juǎn shí jiǔ chóng zhēn shí liù nián guǐ wèi
卷十九 崇祯十六年癸未
yuán dàn shī cháo xīn shǐ
元旦失朝(新史)
tíng chén dài lòu, dài tiān zǐ yě, kǒng tiān zǐ zǎo lín, tíng chén xiān tiān zǐ ér dài lòu yě. dài lòu zhī shí, gǔ wèi yán, gǔ yán ér sù bān yǐ. sù bān ér míng zhōng, zhōng xiē ér shèng jià dēng diàn, jìng biān xiǎng yǐ. biān xiǎng ér liǎng bān tíng chén yǒu róng wú xī, yǒu yì wú shēng, yǎng zhān diàn shàng, qí jiàn qiān bǎi hóng páo xiān xiù, shì lìng ér yǐ. nǎi guǐ wèi nián chūn zhèng zhī shuò, shèng jià shēng diàn, wén bān zhǐ yī shǒu fǔ zhōu yán rú, wǔ bān zhǐ yī xūn chén, jiù lì zhōng míng, zé dōng xī cháng ān mén jù kāi, cháo chén jù yōng jǐ zài wài, yīn yù kāi mén, ér dào zhě réng liáo liáo. hóng lú wèi kě chàng qí bān, jiǔ zhī lái zhě zuò liàng qiàng zhuàng. shí shǎo wǔ liù, miǎn chéng lǐ yān. yán rú shàng jiē yún: zhèng běn dài chí, yǐ zhì tíng chén màn wù, qǐ duó fèng zì chén děng shǐ, dé zhǐ gū miǎn.
廷臣待漏,待天子也,恐天子早临,廷臣先天子而待漏也。待漏之时,鼓未严,鼓严而肃班矣。肃班而鸣钟,钟歇而圣驾登殿,静鞭响矣。鞭响而两班廷臣有容无息,有意无声,仰瞻殿上,祇见千百红袍掀袖,示令而已。乃癸未年春正之朔,圣驾升殿,文班止一首辅周延儒,武班止一勋臣,旧例钟鸣,则东西长安门俱开,朝臣俱拥挤在外,因谕开门,而到者仍寥寥。鸿胪未可唱齐班,久之来者作踉跄状。十少五六,勉成礼焉。延儒上揭云:政本怠弛,以致廷臣慢误,乞夺俸自臣等始,得旨姑免。
jì shí èr líng xīn shǐ
祭十二陵(新史)
jì tiān shòu shān shàng líng yě. shí èr líng, měi líng qiǎn sān pǐn guān zhǔ jì, péi jì zé liù pǐn yǐ xià èr rén, yòu xūn qī yī rén, wèi dān tǔ jiā fén shì. jiù lì yě. yú suí shǎo sī mǎ féng yè xiān shàng dé líng, jiāng rù hóng mén, yú qí jù chuò, zǒng róng róng zhuāng lǜ bīng wàn èr qiān rén guì yíng, jūn róng zhuàng lì, yíng wǔ zhěng qí, hóng mén zhī zuǒ, shè liǎng luó, jìng yǒu wǔ chǐ, shēng rú léi fā, rù zé fǎn dé chéng qí, shén zōng dìng líng zuì jìn wài, fán rù zhě xiān zhān yān. wài shù dà fāng shí bēi yī zuò, xì nì zhī sì miàn wú zì, gè líng jiē rán. nèi yǒu xiǎng diàn jiǔ yíng, diàn nèi jì pǐn fēng jié, yuè qì chì qí, jù lóng yǐ huáng shā, màn hòu zé lù tái yī zuò, tái shè dà lú zhú, gāo yuē èr zhàng yú, yuán mén jiōng bì, zǐ gōng suǒ yóu rù yě. mù mén zài xī cè, bái shí wèi zhī, kuò wǔ chǐ, gāo yì yuē èr zhàng, hòu chǐ xǔ. yuán gōng zhī diān wèi diàn wǔ yíng, zhōng lì zhū qī fāng shí bēi, gāo zhàng yǒu wǔ chǐ, guǎng sì chǐ, jīn shū shén zōng huáng dì zhī dìng líng qī zì. wèi duǒ wèi bì wèi dì, jiē zhú yè mǎ nǎo shí zhòu zhī, hòu zé bǎo dǐng, cǎo shù méng róng, bù kě rù yǐ. chū nán xī xíng jīng cháng líng, chéng zǔ yě. wéi zhǔ xué jū zhōng, zài xī wèi yǒng líng, shì zōng yě. guī shì gè líng wú èr. wéi yǒng líng zhī sōng, duō yǎn dì, ér yán màn, rú shé rú téng, guò hé yuè jiàn, xíng zhě lǚ kuà qí shàng, jiē tī yá sōng. sōng shǔ chéng qún, yǐ wàn jì. kāng líng zé zài sān shí lǐ wài, fán shàng cǐ líng, bì xiān yī rì xíng, yì rì yóu yù quán sì, shān yǐ quán shí shèng. xī shí lǐ, yóu xiāng shān, shān yǐ diàn shā shèng. wèi qīng xuān, kě zuò shì jiǔ mén shuāng quē, wěi guān yě. xià shān yóu bì yún, jīn bì huī huáng, chuān yán zú lǜ, liǎng zhě jiān zhī, guān zhǐ yǐ.
