strong duàn lí yì bù huàn zāo xíng zhàng　 tóu yùn hé shěn xiāng dé wài cái strong
斷離異不換遭刑杖　投運河沈襄得外財

cí yuē:
詞曰：

bú shì yuān yāng bàn, qiáng zuò fèng luán chóu. guān jiào lí yì liǎng fēn tóu. rén cái shuāng qù, cóng cǐ duàn chóu móu.
不是鴛鴦伴，強作鳳鸞儔。官教離異兩分頭。人財雙去，從此斷綢繆。

zhà jiàn péng háng zǐ, zhāo mù duàn gàn yú hóu. sī liang yī sǐ jì dōng liú. xìng tā zhěng jiù, dǐng gǎn yǒng wú xiū.
乍見蓬行子，朝暮斷干餘餱。思量一死寄東流。幸他拯救，頂感永無休。

yòu diào nán gē zǐ.
——右調《南歌子》。

huà shuō jīn bù huàn qǔ le xǔ guǎ fù ér fù, liǎng rén qiān ēn wàn ài, bǐ jié fà fū qī hái qīn. sān cháo hòu zhū shì wán tuǒ, bù huàn biàn hé xǔ guǎ fù yī xīn yī yì guò dù qǐ lái. tā shēn biān suī qù le èr bǎi liǎng, chú zhū xiàng fèi yòng wài, hái cún yǒu èr bǎi qī shí yú liǎng, mán zhe xǔ guǎ fù, jì dùn zài chéng zhōng yī dà huò pù nèi, yù bèi zhe jiāng lái mǎi tián dì. yòu jiāng luó zi mài le èr shí bā liǎng, dài zài shēn biān, huàn qián líng yòng. nà fāng shì zhú rì chá mǒ de hé fěn rén yì bān, shū guāng tóu, chuān huā xié, bù ná de qiáng ná, bù zuò de qiáng zuò, dōu yào xiàn zài bù huàn yǎn zhōng, mài nòng tā shì gè qín liàn táng kè, huì guò rì zi, zhǐ tú bù huàn hé tā hěn gàn, bǎ yī gè bù huàn ài de méi rù jiǎo chù. qǐ qī hǎo shì duō mó, zhǐ kuài huó le shí qī bā rì, biàn zuān chū yī jiàn shì lái.
話說金不換娶了許寡婦兒婦，兩人千恩萬愛，比結髮夫妻還親。三朝後諸事完妥，不換便和許寡婦一心一意過度起來。他身邊雖去了二百兩，除諸項費用外，還存有二百七十餘兩，瞞着許寡婦，寄頓在城中一大貨鋪內，預備着將來買田地。又將騾子賣了二十八兩，帶在身邊，換錢零用。那方氏逐日搽抹的和粉人一般，梳光頭，穿花鞋，不拿的強拿，不做的強做，都要現在不換眼中，賣弄他是個勤練堂客，會過日子，只圖不換和他狠干，把一個不換愛的沒入腳處。豈期好事多磨，只快活了十七八日，便鑽出一件事來。

yī rì zǎo jiān, bù huàn hé fāng shì tóng shuì wèi qǐ, zhǐ tīng dé kòu mén shēng shén jí. xǔ guǎ fù jiē yīng chū fáng qù le. shǎo kè, yòu tīng dé xǔ guǎ fù dà jīng xiǎo guài, bù zhī shuō xiē shén me, xuán jí hé yī rén shuō huà rù lái. fāng shì bā qǐ, cóng chuāng yǎn zhōng yī kàn, zhǐ xià de miàn mù gèng sè, dào: kuài qǐ, kuài qǐ, wǒ qián fū huí lái le!
一日早間，不換和方氏同睡未起，只聽得叩門聲甚急。許寡婦接應出房去了。少刻，又聽得許寡婦大驚小怪，不知說些甚麼，旋即和一人說話入來。方氏扒起，從窗眼中一看，只嚇的面目更色，道：「快起，快起，我前夫回來了！」

bù huàn dào: hǎo hú shuō! tā yǐ luò jiāng shēn sǐ, nà yǒu huí lái zhī lǐ?
不換道：「好胡說！他已落江身死，那有回來之理？」

zhèng shuō zhe, zhǐ tīng dé xǔ guǎ fù ér zhǎng ér duǎn, zài dōng fáng nèi shuō liǎng jù, kū liǎng shēng, xù huài bù yǐ. bù huàn lián máng qǐ lái, gāng hé fāng shì jiāng yī fú chuān tuǒ, zhèng yào xià dì, zhǐ tīng dé xǔ guǎ fù fàng shēng dà kū, yòu tīng dé nà rén hǎn jiào dào: qì sǐ wǒ le!
正說着，只聽得許寡婦兒長兒短，在東房內說兩句，哭兩聲，絮咶不已。不換連忙起來，剛和方氏將衣服穿妥，正要下地，只聽得許寡婦放聲大哭，又聽得那人喊叫道：「氣死我了！」

yī shēng wèi wán, zǎo jiàn fáng mén dà kāi, chuǎng rù gè shào nián hàn zi lái. fāng shì jiāng tóu dī xià, nà rén zhǐ zhe bù huàn miàn kǒng lěng xiào dào: jiù shì nǐ zhè wáng bā cào de, gǎn jiān bà liáng rén qī nǚ me? fǎn le, fǎn le!
一聲未完，早見房門大開，闖入個少年漢子來。方氏將頭低下，那人指着不換面孔冷笑道：「就是你這亡八肏的，敢奸霸良人妻女麼？反了，反了！」

xiàng bù huàn tuǐ gǔ shàng tī le yī jiǎo, yī fān shēn pǎo chū yuàn wài. xǔ guǎ fù jǐn jiào zhe, jiù pǎo le.
向不換腿股上踢了一腳，一翻身跑出院外。許寡婦緊叫着，就跑了。

bù huàn lián máng chū fáng. xǔ guǎ fù yíng zhe shuō dào: bù yì èr yuè jiān chén jiāng de, yǔ wǒ ér zi tóng míng tóng xìng, shì dà tóng fǔ xiāng xià rén, yě zuò de shì duàn jú shēng yì, jiù wù chuán dào huái rén xiàn lái, zhe wǒ hé nǐ biàn zuò xià zhè yàng yī jiàn shì, zhēn shì nà lǐ shuō qǐ!
不換連忙出房。許寡婦迎着說道：「不意二月間沉江的，與我兒子同名同姓，是大同府鄉下人，也做的是緞局生意，就誤傳到懷仁縣來，着我和你便做下這樣一件事，真是那裡說起！」

