juǎn sì chóng zhēn yuán nián wù chén
卷四 崇祯元年戊辰
sī zōng liè huáng dì
思宗烈皇帝
sī zōng, guāng zōng zhī zǐ, xī zōng zhī dì yě. dīng mǎo bā yuè jí wèi, wù chén, gǎi yuán chóng zhēn. zì tài zǔ wù shēn jiàn yuán hóng wǔ, qì jīn wù chén, gòng èr bǎi liù shí zài. dì zài wèi shí qī nián, jiǎ shēn zhī biàn, yǐ shēn xùn guó, hóng guāng cháo lǐ bù shàng shū gù xī chóu yì shì miào hào sī zōng liè huáng dì, zhōu huáng hòu wèi xiào jié huáng hòu. xīn chéng bó zhào zhī lóng yán sī fēi měi zì. yǐ yǒu èr yuè, lǐ chén guǎn shào níng qǐng gǎi shì yì zōng liè huáng dì. dà qīng cháo shè zhèng wáng rù yàn, mìng míng zhī cí chén zhōng yǔn lǐ míng ruì yì shì hào. míng ruì shì dì wèi huái zōng duān huáng dì, zhōu huáng hòu wèi liè huáng hòu. gù dà qīng jì zé chēng huái zōng, cóng shí xiàn yě. ér cǎo yě wú zhī, huò chēng sī zōng, yòu jiǎn chēng yì zōng zhě, chuán jiù wén yě. gù xī chóu, sū zhī kūn shān rén guǎn shào níng, cháng zhī wǔ jìn rén lǐ míng ruì, jiāng yòu nán chāng rén.
思宗,光宗之子,熹宗之弟也。丁卯八月即位,戊辰,改元崇祯。自太祖戊申建元洪武,迄今戊辰,共二百六十载。帝在位十七年,甲申之变,以身殉国,宏光朝礼部尚书顾锡畴议谥庙号思宗烈皇帝,周皇后为孝节皇后。忻城伯赵之龙言思非美字。乙酉二月,礼臣管绍宁请改谥毅宗烈皇帝。大清朝摄政王入燕,命明之词臣中允李明睿议谥号。明睿谥帝为怀宗端皇帝,周皇后为烈皇后。故大清纪则称怀宗,从时宪也。而草野无知,或称思宗,又简称毅宗者,传旧闻也。顾锡畴,苏之昆山人;管绍宁,常之武进人;李明睿,江右南昌人。
àn shì fǎ: cí rén duǎn zhé yuē huái, xī liú cōng kòu xiàn luò yáng, zhí jìn huái dì shā zhī, nián fǔ sān shí. sòng duān zōng wèi yuán bīng suǒ pò, bēng yú náo zhōu, nián jǐn shí yī. shì huái yǔ duān, jù fēi měi zì. xiān dì yǐ shēn xùn shè jì, dà yì yě. shè zhèng wáng rù jīng, shǒu mìng yì shì, zūn dì zhī yì kě zhī, ér míng ruì yǐ míng zhī jiù chén, sù yīng chǒng wò, bù yǐ měi shì jiā dì, ér chēng yǐ huái duān, shì shì dì yǔ qīng yī tiān zǐ jí yāo zhé tóng zǐ děng ěr. ér yí wén yóu wèi qí gōng zhōng liàn dá, guò yǐ.
按谥法:慈仁短折曰怀,昔刘聪寇陷洛阳,执晋怀帝杀之,年甫三十。宋端宗为元兵所迫,崩于碙州,年仅十一。是怀与端,俱非美字。先帝以身殉社稷,大义也。摄政王入京,首命议谥,尊帝之意可知,而明睿以明之旧臣,素膺宠渥,不以美谥加帝,而称以怀端,是视帝与青衣天子及夭折童子等耳。而遗闻犹谓其公忠炼达,过矣。
yǔ sī tài zǔ wù shēn jiàn yuán, sī miào wù chén gǎi yuán, zhǐ yú jiǎ shēn. shì wù qǐ ér shēn zhǐ yě. míng zhī dà tǒng, shǐ yú wù shēn, yì zhōng yú wù shēn, qǐ fēi shù yú!
予思太祖戊申建元,思庙戊辰改元,止于甲申。是戊起而申止也。明之大统,始于戊申,亦终于戊申,岂非数欤!