祭天寿山上陵也。十二陵,每陵遣三品官主祭,陪祭则六品以下二人,又勋戚一人,为担土加坟事。旧例也。余随少司马冯邺仙上德陵,将入红门,舆骑俱辍,总戎戎装率兵万二千人跪迎,军容壮丽,营伍整齐,红门之左,设两锣,径有五尺,声如雷发,入则反得乘骑,神宗定陵最近外,凡入者先瞻焉。外竖大方石碑一座,细睨之四面无字,各陵皆然。内有飨殿九楹,殿内祭品丰洁,乐器饬齐,俱笼以黄纱,幔后则露台一座,台设大炉烛,高约二丈余,元门扃闭,梓宫所由入也。墓门在西侧,白石为之,阔五尺,高亦约二丈,厚尺许。元宫之巅为殿五楹,中立朱漆方石碑,高丈有五尺,广四尺,金书神宗皇帝之定陵七字。为垛、为壁、为地,皆竹叶玛瑙石甃之,后则宝顶,草树蒙茸,不可入矣。出南西行经长陵,成祖也。为主穴居中,再西为永陵,世宗也。规式各陵无二。惟永陵之松,多偃地,而延蔓,如蛇如藤,过河越涧,行者履跨其上,皆剔牙松。松鼠成群,以万计。康陵则在三十里外,凡上此陵,必先一日行,翼日游玉泉寺,山以泉石胜。西十里,游香山,山以殿刹胜。未青轩,可坐;视九门双阙,伟观也。下山游碧云,金碧辉煌,川岩崒嵂,两者兼之,观止矣。
tiān shòu shān zhī dé míng, shì wèi yù tǐ suǒ cáng gù yě bù zhī tài zōng yī rì zhù bì yǐn jiǔ, shì dàng wàn shòu zhī qī, qún chén děng shàng shòu, měi qí míng ěr.
天寿山之得名,世谓御体所藏故也;不知太宗一日驻跸饮酒,适当万寿之期,群臣等上寿,美其名耳。
zhōu yán rú fù wú chāng shí
周延儒(附吴昌时)
guǐ wèi sān yuè, gǎi lǐ bù yí zhì zhǔ shì wú chāng shí wéi lì bù wén xuǎn zhǔ shì, shǔ láng zhōng shì. chāng shí hǎo jié nà, tōng tài jiàn wáng huà mín děng, yù zhuǎn quán sī. lì bù shàng shū zhèng sān jùn wèn xiāng rén xú shí qí. dá yuē: jūn zǐ yě. sān jùn suì jiàn yú shàng. gài shí qí wèi chāng shí jī shēn, gù yù zhī kě. sān jùn bù zhī yě. lì zhuǎn jǐ shì zhōng fàn shì máo děng sì rén, yù shǐ chén jǐn děng liù rén, gù shì lì zhuǎn, kē yī dào èr. chāng shí tè guǎng qí shù, yì xié tái shěng wèi qū chú dì yě. sì yuè, yù shǐ qí biāo jiā hé chāng shí wěn zhì nòng quán, yù shǐ xú diàn chén hè dēng xuǎn gè shū cān zhī, zhèng sān jùn zì yǐn jiù bà, yǐ wù jiàn wú chāng shí yě.
