yáng zhuō rán yì fǔ
楊卓然議撫
shí èr yuè, chǔ yù wǎn bīng dà jí, zéi jù qǐ fǔ. chū shí rì bǐng chén, jiān jūn yáng zhuō rán wǎng zéi yì zhī.
十二月,楚豫皖兵大集,賊懼乞撫。初十日丙辰,監軍楊卓然往賊議之。
shì suì, zéi kòu héng liú sì jìng, suī shí yǒu zhǎn huò, lǚ bào zhāo xiáng, rán jiàng dǎng wèi jīng jiě sàn, ér jī mín fù xiāng shān jù, shì ruò liáo yuán, mò kě pū miè.
是歲,賊寇橫流四境,雖時有斬獲,屢報招降,然降黨未經解散,而饑民復相煽聚,勢若燎原,莫可撲滅。
suì jī
歲飢
qī yuè, jī mín fēng qǐ, xiào jù dà xíng shān yīng zéi. shì nián, liǎng jīng hé nán shān dōng shān xī zhè jiāng dà hàn huáng, rén xiāng shí, cǎo mù jù jǐn, tǔ kòu bìng qǐ, dào lù gěng sè.
七月,饑民蜂起,嘯聚大行山應賊。是年,兩京、河南、山東、山西、浙江大旱蝗,人相食,草木俱盡,土寇並起,道路梗塞。
zhì yì
誌異
gēng chén zhēng yuè shí wǔ rì dīng mǎo yè, dōng fāng hēi qì mí kōng, lián sān xī, èr yuè rén zǐ shuò, háng zhōu chéng mén yè míng.
庚辰正月十五日丁卯夜,東方黑氣彌空,連三夕,二月壬子朔,杭州城門夜鳴。
wú xī shí lù yún: jiǔ yuè èr shí sān rì, wèi shēn zhī jiān, mì yún bù yǔ, zhè lì yǒu shēng, suǒ yǔ jiē xiǎo dòu, yǒu gàn hóng hēi sān zhǒng, zhì shén jiān, mín yǒu shōu zhī zhě, lái chūn yì zhī, yǒu jīng ér wú huā shí.
無錫實錄云:九月二十三日,未申之間,密雲不雨,浙瀝有聲,所雨皆小豆,有紺、紅、黑三種,質甚堅,民有收之者,來春藝之,有莖而無花實。
shí zhāng zhēn rén jīng xī, zhōu qián èr pái yún: zhí rì gōng cáo tīng yòng, tiān xià chéng huáng miǎn cān. yì lìng páng chāng yǔn dūn qǐng qí yǔ, yǔ zhēn rén xiè yuē: cǐ tiān tíng zhī zhǎng, fēi xué shēng gǎn shàn yě. rú yú lì liàng, zhǐ yǒu jiè shuǐ jǐ chǐ ér yǐ. qǐng zhī, shuǐ guǒ àn zhǎng sān chǐ, wǔ rì fù tuì. zhēn rén rù chóng ān sì, yè sān qīng, cì yè bìng jí guān shén, jù xíng sì kòu shǒu lǐ, yú rú zhāng suī yáng zhū shén, bù yī yī yě.