bù huàn dào: tā rú jīn pǎo wǎng nà lǐ qù?
不換道：「他如今跑往那裡去？」

xǔ guǎ fù dào: xiǎng shì qù gào guān.
許寡婦道：「想是去告官。」

bù huàn dào: zhè què zěn chù?
不換道：「這卻怎處？」

xǔ guǎ fù dào: bù fáng. nǐ liǎng gè qián shēng hòu xù, dōu shì wǒ de ér zi, nán dào yǒu le qīn shēng de jiù wàng le hòu xù de me? xiàn fàng zhe nǐ yǔ wǒ èr bǎi yín zi, tā ruò yào fāng shì, wǒ yǔ nǐ qǔ yī gè tā ruò bú yào fāng shì, fāng shì hái shì nǐ de, wǒ zài yǔ tā lìng qǔ yī gè, yǒu shén me dà bù liǎo de shì?
許寡婦道：「不妨。你兩個前生後續，都是我的兒子，難道有了親生的就忘了後續的麼？現放着你與我二百銀子，他若要方氏，我與你娶一個；他若不要方氏，方氏還是你的，我再與他另娶一個，有什麼大不了的事？」

zhèng yán jiān, zhǐ jiàn yǐn é tóu hé zhāng èr shén tóu guǐ liǎn de zǒu lái, hòu gēn zhe jǐ jiā lín jū, dōu lái jì yì cǐ shì. xǔ guǎ fù mǎn kǒu yīng chéng dào: bù fáng, shì lǎo shēn zuò de, nà guān fǔ yě tóng bù liǎo shuí liú dōng liú xī.
正言間，只見尹鵝頭和張二神頭鬼臉的走來，後跟着幾家鄰居，都來計議此事。許寡婦滿口應承道：「不妨，是老身做的，那官府也同不了誰流東流西。」

yǐn é tóu dào: nǐ lǎo rén jiā pà shén me? wǒ men zuò méi rén de jīng dāng bù qǐ.
尹鵝頭道：「你老人家怕什麼？我們做媒人的經當不起。」

xǔ guǎ fù dào: zhè shì yuán shì wǒ zuò zhǔ, shè huò guān fǔ rèn xìng luàn nào qǐ lái, nǐ liǎng gè zhǐ yòng yī jiā āi yī jiā gùn, wǒ guǎn bǎo wán zhàng bù xìn dǔ wǔ jīn ròu chī, bāo nǐ gē bù liǎo méi rén de tóu.
許寡婦道：「這事原是我作主，設或官府任性亂鬧起來，你兩個只用一家挨一夾棍，我管保完賬；不信賭五斤肉吃，包你割不了媒人的頭。」

zhāng èr dào: hǎo jí xiáng huà ér! yī jù qí zhěng guò yī jù.
張二道：「好吉祥話兒！一句齊整過一句。」

měng tīng dé mén wài dà shēng dào: lǐ miàn shì xǔ guǎ fù jiā me?
猛聽得門外大聲道：「裡面是許寡婦家麼？」

xǔ guǎ fù yě gāo shēng dá dào: yǒu gǒu pì zhǐ guǎn rù lái fàng, dào bù bì zài mén wài guǎ zhǎng guǎ duǎn de jué niàn!
許寡婦也高聲答道：「有狗屁只管入來放，到不必在門外寡長寡短的嚼念！」

yǔ wèi bì, jìn lái liǎng gè chāi rén, cóng huái nèi qǔ chū yī zhāng piào lái, xiàng jīn bù huàn liǎn shàng yī zhào. nà yī gè chāi rén biàn cóng xiù nèi liú chū yī tiáo tiě shéng lái, gù yì ér shī luò yú dì, xiàng bù huàn dào: nǐ zuò de, nǐ míng bái zhè jiàn shì kě dà kě xiǎo, fēi tóng ér xì, jiā yě jiā de, dǎ yě dǎ de, èr nián bàn yě tú de, sān qiān lǐ yě liú de, yān zhàng dì fāng yě fā de ruò wèn dào guāng gùn lǐ tóu, qīng zé lì jiǎo, zhòng zé yǔ zūn jià de nǎo dài jiù dà yǒu bù biàn liǎo.
語未畢，進來兩個差人，從懷內取出一張票來，向金不換臉上一照。那一個差人便從袖內流出一條鐵繩來，故意兒失落於地，向不換道：「你做的，你明白這件事可大可小，非同兒戲，夾也夾的，打也打的，二年半也徒的，三千里也流的，煙瘴地方也發的；若問到光棍裡頭，輕則立絞，重則與尊駕的腦袋就大有不便了。」

bù huàn xiào dào: wǒ zhè nǎo dài zuì bù jiān gù, yě bù yòng dāo gē jiàn kǎn, zhǐ yòng jǐ jù huà jiù diào xià lái le.
不換笑道：「我這腦袋最不堅固，也不用刀割劍砍，只用幾句話就吊下來了。」

chāi rén lěng xiào dào: yuán lái shì gēn yìng cài ér! yòu diào zhuǎn tóu, xiàng ná piào chāi rén dào: zhè jiàn shì hái yòng lǎo yé shěn me? zhǐ yòng nǐ wǒ dǎ gè bǐng tiē rù qù, shuō jiān bà liáng rén qī zǐ shì shí, yòu qiě bù fú jū ná. shuō zhe, jiāng shéng shí qǐ, xiàng bù huàn dào: nǐ shòu fù bù shòu fù, zhǐ yào yī jù huà.
差人冷笑道：「原來是根硬菜兒！」又掉轉頭，向拿票差人道：「這件事還用老爺審麼？只用你我打個稟帖入去，說奸霸良人妻子是實，又且不服拘拿。」說着，將繩拾起，向不換道：「你受縛不受縛，只要一句話。」

nà gè ná piào chāi rén lán zhù dào: zhǐ jiào nǐ zhè rén xìng jí, yǒu huà huǎn shāng wèi shì, nǐ pà tā pǎo le me?
那個拿票差人攔住道：「只教你這人性急，有話緩商為是，你怕他跑了麼？」

yǐn é tóu dào: jīn dà gē shào nián bù ān yá mén zhōng shì gù, wǒ men xū dà jiā jì jiào.
尹鵝頭道：「金大哥少年不諳衙門中世故，我們須大家計較。」

nà ná tiě shéng de chāi rén wèn dào: méi rén lín jū kě dōu zài me?
那拿鐵繩的差人問道：「媒人鄰居可都在麼？」

xǔ guǎ fù yī yī shuō zhī. chāi rén dào: zhè jiàn shì, méi rén gù yǒu zhòng zuì, jiù shì lín lǐ yě tuō bù dé gān jìng. xìng jīn de yuán shì lái lì bù míng zhī rén, tā yào zuò cǐ shì, nǐ men yě gāi bǐng bào. fāng cái zhè wèi xìng yǐn de shuō le bàn jù zài háng huà, què bù zhī zěn me chuí ài wǒ men, xū zhī wǒ men yě shì fèi le běn qián lái de.
許寡婦一一說知。差人道：「這件事，媒人固有重罪，就是鄰里也脫不得乾淨。姓金的原是來歷不明之人，他要做此事，你們也該稟報。方才這位姓尹的說了半句在行話，卻不知怎麼垂愛我們，須知我們也是費了本錢來的。」

