zhēng yuè, shǎn xī biān dào wáng zǐ shùn miáo měi lián táo bīng zhòng zhì sì qiān, lüè suí dé, nán wéi hán chéng, zǒng dū yáng hè xún fǔ liú guǎng shēng jī bài zhī. zéi dùn, fù fàn qīng jiàn, guān bīng zhuī zhú, zéi zǒu xī chuān. xiān shì, wàn lì shí cháo tíng niàn xī jūn láo kǔ, yù gěi sān yuè liáng, yǐ wéi cháng. zhì shì, qín hàn, sù téng guì, jūn xiǎng gào kuì, wǎng wǎng huā kuì, wáng mìng shān gǔ, suì chàng jī mín wèi luàn. shí dōng shì yì jí, tíng yì hé bīng xiǎng, gè biān zhèn xián lí tài zhì shù shí wàn. chéng luàn bīng duō zào ér xià.
正月,陕西边盗王子顺苗美连逃兵众至四千,掠绥德,南围韩城,总督杨鹤、巡抚刘广生击败之。贼遁,复犯清涧,官兵追逐,贼走西川。先是,万历时朝廷念西军劳苦,预给三月粮,以为常。至是,秦旱,粟腾贵,军饷告匮,往往哗溃,亡命山谷,遂倡饥民为乱。时东事益急,廷议核兵饷,各边镇咸厘汰至数十万。乘乱兵多噪而下。
qín kòu rù shān xī
秦寇入山西
sān yuè, qín kòu rù shān xī, fàn xiāng líng jí zhōu tài píng qǔ wò. sì yuè, xiàn pú xiàn, shān xī zì hé qū bǎo xìng zhì pú jīn qiān wǔ bǎi lǐ, zéi zì hào yuē héng tiān yī zì wáng.
三月,秦寇入山西,犯襄陵、吉州、太平、曲沃。四月,陷蒲县,山西自河曲、保兴至蒲津千五百里,贼自号曰横天一字王。
zéi xiàn hé qū
贼陷河曲
shí yī yuè, shān xī zǒng bīng wáng guó liáng, zhuī zéi yú hé qū, fā xī yáng pào, pào liè bīng zì luàn, zéi chéng zhī, suì xiàn hé qū.
十一月,山西总兵王国梁,追贼于河曲,发西洋炮,炮裂兵自乱,贼乘之,遂陷河曲。
zéi xiàn huáng fǔ chuān qín kòu
贼陷黄甫川(秦寇)
wǔ yuè, zéi pò jīn suǒ guān, shā dū sī wáng lián. rén zǐ, wáng jiā yǔn xiàn huáng fǔ chuān qīng shuǐ èr yíng, cì rì xiàn fǔ gǔ xiàn, fù wéi gū shān bǎo, yú lín dào bái yí qīng qiǎn bīng bài zhī, dùn rù fǔ gǔ xiàn, yán suí xún fǔ hóng chéng chóu děng wéi zhī, zhǎn huò shén zhòng. jí jiǔ yuè sān rì jǐ mǎo, wáng jiā yǔn gōu xī rén rù lüè, hóng chéng chóu dù wén huàn cóng gū shān jìn jī, dà pò zhī. zéi yáng qǐ xiáng, réng duó lù zǒu.
五月,贼破金琐关,杀都司王廉。壬子,王嘉允陷黄甫川、清水二营,次日陷府谷县,复围孤山堡,榆林道白贻清遣兵败之,遁入府谷县,延绥巡抚洪承畴等围之,斩获甚众。及九月三日己卯,王嘉允勾西人入掠,洪承畴、杜文焕从孤山进击,大破之。贼佯乞降,仍夺路走。
bái yí qīng, hào huì fēng, cháng zhōu rén hóng chéng chóu, zì hēng jiǔ, mǐn rén.