時張真人經錫,舟前二牌云:值日功曹聽用,天下城隍免參。邑令龐昌允敦請祈雨,雨真人謝曰:此天庭之掌,非學生敢擅也。如愚力量,止有借水幾尺而已。頃之,水果暗漲三尺,五日復退。真人入崇安寺,謁三清,次謁並及關神,俱行四叩首禮,余如張睢陽諸神,不一揖也。
shì shí bǐ nián hàn qiàn gǔ guì rén jī, yǔ suí nèi fù háng jì zhī xiān shēng, dú shū yú luò shè dào zhōng, qīng chì hēi zhū sè chóng, zhǎng kě wǔ cùn xǔ, zòng héng chéng pàn, jǐ wú bù zú chù, jù dàn mǐ shū, yǔ yú háng shì zhāi zhōng měi chuài lù dòu zhōu. liù yuè èr shí yī rì, yǔ cóng xiān shēng zì luò shè guī, jīng quán zhōu, xiàng fēi jǐn bì, wén pò luò hù yù qǔ xú shì ěr, suì cūn hòu xíng, nán tiào shù lǐ, yān yàn téng shēng, xián yún fén shí táng sūn shì yě. rén qíng áo áo xiōng xiōng. èr shí èr èr shí sān liǎng rì, mù táng qiáo pín zhě xiāng jù shù shí rén, dǐ yǒu mǐ jiā, chuán shí ér lüè yān. shēng yán jiāng jí wú zhèn. yú shì, běn zhèn yì jí èr bǎi rén, měi rén jiǔ yī wǎn, ròu sì liǎng xiǎng zhī, hé gē nà hǎn, nán běi rào xíng. wèi jǐ, qián zhī jié lüè zhě, cì dì bèi qín, chī sǐ wú suàn, xiāng cūn shāo dé ān zhěn, rán pín mín wú shēng rén zhī lè yǐ. mǎo chén èr qiū, huáng hàn bì tiān, sú wèi měng jiāng zhǎng chóng shǔ wú xiāng, xī yǎn xì yǐ ráng zhī. nán fù tián jiān míng jīn ā zhú, shang yī jiàn biāo, yǔ jiàn ér tàn yuē: cǐ jí zhǎn mù jiē gān zhī xiàng, tiān xià qí jiāng luàn hū? jí shēn yǒu zhī jì, xiāng bīng fēng qǐ, zú fú qí zhào. rán zé zhì luàn zhī jiān, bì xiān yǒu jǐ, mèng mèng zhě zì bù jué ěr!
是時比年旱歉谷貴人飢,予隨內父杭濟之先生,讀書於洛社道中,青赤黑諸色蟲,長可五寸許,縱橫塍畔,幾無不足處,聚啖米菽,予於杭氏齋中每啜菉豆粥。六月二十一日,予從先生自洛社歸,經全州,巷扉緊閉,聞破落戶欲取徐氏耳,遂村後行,南眺數里,煙焰騰升,咸雲焚石塘孫氏也。人情嗷嗷洶洶。二十二、二十三兩日,暮塘橋貧者相聚數十人,抵有米家,傳食而掠焉。聲言將及吾鎮。於是,本鎮亦集二百人,每人酒一碗,肉四兩餉之,荷戈吶喊,南北繞行。未幾,前之劫掠者,次第被擒,笞死無算,鄉村稍得安枕,然貧民無生人之樂矣。卯、辰二秋,蝗旱蔽天,俗謂猛將掌蟲屬吾鄉,悉演戲以禳之。男婦田間鳴金呵逐,裳衣建標,予見而嘆曰:此即斬木揭竿之象,天下其將亂乎?及申、酉之際,鄉兵蜂起,卒符其兆。然則治亂之間,必先有幾,夢夢者自不覺耳!
zhēng yuè chū liù wù wǔ, léi diàn jiāo zuò, dà yǔ sān cùn, shí zài dà hán, shàng wèi lì chūn, dōng xíng xià lìng, dào xíng nì shī. qí zāi yì zhī yīng, zài shì nián liù yuè zhōng, wèi bǎi xìng chéng zhōng qiǎng mǐ, yán jí gè xiāng jù qiǎng, ér jiū qí zhì qiǎng zhī yīn, gài wèi zì xià zhì qiū, tiān wú dī shuǐ, mǐ jià yī liǎng qī qián, ér dà hù yòu bù tiào mǐ, jī chéng qiǎng mǐ zhī biàn yě.
正月初六戊午,雷電交作,大雨三寸,時在大寒,尚未立春,冬行夏令,倒行逆施。其災異之應,在是年六月終,為百姓城中搶米,延及各鄉俱搶,而究其至搶之因,蓋為自夏至秋,天無滴水,米價一兩七錢,而大戶又不糶米,激成搶米之變也。
liù yuè chū sān, xià wǔ yǒu jiào yī chéng, zài jiē fāng chāo huà, qí zhōng yǒu yī jué. xiǎo shī gū, shēn zhǎng chǐ xǔ, fū zuò yú pán zhōng, dà tóu dà miàn dà shǒu, yǒu yī dào pó tuō zài shǒu zhōng, jiàn zhě jiē guài yì zhī, cǐ guài niè yě. wèn qí chū chù yún, cóng zhè shěng ér lái.