é tóu jiāng jīn bù huàn bìng zhòng lín lǐ lā dào le yuàn wài, zài liǎng xià lái huí jiǎng shuō, fāng shuō tíng tuǒ: bù huàn chū sān qiān dà qián, é tóu hé zhāng èr chū bā bǎi dà qián, yìng pài zhe lín lǐ chū le wǔ bǎi dà qián, shuō míng lián pù táng qián jù zài nèi, gè dāng shí fù yǔ. liǎng gè chāi rén dé le qián, xiàng zhòng rén jǔ shǒu zuò xiè dào: jīn dà gē zhè jiàn shì shì yǒu mài de, cái yǒu mǎi de, hé kuàng yòu shì yì xiāng de rén, xiū shuō jiān bà, lián sī tōng yě wèn bù shàng. zhǐ yào zhè wèi xǔ nǎi nǎi dān chéng qǐ lái, bàn diǎn wú fáng. jiù shì èr wèi méi rén, yě shì jǐ yuè qián shòu xǔ nǎi nǎi zhī tuō, yòu bú shì tú móu xiè lǐ. lián xǔ nǎi nǎi hái mèng xiǎng bú dào tā lìng láng huí lái, lín lǐ shì yuè fā wú gān de le. zhǐ shì hái yǒu yī jié, zhè fāng dà sǎo yì piào shàng yǒu míng zhī rén, jīn dà gē ruò bù jiào chū guān, hái xū lìng jiǎng.
鵝頭將金不換並眾鄰里拉到了院外，在兩下來回講說，方說停妥：不換出三千大錢，鵝頭和張二出八百大錢，硬派着鄰里出了五百大錢，說明連鋪堂錢俱在內，各當時付與。兩個差人得了錢，向眾人舉手作謝道：「金大哥這件事是有賣的，才有買的，何況又是異鄉的人，休說奸霸，連私通也問不上。只要這位許奶奶擔承起來，半點無妨。就是二位媒人，也是幾月前受許奶奶之託，又不是圖謀謝禮。連許奶奶還夢想不到他令郎回來，鄰里是越發無乾的了。只是還有一節，這方大嫂亦票上有名之人，金大哥若不教出官，還須另講。」

bù huàn dào: zhè gè lǎo pó, shí fēn zhōng yǔ wǒ yǒu jiǔ fēn wú gàn le, chū guān bù chū guān, rèn píng èr wèi.
不換道：「這個老婆，十分中與我有九分無幹了，出官不出官，任憑二位。」

xǔ guǎ fù dào: yǎn jiàn de yī gè fù rén yǒu le liǎng gè hàn zi, hái pà jiàn me?
許寡婦道：「眼見的一個婦人有了兩個漢子，還怕見麼？」

chāi rén dào: jiào tā chū lái.
差人道：「叫他出來。」

xǔ guǎ fù jiāng fāng shì jiào chū, yī qí dào xiàn zhōng lái. zǎo hòng dòng le yī xiàn de rén, xiāng suí zhe guān kàn. zhī xiàn shēng le táng, yuán bèi rén děng jù diǎn míng fēn guì zài liǎng xià. zhī xiàn xiān wèn xǔ lián shēng dào: xǔ shì kě shì nǐ shēng mǔ me?
許寡婦將方氏叫出，一齊到縣中來。早鬨動了一縣的人，相隨着觀看。知縣升了堂，原被人等俱點名分跪在兩下。知縣先問許連升道：「許氏可是你生母麼？」

lián shēng dào: shì.
連升道：「是。」

zhī xiàn dào: nǐ qù jiāng nán zuò hé shì? shì jǐ nián shàng chū mén?
知縣道：「你去江南做何事？是幾年上出門？」

lián shēng dào: xiǎo rén zài běn chéng zhī jǐn duàn jú zuò shēng yì, jīn nián zhēng yuè, zhǎng guì de zhe qù sū zhōu cuī huò wù, yīn tóng shì huǒ jì huàn bìng, dān yán dào rú jīn fāng huí. bù yì yǒu zhí lì yóu gùn jīn bù huàn fǎng wén de xiǎo rén qī zǐ yǒu jǐ fēn yán sè, yòng yín yī bǎi liǎng, huì zhǔ běn xiàn tǔ gùn yǐn é tóu zhāng èr, jiǎ niē xiǎo rén èr yuè jiān zhuì jiāng shēn sǐ, jiāng xiǎo rén mǔ qīn huǎng xìn, zhāo zhuì jīn bù huàn zuò yǎng lǎo nǚ xù, bǎ xiǎo rén qī zǐ píng bái bèi tā jiān sù èr shí yú yè. cǐ shì wáng fǎ tiān lǐ, liǎng bù xiāng róng. zhǐ qiú lǎo yé jiāng jīn bù huàn yǐn é tóu děng yán xíng jiā xùn.
連升道：「小人在本城支錦緞局做生意，今年正月，掌柜的着去蘇州催貨物，因同事夥計患病，耽延到如今方回。不意有直隸游棍金不換訪聞的小人妻子有幾分顏色，用銀一百兩，賄囑本縣土棍尹鵝頭、張二，假捏小人二月間墜江身死，將小人母親謊信，招贅金不換做養老女婿，把小人妻子平白被他奸宿二十餘夜。此事王法天理，兩不相容。只求老爺將金不換、尹鵝頭等嚴行夾訊。」

huà wèi wán, xǔ guǎ fù zài xià miàn gāo shēng shuō dào: wǒ de ér nián qīng qīng ér de, xiū shuō mèi xīn huà! nǐ jīn zǎo jiàn wǒ shí, hái shuō shì dà tóng fǔ yǒu gè xiāng xià rén, yě zuò duàn jú shēng yì, guò jiāng shēn sǐ, cǐ rén yǔ nǐ míng xìng xiāng tóng, jiù wù chuán dào huái rén xiàn lái, nǐ lù shàng tīng le zhè gè fēng shēng, lián yè gǎn lái kàn wǒ, pà wǒ yǒu sǐ huó. kuàng nǐ zhuì jiāng de xìn ér sì yuè lǐ jiù chuán lái, zěn me cái shuō jīn bù huàn yòng yín yī bǎi liǎng, mǎi zhuǎn yǐn é tóu zhāng èr qī piàn wǒ zuò shì? ā mí tuó fú, zhè rú hé yuān wǎng de rén!
話未完，許寡婦在下面高聲說道：「我的兒年青青兒的，休說昧心話！你今早見我時，還說是大同府有個鄉下人，也做緞局生意，過江身死，此人與你名姓相同，就誤傳到懷仁縣來，你路上聽了這個風聲，連夜趕來看我，怕我有死活。況你墜江的信兒四月里就傳來，怎麼才說金不換用銀一百兩，買轉尹鵝頭、張二欺騙我做事？阿彌陀佛，這如何冤枉的人！」

