城。城南十五里有一大寺,三百餘眾僧。有金像一軀,舉高丈六,儀容超絕,相好炳然,面恆東立,不肯西顧。父老傳云:"此像本從南方騰空而來,于闐國王親見禮拜,載像歸,中路夜宿,忽然不見。遣人尋之,還來本處。即起塔,封四百戶以供灑掃。戶人有患,以金箔貼像所患處,即得陰愈。後人於像邊造丈六像者及諸像塔,乃至數千,懸彩幡蓋,亦有萬計。魏國之幡過半矣。幅上隸書,多雲太和十九年、景明二年、延昌二年。唯有一幅,觀其年號是姚興時幡。
cóng hàn má nǚ chéng xī xíng bā bǎi qī shí bā lǐ, zhì yú tián guó. wáng tóu zhe jīn guān, shì jī zé, tóu hòu chuí èr chǐ shēng juàn, guǎng wǔ cùn, yǐ wèi shì. wēi yí yǒu gǔ jiǎo jīn zhēng, gōng jiàn yī jù, jǐ èr zhī, shuò wǔ zhāng. zuǒ yòu dài dāo, bù guò bǎi rén. qí sú fù rén kù shān shù dài, chéng mǎ chí zǒu, yǔ zhàng fū wú yì. sǐ zhě yǐ huǒ fén shāo, shōu gǔ zàng zhī, shàng qǐ fú tú. jū sàng zhě jiǎn fā lí nǚ huàn wèi dāo miàn, yǐ wèi āi qī. fà zhǎng sì cùn, jí jiù píng cháng. wéi wáng sǐ bù shāo, zhì zhī guān zhōng, yuǎn zàng yú yě, lì miào jì sì, yǐ shí sī zhī.
從捍{麻女}城西行八百七十八里,至于闐國。王頭著金冠,似雞幘,頭後垂二尺生絹,廣五寸,以為飾。威儀有鼓角金鉦,弓箭一具,戟二枝,槊五張。左右帶刀,不過百人。其俗婦人袴衫束帶,乘馬馳走,與丈夫無異。死者以火焚燒,收骨葬之,上起浮圖。居喪者翦發〈嫠女換為刀〉面,以為哀戚。髮長四寸,即就平常。唯王死不燒,置之棺中,遠葬於野,立廟祭祀,以時思之。
yú tián wáng bù xìn fó fǎ. yǒu shāng hú jiāng yī bǐ qiū míng pí lú zhān zài chéng nán xìng shù xià, xiàng wáng fú zuì yún:" jīn zhé jiāng yì guó shā mén lái zài chéng nán xìng shù xià." wáng wén hū nù, jí wǎng kàn pí lú zhān. zhān yǔ wáng yuē:" rú lái qiǎn wǒ lái, lìng wáng zào fù pén fú tú yī suǒ, shǐ wáng zuò yǒng lóng." wáng yán:" lìng wǒ jiàn fú, dāng jí cóng mìng." pí lú zhān míng zhōng gào fú, jí qiǎn luó hóu luó biàn xíng wèi fú, cóng kōng ér xiàn zhēn róng. wáng wǔ tǐ tóu dì, jí yú xìng shù xià zhì lì sì shě, huà zuò luó hóu luó xiàng, hū rán zì miè. yú tián wáng gèng zuò jīng shè lóng zhī. lìng fù wèng zhī yǐng héng chū wū wài. jiàn zhī zhě wú bù huí xiàng. qí zhōng yǒu pì zhī fó xuē, yú jīn bù làn, fēi pí fēi cǎi, mò néng shěn zhī.
于闐王不信佛法。有商胡將一比丘名毗盧旃在城南杏樹下,向王伏罪云:"今輒將異國沙門來在城南杏樹下。"王聞忽怒,即往看毗盧旃。旃語王曰:"如來遣我來,令王造覆盆浮圖一所,使王祚永隆。"王言:"令我見佛,當即從命。"毗盧旃鳴鐘告佛,即遣羅睺羅變形為佛,從空而現真容。王五體投地,即於杏樹下置立寺舍,畫作羅睺羅像,忽然自滅。于闐王更作精舍籠之。令覆瓮之影恆出屋外。見之者無不回向。其中有辟支佛靴,於今不爛,非皮非采,莫能審之。
àn yú tián guó jìng, dōng xī bù guò sān qiān yú lǐ.
案于闐國境,東西不過三千餘里。
shén guī èr nián qī yuè èr shí jiǔ rì rù zhū jū bō guó. rén mín shān jū, wǔ gǔ shén fēng. shí zé miàn mài, bù lì tú shā. shí ròu zhě yǐ zì sǐ ròu. fēng sú yán yīn yǔ yú tián xiāng sì, wén zì yǔ bō luó mén tóng. qí guó jiāng jiè kě wǔ rì xíng biàn.
神龜二年七月二十九日入朱駒波國。人民山居,五穀甚豐。食則面麥,不立屠煞。食肉者以自死肉。風俗言音與于闐相似,文字與波羅門同。其國疆界可五日行遍。
bā yuè chū rù hàn pán tuó guó jiè. xī xíng liù rì, dēng cōng lǐng shān. fù xī xíng sān rì, zhì bō yú chéng. sān rì zhì bù kě yī shān, qí chù shén hán, dōng xià jī xuě.
八月初入漢盤陀國界。西行六日,登蔥嶺山。復西行三日,至缽盂城。三日至不可依山,其處甚寒,冬夏積雪。
shān zhōng yǒu chí, dú lóng jū zhī. xī yǒu sān bǎi shāng rén zhǐ sù chí cè, zhí lóng fèn nù, fàn shā shāng rén. pán tuó wáng wén zhī, shě wèi yǔ zi, xiàng wū chǎng guó xué pó luó mén zhòu. sì nián zhī zhōng, jǐn dé qí shù. hái fù wáng wèi, fù zhòu chí lóng. lóng biàn wèi rén, huǐ guò xiàng wáng. jí xǐ zhī cōng lǐng shān, qù cǐ chí èr qiān yú lǐ. jīn rì guó wáng shí sān shì zǔ yě.
