chéng nèi
◎城内
yǒng níng sì, xī píng yuán nián líng tài hòu hú shì suǒ lì yě, zài gōng qián chāng hé mén nán yī lǐ yù dào xī.
永宁寺,熙平元年灵太后胡氏所立也,在宫前阊阖门南一里御道西。
qí sì dōng yǒu tài wèi fǔ, xī duì yǒng kāng lǐ, nán jiè zhāo xuán cáo, běi lín yù shǐ tái. chāng hé mén qián yù dào dōng yǒu zuǒ wèi fǔ. fǔ nán yǒu sī tú fǔ. sī tú fǔ nán yǒu guó zǐ xué, táng nèi yǒu kǒng qiū xiàng, yán yuān wèn rén zǐ lù wèn zhèng zài cè. guó zǐ nán yǒu zōng zhèng sì, sì nán yǒu tài miào, miào nán yǒu hù jūn fǔ, fǔ nán yǒu yì guān lǐ. yù dào xī yǒu yòu wèi fǔ, fǔ nán yǒu tài wèi fǔ, fǔ nán yǒu jiāng zuò cáo, cáo nán yǒu jiǔ jí fǔ, fǔ nán yǒu tài shè, shè nán yǒu líng yīn lǐ, jí sì cháo shí cáng bīng chù yě.
其寺东有太尉府,西对永康里,南界昭玄曹,北邻御史台。阊阖门前御道东有左卫府。府南有司徒府。司徒府南有国子学,堂内有孔丘像,颜渊问仁、子路问政在侧。国子南有宗正寺,寺南有太庙,庙南有护军府,府南有衣冠里。御道西有右卫府,府南有太尉府,府南有将作曹,曹南有九级府,府南有太社,社南有凌阴里,即四朝时藏冰处也。
zhōng yǒu jiǔ céng fú tú yī suǒ, jià mù wèi zhī, jǔ gāo jiǔ shí zhàng. shàng yǒu jīn shā, fù gāo shí zhàng hé qù dì yī qiān chǐ. qù jīng shī bǎi lǐ, yǐ yáo jiàn zhī. chū jué jī zhì huáng quán xià, dé jīn xiàng sān shí qū, tài hòu yǐ wéi xìn fǎ zhī zhēng, shì yǐ yíng jiàn guò dù yě. shā shàng yǒu jīn bǎo píng, róng èr shí wǔ hú. bǎo píng xià yǒu chéng lù jīn pán yī shí yī zhòng, zhōu zā jiē chuí jīn duó. fù yǒu tiě suǒ sì dào, yǐn shā xiàng fú tú sì jiǎo, suǒ shàng yì yǒu jīn duó, duó dà xiǎo rú yī shí wèng zi. fú tú yǒu jiǔ jí, jiǎo jiǎo jiē xuán jīn duó, hé shàng xià yǒu yī bǎi sān shí duó. fú tú yǒu sì miàn, miàn yǒu sān hù liù chuāng, hù jiē zhū qī. fēi shàng gè yǒu wǔ xíng jīn líng, hé yǒu wǔ qiān sì bǎi méi. fù yǒu jīn huán pū shǒu, dān tǔ mù zhī gōng, qióng zào xíng zhī qiǎo, fó shì jīng miào, bù kě sī yì. xiù zhù jīn pū, hài rén xīn mù. zhì yú gāo fēng yǒng yè, bǎo duó hé míng, kēng qiāng zhī shēng, wén jí shí yú lǐ.
中有九层浮图一所,架木为之,举高九十丈。上有金刹,复高十丈;合去地一千尺。去京师百里,已遥见之。初掘基至黄泉下,得金像三十躯,太后以为信法之徵,是以营建过度也。刹上有金宝瓶,容二十五斛。宝瓶下有承露金盘一十一重,周匝皆垂金铎。复有铁鏁四道,引刹向浮图四角,鏁上亦有金铎,铎大小如一石瓮子。浮图有九级,角角皆悬金铎,合上下有一百三十铎。浮图有四面,面有三户六窗,户皆朱漆。扉上各有五行金铃,合有五千四百枚。复有金环铺首,殚土木之功,穷造形之巧,佛事精妙,不可思议。绣柱金铺,骇人心目。至於高风永夜,宝铎和鸣,铿锵之声,闻及十馀里。
fú tú běi yǒu fó diàn yī suǒ, xíng rú tài jí diàn. zhōng yǒu zhàng bā jīn xiàng yī qū zhōng cháng jīn xiàng shí qū xiù zhū xiàng sān qū jīn zhī chéng xiàng wǔ qū yù xiàng èr qū, zuò gōng qí qiǎo, guān yú dāng shì. sēng fáng lóu guān, yī qiān yú jiān, diāo liáng fěn bì, qīng suǒ qǐ shū, nán de ér yán. guā bǎi chūn sōng, fú shū yán liù cóng zhú xiāng cǎo, bù hù jiē chí.
浮图北有佛殿一所,形如太极殿。中有丈八金像一躯、中长金像十躯、绣珠像三躯、金织成像五躯、玉像二躯,作工奇巧,冠於当世。僧房楼观,一千馀间,雕梁粉壁,青璅绮疏,难得而言。栝柏椿松,扶疏檐霤;藂竹香草,布护阶墀。
shì yǐ cháng jǐng bēi yún:" xū mí bǎo diàn, dōu shuài jìng gōng, mò shàng yú sī yě."
是以常景碑云:"须弥宝殿,兜率净宫,莫尚於斯也。"
wài guó suǒ xiàn jīng xiàng jiē zài cǐ sì. sì yuàn qiáng jiē shī duǎn chuán, yǐ wǎ fù zhī, ruò jīn gōng qiáng yě. sì miàn gè kāi yī mén. nán mén lóu sān chóng, tōng sān gé dào, qù dì èr shí zhàng, xíng zhì shì jīn duān mén. tú yǐ yún qì, huà cǎi xiān líng, qǐ qián qīng suǒ, hè yì lì huá. gǒng mén yǒu sì lì shì sì shī zi, shì yǐ jīn yín, jiā zhī zhū yù, zhuāng yán huàn bǐng, shì suǒ wèi wén. dōng xī liǎng mén yì jiē rú zhī, suǒ kě yì zhě, wéi lóu liǎng chóng. běi mén yī dào, shàng bù shī wū, shì wū tóu mén. sì mén wài, jiē shù yǐ qīng huái, gèn yǐ lǜ shuǐ, jīng yì xíng rén, duō bì qí xià. lù duàn fēi chén, bù yóu yǎn yún zhī rùn qīng fēng sòng liáng, qǐ jí hé huān zhī fā?
外国所献经像皆在此寺。寺院墙皆施短椽,以瓦覆之,若今宫墙也。四面各开一门。南门楼三重,通三阁道,去地二十丈,形制似今端门。图以云气,画彩仙灵,绮钱青璅,赫奕丽华。拱门有四力士、四师子,饰以金银,加之珠玉,庄严焕炳,世所未闻。东西两门亦皆如之,所可异者,唯楼两重。北门一道,上不施屋,似乌头门。四门外,皆树以青槐,亘以绿水,京邑行人,多庇其下。路断飞尘,不由渰云之润;清风送凉,岂籍合欢之发?
zhào zhōng shū shè rén cháng jǐng wèi sì bēi wén.
诏中书舍人常景为寺碑文。
jǐng zì yǒng chāng, hé nèi rén yě. mǐn xué bó tōng, zhī míng hǎi nèi. tài hé shí jiǔ nián, wèi gāo zǔ suǒ qì, bá wèi lǜ xué bó shì, xíng fǎ yí yù, duō fǎng yú jǐng. zhèng shǐ chū, zhào kān lǜ lìng, yǒng zuò tōng shì, chì jǐng gòng zhì shū shì yù shǐ gāo sēng yù yǔ lín jiān wáng yuán guī shàng shū láng zǔ yíng yuán wài sàn qí shì láng lǐ yǎn zhī děng, zhuàn jí qí shì. yòu zhào tài shī péng chéng wáng xié qīng zhōu cì shǐ liú fāng, rù yù qí yì. jǐng tǎo zhèng kē tiáo, shāng què gǔ jīn, shén yǒu lún xù, jiàn xíng yú shì, jīn lǜ èr shí piān shì yě. yòu gòng fāng zào luò yáng gōng diàn mén gé zhī míng, jīng tú lǐ yì zhī hào. chū chú cháng ān lìng, shí rén bǐ zhī pān yuè. qí hòu lì wèi zhōng shū shè rén huáng mén shì láng mì shū jiān yōu zhōu cì shǐ yí tóng sān sī. xué tú yǐ wéi róng yān. jǐng rù cān jìn shì, chū wèi hóu mù, jū shì pín jiǎn, shì děng nóng jiā, wéi yǒu jīng shǐ, yíng chē mǎn jià. suǒ zhe wén jí, shù bǎi yú piān, jǐ shì zhōng fēng wěi bó zuò xù xíng yú shì.