yòu xiàng zhī xiàn dào: lǎo fù rén tīng dé ér zi sǐ le, biàn jué zhōng shēn wú kào, cóng wǔ yuè jiān jiù tuō qīn qī lín lǐ tì wǒ xún fǎng gè yǎng lǎo ér zi zuò nǚ xù. zhè jǐ yuè lái, zǒng méi gè xiāng dāng de rén. piān piān èr shí tiān qián, jiù lái le gè jīn bù huàn, fán zhāng yǐn èr rén zuò méi, yǔ le èr bǎi liǎng shēn jià, gè lì hé tong. zhè yuán shì lǎo fù rén zuò zhǔ, yǔ jīn bù huàn děng hé gān? zhǐ shì kě xī zhè jīn bù huàn, tā ruò chí lái èr shí tiān, wǒ ér fù fāng shì hái shì gè quán rén.
又向知縣道：「老婦人聽得兒子死了，便覺終身無靠，從五月間就托親戚、鄰里替我尋訪個養老兒子做女婿。這幾月來，總沒個相當的人。偏偏二十天前，就來了個金不換，煩張、尹二人做媒，與了二百兩身價，各立合同。這原是老婦人作主，與金不換等何干？只是可惜這金不換，他若遲來二十天，我兒婦方氏還是個全人。」

zhī xiàn diǎn tóu xiào le, yòu jiāng jīn bù huàn yǐn é tóu zhāng èr bìng lín lǐ rén děng, gè wèn le qián hòu qíng yóu, wèn xǔ guǎ fù dào: zhè èr bǎi yín zi nǐ kě shōu guò me?
知縣點頭笑了，又將金不換、尹鵝頭、張二並鄰里人等，各問了前後情由，問許寡婦道：「這二百銀子你可收過麼？」

xǔ guǎ fù dào: yín zi xiàn cún zài lǎo fù rén chù, yī fēn ér méi shě de yòng, shì yù bèi yǎng lǎo de.
許寡婦道：「銀子現存在老婦人處，一分兒沒舍的用，是預備養老的。」

zhī xiàn dào: jīn bù huàn zhè yín zi dào zhǐ pà jiǎ duō zhēn shǎo. suí fēn fù zhí rì tóu tóng xǔ shì qǔ lái, dāng táng yàn kàn. ruò shì jiǎ yín, hái yào jiā bèi zhì bù huàn zhī zuì.
知縣道：「金不換這銀子到只怕假多真少。」隨吩咐值日頭同許氏取來，當堂驗看。若是假銀，還要加倍治不換之罪。

zhí rì tóu tóng xǔ shì qù le. zhī xiàn yòu wèn xǔ lián shēng dào: nǐ qī fāng shì yǐ chéng shī jié zhī fù, nǐ hái yào tā bú yào?
值日頭同許氏去了。知縣又問許連升道：「你妻方氏已成失節之婦，你還要他不要？」

lián shēng dào: fāng shì xì zūn xiǎo rén mǔ mìng jià rén, yǔ gǒu hé dà bù xiāng tóng, xiǎo rén rú hé bú yào?
連升道：「方氏系遵小人母命嫁人，與苟合大不相同，小人如何不要？」

zhī xiàn dà xiào, suí fā luò jīn bù huàn dào: nǐ zhè nú cái, fàng zhe èr bǎi yín zi hái pà zài zhí lì qǔ bù liǎo gè lǎo pó, bì yào dào shān xī dì fāng qǔ qīn! míng shì jiàn sè qǐ yì. xiǎng nǐ zài běn dì yě jué bú shì ān fèn de rén, běn xiàn zhǐ bù wǎng gùn tú zhōng wèn nǐ, jiù shì dà ēn.
知縣大笑，隨發落金不換道：「你這奴才，放着二百銀子還怕在直隸娶不了個老婆，必要到山西地方娶親！明是見色起意。想你在本地也決不是安分的人，本縣只不往棍徒中問你，就是大恩。」

fēn fù yòng tóu hào bǎn zi zhòng zé sì shí. zhè sì shí bǎn dǎ de fāng shì xīn lǐ luò le wú shù de lèi. zhī xiàn yòu fā luò yǐn é zhāng èr dào: nǐ èr rén fàng zhe shēng yì bù zuò, bǎo zhè yàng méi, biàn shì jiào yòu rén fàn fǎ. nǐ shí shuō, měi rén gè dé le jīn bù huàn duō shǎo?
吩咐用頭號板子重責四十。這四十板打的方氏心裡落了無數的淚。知縣又發落尹鵝、張二道：「你二人放着生意不做，保這樣媒，便是教誘人犯法。你實說，每人各得了金不換多少？」

yǐn é tóu hái yào qī yǐn, zhāng èr jiāng měi rén sān liǎng shuō chū. zhī xiàn fēn fù, gè dǎ èr shí bǎn, jiāng liù liǎng xiè yín zhuī chū, jiāo jì pín yuàn gōng yòng. lín lǐ miǎn zé, jù shì fàng huí jiā. yòu xiào xiàng fāng shì dào: nǐ hái suí qián fū qù bà.
尹鵝頭還要欺隱，張二將每人三兩說出。知縣吩咐，各打二十板，將六兩謝銀追出，交濟貧院公用。鄰里免責，俱釋放回家。又笑向方氏道：「你還隨前夫去罷。」

fā luò fǔ bì, xǔ guǎ fù jiāng yín zi qǔ dào, zhī xiàn yàn kàn hòu, fēn fù kù lì rù guān. xǔ lián shēng zháo jí, máng bǐng dào: xiǎo rén qī zǐ bèi jīn bù huàn bái shuì le èr shí yè, zhè èr bǎi yín zi jiù duàn yǔ xiǎo rén qī zǐ zuò zhē xiū qián yě, zěn me rù qǐ guān lái?
發落甫畢，許寡婦將銀子取到，知縣驗看後，吩咐庫吏入官。許連升着急，忙稟道：「小人妻子被金不換白睡了二十夜，這二百銀子就斷與小人妻子做遮羞錢也，怎麼入起官來？」

zhī xiàn dào: zhè zōng yín zi hé zāng fá yín zi yī yàng, lì shàng yīng gāi rù guān. zhì yú zhē xiū qián de huà, cháo tíng jiā méi yǒu yǔ nǐ liú xià zhè tiáo lì.
知縣道：「這宗銀子和贓罰銀子一樣，例上應該入官。至於遮羞錢的話，朝廷家沒有與你留下這條例。」

xǔ guǎ fù kēng de yǎn zhōng chū huǒ, dà rǎng dào: wǒ men zhè jiàn shì chī kuī de liǎo bù dé. yǔ dāng guī yǎng hàn yì bān. lǎo yé yào yín zi, gāi yào nà gān jìng de.
許寡婦坑的眼中出火，大嚷道：「我們這件事吃虧的了不得。與當龜養漢一般。老爺要銀子，該要那乾淨的。」

