èr shí wǔ rén wǔ
二十五壬午
wěi lǐ zhèng fǔ shì yún: zhǔ shàng bù rì dōng hái, gāi yá mén sù bèi dēng jí yí wù.
伪礼政府示云:主上不日东还,该衙门速备登极仪物。
èr shí liù guǐ wèi
二十六癸未
lǐ zì chéng huí jīng. yǒu zhū shī qīn zhě, qìng fān zōng shì, wèi xiāng hé zhī xiàn, qì guān zǒu wú qiáo, wěi fáng yù guān jié qiú zhī yú dé zhōu. jié yǔ zhōu mù wú zhēng wén, zhēng bǐ xiǎng yín, kù jí, gòng guān mǎ yuán lù, àn xiāng jiū jié, zhū shēng xiè bì, yī hū ér qǐ, shā jié zhēng wén, chū shī qīn wéi zhǔ, quán chēng jì wáng, yí gào yuǎn jìn, shā zhú wěi guān. wèi fù zhě sì shí yú zhōu xiàn. dà shì jì yún: yǎn qīng dēng lái děng chù, jiān bì zì shǒu.
李自成回京。有朱师钦者,庆藩宗室,为香河知县,弃官走吴桥,伪防御关杰囚之于德州。杰与州牧吴征文,征比饷银,酷急,贡官马元騄,暗相纠结,诸生谢陛,一呼而起,杀杰、征文,出师钦为主,权称济王,移告远近,杀逐伪官。未附者四十余州县。大事记云:兖青登莱等处,坚壁自守。
èr shí qī jiǎ shēn
二十七甲申
zéi zòng qí xià dà sì yín lüè, wú yī jiā dé miǎn.
贼纵其下大肆淫掠,无一家得免。
èr shí bā yǐ yǒu
二十八乙酉
pō tóu xiù cái guō shù jiā fù, zéi xiè rù jīng qù.
泊头秀才郭树家富,贼械入京去。
èr shí jiǔ bǐng xū
二十九丙戌
lǐ zì chéng chēng dì. wǔ hòu yùn cǎo rù gōng, chǔ chù jiē mǎn.
李自成称帝。午后运草入宫,处处皆满。
sì yuè sān shí rì zì chéng xī bēn
四月三十日自成西奔
dīng hài mèi shuǎng, lǐ zì chéng xī bēn. qún zéi jiē cóng, liú zōng mǐn xiān yǔ wú sān guì zhàn, shí yǐ shè shāng, wò zhǎng zhuō shàng, yòng bèi dié fù shǒu zú ér chū, suí lái jiù guān, jiē yǒu jūn hù, xīn yòng zhě wú zhī. xuē suǒ yùn yǐ sòng jūn shī mì lìng dé chū pái yù, bǎi xìng chū chéng bì shù shí lǐ zhī wài, jí zāo shā lüě. zéi xiān yú gōng zhōng liè pào fàng huǒ, gè sī yù yì fàng huǒ, líng zéi fēi mǎ shā rén, bǎi xìng gè yǐ chuáng jǐ shì sāi xiàng kǒu, huò chí tǐng tū chū jī zhī, xū yú jiǔ lóu chéng wài jiē huǒ, zéi dōng xī chí bù dé chū, zhì mù xū bì, chéng wài cǎo chǎng zhī huǒ, yǔ gōng zhōng huǒ xiāng yìng chè, yè rú bái rì.
