chéng běi
◎城北
chán xū sì, zài dà xià mén wài yù dào xī. sì qián yǒu yuè wǔ chǎng, suì zhōng nóng xì, jiǎ shì xí zhàn, qiān shèng wàn qí, cháng zài yú cǐ.
禅虚寺,在大夏门外御道西。寺前有阅武场,岁终农隙,甲士习战,千乘万骑,常在於此。
yǒu yǔ lín mǎ sēng xiāng shàn dǐ jiǎo xì, zhì jǐ yǔ bǎi chǐ shù qí děng. hǔ bēn zhāng chē qú, zhì dāo chū lóu yī zhàng. dì yì guān xì zài lóu, héng lìng èr rén duì wèi jiǎo xì.
有羽林马僧相善牴角戏,掷戟与百尺树齐等。虎贲张车渠,掷刀出楼一丈。帝亦观戏在楼,恒令二人对为角戏。
zhōng cháo shí xuān wǔ chǎng zài dà xià mén dōng běi, jīn wèi guāng fēng yuán, mù xu shēng yān.
中朝时宣武场在大夏门东北,今为光风园,苜蓿生焉。
níng yuán sì, yān guān jì zhōu cì shǐ jiǎ càn suǒ lì yě. zài guǎng mò mén wài yī lǐ yù dào dōng, suǒ wèi yǒng píng lǐ yě.
凝圆寺,阉官济州刺史贾璨所立也。在广莫门外一里御道东,所谓永平里也。
zhù: jí hàn tài shàng wáng guǎng chù. qiān jīng zhī chū, chuàng jū cǐ lǐ, zhí mǔ wáng, shě yǐ wéi sì.
注:即汉太上王广处。迁京之初,创居此里,值母亡,舍以为寺。
dì xíng gāo xiǎn, xià lín chéng què. fáng wǔ jīng lì, zhú bǎi chéng lín, shí shì jìng xíng xī xīn zhī suǒ yě. wáng gōng qīng shì lái yóu guān wèi wǔ yán zhě, bù kě shèng shǔ.
地形高显,下临城阙。房庑精丽,竹柏成林,实是净行息心之所也。王公卿士来游观为五言者,不可胜数。
luò yáng chéng dōng běi yǒu shàng shāng lǐ, yīn zhī wán mín suǒ jū chǔ yě, gāo zǔ míng wén yì lǐ.
洛阳城东北有上商里,殷之顽民所居处也,高祖名闻义里。
qiān jīng zhī shǐ, cháo shì zhù qí zhōng, dié xiāng jǐ cì, jìng jiē qù zhī. wéi yǒu zào wǎ zhě zhǐ qí nèi, jīng shī wǎ qì chū yān. shì rén gē yuē:" luò chéng dōng běi shàng shāng lǐ, yīn zhī wán mín xī suǒ zhǐ. jīn rì bǎi xìng zào wèng zi, rén jiē qì qù zhù zhě chǐ." wéi guàn jūn jiāng jūn guō wén yuǎn yóu qì qí zhōng, táng yǔ yuán lín, pǐ yú bāng jūn. shí lǒng xī lǐ yuán qiān lè shuāng shēng yǔ, cháng jīng wén yuǎn zhái qián guò, jiàn qí mén fá huá měi, nǎi yuē:" shì shuí dì zhái? guò jiā!" bì chūn fēng chū yuē:" guō guàn jūn jiā." yuán qiān yuē:" fán bì shuāng shēng." chūn fēng yuē:" níng nú màn mà." yuán qiān fú bì zhī néng, yú shì jīng yì xī rán chuán zhī.
迁京之始,朝士住其中,迭相几刺,竟皆去之。惟有造瓦者止其内,京师瓦器出焉。世人歌曰:"洛城东北上商里,殷之顽民昔所止。今日百姓造瓮子,人皆弃去住者耻。"唯冠军将军郭文远游憩其中,堂宇园林,匹於邦君。时陇西李元谦乐双声语,常经文远宅前过,见其门阀华美,乃曰:"是谁第宅?过佳!"婢春风出曰:"郭冠军家。"元谦曰:"凡婢双声。"春风曰:"儜奴慢骂。"元谦服婢之能,於是京邑翕然传之。
wén yì lǐ yǒu dūn huáng rén sòng yún zhái, yún yǔ huì shēng jù shǐ xī yù yě.
闻义里有敦煌人宋云宅,云与惠生俱使西域也。
shén guī yuán nián shí yī yuè dōng, tài hòu qiǎn chóng lì sì bǐ qiū huì shēng xiàng xī yù qǔ jīng, fán dé yī bǎi qī shí bù, jiē shì dà chéng miào diǎn.
神龟元年十一月冬,太后遣崇立寺比丘惠生向西域取经,凡得一百七十部,皆是大乘妙典。
chū fā jīng shī, xī xíng sì shí rì, zhì chì lǐng, jí guó zhī xī jiāng yě, huáng wèi guān fáng zhèng zài yú cǐ.
初发京师,西行四十日,至赤岭,即国之西疆也,皇魏关防正在於此。
chì lǐng zhě, bù shēng cǎo mù, yīn yǐ wéi míng. qí shān yǒu niǎo shǔ tóng xué. yì zhǒng gòng lèi, niǎo xióng shǔ cí, gòng wèi yīn yáng, jí suǒ wèi niǎo shǔ tóng xué.
赤岭者,不生草木,因以为名。其山有鸟鼠同穴。异种共类,鸟雄鼠雌,共为阴阳,即所谓鸟鼠同穴。
fā chì lǐng xī xíng èr shí sān rì, dù liú shā, zhì tǔ yù hún guó. lù zhōng shén hán, duō ráo fēng xuě, fēi shā zǒu lì, jǔ mù jiē mǎn, wéi tǔ gǔ hún chéng zuǒ yòu nuǎn yú yú chù. qí guó yǒu wén zì, kuàng tóng wèi. fēng sú zhèng zhì, duō wèi yí fǎ.
发赤岭西行二十三日,渡流沙,至吐谷浑国。路中甚寒,多饶风雪,飞沙走砾,举目皆满,唯土谷浑城左右暖於馀处。其国有文字,况同魏。风俗政治,多为夷法。
cóng tǔ yù hún xī xíng sān qiān wǔ bǎi lǐ, zhì shàn shàn chéng. qí chéng zì lì wáng, wèi tǔ gǔ hún suǒ tūn. jīn chéng shì tǔ gǔ hún dì èr xī níng xī jiāng jūn, zǒng bù luò sān qiān, yǐ yù xī hú.
从吐谷浑西行三千五百里,至鄯善城。其城自立王,为土谷浑所吞。今城是土谷浑第二息宁西将军,总部落三千,以御西胡。
cóng shàn shàn xī xíng yī qiān liù bǎi sì shí lǐ, zhì zuǒ mò chéng. chéng zhōng jū mín kě yǒu bǎi jiā, tǔ dì wú yǔ, jué shuǐ zhǒng mài, bù zhī yòng niú, lěi sì ér tián. chéng zhōng tú fú yǔ pú sà, nǎi wú hú mào, fǎng gǔ lǎo, yún shì lǚ guāng fá hú suǒ zuò. cóng zuǒ mò chéng xī xíng yī qiān èr bǎi qī shí wǔ lǐ zhì mò chéng. chéng bàng huā guǒ shì luò yáng, wéi tǔ wū píng tóu wèi yì yě.