zhī xiàn dà hè dào: zhè lǎo nú cái mǎn kǒu hú shuō! nǐ dāng zhè yín zi shì běn xiàn yào me?
知縣大喝道：「這老奴才滿口胡說！你當這銀子是本縣要麼？」

xǔ guǎ fù dào: bú shì lǎo yé yào, nán dào suàn cháo tíng jiā yào bù chéng?
許寡婦道：「不是老爺要，難道算朝廷家要不成？」

zhī xiàn dà nù, fēn fù jiāng xǔ lián shēng dǎ zuǐ. zuǒ yòu dǎ le wǔ gè zuǐ bā, xǔ guǎ fù biàn zì jǐ dǎ liǎn pèng tóu, zài dà táng shàng pàn mìng jiào hǎn, kǒu zhōng yāo he shā rén bù yǐ. zhī xiàn fēn fù jiāng xǔ guǎ fù lā zhù, bù xǔ tā pèng tóu, yī miàn fēn fù jiāng xǔ lián shēng lún bān jiā lì dǎ zuǐ. dǎ de lián shēng méi bǎng liǎn zhǒng, kǒu zhōng xiān xuè zhí liú, āi gào zhe jiào tā mǔ qīn jìn shēng. zhī xiàn hái dà hē zhe jiào jiā lì dǎ.
知縣大怒，吩咐將許連升打嘴。左右打了五個嘴巴，許寡婦便自己打臉碰頭，在大堂上拚命叫喊，口中吆喝殺人不已。知縣吩咐將許寡婦拉住，不許他碰頭，一面吩咐將許連升輪班加力打嘴。打的連升眉膀臉腫，口中鮮血直流，哀告着教他母親禁聲。知縣還大喝着教加力打。

xǔ guǎ fù jiàn dǎ de ér zi lì hài. fāng cái kòu tóu qiú ráo, yín zi yě bú yào le. zhī xiàn zhe jiāng yuán bèi rén děng yī qí gǎn xià, tuì táng.
許寡婦見打的兒子利害。方才叩頭求饒，銀子也不要了。知縣着將原被人等一齊趕下，退堂。

zhòng lín lǐ fú le zhāng yǐn èr rén, bèi fù liǎo bù huàn, tóng dào dōng guān diàn zhōng, fán rén jiāng xíng lǐ cóng xǔ guǎ fù jiā yào huí lái, zhì yǎng bàng chuāng. zhè sì shí bǎn bǐ guǎng píng fǔ nà sì shí bǎn lì hài shù bèi, gē qù pí ròu hǎo jǐ kuài, téng de zhòu yè shēn yín bù yǐ, yòu jiān jǔ mù wú qīn. měi xiǎng qǐ zì jǐ yuán shì gè qióng rén, zuò shēng yì wú chéng, yòu xué zhǒng dì qián qī sǐ qù, yě biàn bà xiū, piān yòu yù zhe lěng yú bīng, liú yín èr bǎi liǎng, cóng tián miáo zhōng fā sì wǔ bǎi liǎng cì cái, lǐ hé hòu lián biǎo xiōng yǒu le guī zhe, zài xíng hūn qǔ wèi shì. bù yì yī shí shī suàn, qǔ le gè guō shì, nòng chū tiān dà de jī huāng, jiǎo xìng zhēng chū gè mìng lái. jì jué yì qù fàn cūn, wèi hé yòu zài cǐ chù zhāo qīn? yǔ rén jiā zuò yǎng lǎo ér zi, xiā tóu yě bù zhī kē le duō shǎo. rú jīn nòng de cái sè liǎng kōng, kě lián fù mǔ yí tǐ, dǎ dào zhè bù tián dì, shēn biān suī hái yǒu èr bǎi duō yín zi, jì dé shén shì? ruò zài yíng qiú, zhǐ pà yòu yǒu bié de shì fēi lái. wǒ yuán shì gè hé shàng dào shì de mìng, qī cái zi lù sì gè zì, lì lì kǎo yàn, zǒng yǔ wǒ wú yuán. ruò zài bù zhī jìn tuì, bǎ zhè tiáo qióng mìng diū qù le, zǎo sǐ yī nián, biàn shǎo huó yī suì. yòu xiǎng qǐ lěng yú bīng, tā shì shù wàn liǎng jiā sī, yòu yǒu jiāo qī yòu zǐ, tā zěn me gē shě chū jiā, xué de yún lái wù qù, shén guǐ bù cè? wǒ zhè dòu dà jiā yè, hé hún shēn gǔ ròu, yǔ tā bǐ jiào qǐ lái, tā zhēn shì kūn péng, wǒ zhēn shì wén ruì. wǒ fù mǔ xiōng dì jù wú, hái yǒu shén me wěi jué bù xià? xiǎng dào cǐ chù, biàn dòng le chū jiā de niàn tóu. zhǐ dài bàng chuāng yǎng hǎo, zài dìng qù xiàng.
眾鄰里扶了張、尹二人，背負了不換，同到東關店中，煩人將行李從許寡婦家要回來，治養棒瘡。這四十板比廣平府那四十板厲害數倍，割去皮肉好幾塊，疼的晝夜呻吟不已，又兼舉目無親。每想起自己原是個窮人，做生意無成，又學種地；前妻死去，也便罷休，偏又遇着冷於冰，留銀二百兩，從田苗中發四五百兩次財，理合候連表兄有了歸着，再行婚娶為是。不意一時失算，娶了個郭氏，弄出天大的饑荒，徼幸掙出個命來。既決意去范村，為何又在此處招親？與人家做養老兒子，瞎頭也不知磕了多少。如今弄的財色兩空，可憐父母遺體，打到這步田地，身邊雖還有二百多銀子，濟得甚事？若再營求，只怕又有別的是非來。我原是個和尚道士的命，妻、財、子、祿四個字，歷歷考驗，總與我無緣。若再不知進退，把這條窮命丟去了，早死一年，便少活一歲。又想起冷於冰，他是數萬兩家私，又有嬌妻幼子，他怎麼割捨出家，學的雲來霧去，神鬼不測？我這豆大家業，和渾身骨肉，與他比較起來，他真是鵾鵬，我真是蚊蚋。我父母兄弟俱無，還有什麼委決不下？想到此處，便動了出家的念頭。只待棒瘡養好，再定去向。

cóng cǐ qǐng yī diào zhì, fèi yī yuè gōng fū, pán yòng le xǔ duō qián, fāng jiàn cì píng fù. tā cháng tīng dé lián chéng bì shuō, lěng yú bīng zài xī hú, yù zháo huǒ lóng zhēn rén, dé le xiān chuán. tā yě xiǎng zhe yào dào nà dì fāng xún gè jì yù. jiāng pù zhōng jì fàng de yín zi shōu huí, yòu kǒng bèi fù xíng lǐ, fā le bàng chuāng, mǎi le gè lǘ ér, bàn qí bàn tuó zhe zǒu. cí bié le zhāng yǐn èr rén, yě bù qù fàn cūn le, ná dìng zhǔ yì, bēn fù háng zhōu.
從此請醫調治，費一月工夫，盤用了許多錢，方漸次平復。他常聽得連城璧說，冷於冰在西湖，遇着火龍真人，得了仙傳。他也想着要到那地方尋個際遇。將鋪中寄放的銀子收回，又恐背負行李，發了棒瘡，買了個驢兒，半騎半馱着走。辭別了張、尹二人，也不去范村了，拿定主意，奔赴杭州。