山中有池,毒龍居之。昔有三百商人止宿池側,值龍忿怒,泛殺商人。盤陀王聞之,舍位與子,向烏場國學婆羅門咒。四年之中,盡得其術。還復王位,復咒池龍。龍變為人,悔過向王。即徙之蔥嶺山,去此池二千餘里。今日國王十三世祖也。
zì cǐ yǐ xī, shān lù yī cè, zhǎng bǎn qiān lǐ, xuán yá wàn rèn, jí tiān zhī zǔ, shí zài yú sī. tài xíng mèng mén, pǐ zī fēi xiǎn xiáo guān lǒng bǎn, fāng cǐ zé yí. zì fā cōng lǐng, bù bù jiàn gāo. rú cǐ sì rì, nǎi dé zhì lǐng. yī yuē zhōng xià, shí bàn tiān yǐ! hàn pán tuó guó zhèng zài shān dǐng. zì cōng lǐng yǐ xī, shuǐ jiē xī liú, shì rén yún shì tiān dì zhī zhōng. rén mín jué shuǐ yǐ zhǒng, wén zhōng guó tián dài yǔ ér zhǒng, xiào yuē:" tiān hé yóu kě gòng qī yě?" chéng dōng yǒu mèng jīn hé, dōng běi liú xiàng shā lēi. cōng lǐng gāo jùn, bù shēng cǎo mù. shì shí bā yuè, tiān qì yǐ lěng, běi fēng qū yàn, fēi xuě qiān lǐ.
自此以西,山路欹側,長阪千里,懸崖萬仞,極天之阻,實在於斯。太行、孟門,匹茲非險;崤關、壟阪,方此則夷。自發蔥嶺,步步漸高。如此四日,乃得至嶺。依約中下,實半天矣!漢盤陀國正在山頂。自蔥嶺已西,水皆西流,世人云是天地之中。人民決水以種,聞中國田待雨而種,笑曰:"天何由可共期也?"城東有孟津河,東北流向沙勒。蔥嶺高峻,不生草木。是時八月,天氣已冷,北風驅雁,飛雪千里。
jiǔ yuè zhōng xún rù bō hé guó. gāo shān shēn gǔ, xiǎn dào rú cháng. guó wáng suǒ zhù, yīn shān wèi chéng. rén mín fú shì, wéi yǒu zhān yī. dì tǔ shén hán, kū xué ér jū. fēng xuě jìn qiè, rén chù xiāng yī. guó zhī nán jiè, yǒu dà xuě shān, cháo róng xī jié, wàng ruò yù fēng.
九月中旬入缽和國。高山深谷,嶮道如常。國王所住,因山為城。人民服飾,惟有氈衣。地土甚寒,窟穴而居。風雪勁切,人畜相依。國之南界,有大雪山,朝融夕結,望若玉峰。
shí yuè zhī chū, zhì hē qiàn dā guó. tǔ tián shù yǎn, shān zé mí wàng. jū wú chéng guō, yóu jūn ér zhì. yǐ zhān wèi wū, suí zhú shuǐ cǎo, xià zé qiān liáng, dōng zé jiù wēn. xiāng tǔ bù shí wén zì, lǐ jiào jù què. yīn yáng yùn zhuǎn, mò zhī qí dù. nián wú yíng rùn, yuè wú dà xiǎo, yòng shí èr yuè wèi yī suì. shòu zhū guó gòng xiàn, nán zhì dié luó, běi jǐn chì lēi, dōng bèi yú tián, xī jí bō sī, sì shí yú guó jiē lái cháo hè. wáng jū dà zhān zhàng, fāng sì shí bù, zhōu huí yǐ qú shū wèi bì. wáng zhù jǐn yī, zuò jīn chuáng, yǐ sì jīn fèng huáng wèi chuáng jiǎo. jiàn dà wèi shǐ rén, zài bài guì shòu zhào shū. zhì yú shè huì, yī rén chàng, zé kè qián, hòu chàng, zé bà huì. wéi yǒu cǐ fǎ, bù jiàn yīn lè.
十月之初,至〈喝欠〉噠國。土田庶衍,山澤彌望。居無城郭,游軍而治。以氈為屋,隨逐水草,夏則遷涼,冬則就溫。鄉土不識文字,禮教俱闕。陰陽運轉,莫知其度。年無盈閏,月無大小,用十二月為一歲。受諸國貢獻,南至牒羅,北盡敕勒,東被于闐,西及波斯,四十餘國皆來朝賀。王居大氈帳,方四十步,周回以氍毹為壁。王著錦衣,坐金床,以四金鳳凰為床腳。見大魏使人,再拜跪受詔書。至於設會,一人唱,則客前,後唱,則罷會。唯有此法,不見音樂。
hē qiàn dā guó wáng fēi yì zhe jǐn yī, zhǎng bā chǐ qí, chuí dì sān chǐ, shǐ rén qíng zhī. tóu dài yī jiǎo, zhǎng sān chǐ, yǐ méi guī wǔ sè zhū zhuāng shì qí shàng. wáng fēi chū zé yú zhī, rù zuò jīn chuáng, yǐ liù yá bái xiàng sì shī zi wèi chuáng, zì yú dà chén qī jiē suí sǎn, tóu yì shì yǒu jiǎo, tuán yuán chuí xià, zhuàng shì bǎo gài.
〈喝欠〉噠國王妃亦著錦衣,長八尺奇,垂地三尺,使人擎之。頭帶一角,長三尺,以玫瑰五色珠裝飾其上。王妃出則輿之,入坐金床,以六牙白象四獅子為床,自餘大臣妻皆隨傘,頭亦似有角,團圓垂下,狀似寶蓋。
guān qí guì jiàn, yì yǒu fú zhāng. sì yí zhī zhōng, zuì wèi qiáng dà. bù xìn fó fǎ, duō shì wài shén. shā shēng xuè shí, qì yòng qī bǎo. zhū guó fèng xiàn, shén ráo zhēn yì.
觀其貴賤,亦有服章。四夷之中,最為強大。不信佛法,多事外神。殺生血食,器用七寶。諸國奉獻,甚饒珍異。
àn hē qiàn dā guó qù jīng shī èr wàn yú lǐ.