白贻清,号惠风,常州人;洪承畴,字亨九,闽人。
yáng hè wù fǔ
杨鹤误抚
dū sī ài mù, cù zéi yú yán chuān. qīng jiàn zéi shǐ qiú fǔ. sān biān zǒng dū yáng hè jí shǎn fǔ liú guǎng shēng, gè qiǎn cái guān chí pái sì chū zhāo zéi, zéi kuí huáng hǔ xiǎo hóng niáng yī zhàng qīng lóng jiāng shuǐ lüě dì hǔ hǎo xiǎo quán děng, jù gěi pái miǎn sǐ, ān zhì yán suí hé xī, rán zéi jiàng pàn bù cháng, qí zhòng jǐn bù fén shā ér yín lüè rú gù. lí dú yì shén. bǎi xìng tūn shēng, yǒu sī chéng fǔ chén yì, mò gǎn gào, ér kòu huàn chéng yǐ.
都司艾穆,蹙贼于延川。清涧贼始求抚。三边总督杨鹤及陕抚刘广生,各遣材官持牌四出招贼,贼魁黄虎、小红娘、一丈青、龙江水、掠地虎、郝小泉等,俱给牌免死,安置延绥河西,然贼降叛不常,其众仅不焚杀而淫掠如故。罹毒益甚。百姓吞声,有司承抚臣意,莫敢告,而寇患成矣。
yáng hè, hào wú shān, hú guǎng wǔ líng rén.
杨鹤,号无山,湖广武陵人。
liú mào yán qín kòu
刘懋言秦寇
liù yuè, jǐ shì liú mào shàng yán: qín zhī liú zéi, jí yán qìng zhī bīng dīng tǔ zéi yě. biān zéi yǐ shì guān wèi xiāng dǎo, tǔ kòu yǐ biān zéi wèi yǔ yì. shǐ shù bù duō, zhì jìn nián huāng hàn pín réng, yú mín yǐng fù, zéi shì shǐ dà, dāng shì yǐ bù liàn zhī bīng, jiǎo zhī bù kè, yòu yì fǔ zhī. qí jiǎo yě, suǒ zhǎn huò jiē jī mín, ér zhēn zéi bǎo yáng yǐ qù. qí fǔ yě, fēi bù chēng jiàng jù zhòng, wú shí réng chū jié lüè, míng jiàng ér shí fēi jiàng yě.
六月,给事刘懋上言:秦之流贼,即延庆之兵丁土贼也。边贼倚士冠为乡导,土寇倚边贼为羽翼。始数不多,至近年荒旱频仍,愚民影附,贼势始大,当事以不练之兵,剿之不克,又议抚之。其剿也,所斩获皆饥民,而真贼饱扬以去。其抚也,非不称降聚众,无食仍出劫掠,名降而实非降也。
jù zéi shén yī yuán
剧贼神一元
shí èr yuè jǐ sì shuò, jù zéi shén yī yuán děng, pò xīn ān xiàn, chū jiǔ rì dīng chǒu, pò níng sāi xiàn, jù qí chéng. shí sān xīn sì, yǐn xī rén sì qiān qí, rù kòu, xiàn shù jiàn jí bǎo ān zhū chéng. zhì míng nián zhēng yuè, fù zǒng bīng zhāng yīng chāng jī bài zhī. yī yuán sǐ, dì yī kuí lǐng qí zhòng.
十二月己巳朔,剧贼神一元等,破新安县,初九日丁丑,破宁塞县,据其城。十三辛巳,引西人四千骑,入寇,陷树涧及保安诸城。至明年正月,副总兵张应昌击败之。一元死,弟一魁领其众。
xú xiào fù pōu gān jìn gū
徐孝妇剖肝进姑