qù le xǔ duō rì zi, fāng dào shān dōng dé zhōu dì jiè. nà rì tiān jiāng wǔ cuò, jiāng lǘ ér shuān zài yī zhū shù shàng zàn xiē. qiáo jiàn yī rén cóng xī zǒu lái, dàn jiàn:
去了許多日子，方到山東德州地界。那日天將午錯，將驢兒拴在一株樹上暫歇。瞧見一人從西走來，但見：

tóu dài jiù rú jīn, chèng nǎo yóu zú yǒu bā liǎng shēn chuān pò bù chǎng, gū chén gòu shǎo shā qī jīn. mǎn fù wén zhāng, wú nài jī shí nán shòu tián xiōng hào qì, zhǐ hé kǔ chù zhǎng xū. chū dōng xiàng, rù xī mén, cháng zāo xiǎo ér tuò mà hū zhāng mā, huàn zhào mǔ, lǚ shòu pō fù chì zhú. lí niáng tāi jí jiào gē ér, yú jīn xiū yǐ suí fù rèn chēng wèi gōng zǐ, cǐ jì āi zāi. zhēn shì zhé jiǎo māo ér nán xué hǔ, duàn tóu yīng wǔ bù rú jī.
頭戴舊儒巾，秤腦油足有八兩；身穿破布氅，估塵垢少殺七斤。滿腹文章，無奈飢時難受；填胸浩氣，只和苦處長吁。出東巷，入西門，常遭小兒唾罵；呼張媽，喚趙母，屢受潑婦叱逐。離娘胎即叫哥兒，於今休矣；隨父任稱為公子，此際哀哉。真是折腳貓兒難學虎，斷頭鸚鵡不如雞。

bù huàn kàn nà rén sān shí èr sān nián jì, miàn pí huáng shòu, yī lǚ xiàng gè qǐ ér, jǔ dòng yòu dài xiē shī wén qì pò. zhǐ jiàn tā dī le tóu zǒu jǐ bù, yòu tái qǐ tóu kàn kàn tiān. kàn bà, liǎng zhī shǒu bào zhe zì jǐ liǎng bì yòu zhàn zhù, yī duì yǎn jīng, dāi dāi zhǐ xiàng dì xià qiáo, qiáo bà yòu wǎng hé yán qián zǒu. zǒu dào hé biān, yòu zhàn zhù, bèi cāo qǐ shǒu lái, kàn nà hé shuǐ bēn shì, bú zhù de diǎn tóu, dào xiàng xiù cái men zuò wén zì dé le hǎo jù yì bān.
不換看那人三十二三年紀，麵皮黃瘦，衣履像個乞兒，舉動又帶些詩文氣魄。只見他低了頭走幾步，又抬起頭看看天。看罷，兩隻手抱着自己兩臂又站住，一對眼睛，呆呆只向地下瞧，瞧罷又往河沿前走。走到河邊，又站住，背操起手來，看那河水奔逝，不住的點頭，到像秀才們做文字得了好句一般。

bù huàn kàn le bàn shǎng, shuō dào: zhè rén xīn lǐ bù zhī zěn me nán guò, bāo cáng zhe wú xiàn kǔ qū, zhǐ pà yào sǐ zài zhè hé nèi. wǒ yǎn lǐ bù jiàn tā bà le, jīn jì kàn jiàn, lǐ gāi wèn míng dǐ lǐ, quàn jiě tā yī fān.
不換看了半晌，說道：「這人心裡不知怎麼難過，包藏着無限苦屈，只怕要死在這河內。我眼裡不見他罷了，今既看見，理該問明底里，勸解他一番。」

qiāo qiāo de cóng hòu miàn zǒu lái. hū tīng dé nà rén dà shēng shuō dào: bà le!
悄悄的從後面走來。忽聽得那人大聲說道：「罷了！」

jí jiāng yī jīn lā qǐ, xiàng miàn shàng yī fù, yǒng shēn xiàng hé zhōng yī tiào, xiǎng yī shēng, jí suí bō zhú liú, zhà chén zhà fú qù le. bù huàn diē jiǎo dào: huài le, wù le!
急將衣襟拉起，向面上一覆，涌身向河中一跳，響一聲，即隨波逐流，乍沉乍浮去了。不換跌腳道：「壞了，誤了！」

jí jí de jiāng shàng gài yī fú tuō xià, jǐn pǎo le jǐ bù, yě wǎng hé nèi yī tiào. shǐ le gè shā dǐ lāo yú shì, èr shí duō bù wài, fāng cái gǎn shàng. zuǒ shǒu tí zhù nà rén tóu fà, yòu shǒu fēn bō pī làng, jiū shàng àn lái. yuán bù huàn zuò wá zǐ shí, jiù cháng zài shuǐ zhōng wán shuǎ, dào èr shí suì nèi wài, gèng chéng le shuǐ zhōng míng gōng. měi féng shān hé shuǐ dà zhì, tā piān yào mài nòng shǒu duàn, lìng kàn de rén jīng fú, zhè dào yùn hé, tā shí xiàn rú píng dì. jīn rì jiù dé cǐ rén, yì shì tiān yuán.
疾疾的將上蓋衣服脫下，緊跑了幾步，也往河內一跳。使了個沙底撈魚勢，二十多步外，方才趕上。左手提住那人頭髮，右手分波劈浪，揪上岸來。緣不換做娃子時，就常在水中頑耍，到二十歲內外，更成了水中名公。每逢山河水大至，他偏要賣弄手段，令看的人驚服，這道運河，他實現如平地。今日救得此人，亦是天緣。

bù huàn jiāng tā dào bào qǐ lái, kòng le huì shuǐ, jiàn tā qì xī jiàn zhuàng, cái màn màn de fàng zài dì xià. yī miàn yòu pǎo zhì shù xià kàn xíng lǐ, xǐ de cǐ chù wú rén lái wǎng, jìng wèi bèi rén ná qù. jí máng jiāng lǘ ér qiān zhù, shí qǐ shàng yī fú, fù dào jiù nà rén de qù chù.
不換將他倒抱起來，控了會水，見他氣息漸壯，才慢慢的放在地下。一面又跑至樹下看行李，喜得此處無人來往，竟未被人拿去。急忙將驢兒牽住，拾起上衣服，復到救那人的去處。

