chéng nèi
◎城內
yǒng níng sì, xī píng yuán nián líng tài hòu hú shì suǒ lì yě, zài gōng qián chāng hé mén nán yī lǐ yù dào xī.
永寧寺,熙平元年靈太后胡氏所立也,在宮前閶闔門南一里御道西。
qí sì dōng yǒu tài wèi fǔ, xī duì yǒng kāng lǐ, nán jiè zhāo xuán cáo, běi lín yù shǐ tái. chāng hé mén qián yù dào dōng yǒu zuǒ wèi fǔ. fǔ nán yǒu sī tú fǔ. sī tú fǔ nán yǒu guó zi xué, táng nèi yǒu kǒng qiū xiàng, yán yuān wèn rén zǐ lù wèn zhèng zài cè. guó zi nán yǒu zōng zhèng sì, sì nán yǒu tài miào, miào nán yǒu hù jūn fǔ, fǔ nán yǒu yì guān lǐ. yù dào xī yǒu yòu wèi fǔ, fǔ nán yǒu tài wèi fǔ, fǔ nán yǒu jiāng zuò cáo, cáo nán yǒu jiǔ jí fǔ, fǔ nán yǒu tài shè, shè nán yǒu líng yīn lǐ, jí sì cháo shí cáng bīng chù yě.
其寺東有太尉府,西對永康里,南界昭玄曹,北鄰御史台。閶闔門前御道東有左衛府。府南有司徒府。司徒府南有國子學,堂內有孔丘像,顏淵問仁、子路問政在側。國子南有宗正寺,寺南有太廟,廟南有護軍府,府南有衣冠里。御道西有右衛府,府南有太尉府,府南有將作曹,曹南有九級府,府南有太社,社南有凌陰里,即四朝時藏冰處也。
zhōng yǒu jiǔ céng fú tú yī suǒ, jià mù wèi zhī, jǔ gāo jiǔ shí zhàng. shàng yǒu jīn shā, fù gāo shí zhàng hé qù dì yī qiān chǐ. qù jīng shī bǎi lǐ, yǐ yáo jiàn zhī. chū jué jī zhì huáng quán xià, dé jīn xiàng sān shí qū, tài hòu yǐ wèi xìn fǎ zhī zhēng, shì yǐ yíng jiàn guò dù yě. shā shàng yǒu jīn bǎo píng, róng èr shí wǔ hú. bǎo píng xià yǒu chéng lù jīn pán yī shí yī zhòng, zhōu zā jiē chuí jīn duó. fù yǒu tiě suǒ sì dào, yǐn shā xiàng fú tú sì jiǎo, suǒ shàng yì yǒu jīn duó, duó dà xiǎo rú yī shí wèng zi. fú tú yǒu jiǔ jí, jiǎo jiǎo jiē xuán jīn duó, hé shàng xià yǒu yī bǎi sān shí duó. fú tú yǒu sì miàn, miàn yǒu sān hù liù chuāng, hù jiē zhū qī. fēi shàng gè yǒu wǔ xíng jīn líng, hé yǒu wǔ qiān sì bǎi méi. fù yǒu jīn huán pù shǒu, dān tǔ mù zhī gōng, qióng zào xíng zhī qiǎo, fó shì jīng miào, bù kě sī yì. xiù zhù jīn pù, hài rén xīn mù. zhì yú gāo fēng yǒng yè, bǎo duó hé míng, kēng qiāng zhī shēng, wén jí shí yú lǐ.
中有九層浮圖一所,架木為之,舉高九十丈。上有金剎,復高十丈;合去地一千尺。去京師百里,已遙見之。初掘基至黃泉下,得金像三十軀,太后以為信法之徵,是以營建過度也。剎上有金寶瓶,容二十五斛。寶瓶下有承露金盤一十一重,周匝皆垂金鐸。復有鐵鏁四道,引剎向浮圖四角,鏁上亦有金鐸,鐸大小如一石瓮子。浮圖有九級,角角皆懸金鐸,合上下有一百三十鐸。浮圖有四面,面有三戶六窗,戶皆朱漆。扉上各有五行金鈴,合有五千四百枚。復有金環鋪首,殫土木之功,窮造形之巧,佛事精妙,不可思議。繡柱金鋪,駭人心目。至於高風永夜,寶鐸和鳴,鏗鏘之聲,聞及十餘里。
fú tú běi yǒu fó diàn yī suǒ, xíng rú tài jí diàn. zhōng yǒu zhàng bā jīn xiàng yī qū zhōng zhǎng jīn xiàng shí qū xiù zhū xiàng sān qū jīn zhī chéng xiàng wǔ qū yù xiàng èr qū, zuò gōng qí qiǎo, guān yú dāng shì. sēng fáng lóu guān, yī qiān yú jiān, diāo liáng fěn bì, qīng suǒ qǐ shū, nán dé ér yán. guā bǎi chūn sōng, fú shū yán liù cóng zhú xiāng cǎo, bù hù jiē chí.
浮圖北有佛殿一所,形如太極殿。中有丈八金像一軀、中長金像十軀、繡珠像三軀、金織成像五軀、玉像二軀,作工奇巧,冠於當世。僧房樓觀,一千餘間,雕梁粉壁,青璅綺疏,難得而言。栝柏椿松,扶疏檐霤;藂竹香草,布護階墀。
shì yǐ cháng jǐng bēi yún:" xū mí bǎo diàn, dōu shuài jìng gōng, mò shàng yú sī yě."
是以常景碑云:"須彌寶殿,兜率淨宮,莫尚於斯也。"
wài guó suǒ xiàn jīng xiàng jiē zài cǐ sì. sì yuàn qiáng jiē shī duǎn chuán, yǐ wǎ fù zhī, ruò jīn gōng qiáng yě. sì miàn gè kāi yī mén. nán mén lóu sān chóng, tōng sān gé dào, qù dì èr shí zhàng, xíng zhì shì jīn duān mén. tú yǐ yún qì, huà cǎi xiān líng, qǐ qián qīng suǒ, hè yì lì huá. gǒng mén yǒu sì lì shì sì shī zi, shì yǐ jīn yín, jiā zhī zhū yù, zhuāng yán huàn bǐng, shì suǒ wèi wén. dōng xī liǎng mén yì jiē rú zhī, suǒ kě yì zhě, wéi lóu liǎng zhòng. běi mén yī dào, shàng bù shī wū, shì wū tóu mén. sì mén wài, jiē shù yǐ qīng huái, gèn yǐ lǜ shuǐ, jīng yì xíng rén, duō bì qí xià. lù duàn fēi chén, bù yóu yǎn yún zhī rùn qīng fēng sòng liáng, qǐ jí hé huān zhī fā?
外國所獻經像皆在此寺。寺院牆皆施短椽,以瓦覆之,若今宮牆也。四面各開一門。南門樓三重,通三閣道,去地二十丈,形制似今端門。圖以雲氣,畫彩仙靈,綺錢青璅,赫奕麗華。拱門有四力士、四師子,飾以金銀,加之珠玉,莊嚴煥炳,世所未聞。東西兩門亦皆如之,所可異者,唯樓兩重。北門一道,上不施屋,似烏頭門。四門外,皆樹以青槐,亘以綠水,京邑行人,多庇其下。路斷飛塵,不由渰雲之潤;清風送涼,豈籍合歡之發?
zhào zhōng shū shè rén cháng jǐng wèi sì bēi wén.
詔中書舍人常景為寺碑文。
jǐng zì yǒng chāng, hé nèi rén yě. mǐn xué bó tōng, zhī míng hǎi nèi. tài hé shí jiǔ nián, wèi gāo zǔ suǒ qì, bá wèi lǜ xué bó shì, xíng fǎ yí yù, duō fǎng yú jǐng. zhèng shǐ chū, zhào kān lǜ lìng, yǒng zuò tōng shì, chì jǐng gòng zhì shū shì yù shǐ gāo sēng yù yǔ lín jiān wáng yuán guī shàng shū láng zǔ yíng yuán wài sàn qí shì láng lǐ yǎn zhī děng, zhuàn jí qí shì. yòu zhào tài shī péng chéng wáng xié qīng zhōu cì shǐ liú fāng, rù yù qí yì. jǐng tǎo zhèng kē tiáo, shāng què gǔ jīn, shén yǒu lún xù, jiàn xíng yú shì, jīn lǜ èr shí piān shì yě. yòu gòng fāng zào luò yáng gōng diàn mén gé zhī míng, jīng tú lǐ yì zhī hào. chū chú zhǎng ān lìng, shí rén bǐ zhī pān yuè. qí hòu lì wèi zhōng shū shè rén huáng mén shì láng mì shū jiān yōu zhōu cì shǐ yí tóng sān sī. xué tú yǐ wèi róng yān. jǐng rù cān jìn shì, chū wèi hóu mù, jū shì pín jiǎn, shì děng nóng jiā, wéi yǒu jīng shǐ, yíng chē mǎn jià. suǒ zhe wén jí, shù bǎi yú piān, gěi shì zhōng fēng wěi bó zuò xù xíng yú shì.