丁亥昧爽,李自成西奔。群贼皆从,刘宗敏先与吴三桂战,时已射伤,卧长桌上,用被叠覆手足而出,随来旧官,皆有军护,新用者无之。薛所蕴以宋军师密令得出牌谕,百姓出城避;数十里之外,即遭杀掠。贼先于宫中列炮放火,各私寓亦放火,零贼飞马杀人,百姓各以床几室塞巷口,或持挺突出击之,须臾九楼城外皆火,贼东西驰不得出,至暮胥毙,城外草场之火,与宫中火相映彻,夜如白日。
chéng yuán yún: zéi bīng jǐn cóng qí huà mén chū, zì chéng réng chuān jiàn yī, dàn duō yī huáng gài ěr. cóng zéi wěi guān, jù yú qí huà mén kòu tóu, zéi chuán miǎn sòng, hòu duì zhì wǔ kè jǐn chū. yòu yún: yǒu xū zhī jiān, nì chuǎng yōng dà bīng chū qián mén, zhǐ liú cán zú shù qiān zài nèi, fàng huǒ. sān shí rì tiān míng, gōng diàn jí tài miào jù bèi fén huǐ, zhǐ cún wǔ yīng diàn. gōng nǚ fù táo chū wú shù. dà nèi shàng yǒu zhòng dà qì wù, wú lài xiǎo mín yú wēi jìn zhōng qǔ jué wú yí. wǔ jiān, jiǔ mén yì huǒ, zhǐ liú dà míng mén jí zhèng yáng mén, dōng xī jiāng mǐ xiàng yí dài wèi shāo. gài zéi liú yī miàn chū lù yě. qí wèi chū zhě, xī wèi bǎi xìng suǒ shā. fán èr qiān yú. qiáo shǐ yún: zéi fén wǔ fèng lóu, jiǔ mén fàng huǒ, huǒ guāng zhú tiān, hào kū zhī shēng, wén shù shí lǐ.
程源云:贼兵尽从齐化门出,自成仍穿箭衣,但多一黄盖耳。从贼伪官,俱于齐化门叩头,贼传免送,后队至午刻尽出。又云:酉、戌之间,逆闯拥大兵出前门,止留残卒数千在内,放火。三十日天明,宫殿及太庙俱被焚毁,止存武英殿。宫女复逃出无数。大内尚有重大器物,无赖小民于煨烬中取攫无遗。午间,九门亦火,止留大明门及正阳门,东西江米巷一带未烧。盖贼留一面出路也。其未出者,悉为百姓所杀。凡二千余。樵史云:贼焚五凤楼,九门放火,火光烛天,号哭之声,闻数十里。
zéi wú tā jì liǎng, dào chù xiān yòng zéi dǎng bàn zuò wǎng lái kè shāng, sì chù chuán bù, shuō zéi bù shā rén, bù ài cái, bù jiān yín, bù qiǎng lüè, píng mǎi píng mài, juān miǎn qián liáng, qiě jiāng fù jiā yín qián, fēn zhèn qióng mín, pō ài sī wén, xiù cái yíng zhě xiān shǎng yín bì, sì jí kǎo xiào, yī děng zuò fǔ, èr děng zuò xiàn. shí fù jiàn xuǎn lái fǔ xiàn wěi guān, duō xì shān shǎn xiù cái, yì xìn wéi zhēn yú shì bù tōng xiù cái, jiē wàng zuò guān, wú zhī qióng mín, jiē wàng dé qián, tuō qiàn qián liáng zhě, jiē wàng juān miǎn. zhēn bǎo jiān mín yáo, yǒu" kāi le dà mén yíng chuǎng wáng, chuǎng wáng lái shí bù nà liáng" děng yǔ. yīn cǐ zéi jì dé shòu. zéi dǎn yì zhāng. zhǐ yǐ sān sì rén huò sì wǔ rén biàn lái dào rèn, guǐ yán dà bīng zài hòu jí zhì, dì fāng guān wén fēng xiān dùn, ér wěi guān yǎn rán nán miàn yǐ.