按〈喝欠〉噠國去京師二萬餘里。
shí yī yuè chū rù bō zhī guó. jìng tǔ shén xiá, qī rì xíng guò. rén mín shān jū, zī yè qióng jiān, fēng sú xiōng màn, jiàn wáng wú lǐ. guó wáng chū rù, cóng zhě shù rén. qí guó yǒu shuǐ, xī rì shén qiǎn, hòu shān bēng jié liú, biàn wèi èr chí. dú lóng jū zhī, duō yǒu zāi yì. xià xǐ bào yǔ, dōng zé jī xuě, xíng rén yóu zhī, duō zhì nán jiān. xuě yǒu bái guāng, zhào yào rén yǎn, lìng rén bì mù, máng rán wú jiàn. jì sì lóng wáng, rán hòu píng fù.
十一月初入波知國。境土甚狹,七日行過。人民山居,資業窮煎,風俗凶慢,見王無禮。國王出入,從者數人。其國有水,昔日甚淺,後山崩截流,變為二池。毒龍居之,多有災異。夏喜暴雨,冬則積雪,行人由之,多致難艱。雪有白光,照耀人眼,令人閉目,茫然無見。祭祀龍王,然後平復。
shí yī yuè zhōng xún rù shē mí guó. cǐ guó jiàn chū cōng lǐng, tǔ tián yáo què, mín duō pín kùn. jùn lù wēi dào, rén mǎ jǐn tōng. yī zhí yī dào, cóng bō lú lēi guó xiàng wū chǎng guó, tiě suǒ wèi qiáo, xuán xū wèi dù, xià bù jiàn dǐ, páng wú wǎn zhuō, shū hū zhī jiān, tóu qū wàn rèn, shì yǐ xíng zhě wàng fēng xiè lù ěr.
十一月中旬入賒彌國。此國漸出蔥嶺,土田嶢崅,民多貧困。峻路危道,人馬僅通。一直一道,從缽盧勒國向烏場國,鐵鎖為橋,懸虛為渡,下不見底,旁無挽捉,倏忽之間,投軀萬仞,是以行者望風謝路耳。
shí èr yuè chū rù wū chǎng guó. běi jiē cōng lǐng, nán lián tiān zhú, tǔ qì hé nuǎn, dì fāng shù qiān lǐ. mín wù yīn fù, pǐ lín zī zhī shén zhōu, yuán tián hū hū, děng xián yáng zhī shàng tǔ. bǐng luó shī ér zhī suǒ, sà duǒ tóu shēn zhī dì, jiù sú suī yuǎn, tǔ fēng yóu cún. guó wáng jīng jìn, cài shí zhǎng zhāi, chén yè lǐ fú, jī gǔ chuī bèi, pí pá kōng hóu, shēng xiāo bèi yǒu. rì zhōng yǐ hòu, shǐ zhì guó shì. jiǎ yǒu sǐ zuì, bù lì shā xíng, wéi xǐ kōng shān, rèn qí yǐn zhuó. shì shè yí sì, yǐ yào fú zhī, qīng zhuó zé yàn. suí shì qīng zhòng, dāng shí jí jué. tǔ dì féi měi, rén wù fēng ráo. wǔ gǔ jǐn dēng, bǎi guǒ fán shú, yè wén zhōng shēng, biàn mǎn shì jiè. tǔ ráo yì huā, dōng xià xiāng jiē, dào sú cǎi zhī, shàng fú gōng yǎng.
十二月初入烏場國。北接蔥嶺,南連天竺,土氣和暖,地方數千里。民物殷阜,匹臨淄之神州,原田膴膴,等咸陽之上土。鞞羅施兒之所,薩埵投身之地,舊俗雖遠,土風猶存。國王精進,菜食長齋,晨夜禮佛,擊鼓吹貝,琵琶箜篌,笙簫備有。日中已後,始治國事。假有死罪,不立殺刑,唯徙空山,任其飲啄。事涉疑似,以藥服之,清濁則驗。隨事輕重,當時即決。土地肥美,人物豐饒。五穀盡登,百果繁熟,夜聞鍾聲,遍滿世界。土饒異花,冬夏相接,道俗采之,上佛供養。
guó wáng jiàn sòng yún yún dà wèi shǐ lái, mó bài shòu zhào shū. wén tài hòu chóng fèng fó fǎ, jí miàn dōng hé zhǎng, yáo xīn dǐng lǐ. qiǎn jiě wèi yǔ rén wèn sòng yún yuē:" qīng shì rì chū rén yě?" sòng yún dá yuē:" wǒ guó dōng jiè yǒu dà hǎi shuǐ, rì chū qí zhōng, shí rú lái zhǐ." wáng yòu wèn yuē:" bǐ guó chū shèng rén fǒu?" sòng yún jù shuō zhōu kǒng zhuāng lǎo zhī dé cì xù péng lái shān shàng yín què jīn táng, shén xiān shèng rén bìng zài qí shàng shuō guǎn hé shàn bo, huá tuó zhì bìng, zuǒ cí fāng shù rú cǐ zhī shì, fēn bié shuō zhī. wáng yuē:" ruò rú qīng yán, jí shì fú guó. wǒ dāng mìng zhōng, yuàn shēng bǐ guó."
國王見宋云云大魏使來,膜拜受詔書。聞太后崇奉佛法,即面東合掌,遙心頂禮。遣解魏語人問宋雲曰:"卿是日出人也?"宋雲答曰:"我國東界有大海水,日出其中,實如來旨。"王又問曰:"彼國出聖人否?"宋雲具說周、孔、莊、老之德;次序蓬萊山上銀闕金堂,神仙聖人並在其上;說管輅善卜,華陀治病,左慈方術;如此之事,分別說之。王曰:"若如卿言,即是佛國。我當命終,願生彼國。"
sòng yún yú shì yǔ huì shēng chū chéng wài, xún rú lái jiào jī. shuǐ dōng yǒu fú shài yī chù. chū rú lái zài wū chǎng guó xíng huà, lóng wáng chēn nù, xìng dà fēng yǔ, fú sēng jiā lí biǎo lǐ tōng shī. yǔ zhǐ, fú zài shí xià dōng miàn ér zuò, shài jiā shā. nián suì suī jiǔ, biāo bǐng ruò xīn, fēi zhí tiáo fèng míng jiàn, zhì yú xì lǚ yì zhāng. zhà wǎng guān zhī, rú shì wèi chè, jiǎ lìng guā xiāo, qí wén zhuǎn míng. fú zuò chù jí shài yī suǒ, bìng yǒu tǎ jì.