六月初三,下午有轎一乘,在街坊抄化,其中有一絕。小師姑,身長尺許,趺坐於盤中,大頭、大面、大手,有一道婆托在手中,見者皆怪異之,此怪孽也。問其出處雲,從浙省而來。
liù yuè chū liù zhì shí wǔ rì, yuè xià huáng zhì, luò luò fēi guò, jiǔ hàn suǒ zhì yě. qī yuè èr shí wǔ rì xià wǔ, fēi huáng bì tiān ér lái, zì xī běi wǎng dōng nán, wú xī chéng zhōng wū shàng jù yíng èr sān cùn, dào tú fù lǎo jù yún mù zhōng wèi jiàn. èr shí jiǔ rì xià wǔ huáng fēi sān rì, zhì bā yuè chū èr chū sì liǎng rì, bì tiān ér xià. shí èr xià wǔ, luò luò fēi guò, wǎn gèng shén. shì nián zū shuì sì wǔ fēn, bái mǐ èr liǎng yī shí.
六月初六至十五日,月下蝗至,落落飛過,久旱所致也。七月二十五日下午,飛蝗蔽天而來,自西北往東南,吾錫城中屋上俱盈二三寸,道途父老俱雲目中未見。二十九日下午蝗飛三日,至八月初二、初四兩日,蔽天而下。十二下午,落落飛過,晚更甚。是年租稅四五分,白米二兩一石。
liù yuè shí qī shǔ shén, shì rì xià wǔ, jī mín shāo huǐ mǎ shì qí fáng wū, yī dài luàn quán, ōu suì tóu miàn, xuè wū mǎn tǐ, yǐ shì qí qīn qù guān tiào mǐ yín èr bǎi liǎng gù yě. xiāng shēn zhī tǐ, cóng cǐ dà shī yǐ. shí qī zhì èr shí rì, xiāng chéng dǎ qiǎng. shí bā, gè diàn pù qiǎng mǐ, dà hù jù qiǎng. shí jiǔ èr shí, dà qiǎng. èr shí yī gè xiāng dà qiǎng. èr shí èr rì zhī xiàn páng chāng yǔn jī ná luàn mín yī èr shí rén jiān chù. chéng zhōng shǐ dìng. èr shí sān rì yǐ hòu, wú rì bù jiě shěn luàn mín. guān dǎ sǐ sì wǔ shí rén, ér xiāng jiān dǎ sǐ shāo sǐ zhě wú suàn. cǐ děng yì biàn, yì yī shí zhī jié shù yě. qī yuè shí wǔ, sū zhōu guān shàng yǒu fù hù shī xìng zhě, bù tiào guān mǐ, bǎi xìng gè zhí qì xiè, zhǎn mén ér rù, shā wǔ shí yú rén, qí jiā lì jǐn, wú xià zhī biàn rú cǐ. dāng shí chéng píng jì jiǔ, lián suì hàn jī, mín xīn chǔn chǔn sī dòng yǐ. xìng jiāng zuǒ róu cuì, wú qiáng yǒu lì zhě qǐ yú qí jiān wèi zhī chàng ěr. bù rán, jǐ hé ér bù yù chǔ yě!