从鄯善西行一千六百四十里,至左末城。城中居民可有百家,土地无雨,决水种麦,不知用牛,耒耜而田。城中图佛与菩萨,乃无胡貌,访古老,云是吕光伐胡所作。从左末城西行一千二百七十五里至末城。城傍花果似洛阳,惟土屋平头为异也。
cóng mò chéng xī xíng èr shí èr lǐ zhì hàn má nǚ chéng. chéng nán shí wǔ lǐ yǒu yī dà sì, sān bǎi yú zhòng sēng. yǒu jīn xiàng yī qū, jǔ gāo zhàng liù, yí róng chāo jué, xiāng hǎo bǐng rán, miàn héng dōng lì, bù kěn xī gù. fù lǎo chuán yún:" cǐ xiàng běn cóng nán fāng téng kōng ér lái, yú tián guó wáng qīn jiàn lǐ bài, zài xiàng guī, zhōng lù yè sù, hū rán bú jiàn. qiǎn rén xún zhī, hái lái běn chǔ. jí qǐ tǎ, fēng sì bǎi hù yǐ gōng sǎ sǎo. hù rén yǒu huàn, yǐ jīn bó tiē xiàng suǒ huàn chù, jí dé yīn yù. hòu rén yú xiàng biān zào zhàng liù xiàng zhě jí zhū xiàng tǎ, nǎi zhì shù qiān, xuán cǎi fān gài, yì yǒu wàn jì. wèi guó zhī fān guò bàn yǐ. fú shàng lì shū, duō yún tài hé shí jiǔ nián jǐng míng èr nián yán chāng èr nián. wéi yǒu yī fú, guān qí nián hào shì yáo xìng shí fān.
从末城西行二十二里至捍{麻女}城。城南十五里有一大寺,三百馀众僧。有金像一躯,举高丈六,仪容超绝,相好炳然,面恒东立,不肯西顾。父老传云:"此像本从南方腾空而来,于阗国王亲见礼拜,载像归,中路夜宿,忽然不见。遣人寻之,还来本处。即起塔,封四百户以供洒扫。户人有患,以金箔贴像所患处,即得阴愈。后人於像边造丈六像者及诸像塔,乃至数千,悬彩幡盖,亦有万计。魏国之幡过半矣。幅上隶书,多云太和十九年、景明二年、延昌二年。唯有一幅,观其年号是姚兴时幡。
cóng hàn má nǚ chéng xī xíng bā bǎi qī shí bā lǐ, zhì yú tián guó. wáng tóu zhe jīn guān, shì jī zé, tóu hòu chuí èr chǐ shēng juàn, guǎng wǔ cùn, yǐ wéi shì. wēi yí yǒu gǔ jiǎo jīn zhēng, gōng jiàn yī jù, jǐ èr zhī, shuò wǔ zhāng. zuǒ yòu dài dāo, bù guò bǎi rén. qí sú fù rén kù shān shù dài, chéng mǎ chí zǒu, yǔ zhàng fū wú yì. sǐ zhě yǐ huǒ fén shāo, shōu gǔ zàng zhī, shàng qǐ fú tú. jū sāng zhě jiǎn fā lí nǚ huàn wèi dāo miàn, yǐ wéi āi qī. fā zhǎng sì cùn, jí jiù píng cháng. wéi wáng sǐ bù shāo, zhì zhī guān zhōng, yuǎn zàng yú yě, lì miào jì sì, yǐ shí sī zhī.
从捍{麻女}城西行八百七十八里,至于阗国。王头著金冠,似鸡帻,头后垂二尺生绢,广五寸,以为饰。威仪有鼓角金钲,弓箭一具,戟二枝,槊五张。左右带刀,不过百人。其俗妇人袴衫束带,乘马驰走,与丈夫无异。死者以火焚烧,收骨葬之,上起浮图。居丧者翦发〈嫠女换为刀〉面,以为哀戚。发长四寸,即就平常。唯王死不烧,置之棺中,远葬於野,立庙祭祀,以时思之。
yú tián wáng bù xìn fó fǎ. yǒu shāng hú jiāng yī bǐ qiū míng pí lú zhān zài chéng nán xìng shù xià, xiàng wáng fú zuì yún:" jīn zhé jiāng yì guó shā mén lái zài chéng nán xìng shù xià." wáng wén hū nù, jí wǎng kàn pí lú zhān. zhān yǔ wáng yuē:" rú lái qiǎn wǒ lái, lìng wáng zào fù pén fú tú yī suǒ, shǐ wáng zuò yǒng lóng." wáng yán:" lìng wǒ jiàn fú, dāng jí cóng mìng." pí lú zhān míng zhōng gào fú, jí qiǎn luó hóu luó biàn xíng wèi fú, cóng kōng ér xiàn zhēn róng. wáng wǔ tǐ tóu dì, jí yú xìng shù xià zhì lì sì shě, huà zuò luó hóu luó xiàng, hū rán zì miè. yú tián wáng gèng zuò jīng shè lóng zhī. lìng fù wèng zhī yǐng héng chū wū wài. jiàn zhī zhě wú bù huí xiàng. qí zhōng yǒu pì zhī fó xuē, yú jīn bù làn, fēi pí fēi cǎi, mò néng shěn zhī.
于阗王不信佛法。有商胡将一比丘名毗卢旃在城南杏树下,向王伏罪云:"今辄将异国沙门来在城南杏树下。"王闻忽怒,即往看毗卢旃。旃语王曰:"如来遣我来,令王造覆盆浮图一所,使王祚永隆。"王言:"令我见佛,当即从命。"毗卢旃鸣钟告佛,即遣罗睺罗变形为佛,从空而现真容。王五体投地,即於杏树下置立寺舍,画作罗睺罗像,忽然自灭。于阗王更作精舍笼之。令覆瓮之影恒出屋外。见之者无不回向。其中有辟支佛靴,於今不烂,非皮非采,莫能审之。
àn yú tián guó jìng, dōng xī bù guò sān qiān yú lǐ.
案于阗国境,东西不过三千馀里。
shén guī èr nián qī yuè èr shí jiǔ rì rù zhū jū bō guó. rén mín shān jū, wǔ gǔ shén fēng. shí zé miàn mài, bù lì tú shā. shí ròu zhě yǐ zì sǐ ròu. fēng sú yán yīn yǔ yú tián xiāng sì, wén zì yǔ bō luó mén tóng. qí guó jiāng jiè kě wǔ rì xíng biàn.
神龟二年七月二十九日入朱驹波国。人民山居,五穀甚丰。食则面麦,不立屠煞。食肉者以自死肉。风俗言音与于阗相似,文字与波罗门同。其国疆界可五日行遍。
bā yuè chū rù hàn pán tuó guó jiè. xī xíng liù rì, dēng cōng lǐng shān. fù xī xíng sān rì, zhì bō yú chéng. sān rì zhì bù kě yī shān, qí chù shén hán, dōng xià jī xuě.