景字永昌,河內人也。敏學博通,知名海內。太和十九年,為高祖所器,拔為律學博士,刑法疑獄,多訪於景。正始初,詔刊律令,永作通式,敕景共治書侍御史高僧裕、羽林監王元龜、尚書郎祖瑩、員外散騎侍郎李琰之等,撰集其事。又詔太師彭城王勰、青州刺史劉芳,入預其議。景討正科條,商榷古今,甚有倫序,見行於世,今律二十篇是也。又共芳造洛陽宮殿門閣之名,經途里邑之號。出除長安令,時人比之潘岳。其後歷位中書舍人、黃門侍郎、秘書監、幽州刺史、儀同三司。學徒以為榮焉。景入參近侍,出為侯牧,居室貧儉,事等農家,唯有經史,盈車滿架。所著文集,數百餘篇,給事中封暐伯作序行於世。
zhuāng shì bì gōng, míng dì yǔ tài hòu gòng dēng zhī. shì gōng zhōng rú zhǎng nèi, lín jīng shī ruò jiā tíng. yǐ qí mù jiàn gōng zhōng, jìn rén bù tīng shēng.
裝飾畢功,明帝與太后共登之。視宮中如掌內,臨京師若家庭。以其目見宮中,禁人不聽升。
xuàn zhī cháng yǔ hé nán yǐn hú xiào shì gòng dēng zhī, xià lín yún yǔ, xìn zāi bù xū!
衒之嘗與河南尹胡孝世共登之,下臨雲雨,信哉不虛!
shí yǒu xī yù shā mén pú tí dá mó zhě, bō sī guó hú rén yě. qǐ zì huāng yì, lái yóu zhōng tǔ. jiàn jīn pán xuàn rì, guāng zhào yún biǎo, bǎo duó hán fēng, xiǎng chū tiān wài gē yǒng zàn tàn, shí shì shén gōng. zì yún:" nián yī bǎi wǔ shí suì, lì shè zhū guó, mí bù zhōu biàn, ér cǐ sì jīng lì, yán fú suǒ wú yě. jí fú jìng jiè, yì wèi yǒu cǐ!" kǒu chàng nán wú, hé zhǎng lián rì.
時有西域沙門菩提達摩者,波斯國胡人也。起自荒裔,來游中土。見金盤炫日,光照雲表,寶鐸含風,響出天外;歌詠讚嘆,實是神功。自云:"年一百五十歲,歷涉諸國,靡不周遍,而此寺精麗,閻浮所無也。極佛境界,亦未有此!"口唱南無,合掌連日。
zhì xiào chāng èr nián zhōng, dà fēng fà wū bá shù, shā shàng bǎo píng, suí fēng ér luò, rù dì zhàng yú. fù mìng gōng jiàng, gèng zhù xīn píng.
至孝昌二年中,大風髮屋拔樹,剎上寶瓶,隨風而落,入地丈餘。復命工匠,更鑄新瓶。
jiàn yì yuán nián, tài yuán wáng ěr zhū róng zǒng shì mǎ yú cǐ sì.
建義元年,太原王爾朱榮總士馬於此寺。
róng zì tiān bǎo, běi dì xiù róng rén yě. shì wèi dì yī lǐng mín qiú zhǎng, bó líng jùn gōng. bù luò bā qiān yú jiā, yǒu mǎ shù wàn pǐ, fù děng tiān fǔ. wǔ tài yuán nián èr yuè zhōng, dì bēng, wú zi, lì lín táo wáng shì zǐ zhāo yǐ shào dà yè, nián sān suì. tài hòu tān bǐng cháo zhèng, gù yǐ lì zhī. róng wèi bīng zhōu cì shǐ yuán tiān mù yuē:" huáng dì yàn jià, chūn qiū shí jiǔ, hǎi nèi shì shù, yóu yuē yòu jūn. kuàng jīn fèng wèi yán zhī ér, yǐ lín tiān xià, ér wàng shēng píng, qí kě dé hū? wú shì hé guó ēn, bù néng zuò kàn chéng bài, jīn yù yǐ tiě mǎ wǔ qiān, fù āi shān líng, jiān wèn shì chén dì bēng zhī yóu. jūn jìng wèi rú hé?" mù yuē:" míng gōng shì kuà bìng sì, xióng cái jié chū, bù luò zhī mín, kòng xián yī wàn. ruò néng xíng fèi lì zhī shì, yī huò fù jiàn jīn rì." róng jí gòng mù jié yì xìng xiōng dì, mù nián dà, róng xiōng shì zhī. róng wèi méng zhǔ, mù yì bài róng. yú shì mì yì zhǎng jūn zhū wáng zhī zhōng bù zhī shuí yīng dāng bì. suì yú jìn yáng, rén gè zhù xiàng bù chéng, wéi zhǎng lè wáng zǐ yōu xiàng guāng xiāng jù zú, duān yán tè miào. shì yǐ róng yì zài zhǎng lè. qiǎn cāng tóu wáng fēng rù luò, yuē yǐ wèi zhǔ. zhǎng lè jí xǔ zhī, gòng kè qī qì. róng sān jūn hào sù, yáng jīng nán chū. tài hòu wén róng jǔ bīng, zhào wáng gōng yì zhī. shí hú shì zhuān chǒng, huáng zōng yuàn wàng, rù yì zhě mò kěn zhì yán. wéi huáng mén shì láng xú hé yuē:" ěr zhū róng mǎ yì xiǎo hú, rén cái fán bǐ, bù duó dé liàng lì, zhǎng jǐ zhǐ què, suǒ wèi qióng zhé jù lún, jī xīn hòu liáo! jīn sù wèi wén wǔ zú dé yī zhàn, dàn shǒu hé qiáo, guān qí yì qù róng xuán jūn qiān lǐ, bīng lǎo shī bì, yǐ yì dài láo, pò zhī bì yǐ." hòu rán hé yán, jí qiǎn dū du lǐ shén guǐ zhèng jì míng děng, lǐng zhòng wǔ qiān, zhèn hé qiáo. sì yuè shí yī rì róng guò hé nèi, zhì gāo tóu yì. zhǎng lè wáng cóng léi bēi běi dù, fù róng jūn suǒ. shén guǐ jì míng děng jiàn zhǎng lè wáng wǎng, suì kāi mén jiàng. shí èr rì róng jūn yú máng shān zhī běi, hé yīn zhī yě. shí sān rì zhào bǎi guān fù jià, zhì zhě jǐn zhū zhī. wáng gōng qīng shì jí zhū cháo chén sǐ zhě èr qiān yú rén. shí sì rì chē jià rù chéng, dà shè tiān xià, gǎi hào wèi jiàn yì yuán nián, shì wèi zhuāng dì. yú shí xīn jīng dà bīng, rén wù jiān jǐn, liú bèng zhī tú, jīng hài wèi chū. zhuāng dì zhào shēng tài jí, jiě wǎng chuí rén, wéi sàn qí cháng shì shān wěi yī rén bài ēn nán què. jiā róng shǐ chí jié zhōng wài zhū jūn shì dà jiāng jūn kāi fǔ běi dào dà xíng tái dū du shí zhōu zhū jūn shì dà jiāng jūn lǐng zuǒ yòu tài yuán wáng. qí tiān mù wèi shì zhōng tài wèi gōng shì xí bīng zhōu cì shǐ shàng dǎng wáng. qǐ jiā wèi gōng qīng mù shǒu zhě, bù kě shèng shù. èr shí rì luò zhōng cǎo cǎo, yóu zì bù ān, sǐ shēng xiàng yuàn, rén huái yì lǜ. guì shì háo jiā, bìng zhái jìng cuàn. pín fū jiàn shì, qiǎng fù zhēng táo. yú shì chū zhào, làn sǐ zhě pǔ jiā bāo zèng. sān pǐn yǐ shàng, zèng sān gōng. wǔ pǐn yǐ shàng, zèng lìng pū. qī pǐn yǐ shàng, zèng zhōu mù. bái mín zèng jùn zhèn. yú shì shāo ān. dì nà róng nǚ wèi huáng hòu. jìn róng wèi zhù guó dà jiāng jūn lù shàng shū shì, yú guān rú gù. jìn tiān mù wèi dà jiāng jūn, yú guān jiē rú gù.
