xī yí yǐ hān wéi zhǔ, hān zhī shùn nì, xī yí suǒ shì wéi xiàng bèi. wáng huà zhēn chū yì hǔ hān wài zhù, yǒng fāng nèi yìng, jiǎo xìng làng zhàn, shǒu bèi bù shè, bù jué duò jì. yòu sūn dé gōng xī jū hè shì xián huī xià, shì xián dōng jiàng, chí shū dé gōng yuē nèi yìng, gù duì zhèn shí dé gōng hū fēn bīng èr yì tuì hòu. ràng liú qú dāng xiān, chū mǎ cái yī jiāo fēng, dé gōng lǜ zhòng xiān bēn, liú bīng jiàn hòu shuài bēn, yì xiāng bēn kuì, ér qú bèi dí jiàng hā dōu cì sǐ. cǐ shí dà bīng shàng bù xìn dé gōng děng tóu xiáng zhī xīn shì shí, àn bīng bù jìn. xióng tíng bì yǐn bīng wǔ qiān zhì, jiàn guǎng níng yǐ kuì, suì lǜ zhòng rù shān hǎi guān. yǐ huà zhēn yán, shī zài róu ér yú, xìn jiàn dié, qīng xìn liáo rén. yǐ tíng bì yán, shī zài gāng ér bì, bù wéi yù bèi. rán huà zhēn pǐ mǎ jiù dǎi, bǎi xìng zhē dào ér kū, nà hǎn sān shēng. tíng bì huí jīng tīng kān, dān qí yè xíng, bǎi xìng ruò wǎng wén zhī, jué wú yī sòng zé kuān yán zhī fēn, gāng róu zhī bié yě. yù shǐ xiè wén jǐn shū yuē: tíng bì zé zài suī zhòng, shì quán shí qīng, bù xìng yǔ běn bīng xiāng wǔ, xì shǒu fù zú, zhǎn bù wú yóu, suī yù tú gù shǒu ér bù kě dé. huà yè yì qì jì ruì, yíng huò fù duō, yòu bù xìng yǒu běn bīng wéi zhǔ, yán tīng jì cóng, suǒ qǐng rú yì, suī yù bù yán zhàn ér bù kě dé. shì èr chén zhī xiàn yú pì zhě, shí běn bīng zhāng hè míng zhì zhī. qiě yùn chóu jué shèng, zhí zài zhōng shū, ér shì gòu suì xiāo líng, màn wú dìng huà, míng fēn zuǒ yòu zhī tǎn, jī chéng shuǐ huǒ zhī xíng, yǐ zhì duàn sòng hé xī, zhèn hàn shān hǎi. běn bīng qí hé cí yǐ jiě yú zhòng? àn xióng tíng bì hào zhī gāng, chǔ rén, wú yì zōu dí guāng dū xué sān chǔ bá zhī. gài yóu wǔ rù wén zhě yě. wèi jǐ dēng jìn shì, dū xué jiāng nán, suì shì shí yòng fēng pí èr tiáo, jiāng zhū shēng zì ěr jí jiān fēng zhī, shǐ bù dé zuǒ yòu gù. liè děng bèi chī, yǒu bèi chī ér rù xué zhě. qí dài wén shì yán kù ruò cǐ, zé yù jūn kě zhī yǐ. rán tíng bì běn dǎn qì guò rén zhě, yí bù wèi zhàn ér fǎn zhǔ shǒu. shì zhī bǐ zhī jǐ, néng gāng néng róu yī děng rén, zhēn kě jiāng yǐ. rán shǒu dìng hòu zhàn, jīn rì shàng jiē, míng rì shàng shū, yǔ shū fǔ zhēng zhí chéng chóu, wèi miǎn chǐ yá guò lì. tái shěng zhū chén fù duō yǒu xì, cuī chéng xiù yòu zuì hèn zhī, tíng bì