八月初入汉盘陀国界。西行六日,登葱岭山。复西行三日,至钵盂城。三日至不可依山,其处甚寒,冬夏积雪。
shān zhōng yǒu chí, dú lóng jū zhī. xī yǒu sān bǎi shāng rén zhǐ sù chí cè, zhí lóng fèn nù, fàn shā shāng rén. pán tuó wáng wén zhī, shě wèi yǔ zi, xiàng wū chǎng guó xué pó luó mén zhòu. sì nián zhī zhōng, jǐn dé qí shù. hái fù wáng wèi, fù zhòu chí lóng. lóng biàn wéi rén, huǐ guò xiàng wáng. jí xǐ zhī cōng lǐng shān, qù cǐ chí èr qiān yú lǐ. jīn rì guó wáng shí sān shì zǔ yě.
山中有池,毒龙居之。昔有三百商人止宿池侧,值龙忿怒,泛杀商人。盘陀王闻之,舍位与子,向乌场国学婆罗门咒。四年之中,尽得其术。还复王位,复咒池龙。龙变为人,悔过向王。即徙之葱岭山,去此池二千馀里。今日国王十三世祖也。
zì cǐ yǐ xī, shān lù yī cè, zhǎng bǎn qiān lǐ, xuán yá wàn rèn, jí tiān zhī zǔ, shí zài yú sī. tài xíng mèng mén, pǐ zī fēi xiǎn xiáo guān lǒng bǎn, fāng cǐ zé yí. zì fā cōng lǐng, bù bù jiàn gāo. rú cǐ sì rì, nǎi dé zhì lǐng. yī yuē zhōng xià, shí bàn tiān yǐ! hàn pán tuó guó zhèng zài shān dǐng. zì cōng lǐng yǐ xī, shuǐ jiē xī liú, shì rén yún shì tiān dì zhī zhōng. rén mín jué shuǐ yǐ zhǒng, wén zhōng guó tián dài yǔ ér zhǒng, xiào yuē:" tiān hé yóu kě gòng qī yě?" chéng dōng yǒu mèng jīn hé, dōng běi liú xiàng shā lēi. cōng lǐng gāo jùn, bù shēng cǎo mù. shì shí bā yuè, tiān qì yǐ lěng, běi fēng qū yàn, fēi xuě qiān lǐ.
自此以西,山路欹侧,长阪千里,悬崖万仞,极天之阻,实在於斯。太行、孟门,匹兹非险;崤关、垄阪,方此则夷。自发葱岭,步步渐高。如此四日,乃得至岭。依约中下,实半天矣!汉盘陀国正在山顶。自葱岭已西,水皆西流,世人云是天地之中。人民决水以种,闻中国田待雨而种,笑曰:"天何由可共期也?"城东有孟津河,东北流向沙勒。葱岭高峻,不生草木。是时八月,天气已冷,北风驱雁,飞雪千里。
jiǔ yuè zhōng xún rù bō hé guó. gāo shān shēn gǔ, xiǎn dào rú cháng. guó wáng suǒ zhù, yīn shān wèi chéng. rén mín fú shì, wéi yǒu zhān yī. dì tǔ shén hán, kū xué ér jū. fēng xuě jìn qiè, rén chù xiāng yī. guó zhī nán jiè, yǒu dà xuě shān, cháo róng xī jié, wàng ruò yù fēng.
九月中旬入钵和国。高山深谷,崄道如常。国王所住,因山为城。人民服饰,惟有毡衣。地土甚寒,窟穴而居。风雪劲切,人畜相依。国之南界,有大雪山,朝融夕结,望若玉峰。
shí yuè zhī chū, zhì hē qiàn dā guó. tǔ tián shù yǎn, shān zé mí wàng. jū wú chéng guō, yóu jūn ér zhì. yǐ zhān wèi wū, suí zhú shuǐ cǎo, xià zé qiān liáng, dōng zé jiù wēn. xiāng tǔ bù shí wén zì, lǐ jiào jù quē. yīn yáng yùn zhuàn, mò zhī qí dù. nián wú yíng rùn, yuè wú dà xiǎo, yòng shí èr yuè wèi yī suì. shòu zhū guó gòng xiàn, nán zhì dié luó, běi jǐn chì lēi, dōng bèi yú tián, xī jí bō sī, sì shí yú guó jiē lái zhāo hè. wáng jū dà zhān zhàng, fāng sì shí bù, zhōu huí yǐ qú shū wèi bì. wáng zhù jǐn yī, zuò jīn chuáng, yǐ sì jīn fèng huáng wèi chuáng jiǎo. jiàn dà wèi shǐ rén, zài bài guì shòu zhào shū. zhì yú shè huì, yī rén chàng, zé kè qián, hòu chàng, zé bà huì. wéi yǒu cǐ fǎ, bú jiàn yīn yuè.
十月之初,至〈喝欠〉哒国。土田庶衍,山泽弥望。居无城郭,游军而治。以毡为屋,随逐水草,夏则迁凉,冬则就温。乡土不识文字,礼教俱阙。阴阳运转,莫知其度。年无盈闰,月无大小,用十二月为一岁。受诸国贡献,南至牒罗,北尽敕勒,东被于阗,西及波斯,四十馀国皆来朝贺。王居大毡帐,方四十步,周回以氍毹为壁。王著锦衣,坐金床,以四金凤凰为床脚。见大魏使人,再拜跪受诏书。至於设会,一人唱,则客前,后唱,则罢会。唯有此法,不见音乐。
hē qiàn dā guó wáng fēi yì zhe jǐn yī, zhǎng bā chǐ qí, chuí dì sān chǐ, shǐ rén qíng zhī. tóu dài yī jiǎo, zhǎng sān chǐ, yǐ méi guī wǔ sè zhū zhuāng shì qí shàng. wáng fēi chū zé yú zhī, rù zuò jīn chuáng, yǐ liù yá bái xiàng sì shī zi wèi chuáng, zì yú dà chén qī jiē suí sǎn, tóu yì shì yǒu jiǎo, tuán yuán chuí xià, zhuàng shì bǎo gài.
〈喝欠〉哒国王妃亦著锦衣,长八尺奇,垂地三尺,使人擎之。头带一角,长三尺,以玫瑰五色珠装饰其上。王妃出则舆之,入坐金床,以六牙白象四狮子为床,自馀大臣妻皆随伞,头亦似有角,团圆垂下,状似宝盖。
guān qí guì jiàn, yì yǒu fú zhāng. sì yí zhī zhōng, zuì wéi qiáng dà. bù xìn fó fǎ, duō shì wài shén. shā shēng xuè shí, qì yòng qī bǎo. zhū guó fèng xiàn, shén ráo zhēn yì.
观其贵贱,亦有服章。四夷之中,最为强大。不信佛法,多事外神。杀生血食,器用七宝。诸国奉献,甚饶珍异。
àn hē qiàn dā guó qù jīng shī èr wàn yú lǐ.
按〈喝欠〉哒国去京师二万馀里。
shí yī yuè chū rù bō zhī guó. jìng tǔ shén xiá, qī rì xíng guò. rén mín shān jū, zī yè qióng jiān, fēng sú xiōng màn, jiàn wáng wú lǐ. guó wáng chū rù, cóng zhě shù rén. qí guó yǒu shuǐ, xī rì shén qiǎn, hòu shān bēng jié liú, biàn wéi èr chí. dú lóng jū zhī, duō yǒu zāi yì. xià xǐ bào yǔ, dōng zé jī xuě, xíng rén yóu zhī, duō zhì nán jiān. xuě yǒu bái guāng, zhào yào rén yǎn, lìng rén bì mù, máng rán wú jiàn. jì sì lóng wáng, rán hòu píng fù.