榮字天寶,北地秀容人也。世為第一領民酋長,博陵郡公。部落八千餘家,有馬數萬匹,富等天府。武泰元年二月中,帝崩,無子,立臨洮王世子釗以紹大業,年三歲。太后貪秉朝政,故以立之。榮謂并州刺史元天穆曰:"皇帝晏駕,春秋十九,海內士庶,猶曰幼君。況今奉未言之兒,以臨天下,而望昇平,其可得乎?吾世荷國恩,不能坐看成敗,今欲以鐵馬五千,赴哀山陵,兼問侍臣帝崩之由。君竟謂如何?"穆曰:"明公世跨並、肆,雄才傑出,部落之民,控弦一萬。若能行廢立之事,伊、霍復見今日。"榮即共穆結異姓兄弟,穆年大,榮兄事之。榮為盟主,穆亦拜榮。於是密議長君諸王之中不知誰應當璧。遂於晉陽,人各鑄像不成,唯長樂王子攸像光相具足,端嚴特妙。是以榮意在長樂。遣蒼頭王豐入洛,約以為主。長樂即許之,共剋期契。榮三軍皓素,揚旌南出。太后聞榮舉兵,召王公議之。時胡氏專寵,皇宗怨望,入議者莫肯致言。唯黃門侍郎徐紇曰:"爾朱榮馬邑小胡,人才凡鄙,不度德量力,長戟指闕,所謂窮轍拒輪,積薪候燎!今宿衛文武足得一戰,但守河橋,觀其意趣;榮懸軍千里,兵老師弊,以逸待勞,破之必矣。"後然紇言,即遣都督李神軌、鄭季明等,領眾五千,鎮河橋。四月十一日榮過河內,至高頭驛。長樂王從雷陂北渡,赴榮軍所。神軌、季明等見長樂王往,遂開門降。十二日榮軍於芒山之北,河陰之野。十三日召百官赴駕,至者盡誅之。王公卿士及諸朝臣死者二千餘人。十四日車駕入城,大赦天下,改號為建義元年,是為莊帝。於時新經大兵,人物殲盡,流迸之徒,驚駭未出。莊帝肇升太極,解網垂仁,唯散騎常侍山偉一人拜恩南闕。加榮使持節中外諸軍事大將軍、開府北道大行台、都督十州諸軍事大將軍、領左右、太原王。其天穆為侍中、太尉公、世襲并州刺史、上黨王。起家為公卿牧守者,不可勝數。二十日洛中草草,猶自不安,死生相怨,人懷異慮。貴室豪家,並宅競竄。貧夫賤士,襁負爭逃。於是出詔,濫死者普加褒贈。三品以上,贈三公。五品以上,贈令仆。七品以上,贈州牧。白民贈郡鎮。於是稍安。帝納榮女為皇后。進榮為柱國大將軍錄尚書事,餘官如故。進天穆為大將軍,餘官皆如故。
yǒng ān èr nián wǔ yuè, běi hǎi wáng yuán hào fù rù luò, zài cǐ sì jù bīng.
永安二年五月,北海王元顥復入洛,在此寺聚兵。
hào, zhuāng dì cóng xiōng yě. xiào chāng mò, zhèn jí jùn, wén ěr zhū róng rù luò yáng, suì nán bēn xiāo yǎn. shì nián rù luò, zhuāng dì běi xún. hào dēng huáng dì wèi, gǎi nián yuē jiàn wǔ yuán nián. hào yǔ zhuāng dì shū yuē:" dà dào jì yǐn, tiān xià fěi gōng. huò fú bù zhuī, yǔ néng yì jué. zhèn yóu shù jǐ wǔ dì, wú qǔ liù jūn. zhèng yǐ kāng bǐ wàn chéng, zī zhū dà bǎo, fēi tān huáng dì zhī zūn, qǐ tú liù hé zhī fù? zhí yǐ ěr zhū róng wǎng suì rù luò, shùn ér qín wáng, zhōng wèi wèi zéi. nì rèn jiā yú jūn qīn, fēng dí sì yú qīng zǎi. yuán shì shǎo zhǎng, dài yù wú yí. yǐ yǒu chén héng dào qí zhī xīn, fēi wú liù qīng fēn jìn zhī jì. dàn yǐ sì hǎi héng liú, yù cuàn wèi kě zàn shù jūn chén, jiǎ xiāng bài zhì. hài qīng xiōng dì, dú fū jiè lì. zūn yǎng dài shí, chén jié jù jiǔ? zhèn dǔ cǐ xīn hán, yuǎn tóu jiāng biǎo, qì qǐng liáng cháo, shì zài fù chǐ. fēng xíng jiàn yè, diàn fù sān chuān. zhèng yù wèn zuì yú ěr zhū, chū qīng yú zhì gù xù shēn yuàn yú gǔ ròu, jiě cāng shēng yú dào xuán. wèi qīng míng móu jī jié, gōng lái jiàn wǒ, gòng xù āi xīn, tóng tǎo xiōng jié. bù yì jià rù chéng gāo, biàn ěr běi dù. suī pò yú xiōng shǒu, shì bù zì yóu, huò èr shēng sù huái, qì jiàn cāi wǒ. wén zhī yǒng tàn, fǔ jīn ér shī. hé zhě? zhèn zhī yú qīng, xiōng dì fēi yuǎn, lián zhī fēn yè, xìng miè xiāng yī. jiǎ yǒu nèi xì, wài yóu yù wǔ, kuàng wǒ yǔ qīng, mù hòu piān dǔ, qí yú jí nán, fán jīn mò rú. qì qīn jí chóu, yì jiāng yān jù yě? qiě ěr zhū róng bù chén zhī jī, bào yú páng wǔ, móu wèi shè jì, yú zhì tóng jiàn. qīng nǎi míng bái yí yú bì rán, tuō mìng chái láng, wěi shēn hǔ kǒu, qì qīn zhù zéi, xiōng dì xún gē. jiǎ huò mín dì, běn shì róng wù, ruò kè chéng yì, jué fēi qīng yǒu. tú wēi zōng guó, yǐ guǎng kòu chóu. kuài zéi mǎng zhī xīn, jiǎ biàn zhuāng zhī lì. yǒu shí zhī shì, xián wèi cán zhī. jīn jiā guó lóng tì, zài qīng yǔ wǒ. ruò tiān dào zhù shùn, shì zī yì jǔ, zé huáng wèi zōng shè, yǔ yùn wú qióng. tǎng tiān bù yàn luàn, hú jié wèi tiǎn, chī míng láng shì, jiàn shí hé běi, zài róng wèi fú, yú qīng wèi huò. qǐ yī yì rén? chǐ shū dào yì, qīng yí sān fù. jiān lì shì tú, fù guì kě bǎo, xùn rén fēi lǜ. zhōng bù shí yán, zì xiāng yú ròu. shàn zé yuán jí, wù yí hòu huǐ." cǐ huáng mén láng zǔ yíng zhī cí yě. shí dì zài zhǎng zǐ chéng, tài yuán wáng shàng dǎng wáng lái fù jí. liù yuè, dì wéi hé nèi, tài shǒu yuán táo tāng chē qí jiāng jūn zōng zhèng zhēn sūn děng wèi hào shǒu, gōng zhī fú kè. shí shǔ yán hè, jiāng shì pí láo. tài yuán wáng yù shǐ dì xìng jìn yáng, zhì qiū gèng jǔ dà yì. wèi jué, zhào liú zhù shì zhī. zhù yuē:" bì kè." yú shì zhì míng jǐn lì gōng zhī, rú qí yán. táo tāng zhēn sūn bìng zhǎn shǒu, yǐ xùn sān jūn. hào wén hé nèi bù shǒu, qīn lǜ bǎi liáo chū zhèn hé qiáo, tè qiān shì zhōng ān fēng wáng yán míng wǎng shǒu xiá shí. qī yuè dì zhì hé yáng, yǔ hào gé hé xiāng wàng. tài yuán wáng mìng chē qí jiāng jūn ěr zhū zhào qián shī dù hé, pò yán míng yú xiá shí. hào wén yán míng bài, yì sàn zǒu. suǒ jiāng jiāng huái zǐ dì wǔ qiān rén, mò bù jiě jiǎ xiāng qì, wò shǒu chéng bié. hào yǔ shù shí qí yù bēn xiāo yǎn, zhì zhǎng shè, wèi shè mín zhǎn qí shǒu, chuán sòng jīng shī. èr shí rì dì hái luò yáng, jìn tài yuán wáng tiān zhù dà jiāng jūn, yú guān yì rú gù jìn shàng dǎng wáng tài zǎi, yú guān yì rú gù.