景字永昌,河内人也。敏学博通,知名海内。太和十九年,为高祖所器,拔为律学博士,刑法疑狱,多访於景。正始初,诏刊律令,永作通式,敕景共治书侍御史高僧裕、羽林监王元龟、尚书郎祖莹、员外散骑侍郎李琰之等,撰集其事。又诏太师彭城王勰、青州刺史刘芳,入预其议。景讨正科条,商榷古今,甚有伦序,见行於世,今律二十篇是也。又共芳造洛阳宫殿门阁之名,经途里邑之号。出除长安令,时人比之潘岳。其后历位中书舍人、黄门侍郎、秘书监、幽州刺史、仪同三司。学徒以为荣焉。景入参近侍,出为侯牧,居室贫俭,事等农家,唯有经史,盈车满架。所著文集,数百馀篇,给事中封暐伯作序行於世。
zhuāng shì bì gōng, míng dì yǔ tài hòu gòng dēng zhī. shì gōng zhōng rú zhǎng nèi, lín jīng shī ruò jiā tíng. yǐ qí mù jiàn gōng zhōng, jìn rén bù tīng shēng.
装饰毕功,明帝与太后共登之。视宫中如掌内,临京师若家庭。以其目见宫中,禁人不听升。
xuàn zhī cháng yǔ hé nán yǐn hú xiào shì gòng dēng zhī, xià lín yún yǔ, xìn zāi bù xū!
衒之尝与河南尹胡孝世共登之,下临云雨,信哉不虚!
shí yǒu xī yù shā mén pú tí dá mó zhě, bō sī guó hú rén yě. qǐ zì huāng yì, lái yóu zhōng tǔ. jiàn jīn pán xuàn rì, guāng zhào yún biǎo, bǎo duó hán fēng, xiǎng chū tiān wài gē yǒng zàn tàn, shí shì shén gōng. zì yún:" nián yī bǎi wǔ shí suì, lì shè zhū guó, mí bù zhōu biàn, ér cǐ sì jīng lì, yán fú suǒ wú yě. jí fú jìng jiè, yì wèi yǒu cǐ!" kǒu chàng nā mó, hé zhǎng lián rì.
时有西域沙门菩提达摩者,波斯国胡人也。起自荒裔,来游中土。见金盘炫日,光照云表,宝铎含风,响出天外;歌咏赞叹,实是神功。自云:"年一百五十岁,历涉诸国,靡不周遍,而此寺精丽,阎浮所无也。极佛境界,亦未有此!"口唱南无,合掌连日。
zhì xiào chāng èr nián zhōng, dà fēng fà wū bá shù, shā shàng bǎo píng, suí fēng ér luò, rù dì zhàng yú. fù mìng gōng jiàng, gèng zhù xīn píng.
至孝昌二年中,大风发屋拔树,刹上宝瓶,随风而落,入地丈馀。复命工匠,更铸新瓶。
jiàn yì yuán nián, tài yuán wáng ěr zhū róng zǒng shì mǎ yú cǐ sì.
建义元年,太原王尔朱荣总士马於此寺。
róng zì tiān bǎo, běi dì xiù róng rén yě. shì wèi dì yī lǐng mín qiú zhǎng, bó líng jùn gōng. bù luò bā qiān yú jiā, yǒu mǎ shù wàn pǐ, fù děng tiān fǔ. wǔ tài yuán nián èr yuè zhōng, dì bēng, wú zi, lì lín táo wáng shì zǐ zhāo yǐ shào dà yè, nián sān suì. tài hòu tān bǐng cháo zhèng, gù yǐ lì zhī. róng wèi bīng zhōu cì shǐ yuán tiān mù yuē:" huáng dì yàn jià, chūn qiū shí jiǔ, hǎi nèi shì shù, yóu yuē yòu jūn. kuàng jīn fèng wèi yán zhī ér, yǐ lín tiān xià, ér wàng shēng píng, qí kě dé hū? wú shì hé guó ēn, bù néng zuò kàn chéng bài, jīn yù yǐ tiě mǎ wǔ qiān, fù āi shān líng, jiān wèn shì chén dì bēng zhī yóu. jūn jìng wèi rú hé?" mù yuē:" míng gōng shì kuà bìng sì, xióng cái jié chū, bù luò zhī mín, kòng xián yī wàn. ruò néng xíng fèi lì zhī shì, yī huò fù jiàn jīn rì." róng jí gòng mù jié yì xìng xiōng dì, mù nián dà, róng xiōng shì zhī. róng wèi méng zhǔ, mù yì bài róng. yú shì mì yì cháng jūn zhū wáng zhī zhōng bù zhī shuí yīng dāng bì. suì yú jìn yáng, rén gè zhù xiàng bù chéng, wéi cháng lè wáng zǐ yōu xiàng guāng xiāng jù zú, duān yán tè miào. shì yǐ róng yì zài cháng lè. qiǎn cāng tóu wáng fēng rù luò, yuē yǐ wéi zhǔ. cháng lè jí xǔ zhī, gòng kè qī qì. róng sān jūn hào sù, yáng jīng nán chū. tài hòu wén róng jǔ bīng, zhào wáng gōng yì zhī. shí hú shì zhuān chǒng, huáng zōng yuàn wàng, rù yì zhě mò kěn zhì yán. wéi huáng mén shì láng xú gē yuē:" ěr zhū róng mǎ yì xiǎo hú, rén cái fán bǐ, bù duó dé liàng lì, cháng jǐ zhǐ quē, suǒ wèi qióng zhé jù lún, jī xīn hòu liáo! jīn sù wèi wén wǔ zú dé yī zhàn, dàn shǒu hé qiáo, guān qí yì qù róng xuán jūn qiān lǐ, bīng lǎo shī bì, yǐ yì dài láo, pò zhī bì yǐ." hòu rán gē yán, jí qiǎn dū du lǐ shén guǐ zhèng jì míng děng, lǐng zhòng wǔ qiān, zhèn hé qiáo. sì yuè shí yī rì róng guò hé nèi, zhì gāo tou yì. cháng lè wáng cóng léi bēi běi dù, fù róng jūn suǒ. shén guǐ jì míng děng jiàn cháng lè wáng wǎng, suì kāi mén jiàng. shí èr rì róng jūn yú máng shān zhī běi, hé yīn zhī yě. shí sān rì zhào bǎi guān fù jià, zhì zhě jǐn zhū zhī. wáng gōng qīng shì jí zhū cháo chén sǐ zhě èr qiān yú rén. shí sì rì chē jià rù chéng, dà shè tiān xià, gǎi hào wèi jiàn yì yuán nián, shì wèi zhuāng dì. yú shí xīn jīng dà bīng, rén wù jiān jǐn, liú bèng zhī tú, jīng hài wèi chū. zhuāng dì zhào shēng tài jí, jiě wǎng chuí rén, wéi sàn qí cháng shì shān wěi yī rén bài ēn nán quē. jiā róng shǐ chí jié zhōng wài zhū jūn shì dà jiàng jūn kāi fǔ běi dào dà xíng tái dū du shí zhōu zhū jūn shì dà jiàng jūn lǐng zuǒ yòu tài yuán wáng. qí tiān mù wèi shì zhōng tài wèi gōng shì xí bīng zhōu cì shǐ shàng dǎng wáng. qǐ jiā wèi gōng qīng mù shǒu zhě, bù kě shèng shǔ. èr shí rì luò zhōng cǎo cǎo, yóu zì bù ān, sǐ shēng xiàng yuàn, rén huái yì lǜ. guì shì háo jiā, bìng zhái jìng cuàn. pín fū jiàn shì, qiǎng fù zhēng táo. yú shì chū zhào, làn sǐ zhě pǔ jiā bāo zèng. sān pǐn yǐ shàng, zèng sān gōng. wǔ pǐn yǐ shàng, zèng lìng pū. qī pǐn yǐ shàng, zèng zhōu mù. bái mín zèng jùn zhèn. yú shì shāo ān. dì nà róng nǚ wèi huáng hòu. jìn róng wèi zhù guó dà jiàng jūn lù shàng shū shì, yú guān rú gù. jìn tiān mù wèi dà jiàng jūn, yú guān jiē rú gù.