十一月初入波知国。境土甚狭,七日行过。人民山居,资业穷煎,风俗凶慢,见王无礼。国王出入,从者数人。其国有水,昔日甚浅,后山崩截流,变为二池。毒龙居之,多有灾异。夏喜暴雨,冬则积雪,行人由之,多致难艰。雪有白光,照耀人眼,令人闭目,茫然无见。祭祀龙王,然后平复。
shí yī yuè zhōng xún rù shē mí guó. cǐ guó jiàn chū cōng lǐng, tǔ tián yáo què, mín duō pín kùn. jùn lù wēi dào, rén mǎ jǐn tōng. yī zhí yī dào, cóng bō lú lēi guó xiàng wū chǎng guó, tiě suǒ wèi qiáo, xuán xū wèi dù, xià bú jiàn dǐ, páng wú wǎn zhuō, shū hū zhī jiān, tóu qū wàn rèn, shì yǐ xíng zhě wàng fēng xiè lù ěr.
十一月中旬入赊弥国。此国渐出葱岭,土田峣崅,民多贫困。峻路危道,人马仅通。一直一道,从钵卢勒国向乌场国,铁锁为桥,悬虚为渡,下不见底,旁无挽捉,倏忽之间,投躯万仞,是以行者望风谢路耳。
shí èr yuè chū rù wū chǎng guó. běi jiē cōng lǐng, nán lián tiān zhú, tǔ qì hé nuǎn, dì fāng shù qiān lǐ. mín wù yīn fù, pǐ lín zī zhī shén zhōu, yuán tián hū hū, děng xián yáng zhī shàng tǔ. bǐng luó shī ér zhī suǒ, sà duǒ tóu shēn zhī dì, jiù sú suī yuǎn, tǔ fēng yóu cún. guó wáng jīng jìn, cài shí cháng zhāi, chén yè lǐ fó, jī gǔ chuī bèi, pí pá kōng hóu, shēng xiāo bèi yǒu. rì zhōng yǐ hòu, shǐ zhì guó shì. jiǎ yǒu sǐ zuì, bù lì shā xíng, wéi xǐ kōng shān, rèn qí yǐn zhuó. shì shè yí sì, yǐ yào fú zhī, qīng zhuó zé yàn. suí shì qīng zhòng, dāng shí jí jué. tǔ dì féi měi, rén wù fēng ráo. wǔ gǔ jǐn dēng, bǎi guǒ fán shú, yè wén zhōng shēng, biàn mǎn shì jiè. tǔ ráo yì huā, dōng xià xiāng jiē, dào sú cǎi zhī, shàng fú gōng yǎng.
十二月初入乌场国。北接葱岭,南连天竺,土气和暖,地方数千里。民物殷阜,匹临淄之神州,原田膴膴,等咸阳之上土。鞞罗施儿之所,萨埵投身之地,旧俗虽远,土风犹存。国王精进,菜食长斋,晨夜礼佛,击鼓吹贝,琵琶箜篌,笙箫备有。日中已后,始治国事。假有死罪,不立杀刑,唯徙空山,任其饮啄。事涉疑似,以药服之,清浊则验。随事轻重,当时即决。土地肥美,人物丰饶。五穀尽登,百果繁熟,夜闻锺声,遍满世界。土饶异花,冬夏相接,道俗采之,上佛供养。
guó wáng jiàn sòng yún yún dà wèi shǐ lái, mó bài shòu zhào shū. wén tài hòu chóng fèng fó fǎ, jí miàn dōng hé zhǎng, yáo xīn dǐng lǐ. qiǎn jiě wèi yǔ rén wèn sòng yún yuē:" qīng shì rì chū rén yě?" sòng yún dá yuē:" wǒ guó dōng jiè yǒu dà hǎi shuǐ, rì chū qí zhōng, shí rú lái zhǐ." wáng yòu wèn yuē:" bǐ guó chū shèng rén fǒu?" sòng yún jù shuō zhōu kǒng zhuāng lǎo zhī dé cì xù péng lái shān shàng yín quē jīn táng, shén xiān shèng rén bìng zài qí shàng shuō guǎn lù shàn bo, huà tuó zhì bìng, zuǒ cí fāng shù rú cǐ zhī shì, fēn bié shuō zhī. wáng yuē:" ruò rú qīng yán, jí shì fó guó. wǒ dāng mìng zhōng, yuàn shēng bǐ guó."
国王见宋云云大魏使来,膜拜受诏书。闻太后崇奉佛法,即面东合掌,遥心顶礼。遣解魏语人问宋云曰:"卿是日出人也?"宋云答曰:"我国东界有大海水,日出其中,实如来旨。"王又问曰:"彼国出圣人否?"宋云具说周、孔、庄、老之德;次序蓬莱山上银阙金堂,神仙圣人并在其上;说管辂善卜,华陀治病,左慈方术;如此之事,分别说之。王曰:"若如卿言,即是佛国。我当命终,愿生彼国。"
sòng yún yú shì yǔ huì shēng chū chéng wài, xún rú lái jiào jī. shuǐ dōng yǒu fú shài yī chù. chū rú lái zài wū chǎng guó xíng huà, lóng wáng chēn nù, xìng dà fēng yǔ, fú sēng jiā lí biǎo lǐ tōng shī. yǔ zhǐ, fú zài shí xià dōng miàn ér zuò, shài jiā shā. nián suì suī jiǔ, biāo bǐng ruò xīn, fēi zhí tiáo fèng míng jiàn, zhì yú xì lǚ yì zhāng. zhà wǎng guān zhī, rú shì wèi chè, jiǎ lìng guā xiāo, qí wén zhuǎn míng. fú zuò chù jí shài yī suǒ, bìng yǒu tǎ jì.
宋云於是与惠生出城外,寻如来教迹。水东有佛晒衣处。初如来在乌场国行化,龙王瞋怒,兴大风雨,佛僧迦梨表里通湿。雨止,佛在石下东面而坐,晒袈裟。年岁虽久,彪炳若新,非直条缝明见,至於细缕亦彰。乍往观之,如似未彻,假令刮削,其文转明。佛坐处及晒衣所,并有塔记。
shuǐ xī yǒu chí, lóng wáng jū zhī chí biān yǒu yī sì, wǔ shí yú sēng. lóng wáng měi zuò shén biàn, guó wáng qí qǐng, yǐ jīn yù zhēn bǎo tóu zhī chí zhōng, zài hòu yǒng chū, lìng sēng qǔ zhī. cǐ sì yī shí, dài lóng ér jì, shì rén míng yuē lóng wáng sì.
水西有池,龙王居之池边有一寺,五十馀僧。龙王每作神变,国王祈请,以金玉珍宝投之池中,在后涌出,令僧取之。此寺衣食,待龙而济,世人名曰龙王寺。
wáng chéng běi bā shí lǐ, yǒu rú lái lǚ shí zhī jī, qǐ tǎ lóng zhī. lǚ shí zhī chù, ruò shuǐ jiàn ní, liàng zhī bù dìng, huò zhǎng huò duǎn. jīn lì sì, kě qī shí yú sēng. tǎ nán èr shí bù, yǒu quán shí. fú běn qīng jìng, jué yáng zhī, zhí dì jí shēng, jīn chéng dà shù, hú míng yuē pó lóu.