宋雲於是與惠生出城外,尋如來教跡。水東有佛曬衣處。初如來在烏場國行化,龍王瞋怒,興大風雨,佛僧迦梨表里通濕。雨止,佛在石下東面而坐,曬袈裟。年歲雖久,彪炳若新,非直條縫明見,至於細縷亦彰。乍往觀之,如似未徹,假令刮削,其文轉明。佛坐處及曬衣所,並有塔記。
shuǐ xī yǒu chí, lóng wáng jū zhī chí biān yǒu yī sì, wǔ shí yú sēng. lóng wáng měi zuò shén biàn, guó wáng qí qǐng, yǐ jīn yù zhēn bǎo tóu zhī chí zhōng, zài hòu yǒng chū, lìng sēng qǔ zhī. cǐ sì yī shí, dài lóng ér jì, shì rén míng yuē lóng wáng sì.
水西有池,龍王居之池邊有一寺,五十餘僧。龍王每作神變,國王祈請,以金玉珍寶投之池中,在後湧出,令僧取之。此寺衣食,待龍而濟,世人名曰龍王寺。
wáng chéng běi bā shí lǐ, yǒu rú lái lǚ shí zhī jī, qǐ tǎ lóng zhī. lǚ shí zhī chù, ruò shuǐ jiàn ní, liàng zhī bù dìng, huò zhǎng huò duǎn. jīn lì sì, kě qī shí yú sēng. tǎ nán èr shí bù, yǒu quán shí. fú běn qīng jìng, jué yáng zhī, zhí dì jí shēng, jīn chéng dà shù, hú míng yuē pó lóu.
王城北八十里,有如來履石之跡,起塔籠之。履石之處,若水踐泥,量之不定,或長或短。今立寺,可七十餘僧。塔南二十步,有泉石。佛本清淨,嚼楊枝,植地即生,今成大樹,胡名曰婆樓。
chéng běi yǒu tuó luó sì, fó shì zuì duō. fú tú gāo dà, sēng fáng bī cè, zhōu zā jīn xiàng liù qiān qū. wáng nián cháng dà huì, jiē zài cǐ sì. guó nèi shā mén, xián lái yún jí. sòng yún huì shēng jiàn bǐ bǐ qiū jiè xíng jīng kǔ, guān qí fēng fàn, tè jiā gōng jìng. suì shě nú bì èr rén, yǐ gōng sǎ sǎo.
城北有陀羅寺,佛事最多。浮圖高大,僧房逼側,周匝金像六千軀。王年常大會,皆在此寺。國內沙門,咸來雲集。宋雲惠生見彼比丘戒行精苦,觀其風範,特加恭敬。遂舍奴婢二人,以供灑掃。
qù wáng chéng dōng nán, shān xíng bā rì, zhì rú lái kǔ xíng tóu shēn è hǔ zhī chù. gāo shān lóng zōng, wēi xiù rù yún. jiā mù líng zhī, cóng shēng qí shàng. lín quán wǎn lì, huā cǎi yào mù. sòng yún yǔ huì shēng gē shě xíng zī, yú shān dǐng zào fú tú yī suǒ, kè shí lì shū, míng wèi gōng dé. shān yǒu shōu gǔ sì, sān bǎi yú sēng. wáng chéng nán yī bǎi yú lǐ, yǒu rú lái xī zuò mó xiū guó bō pí wèi zhǐ, chāi gǔ wèi bǐ chù, ā yù wáng qǐ tǎ lóng zhī, jǔ gāo shí zhàng. chāi gǔ zhī chù, suǐ liú zhe shí, guān qí zhī sè, féi nì ruò xīn. wáng chéng xī nán wǔ bǎi lǐ, yǒu shàn chí shān, gān quán měi guǒ, jiàn yú jīng jì. shān gǔ hé nuǎn, cǎo mù dōng qīng. dāng shí tài cù yù chén, wēn chì yǐ shàn, niǎo míng chūn shù, dié wǔ huā cóng. sòng yún yuǎn zài jué yù, yīn zhǔ cǐ fāng jǐng, guī huái zhī sī, dú zhěn zhōng cháng, suì dòng jiù zhěn, chán mián jīng yuè, dé pó luó mén zhòu, rán hòu píng shàn.
去王城東南,山行八日,至如來苦行投身餓虎之處。高山巃嵸,危岫入雲。嘉木靈芝,叢生其上。林泉婉麗,花彩曜目。宋雲與惠生割捨行資,於山頂造浮圖一所,刻石隸書,銘魏功德。山有收骨寺,三百餘僧。王城南一百餘里,有如來昔作摩休國剝皮為紙,拆骨為筆處,阿育王起塔籠之,舉高十丈。拆骨之處,髓流著石,觀其脂色,肥膩若新。王城西南五百里,有善持山,甘泉美果,見於經記。山谷和暖,草木冬青。當時太簇御辰,溫熾已扇,鳥鳴春樹,蝶舞花叢。宋雲遠在絕域,因矚此芳景,歸懷之思,獨軫中腸,遂動舊疹,纏綿經月,得婆羅門咒,然後平善。
shān dǐng dōng nán, yǒu tài zǐ shí shì, yī kǒu liǎng fáng. tài zǐ shì qián shí bù, yǒu dà fāng shí. yún tài zǐ cháng zuò qí shàng, ā yù wáng qǐ tǎ jì zhī. tǎ nán yī lǐ, yǒu tài zǐ cǎo ān chù. qù tǎ yī lǐ, dōng běi xià shān wǔ shí bù, yǒu tài zǐ nán nǚ rào shù bù qù, pó luó mén yǐ zhàng biān zhī liú xiě sǎ dì chù, qí shù yóu cún. sǎ xuè zhī dì, jīn wèi quán shuǐ. shì xī sān lǐ, tiān dì shì huà wèi shī zi, dāng lù dūn zuò, zhē mān nǚ dī zhī chù. shí shàng máo wěi zhǎo jī, jīn xī bǐng rán. ā zhōu tuó kū jí shǎn zi gōng yǎng máng fù mǔ chù, jiē yǒu tǎ jì.