荣字天宝,北地秀容人也。世为第一领民酋长,博陵郡公。部落八千馀家,有马数万匹,富等天府。武泰元年二月中,帝崩,无子,立临洮王世子钊以绍大业,年三岁。太后贪秉朝政,故以立之。荣谓并州刺史元天穆曰:"皇帝晏驾,春秋十九,海内士庶,犹曰幼君。况今奉未言之儿,以临天下,而望昇平,其可得乎?吾世荷国恩,不能坐看成败,今欲以铁马五千,赴哀山陵,兼问侍臣帝崩之由。君竟谓如何?"穆曰:"明公世跨并、肆,雄才杰出,部落之民,控弦一万。若能行废立之事,伊、霍复见今日。"荣即共穆结异姓兄弟,穆年大,荣兄事之。荣为盟主,穆亦拜荣。於是密议长君诸王之中不知谁应当璧。遂於晋阳,人各铸像不成,唯长乐王子攸像光相具足,端严特妙。是以荣意在长乐。遣苍头王丰入洛,约以为主。长乐即许之,共克期契。荣三军皓素,扬旌南出。太后闻荣举兵,召王公议之。时胡氏专宠,皇宗怨望,入议者莫肯致言。唯黄门侍郎徐纥曰:"尔朱荣马邑小胡,人才凡鄙,不度德量力,长戟指阙,所谓穷辙拒轮,积薪候燎!今宿卫文武足得一战,但守河桥,观其意趣;荣悬军千里,兵老师弊,以逸待劳,破之必矣。"后然纥言,即遣都督李神轨、郑季明等,领众五千,镇河桥。四月十一日荣过河内,至高头驿。长乐王从雷陂北渡,赴荣军所。神轨、季明等见长乐王往,遂开门降。十二日荣军於芒山之北,河阴之野。十三日召百官赴驾,至者尽诛之。王公卿士及诸朝臣死者二千馀人。十四日车驾入城,大赦天下,改号为建义元年,是为庄帝。于时新经大兵,人物歼尽,流迸之徒,惊骇未出。庄帝肇升太极,解网垂仁,唯散骑常侍山伟一人拜恩南阙。加荣使持节中外诸军事大将军、开府北道大行台、都督十州诸军事大将军、领左右、太原王。其天穆为侍中、太尉公、世袭并州刺史、上党王。起家为公卿牧守者,不可胜数。二十日洛中草草,犹自不安,死生相怨,人怀异虑。贵室豪家,并宅竞窜。贫夫贱士,襁负争逃。於是出诏,滥死者普加褒赠。三品以上,赠三公。五品以上,赠令仆。七品以上,赠州牧。白民赠郡镇。於是稍安。帝纳荣女为皇后。进荣为柱国大将军录尚书事,馀官如故。进天穆为大将军,馀官皆如故。
yǒng ān èr nián wǔ yuè, běi hǎi wáng yuán hào fù rù luò, zài cǐ sì jù bīng.
永安二年五月,北海王元颢复入洛,在此寺聚兵。
hào, zhuāng dì cóng xiōng yě. xiào chāng mò, zhèn jí jùn, wén ěr zhū róng rù luò yáng, suì nán bēn xiāo yǎn. shì nián rù luò, zhuāng dì běi xún. hào dēng huáng dì wèi, gǎi nián yuē jiàn wǔ yuán nián. hào yǔ zhuāng dì shū yuē:" dà dào jì yǐn, tiān xià fěi gōng. huò fú bù zhuī, yǔ néng yì jué. zhèn yóu shù jī wǔ dì, wú qǔ liù jūn. zhèng yǐ kāng bǐ wàn shèng, zī zhū dà bǎo, fēi tān huáng dì zhī zūn, qǐ tú liù hé zhī fù? zhí yǐ ěr zhū róng wǎng suì rù luò, shùn ér qín wáng, zhōng wèi wèi zéi. nì rèn jiā yú jūn qīn, fēng dí sì yú qīng zǎi. yuán shì shào zhǎng, dài yù wú yí. yǐ yǒu chén héng dào qí zhī xīn, fēi wú liù qīng fēn jìn zhī jì. dàn yǐ sì hǎi héng liú, yù cuàn wèi kě zàn shù jūn chén, jiǎ xiāng bài zhì. hài qīng xiōng dì, dú fū jiè lì. zūn yǎng dài shí, chén jié jù jiǔ? zhèn dǔ cǐ xīn hán, yuǎn tóu jiāng biǎo, qì qǐng liáng cháo, shì zài fù chǐ. fēng xíng jiàn yè, diàn fù sān chuān. zhèng yù wèn zuì yú ěr zhū, chū qīng yú zhì gù xù shēn yuàn yú gǔ ròu, jiě cāng shēng yú dào xuán. wèi qīng míng móu jī jié, gōng lái jiàn wǒ, gòng xù āi xīn, tóng tǎo xiōng jié. bù yì jià rù chéng gāo, biàn ěr běi dù. suī pò yú xiōng shǒu, shì bù zì yóu, huò èr shēng sù huái, qì jiàn cāi wǒ. wén zhī yǒng tàn, fǔ jīn ér shī. hé zhě? zhèn zhī yú qīng, xiōng dì fēi yuǎn, lián zhī fēn yè, xìng miè xiāng yī. jiǎ yǒu nèi xì, wài yóu yù wǔ, kuàng wǒ yǔ qīng, mù hòu piān dǔ, qí yú jí nàn, fán jīn mò rú. qì qīn jí chóu, yì jiāng yān jù yě? qiě ěr zhū róng bù chén zhī jī, bào yú páng wǔ, móu wèi shè jì, yú zhì tóng jiàn. qīng nǎi míng bái yí yú bì rán, tuō mìng chái láng, wěi shēn hǔ kǒu, qì qīn zhù zéi, xiōng dì xún gē. jiǎ huò mín dì, běn shì róng wù, ruò kè chéng yì, jué fēi qīng yǒu. tú wēi zōng guó, yǐ guǎng kòu chóu. kuài zéi mǎng zhī xīn, jiǎ biàn zhuāng zhī lì. yǒu shí zhī shì, xián wèi cán zhī. jīn jiā guó lóng tì, zài qīng yǔ wǒ. ruò tiān dào zhù shùn, shì zī yì jǔ, zé huáng wèi zōng shè, yǔ yùn wú qióng. tǎng tiān bù yàn luàn, hú jié wèi tiǎn, chī míng láng shì, jiàn shí hé běi, zài róng wèi fú, yú qīng wèi huò. qǐ yī yì rén? chǐ shū dào yì, qīng yí sān fù. jiān lì shì tú, fù guì kě bǎo, xùn rén fēi lǜ. zhōng bù shí yán, zì xiāng yú ròu. shàn zé yuán jí, wù yí hòu huǐ." cǐ huáng mén láng zǔ yíng zhī cí yě. shí dì zài zhǎng zǐ chéng, tài yuán wáng shàng dǎng wáng lái fù jí. liù yuè, dì wéi hé nèi, tài shǒu yuán táo tāng chē qí jiāng jūn zōng zhèng zhēn sūn děng wéi hào shǒu, gōng zhī fú kè. shí shǔ yán hè, jiàng shì pí láo. tài yuán wáng yù shǐ dì xìng jìn yáng, zhì qiū gèng jǔ dà yì. wèi jué, zhào liú zhù shì zhī. zhù yuē:" bì kè." yú shì zhì míng jìn lì gōng zhī, rú qí yán. táo tāng zhēn sūn bìng zhǎn shǒu, yǐ xùn sān jūn. hào wén hé nèi bù shǒu, qīn lǜ bǎi liáo chū zhèn hé qiáo, tè qiān shì zhōng ān fēng wáng yán míng wǎng shǒu xiá shí. qī yuè dì zhì hé yáng, yǔ hào gé hé xiāng wàng. tài yuán wáng mìng chē qí jiāng jūn ěr zhū zhào qián shī dù hé, pò yán míng yú xiá shí. hào wén yán míng bài, yì sàn zǒu. suǒ jiāng jiāng huái zǐ dì wǔ qiān rén, mò bù jiě jiǎ xiāng qì, wò shǒu chéng bié. hào yǔ shù shí qí yù bēn xiāo yǎn, zhì zhǎng shè, wèi shè mín zhǎn qí shǒu, chuán sòng jīng shī. èr shí rì dì hái luò yáng, jìn tài yuán wáng tiān zhù dà jiàng jūn, yú guān yì rú gù jìn shàng dǎng wáng tài zǎi, yú guān yì rú gù.