王城北八十里,有如来履石之迹,起塔笼之。履石之处,若水践泥,量之不定,或长或短。今立寺,可七十馀僧。塔南二十步,有泉石。佛本清净,嚼杨枝,植地即生,今成大树,胡名曰婆楼。
chéng běi yǒu tuó luó sì, fó shì zuì duō. fú tú gāo dà, sēng fáng bī cè, zhōu zā jīn xiàng liù qiān qū. wáng nián cháng dà huì, jiē zài cǐ sì. guó nèi shā mén, xián lái yún jí. sòng yún huì shēng jiàn bǐ bǐ qiū jiè xíng jīng kǔ, guān qí fēng fàn, tè jiā gōng jìng. suì shě nú bì èr rén, yǐ gōng sǎ sǎo.
城北有陀罗寺,佛事最多。浮图高大,僧房逼侧,周匝金像六千躯。王年常大会,皆在此寺。国内沙门,咸来云集。宋云惠生见彼比丘戒行精苦,观其风范,特加恭敬。遂舍奴婢二人,以供洒扫。
qù wáng chéng dōng nán, shān xíng bā rì, zhì rú lái kǔ xíng tóu shēn è hǔ zhī chù. gāo shān lóng zōng, wēi xiù rù yún. jiā mù líng zhī, cóng shēng qí shàng. lín quán wǎn lì, huā cǎi yào mù. sòng yún yǔ huì shēng gē shè xíng zī, yú shān dǐng zào fú tú yī suǒ, kè shí lì shū, míng wèi gōng dé. shān yǒu shōu gǔ sì, sān bǎi yú sēng. wáng chéng nán yī bǎi yú lǐ, yǒu rú lái xī zuò mó xiū guó bāo pí wèi zhǐ, chāi gǔ wèi bǐ chù, ā yù wáng qǐ tǎ lóng zhī, jǔ gāo shí zhàng. chāi gǔ zhī chù, suǐ liú zhe shí, guān qí zhī sè, féi nì ruò xīn. wáng chéng xī nán wǔ bǎi lǐ, yǒu shàn chí shān, gān quán měi guǒ, jiàn yú jīng jì. shān gǔ hé nuǎn, cǎo mù dōng qīng. dāng shí tài cù yù chén, wēn chì yǐ shàn, niǎo míng chūn shù, dié wǔ huā cóng. sòng yún yuǎn zài jué yù, yīn zhǔ cǐ fāng jǐng, guī huái zhī sī, dú zhěn zhōng cháng, suì dòng jiù zhěn, chán mián jīng yuè, dé pó luó mén zhòu, rán hòu píng shàn.
去王城东南,山行八日,至如来苦行投身饿虎之处。高山巃嵸,危岫入云。嘉木灵芝,丛生其上。林泉婉丽,花彩曜目。宋云与惠生割舍行资,於山顶造浮图一所,刻石隶书,铭魏功德。山有收骨寺,三百馀僧。王城南一百馀里,有如来昔作摩休国剥皮为纸,拆骨为笔处,阿育王起塔笼之,举高十丈。拆骨之处,髓流著石,观其脂色,肥腻若新。王城西南五百里,有善持山,甘泉美果,见於经记。山谷和暖,草木冬青。当时太簇御辰,温炽已扇,鸟鸣春树,蝶舞花丛。宋云远在绝域,因瞩此芳景,归怀之思,独轸中肠,遂动旧疹,缠绵经月,得婆罗门咒,然后平善。
shān dǐng dōng nán, yǒu tài zǐ shí shì, yī kǒu liǎng fáng. tài zǐ shì qián shí bù, yǒu dà fāng shí. yún tài zǐ cháng zuò qí shàng, ā yù wáng qǐ tǎ jì zhī. tǎ nán yī lǐ, yǒu tài zǐ cǎo ān chù. qù tǎ yī lǐ, dōng běi xià shān wǔ shí bù, yǒu tài zǐ nán nǚ rào shù bù qù, pó luó mén yǐ zhàng biān zhī liú xiě sǎ dì chǔ, qí shù yóu cún. sǎ xuè zhī dì, jīn wèi quán shuǐ. shì xī sān lǐ, tiān dì shì huà wéi shī zi, dāng lù dūn zuò, zhē mān nǚ dī zhī chù. shí shàng máo wěi zhǎo jī, jīn xī bǐng rán. ā zhōu tuó kū jí shǎn zi gōng yǎng máng fù mǔ chù, jiē yǒu tǎ jì.
山顶东南,有太子石室,一口两房。太子室前十步,有大方石。云太子常坐其上,阿育王起塔记之。塔南一里,有太子草庵处。去塔一里,东北下山五十步,有太子男女绕树不去,婆罗门以杖鞭之流血洒地处,其树犹存。洒血之地,今为泉水。室西三里,天帝释化为师子,当路蹲坐,遮嫚〈女氐〉之处。石上毛尾爪迹,今悉炳然。阿周陀窟及闪子供养盲父母处,皆有塔记。
shān zhōng yǒu xī wǔ bǎi luó hàn chuáng, nán běi liǎng xíng xiāng xiàng zuò chù, qí cì dì xiāng duì. yǒu dà sì, sēng tú èr bǎi rén. tài zǐ suǒ shí quán shuǐ běi yǒu sì, héng yǐ lǘ shù tóu yùn liáng shàng shān, wú rén qū zhú, zì rán wǎng huán. yín fā wǔ zhì, měi jí zhōng cān. cǐ shì hù tǎ shén shī pó xiān shǐ zhī rán.
山中有昔五百罗汉床,南北两行相向坐处,其次第相对。有大寺,僧徒二百人。太子所食泉水北有寺,恒以驴数头运粮上山,无人驱逐,自然往还。寅发午至,每及中餐。此是护塔神湿婆仙使之然。
cǐ sì xī rì yǒu shā mí, cháng chú huī, yīn rù shén dìng. wéi nà wǎn zhī, bù jué pí lián gǔ lí, shī pó xiān dài shā mí chú huī chù. guó wáng yǔ shī pó xiān lì miào, tú qí xíng xiàng, yǐ jīn fù zhī.
此寺昔日有沙弥,常除灰,因入神定。维那輓之,不觉皮连骨离,湿婆仙代沙弥除灰处。国王与湿婆仙立庙,图其形像,以金傅之。
gé shān lǐng yǒu pó jiān sì, yè chā suǒ zào, sēng tú bā shí rén. yún luó hàn yè chā cháng lái gōng yǎng, sǎ sǎo qǔ xīn, fán sú bǐ qiū, bù dé zài sì. dà wèi shā mén dào róng zhì cǐ lǐ bài ér qù, bù gǎn liú tíng.