顥,莊帝從兄也。孝昌末,鎮汲郡,聞爾朱榮入洛陽,遂南奔蕭衍。是年入洛,莊帝北巡。顥登皇帝位,改年曰建武元年。顥與莊帝書曰:"大道既隱,天下匪公。禍福不追,與能義絕。朕猶庶幾五帝,無取六軍。正以糠秕萬乘,錙銖大寶,非貪皇帝之尊,豈圖六合之富?直以爾朱榮往歲入洛,順而勤王,終為魏賊。逆刃加於君親,鋒鏑肆於卿宰。元氏少長,殆欲無遺。已有陳恆盜齊之心,非無六卿分晉之計。但以四海橫流,欲篡未可;暫樹君臣,假相拜置。害卿兄弟,獨夫介立。遵養待時,臣節詎久?朕睹此心寒,遠投江表,泣請梁朝,誓在復恥。風行建業,電赴三川。正欲問罪於爾朱,出卿於桎梏;恤深怨於骨肉,解蒼生於倒懸。謂卿明眸擊節,躬來見我,共敘哀辛,同討凶羯。不意駕入城皋,便爾北渡。雖迫於兇手,勢不自由,或貳生素懷,棄劍猜我。聞之永嘆,撫衿而失。何者?朕之於卿,兄弟非遠,連枝分葉,興滅相依。假有內鬩,外猶禦侮,況我與卿,睦厚偏篤,其於急難,凡今莫如。棄親即讎,義將焉據也?且爾朱榮不臣之跡,暴於旁午,謀魏社稷,愚智同見。卿乃明白疑於必然,託命豺狼,委身虎口,棄親助賊,兄弟尋戈。假獲民地,本是榮物,若克城邑,絕非卿有。徒危宗國,以廣寇讎。快賊莽之心,假卞莊之利。有識之士,咸為慚之。今家國隆替,在卿與我。若天道助順,誓茲義舉,則皇魏宗社,與運無窮。儻天不厭亂,胡羯未殄,鴟鳴狼噬,薦食河北,在榮為福,於卿為禍。豈伊異人?尺書道意,卿宜三復。兼利是圖,富貴可保,狥人非慮。終不食言,自相魚肉。善擇元吉,勿貽後悔。"此黃門郎祖瑩之詞也。時帝在長子城,太原王、上黨王來赴急。六月,帝圍河內,太守元桃湯、車騎將軍宗正珍孫等為顥守,攻之弗克。時暑炎赫,將士疲勞。太原王欲使帝幸晉陽,至秋更舉大義。未決,召劉助筮之。助曰:"必克。"於是至明盡力攻之,如其言。桃湯、珍孫並斬首,以殉三軍。顥聞河內不守,親率百僚出鎮河橋,特遷侍中安豐王延明往守硤石。七月帝至河陽,與顥隔河相望。太原王命車騎將軍爾朱兆潛師渡河,破延明於硤石。顥聞延明敗,亦散走。所將江淮子弟五千人,莫不解甲相泣,握手成別。顥與數十騎欲奔蕭衍,至長社,為社民斬其首,傳送京師。二十日帝還洛陽,進太原王天柱大將軍,餘官亦如故;進上黨王太宰,餘官亦如故。
yǒng ān sān nián, nì zéi ěr zhū zhào qiú zhuāng dì yú sì.
永安三年,逆賊爾朱兆囚莊帝於寺。
shí tài yuán wáng wèi jí xīn jiāo, gōng gāo yì chǐ, yǔ duó rèn qíng, zāng pǐ sì yì. dì nù wèi zuǒ yòu yuē:" zhèn níng zuò gāo guì xiāng gōng sǐ, bù zuò hàn xiàn dì shēng." jiǔ yuè èr shí wǔ rì, zhà yán chǎn tài zǐ, róng mù bìng rù cháo, zhuāng dì shǒu rèn róng yú míng guāng diàn, mù wèi fú bīng lǔ xiān suǒ shā. róng shì zǐ bù luò dà rén yì sǐ yān. róng bù xià chē qí jiāng jūn ěr zhū yáng dōu děng èr shí rén, suí rù zhū huá mén, yì wèi fú bīng suǒ shā. wéi yòu pú shè ěr zhū shì lóng sù zài jiā, wén róng sǐ, zǒng róng bù qǔ, shāo xī yáng mén, bēn hé qiáo. zhì shí yuè yī rì, lóng yǔ róng qī běi xiāng jùn zhǎng gōng zhǔ zhì máng shān féng wáng sì wèi róng zhuī fú jiàn zhāi, jí qiǎn ěr zhū hóu tǎo fá ěr zhū nà lǜ guī děng, lǐng hú qí yī qiān, jiē bái fú lái zhì guō xià, suǒ tài yuán wáng shī sàng. dì shēng dà xià mén wàng zhī, qiǎn zhǔ shū niú fǎ shàng wèi guī děng yuē:" tài yuán wáng lì gōng bù zhōng, yīn tú xìn nì, wáng fǎ wú qīn, yǐ yī zhèng xíng, zuì zhǐ róng shēn, yú jiē bù wèn. qīng děng hé wèi bù jiàng? guān jué rú gù." guī yuē:" chén cóng tài yuán wáng lái cháo bì xià, hé hū jīn rì wǎng zhì wú lǐ? chén yù hái jìn yáng, bù rěn kōng qù, yuàn dé tài yuán wáng shī sàng, shēng sǐ wú hèn." fā yán yǔ lèi, āi bù zì shèng. qún hú tòng kū, shēng zhèn jīng shī. dì wén zhī, yì wèi shāng huái. qiǎn shì zhōng zhū yuán lóng jī tiě quàn yǔ shì lóng, dài zhī bù sǐ, guān wèi rú gù. shì lóng wèi yuán lóng yuē:" tài yuán wáng gōng gé tiān dì, dào jì shēng mín, chì xīn fèng guó, shén míng suǒ zhī. zhǎng lè bù gù xìn shì, wǎng hài zhōng liáng, jīn rì liǎng xíng tiě zì, hé zú kě xìn? wú wèi tài yuán wáng bào chóu, zhōng bù guī jiàng!" yuán lóng jiàn shì lóng hū dì wèi zhǎng lè, zhī qí bù kuǎn, qiě yǐ yán dì. dì jí chū kù wù zhì chéng xī mén wài, mù gǎn sǐ zhī shì yǐ tǎo shì lóng. yī rì jí dé wàn rén, yǔ guī děng zhàn yú guō wài, xiōng shì bù cuī. guī děng lǚ shè róng chǎng, biàn lǐ jī cì. jīng shī shì zhòng wèi xí jūn lǚ, suī jiē yì yǒng, lì bù cóng xīn. sān rì pín zhàn, ér yóu hún bù xī. dì gèng mù rén duàn hé qiáo. yǒu hàn zhōng rén lǐ miáo wèi shuǐ jūn, cóng shàng liú fàng huǒ shāo qiáo. shì lóng jiàn qiáo bèi fén, suì dà piāo shēng mín, běi shàng tài xíng. dì qiǎn shì zhōng yuán zi gōng huáng mén láng yáng kuān, lǐng bù qí sān wàn, zhèn hé nèi. shì lóng zhì gāo dōu, lì tài yuán tài shǒu zhǎng guǎng wáng yè wèi zhǔ, gǎi hào yuē jiàn míng yuán nián. ěr zhū shì zì fēng wáng zhě bā rén. zhǎng guǎng wáng dōu jìn yáng, qiǎn yǐng chuān wáng ěr zhū zhào jǔ bīng xiàng jīng shī, zi gōng jūn shī lì, zhào zì léi bēi shè dù, qín zhuāng dì yú shì gān diàn. dì chū yǐ huáng hé bēn jí, wèi zhào dé cù jì, bù yì zhào bù yóu zhōu jí, píng liú ér dù. shì rì shuǐ qiǎn, bù méi mǎ fù, gù jí cǐ nán. shū qì suǒ jì, wèi zhī yǒu yě. xuàn zhī yuē:" xī guāng wǔ shòu mìng, bīng qiáo níng yú hū shuǐ zhāo liè zhōng qǐ, de lú yǒng yú ní gōu. jiē lǐ hé yú tiān, shén zhī suǒ fú, gù néng gōng jì yǔ zhòu, dà bì shēng mín. ruò zhào zhě fēng mù chái shēng, xíng qióng xiāo jìng, zǔ bīng ān rěn, zéi hài jūn qīn, huáng líng yǒu zhī, jiàn qí xiōng dé! fǎn shǐ mèng jīn yóu xī, zàn qí nì xīn. yì chēng tiān dào huò yín, guǐ shén fú qiān, yǐ cǐ yàn zhī, xìn wèi xū shuō." shí zhào yíng jūn shàng shū shěng, jiàn tiān zǐ jīn gǔ, tíng shè lòu kè, pín yù fēi zhǔ, jiē yōng zhī yú mù. suǒ dì yú sì mén lóu shàng. shí shí èr yuè, dì huàn hán, suí zhào qǐ tóu jīn, zhào bù yǔ. suì qiú dì hái jìn yáng, yì yú sān jí sì. dì lín bēng lǐ fú, yuàn bù wèi guó wáng. yòu zuò wǔ yán yuē:" quán qù shēng dào cù, yōu lái sǐ lù zhǎng. huái hèn chū guó mén, hán bēi rù guǐ xiāng. suì mén yī shí bì, yōu tíng qǐ fù guāng? sī niǎo yín qīng sōng, āi fēng chuī bái yáng. xī lái wén sǐ kǔ, hé yán shēn zì dāng!" zhì tài chāng yuán nián dōng, shǐ yíng zǐ gōng fù jīng shī, zàng dì jìng líng, suǒ zuò wǔ yán shī jí wèi wǎn gē cí. cháo yě wén zhī, mò bù bēi tòng. bǎi xìng guān zhě, xī jiē yǎn tì ér yǐ!