jiàn nà rén yǐ bā qǐ, zuò zài dì xià, hé chī zuì le de yì bān. bù huàn jiāng zì jǐ shī yī tuō xià, yě tì tā tuō bō xià lái, yòng shǒu jiāng shuǐ níng gān, pù fàng zài dì. rán hòu zuò zài nà rén miàn qián, wèn dào: nǐ shì hé chù rén shì? jiào shén me míng zì? yǒu hé yuān kǔ, xíng cǐ duǎn jiàn?
見那人已扒起，坐在地下，和吃醉了的一般。不換將自己濕衣脫下，也替他脫剝下來，用手將水擰乾，鋪放在地。然後坐在那人面前，問道：「你是何處人氏？叫什麼名字？有何冤苦，行此短見？」

nà rén jiāng bù huàn yī kàn, shuō dào: shì cái kě shì zūn jià jiù wǒ me?
那人將不換一看，說道：「適才可是尊駕救我麼？」

bù huàn dào: zhèng shì.
不換道：「正是。」

nà rén yòng shǒu zài dì xià lián pāi le jǐ xià, dào: nǐ hé kǔ jiù wǒ? shì shuí yào nǐ jiù wǒ?
那人用手在地下連拍了幾下，道：「你何苦救我？是誰要你救我？」

bù huàn dào: kàn me, wǒ jiù nǐ dào jiù chū bú shì lái le!
不換道：「看麼，我救你到救出不是來了！」

nà rén dào: yé tái jiù wǒ, zì shì hǎo yì, zhǐ shì wǒ huó zhe shòu zuì, dào bù rú sǐ le yùn tiē. kuàng wǒ fù mǔ cǎn wáng, xiōng dì bào shì, jié yǐng gū xíng, gài shí sì fāng, jīn shēng jīn shì liào wú chū tóu zhī rì, dàn qiú sù sǐ, wán wǒ shì yè. yé tái cǐ kè jiù wǒ, qǐ bú shì hài wǒ me?
那人道：「爺台救我，自是好意，只是我活着受罪，到不如死了熨貼。況我父母慘亡，兄弟暴逝，孑影孤形，丐食四方，今生今世料無出頭之日，但求速死，完我事業。爺台此刻救我，豈不是害我麼？」

bù huàn dào: zhè shì nǐ zì jǐ lì yì rú cǐ. jīn jì bèi wǒ jiù huó, lǐ gāi hé wǒ xiáng shuō, wǒ hǎo yǔ nǐ zuò gè zhǔ cái.
不換道：「這是你自己立意如此。今既被我救活，理該和我詳說，我好與你做個主裁。」

nà rén fù jiāng bù huàn yī kàn, shuō dào: wǒ hái pà shén me? wǒ xìng shěn míng xiāng, shào xìng fǔ xiù cái, fù míng shěn liàn, zuò jǐn yī wèi jīng lì. yīn yán sōng fù zǐ qiè nòng wēi quán, lǚ lǚ shā hài zhōng liáng, lì bù shàng shū xià bāng mó biǎo lǐ wèi jiān, chǎn shì yán sōng fù zǐ. wǒ fù shàng shū, qǐng jiāng sān rén bà chì. shèng shàng dà nù, jiāng wǒ fù zhàng bā shí, chōng pèi bǎo ān zhōu ān zhì. wǒ fù dào bǎo ān, bèi gè xìng jiǎ de xiù cái qǐng dào jiā zhōng, jiào dú zǐ zhí. bǎo ān zhōu zhī zhōu niàn wǒ fù shì gè yì liè rén, bù xíng jū guǎn. nèi xiē shēn shì men wén wǒ fù míng tóu, dōu lái jiāo wǎng. yòu shōu le jǐ shí gè mén shēng. shuí xiǎng wǒ fù bù shàn qián huì, zhe mén shēng děng bǎng le sān gè cǎo rén, yī xiě táng cháo jiān xiāng lǐ lín fǔ, yī xiě sòng cháo jiān xiāng qín guì, yī xiě yán sōng. shī tú men měi dào wén huì wán shí, biàn gè bīng gōng shǐ, shè zhè sān gè cǎo rén, dǔ jiǔ qǔ lè. féng měi yuè chū yī rì, dìng qù jū yōng guān wài, tòng kū zhòu mà yán sōng fù zǐ, lì jǐn fāng huí. zhǐ liǎng sān gè yuè, fēng shēng chuán zhì jīng shī. yán sōng dà nù, tuō le zhí lì xún fǔ yáng shùn xún àn yù shǐ lù kǎi, jiāng wǒ fù rù zài xuān huà fǔ yán hào děng yāo dǎng, tóng wǒ mǔ yī shí zhǎn shǒu. yòu jiāng wǒ xiōng dì shěn bāo lì bì zhàng xià. wǒ bǐ shí zài jiā xiāng, bèi dì fāng guān ná huò, tóng xiǎo qiè yī bìng jiě jīng. tú cì jiāng nán, xiǎo qiè chū móu, zhe wǒ qù dǒng zhǔ shì jiā qiú pán fèi, jiě yì liú xiǎo qiè zuò dāng wù, shǐ kěn fàng wǒ qù. chéng dǒng gōng zèng wǒ shù liǎng jīn yín, cóng tā hòu mén táo zǒu, liú luò hé nán, pán fèi yī fú jù jǐn, yǐ qǐ gài wèi shēng. jīn dào shān dōng, cǐ dì mǐ sù yòu guì, běn dì rén bù kěn lián pín, wǒ yǐ liǎng rì yè yī diǎn shuǐ mǐ wèi zēng rù kǒu.
那人復將不換一看，說道：「我還怕什麼？我姓沈名襄，紹興府秀才，父名沈鍊，做錦衣衛經歷。因嚴嵩父子竊弄威權，屢屢殺害忠良，吏部尚書夏邦謨表里為奸，諂事嚴嵩父子。我父上疏，請將三人罷斥。聖上大怒，將我父杖八十，充配 保安州安置。我父到保安，被個姓賈的秀才請到家中，教讀子侄。保安州知州念我父是個義烈人，不行拘管。那些紳士們聞我父名頭，都來交往。又收了幾十個門生。誰想我父不善潛晦，着門生等綁了三個草人，一寫唐朝奸相李林甫，一寫宋朝奸相秦檜，一寫嚴嵩。師徒們每到文會完時，便各兵弓矢，射這三個草人，賭酒取樂。逢每月初一日，定去居庸關外，痛哭咒罵嚴嵩父子，力盡方回。只兩三個月，風聲傳至京師。嚴嵩大怒，託了直隸巡撫楊順、巡按御史陸楷，將我父入在宣化府閻浩等妖黨，同我母一時斬首。又將我兄弟沈褒立斃杖下。我彼時在家鄉，被地方官拿獲，同小妾一併解京。途次江南，小妾出謀，着我去董主事家求盤費，解役留小妾做當物，始肯放我去。承董公贈我數兩金銀，從他後門逃走，流落河南，盤費衣服俱盡，以乞丐為生。今到山東，此地米粟又貴，本地人不肯憐貧，我已兩日夜一點水米未曾入口。」