隔山岭有婆奸寺,夜叉所造,僧徒八十人。云罗汉夜叉常来供养,洒扫取薪,凡俗比丘,不得在寺。大魏沙门道荣至此礼拜而去,不敢留停。
zhì zhèng guāng yuán nián sì yuè zhōng xún, rù gān tuó luó guó. tǔ dì yì yǔ wū chǎng guó xiāng sì, běn míng yè bō luó guó, wèi hē qiàn dā suǒ miè, suì lì chì qín wèi wáng. zhì guó yǐ lái, yǐ jīng èr shì. lì xìng xiōng bào, duō xíng shā lù, bù xìn fó fǎ, hǎo sì guǐ shén. guó zhōng rén mín, xī shì pó luó mén zhǒng, chóng fèng fó jiào, hǎo dú jīng diǎn, hū dé cǐ wáng, shēn fēi qíng yuàn. zì shì yǒng lì, yǔ jì bīn zhēng jìng, lián bīng zhàn dòu, yǐ lì sān nián. wáng yǒu dòu xiàng qī bǎi tóu, yī fù shí rén, shǒu chí dāo zhā, xiàng bí fù dāo, yǔ dí xiāng jī. wáng cháng tíng jìng shàng, zhōng rì bù guī, shī lǎo mín láo, bǎi xìng jiē yuàn.
至正光元年四月中旬,入乾陀罗国。土地亦与乌场国相似,本名业波罗国,为〈喝欠〉哒所灭,遂立敕勤为王。治国以来,已经二世。立性凶暴,多行杀戮,不信佛法,好祀鬼神。国中人民,悉是婆罗门种,崇奉佛教,好读经典,忽得此王,深非情愿。自恃勇力,与罽宾争境,连兵战斗,已历三年。王有斗象七百头,一负十人,手持刀楂,象鼻缚刀,与敌相击。王常停境上,终日不归,师老民劳,百姓嗟怨。
sòng yún yì jūn, tōng zhào shū. wáng xiōng màn wú lǐ, zuò shòu zhào shū. sòng yún jiàn qí yuǎn yí bù kě zhì, rèn qí jù ào, mò néng zé zhī. wáng qiǎn chuán shì wèi sòng yún yuē:" qīng shè zhū guó, jīng guò xiǎn lù, dé wú láo kǔ yě?" sòng yún dá yuē:" wǒ huáng dì shēn wèi dà chéng, yuǎn qiú jīng diǎn, dào lù suī xiǎn, wèi gǎn yán pí. dài wáng qīn zǒng sān jūn, yuǎn lín biān jìng, hán shǔ zhòu yí, bù wú dùn bì?" wáng dá yuē:" bù néng xiáng fú xiǎo guó, kuì qīng cǐ wèn." sòng yún chū wèi wáng shì yí rén, bù kě yǐ lǐ zé, rèn qí zuò shòu zhào shū, jí qīn wǎng fù, nǎi yǒu rén qíng. suì zé zhī yuē:" shān yǒu gāo xià, shuǐ yǒu dà xiǎo, rén chǔ shì jiān, yì yǒu zūn bēi. hē qiàn dā wū chǎng wáng bìng bài shòu zhào shū, dài wáng hé dú bù bài?" wáng dá yuē:" wǒ jiàn wèi zhǔ zé bài, dé shū zuò dú, yǒu hé kě guài? shì rén dé fù mǔ shū, yóu zì zuò dú. dà wèi rú wǒ fù mǔ, wǒ yī zuò dú shū, yú lǐ wú shī." yún wú yǐ qū zhī. suì jiāng yún zhì yī sì, gōng jǐ shén báo. shí bá tí guó sòng shī zǐ r liǎng tóu yǔ gān tuó luó wáng, yún děng jiàn zhī, guān qí yì qì xióng měng, zhōng guó suǒ huà, mò cān qí yí.
宋云诣军,通诏书。王凶慢无礼,坐受诏书。宋云见其远夷不可制,任其倨傲,莫能责之。王遣传事谓宋云曰:"卿涉诸国,经过险路,得无劳苦也?"宋云答曰:"我皇帝深味大乘,远求经典,道路虽险,未敢言疲。大王亲总三军,远临边境,寒暑骤移,不无顿弊?"王答曰:"不能降服小国,愧卿此问。"宋云初谓王是夷人,不可以礼责,任其坐受诏书,及亲往复,乃有人情。遂责之曰:"山有高下,水有大小,人处世间,亦有尊卑。〈喝欠〉哒、乌场王并拜受诏书,大王何独不拜?"王答曰:"我见魏主则拜,得书坐读,有何可怪?世人得父母书,犹自坐读。大魏如我父母,我一坐读书,於理无失。"云无以屈之。遂将云至一寺,供给甚薄。时跋提国送狮子儿两头与乾陀罗王,云等见之,观其意气雄猛,中国所画,莫参其仪。
yú shì xī xíng wǔ rì, zhì rú lái shě tóu shī rén chù. yì yǒu tǎ sì, èr shí yú sēng. fù xī xíng sān rì, zhì xīn tóu dà hé. hé xī àn shàng, yǒu rú lái zuò mó jié dà yú, cóng hé ér chū. shí èr nián zhōng yǐ ròu jì rén chù. qǐ tǎ wèi jì, shí shàng yóu yǒu yú lín wén.
於是西行五日,至如来舍头施人处。亦有塔寺,二十馀僧。复西行三日,至辛头大河。河西岸上,有如来作摩竭大鱼,从河而出。十二年中以肉济人处。起塔为记,石上犹有鱼鳞纹。
fù xī xíng shí sān rì, zhì fú shā fú chéng. chuān yuán wò rǎng, chéng guō duān zhí, mín hù yīn duō, lín quán mào shèng. tǔ ráo zhēn bǎo, fēng sú chún shàn. qí chéng nèi wài, fán yǒu gǔ sì, míng sēng dé zhòng, dào héng gāo qí. chéng běi yī lǐ yǒu bái xiàng gōng. sì nèi fó shì, jiē shì shí xiàng, zhuāng yán jí lì, tóu shù shén duō, tōng shēn jīn bó, xuàn yào rén mù. sì qián yǒu xì bái xiàng shù, cǐ sì zhī xìng, shí yóu zī yān. huā yè shì zǎo, jì dōng shǐ shú. fù lǎo chuán yún, cǐ shù miè, fó fǎ yì miè. sì nèi tú tài zǐ fū qī yǐ nán nǚ qǐ pó luó mén xiàng, hú rén jiàn zhī, mò bù bēi qì.
复西行十三日,至佛沙伏城。川原沃壤,城郭端直,民户殷多,林泉茂盛。土饶珍宝,风俗淳善。其城内外,凡有古寺,名僧德众,道行高奇。城北一里有白象宫。寺内佛事,皆是石像,装严极丽,头数甚多,通身金箔,眩耀人目。寺前有系白象树,此寺之兴,实由兹焉。花叶似枣,季冬始熟。父老传云,此树灭,佛法亦灭。寺内图太子夫妻以男女乞婆罗门像,胡人见之,莫不悲泣。
fù xī xíng yī rì, zhì rú lái tiāo yǎn shī rén chù. yì yǒu tǎ sì, sì shí shàng yǒu jiā yè fú jī.
复西行一日,至如来挑眼施人处。亦有塔寺,寺石上有伽叶佛迹。
fù xī xíng yī rì, chéng chuán dù yī shēn shuǐ, sān bǎi yú bù. fù xī nán xíng liù shí lǐ, zhì gān tuó luó chéng. dōng nán qī lǐ, yǒu què lí fú tú.
复西行一日,乘船渡一深水,三百馀步。复西南行六十里,至乾陀罗城。东南七里,有雀离浮图。
dào róng chuán yún: chéng dōng sì lǐ.