時太原王位極心驕,功高意侈,與奪任情,臧否肆意。帝怒謂左右曰:"朕寧作高貴鄉公死,不作漢獻帝生。"九月二十五日,詐言產太子,榮、穆併入朝,莊帝手刃榮於明光殿,穆為伏兵魯暹所煞。榮世子部落大人亦死焉。榮部下車騎將軍爾朱陽都等二十人,隨入朱華門,亦為伏兵所殺。唯右僕射爾朱世隆素在家,聞榮死,總榮部曲,燒西陽門,奔河橋。至十月一日,隆與榮妻北鄉郡長公主至芒山馮王寺為榮追福薦齋,即遣爾朱侯討伐、爾朱那律歸等,領胡騎一千,皆白服來至郭下,索太原王屍喪。帝升大夏門望之,遣主書牛法尚謂歸等曰:"太原王立功不終,陰圖釁逆,王法無親,已依正刑,罪止榮身,餘皆不問。卿等何為不降?官爵如故。"歸曰:"臣從太原王來朝陛下,何忽今日枉致無理?臣欲還晉陽,不忍空去,願得太原王屍喪,生死無恨。"發言雨淚,哀不自勝。群胡慟哭,聲振京師。帝聞之,亦為傷懷。遣侍中朱元龍齎鐵券與世隆,待之不死,官位如故。世隆謂元龍曰:"太原王功格天地,道濟生民,赤心奉國,神明所知。長樂不顧信誓,枉害忠良,今日兩行鐵字,何足可信?吾為太原王報仇,終不歸降!"元龍見世隆呼帝為長樂,知其不款,且以言帝。帝即出庫物置城西門外,募敢死之士以討世隆。一日即得萬人,與歸等戰於郭外,凶勢不摧。歸等屢涉戎場,便李擊刺。京師士眾未習軍旅,雖皆義勇,力不從心。三日頻戰,而遊魂不息。帝更募人斷河橋。有漢中人李苗為水軍,從上流放火燒橋。世隆見橋被焚,遂大剽生民,北上太行。帝遣侍中源子恭、黃門郎楊寬,領步騎三萬,鎮河內。世隆至高都,立太原太守長廣王曄為主,改號曰建明元年。爾朱氏自封王者八人。長廣王都晉陽,遣潁川王爾朱兆舉兵向京師,子恭軍失利,兆自雷陂涉渡,擒莊帝於式乾殿。帝初以黃河奔急,謂兆得猝濟,不意兆不由舟楫,憑流而渡。是日水淺,不沒馬腹,故及此難。書契所記,未之有也。衒之曰:"昔光武受命,冰橋凝於滹水;昭烈中起,的盧踴於泥溝。皆理合於天,神祗所福,故能功濟宇宙,大庇生民。若兆者蜂目豺聲,行窮梟獍,阻兵安忍,賊害君親,皇靈有知,鑒其凶德!反使孟津由膝,贊其逆心。《易》稱天道禍淫,鬼神福謙,以此驗之,信為虛說。"時兆營軍尚書省,建天子金鼓,庭設漏刻,嬪御妃主,皆擁之於幕。鎖帝於寺門樓上。時十二月,帝患寒,隨兆乞頭巾,兆不與。遂囚帝還晉陽,縊於三級寺。帝臨崩禮佛,願不為國王。又作五言曰:"權去生道促,憂來死路長。懷恨出國門,含悲入鬼鄉。隧門一時閉,幽庭豈復光?思鳥吟青松,哀風吹白楊。昔來聞死苦,何言身自當!"至太昌元年冬,始迎梓宮赴京師,葬帝靖陵,所作五言詩即為輓歌詞。朝野聞之,莫不悲慟。百姓觀者,悉皆掩涕而已!
yǒng xī sān nián èr yuè, fú tú wèi huǒ suǒ shāo, dì dēng líng yún tái wàng huǒ, qiǎn nán yáng wáng bǎo jù lù shàng shū shì zhǎng sūn zhì, jiāng yǔ lín yī qiān jiù fù huǒ suǒ, mò bù bēi xī, chuí lèi ér qù. huǒ chū cóng dì bā jí zhōng píng dàn dà fā, dāng shí léi yǔ huì míng, zá xià sǎn xuě. bǎi xìng dào sú, xián lái guān huǒ, bēi āi zhī shēng, zhèn dòng jīng yì. shí yǒu sān bǐ qiū, fù huǒ ér sǐ. huǒ jīng sān yuè bù miè. yǒu huǒ rù dì xún zhù, zhōu nián yóu yǒu yān qì.
永熙三年二月,浮圖為火所燒,帝登凌雲台望火,遣南陽王寶炬、錄尚書事長孫稚,將羽林一千救赴火所,莫不悲惜,垂淚而去。火初從第八級中平旦大發,當時雷雨晦冥,雜下霰雪。百姓道俗,咸來觀火,悲哀之聲,振動京邑。時有三比丘,赴火而死。火經三月不滅。有火入地尋柱,周年猶有煙氣。
qí nián wǔ yuè zhōng, yǒu rén cóng dōng lái jùn lái, yún:" jiàn fú tú yú hǎi zhōng, guāng míng zhào yào, yǎn rán rú xīn, hǎi shàng zhī mín, xián jiē jiàn zhī. é rán wù qǐ, fú tú suì yǐn." zhì qī yuè zhōng, píng yáng wáng wèi shì zhōng hú sī chūn suǒ xié, bēn yú zhǎng ān. shí yuè ér jīng shī qiān yè.
其年五月中,有人從東萊郡來,云:"見浮圖於海中,光明照耀,儼然如新,海上之民,咸皆見之。俄然霧起,浮圖遂隱。"至七月中,平陽王為侍中斛斯椿所挾,奔於長安。十月而京師遷鄴。
jiàn zhōng sì, pǔ tài yuán nián shàng shū lìng lè píng wáng ěr zhū shì lóng suǒ lì yě. běn shì yān guān sī kōng liú téng zhái.
建中寺,普泰元年尚書令樂平王爾朱世隆所立也。本是閹官司空劉騰宅。
wū yǔ shē chǐ, liáng dòng yú zhì, yī lǐ zhī jiān, láng wǔ chōng yì, táng bǐ xuān guāng diàn, mén pǐ qián míng mén, bó chǎng hóng lì, zhū wáng mò jí yě.
屋宇奢侈,梁棟逾制,一里之間,廊廡充溢,堂比宣光殿,門匹乾明門,博敞弘麗,諸王莫及也。
zài xī yáng mén nèi yù dào běi suǒ wèi yán nián lǐ.
在西陽門內御道北所謂延年裡。
liú téng zhái dōng yǒu tài pú sì, sì dōng yǒu chéng huáng shǔ, shǔ dōng yǒu wǔ kù shǔ, jí wèi xiāng guó sī mǎ wén wáng fǔ, kù dōng zhì chāng hé gōng mén shì yě.
劉騰宅東有太僕寺,寺東有乘黃署,署東有武庫署,即魏相國司馬文王府,庫東至閶闔宮門是也。
xī yáng mén nèi yù dào nán, yǒu yǒng kāng lǐ. lǐ nèi fù yǒu lǐng jūn jiāng jūn yuán yì zhái.
西陽門內御道南,有永康里。里內復有領軍將軍元乂宅。
jué gù jǐng dé shí míng, yún shì hàn tài wèi xún yù zhái.
掘故井得石銘,雲是漢太尉荀彧宅。
zhèng guāng nián zhōng, yuán yì zhuān quán, tài hòu yōu gé yǒng xiàng, téng wèi móu zhǔ.
正光年中,元乂專權,太后幽隔永巷,騰為謀主。
yì shì jiāng yáng wáng jì zhī zǐ, tài hòu mèi xù. xī píng chū, míng dì yòu chōng, zhū wáng quán shàng, tài hòu bài yì wèi shì zhōng lǐng jūn zuǒ yòu, lìng zǒng jìn bīng, wěi yǐ fù xīn, fǎn dé yōu gé yǒng xiàng liù nián, tài hòu kū yuē:" yǎng hǔ zì niè, zhǎng huī chéng shé."
乂是江陽王繼之子,太后妹婿。熙平初,明帝幼沖,諸王權上,太后拜乂為侍中、領軍左右,令總禁兵,委以腹心,反得幽隔永巷六年,太后哭曰:"養虎自齧,長虺成蛇。"
zhì xiào chāng èr nián tài hòu fǎn zhèng, suì zhū yì děng, méi téng tián zhái. yuán yì zhū rì, téng yǐ wù gù, tài hòu zhuī sī téng zuì, fā mù cán shī, shǐ qí shén líng wú suǒ guī qù. yǐ zhái cì gāo yáng wáng yōng. jiàn yì yuán nián shàng shū lìng lè píng wáng ěr zhū shì lóng wèi róng zhuī fú, tí yǐ wèi sì. zhū mén huáng gé, suǒ wèi xiān jū yě. yǐ qián tīng wèi fó diàn, hòu táng wèi jiǎng shì. jīn huā bǎo gài, biàn mǎn qí zhōng. yǒu yī liáng fēng táng, běn téng bì shǔ zhī chù, qī liáng cháng lěng, jīng xià wú yíng, yǒu wàn nián qiān suì zhī shù yě.
至孝昌二年太后反政,遂誅乂等,沒騰田宅。元乂誅日,騰已物故,太后追思騰罪,發墓殘屍,使其神靈無所歸趣。以宅賜高陽王雍。建義元年尚書令樂平王爾朱世隆為榮追福,題以為寺。朱門黃閣,所謂仙居也。以前廳為佛殿,後堂為講室。金花寶蓋,遍滿其中。有一涼風堂,本騰避暑之處,淒涼常冷,經夏無蠅,有萬年千歲之樹也。
zhǎng qiū sì, liú téng suǒ lì yě.
長秋寺,劉騰所立也。
téng chū wèi zhǎng qiū qīng, yīn yǐ wèi míng.