癸未三月,改礼部仪制主事吴昌时为吏部文选主事,署郎中事。昌时好结纳,通太监王化民等,欲转铨司。吏部尚书郑三俊问乡人徐石麒。答曰:君子也。三俊遂荐于上。盖石麒畏昌时机深,故誉之可。三俊不知也。例转给事中范士髦等四人,御史陈尽等六人,故事例转,科一道二。昌时特广其数,意胁台省为驱除地也。四月,御史祁彪佳劾昌时紊制弄权,御史徐殿臣、贺登选各疏参之,郑三俊自引咎罢,以误荐吴昌时也。
sì yuè shí dà qīng bīng jiǔ zài nèi dì, shàng tè mìng zhōu yán rú yǐ gé bù dū shī, duàn qí guī lù. dà bīng shì dà, yán rú wèi bù gǎn bī, shì tiān qì jiàn yán, dà bīng dà huò ér hái. yán rú zhēn zhī zhī, zòu jié, jiā fēng tài shī. yǒu shān rén tí shī jī zhī yuē: dí wèi yán hè guī sī cuī, huáng jīn hóng fěn jǐn tuó huí. chū guān yī yuè wú xiāo xī, zuó rì yuán róng bào jié lái. jì ér tái shěng jiāo zhāng lùn liè, yán rú shòu huì zòng dí chū kǒu, shàng hàn zhī.
四月时大清兵久在内地,上特命周延儒以阁部督师,断其归路。大兵势大,延儒畏不敢逼,适天气渐炎,大兵大获而还。延儒侦知之,奏捷,加封太师。有山人题诗讥之曰:敌畏炎熇归思催,黄金红粉尽驼回。出关一月无消息,昨日元戎报捷来。既而台省交章论列,延儒受贿纵敌出口,上颔之。
wǔ yuè, yán rú fàng guī, jǐ shì zhōng hǎo jiōng, fù cān chāng shí, jí lǐ bù láng zhōng zhōu zhòng liǎn, qiè quán fù shì, nà huì xíng sī, nèi gé piào nǐ jī mì, měi shì xiān zhī. zǒng zhī, yán rú, tiān xià zhī zuì rén ér chāng shí zhòng liǎn yòu yán rú zhī zuì rén yě. yù shǐ jiǎng gǒng chén hé lún yì jiāo hé zhī.
五月,延儒放归,给事中郝絅,复参昌时,及礼部郎中周仲琏,窃权附势,纳贿行私,内阁票拟机密,每事先知。总之,延儒,天下之罪人;而昌时、仲琏又延儒之罪人也。御史蒋拱宸、何纶亦交劾之。
qī yuè, zhào shān dōng bīng bèi léi yǎn zuò, yǔ shān dōng zǒng dū fàn zhì wán, miàn zhì yú zhōng zuǒ mén. xiān shì, yǎn zuò rù cháo, miàn zòu zhì wán zài shān dōng zòng bīng yín lüè, jí jīn yín ān mǎ xíng huì, shàng mìng dǎi xùn. zhì shì, dǎi zhì miàn zhì. shàng wèn xíng huì jīng shī zhuàng. yǎn zuò lì lì yǒu zhǐ. shàng wèn yǎn zuò yuē: ěr yán chēng gōng sòng dé, biàn yú bān lián zhě shuí yě? yǎn zuò yuē: zhōu yán rú zhāo quán nà huì, rú qǐ fèi qīng yù juān zū, zì yǐ wéi gōng, kǎo shì kē dào, jǐn shōu mén xià. fán qiú zǒng bīng xún fǔ, bì xiān huì tōng mù kè dǒng tíng xiàn, rán hòu dé zhī. shàng nù, jí mìng dǎi dǒng tíng xiàn. yòu wèn zhì wán, ān mǎ hé suǒ kuì? zhì wán xiè wú yǒu. shàng chì qí wàng, yīn wèn yù shǐ wú lǚ zhōng. ěr zài tiān jīn chá zhì wán yún hé? lǚ zhōng duì yǎn zuò yán, xún zhū zhì wán.