贼无他伎俩,到处先用贼党扮作往来客商,四处传布,说贼不杀人,不爱财,不奸淫,不抢掠,平买平卖,蠲免钱粮,且将富家银钱,分赈穷民,颇爱斯文,秀才迎者先赏银币,嗣即考校,一等作府,二等作县。时复见选来府县伪官,多系山陕秀才,益信为真于是不通秀才,皆望做官,无知穷民,皆望得钱,拖欠钱粮者,皆望蠲免。真保间民谣,有“开了大门迎闯王,闯王来时不纳粮”等语。因此贼计得售。贼胆益张。只以三四人或四五人便来到任,诡言大兵在后即至,地方官闻风先遁,而伪官俨然南面矣。
zéi bù shí zì, qí wěi chì shū gào shì duō bié zì, rú fèi chí é fèi chí, shì wù é shì wù. yǒu hù bù wú chí wèi zéi yòng, fù qí guān, zéi měi hū qí míng wéi wú hǔ yún.
贼不识字,其伪敕书告示多别字,如废弛讹费弛,事务讹事骛。有户部吴篪为贼用,复其官,贼每呼其名为吴虎云。
zéi bīng rù chéng zhě, sì shí yú wàn, gè sì lǔ lüè, zì chéng huò jìn zhǐ, zhé huā yuē: huáng dì ràng rǔ zuò, jīn yín fù nǚ bù ràng wǒ bèi yé?
贼兵入城者,四十余万,各肆掳掠,自成或禁止,辄哗曰:皇帝让汝做,金银妇女不让我辈耶?
zéi móu jié cáo, cáo hé zhōng hé, zéi dé huā gāng, qù huā yǐ wéi mǎ cáo, wú yòng dà zhě yǐ dǎo suàn, xiǎo zhě zuò yóu zhǎn.
贼谋劫漕,漕河中涸,贼得花缸,去花以为马槽,无用大者以捣蒜,小者作油盏。
dōng cūn lǎo rén yuē: zì chéng rù jīng, dà lèi chì méi huáng cháo. gài dào zéi zhī xìng běn, wú bà wáng zhī lüè, huò zhě tiān yàn nèi wài zhū chén, tān fēng chì shèng, tè shēng cǐ è mó, yǐ dàng dí zhī ěr.
东村老人曰:自成入京,大类赤眉黄巢。盖盗贼之性本,无霸王之略,或者天厌内外诸臣,贪风炽盛,特生此恶魔,以荡涤之耳。
lǐ zì chéng zǔ mù
李自成祖墓
xiān shì, shǎn xī cān zhèng dōu rèn, fèn lǐ zéi suǒ zhì jué líng zhǒng, fǔ lì yán ān, jí jū lǐ shì zōng ér jí zì chéng fù mǔ hái gé hé zài. chū, jìn bù tǔ, zé dà hū wú jiāng jǐn jué lǐ shì mù. shǐ yǒu bào zhě. jué shì zé fū sè rú shēng, gǔ qiě yǒu ròu, nǎi dāo cuò ér fèn zhū zhī.
先是,陕西参政都任,愤李贼所至掘陵冢,甫莅延安,即拘李氏宗而诘自成父母骸骼何在。初,噤不吐,则大呼吾将尽掘李氏墓。始有报者。掘视则肤色如生,骨且有肉,乃刀锉而粪潴之。
lǐ zì chéng yáo chèn
李自成谣谶
sòng xiàn cè yún, wǒ zhǔ zhǐ kě wèi mǎ shàng wáng, hùn guò jǐ nián ér yǐ. yòu yún yù qín ér xìng, yù lǔ ér wáng. yòu qián yuè jué yī shí bēi yún: liú rù shùn hé gàn, xiàn zài shí bā tān, ruò yào shàng yún tiān, duò luò yàn mén guān. yòu kǒu yáo yún: zì chéng gē jù fēi tiān zǐ, mǎ shàng dēng tái wèi xǔ nián. zhǐ hòu zhū chèn gài kě xìn yǐ.