《道荣传》云:城东四里。
tuī qí běn yuán, nǎi shì rú lái zài shì zhī shí, yǔ dì zǐ yóu huà cǐ tǔ, zhǐ chéng dōng yuē:" wǒ rù niè pán hòu èr bǎi nián, yǒu guó wáng míng jiā ní sè jiā zài cǐ chù qǐ fú tú." fú rù niè pán hòu èr bǎi nián, guǒ yǒu guó wáng zì jiā ní sè jiā chū yóu chéng dōng, jiàn sì tóng zǐ lèi niú fèn wèi tǎ, kě gāo sān chǐ, é rán jí shī.
推其本缘,乃是如来在世之时,与弟子游化此土,指城东曰:"我入涅槃后二百年,有国王名迦尼色迦在此处起浮图。"佛入涅槃后二百年,果有国王字迦尼色迦出游城东,见四童子累牛粪为塔,可高三尺,俄然即失。
dào róng chuán yún: tóng zǐ zài xū kōng zhōng xiàng wáng shuō jì.
《道荣传》云:童子在虚空中向王说偈。
wáng guài cǐ tóng zǐ, jí zuò tǎ lóng zhī. fèn tǎ jiàn gāo, tǐng chū yú wài, qù dì sì bǎi chǐ rán hòu zhǐ. wáng shǐ gèng guǎng tǎ jī sān bǎi yú bù.
王怪此童子,即作塔笼之。粪塔渐高,挺出於外,去地四百尺然后止。王始更广塔基三百馀步。
dào róng chuán yún:" sān bǎi jiǔ shí bù."
《道荣传》云:"三百九十步。"
cóng cǐ gòu mù, shǐ dé qí děng.
从此构木,始得齐等。
dào róng chuán yún: qí gāo sān zhàng. xī yòng wén shí wèi jiē qì lú gǒng, shàng gòu zhòng mù, fán shí sān jí.
《道荣传》云:其高三丈。悉用文石为阶砌栌栱,上构众木,凡十三级。
shàng yǒu tiě zhù, gāo sān bǎi chǐ, jīn pán shí sān chóng, hé qù dì qī bǎi chǐ.
上有铁柱,高三百尺,金槃十三重,合去地七百尺。
dào róng chuán yún: tiě zhù bā shí bā chǐ, bā shí wéi, jīn pán shí wǔ zhòng, qù dì liù shí sān zhàng èr chǐ.
《道荣传》云:铁柱八十八尺,八十围,金盘十五重,去地六十三丈二尺。
shī gōng jì qì, fèn tǎ rú chū, zài dà tǎ nán sān bù. shí yǒu pó luó mén bù xìn shì fèn, yǐ shǒu tàn kàn, suì zuò yī kǒng. nián suì suī jiǔ, fèn yóu bù làn, yǐ xiāng ní tián kǒng, bù kě chōng mǎn. jīn yǒu tiān gōng lóng gài zhī.
施功既讫,粪塔如初,在大塔南三步。时有婆罗门不信是粪,以手探看,遂作一孔。年岁虽久,粪犹不烂,以香泥填孔,不可充满。今有天宫笼盖之。
què lí fú tú zì zuò yǐ lái, sān jīng tiān huǒ suǒ shāo, guó wáng xiū zhī, hái fù rú gù. fù lǎo yún: cǐ fú tú tiān huǒ qī shāo, fó fǎ dāng miè.
雀离浮图自作以来,三经天火所烧,国王脩之,还复如故。父老云:此浮图天火七烧,佛法当灭。
dào róng chuán yún: wáng xiū fú tú, mù gōng jì qì, yóu yǒu tiě zhù, wú yǒu néng shàng zhě. wáng yú sì jiǎo qǐ dà gāo lóu, duō zhì jīn yín jí zhū bǎo wù, wáng yǔ fū rén jí zhū wáng zǐ xī zài shàng shāo xiāng sàn huā, zhì xīn jīng shén, rán hòu lù lú jiǎo suǒ, yī jǔ biàn dào. gù hú rén jiē yún sì tiān wáng zhù zhī. ruò qí bù ěr, shí fēi rén lì suǒ néng jǔ.
《道荣传》云:王修浮图,木工既讫,犹有铁柱,无有能上者。王於四角起大高楼,多置金银及诸宝物,王与夫人及诸王子悉在上烧香散花,至心精神,然后辘轳绞索,一举便到。故胡人皆云四天王助之。若其不尔,实非人力所能举。
tǎ nèi fó shì, xī shì jīn yù, qiān biàn wàn huà, nán de ér chēng. xù rì shǐ kāi, zé jīn pán huǎng lǎng, wēi fēng jiàn fā, zé bǎo duó hé míng, xī yù fú tú, zuì wéi dì yī.
塔内佛事,悉是金玉,千变万化,难得而称。旭日始开,则金盘晃朗,微风渐发,则宝铎和鸣,西域浮图,最为第一。
cǐ tǎ chū chéng, yòng zhēn zhū wèi luó wǎng fù yú qí shàng. yú hòu shù nián, wáng nǎi sī liang, cǐ zhū wǎng jià zhí wàn jīn, wǒ bēng zhī hòu, kǒng rén qīn duó fù lǜ dà tǎ pò huài, wú rén xiū bǔ, jí jiě zhū wǎng, yǐ tóng huò shèng zhī, zài tǎ xī běi yī bǎi bù jué dì mái zhī. shàng zhòng shù, shù míng pú tí, zhī tiáo sì bù, mì yè bì tiān. shù xià sì miàn zuò xiàng, gè gāo zhàng wǔ, héng yǒu sì lóng diǎn zhǎng cǐ zhū. ruò xìng xīn yù qǔ, zé yǒu huò biàn. kè shí wèi míng, zhǔ yǔ jiāng lái, ruò cǐ tǎ huài, láo fán hòu xián chū zhū xiū zhì.
此塔初成,用真珠为罗网覆於其上。于后数年,王乃思量,此珠网价值万金,我崩之后,恐人侵夺;复虑大塔破坏,无人修补,即解珠网,以铜镬盛之,在塔西北一百步掘地埋之。上种树,树名菩提,枝条四布,密叶蔽天。树下四面坐像,各高丈五,恒有四龙典掌此珠。若兴心欲取,则有祸变。刻石为铭,嘱语将来,若此塔坏,劳烦后贤出珠修治。
què lí fú tú nán wǔ shí bù, yǒu yī shí tǎ, qí xíng zhèng yuán, gāo èr zhàng, shén yǒu shén biàn, néng yǔ shì rén biǎo jí xiōng. chù zhī, ruò jí zhě, jīn líng míng yīng ruò xiōng zhě, jiǎ lìng rén yáo hàn, yì bù kěn míng. huì shēng jì zài yuǎn guó, kǒng bù jí fǎn, suì lǐ shén tǎ, qǐ qiú yī yàn. yú shì yǐ zhǐ chù zhī, líng jí míng yīng. dé cǐ yàn, yòng wèi sī xīn, hòu guǒ dé jí fǎn.