颢,庄帝从兄也。孝昌末,镇汲郡,闻尔朱荣入洛阳,遂南奔萧衍。是年入洛,庄帝北巡。颢登皇帝位,改年曰建武元年。颢与庄帝书曰:"大道既隐,天下匪公。祸福不追,与能义绝。朕犹庶几五帝,无取六军。正以糠秕万乘,锱铢大宝,非贪皇帝之尊,岂图六合之富?直以尔朱荣往岁入洛,顺而勤王,终为魏贼。逆刃加於君亲,锋镝肆於卿宰。元氏少长,殆欲无遗。已有陈恒盗齐之心,非无六卿分晋之计。但以四海横流,欲篡未可;暂树君臣,假相拜置。害卿兄弟,独夫介立。遵养待时,臣节讵久?朕睹此心寒,远投江表,泣请梁朝,誓在复耻。风行建业,电赴三川。正欲问罪於尔朱,出卿於桎梏;恤深怨於骨肉,解苍生於倒悬。谓卿明眸击节,躬来见我,共叙哀辛,同讨凶羯。不意驾入城皋,便尔北渡。虽迫於凶手,势不自由,或贰生素怀,弃剑猜我。闻之永叹,抚衿而失。何者?朕之於卿,兄弟非远,连枝分叶,兴灭相依。假有内阋,外犹御侮,况我与卿,睦厚偏笃,其於急难,凡今莫如。弃亲即雠,义将焉据也?且尔朱荣不臣之迹,暴於旁午,谋魏社稷,愚智同见。卿乃明白疑於必然,讬命豺狼,委身虎口,弃亲助贼,兄弟寻戈。假获民地,本是荣物,若克城邑,绝非卿有。徒危宗国,以广寇仇。快贼莽之心,假卞庄之利。有识之士,咸为惭之。今家国隆替,在卿与我。若天道助顺,誓兹义举,则皇魏宗社,与运无穷。傥天不厌乱,胡羯未殄,鸱鸣狼噬,荐食河北,在荣为福,於卿为祸。岂伊异人?尺书道意,卿宜三复。兼利是图,富贵可保,狥人非虑。终不食言,自相鱼肉。善择元吉,勿贻后悔。"此黄门郎祖莹之词也。时帝在长子城,太原王、上党王来赴急。六月,帝围河内,太守元桃汤、车骑将军宗正珍孙等为颢守,攻之弗克。时暑炎赫,将士疲劳。太原王欲使帝幸晋阳,至秋更举大义。未决,召刘助筮之。助曰:"必克。"於是至明尽力攻之,如其言。桃汤、珍孙并斩首,以殉三军。颢闻河内不守,亲率百僚出镇河桥,特迁侍中安丰王延明往守硖石。七月帝至河阳,与颢隔河相望。太原王命车骑将军尔朱兆潜师渡河,破延明於硖石。颢闻延明败,亦散走。所将江淮子弟五千人,莫不解甲相泣,握手成别。颢与数十骑欲奔萧衍,至长社,为社民斩其首,传送京师。二十日帝还洛阳,进太原王天柱大将军,馀官亦如故;进上党王太宰,馀官亦如故。
yǒng ān sān nián, nì zéi ěr zhū zhào qiú zhuāng dì yú sì.
永安三年,逆贼尔朱兆囚庄帝於寺。
shí tài yuán wáng wèi jí xīn jiāo, gōng gāo yì chǐ, yǔ duó rèn qíng, zāng pǐ sì yì. dì nù wèi zuǒ yòu yuē:" zhèn níng zuò gāo guì xiāng gōng sǐ, bù zuò hàn xiàn dì shēng." jiǔ yuè èr shí wǔ rì, zhà yán chǎn tài zǐ, róng mù bìng rù cháo, zhuāng dì shǒu rèn róng yú míng guāng diàn, mù wèi fú bīng lǔ xiān suǒ shā. róng shì zǐ bù luò dà rén yì sǐ yān. róng bù xià chē qí jiāng jūn ěr zhū yáng dōu děng èr shí rén, suí rù zhū huá mén, yì wèi fú bīng suǒ shā. wéi yòu pú yè ěr zhū shì lóng sù zài jiā, wén róng sǐ, zǒng róng bù qǔ, shāo xī yáng mén, bēn hé qiáo. zhì shí yuè yī rì, lóng yǔ róng qī běi xiāng jùn cháng gōng zhǔ zhì máng shān féng wáng sì wèi róng zhuī fú jiàn zhāi, jí qiǎn ěr zhū hóu tǎo fá ěr zhū nà lǜ guī děng, lǐng hú qí yī qiān, jiē bái fú lái zhì guō xià, suǒ tài yuán wáng shī sàng. dì shēng dà xià mén wàng zhī, qiǎn zhǔ shū niú fǎ shàng wèi guī děng yuē:" tài yuán wáng lì gōng bù zhōng, yīn tú xìn nì, wáng fǎ wú qīn, yǐ yī zhèng xíng, zuì zhǐ róng shēn, yú jiē bù wèn. qīng děng hé wéi bù jiàng? guān jué rú gù." guī yuē:" chén cóng tài yuán wáng lái zhāo bì xià, hé hū jīn rì wǎng zhì wú lǐ? chén yù hái jìn yáng, bù rěn kōng qù, yuàn dé tài yuán wáng shī sàng, shēng sǐ wú hèn." fā yán yǔ lèi, āi bù zì shèng. qún hú tòng kū, shēng zhèn jīng shī. dì wén zhī, yì wèi shāng huái. qiǎn shì zhōng zhū yuán lóng jī tiě quàn yǔ shì lóng, dài zhī bù sǐ, guān wèi rú gù. shì lóng wèi yuán lóng yuē:" tài yuán wáng gōng gé tiān dì, dào jì shēng mín, chì xīn fèng guó, shén míng suǒ zhī. cháng lè bù gù xìn shì, wǎng hài zhōng liáng, jīn rì liǎng xíng tiě zì, hé zú kě xìn? wú wèi tài yuán wáng bào chóu, zhōng bù guī xiáng!" yuán lóng jiàn shì lóng hū dì wèi cháng lè, zhī qí bù kuǎn, qiě yǐ yán dì. dì jí chū kù wù zhì chéng xī mén wài, mù gǎn sǐ zhī shì yǐ tǎo shì lóng. yī rì jí dé wàn rén, yǔ guī děng zhàn yú guō wài, xiōng shì bù cuī. guī děng lǚ shè róng chǎng, biàn lǐ jī cì. jīng shī shì zhòng wèi xí jūn lǚ, suī jiē yì yǒng, lì bù cóng xīn. sān rì pín zhàn, ér yóu hún bù xī. dì gèng mù rén duàn hé qiáo. yǒu hàn zhōng rén lǐ miáo wèi shuǐ jūn, cóng shàng liú fàng huǒ shāo qiáo. shì lóng jiàn qiáo bèi fén, suì dà piāo shēng mín, běi shàng tài xíng. dì qiǎn shì zhōng yuán zi gōng huáng mén láng yáng kuān, lǐng bù qí sān wàn, zhèn hé nèi. shì lóng zhì gāo dōu, lì tài yuán tài shǒu zhǎng guǎng wáng yè wéi zhǔ, gǎi hào yuē jiàn míng yuán nián. ěr zhū shì zì fēng wáng zhě bā rén. zhǎng guǎng wáng dōu jìn yáng, qiǎn yǐng chuān wáng ěr zhū zhào jǔ bīng xiàng jīng shī, zi gōng jūn shī lì, zhào zì léi bēi shè dù, qín zhuāng dì yú shì gān diàn. dì chū yǐ huáng hé bēn jí, wèi zhào dé cù jì, bù yì zhào bù yóu zhōu jí, píng liú ér dù. shì rì shuǐ qiǎn, bù méi mǎ fù, gù jí cǐ nán. shū qì suǒ jì, wèi zhī yǒu yě. xuàn zhī yuē:" xī guāng wǔ shòu mìng, bīng qiáo níng yú hū shuǐ zhāo liè zhōng qǐ, dì lú yǒng yú ní gōu. jiē lǐ hé yú tiān, shén zhī suǒ fú, gù néng gōng jì yǔ zhòu, dà bì shēng mín. ruò zhào zhě fēng mù chái shēng, xíng qióng xiāo jìng, zǔ bīng ān rěn, zéi hài jūn qīn, huáng líng yǒu zhī, jiàn qí xiōng dé! fǎn shǐ mèng jīn yóu xī, zàn qí nì xīn. yì chēng tiān dào huò yín, guǐ shén fú qiān, yǐ cǐ yàn zhī, xìn wèi xū shuō." shí zhào yíng jūn shàng shū shěng, jiàn tiān zǐ jīn gǔ, tíng shè lòu kè, pín yù fēi zhǔ, jiē yōng zhī yú mù. suǒ dì yú sì mén lóu shàng. shí shí èr yuè, dì huàn hán, suí zhào qǐ tóu jīn, zhào bù yǔ. suì qiú dì hái jìn yáng, yì yú sān jí sì. dì lín bēng lǐ fó, yuàn bù wéi guó wáng. yòu zuò wǔ yán yuē:" quán qù shēng dào cù, yōu lái sǐ lù cháng. huái hèn chū guó mén, hán bēi rù guǐ xiāng. suì mén yī shí bì, yōu tíng qǐ fù guāng? sī niǎo yín qīng sōng, āi fēng chuī bái yáng. xī lái wén sǐ kǔ, hé yán shēn zì dāng!" zhì tài chāng yuán nián dōng, shǐ yíng zǐ gōng fù jīng shī, zàng dì jìng líng, suǒ zuò wǔ yán shī jí wéi wǎn gē cí. cháo yě wén zhī, mò bù bēi tòng. bǎi xìng guān zhě, xī jiē yǎn tì ér yǐ!