山頂東南,有太子石室,一口兩房。太子室前十步,有大方石。雲太子常坐其上,阿育王起塔記之。塔南一里,有太子草庵處。去塔一里,東北下山五十步,有太子男女繞樹不去,婆羅門以杖鞭之流血灑地處,其樹猶存。灑血之地,今為泉水。室西三里,天帝釋化為師子,當路蹲坐,遮嫚〈女氐〉之處。石上毛尾爪跡,今悉炳然。阿周陀窟及閃子供養盲父母處,皆有塔記。
shān zhōng yǒu xī wǔ bǎi luó hàn chuáng, nán běi liǎng xíng xiāng xiàng zuò chù, qí cì dì xiāng duì. yǒu dà sì, sēng tú èr bǎi rén. tài zǐ suǒ shí quán shuǐ běi yǒu sì, héng yǐ lǘ shù tóu yùn liáng shàng shān, wú rén qū zhú, zì rán wǎng hái. yín fā wǔ zhì, měi jí zhōng cān. cǐ shì hù tǎ shén shī pó xiān shǐ zhī rán.
山中有昔五百羅漢床,南北兩行相向坐處,其次第相對。有大寺,僧徒二百人。太子所食泉水北有寺,恆以驢數頭運糧上山,無人驅逐,自然往還。寅發午至,每及中餐。此是護塔神濕婆仙使之然。
cǐ sì xī rì yǒu shā mí, cháng chú huī, yīn rù shén dìng. wéi nà wǎn zhī, bù jué pí lián gǔ lí, shī pó xiān dài shā mí chú huī chù. guó wáng yǔ shī pó xiān lì miào, tú qí xíng xiàng, yǐ jīn fù zhī.
此寺昔日有沙彌,常除灰,因入神定。維那輓之,不覺皮連骨離,濕婆仙代沙彌除灰處。國王與濕婆仙立廟,圖其形像,以金傅之。
gé shān lǐng yǒu pó jiān sì, yè chā suǒ zào, sēng tú bā shí rén. yún luó hàn yè chā cháng lái gōng yǎng, sǎ sǎo qǔ xīn, fán sú bǐ qiū, bù dé zài sì. dà wèi shā mén dào róng zhì cǐ lǐ bài ér qù, bù gǎn liú tíng.
隔山嶺有婆奸寺,夜叉所造,僧徒八十人。雲羅漢夜叉常來供養,灑掃取薪,凡俗比丘,不得在寺。大魏沙門道榮至此禮拜而去,不敢留停。
zhì zhèng guāng yuán nián sì yuè zhōng xún, rù gān tuó luó guó. tǔ dì yì yǔ wū chǎng guó xiāng sì, běn míng yè bō luó guó, wèi hē qiàn dā suǒ miè, suì lì chì qín wèi wáng. zhì guó yǐ lái, yǐ jīng èr shì. lì xìng xiōng bào, duō xíng shā lù, bù xìn fó fǎ, hǎo sì guǐ shén. guó zhōng rén mín, xī shì pó luó mén zhǒng, chóng fèng fó jiào, hǎo dú jīng diǎn, hū dé cǐ wáng, shēn fēi qíng yuàn. zì shì yǒng lì, yǔ jì bīn zhēng jìng, lián bīng zhàn dòu, yǐ lì sān nián. wáng yǒu dòu xiàng qī bǎi tóu, yī fù shí rén, shǒu chí dāo zhā, xiàng bí fù dāo, yǔ dí xiāng jī. wáng cháng tíng jìng shàng, zhōng rì bù guī, shī lǎo mín láo, bǎi xìng jiē yuàn.
至正光元年四月中旬,入乾陀羅國。土地亦與烏場國相似,本名業波羅國,為〈喝欠〉噠所滅,遂立敕勤為王。治國以來,已經二世。立性凶暴,多行殺戮,不信佛法,好祀鬼神。國中人民,悉是婆羅門種,崇奉佛教,好讀經典,忽得此王,深非情願。自恃勇力,與罽賓爭境,連兵戰鬥,已歷三年。王有斗象七百頭,一負十人,手持刀楂,象鼻縛刀,與敵相擊。王常停境上,終日不歸,師老民勞,百姓嗟怨。
sòng yún yì jūn, tōng zhào shū. wáng xiōng màn wú lǐ, zuò shòu zhào shū. sòng yún jiàn qí yuǎn yí bù kě zhì, rèn qí jù ào, mò néng zé zhī. wáng qiǎn chuán shì wèi sòng yún yuē:" qīng shè zhū guó, jīng guò xiǎn lù, dé wú láo kǔ yě?" sòng yún dá yuē:" wǒ huáng dì shēn wèi dà chéng, yuǎn qiú jīng diǎn, dào lù suī xiǎn, wèi gǎn yán pí. dài wáng qīn zǒng sān jūn, yuǎn lín biān jìng, hán shǔ zhòu yí, bù wú dùn bì?" wáng dá yuē:" bù néng xiáng fú xiǎo guó, kuì qīng cǐ wèn." sòng yún chū wèi wáng shì yí rén, bù kě yǐ lǐ zé, rèn qí zuò shòu zhào shū, jí qīn wǎng fù, nǎi yǒu rén qíng. suì zé zhī yuē:" shān yǒu gāo xià, shuǐ yǒu dà xiǎo, rén chù shì jiān, yì yǒu zūn bēi. hē qiàn dā wū chǎng wáng bìng bài shòu zhào shū, dài wáng hé dú bù bài?" wáng dá yuē:" wǒ jiàn wèi zhǔ zé bài, dé shū zuò dú, yǒu hé kě guài? shì rén dé fù mǔ shū, yóu zì zuò dú. dà wèi rú wǒ fù mǔ, wǒ yī zuò dú shū, yú lǐ wú shī." yún wú yǐ qū zhī. suì jiāng yún zhì yī sì, gōng gěi shén báo. shí bá tí guó sòng shī zi ér liǎng tóu yǔ gān tuó luó wáng, yún děng jiàn zhī, guān qí yì qì xióng měng, zhōng guó suǒ huà, mò cān qí yí.