雀离浮图南五十步,有一石塔,其形正圆,高二丈,甚有神变,能与世人表吉凶。触之,若吉者,金铃鸣应;若凶者,假令人摇撼,亦不肯鸣。惠生既在远国,恐不吉反,遂礼神塔,乞求一验。於是以指触之,铃即鸣应。得此验,用慰私心,后果得吉反。
huì shēng chū fā jīng shī zhī rì, huáng tài hòu chì fù wǔ sè bǎi chǐ fān qiān kǒu, jǐn xiāng dài wǔ bǎi méi, wáng gōng qīng shì fān èr qiān kǒu. huì shēng cóng yú tián zhì gān tuó luó, suǒ yǒu fó shì chù, xī jiē liú bù, zhì cǐ dùn jǐn. wéi liú tài hòu bǎi chǐ fān yī kǒu, nǐ fèng shī pí wáng tǎ. sòng yún yǐ nú bì èr rén fèng què lí fú tú, yǒng chōng sǎ sǎo. huì shēng suì jiǎn gē xíng zī, miào jiǎn liáng jiàng, yǐ tóng mó xiě què lí fú tú yí yī qū, jí shì jiā sì tǎ biàn.
惠生初发京师之日,皇太后敕付五色百尺幡千口,锦香袋五百枚,王公卿士幡二千口。惠生从于阗至乾陀罗,所有佛事处,悉皆流布,至此顿尽。惟留太后百尺幡一口,拟奉尸毗王塔。宋云以奴婢二人奉雀离浮图,永充洒扫。惠生遂减割行资,妙简良匠,以铜摹写雀离浮图仪一躯,及释迦四塔变。
yú shì xī běi xíng qī rì, dù yī dà shuǐ, zhì rú lái wèi shī pí wáng jiù gē zhī chù, yì qǐ tǎ sì. xī shī pí wáng cāng kù wèi huǒ suǒ shāo, qí zhōng jīng mǐ jiāo rán, zhì jīn yóu zài. ruò fú yī lì, yǒng wú nüè huàn. bǐ guó rén mín xū jìn rì qǔ zhī.
於是西北行七日,渡一大水,至如来为尸毗王救鸽之处,亦起塔寺。昔尸毗王仓库为火所烧,其中粳米燋然,至今犹在。若服一粒,永无疟患。彼国人民须禁日取之。
dào róng chuán yún: zhì nà jiā luó ā guó, yǒu fú dǐng gǔ, fāng yuán sì cùn, huáng bái sè, xià yǒu kǒng, shòu rén shǒu zhǐ, mén zhòng bāo wéi jié gòu rán shì yǎng fēng kē. zhì qí hè làn sì, yǒu fú jiā shā shí sān tiáo, yǐ chǐ liàng zhī, huò duǎn huò zhǎng. fù yǒu fú xī zhàng, zhǎng zhàng qī, yǐ shuǐ tóng shèng zhī, jīn bó qí shàng. cǐ zhàng qīng zhòng bù dìng, zhí yǒu zhòng shí, bǎi rén bù jǔ, zhí yǒu qīng shí, èr rén shèng zhī. nà jié chéng zhōng yǒu fó yá fú fā, bìng zuò bǎo hán shèng zhī, zhāo xī gōng yǎng. zhì qú bō luó kū, jiàn fú yǐng. rù shān kū, qù shí wǔ bù, sì miàn xiàng hù yáo wàng, zé zhòng xiāng bǐng rán jìn kàn míng rán bú jiàn. yǐ shǒu mó zhī, wéi yǒu shí bì. jiàn jiàn què xíng, shǐ jiàn qí xiāng. róng yán tǐng tè, shì suǒ xī yǒu. kū qián yǒu fāng shí, shí shàng yǒu fú jī. kū xī nán bǎi bù, yǒu fú huàn yī chù. kū běi yī lǐ, yǒu mù lián kū. kū běi yǒu shān, shān xià yǒu liù fó shǒu zuò fú tú, gāo shí zhàng. yún cǐ fú tú xiàn rù dì, fó fǎ dāng miè. bìng wèi qī tǎ, qī tǎ nán shí míng, yún rú lái shǒu shū, hú zì fēn míng, yú jīn kě shí yān.
《道荣传》云:至那迦罗阿国,有佛顶骨,方圆四寸,黄白色,下有孔,受人手指,〈门众包围结构〉然似仰蜂窠。至耆贺滥寺,有佛袈裟十三条,以尺量之,或短或长。复有佛锡杖,长丈七,以水筩盛之,金箔其上。此杖轻重不定,值有重时,百人不举,值有轻时,二人胜之。那竭城中有佛牙佛发,并作宝函盛之,朝夕供养。至瞿波罗窟,见佛影。入山窟,去十五步,四面向户遥望,则众相炳然;近看瞑然不见。以手摩之,唯有石壁。渐渐卻行,始见其相。容颜挺特,世所希有。窟前有方石,石上有佛迹。窟西南百步,有佛浣衣处。窟北一里,有目连窟。窟北有山,山下有六佛手作浮图,高十丈。云此浮图陷入地,佛法当灭。并为七塔,七塔南石铭,云如来手书,胡字分明,於今可识焉。
huì shēng zài wū chǎng guó èr nián, xī hú fēng sú, dà tóng xiǎo yì, bù néng jù lù. zhì zhèng guāng sān nián èr yuè shǐ hái tiān què.
惠生在乌场国二年,西胡风俗,大同小异,不能具录。至正光三年二月始还天阙。
xuàn zhī àn huì shēng xíng jì shì duō bù jìn lù, jīn yī dào róng chuán sòng yún jiā jì, gù bìng zài zhī, yǐ bèi quē wén.
衒之按惠生《行纪》事多不尽录,今依《道荣传》、《宋云家纪》,故并载之,以备缺文。
jīng shī dōng xī èr shí lǐ, nán běi shí wǔ lǐ, hù shí wàn jiǔ qiān yú. miào shè gōng shì fǔ cáo yǐ wài, fāng sān bǎi bù wèi yī lǐ, lǐ kāi sì mén, mén zhì lǐ zhèng èr rén, lì sì rén, mén shì bā rén, hé yǒu èr bǎi èr shí lǐ. sì yǒu yī qiān sān bǎi liù shí qī suǒ. tiān píng yuán nián qiān dū yè chéng, luò yáng yú sì sì bǎi èr shí yī suǒ. běi máng shān shàng yǒu féng wáng sì qí xiàn wǔ wáng sì. jīng dōng shí guān yǒu yuán lǐng jūn sì liú zhǎng qiū sì. sōng gāo zhōng yǒu xián jū sì qī chán sì sōng yáng sì dào chǎng sì. shàng yǒu zhōng dǐng sì, dōng yǒu shēng dào sì. jīng nán guān kǒu yǒu shí kū sì líng yán sì. jīng xī chán jiàn yǒu bái mǎ sì zhào lè sì. rú cǐ zhī sì, jì guō wài, bù zài shù xiàn, yì xiáng zài zhī.
京师东西二十里,南北十五里,户十万九千馀。庙社宫室府曹以外,方三百步为一里,里开四门,门置里正二人,吏四人,门士八人,合有二百二十里。寺有一千三百六十七所。天平元年迁都邺城,洛阳馀寺四百二十一所。北芒山上有冯王寺、齐献武王寺。京东石关有元领军寺、刘长秋寺。嵩高中有闲居寺、栖禅寺、嵩阳寺、道场寺。上有中顶寺,东有升道寺。京南关口有石窟寺、灵岩寺。京西瀍涧有白马寺、照乐寺。如此之寺,既郭外,不在数限,亦详载之。