shuō bà dà kū.
說罷大哭。

bù huàn dào: nǐ nán dào jiù méi gè qīn qī tóu bèn me?
不換道：「你難道就沒個親戚投奔麼？」

shěn xiāng dào: qīn qī suī yǒu, dàn rén xīn nán cè, chéng kǒng qiú fú dé huò. wǒ zhǐ yǒu gè bāo jiě, jià zài jiāng xī yè jiā, kè xià xiàn zuò wàn nián xiàn jiào guān. yīn cǐ yí lù qǐ gài, yào tóu bèn tā. hái bù zhī jiě fū shōu yǔ bù shōu.
沈襄道：「親戚雖有，但人心難測，誠恐求福得禍。我只有個胞姐，嫁在江西葉家，刻下現做萬年縣教官。因此一路乞丐，要投奔他。還不知姐夫收與不收。」

bù huàn dào: gǔ ròu zhì qīn, yān yǒu bù shōu zhī lǐ? nǐ xiū huāng, zhǐ yòng zǒu shù lǐ lù, biàn shì dé zhōu, dào nà biān wǒ zì yǒu dào li.
不換道：「骨肉至親，焉有不收之理？你休慌，只用走數里路，便是德州，到那邊我自有道理。」

shěn xiāng dào: gǎn wèn yé tái shì nà lǐ rén?
沈襄道：「敢問爺台是那裡人？」

bù huàn dào: wǒ shì běi zhí lì jī zé xiàn rén, jiào jīn bù huàn, yào wǎng zhè jiāng qù. nǐ kuài qǐ lái, chuān le shī yī, suí wǒ dào dé zhōu zǒu zāo.
不換道：「我是北直隸雞澤縣人，叫金不換，要往浙江去。你快起來，穿了濕衣，隨我到德州走遭。」

shěn xiāng xiǎng le xiǎng, suí jí bā qǐ, qiān lǘ tóng zǒu. dào dé zhōu lǚ diàn ān xià, bù huàn lì jí jiào xiǎo huǒ jì mǎi le xiē chī shí, yǔ shěn xiāng chōng jī yòu yào lái yī dà pén huǒ, hōng bèi yī fú, rán hòu dào jiē shàng, mǎi le dà xiǎo nèi wài bù yī jǐ jiàn, bìng xié wà mào zi děng lèi, zhe shěn xiāng gèng huàn le. zài diàn nèi xù tán le yī yè.
沈襄想了想，隨即扒起，牽驢同走。到德州旅店安下，不換立即教小夥計買了些吃食，與沈襄充飢；又要來一大盆火，烘焙衣服，然後到街上，買了大小內外布衣幾件，並鞋襪帽子等類，着沈襄更換了。在店內敘談了一夜。

cì zǎo, bù huàn qǔ chū wǔ fēng yín zi, yòu shí lái liǎng yī xiǎo bāo, shuō dào: wǒ de jiā sī jǐn zài yú cǐ, zán liǎng gè tíng fēn le bà.
次早，不換取出五封銀子，又十來兩一小包，說道：「我的家私盡在於此，咱兩個停分了罷。」

shěn xiāng dà jīng dào: qǐ yǒu cǐ lǐ!
沈襄大驚道：「豈有此理！」

bù huàn dào: cǐ lǐ cháng yǒu, zhǐ shì nǐ méi yǒu yù zhe.
不換道：「此理常有，只是你沒有遇着。」

shuō zhe, jí fēn yǔ shěn xiāng yī bàn. shěn xiāng dào: yǐ dāo huó mìng zhī ēn, jí huò huì zhù, zhǐ sān wǔ liǎng bà le, rú hé yào zhè xǔ duō?
說着，即分與沈襄一半。沈襄道：「已叨活命之恩，即或惠助，只三五兩罷了，如何要這許多？」

bù huàn dào: nǐ cǐ qù jiāng xī, dìng shì fǒu jí tài lái? shè huò nǐ jiě fū bù shōu liú, nán dào yòu qù jiāng xī tǎo chī bù chéng?
不換道：「你此去江西，定是否極泰來？設或你姐夫不收留，難道又去江西討吃不成？」

liǎng rén tuī ràng le shí shù cì, shěn xiāng fāng cái kòu tóu shōu xià, gǎn jī de míng xīn kè gǔ. bù huàn dào: nà lǘ ér nǐ yě qí le qù bà.
兩人推讓了十數次，沈襄方才叩頭收下，感激的銘心刻骨。不換道：「那驢兒你也騎了去罷。」

shěn xiāng dào: ēn gōng yì yù hé wèi?
沈襄道：「恩公意欲何為？」

bù huàn dào: wǒ rú jīn de xīn hé xíng yún liú shuǐ yì bān, suī shuō zhè jiāng qù, dào chù jiē jù jī liú, bìng bù xiàng nǐ jì chéng àn rì de xíng zǒu. yǒu tā zài wǒ shēn biān, wèi cǎo wèi liào, tiān xǔ duō bù fāng biàn. cǐ dì shì gè shuǐ lù mǎ tóu, gè shěng lái wǎng de rén jù yǒu, fēi nǐ jiǔ liú zhī suǒ. nǐ cǐ kè jiù qǐ shēn qù bà, wǒ suí hòu màn màn de xíng zǒu.
不換道：「我如今的心和行雲流水一般，雖說浙江去，到處皆句羈留，並不像你計程按日的行走。有他在我身邊，餵草餵料，添許多不方便。此地是個水陸馬頭，各省來往的人俱有，非你久留之所。你此刻就起身去罷，我隨後慢慢的行走。」

shěn xiāng yòu yào tuī cí.
沈襄又要推辭。

bù huàn dào: yín zi wǒ hái sòng nǐ bǎi yú liǎng, hé zài yī lǘ! kuài qí le qù.
不換道：「銀子我還送你百餘兩，何在一驢！快騎了去。」

shěn xiāng fù xíng bài xiè, tòng kū bù rěn fēn lí. bù huàn cuī cù zài sān, fāng zhuāng tuǒ xíng lǐ. liǎng rén yī tóng chū mén, xiāng suí le liù qī lǐ, bù huàn kàn de shěn xiāng qí shàng lǘ ér, nà shěn xiāng de yǎn lèi, hé zhǐ qiān xíng! yī bù bù kū de qù le.
沈襄復行拜謝，痛哭不忍分離。不換催促再三，方裝妥行李。兩人一同出門，相隨了六七里，不換看的沈襄騎上驢兒，那沈襄的眼淚，何止千行！一步步哭的去了。

zhèng shì:
正是：

hǎo shì rén rén yuàn zuò, fèi qián biàn hài xīn téng.
好事人人願做，費錢便害心疼。

bù huàn sù fēi xiá shì, cǐ jǔ dà shì guāng míng.
不換素非俠士，此舉大是光明。