宋雲詣軍,通詔書。王凶慢無禮,坐受詔書。宋雲見其遠夷不可制,任其倨傲,莫能責之。王遣傳事謂宋雲曰:"卿涉諸國,經過險路,得無勞苦也?"宋雲答曰:"我皇帝深味大乘,遠求經典,道路雖險,未敢言疲。大王親總三軍,遠臨邊境,寒暑驟移,不無頓弊?"王答曰:"不能降服小國,愧卿此問。"宋雲初謂王是夷人,不可以禮責,任其坐受詔書,及親往復,乃有人情。遂責之曰:"山有高下,水有大小,人處世間,亦有尊卑。〈喝欠〉噠、烏場王並拜受詔書,大王何獨不拜?"王答曰:"我見魏主則拜,得書坐讀,有何可怪?世人得父母書,猶自坐讀。大魏如我父母,我一坐讀書,於理無失。"雲無以屈之。遂將雲至一寺,供給甚薄。時跋提國送獅子兒兩頭與乾陀羅王,雲等見之,觀其意氣雄猛,中國所畫,莫參其儀。
yú shì xī xíng wǔ rì, zhì rú lái shě tóu shī rén chù. yì yǒu tǎ sì, èr shí yú sēng. fù xī xíng sān rì, zhì xīn tóu dà hé. hé xī àn shàng, yǒu rú lái zuò mó jié dà yú, cóng hé ér chū. shí èr nián zhōng yǐ ròu jì rén chù. qǐ tǎ wèi jì, shí shàng yóu yǒu yú lín wén.
於是西行五日,至如來舍頭施人處。亦有塔寺,二十餘僧。復西行三日,至辛頭大河。河西岸上,有如來作摩竭大魚,從河而出。十二年中以肉濟人處。起塔為記,石上猶有魚鱗紋。
fù xī xíng shí sān rì, zhì fú shā fú chéng. chuān yuán wò rǎng, chéng guō duān zhí, mín hù yīn duō, lín quán mào shèng. tǔ ráo zhēn bǎo, fēng sú chún shàn. qí chéng nèi wài, fán yǒu gǔ sì, míng sēng dé zhòng, dào héng gāo qí. chéng běi yī lǐ yǒu bái xiàng gōng. sì nèi fó shì, jiē shì shí xiàng, zhuāng yán jí lì, tóu shù shén duō, tōng shēn jīn bó, xuàn yào rén mù. sì qián yǒu xì bái xiàng shù, cǐ sì zhī xìng, shí yóu zī yān. huā yè shì zǎo, jì dōng shǐ shú. fù lǎo chuán yún, cǐ shù miè, fó fǎ yì miè. sì nèi tú tài zǐ fū qī yǐ nán nǚ qǐ pó luó mén xiàng, hú rén jiàn zhī, mò bù bēi qì.
復西行十三日,至佛沙伏城。川原沃壤,城郭端直,民戶殷多,林泉茂盛。土饒珍寶,風俗淳善。其城內外,凡有古寺,名僧德眾,道行高奇。城北一里有白象宮。寺內佛事,皆是石像,裝嚴極麗,頭數甚多,通身金箔,眩耀人目。寺前有系白象樹,此寺之興,實由茲焉。花葉似棗,季冬始熟。父老傳雲,此樹滅,佛法亦滅。寺內圖太子夫妻以男女乞婆羅門像,胡人見之,莫不悲泣。
fù xī xíng yī rì, zhì rú lái tiāo yǎn shī rén chù. yì yǒu tǎ sì, sì shí shàng yǒu jiā yè fú jī.
復西行一日,至如來挑眼施人處。亦有塔寺,寺石上有伽葉佛跡。
fù xī xíng yī rì, chéng chuán dù yī shēn shuǐ, sān bǎi yú bù. fù xī nán xíng liù shí lǐ, zhì gān tuó luó chéng. dōng nán qī lǐ, yǒu què lí fú tú.
復西行一日,乘船渡一深水,三百餘步。復西南行六十里,至乾陀羅城。東南七里,有雀離浮圖。
dào róng chuán yún: chéng dōng sì lǐ.
《道榮傳》云:城東四里。
tuī qí běn yuán, nǎi shì rú lái zài shì zhī shí, yǔ dì zǐ yóu huà cǐ tǔ, zhǐ chéng dōng yuē:" wǒ rù niè pán hòu èr bǎi nián, yǒu guó wáng míng jiā ní sè jiā zài cǐ chù qǐ fú tú." fú rù niè pán hòu èr bǎi nián, guǒ yǒu guó wáng zì jiā ní sè jiā chū yóu chéng dōng, jiàn sì tóng zǐ lèi niú fèn wèi tǎ, kě gāo sān chǐ, é rán jí shī.
推其本緣,乃是如來在世之時,與弟子游化此土,指城東曰:"我入涅槃後二百年,有國王名迦尼色迦在此處起浮圖。"佛入涅槃後二百年,果有國王字迦尼色迦出遊城東,見四童子累牛糞為塔,可高三尺,俄然即失。
dào róng chuán yún: tóng zǐ zài xū kōng zhōng xiàng wáng shuō jì.
《道榮傳》云:童子在虛空中向王說偈。
wáng guài cǐ tóng zǐ, jí zuò tǎ lóng zhī. fèn tǎ jiàn gāo, tǐng chū yú wài, qù dì sì bǎi chǐ rán hòu zhǐ. wáng shǐ gèng guǎng tǎ jī sān bǎi yú bù.
王怪此童子,即作塔籠之。糞塔漸高,挺出於外,去地四百尺然後止。王始更廣塔基三百餘步。
dào róng chuán yún:" sān bǎi jiǔ shí bù."
《道榮傳》云:"三百九十步。"
cóng cǐ gòu mù, shǐ dé qí děng.
從此構木,始得齊等。
dào róng chuán yún: qí gāo sān zhàng. xī yòng wén shí wèi jiē qì lú gǒng, shàng gòu zhòng mù, fán shí sān jí.
《道榮傳》云:其高三丈。悉用文石為階砌櫨栱,上構眾木,凡十三級。
shàng yǒu tiě zhù, gāo sān bǎi chǐ, jīn pán shí sān chóng, hé qù dì qī bǎi chǐ.
上有鐵柱,高三百尺,金槃十三重,合去地七百尺。
dào róng chuán yún: tiě zhù bā shí bā chǐ, bā shí wéi, jīn pán shí wǔ zhòng, qù dì liù shí sān zhàng èr chǐ.