时太原王位极心骄,功高意侈,与夺任情,臧否肆意。帝怒谓左右曰:"朕宁作高贵乡公死,不作汉献帝生。"九月二十五日,诈言产太子,荣、穆并入朝,庄帝手刃荣於明光殿,穆为伏兵鲁暹所煞。荣世子部落大人亦死焉。荣部下车骑将军尔朱阳都等二十人,随入朱华门,亦为伏兵所杀。唯右仆射尔朱世隆素在家,闻荣死,总荣部曲,烧西阳门,奔河桥。至十月一日,隆与荣妻北乡郡长公主至芒山冯王寺为荣追福荐斋,即遣尔朱侯讨伐、尔朱那律归等,领胡骑一千,皆白服来至郭下,索太原王尸丧。帝升大夏门望之,遣主书牛法尚谓归等曰:"太原王立功不终,阴图衅逆,王法无亲,已依正刑,罪止荣身,馀皆不问。卿等何为不降?官爵如故。"归曰:"臣从太原王来朝陛下,何忽今日枉致无理?臣欲还晋阳,不忍空去,愿得太原王尸丧,生死无恨。"发言雨泪,哀不自胜。群胡恸哭,声振京师。帝闻之,亦为伤怀。遣侍中朱元龙赍铁券与世隆,待之不死,官位如故。世隆谓元龙曰:"太原王功格天地,道济生民,赤心奉国,神明所知。长乐不顾信誓,枉害忠良,今日两行铁字,何足可信?吾为太原王报仇,终不归降!"元龙见世隆呼帝为长乐,知其不款,且以言帝。帝即出库物置城西门外,募敢死之士以讨世隆。一日即得万人,与归等战於郭外,凶势不摧。归等屡涉戎场,便李击刺。京师士众未习军旅,虽皆义勇,力不从心。三日频战,而游魂不息。帝更募人断河桥。有汉中人李苗为水军,从上流放火烧桥。世隆见桥被焚,遂大剽生民,北上太行。帝遣侍中源子恭、黄门郎杨宽,领步骑三万,镇河内。世隆至高都,立太原太守长广王晔为主,改号曰建明元年。尔朱氏自封王者八人。长广王都晋阳,遣颍川王尔朱兆举兵向京师,子恭军失利,兆自雷陂涉渡,擒庄帝於式乾殿。帝初以黄河奔急,谓兆得猝济,不意兆不由舟楫,凭流而渡。是日水浅,不没马腹,故及此难。书契所记,未之有也。衒之曰:"昔光武受命,冰桥凝於滹水;昭烈中起,的卢踊於泥沟。皆理合於天,神祗所福,故能功济宇宙,大庇生民。若兆者蜂目豺声,行穷枭獍,阻兵安忍,贼害君亲,皇灵有知,鉴其凶德!反使孟津由膝,赞其逆心。《易》称天道祸淫,鬼神福谦,以此验之,信为虚说。"时兆营军尚书省,建天子金鼓,庭设漏刻,嫔御妃主,皆拥之於幕。锁帝於寺门楼上。时十二月,帝患寒,随兆乞头巾,兆不与。遂囚帝还晋阳,缢於三级寺。帝临崩礼佛,愿不为国王。又作五言曰:"权去生道促,忧来死路长。怀恨出国门,含悲入鬼乡。隧门一时闭,幽庭岂复光?思鸟吟青松,哀风吹白杨。昔来闻死苦,何言身自当!"至太昌元年冬,始迎梓宫赴京师,葬帝靖陵,所作五言诗即为挽歌词。朝野闻之,莫不悲恸。百姓观者,悉皆掩涕而已!
yǒng xī sān nián èr yuè, fú tú wèi huǒ suǒ shāo, dì dēng líng yún tái wàng huǒ, qiǎn nán yáng wáng bǎo jù lù shàng shū shì zhǎng sūn zhì, jiāng yǔ lín yī qiān jiù fù huǒ suǒ, mò bù bēi xī, chuí lèi ér qù. huǒ chū cóng dì bā jí zhōng píng dàn dà fā, dāng shí léi yǔ huì míng, zá xià sǎn xuě. bǎi xìng dào sú, xián lái guān huǒ, bēi āi zhī shēng, zhèn dòng jīng yì. shí yǒu sān bǐ qiū, fù huǒ ér sǐ. huǒ jīng sān yuè bù miè. yǒu huǒ rù dì xún zhù, zhōu nián yóu yǒu yān qì.
永熙三年二月,浮图为火所烧,帝登凌云台望火,遣南阳王宝炬、录尚书事长孙稚,将羽林一千救赴火所,莫不悲惜,垂泪而去。火初从第八级中平旦大发,当时雷雨晦冥,杂下霰雪。百姓道俗,咸来观火,悲哀之声,振动京邑。时有三比丘,赴火而死。火经三月不灭。有火入地寻柱,周年犹有烟气。
qí nián wǔ yuè zhōng, yǒu rén cóng dōng lái jùn lái, yún:" jiàn fú tú yú hǎi zhōng, guāng míng zhào yào, yǎn rán rú xīn, hǎi shàng zhī mín, xián jiē jiàn zhī. é rán wù qǐ, fú tú suì yǐn." zhì qī yuè zhōng, píng yáng wáng wèi shì zhōng hú sī chūn suǒ xié, bēn yú cháng ān. shí yuè ér jīng shī qiān yè.
其年五月中,有人从东莱郡来,云:"见浮图於海中,光明照耀,俨然如新,海上之民,咸皆见之。俄然雾起,浮图遂隐。"至七月中,平阳王为侍中斛斯椿所挟,奔於长安。十月而京师迁邺。
jiàn zhōng sì, pǔ tài yuán nián shàng shū lìng lè píng wáng ěr zhū shì lóng suǒ lì yě. běn shì yān guān sī kōng liú téng zhái.
建中寺,普泰元年尚书令乐平王尔朱世隆所立也。本是阉官司空刘腾宅。
wū yǔ shē chǐ, liáng dòng yú zhì, yī lǐ zhī jiān, láng wǔ chōng yì, táng bǐ xuān guāng diàn, mén pǐ qián míng mén, bó chǎng hóng lì, zhū wáng mò jí yě.
屋宇奢侈,梁栋逾制,一里之间,廊庑充溢,堂比宣光殿,门匹乾明门,博敞弘丽,诸王莫及也。
zài xī yáng mén nèi yù dào běi suǒ wèi yán nián lǐ.
在西阳门内御道北所谓延年里。
liú téng zhái dōng yǒu tài pú sì, sì dōng yǒu chéng huáng shǔ, shǔ dōng yǒu wǔ kù shǔ, jí wèi xiàng guó sī mǎ wén wáng fǔ, kù dōng zhì chāng hé gōng mén shì yě.
刘腾宅东有太仆寺,寺东有乘黄署,署东有武库署,即魏相国司马文王府,库东至阊阖宫门是也。
xī yáng mén nèi yù dào nán, yǒu yǒng kāng lǐ. lǐ nèi fù yǒu lǐng jūn jiāng jūn yuán yì zhái.
西阳门内御道南,有永康里。里内复有领军将军元乂宅。
jué gù jǐng dé shí míng, yún shì hàn tài wèi xún yù zhái.
掘故井得石铭,云是汉太尉荀彧宅。
zhèng guāng nián zhōng, yuán yì zhuān quán, tài hòu yōu gé yǒng xiàng, téng wèi móu zhǔ.
正光年中,元乂专权,太后幽隔永巷,腾为谋主。
yì shì jiāng yáng wáng jì zhī zǐ, tài hòu mèi xù. xī píng chū, míng dì yòu chōng, zhū wáng quán shàng, tài hòu bài yì wèi shì zhōng lǐng jūn zuǒ yòu, lìng zǒng jìn bīng, wěi yǐ fù xīn, fǎn dé yōu gé yǒng xiàng liù nián, tài hòu kū yuē:" yǎng hǔ zì niè, zhǎng huǐ chéng shé."
乂是江阳王继之子,太后妹婿。熙平初,明帝幼冲,诸王权上,太后拜乂为侍中、领军左右,令总禁兵,委以腹心,反得幽隔永巷六年,太后哭曰:"养虎自齧,长虺成蛇。"
zhì xiào chāng èr nián tài hòu fǎn zhèng, suì zhū yì děng, méi téng tián zhái. yuán yì zhū rì, téng yǐ wù gù, tài hòu zhuī sī téng zuì, fā mù cán shī, shǐ qí shén líng wú suǒ guī qù. yǐ zhái cì gāo yáng wáng yōng. jiàn yì yuán nián shàng shū lìng lè píng wáng ěr zhū shì lóng wèi róng zhuī fú, tí yǐ wéi sì. zhū mén huáng gé, suǒ wèi xiān jū yě. yǐ qián tīng wèi fó diàn, hòu táng wèi jiǎng shì. jīn huā bǎo gài, biàn mǎn qí zhōng. yǒu yī liáng fēng táng, běn téng bì shǔ zhī chù, qī liáng cháng lěng, jīng xià wú yíng, yǒu wàn nián qiān suì zhī shù yě.
至孝昌二年太后反政,遂诛乂等,没腾田宅。元乂诛日,腾已物故,太后追思腾罪,发墓残尸,使其神灵无所归趣。以宅赐高阳王雍。建义元年尚书令乐平王尔朱世隆为荣追福,题以为寺。朱门黄阁,所谓仙居也。以前厅为佛殿,后堂为讲室。金花宝盖,遍满其中。有一凉风堂,本腾避暑之处,凄凉常冷,经夏无蝇,有万年千岁之树也。
zhǎng qiū sì, liú téng suǒ lì yě.
长秋寺,刘腾所立也。
téng chū wèi zhǎng qiū qīng, yīn yǐ wéi míng.
腾初为长秋卿,因以为名。
zài xī yáng mén nèi yù dào běi yī lǐ.