七月,召山东兵备雷演祚,与山东总督范志完,面质于中左门。先是,演祚入朝,面奏志完在山东纵兵淫掠,及金银鞍马行贿,上命逮讯。至是,逮至面质。上问行贿京师状。演祚历历有指。上问演祚曰:尔言称功颂德,遍于班联者谁也?演祚曰:周延儒招权纳贿,如起废、清狱、蠲租,自以为功,考试科道,尽收门下。凡求总兵巡抚,必先贿通幕客董廷献,然后得之。上怒,即命逮董廷献。又问志完,鞍马何所馈?志完谢无有。上斥其妄,因问御史吴履中。尔在天津察志完云何?履中对演祚言,寻诛志完。
shàng zì xùn wú chāng shí yú zhōng zuǒ mén, kǎo lüè zhì zhé jìng nǎi zhǐ.
上自讯吴昌时于中左门,拷掠至折胫乃止。
zhēng zhōu yán rú tīng kān. chū, yán rú zài zhào shí, shù jí shì zhāng pǔ mǎ shì qí yǐ gōng lùn gǎn dòng zhī, gù qí suǒ jǔ cuò, jǐn fǎn qián shì, xiàng zhī suǒ pái, gèng yuán ér jìn zhī. shàng yì xū jǐ yǐ tīng, pǔ jì méi, shì qí yuǎn quán shì, bù rù dōu, yán rú zuǒ yòu jiē chāng shí bèi, yǐ zhì yú bài.
征周延儒听勘。初,延儒再召时,庶吉士张溥、马世奇以公论感动之,故其所举措,尽反前事,向之所排,更援而进之。上亦虚己以听,溥既没,世奇远权势,不入都,延儒左右皆昌时辈,以至于败。
shí èr yuè, zhū lì bù wén xuǎn sī láng zhōng wú chāng shí.
十二月,诛吏部文选司郎中吴昌时。
qián dà xué shì zhōu yán rú yǒu zuì cì sǐ. yán rú dāng zhōng wài jiāo hòng, wú néng wéi shàng huà yī chóu, rán shòu zhǔ juàn shēn, gù qí bà nèi jiān chè chǎng wèi, zhū dāng rì yè chéng jiàn méi niè, shàng jù bù xìn. yán rú yì hū zhī, dài shì shī xíng biān, shàng yì shāo yí, ér zhū dāng nǎi jǐn fā qí méng bì zhuàng. shàng shǐ xìn zhī. zhì shì, wú chāng shí shì, shèng nù suì bù kě huí yǐ.
前大学士周延儒有罪赐死。延儒当中外交讧,无能为上画一筹,然受主眷深,故其罢内监、撤厂卫,诸珰日夜乘间媒孽,上俱不信。延儒益忽之,迨视师行边,上意稍移,而诸珰乃尽发其蒙蔽状。上始信之。至是,吴昌时事,圣怒遂不可回矣。
yán rú zhī zài zhào yě, yǐ huì jìn, yì yǐ huì bài yǐ nèi guān jìn, yì yǐ nèi guān bài yǐ chāng shí jìn, yì yǐ chāng shí bài.
延儒之再召也,以贿进,亦以贿败;以内官进,亦以内官败;以昌时进,亦以昌时败。
yǔ wén yī lǎo bīng yún: yī rì, dà bīng shī dào, wù rù nào ní zhōng, zhū jiàng xǐ ér kùn zhī, yán rú xí zhì zòng yān. shàng dǎi zhāng guó wéi, guó wéi guò sū, sū rén shēng jì ér kū zhī. guó wéi yuē: wù yōu, wú xiàn yǒu zhōu xiāng shǒu shū zài, lìng wú fàng dí zhě. zhì jīng, guó wéi guǒ miǎn.
予闻一老兵云:一日,大兵失道,误入淖泥中,诸将喜而困之,延儒檄至纵焉。上逮张国维,国维过苏,苏人生祭而哭之。国维曰:勿忧,吾现有周相手书在,令吾放敌者。至京,国维果免。