《道榮傳》云:鐵柱八十八尺,八十圍,金盤十五重,去地六十三丈二尺。
shī gōng jì qì, fèn tǎ rú chū, zài dà tǎ nán sān bù. shí yǒu pó luó mén bù xìn shì fèn, yǐ shǒu tàn kàn, suì zuò yī kǒng. nián suì suī jiǔ, fèn yóu bù làn, yǐ xiāng ní tián kǒng, bù kě chōng mǎn. jīn yǒu tiān gōng lóng gài zhī.
施功既訖,糞塔如初,在大塔南三步。時有婆羅門不信是糞,以手探看,遂作一孔。年歲雖久,糞猶不爛,以香泥填孔,不可充滿。今有天宮籠蓋之。
què lí fú tú zì zuò yǐ lái, sān jīng tiān huǒ suǒ shāo, guó wáng xiū zhī, hái fù rú gù. fù lǎo yún: cǐ fú tú tiān huǒ qī shāo, fó fǎ dāng miè.
雀離浮圖自作以來,三經天火所燒,國王脩之,還復如故。父老云:此浮圖天火七燒,佛法當滅。
dào róng chuán yún: wáng xiū fú tú, mù gōng jì qì, yóu yǒu tiě zhù, wú yǒu néng shàng zhě. wáng yú sì jiǎo qǐ dà gāo lóu, duō zhì jīn yín jí zhū bǎo wù, wáng yǔ fū rén jí zhū wáng zǐ xī zài shàng shāo xiāng sàn huā, zhì xīn jīng shén, rán hòu lù lú jiǎo suǒ, yī jǔ biàn dào. gù hú rén jiē yún sì tiān wáng zhù zhī. ruò qí bù ěr, shí fēi rén lì suǒ néng jǔ.
《道榮傳》云:王修浮圖,木工既訖,猶有鐵柱,無有能上者。王於四角起大高樓,多置金銀及諸寶物,王與夫人及諸王子悉在上燒香散花,至心精神,然後轆轤絞索,一舉便到。故胡人皆雲四天王助之。若其不爾,實非人力所能舉。
tǎ nèi fó shì, xī shì jīn yù, qiān biàn wàn huà, nán dé ér chēng. xù rì shǐ kāi, zé jīn pán huǎng lǎng, wēi fēng jiàn fā, zé bǎo duó hé míng, xī yù fú tú, zuì wèi dì yī.
塔內佛事,悉是金玉,千變萬化,難得而稱。旭日始開,則金盤晃朗,微風漸發,則寶鐸和鳴,西域浮圖,最為第一。
cǐ tǎ chū chéng, yòng zhēn zhū wèi luó wǎng fù yú qí shàng. yú hòu shù nián, wáng nǎi sī liang, cǐ zhū wǎng jià zhí wàn jīn, wǒ bēng zhī hòu, kǒng rén qīn duó fù lǜ dà tǎ pò huài, wú rén xiū bǔ, jí jiě zhū wǎng, yǐ tóng huò shèng zhī, zài tǎ xī běi yī bǎi bù jué dì mái zhī. shàng zhǒng shù, shù míng pú tí, zhī tiáo sì bù, mì yè bì tiān. shù xià sì miàn zuò xiàng, gè gāo zhàng wǔ, héng yǒu sì lóng diǎn zhǎng cǐ zhū. ruò xìng xīn yù qǔ, zé yǒu huò biàn. kè shí wèi míng, zhǔ yǔ jiāng lái, ruò cǐ tǎ huài, láo fán hòu xián chū zhū xiū zhì.
此塔初成,用真珠為羅網覆於其上。於後數年,王乃思量,此珠網價值萬金,我崩之後,恐人侵奪;復慮大塔破壞,無人修補,即解珠網,以銅鑊盛之,在塔西北一百步掘地埋之。上種樹,樹名菩提,枝條四布,密葉蔽天。樹下四面坐像,各高丈五,恆有四龍典掌此珠。若興心欲取,則有禍變。刻石為銘,囑語將來,若此塔壞,勞煩後賢出珠修治。
què lí fú tú nán wǔ shí bù, yǒu yī shí tǎ, qí xíng zhèng yuán, gāo èr zhàng, shén yǒu shén biàn, néng yǔ shì rén biǎo jí xiōng. chù zhī, ruò jí zhě, jīn líng míng yīng ruò xiōng zhě, jiǎ lìng rén yáo hàn, yì bù kěn míng. huì shēng jì zài yuǎn guó, kǒng bù jí fǎn, suì lǐ shén tǎ, qǐ qiú yī yàn. yú shì yǐ zhǐ chù zhī, líng jí míng yīng. dé cǐ yàn, yòng wèi sī xīn, hòu guǒ dé jí fǎn.
雀離浮圖南五十步,有一石塔,其形正圓,高二丈,甚有神變,能與世人表吉凶。觸之,若吉者,金鈴鳴應;若凶者,假令人搖撼,亦不肯鳴。惠生既在遠國,恐不吉反,遂禮神塔,乞求一驗。於是以指觸之,鈴即鳴應。得此驗,用慰私心,後果得吉反。
huì shēng chū fā jīng shī zhī rì, huáng tài hòu chì fù wǔ sè bǎi chǐ fān qiān kǒu, jǐn xiāng dài wǔ bǎi méi, wáng gōng qīng shì fān èr qiān kǒu. huì shēng cóng yú tián zhì gān tuó luó, suǒ yǒu fó shì chù, xī jiē liú bù, zhì cǐ dùn jǐn. wéi liú tài hòu bǎi chǐ fān yī kǒu, nǐ fèng shī pí wáng tǎ. sòng yún yǐ nú bì èr rén fèng què lí fú tú, yǒng chōng sǎ sǎo. huì shēng suì jiǎn gē xíng zī, miào jiǎn liáng jiàng, yǐ tóng mó xiě què lí fú tú yí yī qū, jí shì jiā sì tǎ biàn.