jì yǔ cháo chén duō yuàn, wú gōng zhū, yǒu gōng yì zhū, zhǐ zhēng xiān hòu ěr. wéi yǒu jiě yìn nán guī, kě miǎn lì yì, liàn zhàn dòu suì jí yú nán, yǒu yǐ yě. xiè wén jǐn shū yún: jīng fǔ zhī zuì, cháo tíng zì yǒu chǔ fēn, jué bù yì wèi qīng zhòng, nǎi xìng zāi lè huò zhě, yù jí shì yǐ bào qí sù hàn, huò qǐng sù dǎi jīng lüè, huò qǐng sù zhǎn jīng lüè, ér fǔ chén shēn rèn fēng jiāng, ruò mò rán shì wài kě bù wèn zhě. jìn qiě yù gān xīn yán bì, ér yǐ huà zhēn réng yí jì zhèn. shì fēi zhì cǐ, diān dǎo yǐ jí, qí hé yǐ fú jīng fǔ? yòu hé yǐ fú tiān xià hòu shì zhī rén? zhuó cǐ shū wèi píng xīn zhī lùn. jí shàng mìng xíng bù shàng shū wáng jì zuǒ dōu yù shǐ zōu yuán biāo dà lǐ sì qīng zhōu yīng qiū huì shěn, xióng yán bì yī guì jiù qǐ, yán cóng tián jiān qǐ, yuán yì zhù zhā shān hǎi, bìng wú zhù zhā guǎng níng zì yàng, yī gōng tóu yī zhāo jiē. zōu dōu xiàn yún: shī dì sàng chéng, gōng zuì yī tǐ, nán cí qí zé. gōng jìn xíng bù, shì fēi zì míng. tíng gōng xiāng zhēng duō shí. wáng jì yuē: gōng bù kěn jìn yù, zàn dào tiān xiān ān zhù yī rì. qǐng zhǐ dìng duó. tíng bì suì zì qǐng zhào yù. zōu wáng yún: qǐng guò wáng xún fǔ lái. huà zhēn guì xià dà kū. yán jīng lüè xiān bù tīng wǒ guò hé dà zhàn, hé dōng kuān dà kě zhàn, hé xī zhǎi xiǎo nán zhàn, jí guǎng níng wēi zài dàn xī, jīng lüè lǐng bīng lái jiù, hòu jìng táo huí. cǐ zuì guī yú tíng bì, bù yú huà zhēn yě. zōu wáng yún: gōng bì xū yǐn zuì, hái yǒu zài cháo liè bān zhī rì. huà zhēn tóu shàng yī jiē, yì yī gōng ér sàn. xióng tíng bì shěn dān nèi yǒu yún bǐ zhī yáng gǎo, gèng duō yī táo, bǐ zhī yuán yīng tài, fǎn qiàn yī sǐ. yí yòng zhòng diǎn yǐ jǐng jiāng lái. tiān qǐ wǔ nián bā yuè jué tíng bì, chuán shǒu jiǔ biān.
西夷以憨为主,憨之顺逆,西夷所视为向背。王化贞初意虎憨外助,永芳内应,侥幸浪战,守备不设,不觉堕计。又孙得功昔居贺世贤麾下,世贤东降,驰书得功约内应,故对阵时得功忽分兵二翼退后。让刘渠当先,出马才一交锋,得功率众先奔,刘兵见后帅奔,亦相奔溃,而渠被敌将哈都刺死。此时大兵尚不信得功等投降之心是实,按兵不进。熊廷弼引兵五千至,见广宁已溃,遂率众入山海关。以化贞言,失在柔而愚,信间谍,轻信辽人。以廷弼言,失在刚而愎,不为预备。然化真匹马就逮,百姓遮道而哭,呐喊三声。廷弼回京听勘,单骑夜行,百姓若罔闻知,绝无一送;则宽严之分,刚柔之别也。御史谢文锦疏曰:廷弼责在虽重,事权实轻,不幸与本兵相忤,系手缚足,展布无由,虽欲图固守而不可得。化页意气既锐,荧惑复多,又不幸有本兵为主,言听计从,所请如意,虽欲不言战而不可得。是二臣之陷于辟者,实本兵张鹤鸣致之。且运筹决胜,职在中枢,而视诟谇嚣凌,漫无定画,明分左右之袒,激成水火之形,以致断送河西,震撼山海。本兵其何辞以解于众?按熊廷弼号芝冈,楚人,吾邑邹迪光督学三楚拔之。盖由武、入文者也。未几登进士,督学江南,岁试时用封皮二条,将诸生自耳及肩封之,使不得左右顾。劣等被笞,有被笞而入学者。其待文士严酷若此,则御军可知矣。