xiào fù, hú guǎng hàn yáng rén, yòu zì cūn mín wāng juǎn. juǎn gù pín jù, wéi rén yōng. mǔ dèng mào yǐ, fù guī juǎn, zhòu gēng mù zhī, qí shì gū, jī tún shū cài, wèi cháng kuì fá. chóng zhēn jǐ sì gēng wǔ jiān. dà jī yì, fù yǔ juǎn qǐ shí, shí wú cóng qǐ. yù shēn, shēn wú cóng yù. dèng qiě bìng chuí bì, ǒu sī zhū gān. fù pú fú wǎng shì, guì qiú tú zhě. tú bù yǔ, yuē jì wú qián, wù wàng gān yě. fù bù dé yǐ qì guī, niàn zhū gān bù kě dé, rén gān zhū gān, wèi huò tóng, wàn yī rén gān kě yī wǒ gū, gū shēng ér wǒ sǐ, sǐ hé xī, suì yè bàn zì yǐn dāo gē qí xié fán sān pōu, gān bù chū, jiāng gèng jǔ dāo, hū jiàn bái yī yù, wèi rǔ bù de yòng dāo fǎ, dāo yí héng, bù yí zhí, fù cóng zhī. zòu dāo huò rán, gān guǒ chū, nǎi wèi tāng yǐ jìn gū. gū dùn yù. dāng wèi tāng shí, fù quán bù jué, yú shí chuàng shén, fù hūn kuì, fù jiàn bái yī yù zhě, wèi rǔ wú lǜ, wǒ qǐ rǔ, fù guǒ huò rán. yuè shù nián, gū shòu zhōng, fù qì shàng jié cǎo, lú gū mù, yī gēng yī míng, bì gōng pěng diàn mù qián. mù zài shān pì chǔ, fēng yǔ huì míng, yān wù sì sāi, shān guǐ hào hū, shé shǐ héng tū, fù wú jù yì. zì dān xīn jí shuǐ wèi cháng, huò zhù yǐ yī shí zhě xiè bù shòu. yuē láo kǔ dòng è, bù guò sǐ ěr. wǒ zì gē gān shí sǐ yǐ. wèi gū huó, jīn sǐ mù, zǎo wǎn bù lùn yě. hàn yáng lìng yáng sì zhī rěn qí shì, zòu jì shàng tái wèi qǐng jīng yú cháo.
孝妇,湖广汉阳人,幼字村民汪卷。卷固贫窭,为人佣。母邓耄矣,妇归卷,昼耕暮织,其事姑,鸡豚蔬菜,未尝匮乏。崇祯己巳庚午间。大饥疫,妇与卷乞食,食无从乞。鬻身,身无从鬻。邓且病垂毙,偶思猪肝。妇匍匐往市,跪求屠者。屠不与,曰既无钱,勿望肝也。妇不得已泣归,念猪肝不可得,人肝猪肝,味或同,万一人肝可医我姑,姑生而我死,死何惜,遂夜半自引刀割其胁凡三剖,肝不出,将更举刀,忽见白衣妪,谓汝不得用刀法,刀宜横,不宜直,妇从之。奏刀砉然,肝果出,乃为汤以进姑。姑顿愈。当为汤时,妇全不觉,逾时创甚,妇昏聩,复见白衣妪者,谓汝无虑,我起汝,妇果霍然。越数年,姑寿终,妇砌上结草,庐姑墓,一羹一茗,必躬捧奠墓前。墓在山僻处,风雨晦冥,烟雾四塞,山鬼号呼,蛇豕横突,妇无惧意。自担薪汲水为常,或助以衣食者谢不受。曰劳苦冻饿,不过死耳。我自割肝时死矣。为姑活,今死墓,早晚不论也。汉阳令杨四知稔其事,奏记上台为请旌于朝。
yú dú tóng shǐ yí biān, jiàn gē ěr duàn bì, jù fù rén wú xiá qì, rán yáo chí bīng xuě, huò gān xīn kàng lì, ér wèi bì shǐ niàn xuān tíng, hào jiāng fù shī, jù nǚ zǐ wú xiào xíng, rán bào shí huái shā, huò jié niàn máo lǐ, ér wèi bì dǔ qíng gū zhāng kuī gǔ zhù fà. jù ér fù wàng gāo táng, rán huǐ róng shāng tǐ, huò bào tòng zhī jié ér wèi bì jǐn guān shēng sǐ, dú fù yī niàn dǔ zhì, jiǔ sǐ bù huí, mào bái rèn ér rú xuě. bǐ pōu xīn yǐ tóng tǐ, xún qí xiào, yì zhì xiào yě kě yǐ chuán yǐ.
余读彤史遗编,见割耳断臂,讵妇人无侠气,然瑶池冰雪,或甘心伉俪,而未必矢念萱庭,号江负尸,讵女子无孝行,然抱石怀沙,或结念毛里,而未必笃情姑嫜刲股祝发。讵儿妇忘高堂,然毁容伤体,或抱痛肢节而未必尽关生死,独妇一念笃至,九死不回,冒白刃而如雪。比剖心以同体,洵奇孝,亦至孝也;可以传矣。