在西阳门内御道北一里。
yì zài yán nián lǐ, jí shì jìn zhōng cháo shí jīn shì chù. sì běi yǒu méng fàn chí, xià zé yǒu shuǐ, dōng zé jié yǐ.
亦在延年里,即是晋中朝时金市处。寺北有濛氾池,夏则有水,冬则竭矣。
zhōng yǒu sān céng fú tú yī suǒ, jīn pán líng shā, yào zhū chéng nèi. zuò liù yá bái xiàng fù shì jiā zài xū kōng zhōng. zhuāng yán fó shì, xī yòng jīn yù, zuò gōng zhī yì, nán kě jù chén. sì yuè sì rì cǐ xiàng cháng chū, bì xié shī zi dǎo yǐn qí qián. tūn dāo tǔ huǒ, téng xiāng yī miàn cǎi chuáng shàng suǒ, guǐ jué bù cháng. qí jì yì fú, guān yú dū shì. xiàng tíng zhī chù, guān zhě rú dǔ. dié xiāng jiàn yuè, cháng yǒu sǐ rén.
中有三层浮图一所,金盘灵刹,曜诸城内。作六牙白象负释迦在虚空中。庄严佛事,悉用金玉,作工之异,难可具陈。四月四日此像常出,辟邪师子导引其前。吞刀吐火,腾骧一面;彩幢上索,诡谲不常。奇伎异服,冠於都市。像停之处,观者如堵。迭相践跃,常有死人。
yáo guāng sì, shì zōng xuān wǔ huáng dì suǒ lì. zài chāng hé chéng mén yù dào běi, dōng qù qiān qiū mén èr lǐ.
瑶光寺,世宗宣武皇帝所立。在阊阖城门御道北,东去千秋门二里。
qiān qiū mén nèi dào běi yǒu xī yóu yuán, yuán zhōng yǒu líng yún tái, jí shì wèi wén dì suǒ zhù zhě. tái shàng yǒu bā jiǎo jǐng, gāo zǔ yú jǐng běi zào liáng fēng guān, dēng zhī yuǎn wàng, mù jí luò chuān. tái xià yǒu bì hǎi qǔ chí. tái dōng yǒu xuān cí guān, qù dì shí zhàng. guān dōng yǒu líng zhī diào tái, lèi mù wèi zhī, chū yú hǎi zhōng, qù dì èr shí zhàng. fēng shēng hù yǒu, yún qǐ liáng dòng, dān yíng kè jué, tú xiě liè xiān. kè shí wèi jīng yú, bēi fù diào tái jì rú cóng dì yǒng chū, yòu shì kōng zhōng fēi xià. diào tái nán yǒu xuān guāng diàn, běi yǒu jiā fú diàn, xī yǒu jiǔ lóng diàn, diàn qián jiǔ lóng tǔ shuǐ chéng yī hǎi. fán sì diàn, jiē yǒu fēi gé xiàng líng zhī wǎng lái. sān fú zhī yuè, huáng dì zài líng zhī tái yǐ bì shǔ.
千秋门内道北有西游园,园中有凌云台,即是魏文帝所筑者。台上有八角井,高祖於井北造凉风观,登之远望,目极洛川。台下有碧海曲池。台东有宣慈观,去地十丈。观东有灵芝钓台,累木为之,出於海中,去地二十丈。风生户牖,云起梁栋,丹楹刻桷,图写列仙。刻石为鲸鱼,背负钓台;既如从地踊出,又似空中飞下。钓台南有宣光殿,北有嘉福殿,西有九龙殿,殿前九龙吐水成一海。凡四殿,皆有飞阁向灵芝往来。三伏之月,皇帝在灵芝台以避暑。
yǒu wǔ céng fú tú yī suǒ, qù dì wǔ shí zhàng. xiān zhǎng líng xū, duó chuí yún biǎo, zuò gōng zhī miào, liè měi yǒng níng. jiǎng diàn ní fáng, wǔ bǎi yú jiān. qǐ shū lián gèn, hù yǒu xiāng tōng, zhēn mù xiāng cǎo, bù kě shèng yán. niú jīn gǒu gǔ zhī mù, jī tóu yā jiǎo zhī cǎo, yì xī bèi yān. jiāo fáng pín yù, xué dào zhī suǒ, yè tíng měi rén, bìng zài qí zhōng. yì yǒu míng zú chǔ nǚ, xìng ài dào chǎng, luò fà cí qīn, lái yí cǐ sì, píng zhēn lì zhī shì, fú xiū dào zhī yī, tóu xīn bā zhèng, guī chéng yī chéng. yǒng ān sān nián zhōng ěr zhū zhào rù luò yáng, zòng bīng dà lüè, shí yǒu xiù róng hú qí shù shí, rù yáo guāng sì yín huì, zì cǐ hòu pō huò jī shàn. jīng shī yǔ yuē:" luò yáng nán ér jí zuò jì, yáo guāng sì ní duó zuò xù."
有五层浮图一所,去地五十丈。仙掌凌虚,铎垂云表,作工之妙,埒美永宁。讲殿尼房,五百馀间。绮疏连亘,户牖相通,珍木香草,不可胜言。牛筋狗骨之木,鸡头鸭脚之草,亦悉备焉。椒房嫔御,学道之所,掖庭美人,并在其中。亦有名族处女,性爱道场,落发辞亲,来仪此寺,屏珍丽之饰,服修道之衣,投心八正,归诚一乘。永安三年中尔朱兆入洛阳,纵兵大掠,时有秀容胡骑数十,入瑶光寺淫秽,自此后颇获讥讪。京师语曰:"洛阳男儿急作髻,瑶光寺尼夺作婿。"
yáo guāng sì běi yǒu chéng míng mén, yǒu jīn yōng chéng, jí wèi shì suǒ zhù.
瑶光寺北有承明门,有金墉城,即魏氏所筑。
jìn yǒng kāng zhōng huì dì yōu yú jīn yōng chéng. dōng yǒu luò yáng xiǎo chéng, yǒng jiā zhōng suǒ zhù. chéng dōng běi jiǎo yǒu wèi wén dì bǎi chǐ lóu, nián suī jiǔ yuǎn, xíng zhì rú chū. gāo zǔ zài chéng nèi zuò guāng jí diàn, yīn míng jīn yōng chéng mén wèi guāng jí mén. yòu zuò chóng lóu fēi gé, biàn chéng shàng xià, cóng dì wàng zhī, yǒu rú yún yě.
晋永康中惠帝幽于金墉城。东有洛阳小城,永嘉中所筑。城东北角有魏文帝百尺楼,年虽久远,形制如初。高祖在城内作光极殿,因名金墉城门为光极门。又作重楼飞阁,遍城上下,从地望之,有如云也。
jǐng lè sì, tài fù qīng hé wén xiàn wáng yì suǒ lì yě.
景乐寺,太傅清河文献王怿所立也。
yì shì xiào wén huáng dì zhī zǐ, xuān wǔ huáng dì zhī dì.
怿是孝文皇帝之子,宣武皇帝之弟。
zài chāng hé nán, yù dào dōng. xī wàng yǒng níng sì zhèng xiāng dāng.
[在]阊阖南,御道东。西望永宁寺正相当。
sì xī yǒu sī tú fǔ, dōng yǒu dà jiàng jūn gāo zhào zhái. běi lián yì jǐng lǐ. yì jǐng lǐ běi mén wài yǒu cóng shù shù zhū, zhī tiáo fán mào. xià yǒu gān jǐng yī suǒ, shí cáo tiě guàn, gōng jǐ xíng rén, yǐn shuǐ bì yīn, duō yǒu qì zhě.
寺西有司徒府,东有大将军高肇宅。北连义井里。义井里北门外有丛树数株,枝条繁茂。下有甘井一所,石槽铁罐,供给行人,饮水庇阴,多有憩者。
yǒu fó diàn yī suǒ, xiàng niǎn zài yān. diāo kè qiǎo miào, guàn jué yī shí. táng wǔ zhōu huán, qū fáng lián jiē, qīng tiáo fú hù, huā ruǐ bèi tíng. zhì yú liù zhāi, cháng shè nǚ lè, gē shēng rǎo liáng, wǔ xiù xú zhuǎn, sī guǎn liáo liàng, xié miào rù shén. yǐ shì ní sì, zhàng fū bù dé rù. dé wǎng guān zhě, yǐ wéi zhì tiān táng. jí wén xiàn wáng hōng, sì jìn shāo kuān, bǎi xìng chū rù, wú fù xiàn ài. hòu rǔ nán wáng yuè fù xiū zhī.
有佛殿一所,像辇在焉。雕刻巧妙,冠绝一时。堂庑周环,曲房连接,轻条拂户,花蕊被庭。至於六斋,常设女乐,歌声绕梁,舞袖徐转,丝管寥亮,谐妙入神。以是尼寺,丈夫不得入。得往观者,以为至天堂。及文献王薨,寺禁稍宽,百姓出入,无复限碍。后汝南王悦复脩之。
yuè shì wén xiàn zhī dì.