騰初為長秋卿,因以為名。
zài xī yáng mén nèi yù dào běi yī lǐ.
在西陽門內御道北一里。
yì zài yán nián lǐ, jí shì jìn zhōng cháo shí jīn shì chù. sì běi yǒu méng fàn chí, xià zé yǒu shuǐ, dōng zé jié yǐ.
亦在延年裡,即是晉中朝時金市處。寺北有濛氾池,夏則有水,冬則竭矣。
zhōng yǒu sān céng fú tú yī suǒ, jīn pán líng shā, yào zhū chéng nèi. zuò liù yá bái xiàng fù shì jiā zài xū kōng zhōng. zhuāng yán fó shì, xī yòng jīn yù, zuò gōng zhī yì, nán kě jù chén. sì yuè sì rì cǐ xiàng cháng chū, bì xié shī zi dǎo yǐn qí qián. tūn dāo tǔ huǒ, téng xiāng yī miàn cǎi chuáng shàng suǒ, guǐ jué bù cháng. qí jì yì fú, guān yú dū shì. xiàng tíng zhī chù, guān zhě rú dǔ. dié xiāng jiàn yuè, cháng yǒu sǐ rén.
中有三層浮圖一所,金盤靈剎,曜諸城內。作六牙白象負釋迦在虛空中。莊嚴佛事,悉用金玉,作工之異,難可具陳。四月四日此像常出,辟邪師子導引其前。吞刀吐火,騰驤一面;彩幢上索,詭譎不常。奇伎異服,冠於都市。像停之處,觀者如堵。迭相踐躍,常有死人。
yáo guāng sì, shì zōng xuān wǔ huáng dì suǒ lì. zài chāng hé chéng mén yù dào běi, dōng qù qiān qiū mén èr lǐ.
瑤光寺,世宗宣武皇帝所立。在閶闔城門御道北,東去千秋門二里。
qiān qiū mén nèi dào běi yǒu xī yóu yuán, yuán zhōng yǒu líng yún tái, jí shì wèi wén dì suǒ zhú zhě. tái shàng yǒu bā jiǎo jǐng, gāo zǔ yú jǐng běi zào liáng fēng guān, dēng zhī yuǎn wàng, mù jí luò chuān. tái xià yǒu bì hǎi qǔ chí. tái dōng yǒu xuān cí guān, qù dì shí zhàng. guān dōng yǒu líng zhī diào tái, lèi mù wèi zhī, chū yú hǎi zhōng, qù dì èr shí zhàng. fēng shēng hù yǒu, yún qǐ liáng dòng, dān yíng kè jué, tú xiě liè xiān. kè shí wèi jīng yú, bèi fù diào tái jì rú cóng dì yǒng chū, yòu shì kōng zhōng fēi xià. diào tái nán yǒu xuān guāng diàn, běi yǒu jiā fú diàn, xī yǒu jiǔ lóng diàn, diàn qián jiǔ lóng tǔ shuǐ chéng yī hǎi. fán sì diàn, jiē yǒu fēi gé xiàng líng zhī wǎng lái. sān fú zhī yuè, huáng dì zài líng zhī tái yǐ bì shǔ.
千秋門內道北有西遊園,園中有凌雲台,即是魏文帝所築者。台上有八角井,高祖於井北造涼風觀,登之遠望,目極洛川。台下有碧海曲池。台東有宣慈觀,去地十丈。觀東有靈芝釣台,累木為之,出於海中,去地二十丈。風生戶牖,雲起梁棟,丹楹刻桷,圖寫列仙。刻石為鯨魚,背負釣台;既如從地踴出,又似空中飛下。釣台南有宣光殿,北有嘉福殿,西有九龍殿,殿前九龍吐水成一海。凡四殿,皆有飛閣向靈芝往來。三伏之月,皇帝在靈芝台以避暑。
yǒu wǔ céng fú tú yī suǒ, qù dì wǔ shí zhàng. xiān zhǎng líng xū, duó chuí yún biǎo, zuò gōng zhī miào, liè měi yǒng níng. jiǎng diàn ní fáng, wǔ bǎi yú jiān. qǐ shū lián gèn, hù yǒu xiāng tōng, zhēn mù xiāng cǎo, bù kě shèng yán. niú jīn gǒu gǔ zhī mù, jī tóu yā jiǎo zhī cǎo, yì xī bèi yān. jiāo fáng pín yù, xué dào zhī suǒ, yè tíng měi rén, bìng zài qí zhōng. yì yǒu míng zú chù nǚ, xìng ài dào chǎng, luò fà cí qīn, lái yí cǐ sì, píng zhēn lì zhī shì, fú xiū dào zhī yī, tóu xīn bā zhèng, guī chéng yī chéng. yǒng ān sān nián zhōng ěr zhū zhào rù luò yáng, zòng bīng dà lüè, shí yǒu xiù róng hú qí shù shí, rù yáo guāng sì yín huì, zì cǐ hòu pō huò jī shàn. jīng shī yǔ yuē:" luò yáng nán ér jí zuò jì, yáo guāng sì ní duó zuò xù."
有五層浮圖一所,去地五十丈。仙掌凌虛,鐸垂雲表,作工之妙,埒美永寧。講殿尼房,五百餘間。綺疏連亘,戶牖相通,珍木香草,不可勝言。牛筋狗骨之木,雞頭鴨腳之草,亦悉備焉。椒房嬪御,學道之所,掖庭美人,並在其中。亦有名族處女,性愛道場,落髮辭親,來儀此寺,屏珍麗之飾,服修道之衣,投心八正,歸誠一乘。永安三年中爾朱兆入洛陽,縱兵大掠,時有秀容胡騎數十,入瑤光寺淫穢,自此後頗獲譏訕。京師語曰:"洛陽男兒急作髻,瑤光寺尼奪作婿。"
yáo guāng sì běi yǒu chéng míng mén, yǒu jīn yōng chéng, jí wèi shì suǒ zhú.
瑤光寺北有承明門,有金墉城,即魏氏所築。
jìn yǒng kāng zhōng huì dì yōu yú jīn yōng chéng. dōng yǒu luò yáng xiǎo chéng, yǒng jiā zhōng suǒ zhú. chéng dōng běi jiǎo yǒu wèi wén dì bǎi chǐ lóu, nián suī jiǔ yuǎn, xíng zhì rú chū. gāo zǔ zài chéng nèi zuò guāng jí diàn, yīn míng jīn yōng chéng mén wèi guāng jí mén. yòu zuò zhòng lóu fēi gé, biàn chéng shàng xià, cóng dì wàng zhī, yǒu rú yún yě.
晉永康中惠帝幽於金墉城。東有洛陽小城,永嘉中所築。城東北角有魏文帝百尺樓,年雖久遠,形制如初。高祖在城內作光極殿,因名金墉城門為光極門。又作重樓飛閣,遍城上下,從地望之,有如雲也。
jǐng lè sì, tài fù qīng hé wén xiàn wáng yì suǒ lì yě.
景樂寺,太傅清河文獻王懌所立也。
yì shì xiào wén huáng dì zhī zǐ, xuān wǔ huáng dì zhī dì.
懌是孝文皇帝之子,宣武皇帝之弟。
zài chāng hé nán, yù dào dōng. xī wàng yǒng níng sì zhèng xiāng dāng.
[在]閶闔南,御道東。西望永寧寺正相當。
sì xī yǒu sī tú fǔ, dōng yǒu dà jiāng jūn gāo zhào zhái. běi lián yì jǐng lǐ. yì jǐng lǐ běi mén wài yǒu cóng shù shù zhū, zhī tiáo fán mào. xià yǒu gān jǐng yī suǒ, shí cáo tiě guàn, gōng gěi xíng rén, yǐn shuǐ bì yīn, duō yǒu qì zhě.
寺西有司徒府,東有大將軍高肇宅。北連義井裡。義井裡北門外有叢樹數株,枝條繁茂。下有甘井一所,石槽鐵罐,供給行人,飲水庇陰,多有憩者。
yǒu fó diàn yī suǒ, xiàng niǎn zài yān. diāo kè qiǎo miào, guān jué yī shí. táng wǔ zhōu huán, qū fáng lián jiē, qīng tiáo fú hù, huā ruǐ bèi tíng. zhì yú liù zhāi, cháng shè nǚ lè, gē shēng rào liáng, wǔ xiù xú zhuǎn, sī guǎn liáo liàng, xié miào rù shén. yǐ shì ní sì, zhàng fū bù dé rù. dé wǎng guān zhě, yǐ wèi zhì tiān táng. jí wén xiàn wáng hōng, sì jìn shāo kuān, bǎi xìng chū rù, wú fù xiàn ài. hòu rǔ nán wáng yuè fù xiū zhī.
有佛殿一所,像輦在焉。雕刻巧妙,冠絕一時。堂廡周環,曲房連接,輕條拂戶,花蕊被庭。至於六齋,常設女樂,歌聲繞樑,舞袖徐轉,絲管寥亮,諧妙入神。以是尼寺,丈夫不得入。得往觀者,以為至天堂。及文獻王薨,寺禁稍寬,百姓出入,無復限礙。後汝南王悅復脩之。
yuè shì wén xiàn zhī dì.