然廷弼本胆气过人者,宜不畏战而反主守。是知彼知己,能刚能柔一等人,真可将矣。然守定后战,今日上揭,明日上疏,与枢抚争执成仇,未免齿牙过利。台省诸臣复多有隙,崔呈秀又最恨之,廷弼既与朝臣多怨,无功诛,有功亦诛,止争先后耳。惟有解印南归,可免吏议,恋栈豆遂及于难,有以也。谢文锦疏云:经抚之罪,朝廷自有处分,决不意为轻重,乃幸灾乐祸者,欲藉是以报其宿憾,或请速逮经略,或请速斩经略,而抚臣身任封疆,若漠然事外可不问者。近且欲甘心延弼,而以化贞仍移蓟镇。是非至此,颠倒已极,其何以服经抚?又何以服天下后世之人?浊此疏为平心之论。及上命刑部尚书王纪、左都御史邹元标、大理寺卿周应秋会审,熊延弼一跪就起,言从田间起,原议住扎山海,并无住扎广宁字样,一躬投一招揭。邹都宪云:失地丧城,功罪一体,难辞其责。公进刑部,是非自明。廷躬相争多时。王纪曰:公不肯进狱,暂到天仙庵住一日。请旨定夺。廷弼遂自请诏狱。邹王云:请过王巡抚来。化贞跪下大哭。言经略先不听我过河大战,河东宽大可战,河西窄小难战,及广宁危在旦夕,经略领兵来救,后竟逃回。此罪归于廷弼,不于化贞也。邹、王云:公必须引罪,还有在朝列班之日。化贞投上一揭,亦一躬而散。熊廷弼审单内有云比之杨镐,更多一逃,比之袁应泰,反欠一死。宜用重典以警将来。天启五年八月决廷弼,传首九边。
chū, tíng bì zài lǘ yáng wén guǎng níng bèi wéi, shēn yōu zhī, fāng yè yǐn, hū sī dí bīng yì chì, dà hū yuē kě hèn, hū píng hòu yì yún kě hèn. tíng bì jīng shì shén me rén zuò shēng. píng hòu yì yún shì shén me rén zuò shēng. tíng bì mìng zuǒ yòu kuài qù hòu miàn kàn lái. píng hòu yì yún kuài qù hòu miàn kàn lái. zuǒ yòu rù shì, jì wú yī rén. tíng bì yuē: hào gǔ guài, nán dào yǒu zhè yàng shì. píng hòu yì yún: hào gǔ guài, nán dào yǒu zhè yàng shì. tíng bì yuē: dài wǒ zì qù kàn lái. píng hòu yì yún, dài wǒ zì qù kàn lái. tíng bì qiě zǒu qiě shuō, tīng zhì píng fēng, shǐ zhī tóng pén. tíng bì yuē: zhè yòu lái zuò guài le. tóng pén yì yún: zhè yòu lái zuò guài le. tíng bì yuē: kuài bǎ shuǐ lái qīng diào le. tóng pén yì yún: kuài bǎ shuǐ lái qīng diào le. shuǐ jì qù, tóng pén suì bù néng yán. tíng bì xīn yí shén, bù néng mèi, hū bào guǎng níng nèi kuì, wáng huà zhēn bēn zhì yún.
初,廷弼在闾阳闻广宁被围,深忧之,方夜饮,忽思敌兵益炽,大呼曰可恨,忽屏后亦云可恨。廷弼惊是什么人做声。屏后亦云是什么人做声。廷弼命左右快去后面看来。屏后亦云快去后面看来。左右入视,寂无一人。廷弼曰:好古怪,难道有这样事。屏后亦云:好古怪,难道有这样事。廷弼曰:待我自去看来。屏后亦云,待我自去看来。廷弼且走且说,听至屏风,始知铜盆。廷弼曰:这又来作怪了。铜盆亦云:这又来作怪了。廷弼曰:快把水来倾掉了。铜盆亦云:快把水来倾掉了。水既去,铜盆遂不能言。廷弼心疑甚,不能寐,忽报广宁内溃,王化贞奔至云。
liáo shì yī bài yú hóng qí cuī zhàn, ér lǐ wéi hàn dǎi zài bài yú mǎ shàng cuī zhàn, ér yáng gǎo dǎi sān bài yú chū chéng làng zhàn ér yuán yīng tài sǐ cuī jǐng róng bà. guǎng níng shì, tíng bì yǐ kòng è shān hǎi ér zuì qí xī bēn, rán wáng huà zhēn yī bài, shí wéi shǒu zuì. tíng bì dàn bù néng shōu sàn zú gù shǒu níng qián ěr. wéi shā huà zhēn ér shù tíng bì. shǐ chēng píng yǔn. zhì yú chuán shǒu jiǔ biān, guò yǐ.
辽事一败于红旗催战,而李维翰逮;再败于马上催战,而杨镐逮;三败于出城浪战而袁应泰死、崔景荣罢。广宁事,廷弼以控扼山海而罪其西奔,然王化贞一败,实为首罪。廷弼但不能收散卒固守宁前耳。惟杀化贞而戍廷弼。始称平允。至于传首九边,过矣。