悦是文献之弟。
zhào zhū yīn yuè, chěng jì sì nèi. qí qín guài shòu, wǔ biàn diàn tíng. fēi kōng huàn huò, shì suǒ wèi dǔ. yì duān qí shù, zǒng cuì qí zhōng. bō lǘ tóu jǐng, zhí zǎo zhòng guā, xū yú zhī jiān, jiē dé shí zhī. shì nǚ guān zhě, mù luàn jīng mí. zì jiàn yì yǐ hòu, jīng shī pín yǒu dà bīng, cǐ xì suì yǐn yě.
召诸音乐,逞伎寺内。奇禽怪兽,舞抃殿庭。飞空幻惑,世所未睹。异端奇术,总萃其中。剥驴投井,植枣种瓜,须臾之间,皆得食之。士女观者,目乱精迷。自建义已后,京师频有大兵,此戏遂隐也。
zhāo yí ní sì, yān guān děng suǒ lì yě. zài dōng yáng mén nèi yī lǐ yù dào nán.
昭仪尼寺,阉官等所立也。在东阳门内一里御道南。
dōng yáng mén nèi dào běi yǒu tài cāng dǎo guān èr shǔ. dōng nán zhì sù lǐ, cāng sī guān shǔ zhù qí nèi.
东阳门内道北[有]太仓、导官二署。东南治粟里,仓司官属住其内。
tài hòu lín cháo, hūn sì zhuān chǒng, huàn zhě zhī jiā, jī jīn mǎn táng. shì yǐ xiāo xīn yún:" gāo xuān dòu shēng zhě, jìn shì yān guān zhī lí fù hú mǎ míng kē zhě, mò bù huáng mén zhī yǎng xī yě."
太后临朝,阍寺专宠,宦者之家,积金满堂。是以萧忻云:"高轩斗升者,尽是阉官之釐妇;胡马鸣珂者,莫不黄门之养息也。"
xīn, yáng píng rén yě. ài shàng wén jí, shǎo yǒu míng yù, jiàn hūn sì chǒng shèng, suì fā cǐ yán, yīn jí zhī míng, wèi zhì shū shì yù shǐ.
忻,阳平人也。爱尚文籍,少有名誉,见阍寺宠盛,遂发此言,因即知名,为治书侍御史。
sì yǒu yī fú èr pú sà, sù gōng jīng jué, jīng shī suǒ wú yě. sì yuè qī rì cháng chū yì jǐng míng, jǐng míng sān xiàng héng chū yíng zhī, jì lè zhī shèng, yǔ liú téng xiāng bǐ. táng qián yǒu jiǔ shù miàn mù. zhāo yí sì yǒu chí, jīng shī xué tú wèi zhī dí quán yě.
寺有一佛二菩萨,塑工精绝,京师所无也。四月七日常出诣景明,景明三像恒出迎之,伎乐之盛,与刘腾相比。堂前有酒树面木。昭仪寺有池,京师学徒谓之翟泉也。
xuàn zhī àn dù yù zhù chūn qiū yún dí quán zài jìn tài cāng xī nán. àn jìn tài cāng zài jiàn chūn mén nèi, jīn tài cāng zài dōng yáng mén nèi, cǐ dì jīn zài tài cāng xī nán, míng fēi dí quán yě. hòu yǐn shì zhào yì yún:" cǐ dì shì jìn shì zhōng shí chóng jiā chí, chí nán yǒu lǜ zhū lóu." yú shì xué tú shǐ wù, jīng guò zhě, xiǎng jiàn lǜ zhū zhī róng yě.
衒之按杜预注《春秋》云翟泉在晋太仓西南。按晋太仓在建春门内,今太仓在东阳门内,此地今在太仓西南,明非翟泉也。后隐士赵逸云:"此地是晋侍中石崇家池,池南有绿珠楼。"於是学徒始寤,经过者,想见绿珠之容也。
chí xī nán yǒu yuàn huì sì, zhōng shū shì láng wáng yì shě zhái suǒ lì yě. fó táng qián shēng sāng shù yī zhū, zhí shàng wǔ chǐ, zhī tiáo héng rào, kē yè bàng bù, xíng rú yǔ gài. fù gāo wǔ chǐ, yòu rán. fán wèi wǔ zhòng, měi zhòng yè shèn gè yì, jīng shī dào sú wèi zhī shén sāng. guān zhě chéng shì, bù shī zhě shén zhòng. dì wén ér è zhī, yǐ wéi huò zhòng. mìng jǐ shì zhōng huáng mén shì láng yuán jì fá shā zhī. qí rì yún wù huì míng, xià fǔ zhī chù, xuè liú zhì dì, jiàn zhě mò bù bēi qì.
池西南有愿会寺,中书侍郎王翊舍宅所立也。佛堂前生桑树一株,直上五尺,枝条横绕,柯叶傍布,形如羽盖。复高五尺,又然。凡为五重,每重叶椹各异,京师道俗谓之神桑。观者成市,布施者甚众。帝闻而恶之,以为惑众。命给事中黄门侍郎元纪伐杀之。其日云雾晦冥,下斧之处,血流至地,见者莫不悲泣。
sì nán yǒu yí shòu lǐ, nèi yǒu bāo xìn xiàn lìng duàn huī zhái. dì xià cháng wén yǒu zhōng shēng. shí jiàn wǔ sè guāng míng, zhào yú táng yǔ. huī shén yì zhī. suì jué guāng suǒ, dé jīn xiàng yī qū, kě gāo sān chǐ, bìng yǒu èr pú sà. fū zuò shàng míng yún:" jìn tài shǐ èr nián wǔ yuè shí wǔ rì shì zhōng zhōng shū jiān xún xù zào." huī suì shě zhái wèi guāng míng sì. shí rén xián yún cǐ xún xù jiù zhái. qí hòu dào zhě yù qiè cǐ xiàng, xiàng yǔ pú sà hé shēng hē zéi, dào zhě jīng bù, yīng jí yǔn dào. zhòng sēng wén xiàng jiào shēng, suì lái zhuō dé zéi.
寺南有宜寿里,内有苞信县令段晖宅。地下常闻有钟声。时见五色光明,照於堂宇。晖甚异之。遂掘光所,得金像一躯,可高三尺,并有二菩萨。趺坐上铭云:"晋太始二年五月十五日侍中中书监荀勖造。"晖遂舍宅为光明寺。时人咸云此荀勖旧宅。其后盗者欲窃此像,像与菩萨合声喝贼,盗者惊怖,应即殒倒。众僧闻像叫声,遂来捉得贼。
hú tǒng sì, tài hòu cóng gū suǒ lì yě.
胡统寺,太后从姑所立也。
rù dào wèi ní, suì jū cǐ sì.
入道为尼,遂居此寺。
zài yǒng níng nán yī lǐ xǔ. bǎo tǎ wǔ zhòng, jīn shā gāo sǒng. dòng fáng zhōu zā, duì hù jiāo shū. zhū zhù sù bì, shèn wéi jiā lì. qí sì zhū ní, dì chéng míng dé, shàn yú kāi dǎo, gōng tán yì lǐ. cháng rù gōng yǔ tài hòu shuō fǎ, qí zī yǎng zī liú, cóng wú bǐ yě.
在永宁南一里许。宝塔五重,金刹高耸。洞房周匝,对户交疏。朱柱素壁,甚为佳丽。其寺诸尼,帝城名德,善於开导,工谈义理。常入宫与太后说法,其资养缁流,从无比也。
xiū fàn sì, zài qīng yáng mén nèi yù dào běi. sōng míng sì, fù zài xiū fàn sì xī. bìng diāo qiáng jùn yǔ, bǐ wū lián méng, yì shì míng sì yě. xiū fàn sì yǒu jīn gāng, jiū gē bù rù, niǎo què bù qī. pú tí dá mó yún dé qí zhēn xiàng yě.
修梵寺,在清阳门内御道北。嵩明寺,复在修梵寺西。并雕墙峻宇,比屋连甍,亦是名寺也。修梵寺有金刚,鸠鸽不入,鸟雀不栖。菩提达磨云得其真相也。
sì běi yǒu yǒng hé lǐ, hàn tài shī dǒng zhuō zhī zhái yě.
寺北有永和里,汉太师董卓之宅也。
lǐ nán běi jiē yǒu chí, zhuō zhī suǒ zào, jīn yóu yǒu shuǐ, dōng xià bù jié.
里南北皆有池,卓之所造,今犹有水,冬夏不竭。
lǐ zhōng yǒu tài fù lù shàng shū shì zhǎng sūn zhì shàng shū yòu pú yè guō zuò lì bù shàng shū xíng luán tíng wèi qīng yuán hóng chāo wèi wèi qīng xǔ bó táo liáng zhōu cì shǐ wèi chéng xìng děng liù zhái.