六月十七暑甚,是日下午,饑民燒毀馬世奇房屋,一帶亂拳,毆碎頭面,血污滿體,以世奇侵去官糶米銀二百兩故也。鄉紳之體,從此大失矣。十七至二十日,鄉城打搶。十八,各店鋪搶米,大戶俱搶。十九、二十,大搶。二十一各鄉大搶。二十二日知縣龐昌允緝拿亂民一二十人監處。城中始定。二十三日以後,無日不解審亂民。官打死四五十人,而鄉間打死、燒死者無算。此等異變,亦一時之劫數也。七月十五,蘇州關上有富戶施姓者,不糶官米,百姓各執器械,斬門而入,殺五十餘人,其家立盡,吳下之變如此。當時承平既久,連歲旱飢,民心蠢蠢思動矣。幸江左柔脆,無強有力者起於其間為之倡耳。不然,幾何而不豫楚也!
shān dōng gài fù
山東丐婦
chóng zhēn gēng chén, shān dōng zhū shěng, jiē jī suì hàn huāng, liú mín xián jiù shí nán dōu. shí shū pù láng xià, wò yī xiù shì, chuān jiù yī, yǐ pà guǒ jīn, bàng yǒu shǎo fù, ěr chuí yín dāng, mào jí duān zhuāng, dù yì xián yǎ, jiàn wǎng lái zhě, zhé shēn shàn qǐ qián, huò wèn qí cóng lái. yuē: wú shān dōng jù zú nǚ, jià fū cái wǔ rì, jí xiāng xié xíng qǐ dào cǐ. fū yì guān yì yóu xiáng rén, rěn jī mào hán, rǎn bìng bù qǐ, zhǐ de zuò shǒu dài jǐn ěr. huò quàn yǐ hé bù shì rén, yì kě dé shù shí jīn, diào lǐ fū yù, zé liǎng mìng jù huó yǐ. fù yuē: yǔ shī jié shēng, níng shǒu yì sǐ. kuàng fū bìng yǐ shēn, zòng yǒu yǐn shí yào ěr, wèi bì quán kě. fū wáng, shì bù dú cún, nài hé tú sàng lián chǐ hū? huò gèng jié zhī yuē: hé bù yǐ ěr shàng yín dāng yì mǐ. dá yuē: cǐ fū jiā pìn wù, bù rěn qì yě. wén zhě xián tàn fú. jìng xiāng shī zhù, zhòu dé shù jīn. fù nǎi gòu yī guān, cáng sì zhōng, shì fū yī zhōu, bǐ yì yī zhōu, shì fū bù shí, bǐ yì bù shí. jué lì zhě jiā xún, fū jìng bì, jì liàn, dé qǐ zī, qiàn gōng mái qì. jǔ yī qù dōu tǔ, zhǒng wèi chéng ér jù yūn dào, àn zhī zé qì jué yǐ. lù rén gāo qí yì, gòng mǎi guān, yǔ fū tóng xué, bìn yān. ěr shàng yín dāng shàng zài.
崇禎庚辰,山東諸省,皆積歲旱荒,流民咸就食南都。時書鋪廊下,臥一秀士,穿舊衣,以帕裹巾,傍有少婦,耳垂銀璫,貌極端莊,度亦嫻雅,見往來者,輒伸扇乞錢,或問其從來。曰:吾山東巨族女,嫁夫才五日,即相攜行乞到此。夫亦官裔游庠人,忍飢冒寒,染病不起,只得坐守待盡耳。或勸以何不適人,亦可得數十金,調理夫愈,則兩命俱活矣。婦曰:與失節生,寧守義死。況夫病已深,縱有飲食藥餌,未必痊可。夫亡,誓不獨存,奈何徒喪廉恥乎?或更詰之曰:何不以耳上銀鐺易米。答曰:此夫家聘物,不忍棄也。聞者咸嘆服。競相施助,驟得數金。婦乃購一棺,藏寺中,視夫一粥,彼亦一粥,視夫不食,彼亦不食。絕粒者浹旬,夫竟斃,既殮,得乞貲,倩工埋訖。舉衣去兜土,冢未成而遽暈倒,按之則氣絕矣。路人高其義,共買棺,與夫同穴,殯焉。耳上銀璫尚在。
jiāng zuǒ guì rén zhī qī nǚ shī jié bài xián, tián bù chǐ zhě, guān cǐ yǎn miàn yǐ!
江左貴人之妻女失節敗閒,恬不恥者,觀此掩面矣!