宋献策云,我主止可为马上王,溷过几年而已。又云遇秦而兴,遇鲁而亡。又前月掘一石碑云:流入顺河干,陷在十八滩,若要上云天,堕落雁门关。又口谣云:自成割据非天子,马上登台未许年。只后诸谶概可信矣。
lǐ zì chéng zhù qián
李自成铸钱
cháng sī qián zhě, jī bù kě shí, hán bù kě yī, yòu fēi ěr mù zhī wán hǎo, ér nǎi míng zhī wèi bǎo, yì zì yǒu shuō. gài guān hū shí zhī shèng shuāi zhě yě. qián dài wú lùn yǐ, jí chóng zhēn jì nián sī qián shèng xíng, dà rú é yǎn, měi guàn bā fēn, yǔ qiè wèi jiàn zhī zhì cǐ, bǎo shī qí bǎo yǐ. qiě qián bèi jù zhù yī mǎ xíng, shì yǐn shì chóng zhēn zhī hòu, jí yǒu chuǎng kòu yě. rán chuǎng kòu zhī bù jiǔ, yì kě qiān qián yàn zhī. xī zì chéng yú shān xī zhù qián bù chéng, zhì jīng yòu zhù, wén zhuǎn chéng tài chāng yòu zhù jiǔ xǐ, fù bù chéng. qǐ fēi bǎo zhī suǒ zài, shén yǒu sī zhī zhě hū? yǒu xī ān rén yǔ yǔ yuē: zì chéng zhī qián jì zhòng qiě dà, mín jiān bù biàn yì bù shèn. yòng yǔ wèn zhī yuē: qí qián yǔ jīn dà yì, qīng zhòng bù yī, měi yī qián, yǒu bàn liǎng chóng zhě, zuò yín yī fēn yī liǎng chóng zhě, zuò sān fēn yī liǎng bàn zhòng zhě, zuò wǔ fēn èr liǎng chóng zhě, zuò qián jí qīng. wǔ qián qǐ zhì èr liǎng chóng zhǐ. bǎi xìng shì líng xīng zhī wù, shèn wéi bù biàn, yǐ zēng jiǎn tài duō gù ěr. fán yòng zhě, jù jiāng qián xuán yú xiàng shàng, bù xǔ cáng yāo xiù zhōng. jí dà qīng bīng rù qín, bǎi xìng xī qì qián yú dì, ér bù qǔ, rán zé tōng bǎo zhě, tōng xíng qiān shì. nèi wèi bǎo, rén jiān bù xíng, qǐ zú wèi bǎo hū? àn mín jiān ǒu yǒu yī èr xì qián, cǐ jiǎ qián, fēi zì chéng suǒ zhù. yǔ wén mǎ ruì zhī mǔ, jiàn xiǎo qián ér tàn míng shuāi, zhēn yǒu shí zāi!
尝思钱者,饥不可食,寒不可衣,又非耳目之玩好,而乃名之为宝,亦自有说。盖关乎时之盛衰者也。前代无论矣,即崇祯季年私钱盛行,大如鹅眼,每贯八分,予窃谓贱之至此,宝失其宝矣。且钱背俱铸一马形,是隐示崇祯之后,即有闯寇也。然闯寇之不久,亦可千钱验之。昔自成于山西铸钱不成,至京又铸,文转成太昌;又铸九玺,复不成。岂非宝之所在,神有司之者乎?有西安人语予曰:自成之钱既重且大,民间不便;亦不甚。用予问之曰:其钱与今大异,轻重不一,每一钱,有半两重者,作银一分;一两重者,作三分;一两半重者,作五分;二两重者,作钱极轻。五钱起至二两重止。百姓市零星之物,甚为不便,以增减太多故耳。凡用者,俱将钱悬于项上,不许藏腰袖中。及大清兵入秦,百姓悉弃钱于地,而不取,然则通宝者,通行千世。内为宝,人间不行,岂足为宝乎?按民间偶有一二细钱,此假钱,非自成所铸。予闻马瑞之母,见小钱而叹明衰,真有识哉!