里中[有]太傅录尚书[事]长孙稚、尚书右仆射郭祚、吏部尚书邢峦、廷尉卿元洪超、卫尉卿许伯桃、凉州刺史尉成兴等六宅。
jiē gāo mén huá wū, zhāi guǎn chǎng lì, qiū huái yìn tú, tóng yáng jiā zhí. dāng shì míng wéi guì lǐ. jué cǐ dì zhě, zhé dé jīn yù bǎo wán zhī wù. shí xíng luán jiā cháng jué dé dān shā, jí qián shù shí wàn, míng yún dǒng tài shī zhī wù. hòu zhuō yè zhōng suí luán suǒ cǐ wù, luán bù yǔ zhī. jīng nián luán suì zú yǐ.
皆高门华屋,斋馆敞丽,楸槐荫途,桐杨夹植。当世名为贵里。掘此地者,辄得金玉宝玩之物。时邢峦家常掘得丹砂,及钱数十万,铭云董太师之物。后卓夜中随峦索此物,峦不与之。经年鸾遂卒矣。
jǐng lín sì, zài kāi yáng mén nèi yù dào dōng. jiǎng diàn dié qǐ, fáng wǔ lián shǔ. dān kǎn xuàn rì, xiù jué yíng fēng, shí wèi shèng dì. sì xī yǒu yuán, duō ráo qí guǒ. chūn niǎo qiū chán, míng shēng xiāng xù. zhōng yǒu chán fáng yī suǒ, nèi zhì zhī huán jīng shè, xíng zhì suī xiǎo, qiǎo gòu nán bǐ. jiā yǐ chán gé xū jìng, yǐn shì níng suì, jiā shù jiā yǒu, fāng dù zā jiē, suī yún cháo shì, xiǎng tóng yán gǔ. jìng xíng zhī sēng, shéng zuò qí nèi, sūn fēng fú dào, jié jiā shù xī.
景林寺,在开阳门内御道东。讲殿叠起,房庑连属。丹槛炫日,绣桷迎风,实为胜地。寺西有园,多饶奇果。春鸟秋蝉,鸣声相续。中有禅房一所,内置祗洹精舍,形制虽小,巧构难比。加以禅阁虚静,隐室凝邃,嘉树夹牖,芳杜匝阶,虽云朝市,想同岩谷。静行之僧,绳坐其内,飧风服道,结跏数息。
yǒu shí míng yī suǒ, guó zǐ bó shì lú bái tóu wèi qí wén.
有石铭一所,国子博士卢白头为其文。
bái tóu, yī zì jǐng yù, fàn yáng rén yě. xìng ài tián jìng, qiū yuán fàng áo. xué jí liù jīng, shuō tōng bǎi shì. pǔ tài chū, qǐ jiā wèi guó zǐ bó shì. suī zài zhū mén, yǐ zhù shù wèi shì, zhù zhōu yì xíng zhī yú shì yě.
白头,一字景裕,范阳人也。性爱恬静,丘园放敖。学极六经,说通百氏。普泰初,起家为国子博士。虽在朱门,以注述为事,注《周易》行之於世也。
jiàn chūn mén nèi yù dào nán yǒu gōu dùn diǎn nóng jí tián sān shǔ. jí tián nán yǒu sī nóng sì. yù dào běi yǒu kòng dì, nǐ zuò dōng gōng, jìn zhōng cháo shí tài cāng chù yě. tài cāng xī nán yǒu dí quán, zhōu huí sān lǐ, jí chūn qiū suǒ wèi wáng zǐ hǔ jìn hú yǎn méng yú dí quán yě.
建春门内御道南有勾盾、典农、籍田三署。籍田南有司农寺。御道北有空地,拟作东宫,晋中朝时太仓处也。太仓西南有翟泉,周回三里,即春秋所谓王子虎晋狐偃盟於翟泉也。
shuǐ yóu chéng qīng, dòng dǐ míng jìng, lín jiǎ qián cáng, biàn qí yú biē.
水犹澄清,洞底明静,鳞甲潜藏,辨其鱼鳖。
gāo zǔ yú quán běi zhì hé nán yǐn.
高祖於泉北置河南尹。
zhōng cháo shí bù guǎng lǐ yě.
中朝时步广里也。
quán xī yǒu huá lín yuán. gāo zǔ yǐ quán zài yuán dōng, yīn míng cāng lóng hǎi. huá lín yuán zhōng yǒu dà hǎi, jí hàn tiān yuān chí.
泉西有华林园。高祖以泉在园东,因名苍龙海。华林园中有大海,即汉天渊池。
chí zhōng yóu yǒu wèi wén dì jiǔ huá tái. gāo zǔ yú tái shàng zào qīng liáng diàn. shì zōng zài hǎi nèi zuò péng lái shān. shān shàng yǒu xiān rén guǎn. tái shàng yǒu diào tái diàn. bìng zuò hóng ní gé, chéng xū lái wǎng. zhì yú sān yuè xì rì, jì qiū sì chén, huáng dì jià lóng zhōu yì shǒu, yóu yú qí shàng.
池中犹有[魏]文帝九华台。高祖於台上造清凉殿。世宗在海内作蓬莱山。山上有仙人馆。[台]上有钓台殿。并作虹蜺阁,乘虚来往。至於三月禊日,季秋巳辰,皇帝驾龙舟鹢首,游於其上。
hǎi xī yǒu cáng bīng shì. liù yuè chū bīng, yǐ gěi bǎi guān. hǎi xī nán yǒu jǐng shān diàn. shān dōng yǒu xī hé lǐng, lǐng shàng yǒu wēn fēng shì. shān xī yǒu héng é fēng, fēng shàng yǒu lù hán guǎn. bìng fēi gé xiāng tōng, líng shān kuà gǔ. shān běi yǒu xuán wǔ chí, shān nán yǒu qīng shǔ diàn. diàn dōng yǒu lín jiàn tíng, diàn xī yǒu lín wēi tái.
海西有藏冰室。六月出冰,以给百官。海西南有景山殿。山东有羲和岭,岭上有温风室。山西有姮娥峰,峰上有露寒馆。并飞阁相通,凌山跨谷。山北有玄武池,山南有清暑殿。殿东有临涧亭,殿西有临危台。
jǐng yáng shān nán, yǒu bǎi guǒ yuán. guǒ liè zuò lín, lín gè yǒu táng.
景阳山南,有百果园。果列作林,林各有堂。
yǒu xiān rén zǎo, zhǎng wǔ cùn, bǎ zhī liǎng tóu jù chū, hé xì rú zhēn, shuāng jiàng nǎi shú, shí zhī shén měi. sú chuán yún chū kūn lún shān, yī yuē xī wáng mǔ zǎo. yòu yǒu xiān rén táo, qí sè chì, biǎo lǐ zhào chè, dé shuāng nǎi shú. yì chū kūn lún shān, yī yuē wáng mǔ táo yě. nài lín nán yǒu shí bēi yī suǒ, wèi míng dì suǒ lì yě, tí yún" miáo cí zhī bēi". gāo zǔ yú bēi běi zuò miáo cí táng.
有仙人枣,长五寸,把之两头俱出,核细如针,霜降乃熟,食之甚美。俗传云出昆仑山,一曰西王母枣。又有仙人桃,其色赤,表里照彻,得霜乃熟。亦出昆仑山,一曰王母桃也。柰林南有石碑一所,魏明帝所立也,题云"苗茨之碑"。高祖於碑北作苗茨堂。
yǒng ān zhōng, zhuāng dì mǎ shè yú huá lín yuán, bǎi guān jiē lái dú bēi, yí miáo zì wù. guó zǐ bó shì lǐ tóng guǐ yuē:" wèi míng yīng cái, shì chēng sān zǔ. gōng gàn zhòng xuān, wèi qí yǔ yì. dàn wèi zhī běn yì rú hé, bù dé yán wù yě." xuàn zhī shí wéi fèng cháo qǐng, yīn jí shì yuē:" yǐ hāo fù zhī, gù yán miáo cí, hé wù zhī yǒu?" zhòng xián chēng shàn, yǐ wéi dé qí zhǐ guī.
永安中,庄帝马射於华林园,百官皆来读碑,疑苗字误。国子博士李同轨曰:"魏明英才,世称三祖。公幹仲宣,为其羽翼。但未知本意如何,不得言误也。"衒之时为奉朝请,因即释曰:"以蒿覆之,故言苗茨,何误之有?"众咸称善,以为得其旨归。
nài lín xī yǒu dōu táng, yǒu liú shāng chí, táng dōng yǒu fú sāng hǎi.
柰林西有都堂,有流觞池,堂东有扶桑海。
fán cǐ zhū hǎi, jiē yǒu shí dòu liú yú dì xià, xī tōng gǔ shuǐ, dōng lián yáng qú, yì yǔ dí quán xiāng lián. ruò hàn bá wéi hài, gǔ shuǐ zhù zhī bù jié lí bì pāng rùn, yáng gǔ xiè zhī bù yíng. zhì yú lín jiǎ yì pǐn, yǔ máo shū lèi, zhuó bō fú làng, rú shì zì rán yě.
凡此诸海,皆有石窦流於地下,西通穀水,东连阳渠,亦与翟泉相连。若旱魃为害,穀水注之不竭;离毕滂润,阳穀泄之不盈。至於鳞甲异品,羽毛殊类,濯波浮浪,如似自然也。