悅是文獻之弟。
zhào zhū yīn lè, chěng jì sì nèi. qí qín guài shòu, wǔ biàn diàn tíng. fēi kōng huàn huò, shì suǒ wèi dǔ. yì duān qí shù, zǒng cuì qí zhōng. bō lǘ tóu jǐng, zhí zǎo zhǒng guā, xū yú zhī jiān, jiē dé shí zhī. shì nǚ guān zhě, mù luàn jīng mí. zì jiàn yì yǐ hòu, jīng shī pín yǒu dà bīng, cǐ xì suì yǐn yě.
召諸音樂,逞伎寺內。奇禽怪獸,舞抃殿庭。飛空幻惑,世所未睹。異端奇術,總萃其中。剝驢投井,植棗種瓜,須臾之間,皆得食之。士女觀者,目亂精迷。自建義已後,京師頻有大兵,此戲遂隱也。
zhāo yí ní sì, yān guān děng suǒ lì yě. zài dōng yáng mén nèi yī lǐ yù dào nán.
昭儀尼寺,閹官等所立也。在東陽門內一里御道南。
dōng yáng mén nèi dào běi yǒu tài cāng dǎo guān èr shǔ. dōng nán zhì sù lǐ, cāng sī guān shǔ zhù qí nèi.
東陽門內道北[有]太倉、導官二署。東南治粟里,倉司官屬住其內。
tài hòu lín cháo, hūn sì zhuān chǒng, huàn zhě zhī jiā, jī jīn mǎn táng. shì yǐ xiāo xīn yún:" gāo xuān dòu shēng zhě, jǐn shì yān guān zhī lí fù hú mǎ míng kē zhě, mò bù huáng mén zhī yǎng xī yě."
太后臨朝,閽寺專寵,宦者之家,積金滿堂。是以蕭忻云:"高軒斗升者,儘是閹官之釐婦;胡馬鳴珂者,莫不黃門之養息也。"
xīn, yáng píng rén yě. ài shàng wén jí, shǎo yǒu míng yù, jiàn hūn sì chǒng shèng, suì fā cǐ yán, yīn jí zhī míng, wèi zhì shū shì yù shǐ.
忻,陽平人也。愛尚文籍,少有名譽,見閽寺寵盛,遂發此言,因即知名,為治書侍御史。
sì yǒu yī fú èr pú sà, sù gōng jīng jué, jīng shī suǒ wú yě. sì yuè qī rì cháng chū yì jǐng míng, jǐng míng sān xiàng héng chū yíng zhī, jì lè zhī shèng, yǔ liú téng xiāng bǐ. táng qián yǒu jiǔ shù miàn mù. zhāo yí sì yǒu chí, jīng shī xué tú wèi zhī dí quán yě.
寺有一佛二菩薩,塑工精絕,京師所無也。四月七日常出詣景明,景明三像恆出迎之,伎樂之盛,與劉騰相比。堂前有酒樹面木。昭儀寺有池,京師學徒謂之翟泉也。
xuàn zhī àn dù yù zhù chūn qiū yún dí quán zài jìn tài cāng xī nán. àn jìn tài cāng zài jiàn chūn mén nèi, jīn tài cāng zài dōng yáng mén nèi, cǐ dì jīn zài tài cāng xī nán, míng fēi dí quán yě. hòu yǐn shì zhào yì yún:" cǐ dì shì jìn shì zhōng shí chóng jiā chí, chí nán yǒu lǜ zhū lóu." yú shì xué tú shǐ wù, jīng guò zhě, xiǎng jiàn lǜ zhū zhī róng yě.
衒之按杜預注《春秋》雲翟泉在晉太倉西南。按晉太倉在建春門內,今太倉在東陽門內,此地今在太倉西南,明非翟泉也。後隱士趙逸云:"此地是晉侍中石崇家池,池南有綠珠樓。"於是學徒始寤,經過者,想見綠珠之容也。
chí xī nán yǒu yuàn huì sì, zhōng shū shì láng wáng yì shě zhái suǒ lì yě. fó táng qián shēng sāng shù yī zhū, zhí shàng wǔ chǐ, zhī tiáo héng rào, kē yè bàng bù, xíng rú yǔ gài. fù gāo wǔ chǐ, yòu rán. fán wèi wǔ zhòng, měi zhòng yè shèn gè yì, jīng shī dào sú wèi zhī shén sāng. guān zhě chéng shì, bù shī zhě shén zhòng. dì wén ér è zhī, yǐ wèi huò zhòng. mìng gěi shì zhōng huáng mén shì láng yuán jì fá shā zhī. qí rì yún wù huì míng, xià fǔ zhī chù, xuè liú zhì dì, jiàn zhě mò bù bēi qì.
池西南有願會寺,中書侍郎王翊舍宅所立也。佛堂前生桑樹一株,直上五尺,枝條橫繞,柯葉傍布,形如羽蓋。復高五尺,又然。凡為五重,每重葉椹各異,京師道俗謂之神桑。觀者成市,布施者甚眾。帝聞而惡之,以為惑眾。命給事中黃門侍郎元紀伐殺之。其日雲霧晦冥,下斧之處,血流至地,見者莫不悲泣。
sì nán yǒu yí shòu lǐ, nèi yǒu bāo xìn xiàn lìng duàn huī zhái. dì xià cháng wén yǒu zhōng shēng. shí jiàn wǔ sè guāng míng, zhào yú táng yǔ. huī shén yì zhī. suì jué guāng suǒ, dé jīn xiàng yī qū, kě gāo sān chǐ, bìng yǒu èr pú sà. fū zuò shàng míng yún:" jìn tài shǐ èr nián wǔ yuè shí wǔ rì shì zhōng zhōng shū jiān xún xù zào." huī suì shě zhái wèi guāng míng sì. shí rén xián yún cǐ xún xù jiù zhái. qí hòu dào zhě yù qiè cǐ xiàng, xiàng yǔ pú sà hé shēng hē zéi, dào zhě jīng bù, yīng jí yǔn dào. zhòng sēng wén xiàng jiào shēng, suì lái zhuō dé zéi.
寺南有宜壽里,內有苞信縣令段暉宅。地下常聞有鐘聲。時見五色光明,照於堂宇。暉甚異之。遂掘光所,得金像一軀,可高三尺,並有二菩薩。趺坐上銘云:"晉太始二年五月十五日侍中中書監荀勖造。"暉遂舍宅為光明寺。時人咸雲此荀勖舊宅。其後盜者欲竊此像,像與菩薩合聲喝賊,盜者驚怖,應即殞倒。眾僧聞像叫聲,遂來捉得賊。
hú tǒng sì, tài hòu cóng gū suǒ lì yě.
胡統寺,太后從姑所立也。
rù dào wèi ní, suì jū cǐ sì.
入道為尼,遂居此寺。
zài yǒng níng nán yī lǐ xǔ. bǎo tǎ wǔ zhòng, jīn shā gāo sǒng. dòng fáng zhōu zā, duì hù jiāo shū. zhū zhù sù bì, shén wèi jiā lì. qí sì zhū ní, dì chéng míng dé, shàn yú kāi dǎo, gōng tán yì lǐ. cháng rù gōng yǔ tài hòu shuō fǎ, qí zī yǎng zī liú, cóng wú bǐ yě.
在永寧南一里許。寶塔五重,金剎高聳。洞房周匝,對戶交疏。朱柱素壁,甚為佳麗。其寺諸尼,帝城名德,善於開導,工談義理。常入宮與太后說法,其資養緇流,從無比也。
xiū fàn sì, zài qīng yáng mén nèi yù dào běi. sōng míng sì, fù zài xiū fàn sì xī. bìng diāo qiáng jùn yǔ, bǐ wū lián méng, yì shì míng sì yě. xiū fàn sì yǒu jīn gāng, jiū gē bù rù, niǎo què bù qī. pú tí dá mó yún dé qí zhēn xiàng yě.
修梵寺,在清陽門內御道北。嵩明寺,復在修梵寺西。並雕牆峻宇,比屋連甍,亦是名寺也。修梵寺有金剛,鳩鴿不入,鳥雀不棲。菩提達磨雲得其真相也。
sì běi yǒu yǒng hé lǐ, hàn tài shī dǒng zhuō zhī zhái yě.
寺北有永和里,漢太師董卓之宅也。
lǐ nán běi jiē yǒu chí, zhuō zhī suǒ zào, jīn yóu yǒu shuǐ, dōng xià bù jié.
里南北皆有池,卓之所造,今猶有水,冬夏不竭。
lǐ zhōng yǒu tài fù lù shàng shū shì zhǎng sūn zhì shàng shū yòu pú shè guō zuò lì bù shàng shū xíng luán tíng wèi qīng yuán hóng chāo wèi wèi qīng xǔ bó táo liáng zhōu cì shǐ wèi chéng xìng děng liù zhái.