惠生初發京師之日,皇太后敕付五色百尺幡千口,錦香袋五百枚,王公卿士幡二千口。惠生從于闐至乾陀羅,所有佛事處,悉皆流布,至此頓盡。惟留太后百尺幡一口,擬奉屍毗王塔。宋雲以奴婢二人奉雀離浮圖,永充灑掃。惠生遂減割行資,妙簡良匠,以銅摹寫雀離浮圖儀一軀,及釋迦四塔變。
yú shì xī běi xíng qī rì, dù yī dà shuǐ, zhì rú lái wèi shī pí wáng jiù gē zhī chù, yì qǐ tǎ sì. xī shī pí wáng cāng kù wèi huǒ suǒ shāo, qí zhōng jīng mǐ jiāo rán, zhì jīn yóu zài. ruò fú yī lì, yǒng wú nüè huàn. bǐ guó rén mín xū jìn rì qǔ zhī.
於是西北行七日,渡一大水,至如來為屍毗王救鴿之處,亦起塔寺。昔屍毗王倉庫為火所燒,其中粳米燋然,至今猶在。若服一粒,永無瘧患。彼國人民須禁日取之。
dào róng chuán yún: zhì nà jiā luó ā guó, yǒu fú dǐng gǔ, fāng yuán sì cùn, huáng bái sè, xià yǒu kǒng, shòu rén shǒu zhǐ, mén zhòng bāo wéi jié gòu rán shì yǎng fēng kē. zhì qí hè làn sì, yǒu fú jiā shā shí sān tiáo, yǐ chǐ liàng zhī, huò duǎn huò zhǎng. fù yǒu fú xī zhàng, zhǎng zhàng qī, yǐ shuǐ tóng shèng zhī, jīn bó qí shàng. cǐ zhàng qīng zhòng bù dìng, zhí yǒu zhòng shí, bǎi rén bù jǔ, zhí yǒu qīng shí, èr rén shèng zhī. nà jié chéng zhōng yǒu fó yá fú fā, bìng zuò bǎo hán shèng zhī, zhāo xī gōng yǎng. zhì qú bō luó kū, jiàn fú yǐng. rù shān kū, qù shí wǔ bù, sì miàn xiàng hù yáo wàng, zé zhòng xiāng bǐng rán jìn kàn míng rán bù jiàn. yǐ shǒu mó zhī, wéi yǒu shí bì. jiàn jiàn què xíng, shǐ jiàn qí xiāng. róng yán tǐng tè, shì suǒ xī yǒu. kū qián yǒu fāng shí, shí shàng yǒu fú jī. kū xī nán bǎi bù, yǒu fú huàn yī chù. kū běi yī lǐ, yǒu mù lián kū. kū běi yǒu shān, shān xià yǒu liù fó shǒu zuò fú tú, gāo shí zhàng. yún cǐ fú tú xiàn rù dì, fó fǎ dāng miè. bìng wèi qī tǎ, qī tǎ nán shí míng, yún rú lái shǒu shū, hú zì fēn míng, yú jīn kě shí yān.
《道榮傳》云:至那迦羅阿國,有佛頂骨,方圓四寸,黃白色,下有孔,受人手指,〈門眾包圍結構〉然似仰蜂窠。至耆賀濫寺,有佛袈裟十三條,以尺量之,或短或長。復有佛錫杖,長丈七,以水筩盛之,金箔其上。此杖輕重不定,值有重時,百人不舉,值有輕時,二人勝之。那竭城中有佛牙佛發,並作寶函盛之,朝夕供養。至瞿波羅窟,見佛影。入山窟,去十五步,四面向戶遙望,則眾相炳然;近看瞑然不見。以手摩之,唯有石壁。漸漸卻行,始見其相。容顏挺特,世所希有。窟前有方石,石上有佛跡。窟西南百步,有佛浣衣處。窟北一里,有目連窟。窟北有山,山下有六佛手作浮圖,高十丈。雲此浮圖陷入地,佛法當滅。並為七塔,七塔南石銘,雲如來手書,胡字分明,於今可識焉。
huì shēng zài wū chǎng guó èr nián, xī hú fēng sú, dà tóng xiǎo yì, bù néng jù lù. zhì zhèng guāng sān nián èr yuè shǐ hái tiān què.
惠生在烏場國二年,西胡風俗,大同小異,不能具錄。至正光三年二月始還天闕。
xuàn zhī àn huì shēng xíng jì shì duō bù jǐn lù, jīn yī dào róng chuán sòng yún jiā jì, gù bìng zài zhī, yǐ bèi quē wén.
衒之按惠生《行紀》事多不盡錄,今依《道榮傳》、《宋雲家紀》,故並載之,以備缺文。
jīng shī dōng xī èr shí lǐ, nán běi shí wǔ lǐ, hù shí wàn jiǔ qiān yú. miào shè gōng shì fǔ cáo yǐ wài, fāng sān bǎi bù wèi yī lǐ, lǐ kāi sì mén, mén zhì lǐ zhèng èr rén, lì sì rén, mén shì bā rén, hé yǒu èr bǎi èr shí lǐ. sì yǒu yī qiān sān bǎi liù shí qī suǒ. tiān píng yuán nián qiān dōu yè chéng, luò yáng yú sì sì bǎi èr shí yī suǒ. běi máng shān shàng yǒu féng wáng sì qí xiàn wǔ wáng sì. jīng dōng shí guān yǒu yuán lǐng jūn sì liú zhǎng qiū sì. sōng gāo zhōng yǒu xián jū sì qī chán sì sōng yáng sì dào chǎng sì. shàng yǒu zhōng dǐng sì, dōng yǒu shēng dào sì. jīng nán guān kǒu yǒu shí kū sì líng yán sì. jīng xī chán jiàn yǒu bái mǎ sì zhào lè sì. rú cǐ zhī sì, jì guō wài, bù zài shù xiàn, yì xiáng zài zhī.
京師東西二十里,南北十五里,戶十萬九千餘。廟社宮室府曹以外,方三百步為一里,里開四門,門置里正二人,吏四人,門士八人,合有二百二十里。寺有一千三百六十七所。天平元年遷都鄴城,洛陽餘寺四百二十一所。北芒山上有馮王寺、齊獻武王寺。京東石關有元領軍寺、劉長秋寺。嵩高中有閒居寺、棲禪寺、嵩陽寺、道場寺。上有中頂寺,東有升道寺。京南關口有石窟寺、靈岩寺。京西瀍澗有白馬寺、照樂寺。如此之寺,既郭外,不在數限,亦詳載之。