里中[有]太傅錄尚書[事]長孫稚、尚書右僕射郭祚、吏部尚書邢巒、廷尉卿元洪超、衛尉卿許伯桃、涼州刺史尉成興等六宅。
jiē gāo mén huá wū, zhāi guǎn chǎng lì, qiū huái yīn tú, tóng yáng jiā zhí. dāng shì míng wèi guì lǐ. jué cǐ dì zhě, zhé dé jīn yù bǎo wán zhī wù. shí xíng luán jiā cháng jué dé dān shā, jí qián shù shí wàn, míng yún dǒng tài shī zhī wù. hòu zhuō yè zhōng suí luán suǒ cǐ wù, luán bù yǔ zhī. jīng nián luán suì zú yǐ.
皆高門華屋,齋館敞麗,楸槐蔭途,桐楊夾植。當世名為貴里。掘此地者,輒得金玉寶玩之物。時邢巒家常掘得丹砂,及錢數十萬,銘雲董太師之物。後卓夜中隨巒索此物,巒不與之。經年鸞遂卒矣。
jǐng lín sì, zài kāi yáng mén nèi yù dào dōng. jiǎng diàn dié qǐ, fáng wǔ lián shǔ. dān kǎn xuàn rì, xiù jué yíng fēng, shí wèi shèng dì. sì xī yǒu yuán, duō ráo qí guǒ. chūn niǎo qiū chán, míng shēng xiāng xù. zhōng yǒu chán fáng yī suǒ, nèi zhì zhī huán jīng shè, xíng zhì suī xiǎo, qiǎo gòu nán bǐ. jiā yǐ chán gé xū jìng, yǐn shì níng suì, jiā shù jiā yǒu, fāng dù zā jiē, suī yún cháo shì, xiǎng tóng yán gǔ. jìng xíng zhī sēng, shéng zuò qí nèi, sūn fēng fú dào, jié jiā shù xī.
景林寺,在開陽門內御道東。講殿疊起,房廡連屬。丹檻炫日,繡桷迎風,實為勝地。寺西有園,多饒奇果。春鳥秋蟬,鳴聲相續。中有禪房一所,內置祗洹精舍,形制雖小,巧構難比。加以禪閣虛靜,隱室凝邃,嘉樹夾牖,芳杜匝階,雖雲朝市,想同岩谷。靜行之僧,繩坐其內,飧風服道,結跏數息。
yǒu shí míng yī suǒ, guó zi bó shì lú bái tóu wèi qí wén.
有石銘一所,國子博士盧白頭為其文。
bái tóu, yī zì jǐng yù, fàn yáng rén yě. xìng ài tián jìng, qiū yuán fàng áo. xué jí liù jīng, shuō tōng bǎi shì. pǔ tài chū, qǐ jiā wèi guó zi bó shì. suī zài zhū mén, yǐ zhù shù wèi shì, zhù zhōu yì xíng zhī yú shì yě.
白頭,一字景裕,范陽人也。性愛恬靜,丘園放敖。學極六經,說通百氏。普泰初,起家為國子博士。雖在朱門,以注述為事,注《周易》行之於世也。
jiàn chūn mén nèi yù dào nán yǒu gōu dùn diǎn nóng jí tián sān shǔ. jí tián nán yǒu sī nóng sì. yù dào běi yǒu kòng dì, nǐ zuò dōng gōng, jìn zhōng cháo shí tài cāng chù yě. tài cāng xī nán yǒu dí quán, zhōu huí sān lǐ, jí chūn qiū suǒ wèi wáng zǐ hǔ jìn hú yǎn méng yú dí quán yě.
建春門內御道南有勾盾、典農、籍田三署。籍田南有司農寺。御道北有空地,擬作東宮,晉中朝時太倉處也。太倉西南有翟泉,周回三里,即春秋所謂王子虎晉狐偃盟於翟泉也。
shuǐ yóu chéng qīng, dòng dǐ míng jìng, lín jiǎ qián cáng, biàn qí yú biē.
水猶澄清,洞底明靜,鱗甲潛藏,辨其魚鱉。
gāo zǔ yú quán běi zhì hé nán yǐn.
高祖於泉北置河南尹。
zhōng cháo shí bù guǎng lǐ yě.
中朝時步廣里也。
quán xī yǒu huá lín yuán. gāo zǔ yǐ quán zài yuán dōng, yīn míng cāng lóng hǎi. huá lín yuán zhōng yǒu dà hǎi, jí hàn tiān yuān chí.
泉西有華林園。高祖以泉在園東,因名蒼龍海。華林園中有大海,即漢天淵池。
chí zhōng yóu yǒu wèi wén dì jiǔ huá tái. gāo zǔ yú tái shàng zào qīng liáng diàn. shì zōng zài hǎi nèi zuò péng lái shān. shān shàng yǒu xiān rén guǎn. tái shàng yǒu diào tái diàn. bìng zuò hóng ní gé, chéng xū lái wǎng. zhì yú sān yuè xì rì, jì qiū sì chén, huáng dì jià lóng zhōu yì shǒu, yóu yú qí shàng.
池中猶有[魏]文帝九華台。高祖於台上造清涼殿。世宗在海內作蓬萊山。山上有仙人館。[台]上有釣台殿。並作虹蜺閣,乘虛來往。至於三月禊日,季秋巳辰,皇帝駕龍舟鷁首,游於其上。
hǎi xī yǒu cáng bīng shì. liù yuè chū bīng, yǐ gěi bǎi guān. hǎi xī nán yǒu jǐng shān diàn. shān dōng yǒu xī hé lǐng, lǐng shàng yǒu wēn fēng shì. shān xī yǒu héng é fēng, fēng shàng yǒu lù hán guǎn. bìng fēi gé xiāng tōng, líng shān kuà gǔ. shān běi yǒu xuán wǔ chí, shān nán yǒu qīng shǔ diàn. diàn dōng yǒu lín jiàn tíng, diàn xī yǒu lín wēi tái.
海西有藏冰室。六月出冰,以給百官。海西南有景山殿。山東有羲和嶺,嶺上有溫風室。山西有姮娥峰,峰上有露寒館。並飛閣相通,凌山跨谷。山北有玄武池,山南有清暑殿。殿東有臨澗亭,殿西有臨危台。
jǐng yáng shān nán, yǒu bǎi guǒ yuán. guǒ liè zuò lín, lín gè yǒu táng.
景陽山南,有百果園。果列作林,林各有堂。
yǒu xiān rén zǎo, zhǎng wǔ cùn, bǎ zhī liǎng tóu jù chū, hé xì rú zhēn, shuāng jiàng nǎi shú, shí zhī shén měi. sú chuán yún chū kūn lún shān, yī yuē xī wáng mǔ zǎo. yòu yǒu xiān rén táo, qí sè chì, biǎo lǐ zhào chè, dé shuāng nǎi shú. yì chū kūn lún shān, yī yuē wáng mǔ táo yě. nài lín nán yǒu shí bēi yī suǒ, wèi míng dì suǒ lì yě, tí yún" miáo cí zhī bēi". gāo zǔ yú bēi běi zuò miáo cí táng.
有仙人棗,長五寸,把之兩頭俱出,核細如針,霜降乃熟,食之甚美。俗傳雲出崑崙山,一曰西王母棗。又有仙人桃,其色赤,表里照徹,得霜乃熟。亦出崑崙山,一曰王母桃也。柰林南有石碑一所,魏明帝所立也,題雲"苗茨之碑"。高祖於碑北作苗茨堂。
yǒng ān zhōng, zhuāng dì mǎ shè yú huá lín yuán, bǎi guān jiē lái dú bēi, yí miáo zì wù. guó zi bó shì lǐ tóng guǐ yuē:" wèi míng yīng cái, shì chēng sān zǔ. gōng gàn zhòng xuān, wèi qí yǔ yì. dàn wèi zhī běn yì rú hé, bù dé yán wù yě." xuàn zhī shí wèi fèng cháo qǐng, yīn jí shì yuē:" yǐ hāo fù zhī, gù yán miáo cí, hé wù zhī yǒu?" zhòng xián chēng shàn, yǐ wèi dé qí zhǐ guī.
永安中,莊帝馬射於華林園,百官皆來讀碑,疑苗字誤。國子博士李同軌曰:"魏明英才,世稱三祖。公幹仲宣,為其羽翼。但未知本意如何,不得言誤也。"衒之時為奉朝請,因即釋曰:"以蒿覆之,故言苗茨,何誤之有?"眾咸稱善,以為得其旨歸。
nài lín xī yǒu dōu táng, yǒu liú shāng chí, táng dōng yǒu fú sāng hǎi.
柰林西有都堂,有流觴池,堂東有扶桑海。
fán cǐ zhū hǎi, jiē yǒu shí dòu liú yú dì xià, xī tōng gǔ shuǐ, dōng lián yáng qú, yì yǔ dí quán xiāng lián. ruò hàn bá wèi hài, gǔ shuǐ zhù zhī bù jié lí bì pāng rùn, yáng gǔ xiè zhī bù yíng. zhì yú lín jiǎ yì pǐn, yǔ máo shū lèi, zhuó bō fú làng, rú shì zì rán yě.
凡此諸海,皆有石竇流於地下,西通穀水,東連陽渠,亦與翟泉相連。若旱魃為害,穀水注之不竭;離畢滂潤,陽穀泄之不盈。至於鱗甲異品,羽毛殊類,濯波浮浪,如似自然也。